Перевод: со всех языков на все языки

со всех языков на все языки

ब्राह्मणकुमार

  • 1 ब्राह्मणकः _brāhmaṇakḥ

    ब्राह्मणकः 1 A bad or unworthy Brāhmaṇa (only in name); एवं युक्तो ब्राह्मणः स्यादन्यो ब्राह्मणको भवेत् Mb.12.27. 27.
    -2 A family of such a Brāhmaṇa.
    -3 N. of a country inhabited by warlike Brāhmaṇas.

    Sanskrit-English dictionary > ब्राह्मणकः _brāhmaṇakḥ

  • 2 सामणक

    සාමණක saamaNaka sāmaṇaka adj
    worthy or needful for a monk.

    Pali-English dictionary > सामणक

  • 3 ब्राह्मणक


    brāhmaṇaka
    m. a bad Brāhman, a Brāhmaṇaka only by name MBh. ;

    a country inhabited by warlike Brāhmaṇaka Pāṇ. 5-2, 71 ;
    (- kīya mfn. IV, 2, 104 Vārtt. 30 Pat.);
    ( ikā) f. (prob.) a species of lizard Cat. (cf. brāhmaṇī);
    Trigonella Corniculata L.

    Sanskrit-English dictionary > ब्राह्मणक

  • 4 ब्राह्मणकाम्या


    brā́hmaṇa-kāmyā
    f. love for Brāhmaṇa Mṛicch.

    Sanskrit-English dictionary > ब्राह्मणकाम्या

  • 5 ब्राह्मणकारक


    brā́hmaṇa-kāraka
    mfn. making a person a Brāhmaṇa Pat. on Pāṇ. 2-2, 6.

    Sanskrit-English dictionary > ब्राह्मणकारक

  • 6 ब्राह्मणकुमार


    brā́hmaṇa-kumāra
    m. a Brāhmaṇa boy TāṇḍBr.

    Sanskrit-English dictionary > ब्राह्मणकुमार

  • 7 ब्राह्मणकुल


    brā́hmaṇa-kula
    n. the house of a Brāhmaṇa Gobh.

    Sanskrit-English dictionary > ब्राह्मणकुल

  • 8 ब्राह्मणकृत


    brā́hmaṇa-kṛita
    m. N. of a man;

    - teya m. patr. fr. prec. (ī f.) gaṇa ṡārṅgaravâ̱di

    Sanskrit-English dictionary > ब्राह्मणकृत

  • 9 लक्ष्मणकुण्डक


    lakshmaṇá-kuṇḍaka
    n. N. of a place Cat.

    Sanskrit-English dictionary > लक्ष्मणकुण्डक

  • 10 श्रामणक


    ṡrāmaṇaka
    m. orﾠ n. (fr. id.) N. of a partic. contrivance for kindling fire Gaut. Baudh. Vas. (v.l. ṡrāvaṇaka)

    Sanskrit-English dictionary > श्रामणक

  • 11 ब्राह्मण


    brā́hmaṇa
    mfn. relating to orﾠ given by a Brāhman, befitting orﾠ becoming a Brāhman, Brāhmanical AV. TBr. MBh. ;

