Перевод: с латинского на английский

с английского на латинский

Nōnae

  • 1 Nōnae

        Nōnae ārum, f    [nonus], the Nones, ninth day before the ides (hence, of March, May, July, and October, the seventh, and of other months the fifth): o Nonae illae Decembres: Nonis Februariis si Romae fuit: a. d. tertium Non. Ianuar. si agere coepisset, January 3d: consequi posterum diem Nonarum Novembrium.

    Latin-English dictionary > Nōnae

  • 2 Nonae

    Nōnae, ārum, f. [nonus], the fifth day in every month of the year, except March, May, July, and October, in which it was the seventh; the nones, so called because it was the ninth day before the ides, Varr. L. L. 6, § 28 Müll.:

    o Nonae illae Decembres,

    Cic. Fl. 40, 102:

    Nonis Februariis si Romae fuit,

    id. Quint. 18, 57:

    a. d. tertium Non. Januar. si agere coepisset,

    id. Fam. 5, 2, 8. After the expulsion of the kings, the marketdays were no longer allowed to fall on the nones, because the people celebrated the nones as the birthday of Servius Tullius, and fear was entertained of a movement on that day in favor of royalty, Macr. S. 1, 13. No wedding took place either on the nones or on the ides, because the following day was a dies ater, unfavorable for the offering to be made by the bride, id. ib. 1, 16. Augustus, for superstitious reasons, avoided undertaking any thing on the nones, Suet. Aug. 92.

    Lewis & Short latin dictionary > Nonae

  • 3 Aprīlis

        Aprīlis is, adj.    [aperio], of April: mensis: Nonae.—As subst, April, O.
    * * *
    I II
    Aprilis, Aprile ADJ
    April (month/mensis understood); abb. Apr.

    Latin-English dictionary > Aprīlis

  • 4 December

        December bris, bre, adj.    [decem], of the tenth: mensis, the tenth month (from March), December (of 31 days).—As subst m. (sc. mensis), C., L., H., O.—Poet.: Hic tertius, the third full year, H.; cf. me quater undenos implevisse Decembres, H. — Hence, of December: a. d. VIII Kalendas Decembrīs: Nonae, H.: Idibus, L.: libertas, i. e. of the Saturnalia, H.
    * * *
    I
    December; (the 10th month of the old calender, 12th/last month after Caesar)
    II
    Decembris, Decembre ADJ
    December (month/mensis understood); abb. Dec.; of/pertaining to December

    Latin-English dictionary > December

  • 5 Februārius

        Februārius adj.    [februa], of purifying, of expiation: mensis, the month of the Februa, February, C.: Nonae, of February, C., S.
    * * *
    Februaria, Februarium ADJ
    February (month/mensis understood); abb. Feb.

    Latin-English dictionary > Februārius

  • 6 hodiē

        hodiē adv.    [* ho (i. e. hoc)+die], to-day: negat hodie: cras mane putat: hodie mane, this morning: Nonae sunt hodie Sextiles: hodie tricesima sabbata, H.: faciam hodie, ut, etc., Cs.— Today, at the present day, at this time, now, in these times: quā (sententiā) hodie usus es, to this day: rem p. hodie teneremus?: ut est hodie, Iu.—With -que, and still, and to this day: hoc facere coeperunt hodieque faciunt.—With etiam or quoque, even to this day, even now: leges quibus hodie quoque utuntur: ei studio etiam hodie praesunt: hodieque for hodie quoque (late), Ta.— To-day, now, at once, immediately: hodie itura, on the point of going, T.: Non dices hodie, quorsum? etc., will you be all day coming to the point? H.: si hodie postulem, etc.—With numquam, never in the world, never at all: numquamne hodie concedes mihi? T.: numquam omnes hodie moriemur inulti, V.
    * * *
    today, nowadays; at the present time

    Latin-English dictionary > hodiē

  • 7 Iānuārius

        Iānuārius adj.    [Ianus], of Janus: mensis, January.—As subst m. (sc. mensis), a. d. VII. Idūs Ianuari, Cs.—Of January, of the month of January: Kalendis Ianuariis, on New-year's day: Nonae, Cs.

    Latin-English dictionary > Iānuārius

  • 8 nōna

        nōna ae, f     see nonus.
    * * *
    Nones (pl.), abb. Non.; 7th of month, March, May, July, Oct., 5th elsewhen

    Latin-English dictionary > nōna

  • 9 November

        November bris, bre, adj.    [novem], of nine, ninth: bene mensis, the ninth (later eleventh) month of the year.—Of November: ante diem xii Kal. Novembrīs: Nonae.
    * * *
    I
    November; (9th month before Caesar, 11th after); abb. Nov.
    II
    Novembris, Novembre ADJ
    November (month/mensis understood); abb. Nov.; of/pertaining to November

    Latin-English dictionary > November

  • 10 red-eō

        red-eō iī    (redīt, T., Iu.), itus, īre.—Of persons, to go back, turn back, return, turn around: velletne me redire: et non si revocaretis, rediturus fuerim, L.: territus ille retro redit, V.: tardius, O.: mature, H.: e provinciā: ex illis contionibus domum, L.: a cenā: a nobis, V.: ab Africā, H.: a flumine, O.: ne rure redierit, T.: suburbanā aede, O.: eodem, unde redierat, proficiscitur, Cs.: inde domum, O.: Quo rediturus erat, H.: retro in urbem, L.: in viam: in proelium, renew, L.: Serus in caelum redeas, H.: ad imperatorem suum: ad penates et in patriam, Cu.: Romam: Cirtam, S.: Itque reditque viam, V.: dum ab illo rediri posset, Cs.—Of things, to come back, return, be brought back, be restored: ad idem, unde profecta sunt, astra: sol in sua signa, O.: redeuntis cornua lunae, O.: flumen in eandem partem, ex quā venerat, redit, Cs.: redeunt iam gramina campis, H.—In thought, to go back, return, recur: mitte ista, atque ad rem redi, T.: ad illum: ad inceptum, S.: Illuc, unde abii, H.: res redit, comes up again.—Of revenue, to come in, arise, proceed, be received: pecunia publica, quae ex metallis redibat, N.—Of time, to come around, return, recur: redeuntibus annis, revolving, V.: Nonae redeunt Decembres, H.—To come to, be brought to, arrive at, reach, attain: pilis missis ad gladios redierunt, took to, Cs.: Caesar opinione trium legionum deiectus, ad duas redierat, was reduced, Cs.: collis leniter fastigatus paulatim ad planitiem redibat, sloped down, Cs.: ad te summa rerum redit, all depends on you, T.: ad interregnum res, L.: Ut ad pauca redeam, i. e. to cut the story short, T.: haec bona in tabulas publicas nulla redierunt, have not been registered: Germania in septentrionem ingenti flexu redit, trends towards the north, Ta.: Quod si eo meae fortunae redeunt, ut, etc., come to that, T.: omnia verba huc redeunt, amount to this, T. —Fig., to go back, come back, return, be brought back, be restored: istoc verbo animus mihi redit, T.: Et mens et rediit verus in ora color, O.: spiritus et vita redit bonis ducibus, H.: in pristinum statum, Cs.: res in antiquum statum rediit, L.: cum suis inimicissimis in gratiam: in amicitiam Romanorum, L.: in memoriam mortuorum, call to mind: redii mecum in memoriam, T.: redit agricolis labor actus in orbem, V.: rursum ad ingenium redit, to his natural bent, T.: ad suum vestitum: ad te redi, control yourself, T.: sine paululum ad me redeam, recollect myself, T.: iam ad se redisse, recovered consciousness, L.: ad sanitatem: In veram faciem, resume his proper form, O.: in annos Quos egit, rediit, i. e. he renewed his youth, O.: in fastos, i. e. refers, H.

