-
1 वशता
váṡa-tāf. subjection, the being under control of, dependence on (gen. orﾠ comp.) MBh. Cat. ;
the having power over (loc.) Kāv. (v.l.)
-
2 वशत्व
váṡa-tvan. (ifc.) the being under the control of VarBṛS.
-
3 अश्वशत्रु
-
4 देवशत्रु
-
5 वावशत्
-
6 वश
váṡa1) m. will, wish, desire RV. etc. etc. ( alsoﾠ pl. váṡānánu orﾠ ánuváṡa, « according to wish orﾠ will, at pleasure»);
authority, power, control, dominion (in AV. personified) ib. (acc. with verbs of going e.g.. with i, anu-i, gam, ā-gam, ya, ā-pad, ā-sthā etc., « to fall into a person's <gen.> power, become subject orﾠ give way to» ;
acc. with nī, ā-nī andﾠ pra-yuj, orﾠ loc. with kṛi, labh orﾠ Caus. of sthā orﾠ saṉ-sthā, « to reduce to subjection, subdue» ;
loc. with bhū, vṛit, sthā andﾠ saṉ-sthā, « to be in a person's <gen.> power» ;
vaṡena, - ṡāt, andﾠ - ṡa-taḥ, with gen. orﾠ ifc., « by command of, by force of, on account of, by means of, according to»);
birth, origin L. ;
a brothel L. (cf. veṡa);
Carissa Carandas L. ;
the son of a Vaiṡya andﾠ a Karaṇī L. ;
N. of a Ṛishi preserved by the Aṡvins RV. ;
(with aṡvya) of the supposed author of RV. VIII, 46 (in ṠBr. etc. alsoﾠ of this hymn itself);
= vālmīki Gal.;
pl. N. of a people AitBr. MBh. ;
(ā) f. seeﾠ below;
mf (ā)n. willing, submissive, obedient, subject to orﾠ dependent on (gen.) Kathās. BhP. Pañcat. ;
docile L. ;
free, licentious L. ;
vaṡa2) n. (cf. vasā) liquid fat, grease AV. AitBr. Kāṭh. ;
- वशंवद
- वशकर
- वशकारक
- वशक्रिया
- वशग
- वशगत
- वशगमन
- वशगामिन्
- वशंकर
- वशंकृत
- वशंगत
- वशंगम
- वशतस्
- वशता
- वशत्व
- वशनी
- वशवर्तिन्
- वशस्थ
-
7 अनात्मन् _anātman
अनात्मन् a. [न. ब.]1 Destitute of spirit or mind.-2 Not spiritual, corporeal.-3 One who has not restrained his self; अनात्मनस्तु शत्रुत्वे वर्तेतात्मैवशत्रुवत् Bg.6.6. -m. [अप्रशस्तो भिन्नो वा आत्मा न. त.] Not self, another, something different from आत्मन् (spirit or soul) i. e. the perishable body; अप्राप्तः प्राप्यते यो$यमत्यन्तं त्यज्यते$थवा । जानीयात्तमनात्मानं बुद्धयन्तं वपुरादिकम् ॥ अनात्मन्यात्मबुद्धिर्या सा$- विद्या परिकीर्तिता ॥-Comp. -ज्ञ, वेदिन् a.1 devoid of spiritual knowledge or true wisdom.-2 not knowing oneself, foolish, silly; मा तावदनात्मज्ञे Ś.6; कथं कार्यविनिमयेन व्यवहरति मयि ˚ज्ञः M.1; स्फुटमापदां पदमनात्मवेदिता Śi.15. 22.-प्रत्यवेक्षा reflection that there is no spirit or soul (with Buddhists).-संपन्न a. foolish, destitute of qualities (of the soul) not self-possessed; न त्वेवानात्मसंपन्नाद् वृत्तिमीहेत पण्डितः Pt.1.49. -
8 आलयः _ālayḥ _यम् _yam
आलयः यम् [आलीयते$स्मिन्, आली-अच्]1 An abode, a house, a dwelling; आलयं देवशत्रूणां सुघोरं खाण्डवं वनम् Mb.1.223.75; न हि दुष्टात्मनामार्या निवसन्त्यालये चिरम् Rām.; सर्वाञ्जनस्थानकृतालयान् Rām. who lived or dwelt in Janasthāna.-2 A village; मन्दरस्य च ये कोटिं संश्रिताः केचिदालयाः Rām.4.4.25.-3 A receptacle, seat, place; हिमालयो नाम नगाधिराजः Ku.1.1; so देवालयम्, विद्यालयम् &c; fig. also; दुःख˚ Bg.8.15; गुण˚.-4 Contact.-यम् ind. Till destruction, death; पिबत भागवतं रसमालयम् Bhāg. -
9 देव _dēva
देव a. (-वी f.) [दिव्-अच्]1 Divine, celestial; Bg.11. 11; Ms.12.117.-2 Shining; यज्ञस्य देवमृत्विजम् Rv.1.1.1.-3 Fit to be worshipped or honoured.-वः 1 A god, deity; एको देवः केशवो वा शिवो वा Bh.3.12.-2 (a) The god of rain, an epithet of Indra; as in द्वादश वर्षाणि देवो न ववर्ष; अवर्षयद्देवः Rām.1.9.18; काले च देशे च प्रववर्ष देवः Bu. Ch.2.7. (b) A cloud.-3 A divine man, Brāhmaṇa, as in भूदेव.-4 A king, ruler, as in मनुष्यदेव; तां देवसमितिं (अभ्या- गच्छत्) Mb.3.13.22.-5 A title affixed to the names of Bārhmaṇas; as in गोविन्ददेव, पुरुषोत्तमदेव &c.-6 (In dramas) A title of honour used in addressing a king, ('My lord', 'Your majesty'); ततश्च देव Ve.4; यथाज्ञापयति देवः &c.