Перевод: со всех языков на английский

с английского на все языки

रथबन्ध

  • 1 रथबन्ध


    rátha-bandha
    m. « chariots-fastening», anything that holds a chariots together MBh. ;

    a league of warriors ib.

    Sanskrit-English dictionary > रथबन्ध

  • 2 मनस् _manas

    मनस् n. [मन्यते$नेन मन् करणे असुन्]
    1 The mind, heart, understanding, perception, intelligence; as in सुमनस्, दुमर्नस् &c.
    -2 (In phil.) The mind or internal organ of perception and cognition, the instrument by which objects of sense affect the soul; (in Nyāya phil. मनस् is regarded as a Dravya or substance, and is distinct from आत्मन् or the soul); तदेव सुखदुःखाद्युपलब्धि- साधनमिन्द्रियं प्रतिजीवं भिन्नमणु नित्यं च Tarka K.
    -3 Con- science, the faculty of discrimination or judgment.
    -4 Thought, idea, fancy, imagination, conception; पश्यन्न- दूरान्मनसाप्यधृष्यम् Ku.3.51; R.2.27; कायेन वाचा मनसापि शश्वत् 5.5; मनसापि न विप्रियं मया (कृतपूर्वम्) 8.52.
    -5 Design, purpose, intention.
    -6 Will, wish, desire, inclination; in this sense मनस् is frequently used with the infinitive form with the final म् dropped, and forms adjectives; अयं जनः प्रष्टुमनास्तपोधने Ku.5.4; cf. काम.
    -7 Reflection (ध्यान); मनसा जपैः प्रणतिभिः प्रयतः समुपेयिवानधिपतिं स दिवः Ki.6.22.
    -8 Disposition, temper, mood.
    -9 Spirit, energy, mettle; मनोवीर्यवरोत्सिक्तमसृण्यमकुतोभयम् Bhag.3. 17.22.
    -1 N. of the lake called Mānasa.
    -11 Breath or living soul.
    -12 Desire, longing after. (मनसा गम् &c. to think of, contemplate, remember; जगाम मनसा रामं धर्मज्ञो धर्मकाङ्क्षया Rām.2.82.9; (अगमत्) मनसा कार्यसंसिद्धौ त्वरादिगुणरंहसा Ku.2.63; मनः कृ to fix the mind upon, direct the thoughts towards, with dat. or loc.; मनो बन्ध् to fix the heart or affection upon; (अभिलाषे) मनो बबन्धान्यरसान् विलङ्ध्य सा R.3.4; मनः समाधा to collect oneself; मनसि उद्भू to cross the mind; मनसि कृ to think, to bear in mind; to resolve, determine, think of.) N. B. In comp. मनस् is changed to मनो before अ and soft consonants, as मनो$नुग, मनोज्ञ, मनोहर &c.).
    -Comp. -अधिनाथः a lover, husband.
    -अनवस्थानम् inattention.
    -अनुग a. suiting the mind, agreeable; ततस्तदग्ऱ्यं वचनं मनोनुगं समस्तमाज्ञाय ततो हि हेतुमत् Mb.12.167.49; Rām.7.72.18.
    -अप- हारिन् a. captivating the heart.
    -अभिनिवेशः close application of mind, firmness of purpose,
    -अभिराम a. pleasing the mind, gratifying to the heart; मनोभिरामाः (केकाः) R.1.39.
    -अभिलाषः the desire or longing of the heart.
    -आप a. gaining the heart, attractive, pleasing.
    -कान्त a. (मनस्कान्त or मनःकान्त) dear to the mind, pleasant, agreeable.
    -कारः perfect perception, full consciousness (of pleasure or pain), mental concen- tration, resolution; भवन्मनस्कारलवोद्गमेन क्रमेलकानां निलयः पुरेव N.14.84. (cf. मनसः ऐकाग्ऱ्यकरणं मनस्कारः Nārayaṇa com. on N.) दिदृक्षादत्तदृष्टीनां मनस्कारमनीषयोः । सप्रीतिरससन्तोषं दिशन्तौ देहकान्तितः ॥ Yādavābhyudaya 1.9.
    -क्षेपः (मनःक्षेपः) distraction of the mind, mental confusion.
    -गत a.
    1 existing or passing in the mind, concealed in the breast, internal, inward, secret; नेयं न वक्ष्यति मनोगतमाधिहेतुम् Ś.3. 11.
