-
21 अहन् _ahan
अहन् n. [न जहाति न त्यजति सर्वथा परिवर्तनं, न हा-कनिन् Uṇ.1.55.] (Nom. अहः, अह्नी-अहनी, अहानि, अह्ना, अहोभ्याम् &c.; अहरिति हन्ति पाप्मानं जहाति च Śat. Br.)1 A day (including day and night); अहः शब्दो$पि अहोरात्रवचनः । रात्रिशब्दो$पि । ŚB. on MS.8.1.16. अघाहानि Ms.5.84.-2 Day time सव्यापारामहनि न तथा पीडयेन्मद्वियोगः Me.9; यदह्ना कुरुते पापम् by day; अग्निर्ज्योतिरहः शुक्लः Bg.8.54.-3 The sky (as traversed by the sun); समारूढे च मध्यमह्नः सवितरि K.99; M.2.-4 A sacrificial or festival day.-5 A day's work.-6 Viṣṇu.-7 Night.-8 A portion of a book appointed for a day.-9 A day personified as one of the eight Vasus.-नी (du.) Day and night (At the end of comp. अहन् is changed to अहः, हम् or to अह्न; see P.V.4.88-91; VI.3.11, VIII.4.7. Note: At the beginning of comp. it assumes the forms अहस् or अहर्; e. g. सप्ताहः, एकाहः, पूर्वाह्णः, अपराह्णः पुण्याहं, सुदिनाहं, अहःपतिः or अहर्पतिः &c. &c.).-Comp. -अहः (अहरहः) ind. Day by day, daily. अहरहःस्नात्वा सन्ध्यामुपासीत; अहरहर्नयमानो गामश्वं पुरुषं पशुम् Mbh. on 2.2.29.-आगमः (अहरा˚) the approach of day-आदिः dawn; शशधरमहरादौ रागवानुष्णरश्मिः Śi.11.62.-करः (˚हः or ˚स्करः)1 the sun; अलंचकारास्य वधूरहस्करः Śi 1.58; (P.III.2.21.)-2 a kind of tree.-गणः, (˚हर्ग˚)1 a series of sacrificial days.-2 a month.-3 any calculated term (Wilson).-जरः [अहोभिः परिवर्तमानो लोकान् जरयति जृ-णिच् अच्, अहानि वा अस्मिन् जीर्यन्ति आधारे अप्-वा Tv.] Ved. the year as making days old.-जात a. Ved. born in the day or from day, not belonging to night.-दिव a. (˚हर्दि˚) existing every day. (-वम्) ind. [अहश्च दिवा च समा ˚द्व˚] daily, every day, day by day; य इत्थमस्वास्थ्यमहर्दिवं दिवः Śi.1.51.-दिवि ind. day by day, every day, constantly; यथा श्येनात् पतत्रिणः संविजन्ते अहर्दिवि सिंहस्य स्तनयोर्यथा Av.5.21.6.-दृश् a. Ved. belonging to the day, living; इन्द्रो विश्वान् बेकनाटाँ अहर्दृशः Rv.8.66.1.-नाथः 1 the sun, the lord of the day.-2 a kind of tree.-निशम् [अहश्च निशा च समा˚ द्व˚] a day and night, a whole day; तस्य सोहर्निशस्यान्ते प्रसुप्तः प्रतिबुद्धयते Ms.1.74,4.97. (-शम्) ind. day and night, during the whole day, continually.-पतिः [अहःपतिः, अहर्पतिः, अहस्पतिः P.VIII.2.7 Mbh. Vārt.]1 the sun; ननु राह्वाह्वमहर्पतिं तमः Śi.16.57; R.1.54.-2 an epithet of Śiva.-3 a kind of tree.-4 swallow, wort.-बान्धवः the sun.-भाज्, -लोक a. Ved. partaking of the day.-मणिः the sun.-मुखम् commencement of the day, morning, dawn.-स्थन्तरम् (P.VIII.2.68 Vārt.) a portion of Sāma to be chanted at day.-रात्रः (-त्रम् also)1 a day and night (P.II.4.29.); त्रीनहोरात्रान् Nala.12.44; त्रिंशत्कला मुहूर्तः स्यादहोरात्रं तु तावतः Ms.1.64.65; Y.1.147.-2 a day of the Pitṛis, a month of the gods and a year of Brahmā.-विद् a. Ved.1 existing many days.-2 known long ago.-3 one who knows the fit time or season of a sacrifice.-शेषः, -षम् (˚हः शेषम्)1 evening.-2 the last day of defilement. -
22 पङ्क्तिः _paṅktiḥ
पङ्क्तिः f. [पञ्च् विस्तारे क्तिन्]1 A line, row, range, series; दृश्येत चारुपदपङ्क्तिरलक्तकाङ्का V.4.16; पक्ष्मपङ्क्तिः R. 2.19; अलिपङ्क्तिः Ku.4.15; सहस्रधात्मा व्यरुचद्विभक्त पयोमुचां पङ्क्तिषु विद्युतेव R.6.5.-5 A group, collection, flock, troop.-3 A row of people (of the same caste) sitting down to a meal, a company or party at dinner of the same caste; cf. पङ्क्तिपावन below.-4 The living genera- tion-5 The earth.-6 Fame, celebrity.-7 A collec- tion of five, or the number 'five'.-8 The number 'ten' as in पङ्क्तिरथ, पङ्क्तिग्रीव.