-7 Quicksilver.-8 The Supreme Spirit; हित्वा च देहं प्रविशन्ति देवं दिवौकसो द्यामिव पार्थ सांख्याः Mb.12.31.112.-9 A fool-1 A child.-11 A man following any particular business.-12 A lover.-13 Emulation.-14 Sport, play.-15 A husband's brother (cf. देवृ, देवर).-16 A lancer.-वम् An organ of sense; देवानां प्रभवो देवो मनसश्च त्रिलोककृत् Mb.14.41.3. [cf. L. deus; Gr. deos.].-Comp. -अंशः a partial incarnation of god.-अगारः, -रम् a temple.-अङ्गना a celestial damsel, an apsaras.-अतिदेवः, -अधिदेवः 1 the highest god.-2 an epithet of (1) Śiva. (2) Buddha. (3) Viṣṇu. देवातिदेवो भगवान् प्रसूतिरंशे हरिर्यस्य जगत्प्रणेता Hariv.-अधिपः 1 an epithet of Indra.-2 the supreme god.-अनीकम् an army of celestials.-अनुचरः, -अनुयायिन् m. an attendant or follower of a god; निशम्य देवानुचरस्य वाचं मनुष्यदेवः पुनरप्युवाच R.2.52.-अन्धस् n.,अन्नम् 1 the food of gods, divine food, ambrosia.-2 food that has been first offered to an idol; see Ms.5.7 and Kull. thereon.-अभीष्ट a.1 liked by or dear to gods.-2 sacred or dedicated to a deity. (-ष्टा) piper betel.-अरण्यम् the garden of gods, the Nandana gar- den; अलमुद्द्योतयामासुर्देवारण्यमिवर्तवः R.1.8.-अरिः a demon.-अर्चनम्, -ना 1 the worship of gods.-2 idolatry.-अर्पणम् 1 an offering to the god.-2 the Veda; पृथग्- भूतानि चान्यानि यानि देवार्पणानि च Mb.13.86.17 (see com.).-आवसथः a temple.-अश्वः an epithet of उच्चैःश्रवस्, the horse of Indra.-आक्रीडः 'the garden of the gods', Nandana garden.-आजीवः, -आजीविन् m. an attendant upon an idol.-2 a low Brāhmaṇa subsisting by attendance upon an idol and upon the offerings made to it.-आत्मन् a.1 consecrated, holy, sacred.-2 of a divine nature. (-m.)1 the divine soul; ते ध्यानयोगानुगता$ पश्यन् देवात्मशक्तिं स्वगुणैर्निगूढाम् Śvet. Up.1.3.-2 the holy fig-tree.-आयतनम् a temple; Ms.4.46; न देवा- यतनं गच्छेत् कदाचिद् वा$प्रदक्षिणम् । न पीडयेद् वा वस्त्राणि न देवा- यतनेष्वपि ॥ Kūrma P.-आयुधम् 1 a divine weapon.-2 rainbow.-आयुष्म् the life-time of a god.-आलयः 1 heaven.-2 a temple.-आवासः 1 heaven.-2 the holy fig-tree (अश्वत्थ).-3 a temple.-4 the Sumeru mountain.-आहारः nectar, ambrosia.-इज् a. (nom. sing. देवेट्-ड्) worshipping the gods.-इज्यः an epithet of Bṛihaspati, preceptor of the gods.-इज्जः 1 an epithet of Indra.-2 of Śiva.-इष्ट a. dear to gods. (-ष्टः) bdellium. (-ष्टा) the wild lime tree.-ईशः an epithet of (1) Indra. (2) Śiva. (3) Viṣṇu. (4) Brahman. (-शी) N. of Durgā also of Devakī mother of Kṛiṣṇa.-ईश्वरः N. of (1) Śiva. (2) Indra.-उद्यानम् 1 divine garden.-2 The Nandana garden.-3 a garden near a temple.-ऋषिः (देवर्षिः)1 a deified saint, divine sage such as अत्रि, भृगु, पुलस्त्य, अङ्गिरस् &c.; एवंवादिनि देवर्षौ Ku.6.84 (i. e. अङ्गिरस्); अथ देवऋषी राजन् संपरेतं नृपात्मजम् Bhāg.; आब्रह्मभुवनाल्लोका देवर्षिपितृमानवाः । तृप्यन्तु पितरः सर्वे मातृमातामहा- दयाः Tarpaṇamantra.-2 an epithet of Narada; देवर्षीणां च नारदः Bg.1.13.26.-ओकस् n. the mountain Meru or Sumeru.-कन्या a celestial damsel, a nymph; also देवकन्यका.-कर्दमाः sandal, aloe wood, camphor, saffron pounded together and made into a paste.-कर्मन् n.,-कार्यम् 1 a religious act or rite, divine command; अनुष्ठितदेवकार्यम् R.12.13.-2 the worship of gods.-काष्ठम् the Devadāru tree.-किरी N. of a Rāgiṇī; ललिता मालती गौरी नाटी देवकिरी तथा । मेघरागस्य रागिण्यो भवन्तीमाः सुमध्यमाः ॥-कुटम् a temple.-कुण़्डम् a natural spring.-कुलम् 1 a temple.-2 a race of gods.-3 a group of gods.-कुल्या the celestial Ganges.-कुसुमम् cloves; एलां च देवकुसुमं त्वक्पत्रं देवदारु च Śiva. B.3.14.-खातम्, -खातकम् 1 a natural hollow among moun- tains.-2 a natural pond or reservoir; Ms.4.23.-3 a pond near a temple. ˚बिल a cavern, chasm.-गणः a class of gods.