-
81 ἐπιτίθημι
A [voice] Act., lay, put or place upon, of offerings laid on the altar,ἐπὶ μηρία θέντες Ἀπόλλωνι Od.21.267
, cf. 3.179 ; , V.96, Antipho 1.18 ; set meats on the table,εἴδατα πόλλ' ἐπιθεῖσα Od.1.140
, cf. 10.355 ; πάντ' ἐπιθεῖτε on the car, Il.24.264 ;[νέκυας] ἐπὶ νηυσὶ τιθέντες Od.24.419
; τινὶ κύρτον καὶ κώπαν, as a grave-monument, AP7.505 (=Sapph.120): Constr. mostlyἐ. τινί τι, τῷ ἰσχυροτέρῳ πλέον βάρος X.Oec.17.9
, etc.: but also c.gen.,ἐ. λεχέων τινά Il.24.589
;ἐ. τι ἐπί τινος Hdt.2.121
.δ' ;κεφαλὴν ἐπὶ στέρνα τινός X.Cyr.7.3.14
: c. acc. only, put upon, set up, ἐ. φάρμακα apply salves, Il.4.190 ;δέελον δ' ἐπὶ σῆμά τ' ἔθηκε 10.466
;στήλην λίθου Hdt.7.183
;φάκελον ξύλων E.Cyc. 243
; ἐ. μνημεῖά τινι to him, Id.IT 702, cf. IG14.446 ([place name] Tauromenium), 12.1068.2 set upon, turn towards,Ἑκτορέοις ἐπὶ φρένα θῆχ' ἱεροῖσιν Il.10.46
; but τῇ δ' ἄρ' ἐπὶ φρεσὶ θῆκε c. inf., put it into her mind to.., Od.21.1.II put on a covering or lid, ; κεφαλῇ ἐπέθηκε (as v.l. for ἐφύπερθἐ καλύπτρην 5.232 ; λίθον δ' ἐπέθηκε θύρῃσι, i.e. put a stone as a door to the cave, put it before the door, 13.370 ; also, put a door to,κολλητὰς ἐπέθηκα θύρας 23.194
;θύρας ἐπέθηκε φαεινάς 21.45
;θυρεὸν μέγαν 9.240
(v. infr. B. 11).2 set a seal on, BGU 361 iii 22 (ii A.D.) ; apply a pessary, Hp.Steril. 214 ([voice] Pass.) ; a cupping instrument, Sor.2.11 ([voice] Pass.).III put to, add, grant or give besides, , cf. Il.7.364, etc. ; κράτος, κῦδός τινι, 1.509 (tm.), 23.400 (tm.), 406 (tm.) ; ἡμιτάλαντον χρυσοῦ ib. 796.2 of Time, add, bring on,ἕβδομον ἦμαρ ἐπὶ Ζεὺς θῆκε Od.12.399
;μάλα πολλὰ [ἔτεα] Hes.Op. 697
.IV put on as a finish,χρυσέην ἐπέθηκε κορώνην Il.4.111
;περόνην Od. 19.256
: metaph., οὐδὲ τέλος μύθῳ ἐπιθήσεις add fulfilment, Il.19.107, cf. 20.369 ; so laterἐ. κεφάλαἰ ἐφ' ἅπασι D.21.18
;κολοφῶνα ἐ. τῇ σοφίᾳ Pl.Euthd. 301e
; τέλος ἐπιτεθήκατον ib. 272a ;πέρας ἐ. τῇ γενέσει Arist.GA 776a4
;πίστιν ἐ. D.12.22
, 49.42 ;ὁ δὲ μισθωσάμενος πίστιν ἐπιθήσει πρὸς τοὺς νεωποίας SIG963.34
(Arcesine, iv B. C.) ;πέρας ἐ. τῷ πράγματι PGiss.25.7
(ii A. D.), etc. ; ὅρον ἐ. τῷ πράγματι Mitteis Chr.87.2 (ii A. D.).V impose, inflict a penalty,σοὶ δέ, γέρον, θωὴν ἐπιθήσομεν Od.2.192
; δίκην, ζημίην, ἄποινα ἐ. τινί, Hdt.1.120, 144, 9.120, etc. ;θάνατον δίκην ἐ. τινί Pl.Lg. 838c
;δίκην τὴν πρέπουσαν Id.Criti. 106b
;ἔργων ἀντ' ἀδίκων χαλεπὴν ἐ. ἀμοιβήν Hes.Op. 334
;τιμωρίαν ὑπέρ τινος D.60.11
(cf. infr. B. IV): so of burdens, grievances, etc.,θήσειν..ἐπ' ἄλγεα Τρωσί Il.2.39
; ;[ἄτην] οἱ ἐπὶ φρεσὶθῆκε..Ἐρινύς Od.15.234
; ἀνάγκην ἐ. c. inf., X.Lac.10.7 ; ἐ...μὴ τυγχάνειν imposing as a penalty not to.., ib.3.3 (v. infr. B. IV).B [voice] Med., with [tense] pf. [voice] Pass.ἐπιτέθειμαι Plu.2.975d
, also [tense] aor. [voice] Pass., Inscr.Prien. (v. infr.), etc.:— put on oneself or for oneself, ἐπὶ στεφάνην κεφαλῆφιν..θήκατο placed a helmet on his head, Il.10.30 ;κρατὶ δ' ἐπὶ..κυνέην θέτο 5.743
, cf. E.Ba. 702 (tm.), etc.; χεῖρας ἐπ' ἀνδροφόνους θέμενος στήθεσσι laying one's hands upon.., Il.18.317 ; κτύπημα χειρὸς κάρᾳ on one's head, E.Andr. 1210 (lyr.).III apply oneself to, employ oneself on or in, c. dat.,ναυτιλίῃσι μακρῇσι Hdt.1.1
; τῇ πείρᾳ, τοῖς ἔργοις, Th.7.42, X.Mem.2.8.3, etc. ;τοῖς πολιτικοῖς Pl.Grg. 527d
: c. inf., attempt to..,φιλοσοφεῖν ἐπέθετο Alex.36.3
;γράφειν Isoc.5.1
, cf. Pl. Sph. 242b:—[voice] Pass.,ἐπετέθη πρὸς τὸν πόλεμον Inscr.Prien.17.38
(iii B.C.).2 make an attempt upon, attack,τῇ Εὐβοίῃ Hdt.5.31
;Ἐφεσίοισι Id.1.26
, cf. 102, 8.27 ;τῷ δήμῳ Th.6.61
;τῇ δημοκρατίᾳ X.Ath. 3.12
; ἐ. τῇ τοῦ δήμου καταλύσει attempt it, Aeschin.3.235 ;τυραννίδι Lycurg.125
;ἀρχῇ Plu.2.772d
; ἐ. ταῖς ἁμαρτίαις or τοῖς ἀτυχήμασί τινος take advantage of them, Isoc.2.3, D.23.70 : abs., make an attack,κατ' ἀμφότερα Th.7.42
, cf. Arist.Pol. 1302b25.3 abs., δικαιοσύνην ἐπιθέμενος ἤσκεε he practised justice with assiduity, Hdt.1.96, cf. 6.60.V lay commands on,τί τινι Hdt.1.111
, cf. OGI669.61 (Egypt, i A.D.): also c. inf., Hdt.3.63, v.l. in Ath.11.465d.VII contribute, πολλοὶ ἐπέθεντο τὰς ἐπιδόσεις εἰς τὴν παρασκευὴν τοῦ πολέμου prob. in SIG346.29 (iv B. C.).Greek-English dictionary (Αγγλικά Ελληνικά-λεξικό) > ἐπιτίθημι
-
82 κατακαίριος
κατα-καίριος ( καιρός): mortal, with τέλος (like τέλος θανάτοιο), Il. 11.439†.A Homeric dictionary (Greek-English) (Ελληνικά-Αγγλικά ομηρικό λεξικό) > κατακαίριος
-
83 ἐκφέρω
ἐκ-φέρω, (1) heraustragen, herausbringen; aus dem Meere ans Ufer, vom Arion; ὥσπερ ἀτραπὸς ἐκφέρει, der Pfad führt heraus; wegtragen entwenden; χαμεύνια ἐξενεγκάμενοι, ihr Lager heraustragend; νίκην, (für sich) davontragen; κλέος, sich erwerben. Bes. (a) zum Begräbnis hinaustragen, bestatten. (b) von der Erde: hervorbringen; εἰς φῶς κύημα, ans Licht treten lassen; λόγον ἐξήνεγκας, vorbringen; kund werden lassen, aussprechen; δεῖγμα, wie μαρτυρίας τῆς ὕβρεως, Beweise geben. Auch μισϑοῖο τέλος, herbeiführen, wie πόλεμον, anstiften. Von Schriftstellern: herausgeben; Ἀριστοφάνης ὅτε τὰς Νεφέλας ἐξέφερε, als er sie aufführte; Ἀπόλλωνα τὴν ἰατρικὴν ἐξενεγκεῖν, erfunden haben. (2) ausbringen, unter die Leute bringen, bekannt machen; εἰς τὸ στράτευμα λόγον, bringt ein Gerede unter das Heer; πρὸς οὐδένα τοὺς λόγους, keinem mitteilen; συνϑήκας, vorlegen; εἰς, bes. προβούλευμα εἰς τὸν δῆμον, zur Genehmigung vors Volk bringen; τέλος, ein Edikt erlassen; χρηστήριον, ein Orakel verkündigen; ὑαγόνα διὰ τοῦ υ στοιχείου ἐκφέροντες, mit dem υ aussprechen; Auch γνώμην ἐκφέρεσϑαι, seine Meinung aussprechen. (3) bis ans Ziel führen; τὸ μόρσιμον, brachte zur Erfüllung; von Schwangeren: die Leibesfrucht vollständig austragen; intr., ὁρᾷς τὰ τοῦδε ὡς ἐς ὀρϑὸν ἐκφέρει μαντεύματα, in Erfüllung gehen; ὁπότε τελεόμηνος ἐκφέροι δωδέκατος ἄροτος, zu Ende gehen. (4) fortreißen; vom Pferde; auch intr., durchgehen; auslaufen, hervorrennen. Von Affekten u. dgl.: hingerissen werden; λέγων ἐξηνέχϑην, in der Rede ließ ich mich fortreißen, habe das Wahre verfehlt; ἐνταῠϑα ἐξηνέχϑην εἰς ἅπερ Πρωταγόρας λέγει, ich wurde auf das, was Pr. sagt, geführt -
84 ἐπεξέρχομαι
ἐπ-εξ-έρχομαι, (1) gegen einen ausgehen, ausrücken, einen Ausfall oder Streifzug gegen einen machen; darauf losgehen. Bes. gerichtlich verfolgen, belangen; τὸν φόνον, Klage wegen Mord erheben; τῷ πατρὶ φόνου, den Vater eines Mordes wegen; züchtigen, bestrafen; übh. gegen oder mit j-m verfahren, τινί, sich an ihm rächen. (2) weiter-, fortgehen, ἐπ' ὅσον ὕβρις ἐπεξῆλϑε, wie weit der Übermut ging; πρὸς τέλος, zu einem Ziel; χώραν, ganz durchgehen; ausführlich durchgehen, auseinandersetzen; πᾶν, alles unternehmen; vgl. τὸ πᾶν ἐπεξελϑεῖν διζήμενον, er habe alles durchsucht; ἐπὶ τέλος, ἐπὶ πέρας τι, zu Ende bringen; τὴν νίκην, den Sieg verfolgen; vgl. τῇ παρούσῃ τύχῃ ὡς ἐπὶ πλεῖστον ἐπεξελϑεῖν, so weit wie möglich verfolgen; ἔργῳ τι, durch die Tat ausführen -
85 ἐπιπολῆς
Grammatical information: adv. and prep.Meaning: `on the top of, above' (Ion.-Att.).Derivatives: ἐπιπόλαιος `on the top of' (Hp., D.), ἐπιπολάζω `be on the top, come (on) high, have the upper hand, be usual' (Hp., Att., Arist.) with ἐπιπόλασις, - ασμός, - αστικός; also ἐπιπολή f. `surface' (Argos IIIa, Aret., Gal.) with ἐπιπολεύω `be at the sufface' (Ael.).Origin: XX [etym. unknown]Etymology: Prob. from *ἐπὶ πολῆς (Schwyzer 625), so from a noun *πολη. A connection with πέλομαι, πόλος, τέλος is semantically not evident: *πολή like τέλος ( γονή: γένος) prop. `turning-, endpoint' \> `culminating point' or `walking around, place where one walks'? Better seem to fit Swed. fala f. `(treeless) plain, heathe', OCS polje `field' from ORuss. polъ `open, free' (Persson Beitr. 1, 228); (but hardly to παλάμη, πέλανος)}. - Here also Έπιπολαί pl. name of the heights near Syracuse (Th.).Page in Frisk: 1,540-541Greek-English etymological dictionary (Ελληνικά-Αγγλικά ετυμολογική λεξικό) > ἐπιπολῆς
