Перевод: с латинского на английский

с английского на латинский

a+parvo

  • 41 brevis

    brĕvis, e, adj. (abl. breve, Varr. R. R. 2, 3, 2; comp. abl. breviore, Ov. Am. 2, 17, 22) [cf. brachus, Fest. p. 26], short, little, of small extent, in space and time (opp. longus; in space, in good class. prose, diff. from parvus, which designates that which fills a small space in length, breadth, and thickness; while brevis is used only of length in its different directions of breadth, height, or depth; and even of a circle, as merely a line, and without reference to the space enclosed, v. infra. In poets and postAug. prose brevis sometimes = parvus).
    I.
    Lit., in space.
    A.
    In distance, extent, short, little, small, narrow (opp. latus), Cic. Ac. 2, 29, 92:

    brevior via,

    Nep. Eum. 8, 5; Tib. 1, 10, 4:

    via brevis,

    Verg. E. 9, 23; Ov. M. 5, 253; Juv. 14, 223:

    cursus brevissimus,

    Verg. A. 3, 507:

    brevius iter,

    Ov. P. 1, 4, 32:

    cursu brevissimus Almo,

    id. M. 14, 329:

    quid mihi, quod lato non separor aequore, prodest? Num minus haec nobis tam brevis obstat aqua?

    so narrow a stream, id. H. 18, 174; cf.

    also brevis unda, opp. latum mare,

    id. ib. 19, 141 and 142:

    non Asiam brevioris aquae disterminat usquam fluctus ab Europā,

    Luc. 9, 957 (strictioris, Schol.); cf. id. 9, 317:

    brevissima terra,

    Plin. Ep. 10, 69, 2:

    in Euboico scopulus brevis emicat altō Gurgite,

    a small, narrow rock, Ov. M. 9, 226:

    brevibus Gyaris,

    Juv. 1, 73:

    scis In breve te cogi (sc. libellum),

    that you are closely rolled together, Hor. Ep. 1, 20, 8:

    quo brevius valent,

    the nearer, the more powerful are they in conflict, Tac. A. 6, 35.—
    2.
    Trop. of the journey of life:

    quid est, quod in hoc tam exiguo vitae curriculo et tam brevi tantis nos in laboribus exerceamus?

    Cic. Arch. 11, 28; cf.:

    vitae brevis cursus, gloriae sempiternus,

    id. Sest. 21, 47:

    tum brevior dirae mortis aperta via est,

    Tib. 1, 10, 4.—And poet. of the thread of life:

    fila vitae breviora,

    Ov. Tr. 5, 10, 46. —
    B.
    In height, short, small, low (opp. altus and sometimes longus);

    of the human figure: sed sedebat judex L. Aurifex, brevior ipse quam testis,

    Cic. de Or. 2, 60, 245:

    ut statura breves in digitos eriguntur,

    Quint. 2, 3, 8:

    forma,

    Ov. M. 5, 457:

    (puella) longa brevisque,

    id. Am. 2, 4, 36:

    brevis corpore,

    Suet. Galb. 3;

    id. Vit. Hor.—Of a maiden changed to a boy: et incomptis brevior mensura capillis,

    Ov. M. 9, 789.—

    Of other things: ut pleraque Alpium ab Italiā sicut breviora, ita arrectiora sunt,

    lower, Liv. 21, 35, 11:

    brevior ilex,

    Sen. Herc. Oet. 1641:

    mus,

    little, Ov. F. 2, 574. —
    C.
    In depth, small, little, shallow (opp. profundus):

    puteus,

    Juv. 3, 226:

    vada,

    Verg. A. 5, 221; Sen. Agam. 570.—Hence, subst.: brĕvia, ium, n., as in Gr. ta brachea, shallow places, shallows, shoals:

    tris Eurus ab alto In brevia et syrtis urget,

    Verg. A. 1, 111 (brevia vadosa dicit, per quae vadi pedibus potest, Serv.); Luc. 9, 338: neque discerni poterant incerta ab solidis, brevia a profundis, Tac. A. 1, 70:

    brevia litorum,

    id. ib. 6, 33 fin. —Perh. also in sing.:

    breve,

    Tac. A. 14, 29 Draeg. ad loc. (Ritter, brevia; al. breve litus).—
    2.
    Trop.:

    brevia, in quibus volutatur, incerta, ancipitia,

    difficulties, Sen. Ep. 22, 7.—
    D.
    Of the line of a circle:

    ubi circulus (i.e. arcticus) axem Ultimus extremum spatioque brevissimus ambit,

    makes the shortest path, Ov. M. 2, 517; cf.

    of similar orbits, of stars: absides breviores,

    Plin. 2. 15, 13, §

    63.—Of the circular course of a horse on the track: discit gyro breviore flecti,

    Sen. Hippol. 314. —
    II.
    Transf., of time.
    A.
    Lit. (the usu. signif. of the word), short, brief, small, little.
    1.
    In gen.:

    quanto, nox, fuisti longior hac proxumā, Tanto brevior dies ut fiat faciam,

    Plaut. Am. 1, 3, 51:

    breve spatium'st perferundi quae minitas mihi,

    id. Capt. 3, 5, 85:

    brevis hora,

    Lucr. 4, 179; so Ov. M. 4, 696: Pa. Brevin' an longinquo sermone? Mi. Tribus verbis, Plaut. Mil. 4, 2, 30:

    occasio,

    Ter. Eun. 3, 5, 57; Phaedr. 5, 8, 5:

    brevis hic est fructus homulleis,

    short is this enjoyment for little men, Lucr. 3, 927; cf.:

    MORS. PERFECIT. TVA. VT. TIBE. ESSENT. OMNIA. BREVIA. HONOS. FAMA. VIRTVSQVE. GLORIA. ATQVE. INGENIVM.,

    Inscr. Orell. 558:

    omnia brevia tolerabilia esse debent,

    Cic. Lael. 27, 104; id. Fin. 1, 12, 40; 2, 29, 94; id. Tusc. 1, 39, 94; Sen. Ira, 3, 43, 5:

    quoniam vita brevis est, memoriam nostri quam maxime longam efficere,

    Sall. C. 1, 3; so,

    vitae summa brevis spem nos vetat incohare longam,

    Hor. C. 1, 4, 15; cf. id. ib. 1, 11, 6:

    aut omnia breviora aliquanto fuere, aut Saguntum principio anni captum,

    occupied a shorter time, Liv. 21, 15, 5:

    brevissimum tempus,

    id. 5, 6, 7:

    detrimentum,

    Quint. 11, 1, 10:

    arbitrium mortis,

    Tac. A. 15, 60:

    breves populi Romani amores,

    id. ib. 2, 41:

    tempus,

    Suet. Ner. 20 al.:

    nobis quom semel occidit brevis lux, nox est perpetua una dormienda,

    Cat. 5, 5:

    fructus,

    Lucr. 3, 914:

    aevum,

    Hor. C. 2, 16, 17; id. S. 2, 6, 97; id. Ep. 2, 1, 144; Plin. Pan. 78, 2:

    anni,

    Hor. C. 4, 13, 22:

    ver,

    Ov. M. 1, 118; 10, 85:

    flores rosae,

    quickly withering, short-lived, Hor. C. 2, 3, 13:

    lilium,

    id. ib. 1, 36, 16:

    cena,

    frugal, id. Ep. 1, 14, 35:

    mensa,

    id. A. P. 198:

    dominus,

    living but a short time, id. C. 2, 14, 24:

    stultitia,

    id. ib. 4, 12, 27:

    ira furor brevis est,

    id. Ep. 1, 2, 62:

    actio brevis atque concisa,

    Quint. 6, 4, 2:

    somnus,

    Sen. Troad. 441:

    nec gratius quicquam decore nec brevius,

    nothing is more acceptable, but nothing more perishable, fading, than beauty, Suet. Dom. 18:

    domus,

    Sen. Hippol. 762:

    fortuna,

    Sil. 4, 734.—
    2.
    Esp.
    a.
    Comp. brevius, with subj. clause, shorter, i.e. easier, more convenient:

    brevius visum urbana crimina incipi, quorum obvii testes erant,

    Tac. A. 13, 43: modo ne existimes brevius esse ab urbe mitti, Trag. ap. Plin. Ep. 10, 40 (49), 3.—
    b.
    In brevi spatio, brevi spatio, in brevi tempore, brevi tempore, and absol. brevi or in brevi, in a short time, shortly (before or after) (brevi tempore and brevi are class.; the latter, as in Gr. en brachei, to be considered as neuter, without supplying tempore):

    inque brevi spatio mutantur saecla animantum,

    Lucr. 2, 77; so Ter. Heaut. 5, 2, 2; Suet. Claud. 12; id. Ner. 30; cf.:

    in multo breviore temporis spatio,

    id. Aug. 22:

    multa brevi spatio simulacra geruntur,

    Lucr. 4, 160; Sall. J. 87, 3:

    spatio brevi,

    Hor. C. 1, 11, 6:

    res publica per vos brevi tempore jus suum recuperabit,

    Cic. Fam. 12, 2, 3; 5, 21, 2; id. Tusc. 2, 2, 5; Caes. B. G. 1, 40, 11; Nep. Milt. 2, 1; id. Them. 1, 4; Suet. Caes. 3:

    sic ille affectus, brevi postea est mortuus,

    soon after, Cic. Verr. 2, 5, 54, § 142 (Zumpt;

    acc. to MSS. perbrevi).—So brevi post = paulo post: brevi post Marcellus Romam venit,

    Liv. 33, 37, 9; 24, 3, 14:

    brevi deinde,

    id. 24, 4, 9: (Britanni) tantum usu cotidiano et exercitatione efficiunt, uti in declivi ac praecipiti loco incitatos equos sustinere et brevi ( in a short time, i.e. with great rapidity) moderari ac flectere consuerint, Caes. B. G. 4, 33 fin. Herz. and Held.:

    fama tanti facinoris per omnem Africam brevi divolgatur,

    Sall. J. 13, 1; Nep. Them. 4, 4:

    mirantur tam brevi rem Romanam crevisse,

    Liv. 1, 9, 9:

    brevi omnia subegit,

    Suet. Caes. 34; so id. Aug. 17; 65; id. Vesp. 5; id. Gram. 3; Gell. 1, 15, 18: scire in brevi, Afran. ap. Charis. p. 186 P.; Flor. 1, 1, 15.—
    c.
    Brevi, a short time, a little while: [p. 251] cunctatusque brevi, contortam viribus hastam in Persea misit, Ov. M. 5, 32; cf.:

    illa brevi spatio silet,

    id. ib. 7, 307; so,

    * breve,

    Cat. 61, 187.—
    d.
    Ad breve, for a short time, Suet. Tib. 68; cf.:

    ad breve quoddam tempus,

    Cic. Cat. 1, 13, 31.—
    B.
    Transf. to things done or taking place in a short time; so most freq.
    1.
    Of discourse, short, brief, concise (most freq. in Cic. and Quint.):

    narratio,

    Cic. Inv. 1, 20, 28; id. de Or. 3, 50, 196: laudatio;

    comprehensio et ambitus ille verborum erat apud illum contractus et brevis,

    id. Brut. 44, 162; cf. id. de Or. 2, 80, 326:

    nunc venio ad illa tua brevia: et primum illud, quo nihil potest esse brevius: bonum omne laudabile, etc.,

    id. Fin. 4, 18, 48:

    quam falsa re! quam brevia responsu!

    id. Clu. 59, 164: urbanitas est virtus quaedam in breve dictum coacta, Dom. Mars. ap. Quint. 6, 3, 104:

    Homerus brevem eloquentiam Menelao dedit,

    Quint. 12, 10, 64 (brevis = ou polumuthos, Hom. Il. 3, 214):

    breviores commentarii,

    Quint. 3, 8, 58:

    annotatio,

    id. 10, 7, 31:

    brevia illa atque concisa,

    id. 10, 7, 10; so,

    sententiae,

    id. 10, 1, 60:

    causae,

    id. 6, 1, 8:

    docendi compendia,

    id. 1, 1, 24:

    comprehensiones,

    id. 12, 2, 19:

    quod ut brevissimo pateat exemplo,

    id. 3, 6, 10: commendatio, requiring few words, i.e. moderate, Plin. 11, 42, 97, § 240.— Meton. of a speaker or orator, brief:

    multos imitatio brevitatis decipit, ut cum se breves putent esse, longissimi sint,

    Cic. Inv. 1, 20, 38:

    brevior in scribendo,

    id. Att. 5, 6, 2:

    brevis esse laboro, Obscurus fio,

    Hor. A. P. 25:

    in eloquendo brevis,

    Quint. 10, 1, 63:

    densus et brevis et semper instans sibi Thucydides,

    id. 10, 1, 73.—Hence, brĕvī, adv., briefly, in few words (freq. and class.):

    brevi pro breviter M. Tullius de Orat. ad Quintum fratrem (1, 8, 34): ac ne plura quidem quae sunt innumerabilia consecter, comprehendam brevi,

    Charis. p. 176 P.:

    id percurram brevi,

    Cic. Caecin. 32, 94:

    aliquid explicare,

    id. Planc. 40, 95 Wund.:

    circumscribere et definire,

    id. Sest. 45, 97; so id. ib. 5, 12 Orell. N. cr.; id. Fin. 1, 17, 55:

    complecti,

    id. de Or. 1, 42, 190:

    exponere,

    id. ib. 1, 46, 203:

    reprehendere,

    id. Inv. 1, 9, 12:

    reddere,

    id. Leg. 2, 14, 34:

    respondere,

    id. Fam. 3, 8, 1:

    perscribere,

    id. ib. 4, 5, 1; so Auct. Her. 4, 26, 35; 35, 47 al.; cf.:

    in brevi,

    Quint. 9, 4, 32.—So once in epistolary style: breve facere, to be short or brief:

    quid scribam? breve faciam,

    Cic. Att. 11, 7, 6; cf.:

    longum est ea dicere, sed hoc breve dicam,

    id. Sest. 5, 12.—Once, in breve cogere (diff. from I. A.), to comprise in few words, bring into a small compass:

    in breve coactae causae,

    Liv. 39, 47, 5; cf.:

    in breve coactio causae,

    Gai. Inst. 4, 15.— In late Lat. subst.: brĕvis, is, m. (sc. liber—acc. to another reading, brĕve, is, n.), a short catalogue, summary, = breviarium:

    brevis nominum,

    Vop. Aur. 36; so id. Bonos. 15; Lampr. Alex. Sev. 21; Hier. Ep. 5, n. 2 al.—
    2.
    Of a short syllable;

    rarely as adj.: Syllaba longa brevi subjecta vocatur iambus,

    Hor. A. P. 251:

    a brevis, gre brevis, faciet tamen longam priorem,

    Quint. 9, 4, 86 et saep.—More freq. subst.: brĕvis, is, f. (sc. syllaba):

    dactylus, qui est e longā et duabus brevibus,

    Cic. Or. 64, 217 sq.:

    in fine pro longā accipi brevem,

    Quint. 9, 4, 93; 9, 4, 86:

    plurimum habent celeritatis breves,

    id. 9, 4, 91.—

    Hence also once of a syllable long by position, but pronounced short: indoctus dicimus brevi primā litterā, insanus productā: inhumanus brevi, infelix longā,

    Cic. Or. 48, 159 Meyer N. cr.; cf. Gell. 2, 17 sqq., and Schütz Lex. Cic. s. v. brevis.—
    C.
    For parvus, exiguus, little, small:

    exigua pars brevisque,

    Lucr. 5, 591:

    Canidia brevibus implicata viperis,

    Hor. Epod. 5, 15:

    Alecto brevibus torquata colubris,

    Ov. H. 2, 119:

    brevi latere ac pede longo est,

    Hor. S. 1, 2, 93; cf.

    just before: breve quod caput, ardua cervix, v. 89, and brevis alvus,

    Verg. G. 3, 80 (on the other hand, Nemes. 244:

    parvae alvi): mus,

    Ov. F. 2, 574:

    forma (sc. pueri in stellionem mutati),

    id. M. 5, 457.—

    So, lapathi herba,

    Hor. S. 2, 4, 29 (brevis = parva, non excrescens in altum, Schol. Cruqu.):

    folia breviora,

    id. Ep. 1, 19, 26 (minor corona, Schol. Cruqu.):

    census,

    id. C. 2, 15, 13:

    pondus,

    id. S. 2, 2, 37:

    impensa,

    Ov. H. 7, 188 Ruhnk.:

    sigillum,

    id. M. 6, 86:

    insulae,

    Pall. 1, 28, 1; cf. Juv. 1, 73: vasculum, Pall. Apr. 8, 4:

    offulae,

    id. 1, 29, 4:

    pantheris in candido breves macularum oculi,

    Plin. 8, 17, 23, § 62.—With nom. abstr.:

    breve in exiguo marmore nomen ero,

    Prop. 2, 1, 72; Sen. Oedip. 935.—So, pondus, Hor. S. 2, 2, 37 al.—Hence, brĕ-vĭter, adv., shortly, briefly, etc.
    1.
    Of space (acc. to I.) (rare): seu libeat, curvo brevius convertere gyro, shorter, i. e. in a smaller circle, Tib. 4, 1, 94:

    parvo brevius quam totus,

    a little less than the whole, Plin. 2, 67, 67, § 168:

    Sarmatae, omisso arcu, quo brevius valent, contis gladiisque ruerent,

    Tac. A. 6, 35.—Far more freq. in prose and poetry,
    2.
    (Acc. to II. A. b. and c.) Of time, in a short time.
    a.
    In gen.:

    iratum breviter vites, inimicum diu, Publ. Syr. v. 249 Rib.: sapiens, cum breviter et strictim colore atque vultu motus est,

    Gell. 19, 1, 20.—
    b.
    Esp.
    (α).
    In expression, briefly, in brief, in few words, concisely, summarily:

    sed breviter paucis praestat comprendere multa,

    Lucr. 6, 1082: multa breviter et commode dicta (sc. apophthegmata; cf. Cic. Off. 1, 29, 104) memoriae mandabam, Cic. Lael. 1, 1:

    rem totam breviter cognoscite,

    id. Verr. 2, 2, 69, § 169; 2, 3, 27, § 67; so id. de Or. 2, 83, 340:

    summatim breviterque describere,

    id. Or. 15, 50:

    breviter tangere,

    id. Off. 3, 2, 8 Beier N. cr.:

    breviter et modice disserere,

    Sall. J. 111, 1:

    adicere aliquid,

    Quint. 9, 3, 100; cf. also Verg. A. 2, 11; 4, 632; 6, 321; Ov. M. 2, 783:

    omnia soli Forsan Pacuvio breviter dabit (i.e. paucis testamenti verbis, quibus heres ex asse scribetur),

    Juv. 12, 125 Web. (cf. id. 1, 68: beatum exiguis tabulis).— Comp., Cic. Fin. 4, 10, 26; Quint. 8, prooem. § 1; 8, 6, 61; 9, 2, 16; 10, 1, 49; 11, 1, 5 al.— Sup., Cic. N. D. 2, 1, 3; id. Div. 1, 32, 70; Quint. 1, 10, 1; 4, 2, 113 al.—
    (β).
    Of syllables:

    quibus in verbis eae primae litterae sunt quae in sapiente atque felice, producte dicitur, in ceteris omnibus breviter,

    Cic. Or. 48, 159.

    Lewis & Short latin dictionary > brevis

  • 42 censeo

    1.
    cēnseo (on the long e, v. Corss. Ausspr. 1, p. 257 sq.), ui, censum (late Lat. censitum, Cod. Just. 11, 47 tit.; 11, 49 tit.; 11, 47, 4 al.; but not in Monum. Ancyr.; cf. Neue, Formenl. 2, 557), 2, v. a. [etym. dub.; often referred to root cas-, whence carmen, camoenus; but prob. from centum, orig. centere, to hundred or number the people; cf. Fischer, Gram. 1, p. 373].
    I.
    To tax, assess, rate, estimate.
    A.
    In reference to the census (v. census).
    1.
    Of the censor (v. censor).
    (α).
    Rarely act. with acc. of the persons or objects assessed or rated; but usu. pass., with subj. -nom.:

    censores populi aevitates, suboles, familias, pecuniasque censento,

    Cic. Leg. 3, 3, 7:

    census quom sum, juratori recte rationem dedi,

    Plaut. Trin. 4, 2, 30:

    censor ad quojus censionem, id est arbitrium, populus censeretur,

    Varr. L. L. 5, § 81 Mull.:

    census... indicat eum qui sit census se jam tum gessisse pro cive,

    Cic. Arch. 5, 11: absentis censere jubere, P. Scipio ap. Gell. 5, 19, 16: ne absens censeare. Cic. Att. 1, 18, 8:

    sub lustrum censeri,

    id. ib.:

    milia octoginta eo lustro civium censa dicuntur,

    Liv. 1, 44, 2:

    censa civium capita centum septendecim milia trecenta undeviginti,

    id. 3, 24, 10; id. Epit. lib. 11; 13; 14:

    censebantur ejus aetatis lustris ducena quinquagena milia capitum,

    id. 9, 19, 2:

    cum capitum liberorum censa essent CLII. milia,

    Plin. 33, 1, 5, § 16: quid se vivere, quid in parte civium censeri, si... id obtinere universi non possint? Liv 7, 18, 5.—
    (β).
    With the amount at which the property was rated, in the acc.: or abl.:

    praesertim census equestrem Summam nummorum,

    being assessed with the estate necessary to a Roman knight, Hor. A. P. 383:

    primae classis homines quicentum et viginti quinque milia aeris ampliusve censi erant... Ceterarumque omnium classium qui minore summa aeris censebantur,

    Gell. 7 (6), 13, 1 sq.—Hence, capite censi, those who were assessed ac cording to their ability to labor: qui nullo [p. 312] aut perquam parvo aere censebantur capite censi vocabantur. Extremus autem census capite censorum aeris fuit trecentis septuaginta quinque, Jul. Paul. ap. Gell. 16, 10, 10; Sall. J. 86, 2; Gell. 16, 10, 11; 16, 10, 14; Val. Max. 2, 3, 1; 7, 6, 1;

    and in the finite verb: omnia illius (i. e. sapientis) esse dicimus, cum... capite censebitur,

    Sen. Ben. 7, 8, 1. —
    (γ).
    Absol. in gerund.: censendi, censendo, ad censendum = census agendi, censui agendo, etc.: haec frequentia quae convenit ludorum censendique causa (i.e. census agendi causa, for the sake of the census), Cic. Verr. 1, 18, 54:

    mentio inlata apud senatum est, rem operosam... suo proprio magistratu egere... cui arbitrium formulae censendi subiceretur,

    the scheme for taking the census, Liv. 4, 8, 4:

    quia is censendo finis factus est,

    id. 1, 44, 2:

    civis Romanos ad censendum ex provinciis in Italiam revocarunt,

    Vell. 2, 15:

    aetatem in censendo significare necesse est... aetas autem spectatur censendi tempore,

    Dig. 50, 15, 3.—
    (δ).
    Censum censere = censum agere, only in the gerundial dat.:

    illud quaero, sintne illa praedia censui censendo, habeant jus civile,

    are they subject to the census, Cic. Fl. 32, 80: censores... edixerunt, legem censui censendo dicturos esse ut, etc., that he would add a rule for the taking of the census, according to which, etc., Liv. 43, 14, 5: censui censendo agri proprie appellantur qui et emi et venire jure civili possunt, Paul. ex Fest. p. 58, 5 Mull.—
    2.
    Of the assessment of the provinces under provincial officers (censores, and, under the later emperors, censitores).
    (α).
    Pass., with the territory as subject-nom.: quinto quoque anno Sicilia tota censetur;

    erat censa praetore Paeducaeo... quintus annus cum in te praetorem incidisset, censa denuo est,

    Cic. Verr. 2, 2, 56, § 139:

    omne territorium censeatur quoties, etc.,

    Cod. Just. 11, 58 (57), 4.—
    (β).
    The persons assessed as subject:

    ubi (coloni) censiti atque educati natique sunt,

    Cod. Just. 11, 48 (47), 6:

    quos in locis eisdem censitos esse constabit,

    ib. 11, 48 (47), 4.—With part. as attribute:

    rusticos censitosque servos vendi,

    Cod. Just. 11, 48 (47), 7.—
    (γ).
    To determine by the census:

    cum antea per singulos viros, per binas vero mulieres capitis norma sit censa,

    Cod. Just. 11, 48 (47), 10:

    nisi forte privilegio aliquo materna origo censeatur,

    Dig. 50, 1, 1, § 2.—
    (δ).
    Act. with acc.:

    vos terras vestras levari censitione vultis, ego vero etiam aerem vestrum censere vellem,

    Spart. Pescen. Nig. 7.—
    3.
    Of the person assessed, to value, make a statement of one ' s property in the census.
    (α).
    Act. with acc.:

    in qua tribu ista praedia censuisti?