-गणिका an apsaras; q. v.-गतिः the path of देवलोक; अनुज्ञातश्च रामेण ययौ देवगतिं मुनिः A. Rām. 2.1.4.-गन्धर्वः an epithet of Nārada. (-र्वम्) a particular mode of singing.-गर्जनम् thunder.-गर्भः see हिरण्यगर्भ; Rām.2.4.23.-गायनः a celestial choris- ter, a Gandharva.-गान्धारी N. of a Rāgiṇī गान्धारी देवगान्धारी मालवी श्रीश्च सारवी । रामकीर्यपि रागिण्यः श्रीरागस्य प्रिया इमाः ॥-गिरिः 1 N. of a mountain; cf. Me.44.-2 N. of a town (Daulatabad).-गिरी f. N. of a Rāgiṇī.-गुरुः 1 an epithet of Kaśyapa (the father of gods).-2 of Bṛihaspati (the preceptor of gods).-गुही an epithet of Sarasvatī or of a place situated on it.-गुह्यम् 1 a secret only known by gods.-2 death.-गृहम् 1 a temple.-2 the place of a king.-3 a planetary sphere.-ग्रहः a class of demons who causes harmless madness.-चरितम् the course of action or practices of the gods; न देवचरितं चरेत्.-चर्या the worship or service of gods.-चिकित्सकौ (du.) Aśvins, the twin physicians of gods.-छन्दः a pearl-necklace having 81, 1 or 18 strings; शतमष्टयुतं हारो देवच्छन्दो ह्यशीतिरेकयुता Bṛi. S.81.32.-जनः the gods collectively. ˚विद्या the science of music, dance, other arts &c.; Ch. Up.7.1.2.-जातम् a class of gods.-जामिः f. a sister of the gods; देवजामीनां पुत्रो$सि Av. 6.46.1.-तरुः 1 the holy fig-tree.-2 one of the trees of paradise. (i. e. मन्दार, पारिजात, सन्तान, कल्प and हरि- चन्दन); पञ्चैते देवतरवो मन्दारः पारिजातकः । सन्तानः कल्पवृक्षश्च पुंसि वा हरिचन्दनम् ॥ Ak.-3 the tree in a village (चैत्यवृक्ष) where the villagers usually meet (Mar. पार).-तर्पणम् offerings of water, part of the सन्ध्या ceremony.-ताडः 1 fire.-2 an epithet of Rāhu.-तातः 1 a sacrifice.-2 N. of Kaśyapa.-तातिः 1 a god.-2 divine service; स नो यक्षद् देवताता यजीयान् Rv.3.19.1.-तीर्थम् 1 the right moment for the worship of gods.-2 the tips of the fingers sacred to gods.-दत्त a.1 god-given, grant- ed by the gods.-2 given to the gods (as a village, &c.).(-त्तः) 1 N. of the conch-shell of Arjuna; देवदत्तं धनञ्जयः (दध्मौ) Bg.1.15.-2 a certain person (used in speaking of men indefinitely); मुक्तस्ततो यदि बन्धाद्देवदत्त उपाच्छिनत्ति Bhāg.5.14.24; देवदत्तः पचति, पिनो देवदत्तो दिवा न भुङ्क्ते &c.-3 one of the vital airs exhaled in yawning; देवदत्तो विजृम्भणे. ˚अग्रजः N. of Buddha.-दर्शन a. visiting the gods. (-नः) N. of Nārada; यथा प्राह नारदो देवदर्शनः Bhāg.2.8.1.-दारु m., n. a species of pine; गङ्गाप्रवाहोक्षित- देवदारु Ku.1.54; R.2.36.-दासः a servant or attendant upon a temple.(-सी) 1 a female in the service of gods or a temple.-2 a courtezan (employed as a dancer in a temple).-3 the wild citron tree.-दीपः the eye.-दुन्दुभिः 1 divine drum; देवदुन्दुभिनिर्घोषो पुष्पवृष्टिश्च खात् पतन् Rām.-2 the holy basil with red flowers.-3 an epi- thet of Indra.-दूतः a divine envoy or messenger, an angel.-देवः 1 an epithet of Brahman; Rām.1.43.1.-2 of Śiva; अयाचितारं न हि देवदेवमद्रिः सुतां ग्राहयितुं शशाक Ku.1.52.-3 of Viṣṇu; Bg.1.15.-4 of Gaṇeśa; दृष्टप्रभावो वरदो देवदेवो विनायकः Ks.2.55.-दैवत्य a. destined for the god; Ms.2.189.-द्रोणी a procession with idols.-धर्मः a religious duty or office.-धानी the city of Indra; तां देवधानीं स वरुथिनीपतिर्बहिः समन्ताद्रुरुधे पृतन्यया Bhāg. 8.15.23.-धान्यम् a kind of grass-grain (Mar. देवभात).-धिष्ण्यम् a chariot of the gods (विमान); Bhāg.1. 82.7.-नक्षत्रम् N. of the first 14 नक्षत्रs in the southern quarter (opp. to यमनक्षत्रम्).-नदी 1 the Ganges.-2 any holy river; Ms.2.17.-नन्दिन् m. N. of the door- keeper of Indra.-2 N. of a grammarian.-नागरी N. of the character in which Sanskrit is usually written.-नाथः Śiva.-निकायः 1 'residence of gods', paradise, heaven; तं तुष्टुवुर्देवनिकायकेतवः Bhāg.1.27.25.