-
86 ζωή
ζωή, ῆς, ἡ (Hom.+; in Hom. ‘living’=‘substance, property’, without which there would not be life; after Hom. ‘life, existence’ opp. death, then ‘way of life’ Hdt. 4, 112)① life in the physical sense, life ἐν σαρκὶ ζ. Orig., C. Cels. 6, 59, 8)ⓐ opp. θάνατος (Pind. et al.; Lucian, Tox. 38; Sir 37:18; Pr 18:21; Philo; Just., A I, 57, 3; Mel., P. 49, 355) Ro 8:38; 1 Cor 3:22; Phil 1:20. ἐν τῇ ζωῇ σου during your life Lk 16:25 (s. Sir 30:5); cp. 12:15; Ac 8:33 (Is 53:8); Js 4:14; 1 Cl 16:8 (Is 53:8); 17:4 (cp. Job 14:5); 20:10; Hm 3:3. πᾶς χρόνος τῆς ζωῆς ἡμῶν B 4:9 (cp. PsSol 17:2; JosAs 13:12). πάσας τὰς ἡμέρας τῆς ζωῆς αὐτῶν Hs 9, 29, 2; cp. GJs 4:1; τὰς λοιπὰς τῆς ζωῆς ἡμέρας Hv 4, 2, 5; cp. v 5, 2; m 12, 2; Hs 6, 3, 6. τὴν ἐσχάτην ἡμέραν τῆς ζωῆς αὐτοῦ Hv 3, 12, 2. ἐν τῇ ζ. ταύτῃ in this life 1 Cor 15:19; also ζ. ἡ νῦν (opp. ἡ μέλλουσα) 1 Ti 4:8 (Tat. 14, 2). τέλος ζωῆς end of life Hb 7:3 (TestAbr A 1 p. 78, 5 [Stone p. 4]). ζωὴ κ. πνοή life and breath Ac 17:25 (cp. Gen 2:7; 7:22). πνεῦμα ζωῆς breath of life Rv 11:11 (cp. Gen 6:17; 7:15; TestAbr A 18 p. 100, 31 [Stone p. 48]). ψυχὴ ζωῆς living thing 16:3 (cp. Gen 1:30; Just., D. 6, 1 ἡ ψυχὴ ἤτοι ζωή ἐστιν ἢ ζωὴν ἔχει). πρὸς ζωῆς necessary for life 1 Cl 20:10. Of the indestructible life of those clothed in the heavenly body 2 Cor 5:4. The life of the risen Christ also has this character Ro 5:10; 2 Cor 4:10f; ζ. ἀκατάλυτος Hb 7:16. ὁδοὶ ζωῆς Ac 2:28 (Ps 15:11). Christ is ἐν θανάτῳ ζ. ἀληθινή IEph 7:2.ⓑ means of sustenance, livelihood (Hdt. et al.; Sir 4:1; 29:21) Hs 9, 26, 2.ⓒ the course or mode of one’s life (cp. βίος 1) Hm 8, 4 and 9; 11, 7 and 16; Hs 9, 16, 2 al. In some of these pass. a transition to the moral aspect is apparent.② transcendent life, lifeⓐ God and Christα. God as ζωή Dg 9:6b; as ζωὴ αἰώνιος 1J 5:20. Of the cross IEph 18:1. It is true of God that ἔχει ζωὴν ἐν ἑαυτῷ J 5:26a. God’s commandment is eternal life 12:50 (cp. Philo, Fug. 198 God is the πρεσβυτάτη πηγὴ ζωῆς; Herm. Wr. 11, 13; 14; 12, 15 God the πλήρωμα τ. ζωῆς; PGM 3, 602 [s. Rtzst., Mysterienrel.3 286, ln. 11]; the deity called Νοῦς as ζωή and φῶς Herm. Wr. 1:9, 12, 17, 21, 32; 13:9, 18, 19. Cp. also Ps 35:10; 55:14; SibOr Fgm. 3, 34; JosAs 8:10f al.).β. of Christ, who received life fr. God J 5:26b (ἡ ζωὴ τῆς πίστεως ParJer 9:14). ἐν αὐτῷ ζ. ἦν 1:4a; cp. 1J 5:11b. He is the ἀρχηγὸς τ. ζωῆς Ac 3:15, the λόγος τ. ζωῆς 1J 1:1; cp. vs. 2, the ἄρτος τ. ζωῆς J 6:35, 48; cp. vs. 33 (EJanot, Le pain de vie: Gregorianum 11, 1930, 161–70), also simply ζωή 11:25; 14:6 or ἡ ζ. ὑμῶν Col 3:4; cp. B 2, 10; IMg 9:1. Since the life in him was τὸ φῶς τ. ἀνθρώπων J 1:4b, people through following him obtain τὸ φῶς τ. ζωῆς 8:12 (on the combination of light and life cp. 1QS 3, 7 and the Orph. Hymns to Helios no. 8, 18 Qu. ζωῆς φῶς, as well as Christian ins of Rome [Ramsay, Luke the Physician 1908 p. 375, 238 A.D.], where a father calls his dead son γλυκύτερον φωτὸς καὶ ζοῆς; s. also α above).—SBartina, La vida como historia en J 1:1–18, Biblica 49, ’68, 91–96.ⓑ The discussion now turns naturally to the life of the believers, which proceeds fr. God and Christ.α. without (clear) eschatol. implications, of the life of grace and holiness ἐν καινότητι ζωῆς περιπατεῖν walk in (i.e. live) a new life Ro 6:4; cp. IEph 19:3. ἀπηλλοτριωμένοι τ. ζωῆς τ. θεοῦ estranged fr. the life of God Eph 4:18 (cp. Philo, Post. Cai. 69 τῆς θεοῦ ζωῆς ἀπεσχοινίσθαι). ἡ ζωὴ τ. ἀνθρώπων the (true) life of persons (in God) Hm 2:1.—Of the life of salvation and of glory. It is ζ. κυρίου B 1:4 (cp. PGM 12, 255 κύριε τ. ζωῆς; 13, 783) or ζ. ἐν Χρ. Ἰησοῦ 2 Ti 1:1; cp. ζωὴν ὑμῖν ὁ κύριος χαρίζεται Hs 9, 28, 6; effected by his words or by the proclamation of the gospel: ῥήματα ζ. αἰωνίου J 6:68; cp. vs. 63. τὰ ῥήματα τῆς ζ. ταύτης Ac 5:20. λόγος ζωῆς word of life Phil 2:16; cp. 2 Ti 1:10; 2 Cor 4:12. Hence the apostle, proclaiming the gospel, can term himself the bearer of the ‘fragrance of Christ’, leading those appointed to this bliss, the rescued ἐκ ζωῆς εἰς ζωήν from life to life (i.e., as it seems, ever more deeply into the divine life) 2 Cor 2:16.—The Spirit stands w. Christ as the power of life πνεῦμα τῆς ζωῆς ἐν Χρ. Ἰησοῦ the spirit of life in Chr. J. Ro 8:2; cp. vss. 6, 10 and J 6:63.—Like the words of Christ, the divine ἐντολή is also to bring life Ro 7:10; Hm 7:5; Hs 8, 7, 6. This ζ. is regarded as God’s gift ζ. ἐν ἀθανασίᾳ 1 Cl 35:2. W. ἀφθαρσία 2 Ti 1:10; 2 Cl 14:5; IPol 2:3. W. γνῶσις D 9:3; Dg 12:3–7. W. εὐσέβεια 2 Pt 1:3. W. εἰρήνη Ro 8:6. W. σωτηρία 2 Cl 19:1. ἀγάπην ἥτις ἐστὶν ἀρχὴ ζωὴς καὶ τέλος IEph 14:1. Christians, who truly belong to the ἐκκλησία τῆς ζωῆς 2 Cl 14:1, are heirs of life, the gift of grace 1 Pt 3:7. This life, as long as they are in the body, κέκρυπται σὺν τ. Χριστῷ ἐν τῷ θεῷ is hidden with Christ in God Col 3:3. Those who forfeit their ζ. (=their real life in contrast to their physical existence as ψυχή) are excluded fr. the life of glory Hv 1, 1, 9; Hs 6, 2, 3; 8, 6, 4; 6; 8, 8, 2f; 5; 9, 21, 4.—Cp. also Ac 11:18 (s. 1QS 3, 1); 13:46, 48. ἡ ὁδὸς τῆς ζ. D 1:2; 4:14. τὰς τρίβους τῆς ζ. Hs 5, 6, 3. Esp. in Johannine usage the term ζ. is copiously employed, as a rule to designate the result of faith in Christ; in most cases it is stated expressly that the follower of Jesus possesses life even in this world: ἔχειν ζωήν (Theophr. in a scholion on Pla. 631c εἰ ζωὴν εἶχεν ὁ πλοῦτος=‘had life, were alive’) J 3:15f, 36a; 5:24a, 40; 6:40, 47, 51, 53f; 10:10; 20:31; 1J 3:15; 5:12ab, 13. διδόναι ζωήν (cp. Sb 8202, 3 [105 B.C.]) J 10:28; 17:2; 1J 5:11.—Cp. 5:16. ὁρᾶν ζωήν J 3:36b. μεταβεβηκέναι ἐκ τ. θανάτου εἰς τ. ζωήν to have passed fr. death into life J 5:24; 1J 3:14. Hence in the eschatol. pass. J 5:29 ἀνάστασις ζωῆς means not a resurrection to enter life (cp. 2 Macc 7:14 and MPol 14:2, where ἀνάστασις ζωῆς αἰ., it seems, is res. to everlasting life), but a resurrection which corresponds to the Christian’s possession of life here and now, a resurrection proceeding from life. J is fond of calling this Life ζ. αἰώνιος, as in many pass. just cited (s. αἰώνιος 3) J 3:15f, 36; 4:14, 36; 5:24, 39; 6:27, 40, 47, 54, 68; 10:28; 12:25, 50; 17:2f; 1J 1:2; 2:25; 3:15; 5:11, 13, 20. But the use of this expr. in our lit. is by no means limited to J and 1J; it is also found in Mt, Mk, Lk, Ac, Ro, Gal, 1 Ti, Tit, Jd, 2 Cl, Ign, MPol, Hermas, Didache (Just., Mel., Ath.; Orig., C. Cels. 2, 77, 31 [w. ἀνάστασις]; cp. αἴδιος ζ. Tat. 14, 2) w. unmistakable eschatol. connotation.β. ζ. (and ζ. αἰώνιος; cp. 1QS 4:7 and s. J 3:15 al.; opp. ἀπώλεια TestAbr B 8 p. 113, 2 [Stone p. 74]) is used of life in the blessed period of final consummation, in the foll. pass.: ἐν τῷ αἰῶνι τῷ ἐρχομένῳ ζ. αἰ. in the coming age eternal life Mk 10:30; Lk 18:30; cp. Mt 19:29 (Ar. 15, 3 ζ. τοῦ μέλλοντος αἰώνος). τί ποιήσω ἵνα ζ. αἰ. κληρονομήσω; Mk 10:17; cp. Lk 18:18; 10:25; Mt 19:16f (PsSol 14:10). As a result of the Last Judgment ἀπελεύσονται οἱ δίκαιοι εἰς ζ. αἰ. Mt 25:46 (cp. PsSol 13:11); s. also Ro 2:7 (cp. 1QS 4:6–8).—Cp. also Mt 7:14; 18:8f; Mk 9:43, 45; Ro 5:17f, 21; 6:22f; ζ. ἐκ νεκρῶν life for those who have come out of the state of death 11:15.