    (- ṇá) m. one who has divine knowledge (sometimes applied to Agni),
    a Brāhman, a man belonging to the 1st of the 3 twice-born classes andﾠ of the 4 original divisions of the Hindū body
    (generally a priest, but often in the present day a layman engaged in non-priestly occupations although the name is strictly only applicable to one who knows andﾠ repeats the Veda) RV. etc. etc.;
    = brāhmaṇācchaṉsin KātyṠr. ;
    a Brāhman in the second stage (between Mātra andﾠ Ṡrotriya) Hcat. ;
    N. of the 28th lunar mansion L. ;
    (ī) f. seeﾠ brāhmaṇī;
    n. that which is divine, the divine AV. ;
    sacred orﾠ divine power ib. ĀṡvGṛ. ;
    Brāhmanical explanation, explanations of sacred knowledge orﾠ doctrine (esp. for the use of the Brāhmans in their sacrifices) Br. ;
    the Brāhmaṇa portion of the Veda (as distinct from its Mantra andﾠ Upanishad. portion) andﾠ consisting of a class of works called Brāhmaṇas (they contain rules for the employment of the Mantras orﾠ hymns at various sacrifices, with detailed explanations of their origin andﾠ meaning andﾠ numerous old legends;
    they are said by Sāyaṇa to contain two parts:
    1. vidhi, rules orﾠ directions for rites;
    2. artha-vāda, explanatory remarks;
    each Veda has its own Brāhmaṇa, that of the RV. is preserved in 2 works, viz. the Aitareya, sometimes called Āṡvalāyana, andﾠ the Kaushītaki orﾠ Ṡāṇkhāyana-Brāhmaṇa;
    the white Yajur-veda has the Ṡata-patha-Brāhmaṇa;
    the black Yajur-veda has the Taittirīya-Brāhmaṇa which differs little from the text of its Saṃhitā;
    the SV. has 8 Brāhmaṇa, the best known of which are the Prauḍha orﾠ Pañca-viṇṡa andﾠ the Shaḍvinṡa;
    the AV. has one Brāhmaṇa called Go. -patha) Nir. GṛṠrS. etc.;
    the Soma vessel of the Brahman priest RV. AV. ;
    a society orﾠ assemblage of Brāhmans, a conclave W. ;
    - ब्राह्मणकल्प
    - ब्राह्मणकाम्या
    - ब्राह्मणकारक
    - ब्राह्मणकुमार
    - ब्राह्मणकुल
    - ब्राह्मणकृत
    - ब्राह्मणगृह
    - ब्राह्मणघ्न
    - ब्राह्मणचाण्डाल
    - ब्राह्मणज
    - ब्राह्मणजात
    - ब्राह्मणजाति
    - ब्राह्मणजीविका
    - ब्राह्मणजुष्ट
    - ब्राह्मणडिम्भ
    - ब्राह्मणतर्पण
    - ब्राह्मणता
    - ब्राह्मणत्रा
    - ब्राह्मणत्व
    - ब्राह्मणदारिका
    - ब्राह्मणद्रव्य
    - ब्राह्मणद्वेषिन्
    - ब्राह्मणधन
    - ब्राह्मणनिन्दक
    - ब्राह्मणपञ्चिका
    - ब्राह्मणपद्धति
    - ब्राह्मणपथ
    - ब्राह्मणपाल
    - ब्राह्मणपुत्रक
    - ब्राह्मणप्रसङ्ग
    - ब्राह्मणप्रातिवेश्य
    - ब्राह्मणप्रिय
    - ब्राह्मणब्रुव
    - ब्राह्मणभाव
    - ब्राह्मणभाष्य
    - ब्राह्मणभुयिष्ठ
    - ब्राह्मणभोजन
    - ब्राह्मणमहिमादर्श
    - ब्राह्मणमुखीन
    - ब्राह्मणयज्ञ
    - ब्राह्मणयष्टिका
    - ब्राह्मणयष्टी
    - ब्राह्मणरूपभृत्
    - ब्राह्मणलक्षण
    - ब्राह्मणलिङ्ग
    - ब्राह्मणवचन
    - ब्राह्मणवत्
    - ब्राह्मणवध
    - ब्राह्मणवर
    - ब्राह्मणवर्चस
    - ब्राह्मणवाक्य
    - ब्राह्मणवाचन
    - ब्राह्मणविधि
    - ब्राह्मणविलाप
    - ब्राह्मणविहित
    - ब्राह्मणवेदम्
    - ब्राह्मणश्रमणन्याय
    - ब्राह्मणसंस्थ
    - ब्राह्मणसत्तम
    - ब्राह्मणसंतर्पण
    - ब्राह्मणसर्वस्व
    - ब्राह्मणसव
    - ब्राह्मणसात्
    - ब्राह्मणस्तुति
    - ब्राह्मणस्व
    - ब्राह्मणस्वर
    - ब्राह्मणहित