-2 a host or assembly of gods; Ms.1.36.-निन्दकः a blasphe- mer, unbeliever, heretic, atheist.-निन्दा heresy, athe- ism.-निर्माल्यम् 1 a garland remaining from a sacrifice.-निर्मित a. 'god-created', natural.-पतिः an epithet of Indra.-पादाः 'the royal feet or presence', an honorific term for a king; देवपादाः प्रमाणम्.-पथः 1 'heavenly passage', heaven, firmament दिव्यो देवपथो ह्येष नात्र गच्छन्ति मानुषाः Mb.-2 the milky way.-पशुः any animal con- secrated to a deity.-पात्रम् an epithet of Agni.-पुर्, -पुरी f. an epithet of Amarāvatī, the city of Indra.-पुरोहितः 1 a domestic priest of the gods.-2 the planet Jupiter (बृहस्पति).-पुष्पम् cloves.-पूज्यः an epithet of Bṛihaspati.-प्रतिकृतिः f.,-प्रतिमा an idol, the image of a deity.-प्रश्नः 'consulting deities', astrology, for- tune-telling.-प्रसूत a. good-produced (water); Av.6. 1.2.-प्रियः 'dear to the gods', an epithet of Śiva; (देवानांप्रियः an irreg. comp. meaning-1 a goat.-2 a fool, idiot like a brute breast, as in ते$प्यतात्पर्यज्ञा देवानांप्रियाः K. P.-3 an ascetic, who renounces the world).-बलिः an oblation to the gods.-बाहुः 1 N. of a king in the Yadu race.-2 N. of a sage; देवबाहुः शतधनुः कृतवर्मेति तत्सुताः Bhāg.-ब्रह्मन् m. an epithet of Nārada.-ब्राह्मणः 1 a Brāhmaṇa who lives on the proceeds of a temple.-2 a venerable Brāhmaṇa.-भक्तिः worship or service of the gods.-भवनम् 1 the heaven.-2> a temple.-3 the holy fig-tree.-भागः the northern hemisphere.-भ m. a god; (-f.) heaven.-भूमिः f. heaven; पितुः प्रदेशा- स्तव देवभूमयः Ku.5.45.-भूतिः f. an epithet of the Ganges.-भूयम् divinity, godhead; विदितमेव भवतां...... परां निर्वृतिमुपेत्य देवभूयं गताः सर्वे न पूर्वपुरुषा इति Rām. Champū.-भृत् m. an epithet of1 Viṣṇu.-2 of Indra.-भोगः Pleasure of the gods, heavenly joy; अन्नन्ति दिव्यान् दिवि देवभोगान् Bg.9.2.-भोज्यम् nectar.-मणिः 1 the jewel of Viṣṇu called कौस्तुभ.-2 the sun.-3 a curl of hair on a horse's neck; आवर्तिनः शुभफल- प्रदशुक्तियुक्ताः संपन्नदेवमणयो भृतरन्ध्रभागाः (अश्वाः) Śi.5.4; N.1.58.-मधु n. divine honey; असौ वा आदित्यो देवमधु Ch. Up.3.1.1.-मातृ f. N. of Aditi, mother of gods.-मातृक a. 'having the god of rain or clouds as foster-mother', watered only by the clouds, depending on rain-water and not on irrigation, deprived of every other kind of water (as a country); देशो नद्यम्बुवृष्ट्यम्बु- संपन्नव्रीहिपालितः । स्यान्नदीमातृको देवमातृकश्च यथाक्रमम् ॥ Ak.; cf. also वितन्वति क्षेममदेवमातृकाः (i. e. नदीमातृकाः) चिराय तस्मिन् कुरवश्चकासते Ki.1. 17.-मानकः the jewel of Viṣṇu called कौस्तुभ.-माया the Māyā of gods; ते दुस्तराम- तितरन्ति च देवमायाम् Bhāg.-मार्गः the air or sky.-मासः the eighth month of pregnancy.-मुनिः a divine sage.-यजनम् 1 a sacrificial place, a place where a sacrifice is performed; ततस्ते देवयजनं ब्राह्मणाः स्वर्णलाङ्गलैः (कृष्ट्वा) Bhāg.1.74.12. देवयजनसंभवे सीते U.4.-2 a place of worship; मण्डलं देवयजनं दीक्षासंस्कार आत्मनः Bhāg.12.11.17.-यजि a. making oblations to gods.-यज्ञः a sacrifice to the superior gods made by oblations to fire, or through fire to the gods; (one of the five daily sacri- fices of a Brāhmaṇa; see Ms.3.81,85 and पञ्चयज्ञ also).-यज्यम्, -यज्या a sacrifice.-यात्रा 'an idol- procession,' any sacred festival when the idols are carried in procession; केनापि देवयात्रागतेन सिद्धादेशेन साधुना मत्समक्षमादिष्टा M.5.12-13.-यान bestowing मोक्ष; यज्ञस्य देवयानस्य मेध्याय हविषे नृप Bhāg.8.8.2.-नः the path leading to मोक्ष; सत्येन पन्था विततो देवयानः Muṇḍ.3.1.6.-यानम् a celestial car.-युगम् 1 the first of the four ages of the world; also called कृतयुग, सनत्कुमारो भगवान् पुरा देवयुगे प्रभुः Rām.1.11.11.-2 an age of the gods comprising four ages of men.