    Latin-English dictionary > red-eō

  • 11 Caprotina

    Cā̆prōtīna, ae, f., a surname of Juno at Rome, in whose honor an annual feast was held on the Nonae Caprotinae, July 17, to commemorate the delivery of Rome from the Gauls by slaves who gave warning from a caprificus or wild fig-tree, Varr. L. L. 6, § 18 Müll.; cf. Macr. S. 1, 11; Aus. Ecl. Fer. Rom. 9.

    Lewis & Short latin dictionary > Caprotina

  • 12 Commodus

    1.
    com-mŏdus, a, um, adj., that has a due or proper measure; hence,
    I.
    Object., complete, perfect, of full weight or measure, fit, suitable, due, proper, etc. (mostly poet. or in post-Aug. prose;

    most freq. in Plaut.): statura,

    a tall stature, Plaut. As. 2, 3, 21:

    capillus,

    id. Most. 1, 3, 98:

    viginti argenti minae,

    full twenty, id. As. 3, 3, 134 (cf. id. ib. 3, 3, 144: minae bonae); id. Merc. 2, 3, 101:

    talentum argenti,

    id. Rud. 5, 2, 31; Lucil. ap. Non. p. 266, 27:

    novem cyathis commodis miscentur pocula,

    Hor. C. 3, 19, 12:

    alimenta,

    Dig. 34, 1, 16, § 1:

    capitis valetudo commodior,

    more firm, Cels. 8, 1; Quint. 6, 3, 77;

    and transf. to the person: vivere filium atque etiam commodiorem esse,

    to be better, Plin. Ep. 3, 16, 4.—
    II.
    Subject., suitable, fit, convenient, opportune, commodious, easy, appropriate for some one or something, favorable, friendly to (in every period and species of composition); constr. with dat. or absol., rarely with ad (v. the foll.).
    A.
    Of things.
    1.
    With dat.
    a.
    Of the purpose or use:

    curationi omnia commodiora,

    Liv. 30, 19, 5:

    nec pecori opportuna seges nec commoda Baccho,

    Verg. G. 4, 129.—
    b.
    Of the person:

    hoc et vobis et meae commodum famae arbitror,

    Ter. Hec. 4, 2, 9:

    quod erit mihi bonum et commodum,

    id. Phorm. 1, 2, 81:

    nulla lex satis commoda omnibus est (corresp. with prodesse),

    Liv. 34, 3, 5:

    primordia eloquentiae mortalibus,

    Tac. Or. 12:

    hanc sibi commodissimam belli rationem judicavit,

    Caes. B. C. 3, 85:

    quae sit stella homini commoda, quaeque mala,

    Prop. 2 (3), 27, 4.—
    2.
    Absol.:

    hiberna,

    Liv. 42, 67, 8:

    longius ceterum commodius iter,

    id. 22, 2, 2; cf.:

    commodissimus in Britanniam transjectus,

    Caes. B. G. 5, 2:

    commodius anni tempus,

    Cic. Att. 9, 3, 1; cf. Ter. And. 5, 2, 3:

    faciliore ac commodiore judicio,

    Cic. Caecin. 3, 8:

    litterae satis commodae de Britannicis rebus,

    id. Q. Fr. 3, 1, 7, § 25:

    mores,

    id. Lael. 15, 54:

    commodissimum esse statuit, omnes naves subduci, etc.,

    Caes. B. G. 5, 11.—
    3.
    With or without dat. pers. in the phrase commodum est, it pleases, is agreeable, = libet:

    proinde ut commodum est,

    Plaut. Am. 2, 1, 8; 3, 1, 2: dum erit commodum, Ter. Ad. 1, 2, 38:

    si id non commodum est,

    id. Eun. 3, 2, 49; id. Phorm. 5, 8, 37; Cic. Verr. 2, 2, 13, § 33 Ascon.; 2, 2, 16, § 39; 2, 1, 26, § 65; 2, 3, 70, § 165; id. Div. 1, 49, 111; id. de Or. 3, 23, 87; Plin. Pan. 48, 1:

    id si tibi erit commodum, cures velim,

    Cic. Att. 13, 48, 2; Cels. 4, 4; 4, 22.—
    4.
    With ad and acc. of purpose (very rare):

    nec satis ad cursus commoda vestis Erat,

    Ov. F. 2, 288.—
    5.
    With sup. in u (rare):

    hoc exornationis genus... commodum est auditu,

    Auct. Her. 4, 18, 26.—
    B.
    Of persons, serving a neighbor or (more freq.) accommodating one ' s self to his wishes, useful, serviceable, pleasant, agreeable, obliging, neighborly, friendly, polite, affable, gentle, etc.:

    mihi commodus uni,

    Hor. Ep. 1, 9, 9; cf. id. ib. 2, 1, 227:

    quemquamne existimas Catone commodiorem, communiorem, moderatiorem fuisse ad omnem rationem humanitatis?

    Cic. Mur. 31, 66:

    commodior mitiorque,

    id. Q. Fr. 1, 1, 13, § 39:

    Apronius, qui aliis inhumanus ac barbarus, isti uni commodus ac disertus,

    id. Verr. 2, 3, 9, § 23:

    convivae,

    Plaut. Poen. 3, 3, 2; cf.:

    commodus comissator,

    Ter. Ad. 5, 2, 8; and:

    commodus meis sodalibus,

    Hor. C. 4, 8, 1:

    homines,

    Plaut. Ps. 1, 5, 28:

    mulier commoda, Faceta,

    Ter. Heaut. 3, 2, 10; cf. id. And. 5, 2, 3.—In a double sense with I. supra:

    ubi tu commoda's, capillum commodum esse credito,

    Plaut. Most. 1, 3, 98.— Poet., of the measure of iambic verse:

    spondeos in jura paterna recepit Commodus et patiens,

    sharing the paternal rights with them, in a fraternal manner, Hor. A. P. 257.—Hence,
    III.
    Subst.: commŏdum, i, n.
    1.
    A convenient opportunity, favorable condition, convenience (rare, but in good prose):

    nostrum exspectare,

    Cic. Att. 16, 2, 1:

    cum tamdiu sedens meum commodum exspectet,

    id. ib. 14, 2, 3;

