-
1 अल्पमति
-
2 पापमति
pāpá-matimfn. id. Nal
-
3 रूपमती
rūpá-matī(?) f. N. of a princess Inscr.
-
4 अतिक्रम् _atikram
अतिक्रम् 1 U., 4 P.1 (a) To step or pass beyond, get accross, go over, cross यत्कथयितुं प्रवृत्तस्तत्परित्यज्य अतिदूरमतिक्रान्तो$स्मि K.346 led far away from my story, rambled, made a great digression; सप्त कक्षान्तराण्यति- क्रम्य 92; निमिषमात्रेणातिदूरमतिक्रामति 12; समीपे$प्यक्रामन्ती M.1. going so near; अतिक्रम्य तांस्तान् विशेषान् Me.57. (b) To pass over, pass by, walk past, go beyond; सेनानिवेशदेशमतिक्रम्य Dk.4.1; कथमतिक्रान्तमगस्त्याश्रमपदम् Mv.7. is it passed or left behind; तस्मिन्नतिक्रामति Ś.7. 31. इदं कदलीगृहमतिक्रम्य दृश्यते Ratn.3. beyond the plan- tain-bower; तच्चातिक्रम्य कैलासगिरिः K.121; जम्बुद्वीपमति- क्रम्य शिशिरो नाम पर्वतः Rām; अतिक्रामत्ययम् K.85. is going or departing.-2 To excel, surpass; exceed (in number, strength &c.); इरावतीमतिक्रामन्ती भव M. 4. अतिक्रामन्तीमिवेरावतीं प्रेक्षे M.1; वृद्धिर्नातिक्रामति पञ्चताम् Ms.8.151; कर्णीसुतमप्यतिक्रान्तः Dk.74; कलासु रूपे चाप्सरसो$प्यतिक्रान्ता 78; surpassing, superior to; शक्तिमनति- क्रम्य यथाशक्ति Sk.-3 To transgress, violate, go beyond, overstep; जनकाग्रजन्मनोः शासनमतिक्रम्य Dk.2; नालं पुरुषो नियतिलिखितां लेखामतिक्रमितुम् 61; एवमतिक्रान्तमर्यादे त्वयि Ve.1, अये वात्सल्यादतिक्रामति प्रसङ्गः Māl.6. Oh, the event through excessive affection transgresses all due limits; अतिक्रम्य सदाचारम् K.16,181.-4 To exclude, pass by, neglect, set aside, leave; अतिक्रामेत्प्रमत्तं या मत्तं रोगार्तमेव वा Ms.9.78. किं वा परिजनमतिक्रम्य भावन् संदिष्टः M.4. प्रथितयशसां प्रबन्धानतिक्रम्य M.1. to the exclusion of.-5 To go or pass away, elapse, roll on (as time); सा निशा अतिचक्राम Pt.1; यथा यथा यौवनमतिचक्राम K.59; शैशबम् 74; भवतामप्यतिक्रामति देवार्चनविधिवेला 47; is passing away (is being violated); अतिक्रान्ते दशाहे Ms. 5.76; also trans. allow to pass; द्वित्राणि दिनान्यतिक्रम्य Dk. 1; अत्यक्राममिमान्मासांस्तद्वधं परिचिन्तयन् Rām.; नाहार- वेलातिक्रमणीया K.266.-6 To overcome, overpower, seize; व्यालद्विप इवास्माभिरतिक्रम्यैव दम्यसे Mv.3.31. by seizing or falling upon, by main force; केनापि सत्त्वेन अतिक्रम्य Ś.6.-7 To lose; स हि स्वाम्यादतिक्रामेत् ऋतूनां प्रतिरोधनात् Ms.9.93. -Caus. To let pass, allow to go. -
5 उपसंस्कृत _upasaṃskṛta
उपसंस्कृत a.1 Prepared, dressed, cooked.-2 Adorned, filled with; अमृतोपमतोयाभिः शिवाभिरुपसंस्कृताः Rām.5.14.25. -
6 कुसुमम् _kusumam