-योनिः 1 a super- human being, a demigod; विद्याधरो$प्सरोयक्षरक्षोगन्धर्वकिन्नराः । पिशाचो गुह्यकः सिद्धो भूतो$मी देवयोनयः ॥ Ak.-2 a being of divine origin.-3 fuel used in kindling fire (f. also).-योषा an apsaras.-रथः a car for carrying the image of god in procession.-थम् a day's journey for the sun's chariot.-रहस्यम् a divine mystery.-राज्, -राजः 1 an epithet of Indra; Rām.7.6.6.-2 a king.-3 N. of Buddha.-रातः 1 an epithet of Parīkṣit.-2 a kind of swan or crane.-राष्ट्रम् N. of an empire in the Deccan.-लक्ष्मम् the Brāhmanical cord.-लता the Navamallikā or double jasmine plant.-लिङ्गम् the image or statue of a deity; Bhāg.3.17.13.-लोकः heaven, paradise; देवलोकस्य चर्त्विजः (प्रभुः) Ms.4.182.-वक्त्रम् an epithet of fire.-वर्त्मन् n. the sky or atmosphere.-वर्धकिः, -शिल्पिन् m. Viśvakarman, the architect of gods.-वाणी 'divine voice', a voice from heaven.-वाहनः an epithet of Agni.-विद्या 1 divine science; Ch. Up.7.1.2.-2 the science of Nirukta or etymology; ibid.-विभागः the northern hemisphere.-विश् f.,-विशा a deity.-वीतिः food of the gods.-वृक्षः the Mandāra tree.-व्यचस् a. Ved. occupied by the gods.-व्रतम् 1 a religious observance, any religious vow.-2 the favourite food of the gods. (-तः) an epithet of1 Bhīṣma; ततो विनशनं प्रागाद्यत्र देवव्रतो$पतत् Bhāg.1.9.1.-2 Kārtikeya.-व्रतत्वम् celibacy (ब्रह्मचारिव्रत); देवव्रतत्वं विज्ञाप्य Mb.5.172.19.-शत्रुः a demon; स देवशत्रूनिव देवराजः Mb.-शुनी an epithet of Saramā, the bitch of the gods.-शेखर the damanaka tree (Mar. दवणा).-शेषम् the remnants of a sacrifice offered to gods.-श्रीः m. a sacrifice. (f.) Lakṣmī.-श्रुतः an epithet of1 Viṣṇu.-2 Nārada.-3 a sacred treatise.-4 a god in general.-संसद् f. देवसभा q. v.-सत्यम् divine truth, established order of the gods.-संध a. divine.-सभा 1 an assembly of the gods (सुधर्मन्).-2 a council of a king, council-chamber.-3 a gambling-house.-सभ्यः 1 a gambler.-2 a fre- quenter of gaming-houses.-3 an attendant on a deity.-4 the keeper of a gambling-house.-सहा 1 rules of begging alms (? भिक्षासूत्र); L. D. B.-2 N. of a plant.-सायुज्यम् identification or unification with a deity, conjunction with the gods, deification.-सिंह an epithet of Śiva.-सुषिः a tube or cavity (in the heart) leading to the gods; cf. उदान, तस्य ह वा एतस्य हृदयस्य पञ्च देवसुषयः Ch. Up.3.13.1.-सू N. of 8 deities (अग्नि, सोम, सवितृ, रुद्र, बृहस्पति, इन्द्र, मित्र and वरुण).-सृष्टा an intoxicating drink.-सेना 1 the army of gods.-2 N. of the wife of Skanda; स्कन्देन साक्षादिव देवसेनाम् R.7.1. (Malli.:-- देवसेना = स्कन्दपत्नी perhaps it merely means 'the army of the gods' personified as Skanda's wife). ˚पतिः, ˚प्रियः an epithet of Kārtikeya.-स्वम् 'property of gods', property applicable to religious purposes or endowments; यद्धनं यज्ञशीलानां देवस्वं तद्विदु- र्बुधाः Ms.11.2,26. ˚अपहरणम् sacrilege.-सावर्णिः the 13th Manu; मनुस्त्रयोदशो भाव्यो देवसावर्णिरात्मवान् Bhāg. 8.13.3.-हविस् n. an animal offered to gods at a sacrifice.-हिंसकः an enemy of gods.-हूः the left ear; Bhāg.4.25.51.-हूतिः f.1 invocation of the gods.-2 N. of a daughter of Manu Svāyambhuva and wife of Kardama.-हेडनम् an offence against the gods.-हेतिः a divine weapon. -
10 compulsion
N1. विवशताThough pressed into rugby under compulsion I began to enjoy the game. -
11 अश्व
áṡva1) (2. rarely 3 RV.) m. (1. aṡ Uṇ.) ifc. f. ā, a horse, stallion RV. etc.;
the, horse (in the game of chess);
the number « seven» (that being the number of the horses of the sun);
the archer (in the zodiac) VarBṛ. ;
a particular kind of lover (horse-like in strength) L. ;
N. of a teacher (with the patron. Sāmudri) ṠBr. XIII ;
of a son of Citraka Hariv. 1921 ;
of a Dānava MBh. I, 2532 ;
(ā) f. (gaṇa ajâ̱di q.v.) a mare RV. etc.