-9 Cooking; maturing,-1 A company of persons of the same tribe.-11 A sort of fivefold metre.-Comp. -कण्टकः = पङ्क्तिदूषक q. v.-2 a white-flowering Achyranthas (Mar. पांढरा आघाडा).-क्रमः An order, succession.-ग्रीवः an epi- thet ot Rāvaṇa.-चरः an osprey.-दूषः, -दूषकः a per- son defiling a society at dinner-time; तेषामन्ये पङ्क्तिदूषा- स्तथा$न्ये पङ्क्तिपावनाः Mb.13.9.5.-दोषः anything that defiles a social circle.-पावनः a respectable or eminent person; especially, a respectable Brāhmaṇa who, being very learned, always gets the seat of honour at dinner parties, or who purifies by his pre- sence the पङ्क्ति or persons who sit in the same row to dine with him; Śi.14.33; पङ्क्तिपावनाः पञ्चाग्नयः Māl.1. where Jagaddhara says:--पङ्क्तिपावनाः पङ्क्तौ भोजनादि- गोष्ठयां पावनाः । अग्रभोजिनः पवित्रा वा । यद्वा । यजुषां पारगो यस्तु साम्नां यश्चापि पारगः । अथर्वशिरसो$ध्येता ब्राह्मणः पङ्क्तिपावनः ॥ or अग्ऱ्याः सर्वेषु वेदेषु सर्वप्रवचनेषु च । यावदेते प्रपश्यन्ति पङ्क्त्यां तावत् पुनन्ति च ॥ ततो हि पावनात् पङ्क्त्या उच्यन्ते पङ्क्तिपावनाः. Manu explains the word thus:-- अपाङ्क्त्योपहता पङ्क्तिः पाव्यते यैद्विजोत्तमैः । तान्निबोधत कार्त्स्न्येन द्विजाग्ऱ्यान् पङ्क्तिपावनान् Ms.3. 183; see 3.184,186 also.-बीजः Acacia Arabica (Mar. पांगारा, etc.).-रथः N. of Daśaratha; नृपतेः प्रतिषिद्धमेव तत्कृतवान्पङ्क्तिरथो विलङ्घ्य यत् R.9.74. -
23 प्रजातिः _prajātiḥ
प्रजातिः f.1 Procreation, production, propagation; प्रजातिश्च स्वाध्यायप्रवचने च T. Up.1.9.1; अथापि काममेतं ते प्रजात्यै करवाण्यलम् Bhāg.3.14.21.-2 Delivery.-3 Pro- creative power.-4 Travail, labour. -
24 प्रभव _prabhava
प्रभव a.1 Excellent, distinguished.-2 Superior, powerful.-वः 1 Source, origin; अनन्तरत्नप्रभवस्य यस्य Ku. 1.3; अकिंचनः सन् प्रभवः स संपदाम् 5.77; R.9.75.-2 Birth, production.-3 The source of a river; तस्या एवं प्रभवमचलं प्राप्य गौरं तुषारैः Me.54.-4 The operative cause, origin of being (as father, mother &c.); तमस्याः प्रभवमवगच्छ Ś.1.-5 The author, creator; अतश्चराचरं विश्वं प्रभवस्तस्य गीयसे Ku.2.5.-6 Birthplace.-7 Power, strength, valour, majestic dignity (= प्रभाव q. v.).-8 An epithet of Viṣṇu.-9 Prosperity, happiness; प्रभवार्थाय भूतानां धर्म- प्रवचनं कृतम् Mb.12.19.1.-1 (At the end of comp.) Arising or originating from, derived from; सूर्यप्रभवो वंशः R.1.2; Ku.3.15; यथा नदीनां प्रभवः (meeting place) समुद्रः, यथाहुतीनां प्रभवो (growth) हुताशः । यथेन्द्रियाणां प्रभवं (one having mastery over) मनो$पि तथा प्रभुर्नो भगवानुपेन्द्रः Madhyama-vyāyoga 1.51. -
25 प्रश्नः _praśnḥ
प्रश्नः [प्रच्छ्-भावे नङ्]1 A question, query; an inquiry, interrogation (अविज्ञातप्रवचनं प्रश्न इत्यभिधीयते); अनामयप्रश्न- पूर्वकम् Ś.5 'with an inquiry about (your) well-being or health.'-2 A judicial inquiry or investigation.-3 A point at issue, a subject of controversy, controverted or disputed point; इति प्रश्न उपस्थितः.-4 A problem for solution or calculation; अहं ते प्रश्नं दास्यामि Mk.-5 Inquiry into the future.-6 A short section of a work.-7 Basket-work.-8 A task or lesson (in Vedic recitation).-Comp. -उपनिषद् f. N. of an Upaniṣad consisting of six questions and six answers.-कथा a story containing a question.-दूतिः, -ती f. a riddle, an enigma.-पूर्वकेन ind. after examination; Hch.-वादिन् a fortune-teller.-विवाकः an arbitrator, umpire. -
26 मानुष _mānuṣa