    Sanskrit-English dictionary > ब्राह्मण

  • 12 काम्य _kāmya

    काम्य a. [कम्-ण्यत्]
    1 To be desired, desirable; सुधा विष्ठा च काम्याशनम् Śānti.2.8.
    -2 Optional, performed for some particular object (opp. नित्य); अन्ते काम्यस्य कर्मणः R.1.5; Ms.2.2;12.89; Bg.18.2.
    -3 Beautiful, lovely, charming, handsome; नासौ न काम्यः R.6.3; U.5.12.
    -म्यम् A class of buildings (Māna. 31.2.3).
    -म्या 1 A wish, desire, intention, request; ब्राह्मणकाम्या Mk.3; R.1.35; Bg.1.1.
    -2 A cow; ŚB. on MS.1.3.49.
    -Comp. -अभिप्रायः a self-interested motive or purpose.
    -कर्मन् n. a rite per- formed for some paticular object and with a view to future fruition.
    -गिर् a. sweet-voiced, having a pleasing voice; प्रियसखीसदृशं प्रतिबोधिताः किमपि काम्यगिरा परपुष्टया Śi.6.8. (-f.) an agreeable speech.
    -दानम् 1 an acceptable gift.
    -2 a free-will offering; voluntary gift.
    -मरणम् voluntary death, suicide.
    -वृत्तम् voluntary vow.