—Gal 6:8; 1 Ti 1:16; 6:12, 19; 1 Pt 3:10 (Ps 33:13); Jd 21; 2 Cl 8:4, 6; Dg 9:1, 6a. For 2 Cor 5:4 s. 1a. Of martyrs τὴν αἰώνιον ζ. ἐξαγοραζόμενοι purchasing eternal life for themselves MPol 2:3 (Mosquensis, other Gk. codd. κόλασιν). W. ἀνάπαυσις τ. μελλούσης βασιλείας 2 Cl 5:5. This life is called ἡ ὄντως ζ. the real, true life (the redundancy may derive from awareness of a distinction sometimes made in the Gr-Rom. world between real living ζωή and biological existence βίος; s., e.g., IPriene 105, 10=OGI 458, 10; cp. Cass. Dio 69, 19) 1 Ti 6:19; ζωῆς ἀληθοῦς Dg 12:4; ἡ ἐπουράνιος ζ. 2 Cl 20:5; ἀί̈διος ζ. IEph 19:3 (s. ἀί̈διος). Hope is directed toward it, ζωῆς ἐλπίς B 1:6; cp. Tit 1:2; 3:7; Hs 9, 26, 2.—The references to future glory include the foll. expressions: βίβλος or βιβλίον (τῆς) ζωῆς (s. βίβλος 2) Phil 4:3; Rv 3:5; 13:8; 17:8; 20:12, 15; 21:27; Hv 1, 3, 2. τὸ ξύλον (τῆς) ζωῆς the tree of life (4 Macc 18:16; cp. Pr 3:18; Gen 2:9; PsSol 14:3; ParJer 9:16 [δένδρον]; ApcEsdr 2:11; ApcMos 19 al.; Philo.—ξύλον 3) Rv 2:7; 22:2, 14, 19; Dg 12:3f. στέφανος τ. ζωῆς (s. Bousset, Rel.3 277f; MDibelius on Js 1:12; FCumont, Études syriennes 1917, 63–69; s. στέφανος) Js 1:12; Rv 2:10. ὕδωρ (τῆς) ζωῆς (Just., D. 19, 2 βάπτισμα; cp. ὕδωρ 2) 21:6; 22:1, 17. πηγὴ ζωῆς B 11:2 (cp. Jer 2:13; Ps 35:10; OdeSol 11:6). ζωῆς πηγαὶ ὑδάτων springs of living water Rv 7:17. For ἄρτος τῆς ζωῆς s. ἄρτος 2 end.—FBurkitt, ZNW 12, 1911, 228–30; RCharles, A Critical Hist. of the Doctrine of a Fut. Life in Israel, in Judaism and in Christianity2 1913; FLindblom, D. ewige Leben 1914; Bousset, Rel.3 269–95; JFrey, Biblica 13, ’32, 129–68.—EvDobschütz, D. Gewissheit des ew. Leb. nach d. NT: ‘Dienet einander’ 29, 1920/21, 1–8; 43–52; 65–71; 97–101; JUbbink, Het eeuwige leven bij Pls 1917; ESommerlath, D. Ursprung d. neuen Lebens nach Pls2 1926; JMüller, D. Lebensbegr. d. Hl. Pls ’40; NvArseniew, D. neue Leben nach dem Eph: Internat. Kirchl. Ztschr. 20, 1930, 230–36; EvSchrenk, D. joh. Anschauung vom ‘Leben’ 1898; JFrey, ‘Vie’ dans l’Év. de St. Jean: Biblica 1, 1920, 37–58; 211–39; RBultmann, D. Eschatol. d. Joh Ev.: Zwischen d. Zeiten 6, 1928, 1ff; HPribnow, D. joh. Anschauung v. ‘Leben’ ’34; DLyons, The Concept of Eternal Life in J ’38; JKoole, Diorama Johanneum. Ζωή: GereformTT 43, ’42, 276–84; FMussner, ΖΩΗ (Joh. lit.), diss. Munich ’52; DHill, Gk. Words and Hebrew Mngs. ’67, 163–201.—B. 285. S. βίος and Schmidt, Syn. IV 40–53. DELG s.v. ζώω 1. EDNT. M-M. TW. Sv. -
87 παντελής
παντελής, ές (πᾶς, τέλος; Trag., Hdt.+; ins, pap; 3 Macc 7:16; GrBar 4:10; Tat. 6, 1; Ath., R. 19 p. 72, 13 al.) in our lit. in the form εἰς τὸ π. for the adv. παντελῶς (Philo, Joseph., Tat., Aelian)① pert. to meeting a very high standard of quality or completeness, completely.ⓐ with respect to an action (quite) complete, perfect, absolute, the same thing as παντελῶς, i.e. completely, fully, wholly. The Armen. version understands σῴζειν εἰς τὸ π. δύναται Hb 7:25 in this sense; so also many later interpreters. μὴ δυναμένη ἀνακῦψαι εἰς τὸ π. Lk 13:11 is also understood in this sense by many: she could not stand completely straight (εἰς τὸ π. in this mng. Aelian, NA 17, 27; Cyranides 57, 4; Philo, Leg. ad Gai. 144; Jos., Ant. 1, 267; 3, 264; 274; 6, 30; 7, 325).ⓑ with respect to ability completely, at all so Lk 13:11, if εἰς τὸ π. is taken w. μὴ δυναμένη instead of w. ἀνακῦψαι she was completely unable to straighten herself up = she could not straighten herself up at all (Goodsp.; so the Vulg., but the ancient Syriac gospel transl. [both Sinaitic and Curetonian] permits both this sense and a above.—Ael. Aristid. 26, 72 K.=14 p. 351 D.: παράδειγμα εἰς τὸ π. οὐκ ἔχει).② pert. to unlimited duration of time, forever, for all time (Aelian, VH 7, 2; 12, 20 [parall. to διὰ τέλους]; OGI 642, 2 εἰς τὸ παντελὲς αἰώνιον τειμήν; RB 39, ’30, 544 lines 18f; 546 ln. 6; PLond III, 1164 f, 11 p. 161 [212 A.D.]. Perh. Jos., Ant. 3, 274) Hb 7:25 is understood in this sense by the Vulg., Syr. and Copt. versions, and many moderns, including Rohr, Windisch, Montefiore, NRSV.—DELG s.v. τέλος. M-M. TW. -
88 πολυτέλεια
πολυτέλεια, ας, ἡ (τέλος; Hdt. et al.; Diod S 5, 42, 6; ins [OGI 383, 69: I B.C.]; EpArist 80; Philo; Jos., Ant. 11, 200, C. Ap. 2, 234) expenditure in maintaining a life style that far exceeds what is considered normal, extravagance, luxury, richness. In Hs 1:10f. π. is first used lit. τὴν οὖν πολυτέλειαν τῶν ἐθνῶν μὴ πράσσετε so then, do not practice the extravagance of the nations (unbelievers) and then metaph. τὴν δὲ ἰδίαν πολυτέλειαν πράσσετε but practice your own kind of extravagance (as described vss. 8f). π. ἐδεσμάτων πολλῶν luxury of many (kinds of) food(s) Hm 6, 2, 5. π. πλούτου extravagance of wealth (i.e. such as wealth affords) m 8:3; 12, 2, 1.—DELG s.v. τέλος. M-M. -
89 πολυτελής
πολυτελής, ές (τέλος; Hdt. et al.; ins, pap, LXX; En; TestSol 5:1 D; TestJob; TestJud 26:3; JosAs) pert. to being of great value or worth, ordinarily of relatively high degree on a monetary scale, (very) expensive, costly (so Thu.+; ins, pap, LXX, Philo; Jos., C. Ap. 2, 191) of ointment Mk 14:3. Of clothing (X., An. 1, 5, 8; Diod S 4, 53, 3; 17, 35, 2; Polyaenus 6, 1, 4; Philo, Sacr. Abel. 21; Jos., Bell. 1, 605) 1 Ti 2:9. Of stones (Diod S 1, 33, 3; 2, 16, 4; OGI 90, 34; 132, 8 [s. note 7]; SEG VIII 467, 16 [217 B.C.]; PGM 5, 239. So mostly LXX; En 18:6; EpArist 60 al.) λίθος π. B 6:2 (Is 28:16); pl. MPol 18:2. παρατάξεις π. costly establishments (s. παράταξις 2) Hs 1:1.—Metaph., of inward adornment ἐνώπιον τοῦ θεοῦ πολυτελές (i.e. God appraises it at high value) 1 Pt 3:4.—DELG s.v. τέλος. M-M. Spicq. -
90 τάγμα
τάγμα, ατος, τό (τάσσω; X., Pla. et al.; ins, pap, LXX; GrBar 11:6)ⓐ of an orderly arrrangement of personnel, division, group military t.t. for bodies of troops in various numbers (since X., Mem. 3, 1, 11; Diod S 1, 86, 4; 20, 110, 4; Appian, Celt. 1 §7 τὰ τάγματα=the divisions of the army; Polyaenus 3, 13, 1; ins, pap; 2 Km 23:13; EpArist 26; Jos., Bell. 4, 645, Ant. 20, 122 al. So as loanw. in rabb.) στρατιωτικὸν τάγμα (Diod S 17, 33, 1 τάγματα τῶν στρατιωτῶν) a detachment of soldiers IRo 5:1. Cp. 1 Cl 37:3; because of the latter pass. 41:1 is prob. to be classed here, too.ⓑ without any special military application class, group (Epicurus p. 24, 9 Us.; Sext. Emp., Math. 9, 54; ins, pap; Philo, Migr. Abr. 100; Jos., Bell. 2, 164 the Sadducees as a δεύτερον τάγμα; see 2, 122; 143 of the Essenes) Hs 8, 4, 6; 8, 5, 1–6. τάγματα τάγματα group by group, by groups 8, 2, 8a; 8, 4, 2b, cp. 6. Likew. κατὰ τάγματα 8, 2, 8b; κατὰ τὰ τάγματα, ὡς 8, 4, 2a.—Acc. to 1 Cor 15:23f the gift of life is given to various ones in turn (cp. Arrian, Tact. 28, 2 ἐπειδὰν τάγμα τάγματι ἕπηται), and at various times. One view is that in this connection Paul distinguishes three groups: Christ, who already possesses life, the Christians, who will receive it at his second coming, and the rest of humanity (s. τέλος 2), who will receive it when death, as the last of God’s enemies, is destroyed: ἕκαστος ἐν τῷ ἰδίῳ τάγματι (ζῳοποιηθήσεται)• ἀπαρχὴ Χριστός, ἔπειτα οἱ τοῦ Χριστοῦ ἐν τῇ παρουσίᾳ αὐτοῦ, εἶτα τὸ τέλος (JWeiss and Ltzm. ad loc. S. also JHéring, RHR 12, ’32, 300–320; E-BAllo, RB 41, ’32, 187–209.).② a stage in a sequence, order, turn (Ps.-Pla., Def. 414e; Aristot., Pol. 4, 7 [9], 3; Plut., Mor. 601a) κατὰ τὸ τάγμα, ὡς in the order in which Hs 8, 4, 2a (so J.; κατὰ τὰ τάγματα, ὡ W., s. 1 above).—DELG s.v. τάσσω 2. M-M. TW. Sv. -
91 τέλειος
