-
1 Έλλάς
Έλλάς, -άδοςGrammatical information: f.Meaning: Έλλάς, - άδος`Hellas', land of the Ε῝λληνες, name of a territory in southern Thessaly (Il.), also Anatolian Ionia (Hdt.); - also adj. f. `hellenic' ( γλῶσσα, πόλις; Hdt., A.).Other forms: Further Ε῝λληνες, Dor. -ᾱνες pl. `Hellenes', name of a Thessalian tribe (Β 684), name of all Greeks (since Hdt.), `Heathen' (LXX), sg. also adj. `hellenic' (Pi., A.). As 1. member in Έλλανο-δίκαι pl. " judges of the Hellenes", name of the arbiters at the Olympic Games (Pi.), also name of a martial court in Sparta (X.); Έλληνο-ταμίαι pl. name of the treasurers of the Delic-Attic Confederacy (Att.). As 2. member in Πανέλληνες `Panhellenes' (Β 530 beside Άχαιοί, Hes. Op. 528, Archil. 52,); cf. below; φιλ-έλλην `friend of the Hellenes' (Ion.-Att.), μισ-έλλην `enemy of the Hellenes' (X.).Compounds: As 1. member in Έλλαδ-άρχης (with ἑλλαδαρχέω) `Leader of the H.', President of the Achaeic Confederacy, the Delphic Amphiktyonie and other communities (imper. times).Derivatives: Έλλαδικός `belonging to H.' (Xenoph., Str.). - Έλλήνιος, -ά̄νιος `hellenic' (Hdt., Pi.), f. - ηνίς, -ᾱνίς (Pi., Att.), Έλληνικός `id.' (Hdt.; s. Chantr. Ét. sur le vocab. grec, s. index); denomin. verb ἑλληνίζω `speak Greek', also trans. `hellenise' (late), with ἑλληνισμός `Greek way of expression', also opposed to ἀττικισμός `Attic expression' (hell.), ἑλληνιστής `who speaks Greek', name of a Jew speaking Greek ( Act. Ap. 6, 1; oppos. Έβραῖος) etc.; - ιστί adv. `in Greek' (Pl., X.).Origin: PG [a word of Pre-Greek origin]Etymology: Like most names of lands and peoples Έλλάς and Ε῝λληνες have no etymology. - As formation in - άς (cf. Τρωάς, Φθιάς, Λευκάς etc.; Schwyzer 507f., Chantr. Form. 356) Έλλάς supposes a noun (Sommer Münch. Stud. z. Sprachwiss. 4, 1ff.). Also for Ε῝λληνες a noun will have been the basis; the deviant intonation (cf. Άθαμᾶνες, Άκαρνᾶνες, Δυμᾶνες etc., which is also found in Ἴωνες (s. v.), is mostly explained from Παν-έλληνες (like πάν-δεινος, παν-άγαθος a. o.; but Παν-αχαιοί Β 404 etc.!). The ending -ᾱν- is of course Pre-Greek. - Beside Ε῝λληνες we find Ἔλλοπες (like Δρύοπες a. o.) in Έλλοπία name of the region of Dodona (Hes. Fr. 134, 1) and of northern Euboea (Hdt. 8, 23; note the suffix - οπ-); since Arist. ( Mete. 352a 34) the area of Dodona and the basin of the Acheloos was seen as the land of origin of the Hellenes, the ἀρχαία Έλλάς. The basis of Έλλάς and Ε῝λληνες prob. is Έλλοί (Pi. Fr. 59), after H. = Ε῝λληνες οἱ ἐν Δωδώνῃ, καὶ οἱ ἱερεῖς; but perh. it is juist the consequence of the reading σ' Έλλοί for Σελλοί in Π 234, s. Leumann Hom. Wörter 40. It is obvious, to connect the Ε῝λληνες also with the Σελλοι, who live also around Dodona; Ε῝λληνες and Έλλάς would have lost the σ- through Greek development. - Further unknown, s. Wilamowitz on Eur. Her. 1 n. 1, Güntert WuS 9, 132 (cf. Kretschmer Glotta 17, 250), Chatzis ( PhilWoch 58, 497), further Chantraine Form. 168 n. 1. Details in Schwyzer 77f.Greek-English etymological dictionary (Ελληνικά-Αγγλικά ετυμολογική λεξικό) > Έλλάς
-
2 Ελλοπία
Ἐλλοπίᾱ, Ἐλλόπιοςfem nom /voc /acc dualἘλλοπίᾱ, Ἐλλόπιοςfem nom /voc sg (attic doric aeolic)Ἐλλοπίᾱ, Ἐλλοπίαthe land of Dodona: fem nom /voc /acc dualἘλλοπίᾱ, Ἐλλοπίαthe land of Dodona: fem nom /voc sg (attic doric aeolic)Ἐλλοπίᾱ, Ἐλλοπίευςmasc acc sg (attic) -