    Sanskrit-English dictionary > काम्य _kāmya

  • 13 द्वि _dvi

    द्वि num. a. (Nom. du. द्वौ m., द्वे f., द्वे n.) Two, both; सद्यः परस्परतुलामधिरोहतां द्वे R.5.68. (N. B. In comp. द्वा is sub- stituted for द्वि necessarily before दशन्, विंशति and त्रिंशत् and optionally before चत्वारिंशत्, पञ्चाशत्, षष्टि, सप्तति and नवति, द्वि remaining unchanged before अशीति.) [cf. L. duo, bis or bi in comp.; Gr. duo, dis; Zend dva; A. S. twi.]
    -Comp. -अक्ष a. two-eyed, binocular. द्व्यक्षीं त्र्यक्षीं ललाटाक्षीम् Mb.
    -अक्षर a. dissyllabic. (
    -रः) a word of two syllables.
    -अङ्गुल a. two fingers long. (
    -लम्) two fingers' length.
    -अणुकम् an aggregate or molecule of two atoms, a diad. विषयो द्व्यणुकादिस्तु ब्रह्माण्डान्त उदाहृतः Bhāṣāparichchheda.
    -अन्तर a. separated by two inter- mediate links.
    -अर्थ a.
    1 having two senses.
    -2 ambi- guous, equivocal.
    -3 having two objects in view. ˚कर a. accomplishing two objects; आम्रश्च सिक्तः पितरश्च तृप्ता एका क्रिया द्व्यर्थकरीह लोके Vāyu P. ˚त्वम् the state of having to convey two senses; द्व्यर्थत्वं विप्रतिषिद्धम् MS.7.1.6.
    -अर्ध a. 1<?>.
    - अवर a. at least two; द्व्यवरान् भोजयेद् विप्रान् पायसेन यथोचितम् Bhāg.8.16.43.
    -अशीत a. eighty-second.
    -अशीतिः f. eighty-two.
    -अष्टम् copper. ˚सहस्रम् 16.
    -अहः a period of two days.
    -आत्मक a.
    1 having a double nature.
    -2 being two.
    -आत्मकाः m. (pl.) the signs of the zodiac Gemini, Virgo, Sagittarius and Pisces.
    -आमुष्यायणः 'a son of two persons or fathers', an adopted son who remains heir to his natural father though adopted by another.
    -आम्नात a. twice men- tioned.
    -आहिक a. recurring every day (fever).
    -ऋचम् (द्वृचम् or द्व्यर्चम्) a collection of two verses or riks.
    -एकान्तर a. separated by two or by one (degree); द्व्येकान्तरासु जातानां धर्म्यं विद्यादिमं विधिम् Ms.1.7.
    कः, -ककारः 1 crow (there being two 'Ka's in the word काक).
    -2 the ruddy goose (there being two 'Ka's in the word कोक).
    -ककुद् m. a camel.
    -कर a. Yielding two senses, serving two purposes; तत्र द्विकरः शब्दः स्यात् । न च सकृदुच्चरितः शक्तो ŚB. on MS.12.1.4.
    -कार्षापणिक a. worth two कार्षापणs
    -कौडविक a. containing or worth two कुडवs.
    -गत a ambiguous.
    -गु a. exchanged or bartered for two cows. (
    -गुः) a subdivision of the Tatpuruṣa compound in which the first member is a numeral; द्वन्द्वो द्विगुरपि चाहम् Udb.
    -गुण a. double, twofold; पितुर्वधव्यसनमिदं हि येन मे चिरादपि द्विगुणमिवाद्य वर्धते Mu.5.6 (द्रिगुणाकृ to plough twice; द्विगुणीकृ to double, increase; द्विगुणीभूत a. double, augmented).
    -गुणित a.
    1 doubled, multiplied by two; वैरोचनैर्द्विगुणिताः सहसा मयूखैः Ki.5.46.
    -2 folded double.
    -3 enveloped.
    -4 doubly increased, doubled.
    - चरण a. having two legs, two-legged; द्विचरणपशूनां क्षितिभुजाम् Śānti.4.15.
    -चत्वारिंश a. (द्वि-द्वा-चत्वारिंश) fortysecond.
    -चत्वारिंशत् f. (द्वि-द्वा चत्वारिंशत्) forty-two.
    -चन्द्रधी, -मतिः The illusion of seeing two moons due to an eye disease called Timira; N.13.42.