    Cic. Fl. 32, 80.—
    (β).
    Censeri, as dep. with acc.:

    census es praeterea numeratae pecuniae CXXX. Census es mancipia Amyntae... Cum te audisset servos suos esse censum, constabat inter omnes, si aliena censendo Decianus sua facere posset, etc.,

    Cic. Fl. 32, 80; cf. Ov. P. 1, 2, 140; v. B. 2. c.—
    4.
    Hence, subst.: cēnsum, i, n.: quorum luxuries fortunata censa peperit, i.e. high estimates of property in the census, Cic. ap. Non. 202, 23 (Fragm. vol. xi. p. 134 B. and K.).
    B.
    Transf., of things and persons in gen., to value, estimate, rate.
    1.
    By a figure directly referring to the Roman census: aequo mendicus atque ille opulentissimus Censetur censu ad Acheruntem mortuus, will be rated by an equal census, i.e. in the same class, without considering their property, Plaut. Trin. 2, 4, 93: vos qui potestis ope vostra censerier, referring to a part of the audience, you, who may be rated according to your intelligence, analog. to capite censi (v. I. A. 1. b), id. Capt. prol. 15:

    nam argumentum hoc hic censebitur,

    will be rated, its census-class will be determined here, id. Poen. prol. 56: id in quoque optimum esse debet cui nascitur, quo censetur, according to which he is rated, i.e. his worth is determined, Sen. Ep. 76, 8.—And with two acc.: quintus Phosphorus, Junonia, immo Veneris stella censetur, is ranked as the fifth, App. de Mundo, p. 710.—
    2.
    With direct reference to the census.
    a.
    = aestimo, to estimate, weigh, value, appreciate.
    (α).
    With gen. of price:

    dic ergo quanti censes?

    Plaut. Rud. 4, 8, 8.—
    (β).
    In the pass.: si censenda nobis atque aestimanda res sit, utrum tandem pluris aestimemus pecuniam Pyrrhi? etc., if we have to weigh and estimate a thing, etc., Cic. Par. 6, 2, 48:

    anule... In quo censendum nil nisi dantis amor,

    Ov. Am. 2, 15, 2:

    interim autem facta sola censenda dicit atque in judicium vocanda,

    Gell. 7 (6), 3, 47.—
    b.
    = honorari, celebrari, with de aliquo, = for the sake of somebody (in Ovid):

    pro quibus ut maneat, de quo censeris, amicus, Comprecor, etc.,

    the friend for the sake of whom you are celebrated, who is the cause of your renown, Ov. P. 2, 5, 73:

    hoc domui debes de qua censeris,

    id. ib. 3, 1, 75.—
    c.
    Censeri, dep., = to distinguish, with acc. only once or twice in Ovid (v. I. A. 3. b):

    hanc semper... Est inter comites Marcia censa suas,

    has always distinguished her, Ov. P. 1, 2, 140.—
    d.
    Censeri aliqua re.
    (α).
    = to be appreciated, distinguished, celebrated for some quality, as if the quality were a standard determining the census, analog. to capite censeri (v. I. A. 1. b), very freq. in post-class. writings:

    Democritus cum divitiis censeri posset,

    when he might have been celebrated for his wealth, Val. Max. 8, 7, ext. 4:

    Aristides quo totius Graeciae justitia censetur (quo = cujus justitia),

    id. 5, 3, ext. 3 med.: te custode matronalis stola censetur ( = tua, i.e. pudicitiae, custodia), the stola, etc., is appreciated for thy custody, id. 6, 1 prooem.:

    una adhuc victoria Carius Metius censebatur,

    Tac. Agr. 45:

    ut ipsi quoque qui egerunt non aliis magis orationibus censeantur,

    id. Dial. 39 fin.: non vitibus tantum censeri Chium, sed et operibus Anthermi filiorum, is celebrated not only for its grapes, but, etc., Plin. 36, 5, 2, § 12:

    et Galliae censentur hoc reditu,

    id. 19, 1, 2, § 7:

    quisquis paulo vetustior miles, hic te commilitone censetur,

    is distinguished for the fact that you were his fellow-soldier, Plin. Pan. 15 fin.:

    multiplici variaque doctrina censebatur,

    Suet. Gram. 10:

    felix quae tali censetur munere tellus,

    Mart. 9, 16, 5: censetur Apona Livio suo tellus, = for the fact that Livy was born there, id. 1, 61, 3:

    hi duo longaevo censentur Nestore fundi,

    for the fact that Nestor used them, id. 8, 6, 9:

    nec laude virorum censeri contenta fuit (Iberia),

    Claud. Laud. Seren. 67:

    libri mei non alia laude carius censentur, quam quod judicio vestro comprobantur,

    App. Flor. 4, 18, 3.—Hence,
    (β).
    = to be known by something (Appuleian):

    hoc nomine censebatur jam meus dominus,

    App. M. 8, p. 171:

    nomen quo tu censeris aiebat,

    id. ib. 5, p. 106: pro studio bibendi quo solo censetur, either known by, or distinguished for, id. Mag. p. 499:

    globorum caelestium supremum esse eum qui inerrabili meatu censetur,

    which is known by its unerring course, id. Phil. Nat. 1, p. 582.— And,
    (γ).
    As gram. t. t., to be marked by some peculiarity, according to which a word is classified: neque de armis et moeniis infitias eo quin figura multitudinis perpetua censeantur, that they are marked by the form of constant plurality, i. e. that they are pluralia tantum, Gell. 19, 8, 5; 10, 20, 8; 19, 13, 3.
    II.
    Of transactions in and by the Senate, to judge (in the meanings II. and III. the passive voice is not in class. use, while in I. the passive voice is by far the most freq.).
    A.
    To be of opinion, to propose, to vote, to move, referring to the votes of the senators when asked for their opinions (sententiam dicere).
    1.
    With a (passive) inf.-clause, denoting what should be decreed by the Senate (esse usu. omitted): rex his ferme verbis patres consulebat... Dic, inquit ei, quid censes? tum ille Puro pioque duello quaerendas (res) censeo, I am of the opinion ( I move, propose) that satisfaction should be sought, etc., ancient formula ap. Liv. 1, 32, 11 sq.:

    primum igitur acta Caesaris servanda censeo,

    Cic. Phil. 1, 7, 16:

    hoc autem tempore ita censeo decernendum,

    id. ib. 5, 17, 45; 5, 6, 16; 5, 12, 31; 5, 12, 34; 5, 13, 36; 5, 14, 38; 5, 19, 53; 6, 1, 2; 9, 6, 14; 11, 15, 40; 12, 7, 17; 14, 1, 1; 14, 13, 35; cf.

    Regulus's advice in the Senate, being represented as a vote: captivos in senatu reddendos non censuit,

    Cic. Off. 1, 13, 39; 3, 31, 111:

    quare ita ego censeo... de confessis more majorum supplicium sumendum,

    Sall. C. 52, 36; 51, 8; 52, 14:

    Appius imperio consulari rem agendam censebat,

    Liv. 2, 23, 15:

    ut multi (senatores) delendam urbem censerent,

    id. 9, 26, 3; 2, 29, 7; 3, 40, 13; 10, 12, 1; 34, 4, 20; 38, 54, 6: cum ejus diei senatus consulta aureis litteris figenda in curia censuisset, Tac. A. 3, 57:

    ut nonnulli dedendum eum hostibus censuerint,

    Suet. Caes. 24; so id. ib. 14; id. Aug. 100; id. Tib. 4; id. Calig. 60; id. Claud. 26; id. Ner. 2; id. Vesp. 2. Of the emperor's vote in the Senate:

    commutandam censuit vocem, et pro peregrina nostratem requirendam,

    Suet. Tib. 71; so id. ib. 34; id. Aug. 55.—And with the copula expressed (very rare):

    qui censet eos... morte esse multandos,

    Cic. Cat. 4, 4, 7.—Sometimes referring to sententia as subject:

    sententia quae censebat reddenda bona (inst. of eorum qui censebant),

    Liv. 2, 4, 3.—Sometimes with oportere for the gerundial predic. inf.:

    quibusdam censentibus (eum) Romulum appellari oportere,

    Suet. Aug. 7.—With pres. inf., inst. of a gerundial:

    hac corona civica L. Gellius in senatu Ciceronem consulem donari a re publica censuit,

    Gell. 5, 6, 15 (cf. II. B. 1. b.).—If the opinion of the senator does not refer to the chief question, but to incidental points, the predic. inf. may have any form:

    eas leges quas M. Antonius tulisse dicitur omnes censeo per vim et contra auspicia latas, eisque legibus populum non teneri,

    Cic. Phil. 5, 4, 10:

    cum magna pars senatus... cum tyrannis bellum gerendum fuisse censerent... et urbem recipi, non capi, etc.,

    Liv. 26, 32, 2.—
    2.
    With ut, and negatively, ut ne or ne, generally when the clause has an active predicate, but also with passives instead of the gerundial inf.-clause:

    de ea re ita censeo uti consules designati dent operam uti senatus Kal. Jan. tuto haberi possit,

    Cic. Phil. 3, 15, 37:

    censeo ut iis qui in exercitu Antonii sunt, ne sit ea res fraudi, si, etc.,

    id. ib. 5, 12, 34:

    censebant omnes fere (senatores) ut in Italia supplementum meis et Bibuli legionibus scriberetur,

    id. Fam. 3, 3, 1:

    Cn. Pompeius (in senatu) dixit, sese... censere ut ad senatus auctoritatem populi quoque Romani beneficium erga me adjungeretur,

    id. Sest. 34, 74:

    quas ob res ita censeo: eorum qui cum M. Antonio sunt, etc.... iis fraudi ne sit quod cum M. Antonio fuerint,

    id. Phil. 8, 11, 33:

    Calidius, qui censebat ut Pompeius in suas provincias proficisceretur,

    Caes. B. C. 1, 2:

    censuerunt quidam (senatores) ut Pannonicus, alii ut Invictus cognominaretur,

    Suet. Tib. 17:

    iterum censente ut Trebianis... concederetur (of the emperor's vote in the Senate),

    id. ib. 31.—And an inf.-clause, with neu or ut:

    sed ita censeo: publicandas eorum pecunias, etc.: neu quis postea de his ad senatum referat, etc.,

    Sall. C. 51, 43:

    qui partem bonorum publicandam, pars ut liberis relinqueretur, censuerat,

    Tac. A. 4, 20.—
    3.
    With a subj.-clause, without ut (rare in this connection;

    v. III. C. 3.): K. Fabius censuit... occuparent patres ipsi suum munus facere, captivum agrum plebi quam maxime aequaliter darent,

    Liv. 2, 48, 2.— And ironically with regard to incidental points: vereamini censeo ne... nimis aliquid severe statuisse videamini, I propose you should be afraid of having decreed too severe a punishment = of course, you will not be afraid, etc., Cic. Cat. 4, 6, 13: misereamini censeo—deliquere homines adulescentuli per ambitionem—atque etiam armatos dimittatis, I propose that you pity them, etc., or I advise you to be merciful, Sall. C. 52, 26.—
    4.
    Ellipt., with a gerundial clause understood:

    dic quid censes (i. e. decernendum),

    Liv. 1, 32, 11: quod ego mea sententia censebam (i.e. decernendum), Cato ap. Cic. Fam. 15, 5, 2:

    senati decretum fit, sicut ille censuerat,

    Sall. C. 53, 1:

    quas ob res ita censeo... senatui placere, etc. ( = ita decernendum censeo, etc.),

    Cic. Phil. 9, 7, 15, § 17 sq.; 10, 11, 25 sq.; 11, 12, 29 sq.; 14, 14, 36 sq.—
    5.
    = sententiam dicere, to tell, to express one ' s opinion in the Senate (post-class.).
    (α).
    Absol.: Priscus Helvidius.. contra studium ejus (sc. Vitellii) censuerat, had voted, or had expressed an opinion against his wishes, Tac. H. 2, 91:

    cum parum sit, in senatu breviter censere, nisi, etc.,

    id. Dial. 36 fin.:

    sententias... prout libuisset perrogabat... ac si censendum magis quam adsentiendum esset,

    Suet. Aug. 35:

    igitur Cn. Piso, quo, inquit, loco censebis, Caesar? si primus, etc.,

    Tac. A. 1, 74.—
    (β).
    With adjectives in the neuter, substantively used: nec quoquam reperto (in senatu) qui... referre aut censere aliquid auderet, who dared to express an opinion on any [p. 313] thing, Suet. Caes. 20:

    per dissensionem diversa censentium,

    of the senators who expressed different opinions, id. Claud. 10.—
    (γ).
    With interrog. or rel.-clause:

    deinde ageret senatorem et censeret quid corrigi aut mutari vellet,

    Tac. A. 16, 28:

    cum censeat aliquis (in senatu) quod ex parte mihi placeat,

    Sen. Ep. 21, 9.
    B.
    Of the decrees or resolutions of the Senate, = decernere, placere, to resolve, decree.
    1.
    With inf.-clause.
    a.
    With gerund, without copula (v. II. A. 1.):

    eum, cujus supplicio senatus sollennes religiones expiandas saepe censuit,

    Cic. Mil. 27, 73:

    eos senatus non censuit redimendos,

    id. Off. 3, 32, 114; so id. N. D. 2, 4, 10; id. Verr. 2, 3, 6, § 15:

    senatus Caelium ab republica removendum censuit,

    Caes. B. C. 3, 21:

    senatus censuit frequens coloniam Labicos deducendam,

    Liv. 4, 47, 6; 5, 24, 4:

    cum bello persequendos Tusculanos patres censuissent,

    id. 6, 25, 5; 3, 42, 6; 3, 49, 8; 7, 19, 7 et saep.—
    b.
    With pres. inf. pass. or act., with the force of a gerundial:

    de bonis regiis quae reddi antea censuerant ( = reddenda),

    Liv. 2, 5, 1:

    munera mitti legatis ex binis milibus aeris censuerunt (i.e. patres),

    id. 43, 5, 8; so id. 45, 44, 15 (v. 2. b.):

    eundem jus dicere Romae... patres censuerant,

    id. 45, 12, 13:

    cum senatus unum consulem, nominatimque Gnaeum Pompeium fieri censuisset,

    Suet. Caes. 26.—With both act. and pass. inf.:

    censuere patres, duas provincias Hispaniam rursus fieri... et Macedoniam Illyricumque eosdem... obtinere,

    Liv. 45, 16, 1.—With both pres. pass. and gerund. inff.:

    haec ita movere senatum, ut non expectanda comitia consuli censerent, sed dictatorem... dici,

    Liv. 27, 5, 14.—

    And with velle: senatus verbis nuntient, velle et censere eos ab armis discedere, etc.,

    Sall. J. 21, 4.—
    2.
    With ut or ne.
    a.
    In the words of the Senate, according to formula: quod L. Opimius verba fecit de re publica, de ea re ita censuerunt uti L. Opimius consul rem publicam defenderet, etc., ancient S. C. ap. Cic. Phil. 8, 4, 14: quod, etc., de ea re ita censuerunt ut M. Pomponius praetor animadverteret curaretque ut si, etc., S. C. ap. Suet. Rhet. 1; Gell. 15, 4, 1.—And with gerundial inf.-clause: quod C. Julius pontifex... de ea re ita censuerunt, uti M. Antonius consul hostiis majoribus... procuraret... Ibus uti procurasset satis habendum censuerunt, S. C. ap. Gell. 4, 6, 2.—
    b.
    As related by the historians, etc.:

    quoniam senatus censuisset, uti quicunque Galliam provinciam obtineret... Aeduos defenderet,

    Caes. B. G. 1, 35:

    patres censuerunt uti consules provincias inter se compararent,

    Liv. 30, 40, 12:

    senatus censuit ut domus ei... publica impensa restitueretur,

    Suet. Claud. 6;

    so with reference to the civil law,

    Dig. 49, 14, 15 quater. —With ne:

    senatum censuisse, ne quis illo anno genitus educaretur,

    Suet. Aug. 94.—And with inf -clause:

    filio regis Nicomedi ex ea summa munera dari censuerunt, et ut victimae... praeberentur,

    Liv. 45, 44, 15.—
    3.
    With a subj.-clause (very rare):

    senatus consulto quo censeretur, darent operam consules, etc.,

    Aur. Vict. Vir. Ill. 73, 10.—
    4.
    With neutr. acc. pron. in place of a clause:

    cum vero id senatus frequens censuisset (sc. faciendum),

    Cic. Pis. 8, 18:

    ite in suffragium, et quae patres censuerunt vos jubete,

    Liv. 31, 7, 14:

    quodcunque vos censueritis,

    id. 34, 7, 15:

    quodpatres censuissent,

    id. 28, 45, 2.—
    5.
    With accusative of a noun, or a noun as passive subject, to decree or vote a thing (postclass.):

    nec tamen repertum nisi ut effigies principum, aras deum, templa et arcus aliaque solita... censuere,

    Tac. A. 3, 57:

    aram Clementiae, aram Amicitiae, effigiesque... censuere,

    id. ib. 4, 74: cum censeretur clipeus auro et magnitudine insignis inter auctores eloquentiae ( to be placed among, etc.), id. ib. 2, 83.—
    6.
    With both acc. and dat.
    (α).
    The dat. = against:

    bellum Samnitibus et patres censuerunt et populus jussit,

    Liv. 10, 12, 3.—
    (β).
    The dat. = in behalf of:

    censentur Ostorio triumphi insignia,

    Tac. A. 12, 38.—And with ut:

    sententiis eorum qui supplicationes et... vestem Principi triumphalem, utque ovans urbem iniret, effigiesque ejus... censuere,

    id. ib. 13, 8.
    III.
    Transf.
    A.
    Of the opinions and resolutions of other deliberating bodies, or of their members, to resolve, or to be of opinion.
    1.
    With inf.-clause.
    a.
    Gerundial:

    erant qui censerent de tertia vigilia in castra Cornelia recedendum (council of war),

    Caes. B. C. 2, 30:

    erant sententiae quae conandum omnibus modis castraque Vari oppugnanda censerent,

    id. ib.; so id. ib. 2, 31; id. B. G. 2, 31 fin.; 7, 21; 7, 77:

    pontifices, consules, patres conscripti mihi... pecunia publica aedificandam domum censuerunt,

    Cic. Pis. 22, 52: nunc surgendum censeo, I move we adjourn (in a literary meeting), id. de Or. 2, 90, 367:

    cum... pontifices solvendum religione populum censerent,

    Liv. 5, 23, 9:

    nunc has ruinas relinquendas non censerem (in an assembly of the people),

    id. 5, 53, 3:

    ego ita censeo, legatos extemplo Romam mittendos (in the Carthaginian Senate),

    id. 21, 10, 13:

    ante omnia Philippum et Macedonas in societatem belli... censeo deducendos esse (Hannibal in a council of war),

    id. 36, 7, 3; 5, 36, 8; Curt. 10, 6, 22; 10, 8, 12:

    cum septem judices cognovissent, duo censuerunt, reum exilio multandum, duo alii pecunia, tres reliqui capite puniendum,

    Gell. 9, 15, 7.—And with oportere inst. of a gerundial clause (referring to duty):

    neque sine gravi causa eum locum quem ceperant, dimitti censuerant oportere,

    Caes. B. C. 1, 44.—With opus esse ( = expediency):

    Parmenio furto, non proelio opus esse censebat,

    Curt. 10, 8, 12.—
    b.
    With ordinary pres. inf.
    (α).
    In place of a gerundial:

    Antenor censet belli praecidere = praecidendam causam (in a council of war),

    Hor. Ep. 1, 2, 9.—
    (β).
    Denoting opinion about an existing state:

    Hasdrubal ultimam Hispaniae oram... ignaram adhuc Romanorum esse, eoque Carthaginiensibus satis fidam censebat,

    Liv. 27, 20, 6:

    Parmenio non alium locum proelio aptiorem esse censebat,

    Curt. 3, 7, 8.—
    2.
    With ut or ne:

    censeo ut satis diu te putes requiesse et iter reliquum conficere pergas (in a literary meeting),

    Cic. de Or. 2, 71, 290:

    plerique censebant ut noctu iter facerent (council of war),

    Caes. B. C. 1, 67:

    et nunc magnopere censere, ut unam anum... triginta milibus talentum auri permutet (council of war),

    Curt. 4, 11, 12:

    censeout D. Claudius ex hac die deus fiat (council of the gods),

    Sen. Lud. Mort. Claud. 9, 5: antiquos audio censuisse, ne (praenomina) cui ejusdem gentis patricio inderentur, resolved (family council), Gell. 9, 2, 11 (cf. Liv. 6, 20, 14).—
    3.
    With subj.-clause:

    nunc quoque arcessas censeo omnes navalis terrestrisque copias (Hannibal in council of war),

    Liv. 36, 7, 17: censeo relinquamus nebulonem hunc, eamus hinc protinus Jovi Optimo Maximo gratulatum (assembly of the people), Scipio Afric. ap. Gell. 4, 18, 3.—
    4.
    With acc. neutr. of a pron. or adj. substantively used:

    ego pro sententia mea hoc censeo: quandoquidem, etc.,

    Sen. Lud. Mort. Claud. 11, 4:

    nec dubitavere quin vera censeret,

    that his opinion was correct, Curt. 10, 6, 18.—
    5.
    Ellipt.:

    sententiis quarum pars deditionem, pars eruptionem censebat (i.e. faciendam),

    Caes. B. G. 7, 77 init.:

    ita uti censuerant Italici deditionem facit,

    Sall. J. 26, 2; so Caes. B. G. 7, 75.
    B.
    Of the orders of persons in authority (cf. II. B.).
    1.
    Of commanders, etc., by courtesy, inst. of velle, imperare, or a direct imperative sentence.
    (α).
    With gerundial inf. - clause: non tam imperavi quam censui sumptus legatis quam maxime ad legem Corneliam decernendos, I said, not strictly as an order, but as an opinion that, etc. (Cicero as proconsul), Cic. Fam. 3, 10, 6.—
    (β).
    With subj.-clause: arma quae ad me missuri eratis, iis censeo armetis milites quos vobiscum habetis, you had better, etc., Pomp. ap. Cic. Att. 8, 12, A, 4. —
    2.
    Of an order by the people (rare;

    gen. populus jubet): ita id (foedus) ratum fore si populus censuisset (i. e. confirmandum esse),