    -2 affecting the mind, desired.
    (-तम्) 1 a wish, desire; मनोगतं सा न शशाक शंसितुम् Ku.5.51.
    -2 an idea, thought, notion, opinion.
    -गतिः f. desire of the heart.
    -गवी wish, desire.
    -गुप्त a. hidden in the mind, thought secretly. (
    -प्ता) red arsenic.
    -ग्रहणम् captivating the mind.
    -ग्रहिन् a. captivating or fascinating the mind.
    -ग्राह्य a. to be grasped by the mind.
    -ह्यम् the plea- sures of sense; यो वृणीते मनोग्राह्यमसत्त्वात् कुमनीष्यसौ Bhāg.1. 48.11.
    -ग्लानिः depression of mind.
    -ज, -जन्मन् a. mindborn. (-m.) the god of love.
    -जल्पः imagination.
    -जव a.
    1 quick or swift as thought; मनोजवं मारुततुल्यवेगम् Rāma-rakṣā Stotra 33.
    -2 quick in thought or concep- tion.
    -3 fatherly, paternal.
    - जवस a. resembling a father, fatherly.
    -जवा 1 N. of one of the tongues of Agni.
    -2 N. of one of the शक्तिs of Durgā 'काली कराली च मनोजवा च' Śruti.
    -जात a. mind-born, arisen or produced in the mind.
    -जिघ्र a. scenting out, i. e. guessing the thoughts.
    -ज्ञ a. pleasing, lovely, agreeable, beautiful, charming; इयमधिकमनोज्ञा वल्कलेनापि तन्वी Ś.1.2; R.3.7; 6.1. (
    -ज्ञः) N. of a Gandharva.
    (-ज्ञा) 1 red arsenic.
    -2 an intoxicating drink.
    -3 a princess.
    -तापः, -पीडा 1 mental pain or agony, anguish.
    -तालः the lion of Durgā.
    -तुष्टिः f. satisfaction of the mind.
    -तोका an epithet of Durgā.
    -दण्डः complete control over the mind or thoughts; Ms.12.1; cf. त्रिदण्डिन्.
    -दत्त a. devoted in thought, mentally dedicated.
    -दाहः, -दुःखम् mental distress or torment.
    -दाहिन् the god of love.
    -दुष्ट a. depraved in mind; रजसा स्त्री मनोदुष्टा संन्यासेन द्विजोत्तम (शुद्ध्यति) Ms.5.18.
    -धारणम् conciliating the favour of.
    -नाशः loss of the mind or understanding, demented- ness.
    -नीत a. approved, chosen.
    -पतिः (
    -मनःपतिः) an epithet of Viṣṇu.
    -पर्यायः (with Jainas) N. of the last but one stage in the perception of truth.
    -पूत a.
    (मनःपूत) 1 considered pure by the mind, approved by one's conscience; मनःपूतं समाचरेत् Ms.6.46.
    -2 of a pure mind, conscientious.
    -प्रणीत a. (
    मनःप्रणीत) agreeable or pleasing to the mind.
    -प्रसादः (मनः- प्रसादः) composure of mind, mental calm.
    -प्रिय a. dear to the heart.
    -यः cinammon (Mar. दालचिनी).
    -प्रीतिः f. (
    मनःप्रीतिः) mental satisfaction, joy, delight.
    -भव a. mind-born, created by fancy; दृश्यमाना विनार्थेन न दृश्यन्ते मनोभवाः Bhāg.
    -भवः, -भूः 1 the god of love, Cupid; रे रे मनो मम मनोभवशासनस्य पादाम्बुजद्वयमनारतमानमन्तम् Bv.4.32; Ku.3.27; R.7.22; श्यामा शुशुभे शशिना तया मनोभूः Kalāvilāsa.
    -2 love, passion, lust; अत्यारूढो हि नारीणामकालज्ञो मनोभवः R.12.33.
    -मथनः the god of love.
    -मय see separately.
    -यायिन् a.
    1 going at will or pleasure.
    -2 swift, quick as thought; उत्पत्य खं दशग्रीवो मनोयायी शितास्त्रभृत् Bk.5.3.
    -3 keen desire; अहं हि तस्याद्य मनोभवेन संपीडिता तद्गतसर्वभावा Rām.5.32.12.
    -योगः close application of the mind, close attention.
    -योनिः the god of love.