τέλειος, α, ον (Hom. [e.g. Il. 24, 34 of unblemished sacrificial animals] +) gener. ‘attaining an end or purpose, complete’.① pert. to meeting the highest standardⓐ of things, perfectα. as acme of goodness, as adj. (ἀρετή Did., Gen. 40, 19.—Of aeons, Iren. 1, 1, 1 [Harv. I 8, 2]; Hippol., Ref. 6, 31, 4) ἔργον Js 1:4a (s. ἔργον lb); cp. ISm 11:2. δώρημα Js 1:17 (s. δώρημα). νόμος vs. 25 (opp. the Mosaic law). ἀγάπη 1J 4:18. ἀνάλυσις 1 Cl 44:5 (Just., D. 41, 1). γνῶσις 1:2; B 1:5. πρόγνωσις 1 Cl 44:2. μνεία 56:1. ἐλπίς ISm 10:2 (v.l. πίστις); χάρις 11:1. νηστεία Hs 5, 3, 6. ναός B 4:11 (ἐκκλησία Did., Gen. 69, 14). τελειοτέρα σκηνή (s. σκηνή 2) Hb 9:11.—Subst. τὸ τέλειον what is perfect Ro 12:2; perh. 1 Cor 13:10 (opp. ἐκ μέρους. S. EHoffmann, ConNeot 3, ’38, 28–31). ἐνάρετον καὶ τέλειον (someth.) virtuous and perfect IPhld 1:2. W. gen. τὸ τέλειον τῆς γνώσεως ἡμῶν the full measure of our knowledge B 13:7. Pl. (Philo) τέλεια what is perfect ISm 11:3b (Tat. 13, 2 τὰ τέλεια).β. as acme of badness (ApcSed 14:7 ἀπόγνωστοι τὴν τελείαν ἀπόγνωσιν), adj. ἁμαρτίαι B 8:1; Hv 1, 2, 1. σκάνδαλον B 4:3.—Subst. τὸ τέλειον τῶν ἁμαρτιῶν the full measure of the sins 5:11.ⓑ of persons who are fully up to standard in a certain respect and not satisfied with half-way measures perfect, complete, expert (TAM II/1, 147, 4f ἰατρὸς τέλειος; ZPE 3, ’68, 86: Didymus Fgm. 281, 7 τέλειος γεώμετρος; Wsd 9:6; 1 Ch 25:8) τέλειος ἀθλητής IPol 1:3. Esther is τελεία κατὰ πίστιν 1 Cl 55:6. Jesus became τέλειος ἄνθρωπος perfect human ISm 4:2.② pert. to being mature, full-grown, mature, adult (Aeschyl., Pla., X.+; oft. pap; Philo; Jos., Ant. 19, 362).ⓐ adj. ἀνὴρ τέλειος Eph 4:13 (opp. νήπιοι, as Polyb. 5, 29, 2; Philo, Leg. All. 1, 94, Sobr. 9 νήπιον παιδίον πρὸς ἄνδρα τέλειον=an immature child compared to a mature man, Somn. 2, 10). In dazzling wordplay: μὴ παιδία γίνεσθε ταῖς φρεσίν, ἀλλὰ τῇ κακίᾳ νηπιάζετε, ταῖς δὲ φρεσὶν τέλειοι γίνεσθε do not think like children, yet do be infants as respects evil, while at the same time grown-up in your thinking 1 Cor 14:20.ⓑ subst. (Dio Chrys. 34 [51], 8 οἱ τ.; Diogenes, Ep. 31, 3 οἱ τ. … οἱ παῖδες; Ath., R. 17 p. 68, 31) τελείων ἐστὶν ἡ στερεὰ τροφή solid food is (only) for adults Hb 5:14 (opp. νήπιος). οἱ τέλειοι 1 Cor 2:6 is contrasted with νήπιοι 3:1 by WBauer, Mündige u. Unmündige bei dem Ap. Paulus, diss. Marburg 1902 (also Aufsätze u. Kleine Schriften, ed. GStrecker, ’67, 124–30 et al.; s. also GDelling, TW VIII 76–78.) But this may also belong in the next classification③ pert. to being a cult initiate, initiated. As a t.t. of the mystery religions, τέλειος refers to one initiated into mystic rites (τελετή; s. τελειόω 3; cp. Herm. Wr. 4, 4; Philod., Περὶ θεῶν 1, 24, 12 [ed. HDiels, ABA 1915 p. 41; 93]; Iambl., Myst. 3, 7 p. 114 Parthey; Philo, Somn. 2, 234; Gnostics [WBousset, Kyrios Christos2 1921 p. 197, 1].—Rtzst., Mysterienrel.3 133f; 338f; JWeiss, exc. after 1 Cor 3:3, also p. xviiif, Das Urchristentum 1917, 492; HKennedy, St. Paul and the Mystery Religions 1913, 130ff; Clemen2 314; in general, CZijerveld, Τελετή, Bijdrage tot de kennis der religieuze terminologie in het Grieksch ’34). Phil 3:15 and Col 1:28 prob. belong here (s. MDibelius, Hdb. on both passages. οἱ ὡς ἐν χριστιανισμῷ τ. Orig., C. Cels. 3, 19, 13).—CGuignebert, Quelques remarques sur la Perfection (τελείωσις) et ses voies dans le mystère paulinien: RHPR 8, 1928, 412–29; UWilckens, Weisheit u. Torheit, ’59, 53–60 supports Reitzenstein against Bauer.④ pert. to being fully developed in a moral senseⓐ of humans perfect, fully developed (Hippol., Ref. 1, 19, 16) in a moral sense τέλειος ἀνήρ Js 3:2 (s. RHöistad, ConNeot 9, ’44, p. 22f). τὸν τέλειον ἄνθρωπον GMary 463, 26f (restored). Mostly without a noun εἰ θέλεις τέλειος εἶναι Mt 19:21 (EYarnold, TU 102, ’68, 269–73). Cp. IEph 15:2; D 1:4; 6:2. Pl. Mt 5:48a; ISm 11:3a. W. ὁλόκληροι Js 1:4b. W. πεπληροφορημένοι Col 4:12.ⓑ of God perfect (Pind., Aeschyl. et al.; Theocr., Diod S, Plut. et al.; Tat.4, 2, 12; 4, 15, 2; Theoph. Ant. 2, 15 [p. 138, 12]) Mt 5:48b (i.e. God is a role model for unlimited display of beneficence; cp. on this verse Hierocles 18 p. 459: the goal is τὴν πρὸς θεὸν ὁμοίωσιν κτήσασθαι ‘attainment of likeness to God’ [oft. in Hierocles]; Marinus, Vi. Procli 18 ἵνα τὴν ὁμοίωσιν ἔχῃ πρὸς τὸν θεόν, ὅπερ τέλος ἐστὶ τὸ ἄριστον τῆς ψυχῆς; Betz, SM ad loc.). Restoration in a corrupt context AcPl Ha 1, 11 (ed. indicates τελέσαι or τελεῖν as alternatives).—RFlew, The Idea of Perfection ’34; FGrant, The Earliest Gospel, ’43; EFuchs, RBultmann Festschr., ’54 (Beih. ZNW 21), 130–36; PDuPlessis, Teleios. The Idea of Perfection in the NT ’59; KPrümm, Das NTliche Sprach-u. Begriffsproblem der Vollkommenheit, Biblica 44, ’63, 76–92; AWikgren, Patterns of Perfection in Hb, NTS 6, ’60, 159–67.—Schmidt, Syn. IV 503f. DELG s.v. τέλος. M-M. EDNT. TW. Sv. -
92 τελώνης
τελώνης, ου, ὁ (τέλος, ὠνέομαι or the related noun ὠνή ‘buying, purchasing’; Aristoph., Aeschin. et al.; ins, pap, ostraca) tax-collector, revenue officer (cp. τέλος 5; Goodsp., Probs. 28; on the semantic range of τελώνη s. New Docs 5, 103; cp. JVergote, Eos 48, ’56, 149–60, s. p. 149). The τελ. in the synoptics (the only part of our lit. where they are mentioned) are not the holders (Lat. publicani) of the ‘taxfarming’ contracts themselves, but subordinates (Lat. portitores) hired by them; the higher officials were usu. foreigners, but their underlings were, as a rule, taken fr. the native population. The prevailing system of tax collection afforded a collector many opportunities to exercise greed and unfairness. Hence tax collectors were particularly hated and despised as a class (s. these condemnatory judgments on the τελῶναι: Demochares [300 B.C.] 75 Fgm. 4 Jac. τελ. βάναυσος; Xeno Com. III 390 Kock πάντες τελῶναι ἅρπαγες; Herodas 6, 64; Diogenes, Ep. 36, 2; Lucian, Necyom. 11; Artem. 1, 23; 4, 42; 57; Heraclid. Crit., Reisebilder 7 p. 76, 6 Pfister; Ps.-Dicaearchus p. 143, 7 Fuhr.; Iambl. Erot. 34; Cicero, De Off. 1, 150; UPZ 113, 9; 16 [156 B.C.]; O. Wilck I 568f; PPrinc II, 20, 1ff [on this OReinmuth, ClPh 31, ’36, 146–62]; Philo, Spec. Leg. 2, 93ff. Rabbinic material in Schürer I 374–76; Billerb. I 377f, 498f). A strict Israelite was further offended by the fact that tax-collectors had to maintain continual contact w. non-Israelites in the course of their work; this rendered an Israelite tax-collector ceremonially unclean. The prevailing attitude is expressed in these combinations: τελῶναι καὶ ἁμαρτωλοί (s. ἁμαρτωλός bβ) Mt 9:10f; 11:19; Mk 2:15, 16ab (RPesch, BRigaux Festschr., ’70, 63–87; cp. Theophr., Characters 6, 47); Lk 5:30; 7:34; 15:1 (JJeremias, ZNW 30, ’31, 293–300). ὁ ἐθνικὸς καὶ ὁ τελώνης Mt 18:17. οἱ τελῶναι καὶ αἱ πόρναι 21:31f. As typically selfish 5:46.—Lk 3:12 (Sb 8072, 6 [II A.D.] a prefect reprimands τελ. who demand τὰ μὴ ὀφιλόμενα αὐτοῖς); 5:29; 7:29. A Pharisee and a tax-collector Lk 18:10f, 13. Μαθθαῖος ὁ τελώνης Mt 10:3 (Jos., Bell. 2, 287 Ἰωάννης ὁ τελώνης). τελ. ὀνόματι Λευί Lk 5:27 (cp. Λευί 4).—Schürer I 372–76; JMarquardt, Staatsverw. II2 1884, 261ff; 289ff; AJones, Studies in Rom. Gov’t. and Law, ’60, 101–14; JDonahue, CBQ 33, ’71, 39–61; EBadian, Publicans and Sinners ’72; WWalker, JBL 97, ’78, 221–38; FHerrenbrück, ZNW 72, ’81, 178–94, Jesus und die Zöllner ’90; DBraud, Gabinus, Caesar, and the ‘publicani’ of Judaea: Klio 65, ’83, 241–44; MGoodman, The Ruling Class of Judaea ’87. S. κῆνσος.—Kl. Pauly V 1551; BHHW III 2245f.—New Docs 5, 103, also 8, 47–56. DELG s.v. τέλο and ὀνέομαι. Frisk s.v. τέλο and ὦνο. M-M. EDNT. TW. -
93 ἀπέχω