    Liv. 21, 19, 3.—
    3.
    Of the later emperors, in their ordinances (censemus = placet nobis, sancimus, imperamus, from the custom of the earlier emperors, who conveyed their commands in the form of an opinion in the senate; v. II. A. 1.).—With inf.clause, ut, ne, and subj.-clause:

    sex mensium spatium censemus debere servari,

    Cod. Just. 11, 48 (47), 7:

    censemus ut, etc.,

    ib. 12, 37 (38), 13:

    censemus ne, etc.,

    ib. 12, 44 (45), 1: censemus vindicet, remaneat, ib. 11, 48 (47), 23:

    in commune jubes si quid censesve tenendum, Primus jussa subi,

    Claud. IV. Cons. Hon. 296.
    C.
    Of advice, given by one person to another (further development of III. A.).
    1.
    Ante-class. formula: faciundum censeo = I advise, with ut-clause, with quid, sic, etc.: censeo faciundum ut quadringentos aliquos milites ad verrucam illam ire jubeas, etc., I advise you to order, etc., Cato ap. Gell. 3, 7, 6:

    ego Tiresiam... consulam, Quid faciundum censeat,

    consult Tiresias as to what he advises, for his advice, Plaut. Am. 5, 1, 80:

    consulam hanc rem amicos quid faciundum censeant,

    id. Men. 4, 3, 26; id. Most. 3, 1, 23:

    sic faciundum censeo: Da isti cistellam, etc.,

    id. Cist. 4, 2, 104:

    ego sic faciundum censeo: me honestiu'st Quam te, etc.,

    id. As. 4, 2, 11; id. Ep. 2, 2, 91:

    sane faciundum censeo,

    id. Stich. 4, 2, 38.—
    2.
    With ordinary gerundial inf.-clauses:

    narrandum ego istuc militi censebo,

    I advise you to let the soldier know that, Plaut. Mil. 2, 4, 42:

    exorando sumendam operam censeo,

    id. Stich. 1, 2, 22:

    quid nunc consili captandum censes?

    id. As. 2, 2, 91; id. Mil. 5, 25; id. Most. 1, 3, 115:

    idem tibi censeo faciendum,

    Cic. Off. 10, 1, 3:

    quos quidem tibi studiose et diligenter tractandos magno opere censeo,

    id. Fin. 4, 28, 79; id. Fam. 12, 28, 2.—Sometimes by aequum censere with an inf.-clause (in the comic poets):

    amicos consulam quo me modo Suspendere aequom censeant potissumum,

    Plaut. Poen. 3, 5, 50: qui homo cum animo... depugnat suo, Utrum ita se esse mavelit ut eum animus aequom censeat, An ita potius ut parentes... velint i. e. as his mind prompts him, id. Trin. 2, 2, 29; cf. E. 1. b. 8.—
    3.
    With a subj.clause (so esp. with censeo in 1 st pers.): censen' hominem interrogem? do you advise me to ask the man? etc., Plaut. Poen. 3, 4, 20:

    tu, si videbitur, ita censeo facias ut... supersedeas hoc labore itineris (cf.: faciundum censeo ut, 1. supra),

    Cic. Fam. 4, 2, 4:

    immo plane, inquam, Brute, legas (Gracchum) censeo,

    id. Brut. 33, 125:

    tu, si forte quid erit molestiae te ad Crassum et Calidium conferas censeo,

    id. Q. Fr. 1, 3, 7:

    tu, censeo, tamen adhibeas Vettium,

    id. Att. 2, 4, 7:

    quae disputari de amicitia possunt, ab iis censeo petatis qui ista profitentur,

    id. Lael. 5, 17: tu, censeo, Luceriam venias: nusquam eris tutius, Pomp. ap. Cic. Att. 8, 1, 1; 8, 11, A:

    censeo Via Appia iter facias, et celeriter Brundusium venias,

    id. ib. 8, 11, C: ad Caesarem mittas censeo, et ab eo hoc petas, Anton. ib. 10, 10, 2: sed hos tamen numeros censeo videas hodou parergon, Gell. 17, 20, 5:

    quam scit uterque, libens censebo exerceat artem,

    Hor. Ep. 1, 14, 44 (cf. Liv. 36, 7, 17, and Gell. 4, 18, 3, quoted III. A. 3.).—Of an advice given to an adversary, with irony:

    cetera si qua putes te occultius facere posse... magnopere censeo desistas,

    I strongly advise you to give up that idea, Cic. Verr. 2, 5, 68, § 174:

    sed tu, Acci, consideres censeo diligenter, utrum censorum judicium grave esse velis an Egnatii,

    id. Clu. 48, 135:

    postulant ut excipiantur haec inexplicabilia. Tribunum censeant: aliquem adeant: a me... numquam impetrabunt,

    id. Ac. 2, 30, 97:

    ibi quaeratis socios censeo, ubi Saguntina clades ignota est,

    Liv. 21, 19, 10:

    solvas censeo, Sexte, creditori,

    Mart. 2, 13, 2.—And in jest:

    Treviros vites censeo, audio capitalis esse,

    Cic. Fam. 7, 13, 2:

    hi Plebei fuerunt, quos contemnas censeo... qua re ad patres censeo revertare,

    id. ib. 9, 21, 3:

    vites censeo porticum Philippi: si te viderit Hercules, peristi,

    Mart. 5, 49, 13; so id. ib. 11, 99, 8; 12, 61, 7.—For ironical senatorial advice, by which the contrary is meant, v. Cic. Cat. 4, 6, 13; Sall. C. 52, 26, quoted II. A. 3.—
    4.
    With an ut-clause (with monere;

    very rare): illud tamen vel tu me monuisse vel censuisse puta... ut tu quoque animum inducas, etc.,

    Cic. Fam. 4, 8, 2.—
    5.
    With a clause understood: quo me vortam nescio: Pa. Si deos salutas, dextrovorsum censeo (i.e. id facias or faciundum censeo), Plaut. Curc. 1, 1, 70: quo redeam? Pe. Equidem ad phrygionem censeo (i. e. redeas), id. Men. 4, 2, 53:

    quid nunc censes, Chrysale? (i. e. faciundum),

    id. Bacch. 4, 8, 112:

    ita faciam ut frater censuit,

    Ter. Phorm. 5, 2, 11:

    tibi igitur hoc censeo (i. e. faciendum): latendum tantisper ibidem, etc.,

    Cic. Fam. 9, 2, 4: tu [p. 314] potes Kalendis spectare gladiatores, et ita censeo, id. ib. 16, 20:

    quid censes igitur? Ecquidnam est tui consilii ad? etc.,

    id. Att. 9, 12, 4: quid igitur censet (sapientia)? What is wisdom ' s advice? id. Phil. 13, 3, 6:

    scribi quid placeat, quid censeas,

    id. Att. 9, 19,4:

    ibitur igitur, et ita quidem ut censes,

    id. ib. 10, 15, 3:

    disce, docendus adhuc, quae censet amiculus,

    Hor. Ep. 1, 17, 3.
    D.
    Of opinions and views on general questions, to be of opinion, think, believe, hold (cf.: statuo, existimo, puto, aio, dico; freq. in class. prose; very rare in post-class. writers except Gellius; never with ut, ne, or subj.-clause).
    1.
    With inf.-clause:

    Plato mundum esse factum censet a deo sempiternum,

    Cic. Ac. 2, 37, 118:

    Cyrenaici non omni malo aegritudinem effici censent, sed insperato,

    id. Tusc. 3, 13, 28:

    (Hieronymus) censet summum bonum esse sine ulla molestia vivere,

    id. Fin. 2, 5, 16:

    Aristoteles eos qui valetudinis causa furerent, censebat habere aliquid in animis praesagiens,

    id. Div. 1, 38, 81:

    Pythagoras censuit animum esse per naturam rerum omnem intentum et commeantem,

    id. ib. 1, 11, 27; so id. Ac. 1, 11, 40; 2, 42, 131; id. Fin. 1, 6, 20; 3, 15, 49; 3, 19, 64; 3, 21, 70; 4, 7, 17; 5, 7, 17; id. N. D. 1, 2, 3; 1, 2, 4; 1, 12, 29; 1, 13, 35 and 37; 1, 43, 120; 1, 44, 121; 2, 22, 57; 2, 16, 44; id. Sen. 12, 41; id. Leg. 1, 13, 36; id. Tusc. 1, 9, 18; 1, 10, 22; 1, 30, 72; 1, 45, 108; 3, 5, 11; 3, 22, 52; 4, 7, 14; id. Off. 1, 25, 88:

    Plato in civitate communis esse mulieres censuit,

    Gell. 18, 2, 8; 14, 5, 2; 18, 1, 4; 19, 12, 6.—If the opinion refers to what should be observed, oportere or debere is used, or a gerundial predicate with esse (so in Cic., but in Gell. 7, 15, 3, without esse):

    oportere delubra esse in urbibus censeo,

    Cic. Leg. 2, 10, 26:

    M. Varro aeditumum dici oportere censet,

    Gell. 12, 10, 4; 14, 5, 2;

    so with debere,

    id. 17, 5, 5; 13, 8, 4:

    Cyrenaici... virtutem censuerunt ob eam rem esse laudandam,

    Cic. Off. 3, 33, 116:

    (Ennius) non censet lugendam esse mortem quam immortalitas consequatur,

    id. Sen. 20, 73.—
    2.
    An inf.-clause understood:

    (dissensio est), a quibus temporibus scribendi capiatur initium. Ego enim ab ultimis censeo (i. e. exordiendum esse),

    Cic. Leg. 1, 3, 8:

    si, Mimnermus uti censet, sine amore jocisque Nil est jucundum,

    Hor. Ep. 1, 6, 65:

    sic enim censuit,

    Cic. Off. 3, 33, 117.—
    3.
    With neutr. acc. of a pron.: hoc amplius censeo, in addition to the opinions mentioned I hold, etc., Sen. Vit. Beat. 3, 2:

    nullo (medico) idem censente,

    Plin. 29, 1, 5, § 11.—
    4.
    With a rel.-clause:

    Aesopus quae utilia... erant, non severe neque imperiose praecepit et censuit,

    he imparted his teachings and views, Gell. 2, 29, 1.—
    5.
    Absol.:

    non adligo me ad unum aliquem ex Stoicis proceribus. Est et mihi censendi jus,

    the right to impart my opinions, Sen. Vit. Beat. 3, 2.
    E.
    In gen., = arbitror, puto, existimo, judico (cf.: idem enim valet censere et arbitrari, Varr. ap. Non. p. 519, 29: censere nunc significat putare, nunc suadere, nunc decernere, Paul. ex Fest. p. 54, 11 Mull.).
    1.
    To judge, think, believe, suppose (freq. in ante-class. writings; very rare in Cic. except in the particular meanings, a.—ironically—and d.; always with inf.-clause expressed or understood).
    a.
    In gen.:

    atque ego censui abs te posse hoc me impetrare,

    Plaut. Cas. 2, 6, 12 sq.:

    satis jam delusam censeo: rem, ut est, nunc eloquamur,

    id. As. 3, 3, 141:

    nam si honeste censeam te facere posse, suadeam,

    id. Mil. 4, 8, 60:

    neque ego hac noctem longiorem me vidisse censeo,

    id. Am. 1, 1, 126:

    saluti quod tibi esse censeo,

    id. Merc. 1, 35; so id. Am. 4, 3, 2; id. Most. 1, 3, 127; id. Pers. 1, 1, 9; 2, 2, 8; 2, 3, 75 sq.; id. Truc. 2, 2, 60; id. As. 2, 2, 33; id. Aul. 2, 4, 30; 2, 4, 36; id. Cas. 2, 8, 38; Ter. Heaut. 3, 1, 53; id. Phorm. 2, 2, 13: aut domino, cujum id censebis esse, reddes, Cincius, Re Mil. l. iii., de ap. Gell. 16, 4, 2:

    eo namque omnem belli molem inclinaturam censebant (consules),

    Liv. 7, 32, 3:

    nec facturum aequa Samnitium populum censebant, si... oppugnarent,

    id. 7, 31, 7:

    quaeso ut ea quae dicam non a militibus imperatori dicta censeas,

    id. 7, 13, 8:

    at illa purgare se, quod quae utilia esse censebat... suasisset,

    Curt. 8, 3, 7: Alexander, tam memorabili victoria laetus, qua sibi Orientis fines apertos esse censebat, id. 9, 1, 1; so id. 10, 8, 22.—
    b.
    With reference to an erroneous opinion, to imagine, suppose, falsely believe:

    censebam me effugisse a vita marituma Ne navigarem, etc.,

    Plaut. Bacch. 2, 3, 108:

    omnes eum (sc. Jovem) esse (Amphitruonem) censent servi,

    id. Am. prol. 122, 134:

    jam hic ero, quom illic censebis esse me,

    id. ib. 3, 3, 14:

    ardere censui aedes,

    id. ib. 5, 1, 15:

    ego hunc censebam esse te,

    id. Men. 5, 9, 13; so id. As. 5, 2, 20; id. Aul. 3, 5, 55; id. Bacch. 1, 2, 14; id. Men. 3, 3, 32; 5, 9, 76; id. Merc. 1, 2, 87; id. Poen. 1, 1, 54; 3, 1, 60; 3, 4, 25; id. Rud. 2, 4, 31; 4, 7, 35; id. Stich. 4, 2, 24; id. Truc. 1, 1, 72 et saep.: censuit se regem Porsenam occidere, Cass. Hem. ap. Non. p. 4, 88:

    non ipsa saxa magis sensu omni vacabant quam ille... cui se hic cruciatum censet optare,

    Cic. Tusc. 1, 44, 107.—And ironically:

    nisi forte Diagoram aut Theodorum... censes superstitiosos fuisse,

    Cic. N. D. 1, 42, 117:

    nisi forte etiam illi Semproniano senatus consulto me censes adfuisse, qui ne Romae quidem fui,

    id. Fam. 12, 29, 2:

    neminem me fortiorem esse censebam,

    Curt. 8, 14, 42.—
    c.
    Referring to what should take place.
    (α).
    With gerundial inf.-clause:

    navis praedatoria, Abs qua cavendum nobis sane censeo,

    Plaut. Men. 2, 2, 70:

    soli gerundum censeo morem,

    id. Most. 1, 3, 69:

    neque vendundam censeo Quae libera est,

    Ter. Ad. 2, 1, 39; so id. Eun. 4, 4, 53; 5, 8, 42; id. Hec. 4, 4, 94; id. Phorm. 2, 4, 17:

    ceterum ei qui consilium adferret opem quoque in eam rem adferendam censebant esse,

    Liv. 25, 11, 14.—
    (β).
    With oportere, debere, or an ordinary inf.-clause:

    solam illi me soli censeo esse oportere obedientem,

    Plaut. Most. 1, 3, 47:

    quibus declaraveram, quo te animo censerem esse oportere, et quid tibi faciendum arbitrarer,

    Cic. Fam. 4, 9, 1:

    rursus interrogatus quid ipse victorem statuere debere censeret,

    Curt. 8, 14, 43: impudens postulatio visa est, censere... ipsos id (bellum) advertere in se, agrosque suos pro alienis populandos obicere, to entertain the idea that they should direct that war against themselves and their own lands, etc., Liv. 21, 20, 4:

    munere eum fungi prioris censet amici = eum fungi oportere,

    Hor. Ep. 1, 9, 5:

    quae nos quoque sustinere censebat,

    App. M. 11, p. 253.—
    (γ).
    By aequum censere with ordinary inf.clause, expressed or understood, either = it is fair ( right) to do something, or something ought or should be done (so very freq. in the comic poets and Livy; rare in other writers): non ego istunc me potius quam te metuere aequom censeo, I do not think it right to fear him, etc., Plaut. Capt. 2, 2, 51: quid me aequom censes pro illa tibi dare? What do you think I should give as a fair price? etc., id. As. 1, 3, 76: meum animum tibi servitutem servire aequom censui, I thought it my duty that my mind should, etc., id. Trin. 2, 2, 27: ecquis est tandem qui vestrorum... aequom censeat poenas dare ob eam rem quod arguatur male facere voluisse? Cato ap. Gell. 6 (7), 3, 36:

    quis aequum censeret... receptos in fidem non defendi?

    Liv. 21, 19, 5; so id. 24, 37, 7; 5, 3, 8; 22, 32, 6.—And without emphasis upon the idea of fairness or right:

    si sunt ita ut ego aequom censeo,

    as I think they ought to be, Plaut. Stich. 1, 2, 55; so id. Trin. 3, 2, 87; 2, 3, 1; id. Merc. 3, 3, 8; id. Aul. 4, 1, 11; id. Ep. 4, 1, 29; id. Stich. 2, 2, 20; 4, 1, 42:

    qui aequom esse censeant, nos jam a pueris ilico nasci senes,

    who believe that we should be born as old men right from childhood, Ter. Heaut. 2, 1, 2; so id. ib. 5, 5, 11; id. Ad. 4, 3, 10:

    qui aequom censeant rem perniciosam utili praeponi,

    Auct. Her. 2, 14, 22: (tribuni) intercedebant;

    senatum quaerere de pecunia non relata in publicum... aequum censebant,

    Liv. 38, 54, 5:

    cives civibus parcere aequum censebat,

    Nep. Thras. 2, 6.—
    d.
    Very freq., esp. in Cic., when a question, rhetorical or real, is addressed to a second person, often referring to erroneous opinions:

    an fores censebas nobis publicitus praeberier?

    Plaut. Am. 4, 2, 7:

    clanculum istaec te flagitia facere censebas potesse?

    id. Men. 4, 2, 47:

    hicine nos habitare censes?

    id. Trin. 4, 3, 72:

    omnes cinaedos esse censes, tu quia es?

    id. Men. 3, 2, 48; so id. As. 2, 4, 78; 5, 2, 37; id. Bacch. 4, 6, 41; 5, 2. 82; id. Capt. 4, 2, 66; 4, 2, 74; 5, 2, 16; id. Cas. 2, 6, 29; id. Men. 5, 5, 25: continuo dari Tibi verba censes? Ter. And. 3, 2, 25; so id. ib. 3, 3, 13; 4, 4, 55; id. Heaut. 4, 3, 38; id. Hec. 4, 1, 32; 4, 4, 53; id. Phorm. 5, 6, 35:

    adeone me delirare censes ut ista esse credam?

    Cic. Tusc. 1, 6, 10:

    nam cum in Graeco sermone haec... non videbantur, quid censes in Latino fore?

    id. Fin. 3, 4, 15:

    quid igitur censes? Apim illum nonne deum videri Aegyptiis?

    id. N. D. 1, 29, 82:

    quis haec neget esse utilia? quem censes?

    id. Off. 3, 26, 99:

    an censes me tantos labores... suscepturum fuisse, si, etc.,

    id. Sen. 23, 82:

    an vos Hirtium pacem velle censetis?

    id. Phil. 12, 4, 9; so id. Brut. 50, 186; 85, 294; id. Tusc. 1, 5, 10 fin.; 2, 4, 11; 3, 13, 27; id. Fin. 1, 10, 34; id. N. D. 1, 8, 20; 1, 28, 78; 1, 44, 122; id. Leg. 2, 10, 23; id. Div. in Caecil. 16, 54; id. Phil. 1, 6, 13; 4, 3, 7; 7, 4, 14; 11, 1, 3; 11, 5, 10; 12, 3, 7; 12, 6, 13; 12, 8, 21; 12, 9, 22; 13, 2, 4; 14, 4, 10; id. Att. 10, 11, 4:

    quid censes munera terrae?... quo spectanda modo, quo sensu credis et ore?

    Hor. Ep. 1, 6, 5 sqq.; so id. ib. 2, 2, 65; Lucr. 1, 973 (with obj.inf.).—With conditional period inst. of an inf.-clause:

    num censes faceret, filium nisi sciret eadem haec velle,

    Ter. And. 3, 3, 46.—

    Sometimes censemus? is used in the same way as censes?

    Cic. Tusc. 1, 2, 4; id. Off. 2, 7, 25; id. Fam. 4, 9, 2.—
    e.
    With an inf.clause understood: itane tu censes? Pa. Quid ego ni ita censeam? Plaut. Mil. 4, 3, 27: quid ergo censes? Tr. Quod rogas, Censeo, id. Rud. 4, 8, 7 sq.: quid illum censes? (i. e. eo loco facere?) Ter. And. 5, 2, 12:

    quid illas censes? (i. e. posse dicere),

    id. Ad. 4, 5, 22; so Plaut. Curc. 1, 1, 59; Ter. Heaut. 3, 3, 9; 5, 3, 21.—So, very freq. in the comic poets, censeo, absol., as an approving answer; also sic censeo, istuc censeo, ita censeo (Cic.) to be variously rendered: ego divinam rem intus faciam... So. Censeo, that will be right! Plaut. Am. 3, 3, 11: auscultemus quid agat: Ph. Sane censeo, so we will, indeed, id. Curc. 2, 2, 29: quid si recenti re aedis pultem? Ad. Censeo, do so! id. Poen. 3, 4, 18: quin eloquamur? Ag. Censeo, hercle, patrue, id. ib. 5, 4, 93: patri etiam gratulabor? Tr. Censeo, I think so (and after answering several questions with censeo): etiamne complectar ejus patrem? Tr. Non censeo. Pl. Nunc non censet quom volo, id. Rud. 4, 8, 6 sqq.; id. Ps. 2, 2, 69; id. Stich. 5, 4, 53; id. Truc. 2, 4, 73; id. Cas. 4, 3, 14; Ter. Eun. 2, 1, 11; id. Heaut. 3, 3, 27: male habeas! Mu. Sic censeo, Plaut. Men. 4, 1, 11: aliquem arripiamus, etc.: Ly. Hem, istuc censeo, id. Merc. 3, 3, 19 (cf.:

    prorsus ita censeo, referring to general questions, as in D.,

    Cic. Leg. 2, 10, 23);

    once similarly censeas: Quid gravare? censeas!

    Say yes, Plaut. Stich. 3, 2, 22.—
    2.
    To resolve, as a merely mental act, with gerundial inf.-clause (rare; cf. II. B.): quibus rebus cognitis, Caesar maturandum sibi censuit, resolved to hasten, lit., thought he must hasten ( = statuit, existimavit), Caes. B. G. 7, 56 init.:

    censuimus igitur amplius quaerendum,

    Gell. 12, 14, 7.—
    3.
    To consider, i. e. after carefully weighing the circumstances, with inf.-clause (rare):

    sed cum censerem... me et periculum vitare posse, et temperatius dicere... ea causa mihi in Asiam proficiscendi fuit,

    Cic. Brut. 91, 314.—
    4.
    = pu tare, habere, judicare, to consider as, to hold, with two acc., or inf.-clause.
    a.
    With double acc.:

    quom dispicias tristem, frugi censeas (i.e. eum),

    you would consider him thrifty, Plaut. Cas. 3, 2. 32:

    auxilio vos dignos censet senatus,

    considers you worthy of help, Liv. 7, 31, 2:

    has... indagines cuppediarum majore detestatione dignas censebimus si, etc.,

    Gell. 7 (6), 16, 6: cum Priscum nobilitas hostem patriae censuisset, judged, declared him the enemy, etc., Aur. Vict. Caes. 29, 4.—
    b.
    In the pass. with nom. and inf., = haberi (in Manil. and Gell.):

    praeter illas unam et viginti (comoedias) quae consensu omnium Plauti esse censebantur,

    Gell. 3, 3, 3:

    quae terrena censentur sidera sorte (i. e. esse),

    are considered as being of the terrestrial kind, Manil. 2, 226; so id. 2, 293; 2, 653; 2, 667; 3, 96; so, sub aliquo censeri, to be considered as being under one ' s influence, id. 4, 246; 4, 705; cf. id. 3, 598 (with per).—
    5.
    To wish, with subj.-clause or ne (in App.):

    de coma pretiosi velleris floccum mihi confestim adferas censeo,

    App. M. 6. [p. 315] p. 117:

    censeo ne ulla cura os percolat,

    id. Mag. p. 411.
    2.
    censeo, ēre, = succenseo, to be angry: ne vobis censeam, si, etc., Varr. ap. Non. p. 267, 24.