कुसुमम् 1 A flower; उदेति पूर्वं कुसुमं ततः फलम् Ś.7.3.-2 Menstrual discharge.-3 A fruit.-4 A disease of the eyes.-मः A form of fire.-Comp. -अञ्जनम् the calx of brass used as a collyrium.-अञ्जलिः a hand- ful of flowers.-अधिपः, -अधिराजः m. the Champaka tree (bearing yellow fragrant flowers).-अवचायः gathering flowers; अन्यत्र यूयं कुसुमावचायं कुरुध्वमत्रास्मि करोमि सख्यः K. P.3.-अवतंसकम् a chaplet.-अस्त्रः, -आयुधः, -इषुः, -बाणः, -शरः 1 a flowery arrow.-2 N. of the god of love; अभिनवः कुसुमेषुव्यापारः Māl. 1 (where the word may also be read as कुसुमेषु व्यापारः); तस्मै नमो भगवते कुसुमायुधाय Bh.1.1; तव प्रसादात् कुसुमायुधो$पि Ku.; Ṛs.6.34; Ch. P.19.24; R.7.61; Śi.8.7, so कुसुमशरबाणभावेन Gīt.1.-आकरः 1 a garden.-2 a nosegay.-3 vernal season; ऋतूनां कुसुमाकरः Bg.1.35; so Bv.1.48.-आत्मकम् saffron.-आपीडः 1 a garland or chaplet of flowers.-2 the god of love; कुसुमापीडव्याजेन Māl.1 (where it has both senses).-आसवम् 1 honey.-2 a kind of spirituous liquor (prepared from flowers).-उज्ज्वल a. brilliant with blossoms.-कार्मुकः, -चापः, -धन्वन् m. epithets of the god of love; कुसुमचापमतेजयदंशुभिः R.9.39; Ṛs.6.27. कुसुमकार्मुककार्मुकसंहितद्रुतशिलीमुखखण्डितविग्रहः । Śi.6.16.-चित a. heaped with flowers. पीडाभाजः कुसुमचिताः साशंसम् Ki.-द्रुमः a tree full of blossom; आधूय शाखाः कुसुमद्रुमाणाम् R.16.36.-पुरम् N. of the town of Pāṭaliputra; कुसुमपुराभियोगं प्रत्यनुदासीनो राक्षसः Mu.2; पितृवधपरित्रासादप- क्रान्ते कुसुमपुरात्कुमारे मलयकेतौ ibid.-प्रवृत्तिः, -प्रसूतिः f. appearance of flowers; आद्ये वः कुसुमप्रसूतिसमये यस्या भवत्यु- त्सवः Ś.4.8.-लता a creeper in blossom.-शयनम् a bed of flowers; V.3.1.-स्तबकः a nosegay, boquet; कुसुमस्तबकस्येव द्वे गती स्तो मनस्विनाम् Bh.2.33. -
7 तिज् _tij
तिज् I. 1 Ā. (Strictly desid. of तिज्) (तितिक्षते, तितिक्षित)1 To endure, bear.-2 To put up with, suffer patiently or with courage तितिक्षमाणस्य परेण निन्दाम् M.1.17; तांस्तितिक्षस्व भारत Bg.2.14; Mv.2.12; Ki.13.68; Ms. 6.47. -II. 1 U. or Caus. (तेजयति-ते, तेजित)1 To sharpen, whet; कुसुमचापमतेजयदंशुभिः R.9.39.-2 To stir up, excite, instigate. -
8 अल्प
álpa
small, minute, trifling, little AV. etc.;
(am) ind. (opposed to bahu) little Mn. II, 149 and X, 60 ;
( ena) instr. ind. (with a perf. Pass. p. Pāṇ. 2-3, 33) « for little», cheap Dal. ;
easily R. IV, 32, 7 ;
(āt) abl. ind. (with a perf. Pass. p.) without much trouble, easily Pāṇ. 2-3, 33 ;
(in comp. with a past Pass. p.) II, 1, 39 and VI, 3, 2. ;
- अल्पकार्य
- अल्पकेशी
- अल्पक्रीत
- अल्पगन्ध
- अल्पचेष्टित
- अल्पच्छद
- अल्पज्ञ
- अल्पतनु
- अल्पतर
- अल्पता
- अल्पत्व
- अल्पदक्षिण
- अल्पदर्शन
- अल्पदृष्टि
- अल्पधन
- अल्पधी
- अल्पनिष्पत्ति
- अल्पपत्त्र
- अल्पपद्म
- अल्पपरीवार
- अल्पपशु
- अल्पपायिन्
- अल्पपुण्य
- अल्पप्रजस्
- अल्पप्रभाव
- अल्पप्रमाण
- अल्पप्रमाणक
- अल्पप्रयोग
- अल्पप्राण
- अल्पबल
- अल्पबलप्राण
- अल्पबहुत्व
- अल्पबाध
- अल्पबुद्धि
- अल्पभाग्य
- अल्पभाषिन्
- अल्पमति
- अल्पमध्यम
- अल्पमात्र
- अल्पमारिष
- अल्पमूर्ति
- अल्पमुल्य
- अल्पमेधस्
- अल्पम्पच
- अल्परुज्