    12, 38, 1: velim aliquando, cum erit tuum commodum, Lentulum puerum visas,

    when it shall be convenient for you, id. ib. 12, 28, 3.—More freq.,
    b.
    In the connection commodo meo, tuo, etc., per commodum, ex commodo, at, or according to my, thy, etc., convenience, conveniently, at one ' s leisure:

    etiamsi spatium ad dicendum nostro commodo vacuosque dies habuissemus,

    according to our convenience, Cic. Verr. 1, 18, 56:

    quod commodo tuo fiat,

    id. Fam. 4, 2, 4; 1, 1, 3; id. Att. 13, 48, 1: suo commodo me convenire, Caes. ap. Cic. ib. 14, 1, 2:

    ubi consul copias per commodum exponere posset,

    Liv. 42, 18, 3:

    tamquam lecturus ex commodo,

    Sen. Ep. 46, 1; Col. 12, 19, 3;

    so opp. festinanter,

    id. 6, 2, 14.—
    2.
    Advantage, profit (very freq. in all periods and species of composition):

    commodum est, quod plus usus habet quam molestiae: bonum sincerum debet esse et ab omni parte innoxium,

    Sen. Ep. 87, 36 sq.:

    ut malis gaudeant atque ex incommodis Alterius sua ut comparent commoda,

    Ter. And. 4, 1, 4:

    ut ex illius commodo meum compararem commodum,

    id. Heaut. 2, 4, 17; cf. id. Hec. 5, 3, 42; Cic. N. D. 1, 9, 23:

    cui tam subito tot congruerint commoda,

    Ter. Eun. 5, 8, 3:

    (honestatem) ipsam suo splendore ad se animos ducere, nullo prorsus commodo extrinsecus posito, Cic. Ac. Fragm. ap. Aug. contr. Ac. 3, 7, 15 (IV. 2, p. 470 Orell.): sequi matris commodum,

    Ter. Hec. 3, 5, 31:

    pacis,

    Cic. de Or. 2, 82, 335:

    contra valetudinis commodum laborare,

    to the injury of health, id. Mur. 23, 47:

    mea,

    Hor. Ep. 1, 14, 37:

    in publica peccem,

    id. ib. 2, 1, 3; cf.:

    populi commoda,

    Nep. Phoc. 4, 1.—
    b.
    Specif., a reward, pay, stipend, salary, wages for public service: veteranorum, Brut. et Cass. ap. Cic. Fam. 11, 2, 3:

    omnibus provincialibus ornamentis commodisque depositis,

    emoluments, id. Red. in Sen. 14, 35; Suet. Ner. 32; cf.:

    emeritae militiae,

    id. Calig. 44; id. Aug. 49; cf. also id. Vit. 15; id. Galb. 12:

    militibus commoda dare,

    Ov. A. A. 1, 131 sq.:

    tribunatus,

    Cic. Fam. 7, 8, 1:

    missionum,

    Suet. Aug. 49.—
    c.
    A favor, privilege, immunity, Suet. Aug. 31; id. Claud. 19.—
    d.
    A useful thing, a good:

    commoda vitae,

    Cic. Tusc. 1, 36, 87; Lucr. 3, 2; cf.:

    cetera opinione bona sunt... proprietas in illis boni non est. Itaque commoda vocentur,

    Sen. Ep. 74, 17:

    inter commoda illas (divitias) numeratis: atqui eādem ratione ne commodum quidem erunt,

    id. ib. 87, 29. —
    e.
    Sometimes commodo or per commodum, adverb. antith. to that which is [p. 382] injurious, without injury or detriment:

    ut regem reducas, quod commodo rei publicae facere possis,

    Cic. Fam. 1, 1, 3:

    si per commodum reipublicae posset, Romam venisset,

    Liv. 10, 25, 17.—
    3.
    Concr., = commodatum, that which is lent, a loan:

    qui forum et basilicas commodis hospitum, non furtis nocentium ornarent,

    Cic. Verr. 2, 4, 3, § 6; cf. Isid. Orig. 5, 25, 16.—
    B.
    Advv.:
    1.
    commŏdum, adv. temp. (only in colloquial lang. and post-class. prose writers).
    a.
    At a fit time, just in time, at the very nick, at the very moment, opportunely, seasonably ( = opportune, eukairôs):

    ecce autem commodum aperitur foris,

    Plaut. Mil. 4, 4, 61:

    commodum adveni domum,

    id. Am. 2, 2, 37:

    orditur loqui,

    id. Trin. 5, 2, 12:

    ipse exit Lesbonicus,

    id. ib. 2, 3, 9: eukairôs ad me venit, cum haberem Dolabellam, Torquatus... commodum egeram diligentissime, Cic. Att. 13, 9, 1; Symm. Ep. 2, 47. —
    b.
    To designate a point of time that corresponds with another, or that just precedes it, just, just then, just now.
    (α).
    Absol.:

    ad te hercle ibam commodum,

    Plaut. Cas. 3, 4, 3; Ter. Phorm. 4, 3, 9:

    Taurus, sectatoribus commodum dimissis, sedebat, etc.,

    Gell. 2, 2, 2:

    si istac ibis, commodum obviam venies patri,

    just meet, Plaut. Merc. 1, 2, 107. —
    (β).
    With postquam or (more freq.) with cum in a parallel clause:

    postquam me misisti ad portum cum luci simul, Commodum radiosus ecce sol superabat ex mari,

    Plaut. Stich. 2, 2, 41:

    quom huc respicio ad virginem, Illa sese interea commodum huc advorterat,

    Ter. Eun. 2, 3, 52:

    commodum discesseras heri, cum Trebatius venit,

    Cic. Att. 13, 9, 1:

    emerseram commodum ex Antiati in Appiam, cum in me incurrit Curio,

    id. ib. 2, 12, 2 B. and K. (al. commode); so with the pluperf. and a foll. cum, id. ib. 13, 19, 1; 13, 30, 2; 10, 16, 1; App. M. 1, p. 107, 15:

    adducitur a Veneriis Lollius commodum cum Apronius e palaestrā redisset,

    Cic. Verr. 2, 3, 25, § 61 B. and K. (Zumpt, commode):

    cum jam filiae nostrae dies natalis appeteret, commodum aderant, quae muneri miseratis,

    Symm. Ep. 3, 50. —
    2.
    commŏdŏ, adv. temp., = commodum, a., just in time, seasonably, just at this time (ante-class. and very rare): commodo eccum exit, Titin. ap. Charis. p. 177 P. (i. e. in tempore, Charis.): commodo de parte superiore descendebat, Sisenn. ib.: commodo dictitemus, Plaut. Fragm. ap. Charis. p. 174; cf. id. ib. p. 177.—
    3.
    commŏdē, adv.
    a.
    (Acc. to commodus, I.) Duly, properly, completely, rightly, well, skilfully, neatly, etc. (class.):

    suo quique loco viden' capillus satis compositu'st commode?