+ <Zd. aspa;
Lat. equus;
Gk. ἵππος, etc.>
aṡva2) Nom. P. aṡvati, to behave like a horse Pāṇ. 3-1, 11 Sch. ;
- अश्वकन्दिका
- अश्वकर्ण
- अश्वकर्णक
- अश्वकश
- अश्वकुटी
- अश्वकुणप
- अश्वकेश
- अश्वकोविद
- अश्वक्रन्द
- अश्वक्रीत
- अश्वक्षभा
- अश्वखुर
- अश्वगति
- अश्वगन्धा
- अश्वगुप्त
- अश्वगोयुग
- अश्वगोष्ठ
- अश्वग्रिव
- अश्वघाम
- अश्वघास
- अश्वघोष
- अश्वघ्न
- अश्वचक्र
- अश्वचलनशाला
- अश्वचिकित्सा
- अश्वजघन
- अश्वजित्
- अश्वतीर्थ
- अश्वत्रिरात्र
- अश्वत्व
- अश्वद
- अश्वदंष्ट्रा
- अश्वदा
- अश्वदावन्
- अश्वदूत
- अश्वनदि
- अश्वनाय
- अश्वनाशक
- अश्वनिबन्धिक
- अश्वनिर्णिज्
- अश्वप
- अश्वपति
- अश्वपर्ण
- अश्वपस्त्य
- अश्वपाद
- अश्वपाल
- अश्वपुच्छक
- अश्वपृष्ठ
- अश्वपेज
- अश्वपेय
- अश्वपेशस्
- अश्वप्रणीत
- अश्वप्रपतन
- अश्वबन्ध
- अश्वबन्धक
- अश्वबन्धन
- अश्वबला
- अश्वबाहु
- अश्वबुध्न
- अश्वबुध्य
- अश्वभार
- अश्वमन्दुरा
- अश्वमहिषिका
- अश्वमार
- अश्वमारक
- अश्वमाल
- अश्वमित्र
- अश्वमिष्टि
- अश्वमुख
- अश्वमेध
- अश्वमेधक
- अश्वमेधिक
- अश्वमेधिन्
- अश्वमेधीय
- अश्वमोहक
- अश्वयज्ञ
- अश्वयुज्
- अश्वयुज
- अश्वयूप
- अश्वयोग
- अश्वरक्ष
- अश्वरथ
- अश्वराज
- अश्वराधस्
- अश्वरिपु
- अश्वरोधक
- अश्वललित
- अश्वलाला
- अश्वलोमन्
- अश्ववक्त्र
- अश्ववडव
- अश्ववत्
- अश्ववदन
- अश्ववह
- अश्ववार
- अश्ववारक
- अश्ववारन
- अश्ववाल
- अश्ववाह
- अश्वविक्रयिन्
- अश्वविद्
- अश्ववृष
- अश्ववैद्य
- अश्वव्रत
- अश्वशक
- अश्वशकृत्
- अश्वसङ्कु
- अश्वशत्रु
- अश्वशफ
- अश्वशाखोट
- अश्वशाला
- अश्वशाव
- अश्वशास्त्र
- अश्वशिरस्
- अश्वशीर्ष
- अश्वश्चन्द्र
- अश्वषड्गव
- अश्वषा
- अश्वसनि
- अश्वसा
- अश्वसाद
- अश्वसादिन्
- अश्वसारथ्य
- अश्वसुक्त
- अश्वसूक्तिन्
- अश्वसूत्र
- अश्वसूनृत
- अश्वसृगालिका
- अश्वसेन
- अश्वस्तोमीय
- अश्वस्थान
- अश्वहन
- अश्वहनु
- अश्वहन्तृ
- अश्वहय
- अश्वहविस्
- अश्वहारक
- अश्वहृदय
- अश्वाक्ष
- अश्वाजनी
- अश्वादि
- अश्वाधिक
- अश्वाध्यक्ष
- अश्वानीक
- अश्वन्तक
- अश्वाभिधानी
- अश्वामघ
- अश्वायुर्वेद
- अश्वायुस्
- अश्वारि
- अश्वारुढ
- अश्वारोह
- अश्वावत्
- अश्वावतान
- अश्वावरोहक
- अश्वावरोहिका
- अश्वेषित
- अश्वोरस
-
12 देव
devá
heavenly, divine ( alsoﾠ said of terrestrial things of high excellence)
RV. AV. VS. ṠBr. ;
(superl. m. devá-tama RV. IV, 22, 3 etc.. ;
f. devi-tamā, II, 41, 16);
m. (according to Pāṇ. 3-3, 120 déva)
a deity, god RV. etc.etc.;
(rarely applied to) evil demons AV. III, 15, 5 TS. III, 5, 4, 1 ;
(pl. the gods as the heavenly orﾠ shining ones;
víṡvedevā́s, all the gods RV. II, 3, 4 etc..,
orﾠ a partic. class of deities < seeﾠ under víṡva>, often reckoned as 33, either 11 for each of the 3 worlds RV. I, 139, 11 etc.. ;
<cf. tri-daṡa>, orﾠ 8 Vasus, 11 Rudras, andﾠ 12 Ādityas <to which the 2 Aṡvins must be added> Br. ;
cf. alsoﾠ Divyâ̱v. 68 ;
with Jainas 4 classes, viz. bhavanâ̱dhî ̱ṡa, vyantara, jyotishka, andﾠ vaimānika;
devā́nāmpátnyas, the wives of the gods RV. VS. Br. ;
<cf. deva-patnī below >);
N. of the number 33 ( seeﾠ above) Gaṇit. ;
N. of Indra as the god of the sky andﾠ giver of rain MBh. R. etc.;
a cloud L. ;
(with Jainas) the 22nd Arhat of the future Ut-sarpiṇī;