- अल्परुज
- अल्पवयस्
- अल्पवादिन्
- अल्पविद्
- अल्पविद्य
- अल्पविषय
- अल्पव्याहारिन्
- अल्पशक्ति
- अल्पशयु
- अल्पशरीर
- अल्पशस्
- अल्पशेष
- अल्पसत्त्व
- अल्पसंनिचय
- अल्पसम्भार
- अल्पतम
- अल्पसरस्
- अल्पसर
- अल्पस्नायु
- अल्पस्व
- अल्पाकाङ्क्षिन्
- अल्पाज्य
- अलिपाञ्जि
- अल्पात्यय
- अल्पाम्बुतीर्थ
- अल्पायुस्
- अल्पारम्भ
- अल्पाल्प
- अल्पास्थि
- अल्पाहार
- अल्पाहारिन्
- अल्पीकृ
- अल्पीभू
- अल्पेच्छ
- अल्पेच्छु
- अल्पेतर
- अल्पेशाख्य
- अल्पोन
- अल्पोपाय
-
9 पाप
pāpáṠBr. XIV, alsoﾠ pā́pa
mf (ī older than ā;
cf. Pāṇ. 4-1, 30)n. bad, vicious, wicked, evil, wretched, vile, low RV. etc. etc.;
(in astrol.) boding evil, inauspicious Var. ;
m. a wicked man, wretch, villain RV. etc. etc.;
N. of the profligate in a drama Cat. ;
of a hell VP. ;
(ā) f. a beast of prey orﾠ a witch, Hcat;
n. (ifc. f. ā) evil, misfortune, ill-luck, trouble, mischief. harm AV. etc. etc. often ṡāntampāpam, « heaven forefend that evil» R. Mṛicch. Kālid. etc.);
sin, vice, crime, guilt Br. Mn. MBh. etc.;
(ám) ind. badly, miserably, wrongly AV. ;
( áyā) ind. id. RV. AV. ;
-papáyâ̱muyā́, so badly, so vilely ib. ;
- पापकर
- पापकर्तृ
- पापकर्मन्
- पापकर्मिन्
- पापकल्प
- पापकारक
- पापकारिन्
- पापकृत्
- पापकृत
- पापकृत्य
- पापकृत्या
- पापकृत्वन्
- पापक्षय
- पापगति
- पापगोचर
- पापग्रह
- पापघ्न
- पापचर
- पापचारिन्
- पापचेतस्
- पापचेलिका
- पापचेली
- पापचैल
- पापज
- पापजिवा
- पापतर
- पापता
- पापतिमिर
- पापत्व
- पापद
- पापदर्शन
- पापदर्शिङ्
- पापदृश्वन्
- पापदेशना
- पापदृष्टि
- पापधी
- पापनक्षत्र
- पापनापित
- पापनामन्
- पापनाशन
- पापनाशिन्
- पापनिरति
- पापनिश्चय
- पापनिष्कृति
- पापपति
- पापपराजित
- पापपुण्य
- पापपुरी
- पापपुरुष
- पापप्रशमनस्तव
- पापप्रिय
- पापफल
- पापबन्ध
- पापबुद्धि
- पापभक्षण
- पापभञ्जन
- पापभाज्
- पापभाव
- पापमति
- पापमय
- पापमित्र
- पापमुक्त
- पापमोचन
- पापयक्ष्म
- पापयोनि
- पापरहित
- पापराक्षसी
- पापरिपु
- पापरोग
- पापर्द्धि
- पापलोक
- पापवसीयस्
- पापवसीयस
- पापवयस
- पापवाद
- पापविनाश
- पापविनिग्रह
- पापविनिस्चय
- पापशमन
- पापशील
- पापशोधन
- पापसंशमन
- पापसंकल्प
- पापसम
- पापसमाचार
- पापसम्मित
- पापसूदनतीर्थ
- पापस्कन्ध
- पापहन्
- पापहर
- पापहृदय
-
10 रूप
rūpá
ifc. f. ā, rarely ī) any outward appearance orﾠ phenomenon orﾠ colour (often pl.), form, shape, figure RV. etc. etc. ( rūpeṇa ifc. in the form of;
rūpam-kṛi orﾠ bhū, to assume a form;
often ifc. = « having the form orﾠ appearance orﾠ colour of», « formed orﾠ composed of», « consisting of», « like to» ;
sometimes used after an adj. orﾠ p.p. to emphasize its meaning orﾠ almost redundantly cf. ghora-r-;
orﾠ connected with a verb e.g.. pacati-rūpam, he cooks very well cf. Pāṇ. 8-1, 57);
dreamy orﾠ phantom shapes (pl.) VS. ṠBr. ;
handsome form, loveliness, grace, beauty, splendour RV. etc. etc.;