    Plaut. Most. 1, 3, 97: commode amictus non sum, id. Fragm. ap. Gell. 18, 12, 3:

    saltare, Nep. praef. § 1: legere,

    Plin. Ep. 5, 19, 3; cf. in comp., id. ib. 9, 34, 1:

    multa breviter et commode dicta,

    Cic. Lael. 1, 1; cf. id. de Or. 1, 53, 227; id. Rosc. Am. 4, 9; Ter. Hec. 1, 2, 20; 1, 2, 33 al.:

    cogitare,

    id. Heaut. prol. 14:

    audire,

    Cic. Verr. 2, 3, 58, § 134:

    valere,

    Plin. Ep. 3, 20, 11:

    feceris commode mihique gratum, si, etc.,

    Cic. Att. 10, 3 fin.:

    commode facere, quod, etc.,

    id. ib. 11, 7, 7; in comp.:

    commodius fecissent tribuni plebis, si, etc.,

    id. Agr. 3, 1, 1.—In medic.:

    commode facere,

    to do well, be beneficial, Cels. 4, 12.—
    b.
    (Acc. to commodus, II.)
    (α).
    Conveniently, suitably, opportunely, fitly, aptly, appropriately:

    magis commode quam strenue navigavi,

    Cic. Att. 16, 6, 1:

    ille satis scite et commode tempus ad te cepit adeundi,

    id. Fam. 11, 16, 1:

    vos istic commodissime sperem esse,

    id. ib. 14, 7, 2:

    explorat, quo commodissime itinere valles transiri possit,

    Caes. B. G. 5, 49 fin.:

    hoc ego commodius quam tu vivo,

    Hor. S. 1, 6, 110; cf.:

    consumere vitiatum commodius quam integrum,

    id. ib. 2, 2, 91; Quint. 6, 3, 54:

    cui commodissime subjungitur,

    id. 9, 3, 82; cf. id. 4, 1, 76.—
    (β).
    In a friendly manner, pleasantly, gently, kindly:

    acceptae bene et commode eximus,

    Plaut. Cas. 5, 1, 1; id. Poen. 1, 2, 190; Ter. Heaut. 3, 2, 48.—
    c.
    (Equiv. to commodum, adv. b.) Just, just at the moment when, etc.; only v.l. in the doubtful passages cited supra, commodum, b. fin.
    2.
    Commŏdus, i, m., a Roman cognomen; so L. Aelius Aurelius Commodus, Roman emperor, Lampr. Commod. 1 sq.; Eutr. 8, 15 al.—Hence,
    1.
    Commŏdĭā-nus, a, um, adj., of or pertaining to Commodus: horti, Lampr. Commod. 8:

    thermae,

    Spart. Nigid. 6 al. —
    2.
    Commŏ-dĭus, a, um, adj., the same:

    Nonae,

    Lampr. Commod. 12; cf. id. ib. 11.—
    3.
    Commŏ-dus, a, um, adj., the same: mensis, i. e. August, which Commodus wished to name after himself, Lampr. Commod. 11.

    Lewis & Short latin dictionary > Commodus

  • 13 commodus

    1.
    com-mŏdus, a, um, adj., that has a due or proper measure; hence,
    I.
    Object., complete, perfect, of full weight or measure, fit, suitable, due, proper, etc. (mostly poet. or in post-Aug. prose;

    most freq. in Plaut.): statura,

    a tall stature, Plaut. As. 2, 3, 21:

    capillus,

    id. Most. 1, 3, 98:

    viginti argenti minae,

    full twenty, id. As. 3, 3, 134 (cf. id. ib. 3, 3, 144: minae bonae); id. Merc. 2, 3, 101:

    talentum argenti,

    id. Rud. 5, 2, 31; Lucil. ap. Non. p. 266, 27:

    novem cyathis commodis miscentur pocula,

    Hor. C. 3, 19, 12:

    alimenta,

    Dig. 34, 1, 16, § 1:

    capitis valetudo commodior,

    more firm, Cels. 8, 1; Quint. 6, 3, 77;

    and transf. to the person: vivere filium atque etiam commodiorem esse,

    to be better, Plin. Ep. 3, 16, 4.—
    II.
    Subject., suitable, fit, convenient, opportune, commodious, easy, appropriate for some one or something, favorable, friendly to (in every period and species of composition); constr. with dat. or absol., rarely with ad (v. the foll.).
    A.
    Of things.
    1.
    With dat.
    a.
    Of the purpose or use:

    curationi omnia commodiora,

    Liv. 30, 19, 5:

    nec pecori opportuna seges nec commoda Baccho,

    Verg. G. 4, 129.—
    b.
    Of the person:

    hoc et vobis et meae commodum famae arbitror,

    Ter. Hec. 4, 2, 9:

    quod erit mihi bonum et commodum,

    id. Phorm. 1, 2, 81:

    nulla lex satis commoda omnibus est (corresp. with prodesse),

    Liv. 34, 3, 5:

    primordia eloquentiae mortalibus,

    Tac. Or. 12:

    hanc sibi commodissimam belli rationem judicavit,

    Caes. B. C. 3, 85:

    quae sit stella homini commoda, quaeque mala,

    Prop. 2 (3), 27, 4.—
    2.
    Absol.:

    hiberna,

    Liv. 42, 67, 8:

    longius ceterum commodius iter,

    id. 22, 2, 2; cf.:

    commodissimus in Britanniam transjectus,

    Caes. B. G. 5, 2:

    commodius anni tempus,

    Cic. Att. 9, 3, 1; cf. Ter. And. 5, 2, 3:

    faciliore ac commodiore judicio,

    Cic. Caecin. 3, 8:

    litterae satis commodae de Britannicis rebus,

    id. Q. Fr. 3, 1, 7, § 25:

    mores,

    id. Lael. 15, 54:

    commodissimum esse statuit, omnes naves subduci, etc.,

    Caes. B. G. 5, 11.—
    3.
    With or without dat. pers. in the phrase commodum est, it pleases, is agreeable, = libet:

    proinde ut commodum est,

    Plaut. Am. 2, 1, 8; 3, 1, 2: dum erit commodum, Ter. Ad. 1, 2, 38:

    si id non commodum est,

    id. Eun. 3, 2, 49; id. Phorm. 5, 8, 37; Cic. Verr. 2, 2, 13, § 33 Ascon.; 2, 2, 16, § 39; 2, 1, 26, § 65; 2, 3, 70, § 165; id. Div. 1, 49, 111; id. de Or. 3, 23, 87; Plin. Pan. 48, 1:

    id si tibi erit commodum, cures velim,

    Cic. Att. 13, 48, 2; Cels. 4, 4; 4, 22.—
    4.
    With ad and acc. of purpose (very rare):

    nec satis ad cursus commoda vestis Erat,

    Ov. F. 2, 288.—
    5.
    With sup. in u (rare):

    hoc exornationis genus... commodum est auditu,

    Auct. Her. 4, 18, 26.—
    B.
    Of persons, serving a neighbor or (more freq.) accommodating one ' s self to his wishes, useful, serviceable, pleasant, agreeable, obliging, neighborly, friendly, polite, affable, gentle, etc.:

    mihi commodus uni,

    Hor. Ep. 1, 9, 9; cf. id. ib. 2, 1, 227:

    quemquamne existimas Catone commodiorem, communiorem, moderatiorem fuisse ad omnem rationem humanitatis?