    -जः 'twice-born'
    1 a man of any of the first three castes of the Hindus (a Brāh- maṇa, Kṣatriya or Vaiśya); मातुर्यदग्रे जायन्ते द्वितीयं मौञ्जिबन्धनात् । ब्राह्मणक्षत्रियविशस्तस्मादेते द्विजाः स्मृताः Y.1.39.
    -2 Brāhmaṇa (over whom the Saṁskāras or purifi- catory rites are performed); जन्मना ब्राह्मणो ज्ञेयः संस्कारै- र्द्विज उच्यते.
    -3 any oviparous animal, such as a bird, snake, fish &c.; Mb.12.361.5. (द्विजश्रेष्ठ = द्विजाना- मण्डजानां सर्पाणां श्रेष्ठ); स तमानन्दमविन्दत द्विजः N.2.1; Ś.5.22; R.12.22; Mu.1.11; Ms.5.17.
    -4 a tooth; कीर्णं द्विजानां गणैः Bh.1.13. (where द्विज means 'a Brāhmaṇa' also).
    -5 A star; L. D. B.
    -6 A kind of horse; जलोद्भवा द्विजा ज्ञेयाः Aśvachikitsā.
    -7 A Brahmachārī; Bhāg.11.18.42. ˚अग्ऱ्य a Brāhmaṇa. ˚अयनी the sacred thread worn by the first three castes of the Hindus. ˚आलयः
    1 the house of a dvija.
    -2 a nest. ˚इन्द्रः, ˚ईशः
    1 the moon; द्विजेन्द्रकान्तं श्रितवक्षसं श्रिया Śi.12.3.
    -2 an epithet of Garuḍa.
    -3 camphor. ˚दासः a Sūdra. ˚देवः
    1 a Brāhmaṇa; Bhāg.8.15.37.
    -2 a sage; Bhāg.3.1.23.
    -3 N. of Brahmadeva; Bhāg. 5.2.16. ˚पतिः, ˚राजः an epithet of
    1 the moon; इत्थं द्विजेन द्विजराजकान्तिः R.5.23.
    -2 Garuḍa.
    -3 camphor. ˚प्रपा
    1 a trench or basin round the root of a tree for holding water.
    -2 a trough near a well for watering birds, cattle &c. ˚प्रियः kind of khadira. ˚प्रिया the Soma plant. ˚बन्धुः, ˚ब्रुवः
    1 a man who pretends to be a Brāh- maṇa.
    -2 one who is 'twice-born' or a Brāhmaṇa by name and birth only and not by acts; cf. ब्रह्मबन्धु. ˚मुख्यः a Brāhmaṇa. ˚लिङ्गिन् m.
    1 a Kṣatriya.
    -2 a pseudo- Brāhmaṇa, one disguised as a Brāhmaṇa. ˚वाहनः an epithet of Viṣṇu (having Garuḍa for his vehicle). ˚सेवकः a Sūdra.
    -जन्मन् a.
    1 having two natures.
    -2 regenerated.
    -3 oviparous (-m.).
    -जातिः m.
    1 a man of any of the first three castes of the Hindus; एतान् द्विजातयो देशान् संश्रयेरन् प्रयत्नतः Ms.2.24.
    -2 a Brāhmaṇa. Ki.1.39; Ku.5.4. गुरुरग्निर्द्विजातीनां वर्णानां ब्राह्मणो गुरुः H.
    -3 a bird.
    -4 a tooth.
    -5 A kind of horse; लक्षणद्वयसम्बन्धाद् द्विजातिः स्यात् तुरङ्गमः Yuktikalpataru.
    -जातीय a.
    1 belonging to the first three castes of the Hindus.
    -2 of a twofold nature.
    -3 of mixed origin, mongrel. (
    -यः) a mule.
    -जानि a having two wives.
    -जिह्व a. double-tongued (fig. also).
    -2 insincere.
    (-ह्वः) 1 a snake; परस्य मर्माविधमुज्झतां निजं द्विजिह्वतादोषमजिह्मगामिभिः Śi.1.63; R.11.64;14.41; Bv.1.2.
    -2 an informer, a slan- derer, tale-bearer.
    -3 an insincere person
    -4 a thief.
    -5 particular disease of the tongue.
    -ज्या the sine of an arc.
    -ठः 1 the sign visarga consisting of two dots.
    -2 N. of Svāhā, wife of Agni.
    -त्र a. (pl.) two or three; द्वित्राण्यहान्यर्हसि सोढुमर्हन् R.5.25; सूक्ष्मा एव पतन्ति चातकमुखे द्वित्राः पयोबिन्दवः Bh.2.121.
    -त्रिंश (द्वात्रिंश) a.
    1 thirty second.
    -2 consisting of thirty two.
    -त्रिंशत् (द्वात्रिंशत्) f. thirty-two. ˚लक्षण a. having thirty-two auspicious marks upon the body.