    Lewis & Short latin dictionary > censeo

  • 43 conciliatus

    1.
    concĭlĭātus, a, um, P. a., from concilio.
    2.
    concĭlĭātus, ūs, m. [concilio], a union of atoms, a connection of bodies (only in abl. sing., and in Lucr.):

    condenso conciliatu artari,

    Lucr. 1, 576; so id. 2, 100:

    parvo (i. e. parvā mole),

    id. 2, 133:

    principiūm,

    id. 2, 936.

    Lewis & Short latin dictionary > conciliatus

  • 44 consentiens

    con-sentĭo (also cosentĭo; v. infra), sensi, sensum, 4, v. n. and a
    I.
    = unā sentio, to feel together: multa (corpora, i. e. substances) Quae neque conecti potuere neque intus Vitalis motus consentire atque imitari, Lucr. 2, 717 Lachm.; cf.:

    consentire animam totam per membra videmus,

    id. 3, 153; Scrib. Comp. 104.—
    II.
    To agree, accord, harmonize with a person or thing; to assert unitedly, determine in common, decree, to unite upon something accordantly, etc. (freq and class. in prose and poetry); constr with cum, inter se, the dat., or absol. of person; and with the acc., de, ad, in, the inf.. causā, or absol. of the thing.
    A.
    Lit., with personal subjects.
    1.
    In a good sense, with acc. and inf.: HONC. OINO. PLOIRVME. COSENTIONT. ROMAI. DVONORO. OPTVMO. FVISE. VIRO... LVCIOM. SCIPIONE., etc. (i. e. hunc unum plurimi consentiunt Romanum bonorum optimum fuisse virum... Lucium Scipionem), inscription of the Scipios, C. I. L. 1, 32: Wordsworth, Fragm, and Spec. p. 160; cf. Cic. Fin. 2, 35, 116; and id. Sen. 17, 61:

    omnes mortales unā mente consentiunt, omnia arma eorum, qui haec salva velint, contra illam pestem esse capienda,

    id. Phil. 4, 3, 7; so Quint. 1, 10, 33; 2, 15, 36 al.; Tac. A. 6, 28 al.—With inf.:

    seu quicquid ubique magnificum est in claritatem ejus (sc. Herculis) referre consensimus,

    Tac. G. 34 fin. —With de de amicitiae utilitate omnes uno ore consentiunt, Cic. Lael. 23, 86; so id. Phil. 1, 9, 21:

    cum aliquo de aliquā re,

    id. Ac. 2, 42. 131.—With [p. 429] cum:

    consentire cum aliquā re, verbis discrepare,

    Cic. Fin. 4, 26, 72:

    cum his (oratoribus) philosophi consentiunt,

    Quint. 2, 17, 2; so Suet. Aug. 58.—With dat.:

    illis superioribus,

    Quint. 2, 15, 32; so id. 5, 14, 33:

    sibi ipse,

    Cic. Off. 1, 2, 5; cf. id. Clu. 22, 60:

    cui parti,

    Quint. 5, 14, 9:

    iis, quibus delectantur,

    id. 5, 11, 19:

    studiis alicujus,

    Hor. Ep. 1, 18, 65 al. —With adversus:

    adversus maleficium omne consensimus,

    Sen. Ben. 3, 6, 2:

    adversus patrem cum amicis,

    Val. Max. 9, 11, ext. 3.—With ad:

    parvo exercitu, sed ad benevolentiam erga nos consentiente,

    Cic. Att. 5, 18, 2; id. Tusc. 3, 2, 3; id. N. D. 2, 23, 60; 2, 46, 119; id. Cat. 4, 7, 15; 4, 9, 18; cf.:

    ad rem publicam conservandam,

    id. Phil. 4, 4, 10:

    ad decernendum triumphum,

    Liv. 36, 40, 10:

    ad necem ejus,

    id. 39, 50, 6:

    ad indutias,

    Suet. Calig. 5.—With in:

    in homine non, ut omne, omnia in unum consentientia, sed singulis membris suum cuique consilium,

    Liv. 2, 32, 9:

    in hoc non contumaciter consentio,

    Quint. 11, 3, 11; cf.:

    consentire in asserendā libertate,

    Suet. Calig. 60: puro pioque duello quaerendas censeo itaque consentio consciscoque, old formula of voting in Liv. 1, 32, 12.—With ut:

    senatus... censuit consensit conscivit ut bellum cum priscis Latinis fieret, old formula for declaring war,

    Liv. 1, 32, 13.—With ne:

    constat, ad alia discordes in uno adversus patrum voluntatem consensisse, ne dicerent dictatorem,

    Liv. 4, 26, 7.—With acc. rei:

    consensit et senatus bellum,

    i. e. has voted, decreed war, Liv. 8, 6, 8:

    bellum erat consensum,

    id. 1, 32, 12:

    consensa in posterum diem contio,

    id. 24, 38, 11.—With inf.:

    si consenserint possessores non vendere, quid futurum est?

    Cic. Agr. 1, 5, 15. — Impers.:

    de prioribus consentitur,

    Tac. A. 1, 13:

    inter plurimos consensum est duas esse partes,

    Quint. 9, 1, 17; 5, 10, 12; Liv. 9, 7, 7; so,

    consensum est, ut, etc.,

    id. 30, 24, 11.—
    2.
    In a bad sense, to agree to any wrong, to join in, to plot together, conspire, take part in, etc.:

    neque se cum Belgis reliquis consensisse, neque contra populum Romanum omnino conjurasse,

    Caes. B. G. 2, 3; so id. ib. fin.:

    belli faciendi causā,

    Cic. Verr. 2, 5, 8, § 18:

    urbem inflammare,

    id. Phil. 2, 7, 17:

    quod consensisset cum Hispanis quibusdam... eum (Pompeium) comprehendere,

    id. Fam. 6, 18, 2:

    ad prodendam Hannibali urbem Romanam,

    Liv. 27, 9, 14:

    ad aliquem opprimendum,

    Nep. Dat. 5, 2:

    quod undique abierat, antequam consentirent,

    Liv. 23, 28, 4; so absol., id. 34, 49, 9 al.—
    B.
    Transf., with inanimate subjects, to accord, agree, harmonize with, to fit, suit, etc.
    (α).
    With cum: sed mihi ne utiquam cor consentit cum oculorum aspectu, Enn. ap. Cic. Ac. 2, 17, 52; cf.:

    cum vultus Domitii cum oratione non consentiret,

    Caes. B. C. 1, 19; Quint. 11, 1, 2; 11, 3, 113; 11, 3, 122: secum ipsa (oratio;

    together with sibi constet),

    Cic. Univ. 3; id. Brut. 38, 141:

    precor... ut vestrae mentes atque sententiae cum populi Romani voluntatibus suffragiisque consentiant,

    id. Mur. 1, 1; Dig. 46, 4, 14.—
    (β).
    With inter se:

    (pulchritudo corporis) delectat hoc ipso, quod inter se omnes partes cum quodam lepore consentiunt,

    Cic. Off. 1, 28, 98; Quint. 5, 7, 29.—
    (γ).
    With dat.:

    si personis, si temporibus, si locis ea quae narrantur consentiunt,

    Cic. Part. Or. 9, 32; id. Phil. 1, 1, 2; id. Att. 7, 3, 3; Quint. 11, 3, 65; 11, 3, 164 al.:

    sibi ipsa lex,

    id. 2, 4, 37.—
    (δ).
    Absol., Lucr. 3, 170; 2, 915; 3, 154:

    ratio nostra consentit, pugnat oratio, etc.,

    Cic. Fin. 3, 3, 10:

    judicationem et statum semper consentire,

    Quint. 3, 11, 20:

    nisi ab imo ad summum omnibus intenta nervis consentiat (cithara),

    id. 2, 8, 15:

    utrumque nostrum incredibili modo Consentit astrum,

    Hor. C. 2, 17, 22.—Hence,
    1.
    con-sentĭens, entis, P. a., agreeing, accordant, unanimous:

    tanta rerum consentiens, conspirans, continuata cognatio,

    Cic. N. D. 2, 7, 19:

    cujus de laudibus omnium esset fama consentiens,

    id. Sen. 17, 61:

    animi,

    id. Div. 2, 58, 119:

    consilium omnis vitae,

    id. Tusc. 5, 25, 72.— Abl. consentiente and -ti:

    hominum consentiente auctoritate contenti non sumus?

    Cic. Div. 1, 39, 84; so,

    consentiente voce,

    Suet. Galb. 13;

    on the other hand, clamore consentienti pugnam poscunt,

    Liv. 10, 40, 1.—
    2.
    consensus, a, um, Part., agreed upon:

    consensis quibusdam et concessis,

    Gell. 15, 26, 2.

    Lewis & Short latin dictionary > consentiens

  • 45 consentio

    con-sentĭo (also cosentĭo; v. infra), sensi, sensum, 4, v. n. and a
    I.
    = unā sentio, to feel together: multa (corpora, i. e. substances) Quae neque conecti potuere neque intus Vitalis motus consentire atque imitari, Lucr. 2, 717 Lachm.; cf.:

    consentire animam totam per membra videmus,

    id. 3, 153; Scrib. Comp. 104.—
    II.
    To agree, accord, harmonize with a person or thing; to assert unitedly, determine in common, decree, to unite upon something accordantly, etc. (freq and class. in prose and poetry); constr with cum, inter se, the dat., or absol. of person; and with the acc., de, ad, in, the inf.. causā, or absol. of the thing.
    A.
    Lit., with personal subjects.
    1.
    In a good sense, with acc. and inf.: HONC. OINO. PLOIRVME. COSENTIONT. ROMAI. DVONORO. OPTVMO. FVISE. VIRO... LVCIOM. SCIPIONE., etc. (i. e. hunc unum plurimi consentiunt Romanum bonorum optimum fuisse virum... Lucium Scipionem), inscription of the Scipios, C. I. L. 1, 32: Wordsworth, Fragm, and Spec. p. 160; cf. Cic. Fin. 2, 35, 116; and id. Sen. 17, 61:

    omnes mortales unā mente consentiunt, omnia arma eorum, qui haec salva velint, contra illam pestem esse capienda,

    id. Phil. 4, 3, 7; so Quint. 1, 10, 33; 2, 15, 36 al.; Tac. A. 6, 28 al.—With inf.:

    seu quicquid ubique magnificum est in claritatem ejus (sc. Herculis) referre consensimus,

    Tac. G. 34 fin. —With de de amicitiae utilitate omnes uno ore consentiunt, Cic. Lael. 23, 86; so id. Phil. 1, 9, 21:

    cum aliquo de aliquā re,

    id. Ac. 2, 42. 131.—With [p. 429] cum:

    consentire cum aliquā re, verbis discrepare,

    Cic. Fin. 4, 26, 72:

    cum his (oratoribus) philosophi consentiunt,

    Quint. 2, 17, 2; so Suet. Aug. 58.—With dat.:

    illis superioribus,

    Quint. 2, 15, 32; so id. 5, 14, 33:

    sibi ipse,

    Cic. Off. 1, 2, 5; cf. id. Clu. 22, 60:

    cui parti,

    Quint. 5, 14, 9:

    iis, quibus delectantur,

    id. 5, 11, 19:

    studiis alicujus,

    Hor. Ep. 1, 18, 65 al. —With adversus:

    adversus maleficium omne consensimus,

    Sen. Ben. 3, 6, 2:

    adversus patrem cum amicis,

    Val. Max. 9, 11, ext. 3.—With ad:

    parvo exercitu, sed ad benevolentiam erga nos consentiente,

    Cic. Att. 5, 18, 2; id. Tusc. 3, 2, 3; id. N. D. 2, 23, 60; 2, 46, 119; id. Cat. 4, 7, 15; 4, 9, 18; cf.:

    ad rem publicam conservandam,

    id. Phil. 4, 4, 10:

    ad decernendum triumphum,

    Liv. 36, 40, 10:

    ad necem ejus,

    id. 39, 50, 6:

    ad indutias,

    Suet. Calig. 5.—With in:

    in homine non, ut omne, omnia in unum consentientia, sed singulis membris suum cuique consilium,

    Liv. 2, 32, 9:

    in hoc non contumaciter consentio,

    Quint. 11, 3, 11; cf.:

    consentire in asserendā libertate,

    Suet. Calig. 60: puro pioque duello quaerendas censeo itaque consentio consciscoque, old formula of voting in Liv. 1, 32, 12.—With ut:

    senatus... censuit consensit conscivit ut bellum cum priscis Latinis fieret, old formula for declaring war,

    Liv. 1, 32, 13.—With ne:

    constat, ad alia discordes in uno adversus patrum voluntatem consensisse, ne dicerent dictatorem,

    Liv. 4, 26, 7.—With acc. rei:

    consensit et senatus bellum,

    i. e. has voted, decreed war, Liv. 8, 6, 8:

    bellum erat consensum,

    id. 1, 32, 12:

    consensa in posterum diem contio,

    id. 24, 38, 11.—With inf.:

    si consenserint possessores non vendere, quid futurum est?

    Cic. Agr. 1, 5, 15. — Impers.:

    de prioribus consentitur,

    Tac. A. 1, 13:

    inter plurimos consensum est duas esse partes,

    Quint. 9, 1, 17; 5, 10, 12; Liv. 9, 7, 7; so,

    consensum est, ut, etc.,

    id. 30, 24, 11.—
    2.
    In a bad sense, to agree to any wrong, to join in, to plot together, conspire, take part in, etc.:

    neque se cum Belgis reliquis consensisse, neque contra populum Romanum omnino conjurasse,

    Caes. B. G. 2, 3; so id. ib. fin.:

    belli faciendi causā,

    Cic. Verr. 2, 5, 8, § 18:

    urbem inflammare,

    id. Phil. 2, 7, 17:

    quod consensisset cum Hispanis quibusdam... eum (Pompeium) comprehendere,

    id. Fam. 6, 18, 2:

    ad prodendam Hannibali urbem Romanam,

    Liv. 27, 9, 14:

    ad aliquem opprimendum,

    Nep. Dat. 5, 2:

    quod undique abierat, antequam consentirent,

    Liv. 23, 28, 4; so absol., id. 34, 49, 9 al.—
    B.
    Transf., with inanimate subjects, to accord, agree, harmonize with, to fit, suit, etc.
    (α).
    With cum: sed mihi ne utiquam cor consentit cum oculorum aspectu, Enn. ap. Cic. Ac. 2, 17, 52; cf.:

    cum vultus Domitii cum oratione non consentiret,

    Caes. B. C. 1, 19; Quint. 11, 1, 2; 11, 3, 113; 11, 3, 122: secum ipsa (oratio;

    together with sibi constet),

    Cic. Univ. 3; id. Brut. 38, 141:

    precor... ut vestrae mentes atque sententiae cum populi Romani voluntatibus suffragiisque consentiant,

    id. Mur. 1, 1; Dig. 46, 4, 14.—
    (β).
    With inter se:

    (pulchritudo corporis) delectat hoc ipso, quod inter se omnes partes cum quodam lepore consentiunt,

    Cic. Off. 1, 28, 98; Quint. 5, 7, 29.—
    (γ).
    With dat.:

    si personis, si temporibus, si locis ea quae narrantur consentiunt,

    Cic. Part. Or. 9, 32; id. Phil. 1, 1, 2; id. Att. 7, 3, 3; Quint. 11, 3, 65; 11, 3, 164 al.:

    sibi ipsa lex,

    id. 2, 4, 37.—
    (δ).
    Absol., Lucr. 3, 170; 2, 915; 3, 154:

    ratio nostra consentit, pugnat oratio, etc.,

    Cic. Fin. 3, 3, 10:

    judicationem et statum semper consentire,

    Quint. 3, 11, 20:

    nisi ab imo ad summum omnibus intenta nervis consentiat (cithara),

    id. 2, 8, 15:

    utrumque nostrum incredibili modo Consentit astrum,

    Hor. C. 2, 17, 22.—Hence,
    1.
    con-sentĭens, entis, P. a., agreeing, accordant, unanimous:

    tanta rerum consentiens, conspirans, continuata cognatio,

    Cic. N. D. 2, 7, 19:

    cujus de laudibus omnium esset fama consentiens,

    id. Sen. 17, 61:

    animi,

    id. Div. 2, 58, 119:

    consilium omnis vitae,

    id. Tusc. 5, 25, 72.— Abl. consentiente and -ti:

    hominum consentiente auctoritate contenti non sumus?

    Cic. Div. 1, 39, 84; so,

    consentiente voce,

    Suet. Galb. 13;

    on the other hand, clamore consentienti pugnam poscunt,

    Liv. 10, 40, 1.—
    2.
    consensus, a, um, Part., agreed upon:

    consensis quibusdam et concessis,

    Gell. 15, 26, 2.

    Lewis & Short latin dictionary > consentio

  • 46 consto

    con-sto, stĭti, stātum (constātūrus, Sen. Clem. 1, 19, 3; Plin. 18, 5, 6, § 30; Luc. 2, 17; Mart. 10, 41, 5; Lact. Opif. Dei, 7, 11), 1, v. n.
    I.
    To stand together, stand with some person or thing.
    A.
    Lit. (very rare):

    constant, conserunt sermones inter se drapetae,

    Plaut. Curc. 2, 3, 11.—
    B.
    Trop., to stand with, to agree with, be in accord or agreement, to correspond, fit.
    1.
    With cum and abl. (cf. consisto, II. B. 3.):

    considerabit, constetne oratio aut cum re aut ipsa secum,

    Cic. Inv. 2, 14, 45:

    sententiā non constare cum superioribus et inferioribus sententiis, etc.,

    Auct. Her. 2, 10, 14.—
    2.
    Absol.:

    veri similis narratio erit, si spatia temporum, personarum dignitates, consiliorum rationes, locorum opportunitates constabunt,

    Auct. Her. 1, 9, 16.—
    3.
    With dat.:

    si humanitati tuae constare voles,

    Cic. Att. 1, 11, 1.—And esp. with sibi, to agree, accord with itself, to remain like one's self, be consistent:

    in Oppianico sibi constare et superioribus consentire judiciis debuerunt,

    Cic. Clu. 22, 60; so,

    with consentire,

    id. Univ. 3 init.; id. Fin. 2, 11, 35:

    ut constare in vitae perpetuitate possimus nobismetipsis nec in ullo officio claudicare,

    id. Off. 1, 33, 119; so,

    sibi (opp. titubare),

    Quint. 5, 7, 11:

    sibi et rei judicatae,

    Cic. Clu. 38, 106:

    sibi,

    Hor. Ep. 1, 14, 16; id. A. P. 127; cf.:

    constat idem omnibus sermo,

    Liv. 9, 2, 3.—
    4.
    In the phrase ratio constat, mercantile t. t., the account agrees or is correct, is or proves right:

    auri ratio constat: aurum in aerario est,

    Cic. Fl. 28, 69:

    quibus ratio impensarum constaret,

    was correct, accurately kept, Suet. Ner. 30.—
    (β).
    In postAug. prose, esp. in the younger Pliny, transf. from the sphere of business:

    mirum est, quam singulis diebus in urbe ratio aut constet aut constare videatur,

    Plin. Ep. 1, 9, 1; cf. id. ib. 1, 5, 16; 3, 18, 10; 2, 4, 4; 7, 6, 4; id. Pan. 38, 4; Just. praef. § 5: eam condicionem esse imperandi, ut non aliter ratio [p. 439] constet, quam si uni reddatur, Tac. A. 1, 6 fin.
    II.
    With the access. idea of firmness, to stand firm, to remain immovable, unchanging, steadfast, to abide, last, endure, persevere, etc. (very freq. in all perr. and styles).
    A.
    In gen.:

    prius quam totis viribus fulta constaret hostium acies,

    Liv. 3, 60, 9; cf.:

    nec pugna deinde illis constare,

    id. 1, 30, 10:

    ut non color, non vultus ei constaret,

    id. 39, 34, 7; cf.:

    valetudo ei neque corporis neque animi constitit,

    Suet. Calig. 50; and:

    dum sanitas constabit,

    Phaedr. 4, 24, 30:

    non mentibus solum consipere, sed ne auribus quidem atque oculis satis constare poterant,

    Liv. 5, 42, 3; cf.:

    in ebrietate lingua non constat,

    Sen. Ep. 83, 27:

    mente vix constare,

    Cic. Tusc. 4, 17, 39; cf. Liv. 8, 19, 6; 44, 20, 7:

    quā in sententia si constare voluissent,

    Cic. Fam. 1, 9, 14; cf. Caes. B. G. 5, 36 fin.:

    numerus legionum constat,

    id. ib. 7, 35:

    ceteris exercitibus constare fidem,

    Tac. H. 2, 96:

    utrimque fides constitit,

    kept their word, Liv. 37, 32, 13; 2, 13, 9.— Poet.: cum sint huc forsitan illa, Haec translata illuc;

    summā tamen omnia constant,

    i. e. the principal sum remains always the same, Ov. M. 15, 258:

    postquam cuncta videt caelo constare sereno,

    every thing continues in unbroken serenity, Verg. A. 3, 518:

    constitit in nullā qui fuit ante color,

    Ov. A. A. 1, 120.—
    B.
    In partic.
    1.
    Milit. t. t., to stop, halt: multitudinem procul hostium constare videtur, Sisenn. ap. Non. p. 273, 4.—
    2.
    Of facts, reports, etc., to be established, settled, certain, manifest, evident, well known:

    quae cum constent, perspicuum debet esse, etc.,

    Cic. Tusc. 1, 17, 40:

    eorum quae constant exempla ponemus, horum quae dubia sunt, exempla adferemus, id. mv 1, 38, 68: quod nihil nobis constat,

    Caes. B. G. 7, 5:

    cum et factum constet et nomen, qualia sint vocatur in dubium,

    Cic. Part. Or. 12, 42; cf.:

    cum factum constat, sed a quo sit factum in controversiam venit,

    Quint. 7, 2, 8; and impers., with acc. and inf.:

    mihi multa agitanti constabat, paucorum civium egregiam virtutem cuncta patravisse,

    Sall. C. 53, 4; cf.:

    quod omnibus constabat, hiemari in Gallia oportere,

    Caes. B. G. 4, 29 fin., and Cic. Clu. 13, 38.—
    b.
    Constat (constabat, constabit, etc., it is settled, established, undisputed, certain, well known, etc.), Cic. Mil. 6, 14; id. Quint. 29, 89; Caes. B. G. 3, 6; 3, 9 al.; Ov. M. 7, 533; Quint. 4, 2, 90 et saep.—So freq.: constat inter omnes, with acc. and inf., all agree, all are convinced:

    sed tum nimis inter omnis constabat neminem esse resalutatum,

    Cic. Phil. 2, 41, 106:

    quae propositio in se quiddam continet perspicuum et quod constare inter omnis necesse est, hanc velle approbare et firmare nihil attinet,

    in which all must agree, id. Inv. 1, 36, 62 dub. (B. and K. stare); Caes. B. G. 7, 44; Nep. Alcib. 1, 1; Quint. 6, 1, 8 et saep.; cf.

    also: constare inter homines sapientissimos (for which, just after: omnium consensu sic esse judicatum),