    -रञ्जनम् 1 pleasing the mind.
    -2 pleasantness.
    -रथः 1 'the car of the mind', a wish, desire; अवतरतः सिद्धिपथं शब्दः स्वमनोरथस्येव M.1.22; मनोरथानामगतिर्न विद्यते Ku.5.64; R.2.72;12.59; उत्पद्यन्ते विलीयन्ते दरिद्राणां मनोरथाः Udb.; आशा नाम नदी मनोरथजला Bh.3.45.
    -2 a desired object; मनोरथाय नाशंसे Ś.7.13.
    -3 (in dramas) a hint, a wish expressed indirectly or covertly. ˚तृतीया N. of the third day in the bright half of Chaitra. ˚दायक a. fulfilling one's expectations. (-कः) N. of a Kalpa-taru. ˚द्रुमः the god of love. ˚बन्धः cherishing or entertaining of desire. ˚बन्धुः the friend of (who satisfies) desires; तस्या भवानपि मनोरथबन्धबन्धुः Māl.1.34. ˚सिद्धिः f. fulfilment of one's desires. ˚सृष्टिः f. a creation of the fancy, a castle in the air.
    -रम a. attractive, pleasing, agreeable, lovely, beautiful; अरुण- नखमनोरमासु तस्याः (अङ्गुलीषु) Ś.6.11; पुरस्ताद्विमले पात्रे सुविस्तीर्णे मनोरमे Suśruta.
    (-मा) 1 a lovely woman.
    -2 a kind of pigment.
    -रागः affection, passion (of the heart).
    -राज्यम् 'kingdom of the fancy', a castle in the air; मनोराज्यविजृम्भणमेतत् 'this is building castles in the air'.
    -रुज् f. pain or grief of the heart.
    -लयः loss of consciousness.
    -लौल्यम् freak, caprice.
    -वल्लभा a beloved woman.
    -वहा N. of a particular artery; ('अश्वत्थपत्रनाडीव द्विसप्ततिशताधिका । नाडी मनोवहेत्युक्तं योगशास्त्र- विशारदैः'); मध्ये च हृदयस्यैका शिरा तत्र मनोवहा । शुकं संकल्पजं नॄणां सर्वगात्रैर्विमुञ्चति ॥ Mb.12.214.19.
    -वाक्कर्मन् n. pl. thoughts, words and deeds.
    -वाञ्छा, -वाञ्छितम् a wish of the heart, a desire,
    -विकारः, -विकृतिः f. emotion of the mind.
    -विनयनम् mental discipline.
    -विरुद्ध a.
    1 incomprehensible.
    -2 against the dictates of mind or conscience.
    -वृत्तिः f.
    1 working of the mind, volition.
    -2 disposition, temper.
    -वेगः quickness of thought.
    -व्यथा mental pain or anguish.
    -शल्य a. rankling in the mind; (बाहुः) कुबेरस्य मनःशल्यं शंसतीव पराभवम् Ku.2.22.
    -शिलः, -ला red arsenic; मनःशिला- विच्छुरिता निषेदुः Ku.1.55; R.12.8; टङ्कैर्मनःशिलगुहैरवदीर्य- माणा Mk.; गन्धाश्मानं मनःशिलाम् Śiva B.3.19; मनःशिला- पङ्कलिखितेन च विद्योतितललाटपट्टाम् K.
    -शीघ्र a. quick as thought.
    -संकल्पः desire of the heart.
    -संगः attach- ment of the mind (to anything).
    -संचेतनाहारः (with Buddhists) one of the four kinds of food (in a mate- rial and spiritual senses)
    -संतापः anguish of the mind.
    -समृद्धिः heart's content; Bhāg.
    -संवरः coercion of mind.
    -सुख a. agreeable to the mind.
    -स्थ a. being in the heart, mental.
    -स्थैर्यम् firmness of mind.
    -हत a. disappointed.
    -हर a. pleasing, charming, attractive, fascinating, lovely; अव्याजमनोहरं वपुः Ś.1.18; Ku.3.39; R.3.32. (
    -रः) a kind of jasmine. (
    -रम्) gold.
    -हर्तृ, -हारिन् a. heart-stealing, captivating, agreeable, plea- sing; हितं मनोहारि च दुर्लभं वचः Ki.1.4; गाङ्गं वारि मनोहारि मुरारिचरणच्युतम् Gaṅgāṣṭaka by Vālmīki 7.
    -हारी an unchaste or unfaithful woman.
    -ह्लादः gladness of heart.
    -ह्वा red arsenic; मनःशिला मनोगुप्ता मनोह्वा नागजिह्विका Bhāva. P.