मानुष a. (-षी f.) [मनोरयम् अण् सुक् च]1 Human; मानुषी तनुः, मानुषी वाक् &c.; R.1.6;16.22; मानुषे लोके Bg. 4.12; अवजानन्ति मां मूढा मानुषीं तनुमाश्रितम् 9.11; Ms.4.124.-2 Humane, kind.-षः 1 A man, human being.-2 An epithet of the three signs of the zodiac, Gemini, Virgo, and Libra.-षी 1 A woman.-2 A branch of medicine, administering drugs and herbs.-षम् 1 Humanity.-2 Human effort or action; मानुषं च स्वाध्यायप्रवचने च T. Up.1.9.1.-3 Manhood; श्रीरेषा द्रौपदीरूपा त्वदर्थे मानुषं गता Mb.18.4.12.-Comp. -उपेत a. joined with human effort.-राक्षसः a fiend in human form.-लौकिक a. belonging to the world of men.-सम्भव a. coming from or produced by man. -
27 मान्द्यम् _māndyam
मान्द्यम् [मन्द-ष्यञ्]1 Dulness, laziness, slowness; प्रवचने मान्द्यम् Pt.1.19.-2 Stupidity.-3 Weakness, feeble state; अग्निमान्द्यम्.-4 Apathy.-5 Sickness, illness, indisposition.-Comp. -व्याजः simulation of illness. -
28 रात्रिः _rātriḥ _त्री _trī
रात्रिः त्री f. [राति सुखं भयं वा रा-त्रिप् वा ङीप् Uṇ.4.69]1 Night; रात्रिर्गता मतिमतां वर मुञ्च शशथ्याम् R.5.66; दिवा काकरवाद् भीता रात्रौ तरति नर्मदाम्.-2 The darkness of night.-3 Turmeric; Mb.13.136.25.-4 One of the four forms or bodies of Brahmā.-5 Day and night; अहःशब्दो$पि अहोरात्रवचनः । रात्रिशब्दो$पि ŚB. on MS.8.1.16; यां रात्रिं जायते जीवो यां रात्रिं च विनश्यति Mb.13.9.4.-Comp. -अटः 1 a goblin, demon, ghost.-2 a thief.-अन्धः a. night-blind.-आगमः, -उपायः the approach of night.-करः 1 the moon.-2 camphor.-चरः (also-रात्रिंचर) (-री f.)1 'a night rover', robber, thief.-2 a watchman, patrol, guard.-3 a demon, ghost, evil spirit; (तं) यान्तं वने रात्रिचरी डुढौके Bk.2.23.-चर्या 1 night-roving.-2 a nightly act or ceremony.-जम् a star, constellation.-जलम् dew.-जागरः 1 night-watching, wakefulness or sitting up at night; आरुरोह कुमुदा- करोपमां रात्रिजागरपरो दिवाशयः R.19.34.-2 a dog. ˚दः a gnat.-तरा the dead of night.-तिथिः f. a lunar night.-द्विष् the sun.-नाथः the moon.-नाशनः the sun.-पर्युषित a. stale.-पुष्पम् a lotus-flower opening at night.-बलः a demon.-भुजङ्गः the moon.-मणिः 1 the moon.-2 camphor.-योगः night-fall.-रक्षः, -रक्षकः a watchman, guard.-रागः darkness, obscurity.-वासस् n.1 night-dress.-2 darkness.-विगमः 'end of night', break of day, dawn, day- light.-विश्लेषगामिन् m. the ruddy goose.-वेदः, -वेदिन् m. a cock.-सत्रन्यायः the rule according to which an act, for which no fruit is stated directly in the injunctive text, should be held as yielding the result spoken of in the अर्थवाद text connected with it. This rule is discussed and established by Jaimini and Śabara in MS.4.3.17-19.-हासः the white lotus.-हिण्डकः 1 a guard of the women's apartments.-2 a night-stalker. -
29 स्थूलता _sthūlatā _त्वम् _tvam
स्थूलता त्वम् 1 Largeness, bulkness, bigness; कौटिल्यं कचसंचये प्रवचने मान्द्यं त्रिके स्थूलता (दृश्यते) Pt.1.19.-2 Dulness, stupidity.-3 (In phil.) Grossness.Sanskrit-English dictionary > स्थूलता _sthūlatā _त्वम् _tvam
-
30 preach
V1. प्रवचन देनाGautam budha had preached many people.He was always preaching the virtues of capitalism. -
31 pulpit
N1. फ्रवचन मंचOn the occasion of teacher'स् day, the pulpit was beautifully decorated by the students with colourful garlands. -
32 sermonize
V1. प्रवचन या उपदेश देनाThe teacher sermonizes the students. -
33 कपिल
kapilámf (ā)n. ( kam Uṇ. I, 56 ;
more probably connected with kapi BRD.), monkeycoloured, brown, tawny, reddish RV. X, 27, 16 ṠBr. R. etc.. ;
red-haired Mn. III, 8 ;
m. the brown orﾠ tawny orﾠ reddish colour Suṡr. ;
a kind of mouse;
a kind of ape Kathās. ;
a (brown) dog L. ;
incense L. ;
N. of an ancient sage (identified by some with Vishṇu andﾠ considered as the founder of the Sāṃkhya system of philosophy) MBh. Bhag. etc.;