the image of a god, an idol Vishṇ. ;
a god on earth orﾠ among men, either Brāhman, priest RV. AV. (cf. bhū-d-), orﾠ king, prince (as a title of honour, esp. in the voc. « your majesty» orﾠ « your honour» ;
alsoﾠ ifc. e.g.. ṡrī-harsha-d-, vikramâ̱ṅka-d-, king Ṡrī-harsha orﾠ VikrñVikramâṇka, andﾠ in names as purushôttama-d- <lit. having Vishṇu as one's deity;
cf. atithi-d-, ācārya-d-, pitṛi-d-, mātṛi-d->;
rarely preceding the name e.g.. deva-caṇḍamahāsena Kathās. XIII, 48)
Kāv. Pañc. etc. (cf. kshiti-, nara-, etc.);
a husband's brother (cf. devṛi andﾠ devara) W. ;
a fool, dolt L. ;
a child L. ;
a man following any partic. line orﾠ business L. ;
a spearman, lancer L. ;
emulation, wish to excel orﾠ overcome L. ;
sport, play L. ;
a sword Gal.;
N. of men VP. ;
of a disciple of Nāgârjuna MWB. 192 ;
dimin. for devadatta Pāṇ. 5-3, 83 Vārtt. 4 Sch. ;
(n. L.) an organ of sense MuṇḍUp. III, 1, 8; 2, 7 ;
(ā) f. Hibiscus Mutabilis orﾠ Marsilia Quadrifolia;
(ī́), f. seeﾠ s.v.
+ cf. Lat. dīvus, deus;
Lit. dē4vas;
Old Pruss. deiwas
- देवऋषभ
- देवऋषि
- देवकड
- देवकन्यका
- देवकन्या
- देवकमलपुर
- देवकर्दम
- देवकर्म
- देवकर्मन्
- देवकलश
- देवकल्प
- देवकवच
- देवकाञ्चन
- देवकान्त
- देवकाम
- देवकार्य
- देवकाष्ठ
- देवकिरी
- देवकिल्बिष
- देवकीर्ति
- देवकुण्ड
- देवकुरु
- देवकुरुम्बा
- देवकुल
- देवकुल्या
- देवकुसुम
- देवकूट
- देवकृत
- देवकृत्य
- देवकोश
- देवक्री
- देवक्षत्र
- देवक्षेत्र
- देवक्षेम
- देवखात
- देवगण
- देवगन्धर्व
- देवगन्धा
- देवगर्जन
- देवगर्भ
- देवगव
- देवगान्धार
- देवगायन
- देवगिरि
- देवगिरी
- देवगुप्त
- देवगुरु
- देवगुही
- देवगुह्य
- देवगृह
- देवगोपा
- देवग्रन्थ
- देवग्रन्थि
- देवग्रह
- देवघोष
- देवंगम
- देवचक्र
- देवचन्द्र
- देवचरित
- देवचर्या
- देवचिकित्सक
- देवचित्त
- देवच्छन्द
- देवच्छन्दस्
- देवच्छन्दस
- देवज
- देवजग्ध
- देवजग्धक
- देवजन
- देवजननी
- देवजप
- देवजय
- देवजा
- देवजात
- देवजामि
- देवजुष्ट
- देवजूत
- देवजूति
- देवतर
- देवतरथ
- देवतरस्
- देवतरु
- देवतर्पण
- देवतल्प
- देवता
- देवताड
- देवतात्
- देवताति
- देवतालक
- देवतिर्थ
- देवतुमुल
- देवत्त
- देवत्रा
- देवत्रात
- देवत्व
- देवदत्त
- देवदन्तिन्
- देवदमनिका
- देवदमनी
- देवदर्श
- देवदर्शन
- देवदर्शनिन्
- देवदर्शिन्
- देवदानी
- देवदारु
- देवदालिका
- देवदाली
- देवदास
- देवदिण्ण
- देवदिन्न
- देवदीप
- देवदुन्दुभि
- देवदुर्ग
- देवदुत
- देवदूति
- देवदेव
- देवदैवत्य
- देवद्युम्न
- देवद्रोणी
- देवद्र्याच्
- देवधर
- देवधर्म
- देवधर्मन्
- देवधानी
- देवधान्य
- देवधामन्
- देवधिष्ण्य
- देवनक्षत्र
- देवनदी
- देवनन्दा
- देवनल
- देवनागरी
- देवनाथ
- देवनाभ
- देवनाम
- देवनामन्
- देवनायक
- देवनाल
- देवनिकाय
- देवनिद्
- देवनिन्दक
- देवनिन्दा
- देवनिबन्ध
- देवनिर्माल्य
- देवनिर्मित
- देवनिश्रयणी
- देवनिश्रेणी
- देवनीथ
- देवपञ्चरात्र
- देवपण्डित
- देवपति
- देवपत्तन
- देवपत्नी
- देवपथ
- देवपद
- देवपरिषद्
- देवपर्ण
- देवपल्लीपट्टन
- देवपशु
- देवपाणि
- देवपात्र
- देवपात्रिन्
- देवपाद
- देवपान
- देवपाल
- देवपालित
- देवपीयु
- देवपुत्र
- देवपुर्
- देवपुर
- देवपुरीमाहात्म्य
- देवपुरोहित