    -दण्डि ind. stick against stick.
    -दत् a. having two teeth (as a mark of age).
    -दन्तः an elephant.
    -दल a. having two parts, two-leafed.
    -दश a. (pl.) twenty.
    -दश a.
    (द्वादश) 1 twelfth; गर्भात् तु द्वादशे विशः Ms.2.36.
    -2 consisting of twelve.
    -दशन् (द्वादशन्) a. (pl.) twelve. ˚अंशुः, ˚अर्चिस् m. an epithet of
    1 the planet Jupiter.
    -2 Bṛihaspati, the preceptor of the gods. ˚अक्षः, ˚करः, ˚लोचनः epithets of Kārtikeya ˚अक्षरमन्त्रः- विद्या the mantra ऊँ नमो भगवते वासुदेवाय; गन्धधूपादिभिश्चार्चेद्वाद- शाक्षरविद्यया Bhāg.8.16.39. ˚अङ्गुल a measure of twelve fingers. ˚अध्यायी N. of Jaimini's Mimāṁsā in twelve Adhyāyas. ˚अन्यिक a. committing twelve mistakes in reading. ˚अस्र a dodecagon. ˚अहः
    1 a period of twelve days; शुध्येद् विप्रो दशाहेन द्वादशाहेन भूमिपः Ms.5.83;11.168.
    -2 a sacrifice lasting for or completed in twelve days. ˚अक्षः, ˚आख्यः a Buddha. ˚आत्मन् m. the sun; N.1.52. ˚आदित्याः (pl.) the twelve suns; see आदित्य. ˚आयुस् m. a dog. ˚लक्षणी f. the मीमांसासूत्र of जैमिनि (so called because it comprises twelve chapters); धर्मो द्वादशलक्षण्या व्युत्पाद्यः ŚB. on MS. ˚वार्षिक a.
    1 twelve years old, lasting for twelve years; Pt.1. ˚विध a. twelve-fold. ˚सहस्र a. consisting of 12.
    -दशी (द्वादशी) the twelfth day of a lunar fortnight.
    -द्वादशान्यिक (द्वादशापपाठा यस्य जाताः द्वादशान्यिकः).
    -दशम् (द्वादशम्)) a collection of twelve, ˚आदित्याः Twelve Ādityas:- विवस्वान्, अर्यमा, पूषन्, त्वष्टा, सविता, 3भग, धाता, विधाता, वरुण, मित्र, रुद्र, विष्णु. ˚पुत्रा Twelve types of sons according to Dharmaśāstra:-- औरस, क्षेत्रज, दत्तक, कृत्रिम, गूढोत्पन्न, अपविद्ध, कानीन, सहोढ, क्रीत, पौनर्भव, स्वयंदत्त, पारशव.
    -दाम्नी a cow tied with two ropes.
    -दिवः a ceremony lasting for two days.
    -देवतम् the constel- lation विशाखा.
    -देहः an epithet of Gaṇesa.
    -धातुः an epithet of Gaṇeśa.
    -नग्नकः a circumcised man.
    -नवत (द्वि-द्वा-नवत) a. ninety-second.
    -नवतिः(द्वि-द्वा-नवतिः) f. ninety-two.
    -पः an elephant; यदा किञ्चिज्ज्ञो$हं द्विप इव मदान्धः समभवम् Bh.3.31; विपूर्यमाणश्रवणोदरं द्विपाः Śi. ˚अधिपः Indra's elephant. ˚आस्य an epithet of Gaṇesa.
    -पक्षः 1 a bird.
    -2 a month.
    -पञ्चाश (द्वि-द्वा-पञ्चाश) a. fifty-second.
    -पञ्चाशत् f. (
    द्वि-द्वा-पञ्चाशत्) fifty-two.
    -पथम् 1 two ways.
    -2 a cross-way, a place where two roads meet.
    -पद् see द्विपाद् below.
    -पद a. having two feet (as a verse).
    -पदः a biped man.
    -पदिका, -पदी a kind of Prākṛita metre.
    -पाद्, a. two footed; द्विपाद बहुपादानि तिर्यग् गतिमतीनि च Mb.14.37.
    -पादः 1 a biped, man.
    -2 a bird.
    -3 a god.
    -पाद्यः, -द्यम् a double penalty.
    -पायिन् m. an elephant.
    -फालबद्धः hair parted in two; N.1.16.
    -बाहुः man; Ks.53.94.
    -बिन्दुः a Visarga (:).
    -भातम् twilight.
    -भुजः an angle.
    -भूम a. having two floors (as a palace).
    -भौतिकः a horse possessing two ele- ments out of the five; द्वयोर्लक्षणसंबन्धात् तुरगः स्याद् द्विभौतिकः Yuktikalpataru.
    -मातृ, -मातृजः an epithet of
    1 Gaṇesa.