    Cic. Mur. 31, 66:

    commodior mitiorque,

    id. Q. Fr. 1, 1, 13, § 39:

    Apronius, qui aliis inhumanus ac barbarus, isti uni commodus ac disertus,

    id. Verr. 2, 3, 9, § 23:

    convivae,

    Plaut. Poen. 3, 3, 2; cf.:

    commodus comissator,

    Ter. Ad. 5, 2, 8; and:

    commodus meis sodalibus,

    Hor. C. 4, 8, 1:

    homines,

    Plaut. Ps. 1, 5, 28:

    mulier commoda, Faceta,

    Ter. Heaut. 3, 2, 10; cf. id. And. 5, 2, 3.—In a double sense with I. supra:

    ubi tu commoda's, capillum commodum esse credito,

    Plaut. Most. 1, 3, 98.— Poet., of the measure of iambic verse:

    spondeos in jura paterna recepit Commodus et patiens,

    sharing the paternal rights with them, in a fraternal manner, Hor. A. P. 257.—Hence,
    III.
    Subst.: commŏdum, i, n.
    1.
    A convenient opportunity, favorable condition, convenience (rare, but in good prose):

    nostrum exspectare,

    Cic. Att. 16, 2, 1:

    cum tamdiu sedens meum commodum exspectet,

    id. ib. 14, 2, 3;

    12, 38, 1: velim aliquando, cum erit tuum commodum, Lentulum puerum visas,

    when it shall be convenient for you, id. ib. 12, 28, 3.—More freq.,
    b.
    In the connection commodo meo, tuo, etc., per commodum, ex commodo, at, or according to my, thy, etc., convenience, conveniently, at one ' s leisure:

    etiamsi spatium ad dicendum nostro commodo vacuosque dies habuissemus,

    according to our convenience, Cic. Verr. 1, 18, 56:

    quod commodo tuo fiat,

    id. Fam. 4, 2, 4; 1, 1, 3; id. Att. 13, 48, 1: suo commodo me convenire, Caes. ap. Cic. ib. 14, 1, 2:

    ubi consul copias per commodum exponere posset,

    Liv. 42, 18, 3:

    tamquam lecturus ex commodo,

    Sen. Ep. 46, 1; Col. 12, 19, 3;

    so opp. festinanter,

    id. 6, 2, 14.—
    2.
    Advantage, profit (very freq. in all periods and species of composition):

    commodum est, quod plus usus habet quam molestiae: bonum sincerum debet esse et ab omni parte innoxium,

    Sen. Ep. 87, 36 sq.:

    ut malis gaudeant atque ex incommodis Alterius sua ut comparent commoda,

    Ter. And. 4, 1, 4:

    ut ex illius commodo meum compararem commodum,

    id. Heaut. 2, 4, 17; cf. id. Hec. 5, 3, 42; Cic. N. D. 1, 9, 23:

    cui tam subito tot congruerint commoda,

    Ter. Eun. 5, 8, 3:

    (honestatem) ipsam suo splendore ad se animos ducere, nullo prorsus commodo extrinsecus posito, Cic. Ac. Fragm. ap. Aug. contr. Ac. 3, 7, 15 (IV. 2, p. 470 Orell.): sequi matris commodum,

    Ter. Hec. 3, 5, 31:

    pacis,

    Cic. de Or. 2, 82, 335:

    contra valetudinis commodum laborare,

    to the injury of health, id. Mur. 23, 47:

    mea,

    Hor. Ep. 1, 14, 37:

    in publica peccem,

    id. ib. 2, 1, 3; cf.:

    populi commoda,

    Nep. Phoc. 4, 1.—
    b.
    Specif., a reward, pay, stipend, salary, wages for public service: veteranorum, Brut. et Cass. ap. Cic. Fam. 11, 2, 3:

    omnibus provincialibus ornamentis commodisque depositis,

    emoluments, id. Red. in Sen. 14, 35; Suet. Ner. 32; cf.:

    emeritae militiae,

    id. Calig. 44; id. Aug. 49; cf. also id. Vit. 15; id. Galb. 12:

    militibus commoda dare,

    Ov. A. A. 1, 131 sq.:

    tribunatus,

    Cic. Fam. 7, 8, 1:

    missionum,

    Suet. Aug. 49.—
    c.
    A favor, privilege, immunity, Suet. Aug. 31; id. Claud. 19.—
    d.
    A useful thing, a good:

    commoda vitae,

    Cic. Tusc. 1, 36, 87; Lucr. 3, 2; cf.:

    cetera opinione bona sunt... proprietas in illis boni non est. Itaque commoda vocentur,

    Sen. Ep. 74, 17:

    inter commoda illas (divitias) numeratis: atqui eādem ratione ne commodum quidem erunt,

    id. ib. 87, 29. —
    e.
    Sometimes commodo or per commodum, adverb. antith. to that which is [p. 382] injurious, without injury or detriment:

    ut regem reducas, quod commodo rei publicae facere possis,

    Cic. Fam. 1, 1, 3:

    si per commodum reipublicae posset, Romam venisset,

    Liv. 10, 25, 17.—
    3.
    Concr., = commodatum, that which is lent, a loan:

    qui forum et basilicas commodis hospitum, non furtis nocentium ornarent,

    Cic. Verr. 2, 4, 3, § 6; cf. Isid. Orig. 5, 25, 16.—
    B.
    Advv.:
    1.
    commŏdum, adv. temp. (only in colloquial lang. and post-class. prose writers).
    a.
    At a fit time, just in time, at the very nick, at the very moment, opportunely, seasonably ( = opportune, eukairôs):

    ecce autem commodum aperitur foris,

    Plaut. Mil. 4, 4, 61:

    commodum adveni domum,

    id. Am. 2, 2, 37:

    orditur loqui,

    id. Trin. 5, 2, 12:

    ipse exit Lesbonicus,

    id. ib. 2, 3, 9: eukairôs ad me venit, cum haberem Dolabellam, Torquatus... commodum egeram diligentissime, Cic. Att. 13, 9, 1; Symm. Ep. 2, 47. —
    b.
    To designate a point of time that corresponds with another, or that just precedes it, just, just then, just now.
    (α).
    Absol.:

    ad te hercle ibam commodum,

    Plaut. Cas. 3, 4, 3; Ter. Phorm. 4, 3, 9:

    Taurus, sectatoribus commodum dimissis, sedebat, etc.,

    Gell. 2, 2, 2:

    si istac ibis, commodum obviam venies patri,

    just meet, Plaut. Merc. 1, 2, 107. —
    (β).
    With postquam or (more freq.) with cum in a parallel clause:

    postquam me misisti ad portum cum luci simul, Commodum radiosus ecce sol superabat ex mari,

    Plaut. Stich. 2, 2, 41:

    quom huc respicio ad virginem, Illa sese interea commodum huc advorterat,

    Ter. Eun. 2, 3, 52:

    commodum discesseras heri, cum Trebatius venit,

    Cic. Att. 13, 9, 1:

    emerseram commodum ex Antiati in Appiam, cum in me incurrit Curio,

    id. ib. 2, 12, 2 B. and K. (al. commode); so with the pluperf. and a foll. cum, id. ib. 13, 19, 1; 13, 30, 2; 10, 16, 1; App. M. 1, p. 107, 15:

    adducitur a Veneriis Lollius commodum cum Apronius e palaestrā redisset,

    Cic. Verr. 2, 3, 25, § 61 B. and K. (Zumpt, commode):

    cum jam filiae nostrae dies natalis appeteret, commodum aderant, quae muneri miseratis,

    Symm. Ep. 3, 50. —
    2.
    commŏdŏ, adv. temp., = commodum, a., just in time, seasonably, just at this time (ante-class. and very rare): commodo eccum exit, Titin. ap. Charis. p. 177 P. (i. e. in tempore, Charis.): commodo de parte superiore descendebat, Sisenn. ib.: commodo dictitemus, Plaut. Fragm. ap. Charis. p. 174; cf. id. ib. p. 177.—
    3.
    commŏdē, adv.
    a.
    (Acc. to commodus, I.) Duly, properly, completely, rightly, well, skilfully, neatly, etc. (class.):

    suo quique loco viden' capillus satis compositu'st commode?