N. of several other men;
of a Dānava Hariv. 197 BhP. ;
of a Nāga MBh. III, 8010 Hariv. etc.. ;
of a Varsha in Kuṡa-dvipa VP. II, 4, 37 ;
of several mountains;
a form of fire MBh. III, 14197 ;
N. of the sun MBh. III, 154 ;
(ās) m. pl. N. of a people VarBṛS. ;
of the Brāhmans in Ṡālmala-dvīpa VP. II, 4, 31 ;
(ā) f. a brown cow Yājñ. I, 205 MBh. etc.. ;
a fabulous cow celebrated in the Purāṇas W. ;
a kind of leech Suṡr. I, 40, 20 ;
a kind of ant Suṡr. II, 296, 12 ;
Dalbergia Sissoo L. ;
Aloe Perfoliata L. ;
a sort of perfume L. ;
a kind of medicinal substance L. ;
a kind of brass L. ;
N. of a daughter of Daksha MBh. ;
of a Kiṃnara woman Kāraṇḍ. ;
of a river MBh. III, 14233 VP. ;
N. of the female of the elephant Puṇḍarika (q.v.) L. ;
- कपिलगीता
- कपिलजट
- कपिलदेव
- कपिलद्युति
- कपिलद्राक्षा
- कपिलद्रुम
- कपिलधारा
- कपिलधूसर
- कपिलपञ्चरात्र
- कपिलपुर
- कपिलफला
- कपिलभद्रा
- कपिलभाष्य
- कपिलरुद्र
- कपिलर्षि
- कपिललोह
- कपिलवस्तु
- कपिलशर्मन्
- कपिलशिंशपा
- कपिलसंहिता
- कपिलसांख्यप्रवचन
- कपिलाक्षा
- कपिलाचार्य
- कपिलाञ्जन
- कपिलातीर्थ
- कपिलाधिका
- कपिलापति
- कपिलावट
- कपिलाश्रम
- कपिलाश्व
- कपिलाषष्ठी
- कपिलाह्रद
- कपिलेश्वरतीर्थ
- कपिलेश्वरदेव
-
34 कर्म
karma
- कर्मकर
- कर्मकरीभाव
- कर्मकर्तृ
- कर्मकाण्ड
- कर्मकार
- कर्मकारक
- कर्मकारापय
- कर्मकारिन्
- कर्मकार्मुक
- कर्मकाल
- कर्मकीलक
- कर्मकृत्
- कर्मकृतवत्
- कर्मकृत्य
- कर्मकौमुदी
- कर्मक्रियाकाण्ड
- कर्मक्षम
- कर्मक्षय
- कर्मक्षेत्र
- कर्मगति
- कर्मगुप्त
- कर्मग्रन्थ
- कर्मग्रन्थिप्रथमविचार
- कर्मघात
- कर्मचण्डाल
- कर्मचन्द्र
- कर्मचारिन्
- कर्मचित्
- कर्मचेष्टा
- कर्मचोदना
- कर्मज
- कर्मगुण
- कर्मजित्
- कर्मज्ञ
- कर्मतत्त्वप्रदीपिका
- कर्मता
- कर्मत्व
- कर्मत्याग
- कर्मदीप
- कर्मदुष्ट
- कर्मदेव
- कर्मदोष
- कर्मधारय
- कर्मध्वंस
- कर्मनामन्
- कर्मनाशा
- कर्मनिबन्ध
- कर्मनिर्णय
- कर्मनिर्हार
- कर्मनिष्ठ
- कर्मन्यास
- कर्मपथ
- कर्मपद्धति
- कर्मपाक
- कर्मपारदा
- कर्मप्रकाश
- कर्मप्रकाशिका
- कर्मप्रकाशिनी
- कर्मप्रदीप
- कर्मप्रदीपिका
- कर्मप्रवचनीय
- कर्मप्रवाद
- कर्मफल
- कर्मबन्ध
- कर्मबन्धन
- कर्मबाहुल्य
- कर्मबीज
- कर्मबुद्धि
- कर्मभू
- कर्मभूमि
- कर्मभूय
- कर्मभेदविचार
- कर्ममय
- कर्ममार्ग
- कर्ममास
- कर्ममीमांसा
- कर्ममूल
- कर्मयुग
- कर्मयोग
- कर्मयोनि
- कर्मरङ्ग
- कर्मरत्नावली
- कर्मर्घ
- कर्मलोचन
- कर्मवचन
- कर्मवज्र
- कर्मवत्
- कर्मवश
- कर्मवशिता
- कर्मवाटी
- कर्मविघ्न
- कर्मविधि
- कर्मविपर्यय
- कर्मविपाक
- कर्मविरोधिन्
- कर्मविशेष
- कर्मव्यतिहार
- कर्मशतक
- कर्मशल्य
- कर्मशाला
- कर्मशाली
- कर्मशील
- कर्मशूर
- कर्मशौच
- कर्मश्रेष्ठ
- कर्मसंवत्सर
- कर्मसंग्रह
- कर्मसचिव
- कर्मसंन्यासिक
- कर्मसमाप्त
- कर्मसंभव
- कर्मसाक्षिन्
- कर्मसाधक
- कर्मसाधन
- कर्मसारथि
- कर्मसिद्धि
- कर्मसेन
- कर्मसेनीय
- कर्मस्तव
- कर्मस्थ
- कर्मस्थान
- कर्महस्त
- कर्महीन
- कर्महेतु
- कर्माक्षम
- कर्माङ्ग
- कर्माजीव
- कर्मात्मन्
- कर्मादित्य
- कर्माधिकार
- कर्माध्यक्ष
- कर्मानुबन्ध
- कर्मानुबन्धिन्
- कर्मानुरूप
- कर्मानुष्ठान
- कर्मानुष्ठायिन्
- कर्मानुसार
- कर्मान्त
- कर्मान्तर
- कर्मान्तिक
- कर्माभिधायक
- कर्माभिधायिन्
- कर्मारम्भ
- कर्मार्ह
- कर्माशय
- कर्माश्रितभक्त
- कर्मेन्द्रिय
- कर्मोदार
- कर्मोद्युक्त
- कर्मोद्योग
- कर्मोपकरण
-
35 धर्म
dhárma1) m. (rarely n. gaṇa ardharcâ̱di;
the older form of the RV. is dhárman q.v.) that which is established orﾠ firm, steadfast decree, statute, ordinance, law;
usage, practice, customary observance orﾠ prescribed conduct, duty;
right, justice (often as a synonym of punishment);