3 Ἐλλοπία
Ἐλλοπίᾱ, Ἐλλόπιοςfem nom /voc /acc dualἘλλοπίᾱ, Ἐλλόπιοςfem nom /voc sg (attic doric aeolic)Ἐλλοπίᾱ, Ἐλλοπίαthe land of Dodona: fem nom /voc /acc dualἘλλοπίᾱ, Ἐλλοπίαthe land of Dodona: fem nom /voc sg (attic doric aeolic)Ἐλλοπίᾱ, Ἐλλοπίευςmasc acc sg (attic) -
4 Ελλοπίας
Ἐλλοπίᾱς, Ἐλλόπιοςfem acc plἘλλοπίᾱς, Ἐλλόπιοςfem gen sg (attic doric aeolic)Ἐλλοπίᾱς, Ἐλλοπίαthe land of Dodona: fem acc plἘλλοπίᾱς, Ἐλλοπίαthe land of Dodona: fem gen sg (attic doric aeolic)Ἐλλοπίᾱς, Ἐλλοπίευςmasc acc pl -
5 Ἐλλοπίας
Ἐλλοπίᾱς, Ἐλλόπιοςfem acc plἘλλοπίᾱς, Ἐλλόπιοςfem gen sg (attic doric aeolic)Ἐλλοπίᾱς, Ἐλλοπίαthe land of Dodona: fem acc plἘλλοπίᾱς, Ἐλλοπίαthe land of Dodona: fem gen sg (attic doric aeolic)Ἐλλοπίᾱς, Ἐλλοπίευςmasc acc pl -
6 Σελλοί
Aἀμφὶ δὲ Σελλοὶ σοὶ ναίουσ' ὑποφῆται ἀνιπτόποδες χαμαιεῦναι Il.16.234
;τῶν ὀρείων καὶ χαμαικοιτῶν.. Σελλῶν S.Tr. 1167
;ἐν ἀστρώτῳ πέδῳ εὕδουσι, πηγαῖς δ' οὐχ ὑγραίνουσιν πόδας E.Fr. 367
, cf. Arist.Mete. 352b2, Str.7.7.10. (Pi. (Fr.59 ) understood ἀμφὶ δέ σ' Ἑλλοί in Il. l.c., but this is an error acc. to Aristarch., cf. Hsch. s.v. Σελλήεις, though countenanced by Id.s.v. Ἕλλα and Ἕλα, where it is apparently derived from [dialect] Lacon. ἕλλα seat (sc. of Zeus at Dodona).) -
7 πέλεια
Grammatical information: f.Meaning: `wild pigeon', (Il.).Compounds: As 1. member in πελειο-θρέμμων `feeding pigeons' (A.); also metaph. as name of the priestesses of the sanctuary of Dodona (Hdt., S., Paus.).Derivatives: πελείους Κῶοι καὶ οἱ Ήπειρῶται τοὺς γέροντας καὶ τὰς πρεσβύτιδας H.Etymology: As so many animal-names (Chantraine Form. 98, Schwyzer 474) formation with ια-suffix; from that with the in animal-names also frequent αδ-suffix (Chantraine 354 a. 356, Schw. 508, Sommer Münch. Stud. 4,6f.) πελειάς. The masc. πελείους is sec. innovation. -- Clearly like e.g. Lat. palumbēs named after the colour and cognate with πελιός, πολιός, πελιτνός, but in detail not quite clear. Accent as in λίγεια, ἐλάχεια (s. vv.) a.o., so from an υ-stem *πελύς `gray' ? -- Because of their gray-white haircolour the priestesses in Dodona (like the old ones in Cos and Epeiros) were called "the doves"; so the prop. meaning not with Bq, WP. 2, 53, W.-Hofmann s. palleō "the Gray-headed Old Ones". -- Cf. περιστερά.Page in Frisk: 2,496Greek-English etymological dictionary (Ελληνικά-Αγγλικά ετυμολογική λεξικό) > πέλεια
-
8 προς-ήγορος
προς-ήγορος, 1) anredend, begrüßend, Παλλάδος ϑεᾶς ὅπως ἱκοίμην εὐγμάτων προςήγορος, Soph. Ant. 1170, Schol. δι' εὐχῶν προςαγορεύουσα, wie Hesych. erkl. προςκυνητής; bei Aesch. Prom. 834 sind προςήγοροι δρύες die Eichen Dodona's, welche Orakel geben. – 2) pass., angeredet, begrüßt, τῷ προςήγορος; Soph. Phil. 1337, Schol. τίς με προςαγορεύσει; vgl. O. R. 1338; dah. übh. Jemandem willkommen, befreundet, φίλους τε καὶ προςηγόρους ἀλλήλοις γίγνεσϑαι, Plat. Theaet. 146 a; übereinstimmend, Rep. VIII, 546 b; καὶ γνώριμοι, Sp., wie Plut. Cic. 40.
-
9 πολύ-γλωσσος
πολύ-γλωσσος, att. - ττος, vielzüngig; Soph. Tr. 1058 von der Eiche in Dodona, die viele Orakel giebt; βοή, Geschrei des Neides von vielen Menschen, El. 631. 788; ἀπειλαὶ τῶν βαρβάρων, Plut. Lucull. 7; Luc. Deor. conc. 14.