    Cic. de Or. 3, 1, 3:

    inter suos,

    Caes. B. G. 7, 47:

    inter augures, Liv 10, 6, 7 et saep.: cum de Magio constet,

    Cic. Att. 13, 10, 3; cf.:

    de facto constat,

    Quint. 7, 2, 7; so with de, id. 7, 2, 11; 4, 2, 5:

    etsi non satis mihi constiterat, cum aliquāne animi mei molestiā an potius, etc.,

    Cic. Fam. 13, 1, 1:

    nec satis certum constare apud animum poterat, utrum, etc.,

    Liv. 30, 28, 1:

    quid cuique sit opus constare decet,

    Quint. 3, 9, 8; so id. 3, 8, 25:

    quid porro quaerendum est? Factumne sit? At constat. A quo? At patet,

    Cic. Mil. 6, 15; so absol., id. Verr. 2, 3, 21, § 54.—
    3.
    Of a resolve.
    (α).
    Impers.: mihi (ei) constat, = certum est, it is my ( his) fixed determination, I am determined, I am fully resolved (rare): mihi quidem constat, nec meam contumeliam, nec meorum ferre, Anton. ap. Cic. Phil. 13, 19, 42:

    neque satis Bruto neque tribunis militum constabat, quid agerent,

    were undecided, Caes. B. G. 3, 14:

    ut nihil ei constet quod agat,

    Cic. Tusc. 4, 15, 35.—
    (β).
    With the resolve as subject:

    animo constat sententia,

    Verg. A. 5, 748:

    cum constitit consilium,

    when my mind was fully made up, Cic. Att. 8, 11, 1.—
    4.
    In gen., as opp. to that which has no existence, to exist, be, abide (esp. in Lucr.):

    (corpora) quoniam fragili naturā praedita constant,

    Lucr. 1, 582; 1, 246; 1, 510 et saep.:

    antiquissimi fere sunt, quorum quidem scripta constent,

    Cic. de Or. 2, 22, 93; id. Verr. 2, 2, 76, § 187: qui sine manibus et pedibus constare deum posse decreverunt, id. N. D. 1, 33, 92:

    si ipsa mens constare potest vacans corpore,

    id. ib. 1, 10, 25.—
    5.
    With ex, in, de, or the abl. (in Cic. only with ex; cf. Madv. ad Cic. Fin. 4, 8, 19), to consist in or of, to be composed of, to rest upon something, etc.
    (α).
    With ex (very freq. in prose and poetry):

    fulminis ignem e parvis constare figuris,

    Lucr. 2, 385:

    homo ex animo constat et corpore,

    Cic. N. D. 1, 35, 98;

    id. Fin. l. l.: simplex (jus) e dulci constat olivo,

    Hor. S. 2, 4, 64:

    ea virtus, quae constat ex hominibus tuendis,

    Cic. Off. 1, 44, 157 et saep.—
    (β).
    With in and abl. (very rare):

    victoriam in earum cohortium virtute constare,

    Caes. B. C. 3, 89 fin.; Nep. Att. 14 fin.
    * (γ).
    With de:

    partus duplici de semine,

    Lucr. 4, 1229.—
    (δ).
    With abl. (freq. in Lucr. and Quint.):

    aeterno quia constant semine quaeque,

    Lucr. 1, 221; 1, 484; 1, 518 et saep.:

    agri campis, vineis, etc.,

    Plin. Ep. 3, 19, 5:

    constat tota oratio longioribus membris, brevioribus periodis,

    Quint. 9, 4, 134; 5, 10, 63 et saep.:

    causa constat aut unius rei controversiā aut plurium,

    id. 3, 10, 1. omnis disciplina memoriā, id. 11, 2, 1. omne jus aut scripto aut moribus, id. 12, 3, 6 et saep.—
    6.
    Mercantile t. t., like our phrase, to stand at, i. e. to cost; constr. with abl.. gen., etc., of price (cf. Zumpt, Gr. § 444).
    a.
    Lit.
    (α).
    With abl.:

    ut unae quadrigae Romae constiterint quadringentis milibus,

    Varr. R. R. 2, 1, 14; Suet. Vit. 19:

    filius auro,

    Plaut. Truc. 2, 6, 57:

    navis gratis,

    Cic. Verr. 2, 5, 19, § 48 (al. stare):

    HS. sex milibus tibi constant,

    id. ib. 2, 4, 12, §

    28: tanto nobis deliciae,

    Plin. 12, 18, 41, § 84:

    magno tibi,

    Plin. Ep. 2, 6, 4:

    parvo,

    Pall. Febr. 9, 12; cf.

    gratis,

    Sen. Ep. 104, 34; Aug. Serm. 385, 6.—
    (β).
    With gen.:

    (ambulatiuncula) prope dimidio minoris constabit isto loco,

    Cic. Att. 13, 29, 2; Suet. Ner. 27 fin.:

    quanti funus,

    id. Vesp. 19; Juv. 7, 45.—
    (γ).
    With adv.: quod mihi constat carius, Lucil. ap. Non. p. 272, 25; so,

    vilissime,

    Col. 9, 1. 6.—
    (δ).
    With sup.:

    cujus area super HS. millies constitit,

    Suet. Caes. 26.—
    b.
    Trop.:

    edocet, quanto detrimento et quot virorum fortium morte necesse sit constare victoriam,

    Caes. B. G. 7, 19:

    odia constantia magno,

    Ov. H. 7, 47:

    imperia pretio quolibet constant bene,

    Sen. Phoen. 664.—Hence, constans, antis, P. a. (acc. to II. 1.), standing firm, firm, unchangeable, constant, immovable, uniform, fixed, stable, invariable (freq. and class.).
    A.
    Lit.:

    mellis constantior est natura (sc. quam aquae),

    Lucr. 3, 192:

    constans uva contra tenorem unum algoris aestusve,

    Plin. 14, 2, 4, § 27:

    cujus in indomito constantior inguine nervus, Quam nova arbor, etc.,

    Hor. Epod. 12, 19:

    cursus certi et constantes,

    Cic. N. D. 3, 9, 24; cf.:

    constans reversio stellarum (with conveniens),

    id. ib. 2, 21, 54:

    constantissimus motus lunae,

    id. Div. 2, 6, 17:

    nihil (mundo) motu constantius,

    id. N. D. 3, 9, 23; 2, 21, 54:

    constanti vultu graduque,

    Liv. 5, 46, 3: aetas, the mature age (of an adult), Cic. Sen. 10, 33; cf.:

    constans aetas, quae media dicitur,

    id. ib. 20, 76:

    aetate nondum constanti,

    Suet. Galb. 4:

    pax,

    firm, secure, Liv. 6, 25, 6:

    fides,

    Hor. C. 3, 7, 4:

    an ire comminus et certare pro Italiā constantius foret,

    safer, Tac. H. 3, 1. —
    b.
    Agreeing or accordant with itself, consistent, harmonious:

    quemadmodum in oratione constanti, sic in vitā omnia sint apta inter se et convenientia,

    Cic. Off. 1, 40, 144:

    nihil intellego dici potuisse constantius,

    id. Tusc. 5, 9, 25; cf.:

    incredibilia an inter se constantia,

    Quint. 5, 4, 2:

    rumores,

    Cic. Fam. 12, 9, 1:

    constans parum memoria hujus anni,

    Liv. 10, 37, 13:

    constans fama erat,

    Suet. Caes. 6; so,

    opinio,

    id. Tib. 39; id. Vesp. 4 al.—
    B.
    Trop., intellectually or morally certain, sure, steadfast, constant, faithful, steady, unchanging:

    firmi et stabiles et constantes amici,

    Cic. Lael. 17, 62; cf. Nep. Lys. 2, 2:

    quem hominem? Levem? imo gravissimum. Mobilem? imo constantissimum,

    Cic. Rosc. Com. 16, 49; cf. opp. varium, id. Fragm. ap. Quint. 6, 3, 48 Spald.:

    pater amens at is quidem fuit omnium constantissimus,

    a very constant, steadfast man, Cic. Rosc. Am. 14, 41; cf.:

    prudens et constans (testis),

    Quint. 5, 7, 26; and under adv.:

    (Helvidius Priscus) recti pervicax, constans adversus metus,

    Tac. H. 4, 5 fin.:

    constans Fortuna tantum in levitate suā,

    Ov. Tr. 5, 8, 18; cf.: neque fidei constans, neque strenuus in perfidiā, Tac. H. 3, 57:

    constantior In vitiis, etc.,

    Hor. S. 2, 7, 18.— Adv.: constanter.
    1.
    (Acc. to A.) Firmly, immovably, steadily, constantly:

    manere in suo statu,

    Cic. Univ. 13: constanter ac perpetuo placet consilium, Brut. ap. Cic. Ep. ad Brut. 1, 16, 9:

    vitiis gaudere constanter,

    Hor. S. 2, 7, 6.— Comp.:

    ut maneamus in perspicuis firmius et constantius,

    Cic. Ac. 2, 14, 45.— Sup.:

    impetus caeli constantissime conficiens vicissitudinis anniversarias,

    Cic. N. D. 2, 38, 97.—
    b.
    Harmoniously, evenly, uniformly, consistently:

    constanter et aequaliter ingrediens oratio,

    Cic. Or. 58, 198:

    sibi constanter convenienterque dicere,

    id. Tusc. 5, 9, 26; cf. id. ib. 5, 9, 24; in comp., id. ib. 5, 9, 25; in sup., id. ib. 5, 8, 23; id. Ac. 2, 3, 9; so,

    hi constanter omnes nuntiaverunt,

    with one voice, unanimously, Caes. B. G. 2, 2:

    aequabilius atque constantius sese res humanae haberent,

    Sall. C. 2, 3:

    aequabilius atque constantius regere provincias,

    Tac. A. 15, 21 fin.
    2.
    (Acc. to B.) Steadily, calmly, tranquilly, sedately:

    constanter ac non trepide pugnare,

    Caes. B. G. 3, 25; cf.

    agere, Auct. B. Afr. 84: proelium inire,

    Suet. Vesp. 4; id. Tib. 19:

    constanter et sedate ferre dolorem,

    Cic. Tusc. 2, 20, 46:

    constanter et libere se gerere,

    id. Att. 4, 16, 9:

    constanter prudenterque fit,

    id. Tusc. 4, 6, 12:

    constanter delata beneficia (with judicio, considerate, and opp. repentino quodam impetu),

    id. Off. 1, 15, 49.— Comp.:

    cetera exsequi,

    Suet. Aug. 10:

    acrius quam constantius proelium inire,

    Curt. 4, 6, 14.— Sup.:

    amicitias retinere,

    Suet. Aug. 66; id. Tib. 45 al.

    Lewis & Short latin dictionary > consto

  • 47 cosentio

    con-sentĭo (also cosentĭo; v. infra), sensi, sensum, 4, v. n. and a
    I.
    = unā sentio, to feel together: multa (corpora, i. e. substances) Quae neque conecti potuere neque intus Vitalis motus consentire atque imitari, Lucr. 2, 717 Lachm.; cf.:

    consentire animam totam per membra videmus,

    id. 3, 153; Scrib. Comp. 104.—
    II.
    To agree, accord, harmonize with a person or thing; to assert unitedly, determine in common, decree, to unite upon something accordantly, etc. (freq and class. in prose and poetry); constr with cum, inter se, the dat., or absol. of person; and with the acc., de, ad, in, the inf.. causā, or absol. of the thing.
    A.
    Lit., with personal subjects.
    1.
    In a good sense, with acc. and inf.: HONC. OINO. PLOIRVME. COSENTIONT. ROMAI. DVONORO. OPTVMO. FVISE. VIRO... LVCIOM. SCIPIONE., etc. (i. e. hunc unum plurimi consentiunt Romanum bonorum optimum fuisse virum... Lucium Scipionem), inscription of the Scipios, C. I. L. 1, 32: Wordsworth, Fragm, and Spec. p. 160; cf. Cic. Fin. 2, 35, 116; and id. Sen. 17, 61:

    omnes mortales unā mente consentiunt, omnia arma eorum, qui haec salva velint, contra illam pestem esse capienda,

    id. Phil. 4, 3, 7; so Quint. 1, 10, 33; 2, 15, 36 al.; Tac. A. 6, 28 al.—With inf.:

    seu quicquid ubique magnificum est in claritatem ejus (sc. Herculis) referre consensimus,

    Tac. G. 34 fin. —With de de amicitiae utilitate omnes uno ore consentiunt, Cic. Lael. 23, 86; so id. Phil. 1, 9, 21:

    cum aliquo de aliquā re,

    id. Ac. 2, 42. 131.—With [p. 429] cum:

    consentire cum aliquā re, verbis discrepare,

    Cic. Fin. 4, 26, 72:

    cum his (oratoribus) philosophi consentiunt,

    Quint. 2, 17, 2; so Suet. Aug. 58.—With dat.:

    illis superioribus,

    Quint. 2, 15, 32; so id. 5, 14, 33:

    sibi ipse,

    Cic. Off. 1, 2, 5; cf. id. Clu. 22, 60:

    cui parti,

    Quint. 5, 14, 9:

    iis, quibus delectantur,

    id. 5, 11, 19:

    studiis alicujus,

    Hor. Ep. 1, 18, 65 al. —With adversus:

    adversus maleficium omne consensimus,

    Sen. Ben. 3, 6, 2:

    adversus patrem cum amicis,

    Val. Max. 9, 11, ext. 3.—With ad:

    parvo exercitu, sed ad benevolentiam erga nos consentiente,

    Cic. Att. 5, 18, 2; id. Tusc. 3, 2, 3; id. N. D. 2, 23, 60; 2, 46, 119; id. Cat. 4, 7, 15; 4, 9, 18; cf.:

    ad rem publicam conservandam,

    id. Phil. 4, 4, 10:

    ad decernendum triumphum,

    Liv. 36, 40, 10:

    ad necem ejus,

    id. 39, 50, 6:

    ad indutias,

    Suet. Calig. 5.—With in:

    in homine non, ut omne, omnia in unum consentientia, sed singulis membris suum cuique consilium,

    Liv. 2, 32, 9:

    in hoc non contumaciter consentio,

    Quint. 11, 3, 11; cf.:

    consentire in asserendā libertate,

    Suet. Calig. 60: puro pioque duello quaerendas censeo itaque consentio consciscoque, old formula of voting in Liv. 1, 32, 12.—With ut:

    senatus... censuit consensit conscivit ut bellum cum priscis Latinis fieret, old formula for declaring war,

    Liv. 1, 32, 13.—With ne:

    constat, ad alia discordes in uno adversus patrum voluntatem consensisse, ne dicerent dictatorem,

    Liv. 4, 26, 7.—With acc. rei:

    consensit et senatus bellum,

    i. e. has voted, decreed war, Liv. 8, 6, 8:

    bellum erat consensum,

    id. 1, 32, 12:

    consensa in posterum diem contio,

    id. 24, 38, 11.—With inf.:

    si consenserint possessores non vendere, quid futurum est?

    Cic. Agr. 1, 5, 15. — Impers.:

    de prioribus consentitur,

    Tac. A. 1, 13:

    inter plurimos consensum est duas esse partes,

    Quint. 9, 1, 17; 5, 10, 12; Liv. 9, 7, 7; so,

    consensum est, ut, etc.,

    id. 30, 24, 11.—
    2.
    In a bad sense, to agree to any wrong, to join in, to plot together, conspire, take part in, etc.:

    neque se cum Belgis reliquis consensisse, neque contra populum Romanum omnino conjurasse,

    Caes. B. G. 2, 3; so id. ib. fin.:

    belli faciendi causā,

    Cic. Verr. 2, 5, 8, § 18:

    urbem inflammare,

    id. Phil. 2, 7, 17:

    quod consensisset cum Hispanis quibusdam... eum (Pompeium) comprehendere,

    id. Fam. 6, 18, 2:

    ad prodendam Hannibali urbem Romanam,

    Liv. 27, 9, 14:

    ad aliquem opprimendum,

    Nep. Dat. 5, 2:

    quod undique abierat, antequam consentirent,

    Liv. 23, 28, 4; so absol., id. 34, 49, 9 al.—
    B.
    Transf., with inanimate subjects, to accord, agree, harmonize with, to fit, suit, etc.
    (α).
    With cum: sed mihi ne utiquam cor consentit cum oculorum aspectu, Enn. ap. Cic. Ac. 2, 17, 52; cf.:

    cum vultus Domitii cum oratione non consentiret,

    Caes. B. C. 1, 19; Quint. 11, 1, 2; 11, 3, 113; 11, 3, 122: secum ipsa (oratio;

    together with sibi constet),

    Cic. Univ. 3; id. Brut. 38, 141:

    precor... ut vestrae mentes atque sententiae cum populi Romani voluntatibus suffragiisque consentiant,

    id. Mur. 1, 1; Dig. 46, 4, 14.—
    (β).
    With inter se:

    (pulchritudo corporis) delectat hoc ipso, quod inter se omnes partes cum quodam lepore consentiunt,

    Cic. Off. 1, 28, 98; Quint. 5, 7, 29.—
    (γ).
    With dat.:

    si personis, si temporibus, si locis ea quae narrantur consentiunt,

    Cic. Part. Or. 9, 32; id. Phil. 1, 1, 2; id. Att. 7, 3, 3; Quint. 11, 3, 65; 11, 3, 164 al.:

    sibi ipsa lex,

    id. 2, 4, 37.—
    (δ).
    Absol., Lucr. 3, 170; 2, 915; 3, 154:

    ratio nostra consentit, pugnat oratio, etc.,

    Cic. Fin. 3, 3, 10:

    judicationem et statum semper consentire,

    Quint. 3, 11, 20:

    nisi ab imo ad summum omnibus intenta nervis consentiat (cithara),

    id. 2, 8, 15:

    utrumque nostrum incredibili modo Consentit astrum,

    Hor. C. 2, 17, 22.—Hence,
    1.
    con-sentĭens, entis, P. a., agreeing, accordant, unanimous:

    tanta rerum consentiens, conspirans, continuata cognatio,

    Cic. N. D. 2, 7, 19:

    cujus de laudibus omnium esset fama consentiens,

    id. Sen. 17, 61:

    animi,

    id. Div. 2, 58, 119:

    consilium omnis vitae,

    id. Tusc. 5, 25, 72.— Abl. consentiente and -ti:

    hominum consentiente auctoritate contenti non sumus?

    Cic. Div. 1, 39, 84; so,

    consentiente voce,

    Suet. Galb. 13;

    on the other hand, clamore consentienti pugnam poscunt,

    Liv. 10, 40, 1.—
    2.
    consensus, a, um, Part., agreed upon:

    consensis quibusdam et concessis,

    Gell. 15, 26, 2.

    Lewis & Short latin dictionary > cosentio

  • 48 dicto

    dicto, āvi, ātum, 1, v. freq. a. [2. dico], to say often; to pronounce, declare, or assert repeatedly.
    I.
    In gen. (very rare):

    rogarem te, ut diceres pro me tu idem, qui illis orationem dictavisses,

    Cic. Fin. 4, 22 fin.:

    mercemur servum qui dictet nomina,

    Hor. Ep. 1, 6, 50; cf. Gell. 4, 1, 2.—Far more freq. and class.,
    II.
    In partic.
    A.
    To dictate to one for writing:

    quod non modo Tironi dictare, sed ne ipse quidem audere scribere,

    Cic. Att. 13, 9; 7, 13 b. fin.; 2, 23; Quint. 2, 4, 12; 10, 3, 18; Plin. Ep. 9, 36, 2; Hor. Ep. 1, 10, 49 et saep. So of the dictating of teachers (common for want of books):

    memini quae mihi parvo Orbilium dictare,

    Hor. Ep. 2, 1, 71; cf. id. Sat. 1, 10, 75.—
    2.
    Transf. As the practice of dictating came, in the course of time, to be very general (v. Gesner upon Quint. 10, 3, 18), dictare, since the Aug. per., acquired the signif. to express in written language, make, compose:

    elegidia,

    Pers. 1, 52; so,

    ducentos versus,

    Hor. S. 1, 4, 10: carmina (for which, shortly before and after, scribere), id. Ep. 2, 1, 110:

    codicillos,

    to draw up, make, Suet. Tib. 22; cf.

    testamentum,

    id. Ner. 32;

    hence also, summas,

    i. e. to dispose of by will, Dig. 32, 95; and in the pass.:

    non unus tibi rivalis dictabitur heres,

    appointed, designated, Juv. 6, 218; so,

    actionem,

    to draw up a declaration, Suet. Rhet. 2;

    and among jurists in gen.,

    to bring an action, go to law, Dig. 15, 1, 50; also,

    judicium,

    ib. 9, 4, 22; 49, 9, 3 al.—
    B.
    To prescribe, recommend, order, dictate (cf. 2. dico, no. I. B. 10;

    in this sense the primitive of dictator, although no ante-Aug. examples occur): sportulam,

    Quint. 11, 3, 131: dictataque jurant Sacramenta deis, Sil. 10, 448.—
    2.
    Transf., of abstract subjects:

    ita videtur ratio dictare,

    Quint. 3, 4, 11; cf. Dig. 1, 2, § 11:

    quibus sordet omne, quod natura dictavit,

    Quint. 8 prooem. § 26; so with acc., id. 1, 3, 16; 2, 15, 6; Plin. 26, 4, 9, § 20.—Hence, dictāta, ōrum, n. (acc. to no. II. A.).
    A.
    Things dictated by the master to his scholars, i. e. lessons, exercises, rules, Cic. Q. Fr. 3, 1, 4; id. Fin. 4, 4, 10; id. N. D. 1, 26; id. Tusc. 2, 11, 96; Hor. Ep. 1, 1, 55; 1, 18, 13; Pers. 1, 29 al.—Also, in gen.,
    B.
    Precepts, rules, e. g. for gladiators, Suet. Caes. 26;

    for mimes,

    Juv. 5, 122.