    Plaut. Most. 1, 3, 97: commode amictus non sum, id. Fragm. ap. Gell. 18, 12, 3:

    saltare, Nep. praef. § 1: legere,

    Plin. Ep. 5, 19, 3; cf. in comp., id. ib. 9, 34, 1:

    multa breviter et commode dicta,

    Cic. Lael. 1, 1; cf. id. de Or. 1, 53, 227; id. Rosc. Am. 4, 9; Ter. Hec. 1, 2, 20; 1, 2, 33 al.:

    cogitare,

    id. Heaut. prol. 14:

    audire,

    Cic. Verr. 2, 3, 58, § 134:

    valere,

    Plin. Ep. 3, 20, 11:

    feceris commode mihique gratum, si, etc.,

    Cic. Att. 10, 3 fin.:

    commode facere, quod, etc.,

    id. ib. 11, 7, 7; in comp.:

    commodius fecissent tribuni plebis, si, etc.,

    id. Agr. 3, 1, 1.—In medic.:

    commode facere,

    to do well, be beneficial, Cels. 4, 12.—
    b.
    (Acc. to commodus, II.)
    (α).
    Conveniently, suitably, opportunely, fitly, aptly, appropriately:

    magis commode quam strenue navigavi,

    Cic. Att. 16, 6, 1:

    ille satis scite et commode tempus ad te cepit adeundi,

    id. Fam. 11, 16, 1:

    vos istic commodissime sperem esse,

    id. ib. 14, 7, 2:

    explorat, quo commodissime itinere valles transiri possit,

    Caes. B. G. 5, 49 fin.:

    hoc ego commodius quam tu vivo,

    Hor. S. 1, 6, 110; cf.:

    consumere vitiatum commodius quam integrum,

    id. ib. 2, 2, 91; Quint. 6, 3, 54:

    cui commodissime subjungitur,

    id. 9, 3, 82; cf. id. 4, 1, 76.—
    (β).
    In a friendly manner, pleasantly, gently, kindly:

    acceptae bene et commode eximus,

    Plaut. Cas. 5, 1, 1; id. Poen. 1, 2, 190; Ter. Heaut. 3, 2, 48.—
    c.
    (Equiv. to commodum, adv. b.) Just, just at the moment when, etc.; only v.l. in the doubtful passages cited supra, commodum, b. fin.
    2.
    Commŏdus, i, m., a Roman cognomen; so L. Aelius Aurelius Commodus, Roman emperor, Lampr. Commod. 1 sq.; Eutr. 8, 15 al.—Hence,
    1.
    Commŏdĭā-nus, a, um, adj., of or pertaining to Commodus: horti, Lampr. Commod. 8:

    thermae,

    Spart. Nigid. 6 al. —
    2.
    Commŏ-dĭus, a, um, adj., the same:

    Nonae,

    Lampr. Commod. 12; cf. id. ib. 11.—
    3.
    Commŏ-dus, a, um, adj., the same: mensis, i. e. August, which Commodus wished to name after himself, Lampr. Commod. 11.

    Lewis & Short latin dictionary > commodus

  • 14 December

    Dĕcember, bris, m. [decem and -ber, = fer, Sanscr. bhar, to carry, bear: cf. Septem-ber, etc.], the tenth month of the Roman year, reckoned from March, and consequently our twelfth, December (containing, as now, 31 days): "dehinc quintus (mensis) Quintilis et sic deinceps usque ad Decembrem a numero," Varr. L. L. 6, § 34 Müll.; Cic. Leg. 2, 21 fin.:

    acceptus Geniis December (on account of the Saturnalia celebrated in this month),

    Ov. F. 3, 58; cf. Sen. Ep. 18:

    canus,

    Mart. 1, 50:

    gelidus,

    Ov. Tr. 1, 11, 3; cf.:

    fumosus,

    id. ib. 2, 491.—
    b.
    Adj.:

    ut adesset senatus frequens a. d. VIII. Kalendas Decembres,

    Cic. Phil. 3, 8:

    Nonae Decembres,

    Hor. Od. 3, 18, 10:

    Idibus Decembribus,

    Liv. 4, 37: libertate Decembri utere (i. e. of the Saturnalia), Hor. S. 2, 7, 4.—
    II.
    As closing the year, meton. for the (past) year:

    hic tertius December, ex quo, etc.,

    Hor. Epod. 11, 5; cf.:

    me quater undenos implevisse Decembres,

    id. Ep. 1, 20, 27.—
    2.
    Dĕcember, bris, m., a Roman surname, Inscr. Grut. 241; 676 al.; name of a slave, Dig. 40, 5, 41, § 15.

    Lewis & Short latin dictionary > December

  • 15 eidus

    Īdus (often eidus, v. Inscr. Orell. 42), ŭum, f. [acc. to Macr. S. 1, 15, from the Etrusc. ‡ iduo, to divide; hence, qs. the divided or half month; but prob. Sanscr. root, indh-, idh-, to kindle, lighten; indu, moon; prop. the days of light, of the moon], one of the three days in each month from which the other days were reckoned in the Roman calendar, the Ides; it fell upon the fifteenth day of March, May, July, and October; upon the thirteenth day in the remaining months (cf.:

    Kalendae, Nonae): res ante idus acta sic est: nam haec idibus mane scripsi,

    Cic. Fam. 1, 1, 3:

    duas epistulas accepi postridie idus, alteram eo die datam, alteram idibus,

    id. Att. 15, 17, 1: haec S. C. [p. 879] perscribuntur a. d. VIII. idus Januarias, Caes. B. C. 1, 5, 4:

    omnia licet concurrant: idus Martiae consolantur,

    Cic. Att. 14, 4, 2; cf.:

    stulta jam iduum Martiarum est consolatio,

    id. ib. 15, 4, 2:

    si quid vellent, a. d. idus Apr. reverterentur,

    Caes. B. G. 1, 7 fin.:

    iduum Septembrium dies,

    Tac. A. 2, 32:

    postero iduum dierum,

    id. H. 1, 26.—The ides were sacred to Jupiter, Varr. ap. Macr. S. 1, 14; cf.

    idulis.—Interest was paid on the ides: fenerator Alphius, Jam jam futurus rusticus, Omnem redegit idibus pecuniam, Quaerit Kalendis ponere,

    Hor. Epod. 2, 69:

    diem pecuniae Idus Novembres esse,

    Cic. Att. 10, 5, 3:

    jam vel sibi habeat nummos, modo numeret Idibus,

    id. ib. 14, 20, 2:

    praetermitto ruinas fortunarum tuarum, quas omnes impendere tibi proximis Idibus senties,

    id. Cat. 1, 6, 14.—The payment of school-money at the ides is referred to in:

    (pueri) Ibant octonis referentes idibus aera,

    Hor. S. 1, 6, 75; v. Orell. ed h. 1.