-
10 πέτρα
πέτρα, ἡ, ion. u. ep. πέτρη, Fels; im Meere od. am Gestade die Klippe; sowohl von einzeln stehenden Felsenhäuptern als von ganzen felsigen Gebirgszügen, αἰγίλιψ, ήλίβατος, αἰπεῖα, λίς, λισσή u. ä., Hom.; auch πέτρης ἐκ γλαφυρῆς, Il. 2, 88, von einer Felsengrotte zu verstehen. Auch Od. 9, 243. 486, wie Hes. Th. 675, wo mit πέτραις geworfen wird, sind nicht einzelne Steine, πέτρος, sondern ganze Felsgipfel zu verstehen, welche der Kyklop u. die Hundertarmigen von den Felsen losreißen und gegen die Feinde schleudern; vgl. Buttm. Lexil. II p. 179. Sprichwörtlich οὐκ ἀπὸ δρυὸς οὐδ' ἀπὸ πέτρης, Il. 22, 126 Od. 19, 163. S. δρῦς. Göttling zu Hes. Th. 35 bezieht es auf Dodona u. Delphi. Als Sinnbild der Festigkeit u. Unbeweglichkeit steht es Od. 17, 463; auch der Gefühllosigkeit u. Hartherzigkeit, Valck. Eur. Hipp. 305; Pind. χοιράδος ἄλκαρ πέτρας, P. 10, 52; συνδρόμων κινηϑμὸν πετρᾶν, 4, 209; oft bei Tragg. für Felsen, z. B. Aesch. Prom. 4. 31; δίστομος πέτρα, Soph. Phil. 16. 940, u. öfter; δίλοφος, der Parnaß, Ant. 1113, Eur. oft; u. in Prosa; δρυὸς καὶ πέτρας ἀκούειν, Plat. Phaedr. 275 b; ταῖς χερσὶν ἀτεχνῶς πέτρας καὶ δρῠς περιλαμβάνοντες, Soph. 246 a; μηδ' εἰς πέτρας τε καὶ λίϑους σπείρειν, Legg. VIII, 838 b; Folgde. – Sp. auch von Felsstücken, Steinen, ἐκυλίνδουν πέτρας Xen. An. 4, 2, 20, τὰς πέτρας ἐπι κυλίοντες Pol. 3, 53, 2; Plut. u. a. Sp. – Vgl. πέτρος.
-
11 τέρας
τέρας, ατος, ep. αος, τό, nom. plur. τὰ τέρατα, ep. τέραα, Od. 12, 394, auch τερᾱατα, D. Per. 604, u. τέρᾱ, Ap. Rh. 4, 1410, gen. τερῶν, ep. τεράων, Hom., wie dat. τεράεσσι, – Zeichen, Wunderzeichen, Vorzeichen, von jeder außerordentlichen, nicht im gewöhnlichen Laufe der Natur begründeten Naturerscheinung, in der man eine Hindeutung auf die Zukunft, ein Zeichen eines Gottes zu erkennen meint, portentum u. prodigium; αἰόλον ὄφιν, Διὸς τέρας αἰγιόχοιο, Il. 12, 209; εἰ ἐτεόν γέ τι οἶσϑα Διὸς τέρας, Od. 16, 320; ἡμῖν μὲν τόδ' ἔφηνε τέρας Ζεύς, Il. 2, 324, vgl. 4, 76; ἴριδας Κρονίων ἐν νέφεϊ στήριξε τέρας μερόπων ἀνϑρώπων, 11, 28, vgl. 17, 548; ἔκτοσϑεν δὲ Διὸς τέρας ἄλλο φανήτω, Od. 20, 101, wo ein Donnerschlag bei heiterm Himmel folgt; vgl. 21, 415, von einem Seher gerühmt ϑεοπρόπος, ὃς σάφα ϑυμῷ είδείη τεράων, Il. 12, 229; ϑεῶν τεράεσσι πιϑήσας, 4, 398 u. öfter; τέρας πολέμοιο, das Schreckenszeichen des nahe bevorstehenden Kampfes, 11, 4; vgl. Hes. Th. 744; παρκείμενον συλλαβὼν τέρας, Pind. Ol. 13, 73; ἔννεπε τέρας, 8, 41; τέρας ϑαυμάσιον ἰδέσϑαι, P. 1, 26; Aesch. Prom. 834 nennt die weissagenden Eichen Dodona's so; φῆναι τέρας, Her. 6, 98; τέρας φαίνεται, 7, 57; τέρας γίγνεται, 8, 37; Soph. El. 487 u. öfter; Ar. Ran. 1338; Sp., τέρατα μεγάλα ἐπεσήμαινεν, Luc. V. H. 2, 41. – Bes. ein ungewöhnlich großes, furchtbares Thier, ein Unthier, Ungeheuer, wie die Schlange, Il. 12, 209 H. h. Apoll. 302, die Sphinx, Eur. Phoen. 813 Hipp. 1214; vgl. Aesch. Prom. 352 Ch. 541; der Kerberus heißt ἀπρόςμαχον τέρας, Soph. Tr. 1086; Eur. oft. – Eine Mißgeburt, Aesch. 3, 111; vgl. Plat. Crat. 393 b ff. – Bes. Himmelszeichen, sowohl Sterne, als feurige Lufterscheinungen, Il. 4, 76, auch der Regenbogen, 11, 27. 17, 547 (vgl. τείρεα). – Uebh. jede wundervolle Sache, Wunderwerk, aber auch eine wunderbar erscheinende Gaukelei, Blendwerk; οὐ τέρας, kein Wunder, nicht zu verwundern, Ar.; τέρας γὰρ ἂν εἴη, ὃ λέγεις, Plat. Theaet. 163 d; 164 b; τέρας λέγεις, εἰ, Men. 91 d, wie τέρας λέγεις καὶ ϑαυμαστόν, Hipp. mai. 283 c.