    Lewis & Short latin dictionary > dicto

  • 49 emo

    ĕmo, ēmi, emptum, 3 ( perf. subj. emissim, Plaut. Cas. 2, 5, 39), v. a. [the same word with EMERE=accipere, Paul. ex Fest. pp. 4, 18, and 76, 1 Müll.; cf. adimo and demo; prop., to take; root yam; Sanscr. yamati, hold fast, Fick, Vergl. Wört. p. 158 sq.; cf. Curt. Gr. Etym. p. 598 note], to buy, purchase (very freq. in all periods and kinds of composition).
    I.
    Lit.:

    is postquam hunc emit, dedit eum, etc.,

    Plaut. Capt. prol. 19:

    qui puellam ab eo emerat,

    id. Rud. prol. 59:

    emit hosce de praeda,

    id. Capt. prol. 34; 1, 2, 2; id. Epid. 1, 1, 62:

    aliquid de aliquo,

    id. Curc. 2, 3, 64; Cic. Att. 10, 5, 3; 13, 31, 4; id. Rosc. Am. 2, 6.—With gen. or abl. pretii (cf. Zumpt, Gram. § 444): Ep. Quanti eam emit? Th. Vili. Ep. Quot minis? Th. Quadraginta minis, Plaut. Epid. 1, 1, 49 sq.; so,

    quanti,

    Ter. Ad. 2, 2, 41:

    tanti, quanti, etc.,

    Cic. Off. 3, 14, 59:

    minoris aut pluris,

    id. Verr. 2, 4, 7; id. Off. 3, 12, 51; id. Att. 10, 5, 3 al.:

    duodeviginti minis,

    Plaut. Poen. 4, 2, 74:

    duobus milibus nummum,

    Cic. Rosc. Am. 2, 6:

    magno, parvo,

    id. Att. 13, 29 fin.:

    immenso quaedam,

    Suet. Calig. 39 al.:

    bene,

    i. e. cheap, Cic. Att. 1, 13 fin.; 12, 23, 3:

    male,

    i. e. dear, id. ib. 2, 4, 1; cf.

    care,

    Hor. Ep. 2, 1, 238:

    quatuor tabernas in publicum,

    for the public, Liv. 39, 44; 44, 16 fin.:

    piper in libras,

    by the pound, Plin. 12, 7, 14, § 28:

    fundum in diem,

    on time, on credit, Nep. Att. 9, 5:

    per assem et libram,

    i. e. to adopt, Suet. Aug. 64 al. — Perf. part. pass. as subst.
    (α).
    empta, ae, f., she who is bought, the slave, Prop. 1, 9, 4.—
    (β).
    emptum, i, n., the purchase, contract of purchase:

    quae ex empto aut vendito aut conducto aut locato contra fidem fiunt,

    through buying and selling, Cic. N. D. 3, 30, 74;

    so in jurid. lang.: ex empto,

    Dig. 17, 1, 14; cf.

    the title: De actionibus empti et venditi,

    Dig. 19, 1; Cod. Just. 4, 49.—

    Prov.: emere oportet, quem oboedire velis tibi,

    Plaut. Pers. 2, 4, 2.—
    II.
    Trop., to buy, buy up, to purchase, gain, acquire, procure, obtain:

    aliquando desinat ea se putare posse emere, quae ipse semper habuit venalia, fidem, jusjurandum, etc.,

    Cic. Verr. 2, 3, 62; cf.:

    sententias (judicum),

    id. Clu. 36 fin.; and:

    animos centurionum,

    Tac. H. 4, 57:

    ex his (tribunis plebis) emitur ab inimicis meis is, quem, etc.,

    Cic. Sest. 33, 72:

    militem,

    Tac. H. 1, 5 fin.; Suet. Galb. 15:

    exercitum,

    Flor. 3, 1, 9:

    percussorem in aliquem,

    Curt. 4, 1 et saep.:

    aliquem beneficiis,

    to gain over, Plaut. As. 1, 1, 57; cf. Verg. G. 1, 31:

    aliquem dote,

    Ov. M. 8, 54:

    spem pretio,

    Ter. Ad. 2, 2, 11:

    immortalitatem morte,

    Quint. 9, 3, 71; cf.:

    aeternum nomen sanguine,

    Ov. Am. 2, 10, 32:

    pulmenta laboribus,

    Hor. Ep. 1, 18, 48:

    voluptatem dolore,

    id. ib. 1, 2, 55 et saep.—With a clause as object, Sil. 7, 620:

    furtis in manibus emptum est Oedipodae sedisse loco,

    Stat. Th. 1, 163:

    quantine emptum velit Hannibal, ut nos Vertentes terga aspiciat?

    Sil. 10, 287; Just. 23, 2, 8.

    Lewis & Short latin dictionary > emo

  • 50 empta

    ĕmo, ēmi, emptum, 3 ( perf. subj. emissim, Plaut. Cas. 2, 5, 39), v. a. [the same word with EMERE=accipere, Paul. ex Fest. pp. 4, 18, and 76, 1 Müll.; cf. adimo and demo; prop., to take; root yam; Sanscr. yamati, hold fast, Fick, Vergl. Wört. p. 158 sq.; cf. Curt. Gr. Etym. p. 598 note], to buy, purchase (very freq. in all periods and kinds of composition).
    I.
    Lit.:

    is postquam hunc emit, dedit eum, etc.,

    Plaut. Capt. prol. 19:

    qui puellam ab eo emerat,

    id. Rud. prol. 59:

    emit hosce de praeda,

    id. Capt. prol. 34; 1, 2, 2; id. Epid. 1, 1, 62:

    aliquid de aliquo,

    id. Curc. 2, 3, 64; Cic. Att. 10, 5, 3; 13, 31, 4; id. Rosc. Am. 2, 6.—With gen. or abl. pretii (cf. Zumpt, Gram. § 444): Ep. Quanti eam emit? Th. Vili. Ep. Quot minis? Th. Quadraginta minis, Plaut. Epid. 1, 1, 49 sq.; so,

    quanti,

    Ter. Ad. 2, 2, 41:

    tanti, quanti, etc.,

    Cic. Off. 3, 14, 59:

    minoris aut pluris,

    id. Verr. 2, 4, 7; id. Off. 3, 12, 51; id. Att. 10, 5, 3 al.:

    duodeviginti minis,

    Plaut. Poen. 4, 2, 74:

    duobus milibus nummum,

    Cic. Rosc. Am. 2, 6:

    magno, parvo,

    id. Att. 13, 29 fin.:

    immenso quaedam,

    Suet. Calig. 39 al.:

    bene,

    i. e. cheap, Cic. Att. 1, 13 fin.; 12, 23, 3:

    male,

    i. e. dear, id. ib. 2, 4, 1; cf.

    care,

    Hor. Ep. 2, 1, 238:

    quatuor tabernas in publicum,

    for the public, Liv. 39, 44; 44, 16 fin.:

    piper in libras,

    by the pound, Plin. 12, 7, 14, § 28:

    fundum in diem,

    on time, on credit, Nep. Att. 9, 5:

    per assem et libram,

    i. e. to adopt, Suet. Aug. 64 al. — Perf. part. pass. as subst.
    (α).
    empta, ae, f., she who is bought, the slave, Prop. 1, 9, 4.—
    (β).
    emptum, i, n., the purchase, contract of purchase:

    quae ex empto aut vendito aut conducto aut locato contra fidem fiunt,

    through buying and selling, Cic. N. D. 3, 30, 74;

    so in jurid. lang.: ex empto,

    Dig. 17, 1, 14; cf.

    the title: De actionibus empti et venditi,

    Dig. 19, 1; Cod. Just. 4, 49.—

    Prov.: emere oportet, quem oboedire velis tibi,

    Plaut. Pers. 2, 4, 2.—
    II.
    Trop., to buy, buy up, to purchase, gain, acquire, procure, obtain:

    aliquando desinat ea se putare posse emere, quae ipse semper habuit venalia, fidem, jusjurandum, etc.,

    Cic. Verr. 2, 3, 62; cf.:

    sententias (judicum),

    id. Clu. 36 fin.; and:

    animos centurionum,

    Tac. H. 4, 57:

    ex his (tribunis plebis) emitur ab inimicis meis is, quem, etc.,

    Cic. Sest. 33, 72:

    militem,

    Tac. H. 1, 5 fin.; Suet. Galb. 15:

    exercitum,

    Flor. 3, 1, 9:

    percussorem in aliquem,

    Curt. 4, 1 et saep.:

    aliquem beneficiis,

    to gain over, Plaut. As. 1, 1, 57; cf. Verg. G. 1, 31:

    aliquem dote,

    Ov. M. 8, 54:

    spem pretio,

    Ter. Ad. 2, 2, 11:

    immortalitatem morte,

    Quint. 9, 3, 71; cf.:

    aeternum nomen sanguine,

    Ov. Am. 2, 10, 32:

    pulmenta laboribus,

    Hor. Ep. 1, 18, 48:

    voluptatem dolore,

    id. ib. 1, 2, 55 et saep.—With a clause as object, Sil. 7, 620:

    furtis in manibus emptum est Oedipodae sedisse loco,

    Stat. Th. 1, 163:

    quantine emptum velit Hannibal, ut nos Vertentes terga aspiciat?

    Sil. 10, 287; Just. 23, 2, 8.

    Lewis & Short latin dictionary > empta

  • 51 emptum

    ĕmo, ēmi, emptum, 3 ( perf. subj. emissim, Plaut. Cas. 2, 5, 39), v. a. [the same word with EMERE=accipere, Paul. ex Fest. pp. 4, 18, and 76, 1 Müll.; cf. adimo and demo; prop., to take; root yam; Sanscr. yamati, hold fast, Fick, Vergl. Wört. p. 158 sq.; cf. Curt. Gr. Etym. p. 598 note], to buy, purchase (very freq. in all periods and kinds of composition).
    I.
    Lit.:

    is postquam hunc emit, dedit eum, etc.,

    Plaut. Capt. prol. 19:

    qui puellam ab eo emerat,

    id. Rud. prol. 59:

    emit hosce de praeda,

    id. Capt. prol. 34; 1, 2, 2; id. Epid. 1, 1, 62:

    aliquid de aliquo,

    id. Curc. 2, 3, 64; Cic. Att. 10, 5, 3; 13, 31, 4; id. Rosc. Am. 2, 6.—With gen. or abl. pretii (cf. Zumpt, Gram. § 444): Ep. Quanti eam emit? Th. Vili. Ep. Quot minis? Th. Quadraginta minis, Plaut. Epid. 1, 1, 49 sq.; so,

    quanti,

    Ter. Ad. 2, 2, 41:

    tanti, quanti, etc.,

    Cic. Off. 3, 14, 59:

    minoris aut pluris,

    id. Verr. 2, 4, 7; id. Off. 3, 12, 51; id. Att. 10, 5, 3 al.:

    duodeviginti minis,

    Plaut. Poen. 4, 2, 74:

    duobus milibus nummum,

    Cic. Rosc. Am. 2, 6:

    magno, parvo,

    id. Att. 13, 29 fin.:

    immenso quaedam,

    Suet. Calig. 39 al.:

    bene,

    i. e. cheap, Cic. Att. 1, 13 fin.; 12, 23, 3:

    male,

    i. e. dear, id. ib. 2, 4, 1; cf.

    care,

    Hor. Ep. 2, 1, 238:

    quatuor tabernas in publicum,

    for the public, Liv. 39, 44; 44, 16 fin.:

    piper in libras,

    by the pound, Plin. 12, 7, 14, § 28:

    fundum in diem,

    on time, on credit, Nep. Att. 9, 5:

    per assem et libram,

    i. e. to adopt, Suet. Aug. 64 al. — Perf. part. pass. as subst.
    (α).
    empta, ae, f., she who is bought, the slave, Prop. 1, 9, 4.—
    (β).
    emptum, i, n., the purchase, contract of purchase:

    quae ex empto aut vendito aut conducto aut locato contra fidem fiunt,

    through buying and selling, Cic. N. D. 3, 30, 74;

    so in jurid. lang.: ex empto,

    Dig. 17, 1, 14; cf.

    the title: De actionibus empti et venditi,

    Dig. 19, 1; Cod. Just. 4, 49.—

    Prov.: emere oportet, quem oboedire velis tibi,

    Plaut. Pers. 2, 4, 2.—
    II.
    Trop., to buy, buy up, to purchase, gain, acquire, procure, obtain:

    aliquando desinat ea se putare posse emere, quae ipse semper habuit venalia, fidem, jusjurandum, etc.,

    Cic. Verr. 2, 3, 62; cf.:

    sententias (judicum),

    id. Clu. 36 fin.; and:

    animos centurionum,

    Tac. H. 4, 57:

    ex his (tribunis plebis) emitur ab inimicis meis is, quem, etc.,

    Cic. Sest. 33, 72:

    militem,

    Tac. H. 1, 5 fin.; Suet. Galb. 15:

    exercitum,

    Flor. 3, 1, 9:

    percussorem in aliquem,

    Curt. 4, 1 et saep.:

    aliquem beneficiis,

    to gain over, Plaut. As. 1, 1, 57; cf. Verg. G. 1, 31:

    aliquem dote,

    Ov. M. 8, 54:

    spem pretio,

    Ter. Ad. 2, 2, 11:

    immortalitatem morte,

    Quint. 9, 3, 71; cf.:

    aeternum nomen sanguine,

    Ov. Am. 2, 10, 32:

    pulmenta laboribus,

    Hor. Ep. 1, 18, 48:

    voluptatem dolore,

    id. ib. 1, 2, 55 et saep.—With a clause as object, Sil. 7, 620:

    furtis in manibus emptum est Oedipodae sedisse loco,

    Stat. Th. 1, 163:

    quantine emptum velit Hannibal, ut nos Vertentes terga aspiciat?

    Sil. 10, 287; Just. 23, 2, 8.

    Lewis & Short latin dictionary > emptum

  • 52 forma

    forma, ae, f. [Sanscr. dhar-, dhar-āmi, bear; dhar-i-man, figure; Gr. thra- in thrênus, thronos; cf. Lat. frētus, frēnum, fortis, etc.], form, in the most comprehensive sense of the word, contour, figure, shape, appearance (syn.: species, frons, facies, vultus; figura).
    I.
    Lit.
    A.
    In gen.: Ha. Earum nutrix, qua sit facie, mihi expedi. Mi. Statura haud magna, corpore aquilo. Ha. Ipsa ea'st. Mi. Specie venusta, ore parvo, atque oculis pernigris. Ha. Formam quidem hercle verbis depinxti mihi, Plaut. Poen. 5, 2, 154; cf.:

    quia semper eorum suppeditabatur facies et forma manebat,

    Lucr. 5, 1175:

    corporis nostri partes totaque figura et forma et statura, quam apta ad naturam sit, apparet,

    Cic. Fin. 5, 12, 35; cf. Auct. Her. 4, 47, 60:

    si omnium animantium formam vincit hominis figura, etc.,

    Cic. N. D. 1, 18, 48:

    forma ac species liberalis,

    id. Cael. 3, 6; cf. id. N. D. 1, 14, 37; 1, 27, 76 sqq.; id. Verr. 2, 4, 58, § 129; id. N. D. 1, 10, 26: aspicite, o cives, senis Enni imagini' formam, Enn. ap. Cic. Tusc. 1, 15, 34 (Epigr. 1 ed. Vahl.):

    hoc dico, non ab hominibus formae figuram venisse ad deos... Non ergo illorum humana forma, sed nostra divina dicenda est, etc.,

    id. N. D. 1, 32, 90:

    formaï servare figuram,

    Lucr. 4, 69; cf.:

    Homeri picturam, non poesin videmus. Quae regio, quae species formaque pugnae, qui motus hominum non ita expictus est, ut, etc.,

    Cic. Tusc. 5, 39, 114 (v. Moser ad h. l.):

    eximia forma pueri,

    id. ib. 5, 21, 61:

    virgines formā excellente,

    Liv. 1, 9, 11:

    formā praestante puellae,

    Ov. H. 3, 35:

    forma viros neglecta decet,

    id. A. A. 1, 509; cf.:

    ut excellentem muliebris formae pulchritudinem muta in sese imago contineret,

    Cic. Inv. 2, 1, 1:

    illa aetate venerabilis, haec formae pulchrituline,

    Curt. 3, 11, 24:

    virginem adultam, formā excellentem,

    Liv. 3, 44, 4:

    virginem maxime formā notam,

    id. 4, 9, 4:

    una et viginti formae litterarum,

    Cic. N. D. 2, 37, 93:

    solis,

    Lucr. 5, 571:

    muralium falcium,

    Caes. B. G. 3, 14, 5:

    lanceae novae formae,

    Suet. Dom. 10:

    nova aedificiorum Urbis,

    id. Ner. 16:

    porticus,

    Plin. Ep. 9, 39, 5:

    forma et situs agri,

    Hor. Ep. 1, 16, 4:

    eādem cerā aliae atque aliae formae duci solent,

    Quint. 10, 5, 9:

    geometricae formae,

    Cic. Rep. 1, 17; cf. id. de Or. 1, 42, 187:

    cum sit geometria divisa in numeros atque formas,

    Quint. 1, 10, 35; cf.

    also: Archimedes intentus formis, quas in pulvere descripserat,

    Liv. 25, 31, 9:

    dimidia circuli,

    Plin. 2, 59, 60, § 150:

    clarissimorum virorum formae,

    figures, images, Cic. Mil. 32, 86:

    ille artifex, cum faceret Jovis formam aut Minervae, etc.,

    id. Or. 2, 9:

    igneae formae,

    i. e. fiery bodies, id. N. D. 2, 40, 101:

    inque tori formam molles sternentur arenae,

    in the shape, form, Ov. Am. 2, 11, 47:

    (sacellum) crudis laterculis ad formam camini,

    Plin. 30, 7, 20, § 63:

    ut haec mulier praeter formam nihil ad similitudinem hominis reservarit,

    Cic. Clu. 70, 199.—In poet. circumlocution with gen.: astra tenent caeleste solum formaeque deorum, the forms of gods, for gods, Ov. M. 1, 73:

    formae ferarum,

    id. ib. 2, 78:

    ursi ac formae magnorum luporum,

    Verg. A. 7, 18:

    formae ingentis leo,

    of great size, Just. 15, 4, 17; Tac. A. 4, 72.—
    B.
    In partic.
    1.
    Pregn., a fine form, beauty:

    di tibi formam, di tibi divitias dederant,

    Hor. Ep. 1, 4, 6; cf.:

    et genus et formam regina pecunia donat,

    id. ib. 1, 6, 37:

    movit Ajacem forma captivae Tecmessae,

    id. C. 2, 4, 6; Quint. 2, 5, 12:

    neque, ut laudanda, quae pecuniam suam pluribus largitur, ita quae formam,

    id. 5, 11, 26; 5, 12, 17.—Prov.:

    forma bonum fragile est,

    Ov. A. A. 2, 113.—
    2.
    An outline, plan, design (of an architect, etc.):

    cum formam videro, quale aedificium futurum sit, scire possum,

    Cic. Fam. 2, 8, 1: domus erit egregia;

    magis enim cerni jam poterat, quam quantum ex forma judicabamus,

    id. Q. Fr. 2, 5, 3 (2, 6, 2):

    qua ludum gladiatorium aedificaturus erat,

    Suet. Caes. 31.—
    3.
    A model after which any thing is made, a pattern, stamp, last (of a shoemaker), etc.:

    utendum plane sermone, ut numo, cui publica forma est,

    Quint. 1, 6, 3:

    denarius formae publicae,

    Sen. Ben. 5, 29; cf.: formas quasdam nostrae pecuniae agnoscunt, Tac. G. 5:

    formas binarias, ternarias et quaternarias, et denarias etiam resolvi praecepit neque in usu cujusquam versari,

    stamped money, coins, Lampr. Alex. Sev. 39; cf. Curt. 5, 2, 11:

    si scalpra et formas non sutor (emat),

    Hor. S. 2, 3, 106; cf.:

    forma calcei,

    Dig. 9, 2, 5, § 3.—
    4.
    A mould which gives form to something:

    (caseus) vel manu figuratur vel buxeis formis exprimitur,

    Col. 7, 8 fin.:

    formae in quibus aera funduntur,

    Plin. 36, 22, 49, § 168; hence, a frame, case, enclosure:

    opus tectorium propter excellentiam picturae ligneis formis inclusum,

    id. 35, 14, 49, § 173:

    formas rivorum perforare,

    i. e. the conduits, pipes, Front. Aquaed. 75:

    aquaeductus,

    Dig. 7, 1, 27.—Hence,
    b.
    Transf., the aqueduct itself, Front. Aquaed. 126.—
    5.
    A rescript, formulary (post-class., whereas the dimin. formula is predominant in this signif.):

    ex eorum (amicorum) sententia formas composuit,

    Capitol. Anton. 6; so Cod. Just. 1, 2, 20.—
    6.
    Item forma appellatur puls miliacea ex melle, Paul. ex Fest. p. 83 Müll.
    II.
    Trop.
    A.
    In gen., shape, form, nature, manner, kind:

    ad me quasi formam communium temporum et totius rei publicae misisti expressam,

    Cic. Fam. 3, 11, 4; cf.:

    formam quidem ipsam et tamquam faciem honesti vides,

    id. Off. 1, 5, 14:

    innumerabiles quasi formae figuraeque dicendi,

    id. Or. 3, 9, 34:

    cum, quae forma et quasi naturalis nota cujusque sit, describitur, ut, si quaeratur avari species, seditiosi, gloriosi,

    id. de Or. 3, 29, 115; cf.:

    quae sit in ea species et forma et notio viri boni,

    id. Off. 3, 20, 81:

    forma ingenii,

    id. Brut. 85, 294:

    rei publicae,

    id. Fam. 2, 8, 1; cf.:

    exemplar formaque rei publicae,

    id. Rep. 2, 11:

    forma et species et origo tyranni,

    id. ib. 2, 29:

    forma rerum publicarum,

    id. Tusc. 2, 15, 36; cf. id. Rep. 1, 34 fin.:

    officii,

    id. Off. 1, 29, 103:

    propositi,

    Vell. 1, 16:

    sollicitudinum,

    Tac. A. 4, 60:

    formam vitae inire,

    id. ib. 1, 74:

    secundum vulgarem formam juris,

    Dig. 30, 1, 111:

    scelerum formae,

    Verg. A. 6, 626:

    poenae,

    id. ib. 615.—
    B.
    In partic.
    1.
    In philos. lang., like species, a sort, kind: nolim, ne si Latine quidem dici possit, specierum et speciebus dicere; et saepe his casibus utendum est: at formis et formarum velim... Genus et formam definiunt hoc modo: genus est notio ad plures differentias pertinens;

    forma est notio, cujus differentia ad caput generis et quasi fontem referri potest. Formae igitur sunt hae, in quas genus sine ullius praetermissione dividitur, ut si quis jus in legem, morem, aequitatem dividat, etc.,

    Cic. Top. 7, 31; cf.:

    genus et species, quam eandem formam Cicero vocat,

    Quint. 5, 10, 62: a forma generis, quam interdum, quo planius accipiatur, partem licet nominare, hoc modo, etc.... Genus enim est uxor;

    ejus duae formae: una matrumfamilias, altera earum, quae tantummodo uxores habentur,

    Cic. Top. 4, 14:

    quod haec (partitio) sit totius in partes, illa (divisio) generis in formas,

    Quint. 5, 10, 63:

    duae formae matrimoniorum,

    id. 5, 10, 62.—
    2.
    In gram.
    a.
    The grammatical quality, condition of a word:

    in quo animadvertito, natura quadruplicem esse formam, ad quam in declinando accommodari debeant verba, etc.,

    Varr. L. L. 9, § 37 sq.; 101 sq. Müll.; Quint. 10, 1, 10.—
    b.
    The grammatical form of a word:

    utrum in secunda forma verbum temporale habeat in extrema syllaba AS an IS, ad discernendas dissimilitudines interest,

    Varr. L. L. 9, § 109 Müll.:

    aeditimus ea forma dictum, qua finitimus,

    Gell. 12, 10, 1.