ἀπέχω 2 aor. ἀπέσχον; pf. 3 sg. ἀπέσχηκεν LXX; fut. mid. ἀφέξομαι; aor. ἀπεσχόμην LXX; inf. ἀποσχέσθαι; pf. 1 pl. ἀπεσχήμεθα 1 Km 21:6 al. (Hom.+; ins, pap, LXX, En, TestAbr A, Test12Patr; ParJer 7:37; Philo, Joseph., Just., Ath.).① to receive in full what is due, to be paid in full, receive in full, act., commercial t.t. = ‘provide a receipt for a sum paid in full’, used both lit. and fig. (Callim., Epigr. 50, 4 [Pf.] of a nurse who receives thanks in the form of a memorial; SIG2 845, 7 [200 B.C.] τὰν τιμὰν ἀπέχει; M. Ant. 9, 42 ἀπέχει τὸ ἴδιον. Oft. pap and ostraca; s. Dssm., NB 56 [BS 229]; LO 88ff [LAE 110f]; Erman, APF 1, 1901, 77ff; Mayser 487; O. Wilck I 86; Nägeli 54f; Anz 318f; Gen 43:23; Num 32:19; Jos., Bell. 1, 596 ἀ. τῆς ἀσεβείας τὸ ἐπιτίμιον) τὸν μισθόν (Plut., Sol. 90 [22, 4], Mor. 334a) Mt 6:2, 5, 16; τὴν παράκλησιν Lk 6:24; πάντα Phil 4:18; τὸ τέλειον τῆς γνώσεως perfect knowledge B 13:7; ἀ. τὴν ἀποκάλυψιν to have received the revelation Hv 3, 13, 4.—Sim. Phlm 15 ἵνα αἰώνιον αὐτὸν ἀπέχῃς that you might have him back forever (opp. χωρίζεσθαι πρὸς ὥραν). Some would here put the difficult impers. ἀπέχει in the sense the account is closed Mk 14:41; s. JdeZwaan, Exp. 6th ser., 12, 1905, 459–72, who takes the informant of vs. 42 as the subj. he has received the money. S. 2 and 3.② to meet the need of the moment, to suffice, be enough, Vulg. has for ἀπέχει Mk 14:41 ‘sufficit’ it is enough, which is supported by some comparatively late evidence (Anacreontea Carmina 16, 33 [Preis., West, Campbell]; PStras 4, 19 note [550 A.D.]; PLond 1343, 38 [709 A.D.] dub. l.) and is followed in numerous translations, incl. REV, NRSV (‘Enough!’); that the expression is not found in this sense in other lit. is not surprising, for it is a colloquialism that emerges, as in the case of the Anacreontea, in dramatic statement. In this instance, as w. ἀπελπίζω (Lk 6:35) q.v., context is a strong semantic determinant.③ The rather freq. expr. οὐδὲν ἀπέχει=‘nothing hinders’ (Pla., Cra. 23 p. 407b; Plut., Mor. 433a; 680e) would suggest for ἀπέχει in Mk 14:41 that is a hindrance (referring to the extreme drowsiness of the disciples at the decisive moment). But s. 1 and 2.—Ms. D has ἀ. τὸ τέλος this is the end (B-D-F §129; JWackernagel, Syntax. I2 [1926] 119. Cp. Kaibel 259, 4 [II A.D.] ἀπέσχε τέλος [=death]. MBlack, An Aramaic Approach, ’46, 16f, suggests an Aram. background).—GBoobyer, NTS 2, ’55, 44–48 ‘he (Judas) is taking possession of’ me.④ to be at some distance from a position, be distant, intr. (Hdt. et al.; PStras 57, 6; PLille 1, 5; 2, 2; Jos., Ant. 5, 161; Just., A I, 34, 2; Ath. 32, 1) αὐτοῦ μακρὰν ἀπέχοντος when he was still far away Lk 15:20 (Diod S 12, 33, 4 μακρὰν ἀπ.; Gen 44:4; Jo 4:8; En 32:2). W. indication of the place from which (as 1 Macc 8:4; 2 Macc 11:5) οὐ μακρὰν ἀπέχων ἀπὸ τ. οἰκίας being not far fr. the house Lk 7:6; cp. MPol 5:1; of a ship at some distance from the land Mt 14:24 (as Michel 466, 9 ἀπέχον ἀπὸ τῆς γῆς). W. the exact distance given (so since Thu. 2, 5, 2) κώμη ἀπέχουσα σταδίους ἑξήκοντα ἀπὸ Ἰερουσαλήμ sixty stades fr. Jerusalem Lk 24:13 (Demetr. of Kallatis [200 B.C.]: 85 Fgm. 2 Jac. ἀπεχούσης τῆς νήσου ἀπὸ τῆς ἠπείρου σταδίους υ´. Cp. the comic poet Euphro [III B.C.] 11, 3 Kock; Appian, Ital. 5 §1; 2 Macc 12:29; Jos., Bell. 2, 516; Just., A I, 34, 2).—Fig. πόρρω ἀ. ἀπό τινος (=רָחַק מִן) be far from someone Mt 15:8; Mk 7:6 (both Is 29:13); so also PEg2 57f.⑤ to avoid contact w. or use of someth., keep away, abstain, refrain from mid. w. gen. of thing (Hom. et al.; SIG 768, 16 [31 B.C.]; PHerm 52, 21; StudPal V, 52, 21; 1 Esdr 6:26; Wsd 2:16; σου PsSol 8:32; τούτου TestAbr A 2 p. 79, 8 [Stone p. 6]; Jos., Bell. 2, 581, Ant. 11, 101; Just., A II, 7, 7 al.; Ath.) εἰδωλοθύτων καὶ αἵματος καὶ πνικτῶν καὶ πορνείας abstain fr. things offered to idols, blood, things strangled, and irregular sexual union Ac 15:29 (s. Lev 18:6–30), cp. vs. 20 (s. αἷμα 1b). πάσης ἀδικίας (Hyperid., Fgm. 210 τ. ἀδικημάτων; SIG 1268 I, 18 [III B.C.] κακίας ἀπέχου; Ath. 1, 2 τοῦ ἀδικεῖν) Pol 2:2; cp. 6:1, 3; Hv 1, 2, 4; 2, 2, 3; 3, 8, 4; m 3:5; Dg 4:6. τῶν κακῶν βοτανῶν IPhld 3:1; cp. ITr 6:1. βρωμάτων 1 Ti 4:3. εὐχαριστίας κ. προσευχῆς keep away fr. the Lord’s Supper and prayer ISm 7:1; the response to those who absent themselves from the Lord’s meal is to discontinue social relations with them, vs. 2 (Schol. Pl. Euthyphr. 2 A ἀπέχεσθαι μυστηρίων=remain aloof from the Mysteries). τῶν σαρκικῶν ἐπιθυμιῶν 1 Pt 2:11; D 1:4. τῆς γλώσσης= control the tongue Hv 2, 2, 3. λατρείας Dg 3:2.—W. ἀπό τινος (oft. LXX; En 104:6; TestAbr A 4 p. 81, 4 [Stone p. 10]; EpArist 143; w. ἐκ ParJer 7:37 [7, 32 Harris]): ἀπὸ τῆς πορνείας 1 Th 4:3; cp. Ac 15:20 (v.l. ἀπό); ἀπὸ παντὸς εἴδους πονηροῦ fr. every kind of evil 1 Th 5:22. ἀπὸ παντὸς κακοῦ 1 Cl 17:3 (Job 1:1, 8; 2:3). ἀπέχεσθε ἀπὸ τ. ἀνθρώπων keep hands off the men Ac 5:39 D.—Pol 5:3; Hm 2:3; 4, 1, 3 and 9; 5, 1, 7; 5, 2, 8; 7:3; 9:12; 11:4, 8, 21; 12, 1, 3; 12, 2, 2; Hs 4:5.—DELG s.v. ἔχω. M-M. TW. Spicq. -
94 ὑπωπιάζω
ὑπωπιάζω (on the v.l. ὑποπιάζειν s. W-S. §5, 19 note, end; Mlt-H. 75) (‘strike under the eye, give a black eye to’ Aristot., Rhet. 3, 11, 15, 1413a, 20; TestSol 2:4 D [ὑποπ.]; Plut., Mor. 921f; Diog. L. 6, 89)① to blacken an eye, give a black eye, strike in the face lit. τινά someone, of a woman who is driven to desperation and who the judge in the story thinks might in the end express herself physically ἵνα μὴ εἰς τέλος ἐρχομένη ὑπωπιάζῃ με so that she might not finally come and blacken my eye Lk 18:5. Hyperbole is stock-in-trade of popular storytelling. Some prefer to understand ὑπ. in this pass. in sense② to bring someone to submission by constant annoyance, wear down, fig. ext. of 1 (s. L-S-J-M s.v. II, NRSV, REB, et al.). In this interp. ὑπ. in Lk 18:5 has its meaning determined by εἰς τέλος. But in such case the denouement lacks punch, for the judge has already been worn down and wants nothing added to the κόπος that he has already endured. A more appropriate rendering for a fig. sense would be browbeat.—JDerrett, NTS 18, ’71/72, 178–91 (esp. 189–91): a fig. expr. (common throughout Asia), blacken my face = slander, besmirch underlies ὑπ. here.③ to put under strict discipline, punish, treat roughly, torment, also fig. (cp. Aristoph., Fgm. 541 πόλεις ὑπωπιασμέναι) 1 Cor 9:27 (of the apostle’s self-imposed discipline. But the expr. is obviously taken fr. the language of prize-fighting vs. 26; on the virtue of self-control cp. X., Mem. 2, 1, 1; 5).—DELG s.v. ὄπωπα E. M-M. TW. -
95 πρός
πρός, dor. u. poet. ποτί u. προτί (nur in wenigen Zusammensetzungen wird ι elidirt, s. oben ποτί), kretische Form durch Buchstabenumstellung war πορτί, Greg. Cor. p. 238; – zu, adverb., ohne Casus, noch dazu, oben drein, außerdem; am häufigsten πρὸς δέ, Hom. oft, wie ϑλάσσε δέ οἱ κοτύλην, πρὸς δ' ἄμφω ῥῆξε τένοντε, Il. 5, 307; ἅπερ τελεῖται, πρὸς δ' ἃ βούλομαι λέγω, Aesch. Prom. 931; Her. 1, 71. 2, 119. 3, 135. 5, 20 u. sonst (auch in attischer Prosa nicht selten); πρὸς γάρ, 3, 91; καὶ πρὸς πιέζει χρημάτων ἀχηνία, Aesch. Ch. 299; ὄλωλα καὶ πρός γ' ἐξελαύνομαι χϑονός, Eur. Med. 704, vgl. Or. 621 Hel. 962; καὶ πρὸς οὐκ αἰτοῠμαι οὐδέν, Ar. Equ. 576; κἄγωγε πρός, Ran. 416, vgl. Plut. 1001; καὶ πρός, Her. 6, 125 u. oft bei den Attikern; πρὸς δὲ καί, Thuc. 3, 58, Xen. Hell. 6, 7, 3 Cyr. 6, 4, 8, πρὸς δ' ἔτι, Her. 3, 74; Xen. An. 3, 2, 2; πρὸς δὲ καί, Plat. Prot. 321 d; καὶ πρός γε, Rep. I, 328 a. Soph. 234 a; καὶ ἐλεεινόν γε πρός, Gorg. 469 b; vgl, noch Pors. Eur. Phoen. 629, Reisig comm. crit. Soph. O. C. 809 p. 308. Vgl. auch προςέτι.