-
12 δρῦς
δρῦς, δρυός, ἡ, die Eiche; von Hom. an überall. Homerische Formen: δρῠς nomin. singul. Iliad. 13, 389, δρυός Iliad. 22, 126 Odyss. 14, 12, δρυΐ Iliad. 18, 558, δρύες Iliad. 12, 132, δρυσίν Iliad. 14, 398 Odyss. 9, 186, δρῠς accusat. plural. Iliad. 11, 494. 23, 118. Bei Sophocl. Meleag. frgm. 354 ed. Dindorf. Oxon. (aus Hesych. s. v. Ἰξοφόρους) accusat. plural. δρύας; bei Aristoph. Nub. 402 accusat. plural. τὰς δρῠς τὰς μεγάλας. Der accus. sing. lautet regelmäßig δρῠν; abweichend δρύα Quint. Sm. 3, 280. Bei Arcad. p. 131, 16 dual. δρύε. Masculin. war das Wort bei den Peloponnesiern nach Scholl. Aristoph. Nub. 401; es findet sich als mascul. bei Sp.; bei Homer deutlich als femin. Iliad. 11, 494 πολλὰς δὲ δρῠς ἀζαλέας und Iliad. 23, 118 αὐτίκ' ἄρα δρῦς ὑ ψικόμους ταναήκεϊ χαλκῷ τάμνον ἐπειγόμενοι· ταὶ δἔ μεγάλα κτυπέουσαι πῖπτον. τὰς μὲν ἔπειτα διαπλήσσοντες Ἀχαιοὶ ἔκδεον ἡμιόνων (vgl. Scholl. Aristonic.); auch Iliad. 12, 132 ἕστασαν ὡς ὅτε τε δρύες οὔρεσιν ὑψικάρηνοι, αἵ τ' ἄνεμον μίμνουσι καὶ ὑετὸν ἤματα πάντα, ῥίζῃσιν μεγάλῃσι διηνεκέεσσ' ἀραρυῖαι. Die δρῠς war dem Zeus heilig, dessen Stimme aus der Orakeleiche von Dodona ertönte, Odyss. 14, 328. 19, 297 τὸν δ' ἐς Δωδώνην φάτο βήμεναι, ὄφρα ϑεοῖο ἐκ δρυὸς ὑψικόμοιο Διὸς βουλὴν ἐπακούσαι, ὅππως νοστήσῃ (νοστήσειε) κτἑ.; im plural. Aeschyl. Prom. 832 τὴν αἰπύνωτόν τ' ἀμφὶ Δωδώνην, ἵνα μαντεῖα ϑῶκός τ' ἐστὶ Θεσπρωτοῦ Διός, τέρας τ' ἄπιστον. αἱ προσήγοροι δρύες, ὑφ' ὧν σὺ λαμπρῶς κοὐδὲν αἰνικτηρίως προσηγορεύϑης ἡ Διὸς κλεινὴ δάμαρ μέλλουσ' ἔσεσϑ', εἰ τῶνδε προσσαίνει σέ τι κτἑ.; im singular. Soph. Trach. 1168 ἃ τῶν ὀρείων καὶ χαμαικοιτῶν ἐγὼ Σελλῶν ἐσελϑὼν ἄλσος εἰσεγραψάμην πρὸς τῆς πατρῴας καὶ πολυγλώσσου δρυός, ἥ μοι χρόνῳ τῷ ζῶντι καὶ παρόντι νῦν ἔφασκεμόχϑων τῶν ἐφεστώτων ἐμοὶ λύσιν τελεῖσϑαι. Auch Herodot. 2, 55 redet nur von einem Baune, den er φηγός nennt. Die Eiche scheint im Leben der ältesten Griechen überhaupt eine große Rolle gespielt zu haben; uralte Sprichwörter: Hom. Odyss. 19, 163 ἀλλὰ καὶ ὧς μοι εἰπὲ τεὸν γένος, ὁππόϑεν ἐσσί· οὐ γὰρ ἀπὸ δρυός ἐσσι παλαιφάτου, οὐδ' ἀπὸ πέτρης, »du stammst doch nicht von der Eiche, auch nicht vom Felsen«, d. h. du mußt doch Aeltern und Vaterland haben, du bist doch nicht vom Himmel gefallen, nicht hinter dem Zaune gefunden; man beachte das παλαιφάτου, durch welches Homer schon die Redensart als ein altes Sprichw. bezeichnet; übrigens giebt es eine var. lect. παλαιφάγου, Scholl. τινὲς δὲ παλαι ex φάγου, ἐπειδὴ οἱ παλαιοὶ ἐβαλανοφάγουν· παρὸ καὶ φηγός ὡς φαγός τις οὖσα; die Homerische Stelle hat vor Augen Plat. Rep. VIII, 544 d ἢ οἴει ἐκ δρυός ποϑεν ἢ ἐκ πέτρας τὰς πολιτείας γίγνεσϑαι, ἀλλ' οὐχὶ ἐκ τῶν ἠϑῶν τῶν ἐν ταῖς πόλεσιν κτἑ.; Apolog. 