- देवपुष्प
- देवपूजक
- देवपूजा
- देवपूजित
- देवपूज्य
- देवपूर्व
- देवपूर्वकम्
- देवप्रकाशिनी
- देवप्रतिकृति
- देवप्रतिमा
- देवप्रतिष्ठा
- देवप्रभ
- देवप्रयाग
- देवप्रश्न
- देवप्रसाद
- देवप्रसूत
- देवप्रस्थ
- देवप्रिय
- देवप्सरस्
- देवबन्धु
- देवबल
- देवबलि
- देवबाहु
- देवबोध
- देवबोधि
- देवबोधिसत्त्व
- देवब्रह्मन्
- देवभक्त
- देवभक्ति
- देवभट्ट
- देवभद्र
- देवभवन
- देवभाग
- देवभाष्यस्नानविधिपद्धति
- देवभिषज्
- देवभीति
- देवभू
- देवभूत
- देवभूति
- देवभूमि
- देवभूय
- देवभूरि
- देवभोग
- देवभोज्य
- देवभ्राज्
- देवमञ्जर
- देवमणि
- देवमण्डल
- देवमत
- देवमति
- देवमधु
- देवमनुष्य
- देवमय
- देवमलिम्लुच्
- देवमात
- देवमातृ
- देवमातृक
- देवमादन
- देवमान
- देवमानक
- देवमाय
- देवमार्ग
- देवमाला
- देवमास
- देवमित्र
- देवमिथुन
- देवमिश्र
- देवमीढ
- देवमीढुष
- देवमुनि
- देवयज्
- देवयजन
- देवयजि
- देवयज्ञ
- देवयज्य
- देवयज्या
- देवयशस्
- देवया
- देवयाजिन्
- देवयाज्ञिक
- देवयातु
- देवयात्रा
- देवयात्रिन्
- देवयान
- देवयानीय
- देवयावन्
- देवयुक्त
- देवयुग
- देवयोनि
- देवयोषा
- देवरक्तदंशी
- देवरक्षित
- देवरत
- देवरति
- देवरथ
- देवरहस्य
- देवराज्
- देवराज
- देवराजन्
- देवराज्य
- देवरात
- देवराम
- देवराष्ट्र
- देवरूपा
- देवरेतस
- देवर्षि
- देवलक्ष्म
- देवलता
- देवलाङ्गुलिका
- देवलाति
- देवलिङ्ग
- देवलेखा
- देवलोक
- देववक्त्र
- देववचना
- देववत्
- देववध
- देववेधू
- देववन्द
- देववर
- देववर्णिनि
- देववर्त्मन्
- देववर्धकि
- देववर्धन
- देववर्मन्
- देववर्य
- देववर्ष
- देववल्लभ
- देववाणी
- देववात
- देववायु
- देववाहन
- देवविजयगणि
- देवविद्
- देवविद्या
- देवविभाग
- देवविमलगणि
- देवविश्
- देवविशा
- देववी
- देववीति
- देववृक्ष
- देववृत्ति
- देववेश्मन्
- देवव्यचस्
- देवव्रत
- देवव्रतिन्
- देवशक्ति
- देवशतभाष्य
- देवशत्रु
- देवशब्द
- देवशर्मन्
- देवशस्
- देवशाबरतन्त्र
- देवशिल्प
- देवशिल्पिन्
- देवशिशु
- देवशिष्ट
- देवशुनी
- देवशूर
- देवशेखर
- देवशेष
- देवश्रवस्
- देवश्री
- देवश्रुत्
- देवश्रुत
- देवश्रू
- देवश्रेणी
- देवश्रेष्ठ
- देवसंसद्
- देवसंहिता
- देवसख
- देवसखि
- देवसंगीतयोनिन्
- देवसत्त्र
- देवसत्त्व
- देवसत्य
- देवसद्
- देवसदन
- देवसद्मन्
- देवसंध
- देवसंनिधि
- देवसभ
- देवसभ्य
- देवसरस
- देवसर्षप
- देवसव
- देवसह
- देवसाक्ष्य
- देवसागरगणि
- देवसात्कृ
- देवसायुज्य
- देवसावर्णि
- देवसिंह
- देवसिद्धि
- देवसुन्द
- देवसुमति
- देवसुमनस्
- देवसुषि
- देवसू
- देवसूकक्षेत्र
- देवसूद
- देवसूरि
- देवसृष्ट
- देवसेन
- देवसोम
- देवसोमक
- देवस्तव
- देवस्तुत्
- देवस्त्री
- देवस्थलि
- देवस्थान
- देवस्मिता
- देवस्व
- देवस्वपहरण
- देवस्वामिन्
- देवहविस्
- देवहव्य
- देवहिंसक
- देवहित
- देवहिति
- देवहू
- देवहूति
- देवहूय
- देवहेडन
- देवहेळअन
- देवहेति
- देवहोत्र
- देवह्रद
-
13 compulsion
n.विवशता, दबाव डालना, विवश करना; दबाव, बलजोरी, बल, प्रचण्डता, आवश्यकता -
14 necessity
n.लाचारी, आवश्यकता, विवशता; गरीबी, दरिद्रता दीनता; प्रयोजन, कार्य
См. также в других словарях:
váṡa-tā — वशता … Indonesian dictionary
váṡa-tva — वशत्व … Indonesian dictionary
áṡva-ṡatru — अश्वशत्रु … Indonesian dictionary
devá-ṡatru — देवशत्रु … Indonesian dictionary
vā́vaṡat — वावशत् … Indonesian dictionary