virtue, morality, religion, religious merit, good works ( dhármeṇa orﾠ - māt ind. according to right orﾠ rule, rightly, justly, according to the nature of anything;
cf. below;
mesthita mfn. holding to the law, doing one's duty) AV. etc. etc.;
Law orﾠ Justice personified (as Indra ṠBr. etc.;
as Yama MBh. ;
as born from the right breast of Yama andﾠ father of Ṡama, Kāma andﾠ Harsha ib. ;
as Vishṇu Hariv. ;
as Prajā-pati andﾠ son-in-law of Daksha Hariv. Mn. etc.;
as one of the attendants of the Sun L. ;
as a Bull Mn. VIII, 16 ;
as a Dove Kathās. VII, 89, etc..);
the law orﾠ doctrine of Buddhism (as distinguished from the sañgha orﾠ monastic order MWB. 70);
the ethical precepts of Buddhism ( orﾠ the principal dharma called sūsra, as distinguished from the abhi-dharma orﾠ, further dharma andﾠ from the vinaya orﾠ discipline, these three constituting the canon of Southern Buddhism MWB. 61);
the law of Northern Buddhism (in 9 canonical scriptures,
viz. Prajñā-pāramitā, Gaṇḍa-vyūha, Daṡa-bhūmîṡvara, Samadhirāja, Laṇkâvatāra, Saddharma-puṇḍarika, Tathagata-guhyaka, Lalita-vistara, Suvarṇa-prabhāsa, ib. 69);
nature, character, peculiar condition orﾠ essential quality, property, mark, peculiarity (= sva-bhāva L. ;
cf. daṡa-dh-gata ṠBr. etc. etc.;
upamānôpameyayordh-, the tertium comparationis Pāṇ. 2-1, 55 Sch.);
a partic. ceremony MBh. XIV, 2623 ;
sacrifice L. ;
the ninth mansion Var. ;
an Upanishad. L. ;
associating with the virtuous L. ;
religious abstraction, devotion L. ;
= upamā L. (cf. above);
a bow Dharmaṡ. ;
a Soma-drinker L. ;
N. of the 15th Arhat of the present Ava-sarpiṇī L. ;
of a son of Anu andﾠ father of Ghṛita Hariv. ;
of a son of Gāndhāra andﾠ father of Dhṛita Pur. ;
of a son of Haihaya andﾠ father of Netra BhP. ;
of a son of Pṛithu-ṡravas andﾠ of Uṡanas ib. ;
of a son of Su-vrata VP. (cf. dharma-sūtra);
of a son of Dīrgha-tapas, Vāyup. ;
of a king of Kaṡmīra, Rāj. IV, 678 ;
of another man ib. VII, 85 ;
of a lexicographer etc. ( alsoﾠ - paṇḍita, - bhaṭṭa andﾠ - ṡāstrin) Cat. ;
+ Cf. Lat. firmus,
Lith. dermé
dharma2) Nom. P. - mati, to become, law Vop. ;
3) in comp. for - man q.v.
- धर्मकञ्चुक
- धर्मकथक
- धर्मकथा
- धर्मकरोपाध्याय
- धर्मकर्मन्
- धर्मकाङ्क्षिणी
- धर्मकाण्ड
- धर्मकाम
- धर्मकाय
- धर्मकार
- धर्मकारण
- धर्मकार्य
- धर्मकाल
- धर्मकीर्ति
- धर्मकील
- धर्मकूट
- धर्मकूप
- धर्मकृच्छ्र
- धर्मकृत्
- धर्मक्रित्य
- धर्मकेतु
- धर्मकोश
- धर्मकोष
- धर्मकोशव्याख्या
- धर्मक्रिया
- धर्मक्षेत्र
- धर्मखण्ड
- धर्मगञ्ज
- धर्मगवेष
- धर्मगहनाभ्युद्गतराज
- धर्मगुप्
- धर्मगुप्त
- धर्मगोप
- धर्मघट
- धर्मघोष
- धर्मघ्न
- धर्मचक्र
- धर्मचक्षुस्
- धर्मचन्द्र
- धर्मचर
- धर्मचरण
- धर्मचर्या
- धर्मचारिन्
- धर्मचिन्तक
- धर्मचिन्तन
- धर्मचिन्ता
- धर्मचिन्तिन्
- धर्मच्छल
- धर्मज
- धर्मजन्मन्
- धर्मञिज्ञासा
- धर्मजीवन
- धर्मज्ञ
- धर्मज्ञान
- धर्मतत्त्व
- धर्मतन्त्र
- धर्मतस्
- धर्मता
- धर्मतीर्थ
- धर्मत्याग
- धर्मत्रात
- धर्मत्व
- धर्मद
- धर्मदक्षिणा
- धर्मदत्त
- धर्मदर्शन
- धर्मदर्शिन्
- धर्मदान
- धर्मदार
- धर्मदास
- धर्मदिन्ना
- धर्मदीप
- धर्मदीपिका
- धर्मदुघा
- धर्मदृढाभेद्यसुनिलम्ब्ब
- धर्मदृश्
- धर्मदृष्टि
- धर्मदेव
- धर्मदेशक
- धर्मदेशना
- धर्मदोग्ध्री
- धर्मद्रवी
- धर्मद्रुह्
- धर्मद्रोण
- धर्मद्रोहिन्
- धर्मद्वार
- धर्मद्वेषिन्
- धर्मद्वैतनिर्णय
- धर्मधर
- धर्मधातु
- धर्मधात्री
- धर्मधारय
- धर्मधुर्य
- धर्मधृक्
- धर्मधृत्
- धर्मधेनु
- धर्मध्वज
- धर्मनद
- धर्मनन्दन
- धर्मनन्दिन्
- धर्मनाथ
- धर्मनाभ
- धर्मनाशा
- धर्मनित्य
- धर्मनिबन्ध
- धर्मनिवेश
- धर्मनिष्ठ
- धर्मनिष्पत्ति
- धर्मनेत्र