34 d καὶ γὰρ τοῠτο αὐτὸ τὸ τοῠ Ὁμήρου, οὐδ' ἐγὼ ἀπὸ δρυὸς οὐδ' ἀπὸ πέτρης πέφυκα, ἀλλ' ἐξ ἀνϑρώπων, ὥστε καὶ οἰκεῖοί μοί εἰσι καὶ υἱεῖς κτἑ. Hom. Iliad. 29, 126 ἀλλὰ τίη μοι ταῠτα φίλος διελέξατο ϑυμός; – οὐ μέν πως νῖν ἔστιν ἀπὸ δρυὸς οὐδ' ἀπὸ πέτρης τῷ ὀαριζέμεναι, ἅ τε παρϑένος ἠίϑεός τε, παρϑένος ἠίϑεός τ' ὀαρίζετον ἀλλήλοιιν, es ist nicht Zeit, ein ruhiges und weitschweifiges Gespräch zu führen, von der Eiche und vom Felsen anhebend; Hesiod. Theogon. 35 ἀλλὰ τίη μοι ταῠτα περὶ δρῠν ἢ περὶ πέτρην; vgl. Gruppe Über die Theogonie des Hesiod (Berlin 1841) S. 38. Plat. Phaedr. 275 b οἱ δέ γ', ὦ φίλε, ἐν τῷ τοῠ Διὸς τοῦ Δωδωναίου ἱερῷ δρυὸς λόγους ἔφησαν μαντικοὺς πρώτους γενέσϑαι. τοῖς μὲν οὖν τότε, ἅτε οὐκ οὖσι σοφοῖς ὥσπερ ὑμεῖς οἱ νέοι, ἀπέχρη δρυὸς καὶ πέτρας ἀκούειν ὑπ' εὐηϑείας, εἰ μόνον ἀληϑῆ λέγοιεν· σοὶ δ' ἴσως διαφέρει τίς ὁ λέγων καὶ ποδαπός. Plutarch. Adv. Stoic. 44 καίτοι λέγεται μὲν ὁ Λυγκεὺς ἐκεῖνος διὰ πέτρας καὶ διὰ δρυὸς ὁρᾷν. Allgemein bekannt it das δρύας καὶ πέτρας ἄγειν des Orpheus, vgl. z. B. Antipat Sid. 67 (VII, 8) Οὐκέτι ϑελγομένας, Ὀρφεῠ, δρύας, οὐκέτι πέτρας ἄξεις. Ueber die Redensarten ἄλλην δρῠν βαλάνιζε und ἅλις δρυός fz. B Eustath. Odyss. 19, 163 p. 1859, 49. – In alterthümlicher Sprache soll das Wort δρῠς die allgemeine Bedeutung » Baum« gehabt haben: Scholl. Aristonic. Iliad. 11, 86 – καϑ' ἣν ὥραν καὶ ὁ δρυτόμος ἀριστοποιεῖται, ἤγουν ὁ ὑλοτόμος, ὁ ξυλοτόμος· δρῠν γὰρ ἐκάλουν οἱ παλαιοὶ ἀπὸ τοῠ ἀρχαιοτέρου πᾶν δένδρον, Lehrs Aristarch. p. 153; vgl. Hesych. Δρῠς· πᾶν ξύλον καὶ δένδρον; Etymol. m. p. 288, 21 πᾶν γὰρ ξύλον δρῠς καλεῖται παρὰ τοῖς παλαιοῖς κτἑ. In der That scheint δρῠς verwandt zu sein mit δένδρεον, δένδρον, δενδρύδιον, δενδρυάζω, wie mit δόρυ, δούρειος, δουράτεος, und mit δρίος, δρυμός, δρυμά; Sanskrit. drus = Holz, Baum, drumas = Baum, dâru = Holz; Goth. triu = Baum; Alts. trio = Balken, Holz, Baum. Hiernach wäre für δρῠς die Bedeutung » Baum« die Grundbedeutung, vgl. Curtius Grundzüge der Griech. Etymologie Tb. 1 S. 204. Man erklärt Soph. Trach. 766 πιείρας δρυός = Fichte; und Eurip. Cycl. 615 δρυὸς ἄσπετον ἔρνος = Oelbaum. – Redensart δρῠν φέρειν διὰ τῆς ἀγορᾶς, einen Baumzweig tragen, was die Freigelassenen bei den Panathenäen thun mußten, B. A. p. 242. – Auf Menschen übertr., wie alter Knast (vgl. γεράνδρυον), ein alter Mensch, Myrin. 2 (VI, 254); vgl. Artemid. 2, 25 – Bei Hesiod. O. 436 ist das υ in δρυός lang, δρυὸς ἔλυμα Versanfang.