Als Präposition mit dem gen., dat. u. accus.
I. Mit dem gen., von her, den Gegenstand bezeichnend, von dessen Seite her Etwas kommt, oder von dem Etwas ausgeht; – 1) örtlich, die Richtung oder Bewegung von einem Orte her bezeichnend, ἀλώμενος ἵκετ' ἐμὸν δῶ, ἠὲ πρὸς ἠοίων ἢ ἑσπερίων ἀνϑρώπων, Od. 8, 29; auch bei Verbis der Ruhe, so daß aber bei der Ortsbestimmung immer an ein Ausgehen von derselben zu denken ist, wie Thuc. 3, 21 sagt τὸ τεῖχος εἶχε δύο τοὺς περιβόλους πρός τε Πλαταιέων καὶ εἴ τις ἔξωϑεν ἀπ' Ἀϑηνῶν ἐπίοι, von Platää her; 4, 31 verbindet er ἔκ τε τοῠ πελάγους καὶ πρὸς τοῠ λιμένος. So schon Hom., πρὸς μὲν ἁλὸς Κᾶρες, πρὸς Θύμβρης δ' ἔλαχον Λύκιοι, Il. 10, 428; νῆσοι πρὸς Ἤλιδος, in der Nähe von Elis, wenn man von Elis kommt, Od. 21, 347; am häufigsten bei Bestimmungen der Himmelsgegenden, von Norden, von Westen her, wo uns geläufiger ist »gegen Norden« zu sagen, αἱ μὲν (ϑύραι) πρὸς Βορέαο καταιβαταὶ ἀνϑρώποισιν, αἱ δ' αὖ πρὸς Νότου εἰσὶ ϑεώτεραι, Od. 13, 110. 111, πρὸς δύνοντος ἡλίου, Aesch. Suppl. 252; πρὸς νότου ἀνέμου, Her. 3, 101. 102; πρὸς μεσαμβρίης Ἀραβίη ἐστί, ib. 107; sogar χωρίον πρὸς τοῠ Τμώλου τετραμμένον, 1, 84; τὰ πρὸς νότου, Plat. Critia. 112 c; τὰ ὑποζύγια ἔχοντες πρὸς τοῠ ποταμοῠ, auf der Seite des Flusses, Xen. An. 2, 2, 4, vgl. 4, 3, 26. So sagt auch Soph. ἐμπολᾶτε τὸν πρὸς Σάρδεων ἤλεκτρον, Ant. 1024, der von Sardes herkommt. Da aber auch die Griechen so πρός c. accus. brauchten, die Richtung wohin bezeichnend, so verbindet Her. τὸν μὲν πρὸς βορέω ἑστεῶτα, τὸν δὲ πρὸς νότον, 2, 121, vgl. 4, 17. 122. In Stellen, wie Il. 15, 669, φόως γένετ' ἀμφοτέρωϑεν, ἠμὲν πρὸς νηῶν, u. 22, 198, αὐτὸς δὲ ποτὶ πτόλιος πέτετ' αἰετός, übersetzt man hinwärts, aber in der ersten Stelle wird schon durch ἀμφοτέρωϑεν die Auffassung »von den Schiffen her« angedeutet. Einfach durch an kann es öfters übersetzt werden, εἰσὶ οὗτοι οἱ χῶροι πρὸς ϑαλάσσης, Her. 2, 154, vgl. 5, 15. 8, 120; Πελλήνη πρὸς Σικυῶνος, 1, 145; auch φυλακαὶ κατέστασαν πρὸς Αἰϑιόπων Ἀραβίων, 2, 30, sie standen von der Seite. der Araber her, d. h. vor, gegenüber, also eigtl. von feindlicher Seite her. – Daher 2) von Personen, – a) auf Jemandes Seite stehen, d. h. von seiner Partei sein, für Einen sein, πρὸς τῶν κρατούντων δ' ἐσμέν, οἱ δ' ἡσσωμένων, Aesch. Spt. 498; ἐπειδὴ Ζεὺς πρὸς ἡμῶν ἐστιν, für uns ist, Eur. Rhes. 320. auch πρὸς τῶν ἐχόντων, Φοῖβε, τὸν νόμον τίϑης, d. i. zu Gunsten der Reichen, Alc. 58; πρός τινος λέγειν, Ar. Vesp. 647; Κροῖσος ἐλπίσας πρὸς ἑωυτοῠ τὸν χρησμὸν εἶναι, daß das Orakel für ihn sei, Her. 1, 75; τὸ ἐν στενῷ ναυμαχέειν πρὸς ἡμέων ἐστί, 8, 60, 2, ist zu unserm Vortheil; dah. γενέσϑαι πρός τινος, Einem beitreten, 7, 22, ἀπ οστάντες ἀπ' ἐκείνου καὶ γενόμενοι πρὸς σέο, 1, 124; ὅ ἐστι πρὸς τῶν ἠδικηκότων μᾶλλον, Thuc. 3, 38; Καλλίας μοι δοκεῖ μάλα πρὸς Πρωταγόρου εἶναι, Plat. Prot. 336 d; daher πρὸς λόγου εἶναι, zum Zwecke dienlich sein, Gorg. 459 c; πρὸς ἐμοῦ δικαίως τὴν ψῆφον ἔϑεσϑε, zu meinen Gunsten, Dem. 39, 40; κἂν μέν τι ᾖ πρὸς τῶν ἐχϑρῶν κατὰ τῆς πόλεως ἐν τοῖς ὅρκοις, 17, 18, Folgde, vgl. οὐ κατ' αὐτοῠ, πρὸς αὐτοῠ δὲ νομίσας εἶναι τὰ συμβαίνοντα, Pol. 3, 104, 2; – τὰ πρὸς σφῷν, so viel wie das Eurige, Soph. O. R. 668. – b) von Einem ausgehend, zunächst von Einem erlangen, erhalten, vernehmen; ἔχειν τιμὴν πρὸς Διός, Od. 11, 302, Ehre von Seiten des Zeus erlangen, haben, die Zeus gewährt; ὡς ἄν μοι τιμὴν μεγάλην καὶ κῠδος ἄρηαι πρὸς πάντων Δαναῶν, Il. 16, 84, vgl. 22, 514; wie ἄρνυσϑαί τι πρός τινος, 1, 160; εἰ γὰρ τύχοιεν ὧν φρονοῠσι πρὸς ϑεῶν, wenn sie von den Göttern erlangen, die Götter ihnen gewähren, Aesch. Spt. 532; ähnlich ὅπη μέλλει τις οἴσεσϑαι δάκρυ πρὸς τῶν, κλυόντων, Prom. 642; τὰς ἡδονὰς πρὸς σοῠ λαβοῠσα ἐκτησάμην, Soph. El. 1295, vgl. Tr. 330; ἵνα κακόν τι πρὸς ϑεῶν ἢ πρὸς ἀνϑρώπων λάβοι, Her. 2, 139, vgl. 152; ἀκούειν τι πρός τινος, von Einem, aus seinem Munde hören, Il. 6, 525, Her. 7, 153; μανϑάνειν πρός τινος, Soph. Phil. 959 O. C. 13, ὅπως πρὸς σοῠ τι κερδἀναιμι, Tr. 190. – c) dann bei solchen Verbis, die einen leidenden Zustand, eine Einwirkung eines Andern andeuten, bes. bei πάσχω, οἷα πρὸς ϑεῶν πάσχω ϑεός, Aesch. Prom. 92; Ch. 413 Eum. 100, Soph. Phil. 1343; Her. 1, 73. 3, 65. 74; κακῶς κλύουσα πρὸς σέϑεν, Soph. El. 514, durch deine Veranlassung in schlimmem Rufe stehen; oft ϑανεῖν πρός τινος, Aesch. Eum. 597, Soph. O. R. 592 u. öfter, Eur. Or. 1632; πρὸς ἀλλήλοιν ϑανεῖν, Einer durch den Andern umkommen, Valck. Phoen. 1275. Auffallend braucht Soph. sogar zwei Präpositionen, πρὸς τῶν ϑανόντων μηδενὸς ϑανεῖν ὕπο, Trach. 1150. so auch ὤλετο πρὸς χειρὸς ἕϑεν, Aezeh. Suppl. 64, Soph. Ant. 51; ποίας ὄλλυμαι πρὸς αἰτίας, aus welchem Grunde, durch welche Schuld, Eur. Andr. 1126; vgl. Soph. O. R. 1236, – πρὸς ὧν ἐκπίπτει κράτους, Aesch. Prom. 950. 