- धर्मंदद
- धर्मपञ्चविंशतिका
- धर्मपट्ट
- धर्मपट्टन
- धर्मपति
- धर्मपत्तन
- धर्मपत्त्र
- धर्मपत्नी
- धर्मपथ
- धर्मपथिन्
- धर्मपर
- धर्मपरायण
- धर्मपरिक्षा
- धर्मपर्याय
- धर्मपाठक
- धर्मपाल
- धर्मपाश
- धर्मपीठ
- धर्मपीडा
- धर्मपुत्र
- धर्मपुर
- धर्मपुरस्कार
- धर्मपुराण
- धर्मपूत
- धर्मप्रकाश
- धर्मप्रचार
- धर्मप्रतिरूपक
- धर्मप्रदीप
- धर्मप्रधान
- धर्मप्रभास
- धर्मप्रमाणपरिच्छेद
- धर्मप्रवक्त्रि
- धर्मप्रवचन
- धर्मप्रवृत्ति
- धर्मप्रश्न
- धर्मप्रस्थ
- धर्मप्रिय
- धर्मप्रेक्ष
- धर्मप्लव
- धर्मबल
- धर्मबाणिजिक
- धर्मबाह्य
- धर्मबिन्दु
- धर्मबुद्धि
- धर्मभगिनी
- धर्मभग्न
- धर्मभागिन्
- धर्मभाणक
- धर्मभिक्षुक
- धर्मभीरु
- धर्मभृत्
- धर्मभृत
- धर्मभ्रातृ
- धर्ममति
- धर्ममय
- धर्ममहामात्र
- धर्ममात्र
- धर्ममार्ग
- धर्ममित्र
- धर्ममीमांसा
- धर्ममूल
- धर्ममृज्
- धर्ममेघ
- धर्ममेरु
- धर्मयज्ञ
- धर्मयशस्
- धर्मयुक्त
- धर्मयुग
- धर्मयुज्
- धर्मयुद्ध
- धर्मयोगेश्वर
- धर्मयोनि
- धर्मरक्षिता
- धर्मरत
- धर्मरति
- धर्मरत्न
- धर्मरथ
- धर्मरसायन
- धर्मरहस्य
- धर्मराज्
- धर्मराज
- धर्मराजन्
- धर्मराजिका
- धर्मरात्री
- धर्मरुचि
- धर्मरोधिन्
- धर्मलक्षण
- धर्मलोप
- धर्मवत्
- धर्मवत्सल
- धर्मवर्तिन्
- धर्मवर्धन
- धर्मवर्मन्
- धर्मवसुप्रद
- धर्मवाचस्पति
- धर्मवाणिजक
- धर्मवाणिजिक
- धर्मवाणिज्यक
- धर्मवाद
- धर्मवासर
- धर्मवाह
- धर्मवाहन
- धर्मवाह्य
- धर्मविचार
- धर्मविजय
- धर्मविद्
- धर्मविद्या
- धर्मविधर्मन्
- धर्मविधि
- धर्मविप्लव
- धर्मविरोधवत्
- धर्मविवरण
- धर्मविव्रिति
- धर्मविवर्धन
- धर्मविवेक
- धर्मविवेचन
- धर्मवृत्ति
- धर्मवृद्ध
- धर्मवैतंसिक
- धर्मव्यतिक्रम
- धर्मव्यवस्था
- धर्मव्याध
- धर्मशरीर
- धर्मशर्मन्
- धर्मसाटप्रतिच्छन्न
- धर्मशाला
- धर्मशासन
- धर्मशास्त्र
- धर्मसास्त्रिन्
- धर्मशील
- धर्मशुद्धि
- धर्मशेरवण
- धर्मश्रेष्ठिन्
- धर्मसंयुक्त
- धर्मसंसृत
- धर्मसंहिता
- धर्मसंकथा
- धर्मसङ्ग
- धर्मसंगर
- धर्मसंगीति
- धर्मसंग्रह
- धर्मसंचय
- धर्मसंज्ञ
- धर्मसत्यव्रत
- धर्मसत्यव्रतेयु
- संतानसू
- धर्मसभा
- धर्मसमय
- धर्मसम्प्रदायदीपिका
- धर्मसहाय
- धर्मसागर
- धर्मसांकथ्य
- धर्मसाधन
- धर्मसार
- धर्मसारथि
- धर्मसावर्णि
- धर्मसावर्णिक
- धर्मसिंह
- धर्मसिन्धु
- धर्मसुत
- धर्मसुबोधिनी
- धर्मसू
- धर्मसूक्त
- धर्मसूत्र
- धर्मसेतु
- धर्मसेन
- धर्मसेवन
- धर्मस्कन्ध
- धर्मस्थ
- धर्मस्थल
- धर्मस्थविर
- धर्मस्थितिता
- धर्मस्थूणाराज
- धर्मस्मारक
- धर्मस्मृति
- धर्मस्वामिन्
- धर्महन्तृ
- धर्महानि
- धर्महीन
-
36 मधुर
madhuramf (ā)n. sweet, pleasant, charming, delightful ĀṡvGṛ. R. Suṡr. etc.;
sounding sweetly orﾠ uttering sweet cries, melodious, mellifluous MBh. Kāv. etc. (am ind.);
m. sweetness L. ;
a kind of leguminous plant Car. ;
the red sugar-cane L. ;
a species of mango L. ;
a Moringa with red flowers L. ;
rice L. ;
a partic. drug (= jīvaka) L. ;
molasses L. ;
sour gruel ( alsoﾠ f. ā) L. ;
N. of one of the attendants of Skanda MBh. ;
of a Gandharva, Saddhp.;
(with ācārya), of a teacher Cat. (cf. mādhura);
(ā) f. Anethum Sowa orﾠ Panmorium L. ;
Beta Bengalensis L. ;
Asparagus Racemosus andﾠ other plants L. ;
liquorice L. ;
a kind of root similar to ginger L. ;
sour rice-water L. ;
N. of a town (= mathurā) Pat. on Pāṇ. 1-2, 51 Vārtt. 5 ;
of the tutelary deity of the race of Vandhula Cat. ;
(ī) f. kind of musical instrument L. ;
n. kind orﾠ friendly manner (only eṇa ind.) Hariv. ;
the quality of the throat which makes the voice sweet L. ;
sweetness, syrup, treacle L. ;
poison L. tin L. ;
- मधुरकण्टक
- मधुरकण्ठिन्
- मधुरखर्जूरिका
- मधुरखर्जूरी
- मधुरगात्र
- मधुरचारुमञ्जुस्वरता
- मधुरजम्बीर
- मधुरता
- मधुरत्रय
- मधुरत्व
- मधुरत्वच
- मधुरनिर्घोष
- मधुरनिस्वन
- मधुरपटोली