-
13 δυς-χείμερος
δυς-χείμερος, 1) sehr stürmisch, winterlich, rauh; bei Homer zweimal, als Beiwort von Dodona: Iliad. 2, 750 περὶ Δωδώνην δυσχείμερον, 16, 234 Ζεῦ ἄνα Δωδωναῖε, Πελασγικά, τηλόϑι ναίων, Δωδώνης μεδέων δυσχειμέρου, var. lect. angeblich des Zenodot Δωδώνης μεδέων πολυπίδακος, s. Scholl. – Folgende: χώρη Her. 4, 28; φάραγξ, πέλαγος δύης, übertr., wie ἄτη, Aesch. Prom. 15. 748; Ch. 269; τόποι Eur. Alc. 68; auch in Prosa, Arist. H. A. 9, 28 u. Sp. – 2) den Winter schlecht ertragend; Arist. H. A. 8, 10; Geop.
-
14 μεδέων
μεδέων, οντος, ὁ, = μέδων, der Obwalter, Beherrscher; bei Hom. vom Zeus, Ζεὺς Ἴδηϑεν μεδέων, der Herrscher des Ida, Il. oft, auch Δωδώνης μ., 16, 234, denn in Dodona wurde Zeus besonders verehrt. Hermes, H. h. Merc.; in der Od. kommt es nicht vor; νώτοισιν Ἀταβυρίου μεδέων, Pind. Ol. 7, 88; Poseidon heißt Ar. Equ. 558 ὦ δελφίνων μεδέων. – Auch das fem. ἡ μεδέουσα, die Oberwaltende, Schützende, ist stets Beiname von Göttinnen; Aphrodite heißt Σαλαμῖνος μεδέουσα, H. h. 9, 4, wie Ἔρυκος, Ap. Rh. 4, 917; Mnemosyne Ἐλευϑῆρος μεδέουσα, Hes. Th. 54; Pallas τῆς ἱερωτάτης – μεδέουσα χώρας, Ar. Equ. 583, vgl. 760; ϑαλάσσης, τόξων μεδέουσα, Eur. Or. 1690 Hipp. 167. Vgl. μέδων. – Danach hat Qu. Sm. 5, 525 auch μεδέουσι, herrschen, gebildet.
-
15 θέμις
θέμις, ἡ, alter gen. ϑέμιστος; so immer bei Hom., auch vom nom. pr.; att. u. dor. ϑέμιτος; doch kommt bei den Tragg. u. in att. Prosa nur der nomin. vor u. der acc. ϑέμιν; ion. ϑέμιος, später gew. ϑέμιδος (τίϑημι); das Eingesetzte, die Satzung, das Gesetz, insoweit es auf altem heiligem Brauche beruht; so bes. bei Hom. in der Vrbdg ϑέμις ἐστί, es ist nach altem Brauche Recht, erlaubt, billig, fas est, οὔ μοι ϑέμις ἐστὶ ξεῖνον ἀτιμῆσαι Od. 14, 56, vgl. Il. 14, 388, wo δέος entgegensteht; 1g, 796. 23, 44; ἥ ϑέμις ἐστί, was od. wie es Rechtens, wie es Sitte u. Brauch ist, gew. ᾗ ϑέμις ἐστί geschrieben, vgl. Spitzner exc. 11. zur Il. 2, 73 u. Lehrs Quaest. Ep. p. 44; Hes. O. 139; auch c. gen., ἣ ϑέμις ἀνϑρώπων πέλει, Il. 9, 134. 277. 19, 177; ξείνια ἅ τε ξείνοις ϑέμις ἐστί (wo man nicht nothwendig δοῦναι ergänzen muß), die den Gästen ein Recht sind, ihnen nach heiligem Brauche gebühren, 11, 779. So auch Tragg.; ὅτι καὶ δυνατὸν καὶ ϑέμις αἰνεῖν Aesch. Ag. 98; παρϑενίου ϑ' αἵματος ἐπιϑυμεῖν ϑέμις 210; Suppl. 331 πότερα κατ' ἔχϑραν ἢ τὸ μὴ ϑέμις λέγεις; u. so indeclinabel Soph. O. C. 1193, nach wahrscheinlicher Lesart; bet Plat. Gorg. 505 d, οὐδὲ τοὺς μύϑους φασὶ μεταξὺ ϑέμις εἶναι καταλείπειν, ist εἶναι auszulassen u. φασί als Zwischensatz zu nehmen; stcherer aber ist Xen. Oec. 11, 11 u. Ael. H. A. 1, 60; Soph. εἴ μοι ϑέμις, ϑέλοιμ' ἄν, Phil. 657; O. C. 650. 