    Sanskrit-English dictionary > मनस् _manas

  • 3 रथ


    rátha
    1) m. (4. ṛi) « goer», a chariot, car, esp. a two-wheeled war-chariot (lighter andﾠ swifter than the anas q.v.), any vehicle orﾠ equipage orﾠ carriage (applied alsoﾠ to the vehicles of the gods), waggon, cart RV. etc. etc. (ifc. f. ā);

    a warrior, hero, champion MBh. Kathās. BhP. ;
    the body L. ;
    a limb, member, part L. ;
    Calamus Rotang L. ;
    Dalbergia Ougeinensis L. ;
    = paurusha L. ;
    (ī) f. a small carriage orﾠ waggon, cart Ṡiṡ. ;
    ratha
    2) m. ( ram) pleasure, joy, delight (cf. mano-ratha);

    affection, love (cf. next). - 2
    - रथकट्या
    - रथकड्या
    - रथकर
    - रथकल्पक
    - रथकाम्य
    - रथकाय
    - रथकार
    - रथकारक
    - रथकुटुम्ब
    - रथकुटुम्बिक
    - रथकुटुम्बिन्
    - रथकूबर
    - रथकृच्छ्र
    - रथकृत्
    - रथकृत्स्न
    - रथकेतु
    - रथक्रान्त
    - रथक्रीत
    - रथक्षय
    - रथक्षोभ
    - रथगणक
    - रथगर्भक
    - रथगुप्ति
    - रथगृत्स
    - रथगोपन
    - रथग्रन्थि
    - रथघोष
    - रथचक्र
    - रथचरण
    - रथचर्या
    - रथचर्षण
    - रथचर्षणि
    - रथचित्र
    - रथजङ्घा
    - रथजित्
    - रथजूति
    - रथज्ञान
    - रथज्वर
    - रथतुर्
    - रथदानविधि
    - रथदारु
    - रथदुर्ग
    - रथद्रु
    - रथद्रुम
    - रथधुर्
    - रथधुर्य
    - रथनाभि
    - रथनिर्घोष
    - रथनिर्ह्राद
    - रथनिस्वन
    - रथनीड
    - रथनेमि
    - रथंतर
    - रथपथ
    - रथपद
    - रथपद्धति
    - रथपर्याय
    - रथपाद
    - रथपुंगव
    - रथप्रतिष्ठाविधि
    - रथप्रष्ठ
    - रथप्रा
    - रथप्रोत
    - रथप्रोष्ठ
    - रथप्सा
    - रथबन्ध
    - रथभङ्ग
    - रथभृत्
    - रथमण्डल
    - रथमध्य
    - रथमहोत्सव
    - रथमार्ग
    - रथमित्र
    - रथमुख
    - रथयातक
    - रथयात्रा
    - रथयान
    - रथयावन्
    - रथयुग
    - रथयुज्
    - रथयुद्ध
    - रथयूथ
    - रथयोग
    - रथयोजक
    - रथयोध
    - रथरश्मि
    - रथराज
    - रथरेणु
    - रथरेष
    - रथलक्षण
    - रथवंश
    - रथवत्
    - रथवर
    - रथवर्त्मन्
    - रथवारक
    - रथवाह
    - रथवाहक
    - रथवाहण
    - रथवाहन
    - रथविज्ञान
    - रथविद्या
    - रथविमोचन
    - रथवीति
    - रथवीथी
    - रथवृत्
    - रथवेग
    - रथव्रज
    - रथव्रात
    - रथशक्ति
    - रथशाला
    - रथशिक्षा
    - रथशिरस्
    - रथशीर्ष
    - रथश्रेणि
    - रथसङ्ग
    - रथसत्तम
    - रथसप्तमी
    - रथसारथि
    - रथसूत्र
    - रथस्थ
    - रथस्पति
    - रथस्पष्ट
    - रथस्पृश्
    - रथस्वन

    Sanskrit-English dictionary > रथ

См. также в других словарях:

  • rátha-bandha — रथबन्ध …   Indonesian dictionary

Поделиться ссылкой на выделенное

Прямая ссылка:
… Нажмите правой клавишей мыши и выберите «Копировать ссылку»