998; Soph. Ant. 675 u. A. – Dader auch geradezu bei Passivis statt ὑπό, bei Tragg., πρὸς τοῦ τύραννα σκῆπτρα συληϑήσεται; αὐτὸς πρὸς αὑτοῠ κενοφρόνων βουλευμάτων, Aesch. Prom. 762, von wem wird der Raub ausgehen? πρὸς ἄτης ϑηραϑεῖσαι, 1074; πρὸς ἀνδρὸς δ' ἀνὴρ ὑπὸ δορὶ καίνεται, Spt. 329; πρὸς φίλου ἔφϑισο, 954, u. oft; τῶν ἐμῶν τητώμενος πρὸς τοῠ κακίστου, Soph. Phil. 384; γελώμενος πρὸς σοῠ, 1012; πρὸς ὑμῶν λειφϑήσομαι, 1060, πρὸς τοῠ διδαχϑείς, O. R. 359: so διδάσκεσϑαι πρός τινος Il. 11, 831, von Einem belehrt werden, wie μανϑάνω, u. sonst; woran sich auch reiht αὐτὴ πρὸς αὑτῆς τέϑνηκε, Tr. 1122; αὐτὸς πρὸς αὑτοῠ, sc. αἱμάσσεται, Ant. 1162. Aber πρὸς ἀνδρὸς ἢ τέκνων φοβουμένη, Soph. Tr. 149, ist = in Ansehung; – πρὸς ἀνδρὸς ἠδικημένη, Eur. Med. 26; nicht selten λέγεσϑαι πρός τινος, von Einem erwähnt werden, Her. 3, 115; οὐ λέγεται πρὸς οὐδαμῶν, 4, 47; τετιμῆσϑαι, ἀτιμάζεσϑαι, περιϋβρίζεσϑαι πρός τινος, geehrt oder beschimpft werden von Einem, 2, 75. 5, 20. 1, 61. 2, 152; auch λόγου οὐδενὸς γιγνόμεϑα πρὸς Περσέων, 1, 221; τὸ ποιεύμενον πρὸς Λακεδαιμονίων, das von den Lacedämoniern Gethane, 7, 209; u. daher auch ἐλείπετο ἀϑάνατον μνήμην πρὸς Ἑλλησποντίων, 4, 144, wo wir übersetzen »ein Andenken bei den Hellespontiern hinterlassen«, eigentlich das von den Hell. ausgehende Andenken. – Auch bei subst. u. adj. findet sich diese Vrbdg, ἔρημος πρὸς φίλων, verlassen von Seiten der Freunde, Soph. Ant. 910; βαρείαις πρὸς ϑεῶν δυςπραξίαις, 746, die von Seiten der Götter verhängt sind; δόλος πρὸς κασιγνήτου, Eur. Phoen. 365; ἔπαινος πρὸς ἀνϑρώπων τε καὶ ϑεῶν, Lob von Seiten der Menschen und Götter, Plat. Legg. II, 663 a; γνώμη ἐπίφϑ ονος πρὸς τῶν πλεύνων, die von der Mehrzahl ungünstig betrachtet, gehaßt wird, Her. 7, 139. Vgl. noch τίς πρὸς ἀνδρὸς μὴ βλέποντος ἄρκεσις, Soph. O. C. 73; οὐδ' οἶδα τέρψιν οὐδ' ἐπ ίψογον φάτιν ἄλλου πρὸς ἀνδρός, Aesch. Ag. 598. – d) dah. auf Jemandes Veranlassung, Geheiß, Befehl, nach Jemandes Auftrag, πρὸς Διός, προς ϑεῶν, von Zeus' wegen, nach der Götter Willen; Il. 1, 239 οἵ τε ϑέμιστας πρὸς Διὸς εἰρύαται, u. πρὸς Τρώων, auf der Troer Geheiß. 6, 57, πρὸς ἄλλης ἱστὸν ὑφαίνοις, auf einer Fremden Geheiß, 6, 456; οὔκουν τάδ' ἔσται πρὸς ϑεῶν, Aesch. Spt. 199; Suppl. 992; – πρὸς Διός εἰσι ξεῖνοί τε πτωχοί τε, die Fremden stehen unter Zeus' Schutz, Od. 6, 207. 14, 57. – Hiermit kann man zusammenstellen ὅτι δικαιότατον καὶ πρὸς ϑεῶν καὶ πρὸς ἀνϑρώπων, was das Gerechteste bei ihnen ist, von Seiten der Götter als das Gerechteste angesehen wird, Xen. An. 1, 6, 6; ὃς πρὸς ϑεῶν ἀσεβής, 2, 5, 20; vgl. δρᾶν οὐδὲν ἄδικον οὔτε πρὸς ϑεῶν οὔτε πρὸς ἀνϑρώπων, nach dem Urtheile der Götter und Menschen, Thuc. 1, 71. – e) im eigentlichen Sinne, von Einem herstammend, πρὸς πατρός, πρὸς μητρός, von des Vaters, der Mutter Seite, πάππος ὁ πρὸς πατρὸς ἢ μητρός, Plat. Legg. IX, 856 d; Ἀϑηναῖον ὄντα καὶ τὰ πρὸς πατρὸς καὶ τὰ πρὸς μητρός, Dem. 57, 17, u. öfter bei den Rednern; dah. οἱ πρὸς αἵματος, die Blutsverwandten, Soph. El. 1297. – Vgl. noch, wo es mehr umschreibend ist, δύο μὲν τὰ πρὸς ἡμῶν ἀνϑρώπεια, δύο δ' αὖ τὰ πρὸς ϑεῶν ϑεῖα, Plat. Soph. 266 a. – 3) Bei Beschwörungen, bei, μάρτυροι πρὸς ϑεῶν, πρὸς ἀνϑρώπων, Zeugen bei den Göttern, den Menschen, Il. 1, 339; ἐπιορκεῖν πρὸς δαίμονος, bei einer Gottheit falsch schwören, 19, 188; bes. wird es bei betheuernden Bitten u. Beschwörungen zu dem Gegenstande gesetzt, bei welchem man Einen beschwört, bei, um willen, wobei die Götter, od. was sonst beschworen wird, als die, von deren Seite der Eid bewacht wird, anzusehen sind, πρός τ' ἀλόχου καὶ πατρός, Od. 11, 67. 13, 324; μὴ πρὸς ἀραίου Διὸς ἔλϑῃς, μὴ πρὸς ξενίας ἀνοίξῃς, Soph. Phil. 1167 O. C. 517; u. häufig πρὸς ϑεῶν, Ar. u. sonst; πρὸς τῆς δεξιᾶς, τῶν κρεῶν, Thesm. 936 Pax 374; der gen. ist zu ergänzen bei Soph. Phil. 469, πρός τ' εἴ τί σοι κατ' οἶκόν ἐστι προςφιλές, vgl. O. C. 250, u. wird häufig von der Präposition durch σέ und andere Wörter getrennt, πρὸς νύν σε πατρός τε μητρὸς ἱκέτης ἱκνοῠμαι, Phil. 466; πρὸς νῦν σε κρηνῶν, O. C. 1335; u. mit Auslassung des Verbums, μὴ πρός σε γούνων, μὴ πρός σε ϑεῶν, um der Götter willen nicht, vgl. Valck. Eur. Phoen. 1659, Pors. Eur. Med. 325, Jacobs A. P. p. 359. – 4) Uebtr. wird es auch zur Bezeichnung des Angemessenen, Gebührenden, Geziemenden gebraucht, τὸ γὰρ δολῶσαι πρὸς γυναικὸς ἦν σαφῶς, Aesch. Ag. 1619, es war etwas von der Frau Ausgehendes, was von dem Charakter der Frau herrührt, ihr angemessen ist, von Frauenart, vgl. πρὸς δυςσεβείας ἦν ἐμοὶ τόδ' ἐν φρεσίν, Ch. 693; οὐ πρὸς σοφοῠ ἰατροῠ ϑρηνεῖν, Soph. Ai. 579, vgl. 312, es ist nicht des weisen Arztes Art, der weise Arzt muß nicht; σοφοῠ πρὸς ἀνδρός, Ar. Thesm. 177 Ran. 541; πρὸς ἀνδρὸς οὐδὲν ὑγιές ἐστιν εἰργασμένου, Plut. 355; u. in Prosa, οὐ πρὸς τοῠ ἅπαντος ἀνδρός, ἀλλὰ πρὸς ψυχῆς τε ἀγαϑῆς καὶ ῥώμης ἀνδρηΐης, nicht nach der Art, nicht Sache eines jeden Mannes, sondern eines wackern Gemüthes und männlicher Kraft, Her. 7, 153; οὔτε Περσικὰ ἦν τὰ ποιεύμενα, οὔτε πρὸς τῶν ἐξ Ἀσίης οὐδαμῶν, noch in der Art irgend welcher Asiaten, 5, 12; πρὸς σοῠ ἐστι, es kommt dir zu, gebührt dir, ziemt dir, vgl. Valck. Schol. Eur. Phoen. 1686; πρὸς δίκης, dem Rechte gemäß, = δικαίως, Soph. O. R. 1014 El. 1203; οὐκ ἦν πρὸς τοῠ Κύρου τρόπου, es lag nicht in seinem Charakter, Xen. An. 1, 2, 11; ἄτοπα λέγεις καὶ οὐδαμῶς πρὸς σοῦ, Mem. 2, 3, 15; – πρὸς ὀνείδους, ἀτιμίας, αἰσχύνης u. dgl. ποιεῖσϑαι, λαβεῖν τι, Etwas als Schimpf annehmen, ansehen, Plut. Cic. 13 Flamin. 7 u. sonst, s. Lob. Phryn. 10; S. Emp. adv. math. 7, 12 vrbdt διὰ τὸ ἀνωφελὲς καὶ πρὸς κακοῠ τοῖς φιλοσοφοῠσιν ὑπάρχειν.