    Lewis & Short latin dictionary > forma

  • 53 gemo

    gĕmo, ŭi, ĭtum, 3, v. n. and a. [Gr. gemô, to be full; hence].
    I.
    Neutr., to sigh, groan.
    A.
    Lit. (freq. and class.):

    accurrit ad me Incurvus, tremulus, labiis demissis, gemens,

    Ter. Eun. 2, 3, 44:

    cum diu occulte suspirassent, postea jam gemere, ad extremum vero loqui omnes et clamare coeperunt,

    Cic. Att. 2, 21, 2:

    neque gementem neque plorantem,

    Plaut. Am. 5, 1, 47; cf.:

    hos pro me lugere, hos gemere videbam,

    Cic. Planc. 42, 101:

    gemere desiderio alicujus,

    id. Pis. 11, 25:

    ah gemat in terris! ista qui protulit ante,

    let him groan in the lower world, Prop. 2, 6, 31; cf. id. 2, 25 (3, 20), 12. —Of mournful music:

    nullo gemit hic tibicina cornu,

    Juv. 2, 90; cf.

    trop.: surda nihil gemeret grave buccina (Vergilii),

    id. 7, 69.—Of beasts, to cry, make a mournful noise:

    (leones) gementes,

    Lucr. 3, 297:

    gemuit noctua,

    Prop. 4 (5), 3, 59:

    turtur ab ulmo,

    Verg. E. 1, 59.—
    B.
    Poet. transf.
    1.
    Of things, to groan, creak:

    visam gementis litora Bospori,

    Hor. C. 2, 20, 14:

    repleti amnes,

    Verg. A. 5, 806:

    et malus celeri saucius Africo Antennaeque gemant,

    Hor. C. 1, 14, 6:

    gemuit sub pondere cymba,

    Verg. A. 6, 413:

    stridunt funes, curvatur arbor, gubernacula gemunt,

    Plin. Ep. 9, 26, 4:

    gemuit parvo mota fenestra sono,

    Ov. P. 3, 3, 10:

    gemens rota,

    Verg. G. 3, 183; Val. Fl. 6, 168.—
    2.
    In gen., of animals, to utter complaints: feras cum hominibus gemere fecimus, Avien. Fab. praef. fin.; id. 26.—
    II.
    Act., to sigh over, bemoan, bewail any thing (freq. and class.).
    (α).
    With acc.:

    haec gemebant boni, sperabant improbi,

    Cic. Sest. 30, 66 fin.:

    dare, quod gemerent hostes,

    Lucr. 5, 1348:

    talia voce,

    Val. Fl. 5, 37: eandem virtutem istam veniet tempus cum graviter gemes, Poët. ap. Cic. Att. 2, 19, 3:

    flebiliter Ityn,

    Hor. C. 4, 12, 5:

    tacite tristem fortunae vicem,

    Phaedr. 5, 1, 6:

    multa ignominiam,

    Verg. G. 3, 226:

    casus urbis,

    Juv. 3, 214.—In pass.:

    atque hic status est, qui una voce omnium gemitur neque verbo cujusquam sublevatur,

    Cic. Att. 2, 18, 1.—
    (β).
    With inf. ( poet.):

    paucis ostendi gemis,

    Hor. Ep. 1, 20, 4; Stat. Ach. 1, 281:

    qui servum te gemis esse diu,

    Mart. 9, 93, 2:

    sane murteta relinqui... Sulphura contemni vicus gemit,

    Hor. Ep. 1, 15, 7.

    Lewis & Short latin dictionary > gemo

  • 54 haurio

    haurĭo, hausi, haustum, 4 (archaic imperf. hauribant, Lucr. 5, 1324; perf. subj. haurierint, Varr. ap. Prisc. p. 905 P.; part. perf. haurītus, App. M. 3, p. 139; 6, p. 178; supin. hauritu, id. ib. 2, p. 121; part. fut. hauritura, Juv. in Joh. 2, 253:

    hausurus,

    Verg. A. 4, 383; Sil. 7, 584; 16, 11:

    hausturus,

    Sen. Q. N. 4, 2, 1; dep. perf. foramen fama est lucem hausum, Sol. 5, 15), v. a. [perh. for haus-io; cf. hio, hisco; prop. to empty], to draw up or out, to draw (class., esp. freq. in the transf. and trop. signif.; cf. sorbeo).
    I.
    Lit., to draw water, etc.:

    cum vidisset haustam aquam de jugi puteo, terrae motum dixit instare,

    Cic. Div. 1, 50, 112:

    palmis hausta duabus aqua,

    Ov. F. 2, 294:

    is neque limo Turbatam haurit aquam,

    Hor. S. 1, 1, 60:

    ipse manus hausta victrices abluit unda,

    Ov. M. 4, 740.— Absol.:

    num igitur, si potare velit, de dolio sibi hauriendum putet?

    Cic. Brut. 83, 288. —Prov.: de faece haurire, to draw from the dregs, i. e. to choose the worst:

    tu quidem de faece hauris,

    i. e. speak of the worst orators, id. ib. 69, 244.—
    B.
    Transf.
    1.
    To drain, drink up; to spill, shed:

    ita vina ex libidine hauriuntur, atque etiam praemio invitatur ebrietas (shortly before and after, bibere),

    Plin. 14, 22, 28, § 140; cf. id. ib. § 146; and: cui non audita est obscoenae Salmacis undae Aethiopesque lacus, quos si quis faucibus hausit, Aut furit [p. 843] aut, etc., Ov. M. 15, 320 (for which:

    qui ex Clitorio lacu biberint,

    Plin. 31, 2, 13, § 16):

    quae (pocula) simul arenti sitientes hausimus ore,

    i. e. drained, emptied, drunk off, Ov. M. 14, 277; so,

    cratera,

    id. ib. 8, 680:

    spumantem pateram,

    Verg. A. 1, 738: statim me perculso ad meum sanguinem hauriendum, et spirante re publica ad ejus spolia detrahenda advolaverunt, to drain, i. e. to spill, shed, Cic. Sest. 24, 54:

    cruorem,

    Ov. M. 7, 333; 13, 331:

    nudantis cervicem jugulumque, et reliquum sanguinem jubentes haurire,

    Liv. 22, 51, 7; Lact. 5, 1, 8:

    quem (sanguinem) civiles hauserunt,

    Luc. 1, 13.—
    b.
    Of things:

    imoque a gurgite pontus Vertitur et canas alveus haurit aquas,

    draws in, lets in, Ov. F. 3, 591: jam flammae tulerint, inimicus et hauserit ensis, drunk up, i. e. their blood, Verg. A. 2, 600.—
    2.
    In gen., to tear up, pluck out, draw out, to take to one's self, take; to swallow, devour, consume, exhaust:

    (ventus) Arbusta evolvens radicibus haurit ab imis,

    Lucr. 6, 141:

    haurit arenas ungula,

    Stat. Th. 2, 46; cf.:

    humumque Effodit... terraeque immurmurat haustae,

    i. e. torn up, dug up, Ov. M. 11, 187:

    Actoridae magni rostro femur hausit adunco (= transfodit),

    tore open, id. ib. 8, 370:

    pectora ferro,

    id. ib. 8, 438:

    latus alicui,

    Lucr. 5, 1324; Ov. M. 5, 126; 9, 412; Verg. A. 10, 314; Luc. 10, 387:

    ventrem atque inguina uno alteroque ictu,

    Liv. 7, 10, 10; Sil. 5, 524:

    tum latus ejus gladio haurit,

    Curt. 7, 2, 27:

    impresso gladio jugulum ejus hausisse,

    Tac. H. 1, 41 fin.:

    lumen,

    to pluck out the eye, Ov. M. 13, 564:

    cineres haustos,

    i. e. scraped up, collected, id. ib. 8, 538; so,

    cineres,

    id. ib. 13, 425 sq.; cf. id. ib. 14, 136:

    ille cavis hausto spargit me pulvere palmis,

    id. ib. 9, 35:

    sumptum haurit ex aerario,

    draws, takes, Cic. Agr. 2, 13, 32; cf.:

    at suave est ex magno tollere acervo. Dum ex parvo nobis tantundem haurire relinquas, Cur? etc.,

    Hor. S. 1, 1, 52:

    quia dentibus carent, aut lambunt cibos aut integros hauriunt,

    to swallow, Col. 8, 17, 11; cf.:

    solidos haurire cervos taurosque,

    Plin. 8, 14, 14, § 36: hausisti patrias luxuriosus opes, qs. hast swallowed up, devoured, consumed, Mart. 9, 83, 4:

    nos tellus haurit,

    Sil. 3, 654; cf.:

    sua haurire,

    Tac. A. 16, 18; 2, 8; 3, 72:

    animam recipere auramque communem haurire,

    i. e. inhale, breathe, Quint. 6 praef. §

    12: suspiratus,

    fetching a deep sigh, Ov. M. 14, 129: hauriat hunc oculis ignem crudelis ab alto Dardanus, may he swallow with his eyes, i. e. greedily look at, Verg. A. 4, 661; so,

    aliquid oculis,

    ib. 12, 946; Sil. 11, 284;

    and without oculis: caelum,

    Verg. A. 10, 899; cf.:

    lucem (primae pecudes),

    i. e. to see the light, be born, Verg. G. 2, 340:

    vocemque his auribus hausi,

    I received his voice with these ears, id. A. 4, 359; so,

    dicta auribus,

    Ov. M. 13, 787; cf.:

    oculis auribusque tantum gaudium,

    Liv. 27, 51:

    hauriri urbes terrae hiatibus,

    to be swallowed up, Plin. 36, 15, 24, § 119; cf.:

    cum praealtis paludibus arma, equi haurirentur,

    Tac. H. 5, 15:

    altitudine et mollitia nivis hauriebantur,

    id. ib. 1, 79:

    hauriuntur gurgitibus,

    id. A. 1, 70:

    aggerem ac vineas incendium hausit,

    Liv. 5, 7, 3:

    cunctos incendium hausit,

    Tac. H. 4, 60:

    miratur et haurit Pectore ignes,

    imbibes, Ov. M. 10, 253; cf.:

    flammasque latentes Hausit,

    id. ib. 8, 325:

    caelo medium Sol igneus orbem Hauserat,

    i. e. had rapidly passed through, finished, Verg. G. 4, 427:

    vastum iter,

    Stat. Th. 1, 369: bracchia Cancri (Titan), Col. poët. 10, 313: cum spes arrectae juvenum exsultantiaque haurit Corda pavor pulsans, exhausts = exhaurit, Verg. G. 3, 105:

    pariter pallorque ruborque Purpureas hausere genas,

    Stat. Th. 1, 538.—
    II.
    Trop., to draw, borrow, take, drink in, derive:

    sequimur potissimum Stoicos, non ut interpretes, sed, ut solemus, e fontibus eorum judicio arbitrioque nostro, quantum quoque modo videbitur, hauriemus,

    Cic. Off. 1, 2, 6; cf.:

    fontes, unde hauriretis,

    id. de Or. 1, 46, 203:

    a fontibus potius haurire quam rivulos consectari,

    id. Ac. 1, 2, 8:

    reconditis atque abditis e fontibus haurire,

    id. de Or. 1, 3, 12:

    omnia dixi hausta e fonte naturae,

    id. Fin. 1, 21, 71:

    eodem fonte haurire laudes suas,

    id. Fam. 6, 6, 9; id. Caecin. 27, 78:

    quam (legem) non didicimus, accepimus, legimus, verum ex natura ipsa arripuimus, hausimus, expressimus,

    id. Mil. 4, 10 (quoted in Cic. Or. 49, 165):

    quas (artes) cum domo haurire non posses, arcessivisti ex urbe ea (i. e. Athenis), quae, etc.,

    id. Brut. 97, 332:

    ex divinitate, unde omnes animos haustos aut acceptos aut libatos haberemus,

    id. Div. 2, 11, 26; cf.:

    animos hominum quadam ex parte extrinsecus esse tractos et haustos,

    id. ib. 1, 32, 70:

    quid enim non sorbere animo, quid non haurire cogitatione, cujus sanguinem non bibere censetis?

    id. Phil. 11, 5, 10; cf.:

    libertatem sitiens hausit,

    id. Rep. 1, 43:

    voluptates undique,

    id. Tusc. 5, 6, 16:

    dolorem,

    id. Cael. 24, 59:

    calamitates,

    id. Tusc. 1, 35, 86:

    luctum,

    id. Sest. 29, 63:

    unde laboris Plus haurire mali est quam ex re decerpere fructus,

    Hor. S. 1, 2, 79:

    animo spem turbidus hausit inanem,

    drank in illusive hope, Verg. A. 10, 648:

    expugnationes urbium, populationes agrorum, raptus Penatium hauserant animo,

    had thought of, intended, Tac. H. 1, 51:

    supplicia,

    to suffer, Verg. A. 4, 383:

    (Thessali) velut ex diutina siti nimis avide meram haurientes libertatem,

    indulging, revelling in, Liv. 39, 26, 7; cf.:

    studium philosophiae acriter hausisse,

    Tac. Agr. 4.

    Lewis & Short latin dictionary > haurio

  • 55 impendium

    impendĭum ( inp-), ĭi, n. (also fem. DE SVA IMPENDIA, Inscr. Grut. 871, 8; 1070, 6; 62, 8) [impendo], money laid out on any thing, outlay, cost, charge, expense (class.; most freq. in plur.; cf.: sumtus, impensa).
    I.
    In gen.:

    qui quaestum sibi instituisset sine impendio,

    Cic. Quint. 3, 12; so in sing., Plin. 18, 6, 7, § 38; 16, 37, 68, § 175; 18, 14, 36, § 134; Dig. 38, 1, 20; in plur.:

    reposcere rationem impendiorum, quae in educationem contulerit,

    Quint. 1, 10, 18; Suet. Caes. 54; id. Ner. 31; Dig. 9, 2, 7.—
    B.
    Transf.:

    nulla fodiendi impendia,

    Plin. 17, 23, 35, § 203.—
    II.
    In partic.
    A.
    Money paid out for a loan, i. e. interest:

    usura quod in sorte accedebat impendium appellatum,

    Varr. L. L. 5, § 183 Müll.:

    faenus et impendium recusare,

    Cic. Att. 6, 1, 4:

    plebes impendiis debilitata,

    id. Rep. 2, 34.—
    2.
    Transf.:

    ut impendiis etiam augere possimus largitatem tui muneris,

    Cic. Brut. 4, 16:

    magna impendia mundi,

    i. e. tribute, Stat. S. 3, 3, 88.—
    B.
    In abl. impendio.
    1.
    At or with an expense, i. e. with a loss of [p. 899] any thing (mostly post-Aug.):

    multatio non nisi ovium boumque inpendio dicebatur,

    Plin. 18, 3, 3, § 11:

    nimium risus pretium est, si probitatis impendio constat,

    Quint. 6, 3, 35:

    inpendio miserorum experiri commentaria,

    Plin. 34, 11, 25, § 108:

    inpendio magis publico quam jactura,

    Liv. 7, 21, 7:

    regi suo parvo impendio immortalitatem famae daturos,

    Curt. 9, 4 med.; cf.:

    tantulo impendio ingens victoria stetit,

    id. 3, 11 fin.
    2.
    Adv.: impendĭo ( inp-) (at great expense, i. e. as an intensive particle), by a great deal, greatly, very much; cf. impense under impendo (in vulg. lang.).
    a.
    With compp.:

    inpendio magis animus gaudebat mihi,

    Ter. Eun. 3, 5, 39; cf.:

    at ille inpendio nunc magis odit senatum,

    Cic. Att. 10, 4, 9:

    ille vero minus minusque inpendio Curare,

    Plaut. Aul. prol. 18:

    nonne hoc impendio venustius gratiusque est, etc.,

    Gell. 18, 12, 2:

    impendio probabilius,

    id. 19, 13, 3:

    leges impendio acerbiores,

    id. 11, 18, 4:

    impendio gnarus sermonis,

    Amm. 14, 1, 9.—
    b.
    With verbs: impendio infit, Laev. ap. Gell. 19, 7, 10:

    cum impendio excusarem, negavit veniam,

    App. M. 2, p. 122:

    commoveri,

    id. Mag. p. 275.

    Lewis & Short latin dictionary > impendium

  • 56 inpendio

    impendĭum ( inp-), ĭi, n. (also fem. DE SVA IMPENDIA, Inscr. Grut. 871, 8; 1070, 6; 62, 8) [impendo], money laid out on any thing, outlay, cost, charge, expense (class.; most freq. in plur.; cf.: sumtus, impensa).
    I.
    In gen.:

    qui quaestum sibi instituisset sine impendio,

    Cic. Quint. 3, 12; so in sing., Plin. 18, 6, 7, § 38; 16, 37, 68, § 175; 18, 14, 36, § 134; Dig. 38, 1, 20; in plur.:

    reposcere rationem impendiorum, quae in educationem contulerit,

    Quint. 1, 10, 18; Suet. Caes. 54; id. Ner. 31; Dig. 9, 2, 7.—
    B.
    Transf.:

    nulla fodiendi impendia,

    Plin. 17, 23, 35, § 203.—
    II.
    In partic.
    A.
    Money paid out for a loan, i. e. interest:

    usura quod in sorte accedebat impendium appellatum,

    Varr. L. L. 5, § 183 Müll.:

    faenus et impendium recusare,

    Cic. Att. 6, 1, 4:

    plebes impendiis debilitata,

    id. Rep. 2, 34.—
    2.
    Transf.:

    ut impendiis etiam augere possimus largitatem tui muneris,

    Cic. Brut. 4, 16:

    magna impendia mundi,

    i. e. tribute, Stat. S. 3, 3, 88.—
    B.
    In abl. impendio.
    1.
    At or with an expense, i. e. with a loss of [p. 899] any thing (mostly post-Aug.):

    multatio non nisi ovium boumque inpendio dicebatur,

    Plin. 18, 3, 3, § 11:

    nimium risus pretium est, si probitatis impendio constat,

    Quint. 6, 3, 35:

    inpendio miserorum experiri commentaria,

    Plin. 34, 11, 25, § 108:

    inpendio magis publico quam jactura,

    Liv. 7, 21, 7:

    regi suo parvo impendio immortalitatem famae daturos,

    Curt. 9, 4 med.; cf.:

    tantulo impendio ingens victoria stetit,

    id. 3, 11 fin.
    2.
    Adv.: impendĭo ( inp-) (at great expense, i. e. as an intensive particle), by a great deal, greatly, very much; cf. impense under impendo (in vulg. lang.).
    a.
    With compp.:

    inpendio magis animus gaudebat mihi,

    Ter. Eun. 3, 5, 39; cf.:

    at ille inpendio nunc magis odit senatum,

    Cic. Att. 10, 4, 9:

    ille vero minus minusque inpendio Curare,

    Plaut. Aul. prol. 18:

    nonne hoc impendio venustius gratiusque est, etc.,

    Gell. 18, 12, 2:

    impendio probabilius,

    id. 19, 13, 3:

    leges impendio acerbiores,

    id. 11, 18, 4:

    impendio gnarus sermonis,

    Amm. 14, 1, 9.—
    b.
    With verbs: impendio infit, Laev. ap. Gell. 19, 7, 10:

    cum impendio excusarem, negavit veniam,

    App. M. 2, p. 122:

    commoveri,

    id. Mag. p. 275.

    Lewis & Short latin dictionary > inpendio

  • 57 inpendium

    impendĭum ( inp-), ĭi, n. (also fem. DE SVA IMPENDIA, Inscr. Grut. 871, 8; 1070, 6; 62, 8) [impendo], money laid out on any thing, outlay, cost, charge, expense (class.; most freq. in plur.; cf.: sumtus, impensa).
    I.
    In gen.:

    qui quaestum sibi instituisset sine impendio,

    Cic. Quint. 3, 12; so in sing., Plin. 18, 6, 7, § 38; 16, 37, 68, § 175; 18, 14, 36, § 134; Dig. 38, 1, 20; in plur.:

    reposcere rationem impendiorum, quae in educationem contulerit,

    Quint. 1, 10, 18; Suet. Caes. 54; id. Ner. 31; Dig. 9, 2, 7.—
    B.
    Transf.:

    nulla fodiendi impendia,

    Plin. 17, 23, 35, § 203.—
    II.
    In partic.
    A.
    Money paid out for a loan, i. e. interest:

    usura quod in sorte accedebat impendium appellatum,

    Varr. L. L. 5, § 183 Müll.:

    faenus et impendium recusare,

    Cic. Att. 6, 1, 4:

    plebes impendiis debilitata,

    id. Rep. 2, 34.—
    2.
    Transf.:

    ut impendiis etiam augere possimus largitatem tui muneris,

    Cic. Brut. 4, 16:

    magna impendia mundi,

    i. e. tribute, Stat. S. 3, 3, 88.—
    B.
    In abl. impendio.
    1.
    At or with an expense, i. e. with a loss of [p. 899] any thing (mostly post-Aug.):

    multatio non nisi ovium boumque inpendio dicebatur,

    Plin. 18, 3, 3, § 11:

    nimium risus pretium est, si probitatis impendio constat,

    Quint. 6, 3, 35:

    inpendio miserorum experiri commentaria,

    Plin. 34, 11, 25, § 108:

    inpendio magis publico quam jactura,

    Liv. 7, 21, 7:

    regi suo parvo impendio immortalitatem famae daturos,

    Curt. 9, 4 med.; cf.:

    tantulo impendio ingens victoria stetit,

    id. 3, 11 fin.
    2.
    Adv.: impendĭo ( inp-) (at great expense, i. e. as an intensive particle), by a great deal, greatly, very much; cf. impense under impendo (in vulg. lang.).
    a.
    With compp.:

    inpendio magis animus gaudebat mihi,

    Ter. Eun. 3, 5, 39; cf.:

    at ille inpendio nunc magis odit senatum,

    Cic. Att. 10, 4, 9:

    ille vero minus minusque inpendio Curare,

    Plaut. Aul. prol. 18:

    nonne hoc impendio venustius gratiusque est, etc.,

    Gell. 18, 12, 2:

    impendio probabilius,

    id. 19, 13, 3:

    leges impendio acerbiores,

    id. 11, 18, 4:

    impendio gnarus sermonis,

    Amm. 14, 1, 9.—
    b.
    With verbs: impendio infit, Laev. ap. Gell. 19, 7, 10:

    cum impendio excusarem, negavit veniam,

    App. M. 2, p. 122:

    commoveri,

    id. Mag. p. 275.

    Lewis & Short latin dictionary > inpendium

  • 58 jam

    jam, adv. [for diam, collat. form of diem, cf. pri-dem, du-dum, Corss. Ausspr. I. p. 213; II. p. 850; but acc. to Curt. Gr. Etym. 398, 620; locat. form from pronom. stem ja].
    I.
    Of time, denoting a point or moment of time as coinciding with that of the action, etc., described.
    A.
    Of present time.
    1.
    As opp. to past or future, at this time, now, just now, at present, i. e. while I speak or write this.
    a.
    Jam alone:

    jamne autem, ut soles, deludis?