- मधुरप्रलापिन्
- मधुरप्रियदर्शन
- मधुरफल
- मधुरबीजपूर
- मधुरभाषितृ
- मधुरभाषिन्
- मधुरमय
- मधुरराविन्
- मधुरलता
- मधुरवचन
- मधुरवल्ली
- मधुरवाच्
- मधुरविपाक
- मधुरशील
- मधुरशुक्लमूत्र
- मधुरसम्भाष
- मधुरस्रवा
- मधुरस्वन
- मधुरस्वर
-
37 मन्त्र
mantramántram. (rarely n.;
ifc. f. ā), « instrument of thought», speech, sacred text orﾠ speech, a prayer orﾠ song of praise RV. AV. TS. ;
a Vedic hymn orﾠ sacrificial formula, that portion of the Veda which contains the texts called ṛic orﾠ yajus orﾠ sāman (q.v.) as opp. to the Brāhmana andﾠ Upanishad. portion ( seeﾠ IW. 5 etc..) Br. GṛṠrS. etc.;
a sacred formula addressed to any individual deity (e.g.. om ṡivāya namaḥ) RTL. 61 ;
a mystical verse orﾠ magical formula (sometimes personified), incantation, charm, spell (esp. in modern times employed by the Ṡāktas to acquire superhuman powers;
the primary Mantras being held to be 70 millions in number andﾠ the secondary innumerable RTL. 197-202) RV. I, 147, 4; ĀṡvṠr. Mn. Kathās. Suṡr. ;
cousultation, resolution, counsel, advice, plan, design, secret RV. etc. etc.;
N. of Vishṇu Vishṇ. ;
of Ṡiva MBh. ;
(in astrol.) the fifth mansion VarYogay. ;
- मन्त्रकमलाकर
- मन्त्रकरण
- मन्त्रकल्पद्रुम
- मन्त्रकल्पलता
- मन्त्रकार
- मन्त्रकार्य
- मन्त्रकाल
- मन्त्रकाशीखण्ड
- मन्त्रकुशल
- मन्त्रकृत्
- मन्त्रकृत
- मन्त्रकोविद
- मन्त्रकोश
- मन्त्रकौमुदी
- मन्त्रखण्ड
- मन्त्रगणपतितत्त्वरत्न
- मन्त्रगण्डक
- मन्त्रगुप्त
- मन्त्रगुप्ति
- मन्त्रगूढ
- मन्त्रगृह
- मन्त्रचन्द्रिका
- मन्त्रचिन्तामणि
- मन्त्रचूडामणि
- मन्त्रजल
- मन्त्रजागर
- मन्त्रजिह्व
- मन्त्रज्ञ
- मन्त्रज्येष्ठ
- मन्त्रज्योतिस्
- मन्त्रतत्त्व
- मन्त्रनेत्र
- मन्त्रप्रकाश
- मन्त्रतन्त्रमेरुरत्नावली
- मन्त्रतस्
- मन्त्रतोय
- मन्त्रद
- मन्त्रदर्पण
- मन्त्रदर्शिन्
- मन्त्रदातृ
- मन्त्रदीधिति
- मन्त्रदीपक
- मन्त्रदीपिका
- मन्त्रदृश्
- मन्त्रदेवता
- मन्त्रद्रष्टृ
- मन्त्रद्रुम
- मन्त्रधर
- मन्त्रधारिन्
- मन्त्रनिर्णय
- मन्त्रपति
- मन्त्रपत्त्र
- मन्त्रपद
- मन्त्रपद्धति
- मन्त्रपाठ
- मन्त्रपाद
- मन्त्रपारायण
- मन्त्रपुरश्चरणप्रकार
- मन्त्रपुष्प
- मन्त्रपुस्तिका
- मन्त्रपूत
- मन्त्रप्रकरण
- मन्त्रप्रदीप
- मन्त्रप्रभाव
- मन्त्रप्रयोग
- मन्त्रप्रश्न
- मन्त्रप्रस्तार
- मन्त्रफल
- मन्त्रबल
- मन्त्रबीज
- मन्त्रब्राह्मण
- मन्त्रभागवत
- मन्त्रभाष्य
- मन्त्रभूषण
- मन्त्रभेद
- मन्त्रमय
- मन्त्रमयूख
- मन्त्रमहोदधि
- मन्त्रमार्तण्ड
- मन्त्रमाला
- मन्त्रमुक्तावली
- मन्त्रमूर्ति
- मन्त्रमूल
- मन्त्रयन्त्र
- मन्त्रयुक्ति
- मन्त्रयोग
- मन्त्ररत्न
- मन्त्ररहस्यप्रकाशिका
- मन्त्रराज
- मन्त्ररामायण
- मन्त्रवचन
- मन्त्रवत्
- मन्त्रवर्जम्
- मन्त्रवर्ण
- मन्त्रवर्णन
- मन्त्रवल्लरी
- मन्त्रवशीकृ
- मन्त्रवह
- मन्त्रवाद
- मन्त्रवादिन्
- मन्त्रविद्
- मन्त्रविद्या
- मन्त्रविधि
- मन्त्रविभाग
- मन्त्रविषय
- मन्त्रशक्ति
- मन्त्रशारीरक
- मन्त्रशास्त्र
- मन्त्रशोधन
- मन्त्रश्रुति
- मन्त्रश्रुत्य
- मन्त्रसंवरण
- मन्त्रसंस्कार
- मन्त्रसंस्क्रिया
- मन्त्रसंहिता
- मन्त्रसंकलना
- मन्त्रसंध्या
- मन्त्रसमुच्चय
- मन्त्रसाधक
- मन्त्रसाधन
- मन्त्रसाध्य
- मन्त्रसार
- मन्त्रसिद्ध
- मन्त्रसिद्धि
- मन्त्रसूत्र
- मन्त्रस्नान
- मन्त्रस्पृश्
- मन्त्रहीन
- मन्त्रहेमाद्रि
-
38 सांख्य
sāṉkhyamfn. (fr. saṉ-khyā) numeral, relating to number W. ;
relating to number (in gram as expressed by the case-terminations etc.) Pat. ;
rational, orﾠ discriminative W. ;
m. one who calculates orﾠ discriminates well, (esp.) an adherent of the Sāṃkhya doctrine CūlUp. MBh. etc.. ;
N. of a man Car. ;
patr. of the Vedic Ṛishi Atri. Anukr. ;
N. of Ṡiva MBh. ;
n. (accord. toﾠ some alsoﾠ m.)