    Lewis & Short latin dictionary > eidus

  • 16 hodie

    hŏdĭē, adv. [contr. from hoc die, on this day], to-day.
    I.
    Lit.:

    quem quidem negat Eros hodie: cras mane putat,

    Cic. Att. 13, 30, 2;

    so opp. cras,

    Ov. R. Am. 94; Hor. Ep. 1, 16, 33:

    hodie mane,

    this morning, Cic. Att. 13, 9, 1:

    hodie cum diluculo,

    Plaut. Am. 2, 2, 111:

    hodie numquam ad vesperum vivam!

    id. As. 3, 3, 40:

    pridie Vinalia, qui dies hodie est,

    Cic. Phil. 14, 5, 14:

    Nonae sunt hodie Sextiles,

    id. Verr. 1, 10, 31:

    hodie tricesima sabbata,

    Hor. S. 1, 9, 69:

    equidem te, nisi nunc, hodie nusquam vidi gentium,

    Plaut. Am. 2, 2, 54:

    ego hodie compendi feci binos panes in dies: Ita mea ancilla, quae fuit hodie, sua nunc est: Jam hodie alienum cenabit, etc.,

    till today, id. Pers. 4, 3, 2 sq.: faciam hodie, ut, etc., * Caes. B. C. 3, 91, 3:

    si cenas hodie mecum,

    Hor. Ep. 1, 7, 70.—Of the nighttime:

    illa nocte aliquis, tollens ad sidera vultum, Dicet: Ubi est hodie, quae Lyra fulsit heri?

    Ov. F. 2, 76.—
    B.
    Pleon. (freq. in Plaut.):

    maximo hercle hodie malo vostro istunc fertis,

    Plaut. Men. 5, 7, 24:

    ut ego hodie raso capite calvos capiam pileum,

    id. Am. 1, 2, 1.—
    II.
    Transf., in gen., to - day, at the present day, at this time, now, in these times:

    ut omnes, qui tum eos agros, ubi hodie est haec urbs, incolebant, etc.,

    Cic. Rep. 2, 2 fin.; cf.:

    id quod retinemus hodie,

    id. ib. 2, 9; id. Fam. 9, 22, 2:

    mihi non minori curae est, qualis res publica post mortem meam futura sit, quam qualis hodie sit,

    id. Lael. 12, 43; id. Cael. 2, 3; id. Ac. 2, 1, 3:

    hodie omnes sic habent, etc.,

    id. Verr. 2, 5, 25, § 64:

    nec turba deorum talis (erat) ut est hodie,

    Juv. 13, 47:

    sunt summa hodie, quibus illustratur forum, ingenia,

    Quint. 10, 1, 122; cf.:

    sunt et hodie clari ejusdem operis auctores, qui, etc.,

    id. 3, 2, 21;

    for which: sunt clari hodieque et qui olim nominabuntur,

    id. 10, 1, 94; so,

    hodieque = et hodie,

    Cic. de Or. 1, 22, 103; id. Rab. Post. 16, 43 al.;

    but in the post-Aug. per. freq. hodieque for hodie quoque: hodie etiam, usque adhuc, etiam nunc,

    to this day, still, Vell. 1, 4, 3; 2, 8, 3; 2, 27, 5; Sen. Ep. 90, 16; Tac. G. 3; Suet. Claud. 19; id. Galb. 1; id. Tit. 2; Plin. 8, 45, 70, § 176; 30, 1, 1, § 2; v. que.—
    B.
    To-day, now, at once, immediately (cf. têmeron):

    hodie itura,

    on the point of going, Ter. Eun. 3, 2, 10:

    quin agitis hodie?... Properate,

    Plaut. Cas. 4, 1, 7:

    non dices hodie, quorsum, etc.,

    Hor. S. 2, 7, 21:

    si hodie postulem, etc.,

    Cic. Tull. 23, 53.

    Lewis & Short latin dictionary > hodie

  • 17 Idus

    Īdus (often eidus, v. Inscr. Orell. 42), ŭum, f. [acc. to Macr. S. 1, 15, from the Etrusc. ‡ iduo, to divide; hence, qs. the divided or half month; but prob. Sanscr. root, indh-, idh-, to kindle, lighten; indu, moon; prop. the days of light, of the moon], one of the three days in each month from which the other days were reckoned in the Roman calendar, the Ides; it fell upon the fifteenth day of March, May, July, and October; upon the thirteenth day in the remaining months (cf.:

    Kalendae, Nonae): res ante idus acta sic est: nam haec idibus mane scripsi,

    Cic. Fam. 1, 1, 3:

    duas epistulas accepi postridie idus, alteram eo die datam, alteram idibus,

    id. Att. 15, 17, 1: haec S. C. [p. 879] perscribuntur a. d. VIII. idus Januarias, Caes. B. C. 1, 5, 4:

    omnia licet concurrant: idus Martiae consolantur,

    Cic. Att. 14, 4, 2; cf.:

    stulta jam iduum Martiarum est consolatio,

    id. ib. 15, 4, 2:

    si quid vellent, a. d. idus Apr. reverterentur,

    Caes. B. G. 1, 7 fin.:

    iduum Septembrium dies,

    Tac. A. 2, 32:

    postero iduum dierum,

    id. H. 1, 26.—The ides were sacred to Jupiter, Varr. ap. Macr. S. 1, 14; cf.

    idulis.—Interest was paid on the ides: fenerator Alphius, Jam jam futurus rusticus, Omnem redegit idibus pecuniam, Quaerit Kalendis ponere,

    Hor. Epod. 2, 69:

    diem pecuniae Idus Novembres esse,

    Cic. Att. 10, 5, 3:

    jam vel sibi habeat nummos, modo numeret Idibus,

    id. ib. 14, 20, 2:

    praetermitto ruinas fortunarum tuarum, quas omnes impendere tibi proximis Idibus senties,

    id. Cat. 1, 6, 14.—The payment of school-money at the ides is referred to in:

    (pueri) Ibant octonis referentes idibus aera,

    Hor. S. 1, 6, 75; v. Orell. ed h. 1.