1553; οὐκέτι μοι τόδε λαμπάδος ἱερὸν ὄμμα ϑέμις ὁρᾶν ταλαίνᾳ, ich darf nicht länger, Ant. 871; εἰ ϑέμις κλύειν Eur. Med. 675; εἰ ψαύοιμεν ὧν μή μοι ϑέμις I. A. 834, sc. ψαύειν; in Prosa, ἥν ϑέμις λέγειν μακαριωτάτην Plat. Phaedr. 250b; οὐ ϑέμις εἰπεῖν Isocr. 4, 92; Sp., οὐ ϑ. καταφρονεῖν Luc. Nigr. fl; ἐν τισὶ μὲν ἱεροῖς ϑέμις ἐσϑίειν ἰχϑῦς, ἐν ἄλλοις δὲ ἀσεβές S. Emp. pyrrh. 3, 923. – Im plur., bei Hom. sowohl δικασπόλοι, οἵ τε ϑέμιστας πρὸς Διὸς εἰρύαται, welche die Gesetze aufrecht erhalten durch ihr Rechtsprechen, Il. 1, 238, als die richterliche Gewalt, ᾡ ἔδωκε Κρόνου παῖς σκῆπτρόν τ' ἠδὲ ϑέμιστας 2, 206; δίκῃ δ' ἴϑυνε ϑέμιστας Hes. O. 9, mit Gerechtigkeit verwalte das Recht; οὐδὲ ϑεμίστων λήϑεται, u. vergißt nicht der Gerechtigkeit, Theog. 235; δίκαι καὶ ϑέμιστες, Recht u. Gesetz, Od. 9, 215. Auch streitige Rechtsfälle, Rechtshändel, eigtl. wo Sitte u. Herkommen streitig geworden u. die Könige entscheiden müssen, κρίνειν ϑέμιστας, Il. 16, 387; Hes. Th. 85; vgl. nach οὔτ' ἀγοραὶ οὔτε ϑέμιστες Od. 9, 112, entweder Ordnung, regelnde Sitten, od. richterliche Entscheidungen nach altem Brauch. – Im sing., ἵνα σφ' ἀγορή τε ϑέμις τε ἤην Il. 11, 807, ὃς οὔ τινα οἶδε ϑέμιστα 5, 761, der kein Recht kennt, ein ἀϑέμιστος. – Anders λιπαρὰς τελέουσι ϑέμιστας 9, 15g. 298, sie zahlen reichliche Gebühren, die der König einzufordern das Recht hatte. – Λιὸς ϑέμιστες, die Satzungen des Zeus, seine als Gesetz geltenden Aussprüche, vom Orakel in Dodona, Od. 16, 403; dah. das Orakel, τὸν μὲν Φοῖβος ἀμνάσει ϑέμισσιν Pind. P. 4, 54. – Uebh. das Recht, das Gesetz; καὶ τήνδ' ἀκούεις ὁρκίων ἐμῶν ϑέμιν Assch. Ag. 1405; ἐπεί μοι τὴν ϑέμιν σὺ προὔβαλες Soph. Tr. 807; ὅσα τείνει πρὸς ϑέμιν καὶ ἀσέβειαν Plat. Conv. 188 d; Legg.XI, 925 d; auch Strafe, μένει Ἄρει 'κτί. νειν ὁμοίαν ϑέμιν Aesch. Suppl. 431. – Vgl. übrigens nom. pr.
-
16 ἰάλλω
ἰάλλω ( ἵημι, nach Arcad. p. 197 ἱάλλω), schicken, senden, werfen; ὀϊστὸν ἀπὸ νευρῆφιν ἴαλλεν Il. 8, 300, den Pfeil von der Bogensehne abschießen; ἐπὶ σῖτον χεῖρας ἰάλλειν, die Hände nach der Speise ausstrecken, Od. 10, 375, oft ἐπ' ὀνείαϑ' ἕτοιμα προκείμενα χεῖρας ἴαλλον; aber ἑτάροις ἐπὶ χεῖ. ρας ἴαλλεν, 9, 288, = legte Hand an sie, streckte seine Fäuste gegen sie aus (vgl. ἐπιάλλω); ϑοῶς δ' ἐπὶ δεσμὸν ἴηλε 8, 447, wie περὶ χερσὶ δὲ δεσμὸν ἴηλα χρύσεον, legte um die Hände eine Fessel, Il. 15, 19; übertr., ἀτιμίῃσιν ἰάλλειν τινά Od. 13, 141, mit Schimpf bewerfen, Schimpf anthun; – ἐπὶ Δωδώνης ϑεοπρόπους ἴαλλεν, sendete er nach Dodona, Aesch. Prom. 662; Δίκην – σύμμαχον φίλοις Ch. 490; sp. D.; Φϑίᾳ γὰρ ἐλεύϑερον ἦμαρ ἰἀλλων Theodorid. 13 (VII, 529); ὑλακήν, bellen, Iul. Aeg. 59 (VII, 69); ἴχνος ἰῆλαι, Fußtapfen eindrücken, den Fuß setzen, Nic. Al. 242. – Bei Hes. Th. 269 von den Harpyen, μεταχρόνιοι γὰρ ἴαλλον, intr., sc. ἑαυτάς, eilten, schwebten herbei. – Adj. verb., ἰαλτὸς ἐκ δόμων ἔβην Aesch. Ch. 22.