N. of one of the three great divisions of Hindū philosophy (ascribed to the sage Kapila <q.v.>, andﾠ so called either from, discriminating,
in general, orﾠ, more probably, from « reckoning up» orﾠ « enumerating» twenty-five Tattvas. < seeﾠ tattva> orﾠ true entities <twenty-three of which are evolved out of Prakṛiti « the primordial Essence» orﾠ « first-Producer»,
viz. Buddhi, Ahaṃkāra, the five Tan-mātras, the five Mahā-bhūtas andﾠ Manas;
the twenty-fifth being Purusha orﾠ Spirit. < sometimes called Soul> which is neither a Producer nor Production
< seeﾠ vikāra>, but wholly distinct from the twenty-four other Tattvas. andﾠ is multitudinous, each separate Purusha by its union with Prakṛiti causing a separate creation out of Prakṛiti,
the object of the philosophy being to effect the final liberation of the Purusha orﾠ Spirit. from the fetters caused by that creation;
the Yoga <q.v.> branch of the Saqikhya recognizes a Supreme Spirit. dominating each separate Purusha;
the Tantras. identify Prakṛiti with the wives of the gods, esp. with the wife of Ṡiva;
the oldest systematic exposition of the Sāṃkhya seems to have been by an author called Pañca-ṡikha <the germ, however, being found in the Shashṭi-tantra, of which only scanty fragments are extant>;
the original Sūtras were superseded by the Sāṃkhya-kārikā of Īṡvara-kṛishṇa,
the oldest manual on the Sāṃkhya system that has come down to us andﾠ probably written in the 5th century A.D.,
while the Sāṃkhya-sūtras orﾠ S3iva-pravacana andﾠ Tattva-samāsa, ascribed to the sage Kapila, are now thought to belong to as late a date as the 14th orﾠ 15th century orﾠ perhaps a little later) ṠvetUp. MBh. etc.. IW. 73 etc.. RTL. ;
- सांख्यकारिका
- सांख्यकौमुदी
- सांख्यक्रमदीपिका
- सांख्यचन्द्रिका
- सांख्यज्ञान
- सांख्यतत्त्वकौमुदी
- सांख्यतत्त्वचन्द्र्का
- सांख्यतत्त्वप्रदीप
- सांख्यतत्त्वप्रदीपिका
- सांख्यतत्त्वविलास
- सांख्यतरंग
- सांख्यदर्शन
- सांख्यपदार्थगाथा
- सांख्यपुरुष
- सांख्यप्रवचन
- सांख्यभिक्षु
- सांख्यमत
- सांख्यमय
- सांख्यमीमांसा
- सांख्यमुख्य
- सांख्ययोग
- सांख्यवृत्ति
- सांख्यसास्त्र
- सांख्यसप्तति
- सांख्यसार
- सांख्यसारविवेक
- सांख्यसूत्र
- सांख्यवृत्तिसार
Страницы
- 1
- 2
См. также в других словарях:
Svādhyāya — IAST|Svādhyāya (Devanagari: sa. स्वाध्याय) is a Sanskrit term in Hinduism having several meanings, including study of the Vedas and other sacred books, self recitation, repetition of the Vedas aloud, and as a term for the Vedas themselves. [For… … Wikipedia
Compound (linguistics) — In linguistics, a compound is a lexeme (less precisely, a word) that consists of more than one stem. Compounding or composition is the word formation that creates compound lexemes (the other word formation process being derivation). Compounding… … Wikipedia
Mundaka Upanishad — Part of a series on Hindu scriptures … Wikipedia
Sanskrit compounds — One notable feature of the nominal system of Sanskrit is the very common use of nominal compounds (samāsa), which may be huge (10+ or even 30+ words[1][2][3]), as in some modern languages such as German. Nominal compounds occur with various… … Wikipedia
anu-pra-vacana — अनुप्रवचन … Indonesian dictionary
anupravacanâ̱di — अनुप्रवचनादि … Indonesian dictionary
anupravacanīya — अनुप्रवचनीय … Indonesian dictionary
dhárma-pravacana — धर्मप्रवचन … Indonesian dictionary
kapilá-sāṉkhya-pravacana — कपिलसांख्यप्रवचन … Indonesian dictionary
karma-pravacanīya — कर्मप्रवचनीय … Indonesian dictionary
madhura-vacana — मधुरवचन … Indonesian dictionary