    Plaut. Aul. 5, 11:

    jam satis credis sobrium esse me,

    Ter. Eun. 4, 4, 36:

    saltus reficit jam roscida luna,

    Verg. G. 3, 337:

    jam tenebris et sole cadente,

    id. ib. 3, 401:

    jamque dies, ni fallor, adest,

    id. A. 5, 49:

    jam advesperascit,

    Ter. And. 3, 4, 2:

    reddere qui voces jam scit puer,

    Hor. A. P. 158: stabat modo consularis, modo septemvir epulonum;

    jam neutrum,

    Plin. Ep. 2, 11, 12:

    jam melior, jam, diva, precor,

    Verg. A. 12, 179:

    Hem, scio jam quod vis dicere,

    Plaut. Mil. 1, 1, 36:

    in ea (consuetudine) quaedam sunt jura ipsa jam certa propter vetustatem,

    Cic. Inv. 2, 22, 67:

    jam tempus agi,

    Verg. A. 5, 638:

    surgere jam tempus,

    Cat. 62, 3.—
    b.
    Strengthened.
    (α).
    By repetition: jam jam, jam jamque (nearly = nunc), at this very time, precisely now:

    jam jam intellego, Crasse, quod dicas,

    Cic. de Or. 3, 24, 90:

    jam jam minime miror te otium perturbare,

    id. Phil. 2, 34, 87:

    jam jam dolet quod egi, jam jamque paenitet,

    Cat. 63, 73:

    jam jam linquo acies,

    Verg. A. 12, 875:

    jam jamque video bellum,

    Cic. Att. 16, 9 fin.:

    at illum ruere nuntiant et jam jamque adesse,

    id. ib. 7, 20, 1; cf.:

    jam mihi, jam possim contentus vivere parvo,

    Tib. 1, 1, 25 (7).—
    (β).
    By nunc: jam nunc, just now, at this very time, as things now are:

    jam nunc irata non es,

    Plaut. Am. 3, 2, 65:

    dux, jam nunc locatus in urbe,

    Liv. 22, 38, 9; Hor. Ep. 2, 1, 127:

    quae cum cogito, jam nunc timeo quidnam, etc.,

    Cic. Div. in Caecil. 13, 42:

    deliberationis ejus tempus ita jam nunc statui posse, etc.,

    Liv. 31, 32, 3:

    ipsa Venus laetos jam nunc migravit in agros,

    Tib. 2, 3, 3:

    nec jam nunc regina loquor,

    Val. Fl. 8, 47; so,

    nunc jam (nunciam): secede huc nunciam,

    Plaut. Capt. 2, 1, 23:

    audi nunciam,

    Ter. And. 2, 1, 29:

    i nunciam,

    id. Ad. 2, 1, 21: nunc jam sum expeditus, Cass. ap. Cic. Fam. 12, 12, 5:

    nunc jam nobis vobisque consulatus patet,

    Liv. 7, 32, 14.—
    (γ).
    By tum:

    jam tum opifices funguntur munere,

    Plin. 11, 21, 24, § 74; Verg. G. 2, 405; id. A. 1, 18.—
    (δ).
    By pridem, v. jampridem.—
    2.
    In contrast with the time at which something was expected.
    a.
    Of that which occurs sooner, already, so soon:

    quies (animos) aut jam exhaustos aut mox exhauriendos, renovavit,

    Liv. 21, 21, 7:

    gravitate valetudinis, qua tamen jam paululum videor levari,

    Cic. Fam. 6, 2, 1; 3, 8, 16:

    jamne ibis,

    are you going so soon, Plaut. Men. 2, 3, 86; id. Rud. 2, 7, 26.—
    b.
    Of that which occurs later, at last, now, only now:

    ohe jam desine deos uxor gratulando obtundere,

    Ter. Heaut. 5, 1, 8:

    postulo, Dave, ut redeat jam in viam,

    id. And. 1, 2, 19:

    jamque sero diei subducit ex acie legionem faciendis castris,

    Tac. A. 2, 21:

    jam sanguinis alti vis sibi fecit iter,

    Luc. 2, 214.—Tandem or aliquando is often added:

    jam tandem ades ilico,

    Plaut. Mil. 4, 2, 39:

    putamus enim utile esse te aliquando jam rem transigere,

    Cic. Att. 1, 4, 1:

    jam tandem Italiae fugientis prendimus oras,

    Verg. A. 6, 61; Liv. 22, 12, 10.—
    3.
    As continued from the past, already, by this time, ere now, till now, hitherto:

    et apud Graecos quidem jam anni prope quadrigenti sunt, etc.,

    Cic. Or. 51, 171:

    obsolevit jam ista oratio,

    id. de Imp. Pomp. 17, 52:

    nondum feminam aequavimus gloriā, et jam nos laudis satietas cepit?

    Curt. 9, 6, 23.—With numerals and words specifying time:

    jam biennium est, cum mecum coepit rem gerere,

    Plaut. Merc. 3, 1, 35; so,

    plus jam anno,

    id. Curc. 1, 1, 14:

    sunt duo menses jam,

    Cic. Rosc. Com. 3, 8:

    qui septingentos jam annos vivunt, etc.,

    id. Fl. 26, 63:

    annum jam tertium et vicesimum regnat,

    id. de Imp. Pomp. 3, 7; id. Fin. 2, 29, 94.—
    4.
    With imperatives, to express haste or impatience, like Engl. now, now, straightway, at once:

    quid miserum, Aenea, laceras? Jam parce sepulto,

    Verg. A. 3, 41:

    sed jam age, carpe viam,

    id. ib. 6, 629:

    et jam tu... illum adspice contra,

    id. ib. 11, 373.—So in impetuous or passionate questions (freq. in Plaut.):

    Jam tu autem nobis praeturam geris?

    Plaut. Ep. 1, 1, 23; cf. id. Aul. 5, 11; id. Bacch. 2, 2, 25.—
    5.
    Jam... jam, at one time... at another, now... now, at this time... at that:

    jamque eadem digitis jam pectine pulsat eburno,

    Verg. A. 647:

    jamque hos cursu, jam praeterit illos,

    id. ib. 4, 157:

    qui jam contento, jam laxo fune laborat,

    Hor. S. 2, 7, 20:

    jam vino quaerens, jam somno fallere curas,

    id. ib. 2, 7, 114:

    jam secundae, jam adversae res, ita erudierant, etc.,

    Liv. 30, 30; Tib. 1, 2, 49; Ov. M. 1, 111.—
    B.
    Of past time.
    1.
    In the time just past, but now, a moment ago, a little while ago, just:

    videamus nunc quam sint praeclare illa his, quae jam posui, consequentia,

    Cic. Fin. 3, 7, 26:

    Arsinoë et jam dicta Memphis,

    Plin. 5, 9, 11, § 61:

    insulae praeter jam dictas,

    id. 3, 26, 30, § 151:

    hiems jam praecipitaverat,

    Caes. B. C. 3, 25, 1:

    domum quam tu jam exaedificatam habebas,

    Cic. Att. 1, 6, 1.—
    2.
    Like English now, by this time, already.
    a.
    Alone:

    jam advesperascebat,

    Liv. 39, 50:

    Hannibalem movisse ex hibernis, et jam Alpes transire,

    id. 27, 39:

    et jam fama volans... domos et moenia complet,

    Verg. A. 11, 139; 12, 582; Caes. B. G. 1, 11; 6, 6:

    jamque rubescebat Aurora,

    Verg. A. 3, 521; 10, 260:

    ut semel inclinavit pugna, jam intolerabilis Romana vis erat,

    Liv. 6, 32:

    cum decimum jam diem graviter ex intestinis laborarem,

    Cic. Fam. 7, 26, 1.—
    b.
    Strengthened.
    (α).
    Jam jamque, Verg. A. 8, 708.—
    (β).
    By tum, as early as that:

    se jam tum gessisse pro cive,

    Cic. Arch. 5, 11; Liv. 29, 1; Verg. 7, 738; Tac. Agr. 45.—
    (γ).
    By tunc (post-Aug.;

    once in Cic.),

    Suet. Aug. 89; id. Ner. 7; Tac. H. 4, 50; Cic. Fam. 3, 12, 3 dub.—
    3.
    Of a time succeeding another time referred to, from that time, thenceforth, thereafter (esp. with a or ab, when it is often = Eng. even, very):

    qui aequom esse censent nos jam a pueris nasci senes,

    Ter. Heaut. 2, 1, 2:

    quae me maxime sicuti jam a prima adolescentia delectarunt,

    Cic. Fam. 1, 9, 67:

    benevolentia quae mihi jam a pueritia tua cognita est,

    id. ib. 4, 7, 1:

    dederas enim jam ab adolescentia documenta,

    id. Mil. 8, 22: jam ab illo tempore, cum, etc., from the very time when, etc., id. Fam. 2, 16, 9; cf.:

    urgerent philosophorum greges jam ab illo fonte et capite Socrate,

    id. de Or. 1, 10, 42. —So with ex:

    jam ex quo ipse accepisset regnum,

    ever since, Liv. 42, 11, 8.—
    C.
    Of future time.
    1.
    In the time immediately approaching, forthwith, straightway, directly, presently:

    occlude sis fores ambobus pessulis: jam ego hic ero,

    Plaut. Aul. 1, 2, 25:

    ille jam hic aderit,

    id. Ep. 2, 2, 72: omitte;

    jam adero,

    Ter. Eun. 4, 6, 26; cf. id. ib. 4, 6, 1; id. And. 1, 2, 9; 4, 4, 38: bono animo es;

    jam argentum ad eam deferes, quod ei es pollicitus,

    id. Heaut. 4, 6, 18:

    facere id ut paratum jam sit,

    Plaut. As. 1, 1, 76:

    jam fuerit, neque post unquam revocare licebit,

    Lucr. 3, 927:

    jam faciam quod voltis,

    Hor. S. 1, 1, 16:

    jam enim aderunt consules ad suas Nonas,

    Cic. Att. 7, 20, 2.—
    2.
    In the time immediately succeeding another time referred to, forthwith, at once, straightway, then:

    nunc ubi me illic non videbit, jam huc recurret,

    Ter. Ad. 4, 1, 10:

    accede ad ignem... jam calesces,

    id. Eun. 1, 2, 5:

    nisi puerum tollis, jam ego hunc in mediam viam provolvam,

    id. And. 4, 4, 38:

    de quibus jam dicendi locus erit, cum de senioribus pauca dixero,

    Cic. Brut. 25, 96:

    agedum, dictatorem creemus. Jam hic centicescet furor,

    Liv. 2, 29, 11:

    aperi, inquit, jam scies,

    Petr. 16, 2; cf. Verg. A. 1, 272.—
    3.
    Representing as present an impending event, now, already, presently (mostly poet.):

    jam te premet nox,

    Hor. C. 1, 4, 16:

    jam veniet mors, jam subrepet iners aetas,

    Tib. 1, 1, 70:

    jam mare turbari trabibus videbis, jam fervere litora flammis,

    Verg. A. 4, 566; 6, 676:

    alius Latio jam partus Achilles,

    id. ib. 6, 89:

    hic magnae jam locus urbis erit,

    Tib. 2, 5, 55.—
    D.
    With negatives, denoting cessation of previous condition: jam non, no more, no longer:

    quem odisse jam non potestis,

    Cic. Clu. 10, 29; Ov. M. 4, 382:

    non jam,

    not any more, Cic. Div. in Caecil. 1, 3:

    nihil jam,

    Caes. B. G. 2, 21.—
    E.
    With comparatives:

    ad mitiora jam ingenia,

    which had become milder, Liv. 27. 39:

    ad ferociores jam gentes,

    which then were less civilized, id. 21, 60:

    una jam potior sententia,

    Stat. Th. 2, 368.
    II.
    In other relations.
    A.
    To denote that something will certainly, properly, or easily occur, under certain circumstances.
    1.
    In a conclusion, to emphasize its relation to the condition, then surely, then:

    si cogites, remittas jam me onerare injuriis,

    Ter. And. 5, 1, 6: si quis voluerit animi sui [p. 1012] notionem evolvere, jam se ipse doceat, eum virum bonum esse, Cic. Off. 3, 19, 76:

    si hoc dixissem, jam mihi consuli jure optimo senatus vim intulisset,

    id. Cat. 1, 8, 21; id. Leg. 1, 12, 34; id. Brut. 17, 68:

    si jubeat eo dirigi, jam in portu fore omnem classem,

    Liv. 29, 27, 8.—
    2.
    In a consequence, to show that it is conceived as immediate, now, then, therefore: satis est tibi in te, satis in legibus;

    jam contemni non poteris,

    Cic. Fin. 2, 26, 84:

    jam hoc non potest in te non honorifice esse dictum,

    id. Fam. 5, 2, 2; id. Leg. 2, 24, 60; id. Clu. 16, 46:

    nec hanc solam Romani meretricem colunt... Jam quanta ista immortalitas putanda est,

    Lact. 1, 20, 5:

    Quae cum ita sint, ego jam hinc praedico,

    Liv. 40, 36, 14: conspecta et ex muris ea multitudo erat;

    jamque etiam legionariae cohortes sequebantur,

    id. 10, 43, 1.—
    B.
    In transitions.
    1.
    To a new subject, now, moreover, again, once more then:

    jam de artificiis et quaestibus... haec fere accepimus,

    Cic. Off. 1, 42, 150; Verg. G. 2, 57:

    jam jura legitima ex legibus cognosci oportebit,

    Cic. Inv. 2, 22, 68:

    jam illud senatus consultum, quod eo die factum est, etc.,

    id. Fam. 5, 2, 4:

    jam Saliare Numae carmen qui laudat,

    Hor. Ep. 2, 1, 86. —So with vero:

    jam vero motus animi, sollicitudines aegritudinesque oblivione leniuntur,

    Cic. Tusc. 5, 38, 110:

    jam vero virtuti Cn. Pompei quae potest par oratio inveniri?

    id. de Imp. Pomp. 11, 29; 14, 41; id. Off. 3, 13 init. —With at enim:

    at enim jam dicetis virtutem non posse constitui, si ea, etc.,

    Cic. Fin. 4, 15, 40 init.
    2.
    In enumerations:

    et aures... itemque nares... jam gustatus... tactus autem,

    Cic. N. D. 2, 56, 141.—So sometimes repeatedly, at one time... at another... at another, jam... jam... jam:

    jam medici, jam apparatus cibi, jam in hoc solum importatum instrumentum balinei nullius non succurrit valetudini,

    Vell. 2, 114, 2; cf. Flor. 2, 17, 8, and I. A. 5. supra.—
    C.
    For emphasis.
    1.
    After non modo... sed ( = adeo), now, even, I may say:

    non cum senatu modo, sed jam cum diis bellum gerere,

    Liv. 21, 63, 6.—
    2.
    Pressing the strict sense of a word or clause, now, precisely, indeed:

    (Hieronymum) quem jam cur Peripateticum appellem, nescio,

    Cic. Fin. 5, 5, 14:

    hoc quidem haud molestum est jam, quod collus collari caret,

    Plaut. Capt. 2, 2, 107:

    loquor enim jam non de sapientium, sed de communibus amicitiis,

    Cic. Lael. 21, 77:

    te quoque jam, Thais, ita me di bene ament, amo,

    Ter. Eun. 5, 2, 43:

    imitatio morum alienorum... jam inter leniores affectus numerari potest,

    Quint. 9, 2, 58:

    reliqua jam aequitatis sunt,

    id. 7, 1, 62:

    cetera jam fabulosa,

    Tac. G. 46:

    desine: jam venio moriturus,

    Verg. A. 10, 881.—So esp. with et: et jam (cf. etiam), and indeed, and in fact, et lenitas illa Graecorum et verborum comprehensio, et jam artifex, ut ita dicam, stilus, Cic. Brut. 25, 96:

    pulchriora etiam Polycleti et jam plane perfecta,

    id. ib. 18, 70:

    Pompeium et hortari et orare et jam liberius accusare non desistimus,

    id. Fam. 1, 1, 3; Quint. Decl. 5, 3; Luc. 8, 659; cf.

    jamque,

    Cic. Fam. 4, 6, 9; so,

    jam et: nec deerat Ptolemaeus, jam et sceleris instinctor,

    Tac. H. 1, 23; 1, 22;

    and, ac jam: ac jam, ut omnia contra opinionem acciderent, tamen se plurimum navibus posse,

    Caes. B. G. 3, 9: jam ergo, in very fact:

    jam ergo aliquis condemnavit,

    Cic. Clu. 41, 113.—
    3.
    In climax, even, indeed, really:

    opus Paniceis, opus Placentinis quoque... jam maritumi omnes milites opus sunt mihi,

    Plaut. Capt. 1, 2, 59:

    jam illa quae natura, non litteris, assecuti sunt, neque cum Graecia neque ulla cum gente sunt conferenda,

    Cic. Tusc. 1, 1, 2:

    jam in opere quis par Romano miles?

    Liv. 9, 19, 8; Quint. 12, 1, 45; Cic. Rep. 1, 5; Hor. Ep. 2, 1, 83.

    Lewis & Short latin dictionary > jam

  • 59 Lares

    1.
    Lăres (old form ‡ Lăses, Inscr. Fratr. Arval.; cf. Varr. L. L. 6, § 2 Müll.), um and ĭum (Larum, Varr. L. L. 5, § 49 Müll.; Cic. Rep. 5, 5, 7; id. N. D. 3, 25, 63; id. Leg. 2, 8, 19; Inscr. Orell. 961:

    Larium,

    Liv. 40, 52), m. [old Lat. Lases; Etrusc. Laran, Lalan; root las-; cf. lascivus], tutelar deities, Lares, belonging orig. to the Etruscan religion, and worshipped especially as the presiders over and protectors of a particular locality (cf. Otfr. Müll. Etrusc. 2, p. 90 sq.):

    praestites,

    the tutelar deities of an entire city, Ov. F. 5, 129 sq.:

    mille Lares geniumque ducis, qui tradidit illos, urbs habet,

    id. ib. 5, 145:

    Puteolanae civitatis,

    Inscr. Orell. 1670:

    civitatum, Inscr. ap. Grut. p. 10, 2: vicorum,

    Arn. 3, 41:

    rurales, Inscr. ap. Grut. p. 251: compitales,

    of cross - roads, Suet. Aug. 31; called also Lares compitalicii, Philarg. ad Verg. G. 2, 381:

    viales,

    worshipped by the road-side, Plaut. Merc. 5, 2, 24:

    permarini,

    tutelar deities of the sea, Liv. 40, 52: caelipotentes, Inscr. ap. Tert. de Spect. 5.— Sing.:

    Lari viali,

    Inscr. Orell. 1762; 1894:

    eundem esse Genium et Larem, multi veteres memoriae prodiderunt,

    Censor. 3, 2.—
    II.
    Most commonly the Lares (as familiares or domestici), the tutelar deities of a house, household gods, domestic Lares (whose images stood on the hearth in a little shrine, aedes, or in a small chapel, lararium); as the tutelar deities of each particular dwelling, also in sing.: Lar, Laris, m.
    (α).
    In plur.:

    rem divinam facere Laribus familiaribus,

    Plaut. Rud. 5, 1, 17:

    sanctis Penatium deorum Larumque familiarium sedibus,

    Cic. Rep. 5, 5, 7; id. Quint. 27 fin.:

    ad aedem Larum,

    id. N. D. 3, 25, 63:

    immolet aequis porcum Laribus,

    Hor. S. 2, 3, 164:

    Laribus tuum Miscet numen,

    id. C. 4, 5, 34. —
    (β).
    In sing.:

    ego Lar sum familiaris, ex hac familia,

    Plaut. Aul. prol. 2:

    haec imponuntur in foco nostro dari,

    id. ib. 2, 8, 16:

    familiae Lar pater, alium Larem persequi,

    id. Merc. 5, 1, 5 sq. —
    B.
    Meton., a hearth, dwelling, home (class.; usually in sing.):

    larem corona nostrum decorari volo,

    Plaut. Trin. 1, 2, 1:

    relinquent larem familiarem suum?

    Cic. Verr. 2, 3, 11, § 27:

    ad suum larem familiarem redire,

    id. ib. 2, 3, 54, §

    125: nobis larem familiarem nusquam ullum esse?

    Sall. C. 20:

    paternus,

    Hor. Ep. 2, 2, 51:

    patrius,

    id. S. 1, 2, 56; cf.:

    avitus apto Cum lare fundus,

    id. C. 1, 12, 43:

    gaudens lare certo,

    id. Ep. 1, 7, 58:

    parvo sub lare,

    id. C. 3, 29, 14:

    conductus,

    Mart. 11, 82, 2:

    deserere larem,

    to abandon one's home, Ov. F. 1, 478:

    pelli lare,

    to be driven from a place, id. ib. 6, 362:

    alumnus laris Antenorei,

    i. e. of the city of Padua, Mart. 1, 77, 2: ob eam rem tibi Lare commercioque interdico, Vet. Formul. ap. Paul. Sent. 3, 4, 7.—
    (β).
    In plur., Ov. R. Am. 302:

    jussa pars mutare lares,

    Hor. C. S. 39.— Poet., of a bird's nest:

    avis in ramo tecta laremque parat,

    Ov. F. 3, 242:

    cum rapit Halcyones miserae fetumque laremque,

    Val. Fl. 4, 45.
    2.
    Lăres, ĭum, f., a city in Numidia, Sall. J. 90 Kritz N. cr.

    Lewis & Short latin dictionary > Lares

  • 60 liceo

    1.
    lĭcĕo, cŭi, cĭtum, 2, v. n. [Sanscr. root rik-, riktas, empty; Gr. lip-, leipô, leave; Lat. lic-, linquo, licet, liceor; cf. Germ. leihen, verleihen], to be for sale; to have a price put upon it, to be valued, esteemed at so much.
    I.
    Lit. (rare but class.):

    omnia vaenibunt, quiqui licebunt, praesenti pecunia,

    Plaut. Men. 5, 9, 97:

    quanti licuisse tu scribis (hortos),

    how much they were valued at, Cic. Att. 12, 23, 5:

    unius assis Non umquam pretio pluris licuisse,

    Hor. S. 1, 6, 13. —
    II.
    Transf., of the seller, to offer for sale, to fix the price, to value at so much (only post-Aug.):

    percontanti quanti liceret opera effecta, parvum nescio quid dixerat,

    how much he asked for them, what he held them at, Plin. 35, 10, 36, § 88:

    parvo cum pretio diu liceret,

    Mart. 6, 66, 4.
    2.
    liceo, v. licet.

    Lewis & Short latin dictionary > liceo

См. также в других словарях:

  • parvo — parvo, va (Del lat. parvus). 1. adj. pequeño. 2. f. parvedad (ǁ corta porción de alimento). 3. Mies tendida en la era para trillarla, o después de trillada, antes de separar el grano. 4. Entre la gente trabajadora, desayuno. 5. Montón o cantidad… …   Diccionario de la lengua española

  • parvo emere — index rate Burton s Legal Thesaurus. William C. Burton. 2006 …   Law dictionary

  • parvo — parvo, va adjetivo diminuto, pequeño, reducido, limitado, corto, escaso. * * * Sinónimos: ■ escueto, resumido, sucinto …   Diccionario de sinónimos y antónimos

  • parvo- — element used in forming scientific words (e.g. parvovirus), from comb. form of L. parvus small (see PAUCITY (Cf. paucity)) …   Etymology dictionary

  • parvo — adj. s. m. 1. Apoucado, tolo, pateta. 2. Pequeno. • Feminino: parva ou párvoa …   Dicionário da Língua Portuguesa

  • Parvo — modèle Le Parvo de 1928 Le Parvo est une caméra 35 mm très populaire dans la première moitié du XXe siècle. En 1898 André Debrie fonde les Établissements André Debrie au 111 rue Saint Maur à Paris. En 1913 c est la naissance de la caméra …   Wikipédia en Français

  • parvo — (Del lat. parvus, pequeño.) ► adjetivo Que es pequeño o escaso en número o cantidad: ■ la cena fue parva, pero exquisita. * * * parvo, a (del lat. «parvus») 1 (lit.) adj. *Pequeño de tamaño. 2 (lit.) *Escaso en cantidad o número. V. «oficio… …   Enciclopedia Universal

  • Parvo (camera) — The Parvo was a 35mm motion picture camera developed in France by Joseph Jules Debrie, in 1908. The camera was relatively compact for its time. It was hand cranked, as were its predecessors. To aid the camera operator in cranking at the correct… …   Wikipedia

  • parvo — {{#}}{{LM P29278}}{{〓}} {{SynP29984}} {{[}}parvo{{]}}, {{[}}parva{{]}} ‹par·vo, va› {{《}}▍ adj.{{》}} {{<}}1{{>}} Escaso en cantidad o en número: • Nos ofrecieron una parva comida que nos dejó con hambre.{{○}} {{<}}2{{>}} De pequeño tamaño: • La… …   Diccionario de uso del español actual con sinónimos y antónimos

  • parvo — noun Parvovirus. Inoculating a dog against parvo costs about $7 to $15 for the shot, depending on your area and choice of veterinarian …   Wiktionary

  • parvo — pàr·vo agg. LE di piccole dimensioni, piccolo: noteranno molto in parvo loco (Dante); i parvi nati: i figli piccoli | di modesta entità o valore, scarso: beni | ch a la vostra statera non sien parvi (Dante) {{line}} {{/line}} DATA: av. 1294.… …   Dizionario italiano

Поделиться ссылкой на выделенное

Прямая ссылка:
Нажмите правой клавишей мыши и выберите «Копировать ссылку»