    -2 king Jarāsandha.
    -मात्रः a long vowel (having two syllabic instants); एकमात्रो भवेद् ह्रस्वो द्विमात्रो दीर्घ उच्यते Śikṣā.
    -मार्गी a cross-away.
    -मुखा 1 a leech.
    -2 kind of water-vessel; ˚अहिः, ˚उरगः a double- mouthed snake.
    -रः 1 a bee; cf. द्विरेफ.
    -2 = बर्बर q. v.
    -मुनि ind. the two Munis, Pāṇini and Kātyāyana; द्विमुनि व्याकरणस्य, विद्याविद्यावतारभेदाद् द्विमुनिव्याकरणमित्यपि साधु Sk.
    -मूर्वा N. of a plant, presumably some hemp. Mātaṅga. L.9.2.
    -यामी Two night-watches = 6 hours.
    -रदः an elephant; सममेव समाक्रान्तं द्वयं द्विरदगामिना R.4.4; Me.61. ˚अन्तकः, ˚अराति, ˚अशनः
    1 a lion.
    -2 the Śarabha.
    -रसनः a snake.
    -रात्रम् two nights.
    -रूप a.
    1 biform.
    -2 written in two ways.
    -3 having a different shape.
    -4 bi-colour, bipartite.
    (-पः) 1 a variety of interpre- tation or reading.
    -2 a word correctly written in two ways.
    -रेतस् m. a mule.
    -रेफः a large black bee (there being two 'Ra's in the word भ्रमर); अनन्तपुष्पस्य मधोर्हि चूते द्विरेफमाला सविशेषसङ्गा Ku.1.27;3.27,36.
    -लयः (in music) double time (?); साम्य of two things (like गीत and वाद्य); द्विलयान्ते चर्चरी V.4.35/36.
    -वक्त्रः 1 a double-mouthed serpent.
    -2 a kind of demon; एकवक्त्रो महावक्त्रो द्विवक्त्रो कालसंनिभः Hariv.
    -वचनम् the dual num- ber in grammar.
    -वज्रकः a kind of house or structure with 16 angles (sides).
    -वर्गः The pair of प्रकृति and पुरुष, or of काम and क्रोध; जज्ञे द्विवर्गं प्रजहौ द्विवर्गम् Bu. Ch.2.41.
    -वाहिका a wing.
    -विंश (द्वाविंश) a. twenty-second.
    -विंशतिः f. (
    द्वाविंशति) twenty-two.
    -विध a. of two kinds or sorts; द्विविधः संश्रयः स्मृतः Ms.7.162.
    -वेश(स)रा a kind of light carriage drawn by mules.
    -व्याम, -व्यायाम a. two fathoms long.
    -शतम् 1 two hundred.
    -2 one hundred and two.
    -शत्य a. worth or bought for two hundred.
    -शफ a. clovenfooted. (
    -फः) any cloven-footed animal.
    -शीर्षः an epithet of Agni; also द्विशीर्षकः; सप्तहस्तः चतुःशृङ्गः सप्तजिह्वो द्विशीर्षकः Vaiśvadeva.
    -श्रुति a. comprehending two intervals.
    -षष् a. (pl.) twice six, twelve.
    -षष्ट (द्विषष्ट, द्वाषष्ट) a. sixty-second.
    -षष्टिः f. (
    -द्विषष्टिः, द्वाषष्टिः) sixty-two.
    -सन्ध्य a. having a morning and evening twi-light.
    -सप्तत (द्वि-द्वा-सप्तत) a. seventy-second.
    -सप्ततिः f. (
    द्वि-द्वा सप्ततिः) seventy two.
    -सप्ताहः a fortnight.
    -सम a. having two equal sides.
    -समत्रिभुजः an isosceles triangle.
    -सहस्राक्षः the great serpent Śeṣa.
    -सहस्र, -साहस्र a. consisting of 2. (
    -स्रम्) 2.
    -सीत्य, -हल्य a. ploughed in two ways, i. e. first length-wise and then breadth-wise.
    -सुवर्ण a. worth or bought for two golden coins.
    -स्थ (ष्ठ) a. conveying two senses; भवन्ति चद्विष्ठानि वाक्यानि यथा श्वेतो धावति अलम्बुसानां यातेति ŚB. on MS.4.3.4.
    -हन् m. an elephant.
    -हायन, -वर्ष a. two years old; शुके द्विहायनं कत्सं क्रौञ्चं हत्वा त्रिहायनम् Ms.11.134.
    -हीन a. of the neuter gender.
    -हृदया a pregnant woman.
    -होतृ m. an epithet of Agni.