-
17 Ελλοπιέων
Ἐλλόπιοςmasc /fem gen pl (epic ionic)Ἐλλοπίαthe land of Dodona: fem gen pl (epic ionic)Ἐλλοπίευςmasc gen pl -
18 Ἐλλοπιέων
Ἐλλόπιοςmasc /fem gen pl (epic ionic)Ἐλλοπίαthe land of Dodona: fem gen pl (epic ionic)Ἐλλοπίευςmasc gen pl -
19 Ελλοπίαν
Ἐλλοπίᾱν, Ἐλλόπιοςfem acc sg (attic doric aeolic)Ἐλλοπίᾱν, Ἐλλοπίαthe land of Dodona: fem acc sg (attic doric aeolic) -
20 Ἐλλοπίαν
Ἐλλοπίᾱν, Ἐλλόπιοςfem acc sg (attic doric aeolic)Ἐλλοπίᾱν, Ἐλλοπίαthe land of Dodona: fem acc sg (attic doric aeolic)
См. также в других словарях:
Dodona — in Epirus Blick auf die Ruinen der Tempelanlagen von Dodona … Deutsch Wikipedia
Dodona — Dodona, griechisch Dodone, alte Kultstätte und Orakelheiligtum des Zeus und der hier als seine Gemahlin verehrten Dione, im Epirus südwestlich von Ioannina (Griechenland). Das Orakel vernahm man im Rauschen der heiligen Eiche des Zeus, dem… … Universal-Lexikon
DODONA — civitas Epiri, in regiunc, Molossia, iuxta quam propinquum erat nemus Iovi sacrum, querneum totum, ubi Iovis Dodonei templum fuisle dicitur, et in eo oraculum omnium, quae apud Graecos fuêrunt, vetustissimum. Quod autem columbas in ea silva… … Hofmann J. Lexicon universale
Dodōna — (a. Geogr.), Stadt in Molossis (Epiros), nach Dodōnos, Sohn der Europa, od. nach Dodōne, Tochter des Zeus u. der Europa genannt, auf welchem auch die heilige Quelle Anapauomene (die gegen Mittag bis zum Vertrocknen ab u. dann wiederzunahm), lag… … Pierer's Universal-Lexikon
Dodōna — Dodōna, berühmtes Heiligtum des Zeus im alten Epirus, lag am Berg Tomaros in der Landschaft Hellopia, ca. 18 km südwestlich von Janina im heutigen Tal von Tscharakovista, beim Dorf Alpochori, wo es 1875 der Grieche K. Karapanos auffand. Der Sitz… … Meyers Großes Konversations-Lexikon
Dodona — Dodōna, altgriech. berühmtes Orakel und Heiligtum des Zeus im alten Epirus; seinen Willen deuteten Priesterinnen aus dem Rauschen der heiligen Eiche … Kleines Konversations-Lexikon
Dodona — Dodona, das älteste griech. Orakel, pelasgischen Ursprungs; es lag in Epirus am Berge Tomarus, gehörte in späterer Zeit den Thesprotern u. Molossern, war aber nie so besucht wie das ursprünglich hellenische zu Delphi. Der in D. verehrte Gott war… … Herders Conversations-Lexikon
Dodona — For other uses, see Dodona (disambiguation). Localization of the sanctuary of Dodona. Dodona (Doric Greek: Δωδώνᾱ, Dōdṓnā, Ionic and Attic Greek: Δωδώνη,[1] Dōdṓnē) in Epirus in n … Wikipedia
Dodona — Dodonaean, Dodonean, Dodonian /dohd n ee euhn, deuh doh nee euhn/, adj. /deuh doh neuh/, n. an ancient town in NW Greece, in Epirus: the site of a famous oracle of Zeus. * * * Sanctuary of the Greek god Zeus, located at Epirus. Mentioned by Homer … Universalium
Dodona (genus) — Dodona Dodona durga Scientific classification Kingdom: Animalia … Wikipedia
Dodona's Grove — (1640) is a historical allegory by James Howell, making extensive use of tree lore.[1] James Howell from Dodona s Grove (1641) by Abraham Bosse … Wikipedia