    Lewis & Short latin dictionary > Idus

  • 18 Januarius

    Jānŭārĭus, a, um, adj. [id.], of or belonging to Janus.—Esp.,
    A.
    Januarius mensis, the month of January:

    auctio constituta in mensem Januarium,

    Cic. Agr. 1, 2, 4:

    Januario mense cura ut Romae sis,

    id. Att. 1, 2, 2.—Also, subst.: Jānŭārĭus, i, m. (sc. mensis), January:

    a. d. VII. Idus Januarii,

    Caes. B. C. 1, 5; Hirt. B. G. 8, 2.—
    B.
    Kalendae Januariae, the first day of January. This was a festival on which the Romans presented their good wishes to each other It was also regarded as a fortunate day on which to begin any undertaking, Cic. Agr. 1, 8, 26; 2, 3, 6; 2, 3, 8; Ov. F. 1, 64; Col. 11, 2:

    Nonae Januariae,

    Caes. B. C. 3, 6; Plin. 8, 45, 70, § 177.

    Lewis & Short latin dictionary > Januarius

  • 19 Kalendae

    Kălendae ( Cal-; v. the letter K), ārum, f. [root kal-, cal-; Gr. kaleô; Lat. calāre, clamo; cf. Varr. L. L. 6, § 27 Müll.; prop., the day when the order of days was proclaimed; hence], the Calends, the first day of the month: primi dies nominati Kalendae, ab eo quod his diebus calantur ejus mensis nonae a pontificibus, quintanae an septimanae sint futurae, Varr. L. L. l. l.; Macr. S. 1, 15:

    sed heus tu, ecquid vides Kalendas venire, Antonium non venire?

    Cic. Att. 2, 2, 3:

    litteras accepi datas pridie Kalendas Maias,

    on the last day of April, id. ib. 13, 20, 1.—Interest was due on the first day of each month;

    hence: tristes Kalendae,

    Hor. S. 1, 3, 87:

    celeres,

    Ov. R. Am. 561.—This reckoning of time was Roman only;

    hence: Kalendae Ausoniae,

    Ov. F. 1, 55.—Prov.: ad Kalendas Graecas solvere, i. e. never, August. ap. Suet. Aug. 87.—

    The Kalends were sacred to Juno,

    Ov. F. 1, 55; Macr. S. 1, 15;

    hence the first day of the year, Kalendae Martiae, was celebrated as a festival of married women, the Matronalia: dabat, sicut Saturnalibus viris apophoreta, ita per Kalendas Martias feminis,

    Suet. Vesp. 19:

    Martiis caelebs quid agam Kalendis,

    Hor. C. 3, 8, 1:

    scis certe, puto, vestra jam venire Saturnalia, Martias Kalendas,

    Mart. 5, 84, 10; Dig. 24, 1, 31, § 8;

    hence: femineae Kalendae = Kal. Mart.,

    Juv. 9, 53:

    Kalendae Sextae,

    the Calends of June, Ov. F. 6, 181:

    Kalendae Germanicae,

    the Calends of September, Inscr. Orell. 4949 (cf.:

    in memoriam patris Septembrem mensem Germanicum appellavit,

    Suet. Calig. 15):

    Kalendae Januariae primae,

    of next January, Cato, R. R. 147 sq.; Inscr. Orell. 3121.—
    II.
    Transf., a month:

    nec totidem veteres, quot nunc, habuere Kalendas,

    Ov. F. 3, 99:

    intra septimas Kalendas,

    Mart. 1, 100, 6; 10, 75, 7; Dig. 45, 1, 46.

    Lewis & Short latin dictionary > Kalendae

  • 20 lucesco

    lūcesco and lūcisco, ĕre, v. inch. n. [luceo], to begin to shine.
    I.
    Lit.
    A.
    In gen.:

    sol lucescit,

    Verg. E. 6, 37: quorum caput flavo capillorum crine lucescat, Firm. Math. 4, 13.—
    B.
    In partic., of the break of day, to grow light, break, dawn:

    nonae lucescunt,

    Ov. F. 5, 417.—
    2.
    Impers.: lucescit or luciscit, the day is breaking: eamus, Amphitruo: luciscit hoc jam, it is getting light there (in the sky), Plaut. Am. 1, 3, 45; Ter. Heaut. 3, 1, 1; v. luceo, I. A. fin.: cum [p. 1080] lucisceret, as soon as it grew light, at break of day, *Cic. Fam. 15, 4, 8:

    et jam lucescebat,

    Liv. 4, 28.—
    II.
    Trop.:

    luciscens amor,

    bright, Front. ad Anton. 1, 5 Mai.

    Lewis & Short latin dictionary > lucesco

См. также в других словарях:

  • NONAE — arum, tertia Mensis parsinter Kalendasatque Idus interiecta. Dictae vel a nova Luna, quod in eas Lunae incurreret principium: Vel; quod initium essent novae observationis, sicut Rutilius scribit, Romanos instituisse, ut octo quidem diebus Rustici …   Hofmann J. Lexicon universale

  • Nonae — Nonae, der 5. Tag in allen Monaten des Römischen Kalenders, außer März, Mai, Juli, October, wo es der 7. ist. Die N. gehörten zu den Dies nefasti …   Pierer's Universal-Lexikon

  • Nonae — Nonae, bei den Römern im März, Mai, Juli und Oktober der siebente, in den übrigen Monaten der fünfte Tag des Monats, gehörten zu den Dies nefasti (s. Dies) …   Meyers Großes Konversations-Lexikon

  • Nonae — Nonae, im altröm. Kalender, s. Nonen …   Kleines Konversations-Lexikon

  • Nonae — Nonae, im altröm. Kalender der 7. Tag im März. Mai, Juli u. October, in den übrigen Monaten der 5. Tag …   Herders Conversations-Lexikon

  • NONAE et Decimae — Iuxta quorundam opinionem, Decimas omnes Ecclesiae dabant, Nonas pii quidam, ex propensiore in Deum animô, Concil. Valent. A. C. 855. can. 10. Concil. Mogunt. A. C. 813. can. 42. Concil. Meldense A. C. 845. can. 26. etc. Quam sententiam explodens …   Hofmann J. Lexicon universale

  • Nonae Capratinae — Die Nonae Capratinae (bei Varro: Caprotinae) waren ein Fest der römischen Religion, das an den Nonen des Quinctilis (7. Juli) abgehalten wurde. Bei dem Fest spielten vor allem die Frauen eine Rolle, die ein Opfer abhielten; Sklavinnen genossen –… …   Deutsch Wikipedia

  • nonae — Same as nones …   Ballentine's law dictionary

  • nonae et decimae — /nowniy et desamiy/ In old European law, payments made to the church, by those who were tenants of churchfarms. The first was a rent or duty for things belonging to husbandry; the second was claimed in right of the church …   Black's law dictionary

  • nonae et decimae — /nowniy et desamiy/ In old European law, payments made to the church, by those who were tenants of churchfarms. The first was a rent or duty for things belonging to husbandry; the second was claimed in right of the church …   Black's law dictionary

  • Ноны — (Nonae) в римском календаре обыкновенно 5, а в марте, мае, июле и октябре 7 число месяца. Принадлежало к Nefasti dies …   Энциклопедический словарь Ф.А. Брокгауза и И.А. Ефрона

Поделиться ссылкой на выделенное

Прямая ссылка:
Нажмите правой клавишей мыши и выберите «Копировать ссылку»