nature, character, peculiarity, feature, mark, sign, symptom VS. etc. etc.;
likeness, image, reflection Mn. Kathās. ;
circumstances (opp. to « time» andﾠ « place») Mn. VIII, 45 ;
sort, kind R. Suṡr. ;
mode, manner, way Kap. ;
(ifc.) trace of. R. ;
a single specimen orﾠ exemplar ( andﾠ therefore a term for the number « one») VarBṛS. Gaṇit. ;
a partic. coin (prob. a rupee) VarBṛS. ;
a show, play, drama Daṡar. ;
(in alg.) the arithmetical unit;
(pl.) integer number;
known orﾠ absolute number, a known quantity as having specific form ( andﾠ expressed by rū i.e. first syllable of rūpa) IW. 182 ;
(in gram.) any form of a noun orﾠ verb (as inflected by declension orﾠ conjugation) Pāṇ. 1-1, 68 etc.. ;
(in phil.) the quality of colour (one of the 17 orﾠ 24 Guṇas of the Vaiṡeshikas) IW. 68 ;
(with Buddhists) material form i.e. the organized body (as one of the 5 constituent elements orﾠ Skandhas) Dharmas. 22 MWB. 109 ;
(in dram.) a reflection orﾠ remark made under partic. circumstances when the action is at its height ( garbhe) Bhar. Daṡar. etc.. ;
(only L.) cattle;
a beast;
a sound, word;
rereading a book (= granthâ̱vṛitti);
m. a word of unknown meaning AV. XVIII, 3, 40 ;
(pl.) N. of a people MBh. ;
m. orﾠ n. N. of a place (v.l. rūma) Cat. ;
(ā) f. N. of a river VP. ;
- रूपकर्तृ
- रूपकविराजगोस्वामिगुणलेशसूचकाष्टक
- रूपकान्ता
- रूपकार
- रूपकृत्
- रूपगुण
- रूपगोस्वामिन्
- रूपग्रह
- रूपचन्द्र
- रूपचिन्तामणि
- रूपजीव
- रूपजीवना
- रूपज्ञ
- रूपतत्त्व
- रूपतम
- रूपतरंगिणी
- रूपतर्क
- रूपतस्
- रूपता
- रूपत्व
- रूपदीपकपिङ्गल
- रूपदेव
- रूपधर
- रूपधातु
- रूपधारिन्
- रूपधृक्
- रूपधृत्
- रूपधेय
- रूपनयन
- रूपनारायण
- रूपनाशन
- रूपनाशिन्
- रूपप
- रूपपति
- रूपपरिकल्पना
- रूपपुर
- रूपप्रश्न
- रूपभागानुबन्ध
- रूपभागापवाह
- रूपभाज्
- रूपभृत्
- रूपभेद
- रूपमञ्जरी
- रूपमण्डन
- रूपमती
- रूपमात्र
- रूपमाला
- रूपयौवनवत्
- रूपयौवनोत्साहिन्
- रूपरत्नाकर
- रूपरसगन्धस्पर्शवत्
- रूपरसस्पर्शवत्
- रूपराग
- रूपलता
- रूपलावण्य
- रूपवज्रा
- रूपवत्
- रूपवासिक
- रूपवाहिक
- रूपविचार
- रूपविपर्यय
- रूपविभाग
- रूपशस्
- रूपशालिन्
- रूपशिखा
- रूपसनातन
- रूपसमृद्ध
- रूपसमृद्धि
- रूपसम्पत्ति
- रूपसम्पद्
- रूपसम्पन्न
- रूपसिद्धि
- रूपसेन
- रूपसौभाग्यवत्
- रूपस्कन्ध
- रूपस्थ
- रूपस्पर्शवत्
- रूपहानि
См. также в других словарях:
List of Marathi writers — This article contains a list of Marathi writers arranged in the English alphabetical order of the writers last names. (A list in Marathi of many Marathi writers and links to Wikipedia articles in Marathi concerning those writers are available in… … Wikipedia
álpa-mati — अल्पमति … Indonesian dictionary
pāpá-mati — पापमति … Indonesian dictionary
rūpá-matī — रूपमती … Indonesian dictionary