    Sanskrit-English dictionary > द्वि _dvi

  • 14 शप् _śap

    1
    शप् A technical term used by Pāṇini for the conju- gational sign अ inserted between the root and the terminations of the conjugational tenses in the first class of roots.
    2
    शप् ind. A particle and prefix implying assent or compliance.
    3
    शप् 1, 4 U. (शपति-ते, शप्यति-ते, शप्त)
    1 To curse, execrate; अशपद् भव मानुषीति ताम् R.8.8; सो$भूत् परासुरथ भूमिपतिं शशाप (वृद्धः) 9.78;1.77.
    -2 To swear, take an oath, promise by oath, say on oath, (usually with dat. of the person to whom a promise &c. is made and instr. of the object by which it is made); भरतेनात्मना चाहं शपे ते मनुजाधिप । यथा नान्येन तुष्येयमृते रामविवासनात् ॥ Rām.; when used without an object it generally governs the instr. of the thing and dat. of the person by which or whom the oath is taken; सत्यं शपामि ते पादपङ्कजस्पर्शेन K.; Gha&ttod.22; अशप्त निह्नुवाना$सौ सीतायै स्मरमोहितः Bk.8.74; प्रेम जिज्ञासमानाभ्यस्ताभ्यो$शप्सत कामिनः 8.33; sometimes शप् governs a cognate accusative; सहस्रशो$सौ शपथानशप्यत् Bk.3.32; Ms.8.11.
    -3 To blame, scold, revile, abuse (with dat. or by itself); द्विषद्भ्यश्चा- शपंस्तथा Bk.17.4; प्रतिवाचमदत्त केशवः शपमानाय न चेदिभूभुजे Śi.16.25. -Caus. (शापयति-ते)
    1 To bind by an oath, conjure; शापितो$सि गोब्राह्मणकाम्यया Mk.3; शापितासि मम लवाङ्गकावलोकितयोश्च जीवितेन यदि वाचा न कथयसि M&amar;l.8.
    -2 To cause any one (acc.) to swear by (instr.); सत्येन शापयेद्विप्रं क्षत्रियं वाहनायुधैः Ms.8.113.

    Sanskrit-English dictionary > शप् _śap

  • 15 लक्ष्मण


    lakshmaṇá
    mf (ā́)n. having marks orﾠ signs orﾠ characteristics TS. ;

    endowed with auspicious signs orﾠ marks, lucky, fortunate L. ;
    m. Ardea Sibirica Āpast. ;
    N. of a Vāsishṭha gaṇa ṡubhrâ̱di;
    of a son of Daṡa-ratha by his wife Su-mitrā (he was younger brother andﾠ companion of Rāma during his travels andﾠ adventures;
    Lakshmaṇá andﾠ Ṡatru-ghna were both sons of Su-mitrā, but Lakshmaṇá alone is usually called Saumitri;
    he so attached himself to Rāma as to be called Rāma's second self;
    whereas Ṡatru-ghna attached himself to Bharata) R. Pur. etc.;
    N. of various authors andﾠ other persons ( alsoﾠ with ācārya, kavi, deṡika, dvivedin, paṇḍita, bhaṭṭa, ṡāstrin, sūri etc.) Cat. ;
    (ā) f. the female of the Ardea Sibirica MBh. ;
    a goose Uṇ. III, 7 Sch. ;
    a kind of potherb Car. ;
    N. of various other plants (Hemionitis Cordifolia;
    Uraria Lagopodioides;
    = putra-kandā andﾠ a white-flowering Kaṇṭakâri). L. ;
    N. of a wife of Kṛishṇa Hariv. Pur. ;
    of a daughter of Dur-yodhana (carried off by Sāmbha, a son of Kṛishṇa) BhP. ;
    of an Apsaras Hariv. ;
    of a Buddhist Devī Kālac. ;
    of the mother of the 8th Arhat of the present Avasarpiṇī L. ;
    n. a mark, sign, token MBh. R. etc. (often v.l. lakshaṇa), a name L. ;
    - लक्ष्मणकवच
    - लक्ष्मणकुण्डक
    - लक्ष्मणखण्डप्रशस्ति
    - लक्ष्मणचन्द्र
    - लक्ष्मणचम्पू
    - लक्ष्मणचूर्णिका
    - लक्ष्मणदास
    - लक्ष्मणदेव
    - लक्ष्मणपति
    - लक्ष्मणप्रसू
    - लक्ष्मणभट्टीय
    - लक्ष्मणराजदेव
    - लक्ष्मणसिंह
    - लक्ष्मणसेन
    - लक्ष्मणस्वामिन्

    Sanskrit-English dictionary > लक्ष्मण

См. также в других словарях:

Поделиться ссылкой на выделенное

Прямая ссылка:
… Нажмите правой клавишей мыши и выберите «Копировать ссылку»