II. Mit dem dat. bezeichnet es den Gegenstand, an dessen Seite, bei dem Etwas ist, oder zu dem Etwas hinzukommt; – 1) örtlich, bei, an, neben; mit Verbis der Ruhe, oder mit dem Nebenbegriff der Bewegung nach einem Orte hin, aber immer mit dem Gedanken einer darauf folgenden Ruhe an dem Orte verbunden; βάλλειν ποτὶ γαίῃ, ποτὶ πέτρῃ, gegen die Erde, an den Felsen werfen, so daß es daran liegen od. hangen bleibt, Il. 1, 245. 22, 64 Od. 5, 415. 7, 279. 11, 423; χεῖρας ποτὶ γούνασι μητρὸς βάλλειν, die Arme gegen die Kniee der Mutter flehend ausstrecken, 6, 310, vgl. 3, 298. 5, 401; λαβεῖν προτὶ οἷ, an sich raffen, an sich nehmen, Il. 20, 418; ἑλεῖν προτὶ οἷ, an sich ziehen, 21, 507 Od. 24, 347; πρὸς ἀλλήλῃσιν ἔχεσϑαι, sich fest an einander halten, an einander hangen, 5, 329. 433; πασσάλευε πρὸς πέτραις, Aesch. Prom. 56, vgl. 4. 15; πρὸς ἡλίου ναίουσι πηγαῖς, 810; πρὸς βωμῷ σφαγείς, Eum. 295; πρὸς πύλαις πεπτωκέναι, Spt. 444; auch φόβος γὰρ ἤδη πρὸς πύλαις κομπάζεται, 482; νεὼς καμούσης ποντίῳ πρὸς κύματι, gegen die Wogen, 192; πρὸς πέδῳ κεῖται, Soph. O. R. 181; ὡς ὁ Λάϊος κατασφαγείη πρὸς τριπλαῖς ἁμαξιτοῖς, O. R. 730, πρὸς σοὶ κατασταϑέντες, O. C. 1270; πρὸς οὔρεσι, Her. 3, 111; τὸ πρὸς ποσί, Soph. O. R. 130; γήρως ἐσχάτοις πρὸς τέρμασιν, Eur. Andr. 1082; πρὸς αὐτῷ γ' εἰμὶ τῷ δεινῷ λέγειν, Soph. O. R. 1169; – πρὸς τοῖς ὤμοις εἶναι, an den Schultern sein, daran passen, Xen. Cyr. 1, 6, 31. – Daher auch vor, πρὸς τοῖς ϑεσμοϑέταις ἔλεγε, Dem. 20, 98; πρὸς διαιτητῇ φεύγειν, 22, 18, vor dem Schiedsrichter verklagt sein; ὅσα ἐν τῷ δήμῳ γέγονεν ἢ πρὸς τοῖς κριταῖς ἐν τῷ ϑεάτρῳ, 21, 18. – Dah. 2) von Beschäftigungen, bei denen man verweilt, πρός τινι γίγνεσϑαι, sich angelegentlich mit Etwas beschäftigen, eifrig dabei sein, πρὸς τῷ ϑείῳ γιγνόμενοι, Plat. Phaedr. 249 d; τῷ πρὸς τοῖς οὖσι τὴν διάνοιαν ἔχοντι, Rep. VI, 500 b; vgl. πρὸς τούτοις προςέχῃς, Ar. Nubb. 1008; γίγνεσϑαι πρὸς τοῖς πράγμασι, Dem. 8, 11; πρὸς τῷ σκοπεῖν, 18, 176; Folgde, wie Pol. πρὸς τῷ ναυμαχεῖν ὄντες, 1, 50, 1. 5, 79, 1; S. Emp. adv. log. 2, 192 sagt vom Feuer πρὸς μὲν κηρῷ τήκει, πρὸς δὲ πηλῷ πήσσει, πρὸς δὲ ξύλῳ καίει. – 3) Selten von der Zeit, πρὸς ἑσπέρᾳ, am Abend, Ar. Vesp. 1123. – 4) wie πρὸς τοῖς πεζοῖς γενέσϑαι, Xen. Cyr. 1, 4, 23, »zu den Fußsoldaten gekommen sein« bedeutet, so wird oft durch πρός ein Hinzukommen zu etwas Vorhandenem ausgedrückt, außer, πρὸς τοῖςδε μέντοι πῠρ ἐγώ σφιν ὤπασα, Aesch. Prom. 252, außerdem noch gab ich ihnen das Feuer; ἄασάν μ' ἕταροί τε κακοὶ πρὸς τοῖσί τε ὕπνος, und außer ihnen noch, Cd. 10, 68; vgl. Aesch. πρὸς τοῖς παροῠσι δ' ἄλλα προςλαβεῖν ϑέλεις, Prom. 321; τί πρὸς τούτοισιν ἄλλο; Pers. 233; μῶν πάρεστε πρὸς κακοῖσι πέμποντες κακόν, Soph. Phil. 1250; πρὸς ἐκείνοισιν τί φής, O. R. 1233; oft πρὸς τούτοις, außerdem, überdies, Her. 1, 32. 3, 65. 9, 110; auch πρὸς τούτῳ, 1, 41; ἡγοῠνται τὸν τοιοῠτον πρὸς τοῖς ἄλλοις καὶ πανοῠργον εἶναι, Plat. Prot. 317 b; ψυχὴ ἂν εἴη πρὸς τῷ ἀϑάνατος εἶναι καὶ ἀνώλεϑρος, Phaed. 106 c; πρὸς τοῖς αὑτοῠ καὶ τὰ τῶν ἄλλων προςαναλίσκειν, Dem. 40, 58. – So auch bei Zahlen, τρίτος γε γένναν πρὸς δέκ' ἄλλαισιν γοναῖς, Aesch. Prom. 776; ἡ πρώτη πρὸς τοῖς εἴκοσιν, die einundzwanzigste, Ath. VI, 261 a; ἔτη τρία πρὸς τοῖς τριάκοντα, dreiunddreißig, D. Sic. 1, 58.
III. Mit dem accus. bezeichnet es den Gegenstand, nach dessen Seite hin, auf den zu Etwas gerichtet ist, nach, auf – zu, hin, gen; – 1) örtlich; Hom. u. Folgde; auch von den Himmelsgegenden, πρὸς Ἡῶ τ' Ἠέλιόν τε, πρὸς ζόφον, Il. 12, 239 Od. 9, 26. 13, 240; u. so in Prosa gew. πρὸς ἠῶ, μεσημβρίαν, ἑσπέραν, ἄρκτον, gegen Morgen, Mittag, Abend, Mitternacht; doch auch πρὸς ἠῶ τε καὶ ἡλίου ἀνατολάς, πρὸς ἠῶ τε καὶ ἥλιον ἀνίσχοντα, Her. 1, 201. 4, 40; vgl. Aesch. ἡλίου πρὸς ἀνατολὰς στρέψασα σαυτήν, Prom. 709; Ag. 1153; πρὸς βορῆν τε καὶ νότον, Her. 2, 140 (vgl. auch I, 1); κλαίειν πρὸς οὐρανόν, die Stimme gen Himmel erheben, zum Himmel schreien, Il. 8, 364; ἀκτὴ τῆς Σικελίης πρὸς Τυρσηνίην τετραμμένη, dahin gerichtet, d. i. gegenüber, Her. 6, 22. – Bes. bei Verbis der Bewegung, sowohl die bloße Richtung, als das zu erreichende Ziel ausdrückend; ποῖ ποτ' ἤγαγές με; πρὸς ποίαν στέγην; Aesch. Ag. 1057; πλεῖς ὡς πρὸς οἶκον, nach Hause hin, Soph. Phil. 58, u. so τοῠ πρὸς Ἴλιον στόλου, 247; u. ähnlich ἀφικόμενος πρὸς τὴν Τεγεᾶτιν, Thuc. 5, 65, bis an das Gebiet von Tegea hin; διασωϑῆναι βουλόμεϑα πρὸς τὴν Ἑλλάδα, Xen. An. 5, 4, 5, nach Hellas hin, worin freilich schon die Erreichung des Ziels mit ausgedrückt ist; vgl. πρὸς ἤπειρον σεσῶσϑαι τήνδε, Aesch. Pers. 723; πρὶν ἂν πρὸς Καύκασον μόλῃς, ehe du dahin gekommen sein wirst, Prom. 721; ἔςτ' ἂν ἐξίκῃ πρὸς Γοργόνεια πεδία, 795; πρὸς οἶκον οὐκέϑ' ἵκετο, Soph. O. R. 115, wie ἐλπίς τις αὐτὸν πρὸς δόμους ἥξειν πάλιν, Aesch. Ag. 665; auch übtr., πρὸς τέλος γόων ἀφίκοντο, Soph. O. C. 1617; πεσεῖν πρὸς οὖδας, Eur. Hec. 405. In Prosa überall, auch διεκρίϑησαν πρός τε Ἀϑηναίους καὶ Λακεδαιμονίους οἱ Ἕλληνες, Thuc. 1, 18, sie traten ihnen bei. – Bes. im feindlichen Sinne, wider, gegen, πρὸς Τρῶας μάχεσϑαι, gegen die Troer kämpfen, Il. 17, 471; πρὸς κρείσσονας ἀντιφερίζειν, Hes. O. 212; πρὸς κόλπον, πρὸς στῆϑος βάλλειν, gegen die Brust werfen, treffen, Hom. oft, ἐλαύνειν πρός τι, Il. 4, 108. 6, 467. 15, 250; auch φέρεσϑαι πρός τι, darauf losfahren, dagegen anstürmen, πρὸς κέντρα κῶλον ἐκτενεῖς, μὴ λάκτιζε, Aesch. Prom. 323 Ag. 1607; ξὺν δὲ γενοῠ πρὸς ἐχϑρούς, Ch. 453; auch τὰ παϑήματα κεῖνα πρὸς αὐτὸν ἐπέβη, das Leiden brach auf ihn ein, Soph. Phil. 193, wie ἦ σε λανϑάνει πρὸς τοὺς φίλους στείχοντα τῶν ἐχϑρῶν κακά, Ant. 10; πρὸς δαίμονα, gegen die Gottheit, gegen den Willen des Gottes, dem Gotte zum Trotz, Il. 17, 98. 104; μάχη Μήδων πρὸς Ἀϑηναίους, Thuc. 1, 18, u. sonst in Prosa, wie ἰέναι πρὸς τοὺς πολεμίους, Xen. An. 2, 6, 10, διαφέρεσϑαι, στασιάζειν πρός τινα, 5, 9, 29. 7, 6, 15; ἡ πρὸς αὐτὸν ἐπιβουλή, 1, 1, 8; διαγωνίζεσϑαι πρὸς τοὺς πολεμίους, Cyr. 1, 6, 26; ταῠτα πάντα πρὸς τὸν Πίττακον εἴρηται, ist gegen den Pittakus gesprochen, Plat. Prot. 345 c; κινδύνους ὅσους ἐκινδύνευσα πρός τε χειμῶνας καὶ πρὸς πολεμίους, Dem. 50, 21. – Daher in den Aufschriften gerichtlicher Anklagereden, in Privatklagen, wie das lat. adversus, Wolf Dem. Lpt. p. CLII; anders κατά, w. m. s. – Selten auch bei Verbis der Ruhe, wo immer an die vorhergegangene Bewegung zu denken ist, σκόλοπες γὰρ ἐν αὐτῇ ὀξέες ἑστᾶσιν, ποτὶ δ' αὐτοὺς τεῖχος Ἀχαιῶν, Il. 12, 64, gegen sie ist die Mauer errichtet, ἔοικα ϑρηνεῖν ζῶσα πρὸς τύμβον μάτην, Aezeh. Ch. 913, vgl. 891; vgl. τὰ πολλὰ πατρὸς πρὸς τάφον κτερίσματα, die auf das Grab gebracht werden, Soph. El. 919; πρὸς δεξιὰν αὐτοῠ στάς, nachdem er auf die rechte Seite getreten, Eur. Or. 474; vgl. πρὸς ἑσπέρους τόπους ἕστηκε, Aesch. Prom. 348; ἑστῶσα πρὸς τὸν ἥλιον, Ar. Eccl. 64; Vesp. 804, so auch in Prosa, πρὸς τὰ ἱερὰ παρεῖναι, Xen. Cyr. 3, 3, 84 u. öfter. – 2) Eine Richtung liegt auch in λέγειν πρός τινα, zu Einem sprechen, nicht in feindlichem Sinne, gegen; so bei εἰπεῖν, ἐννέπειν, φάσϑαι, μυϑήσασϑαι; sehr geläufig bei Hom.; ἀγορεύειν πρὸς ἀλλήλους, zu einander sprechen; auch ὀμόσαι πρός τινα, Einem schwören, einem Anwesenden einen Schwur leisten, Od. 14, 331. 19, 288. So Tragg. u. in Prosa : πρὸς εἰδότας λέγω, Aesch. Ag. 1375; πρὸς φρονοῠντας ἐννέπεις, Suppl. 201; τί λέγεις πρὸς ἄνδρ' ὑπόπταν; Soph. Phil. 136; τί δῆτα λέξομεν πρὸς τόνδ' ἔπος; O. R. 1419; auch bei ἀπαγγέλλειν, Aesch. Ch. 265, wie ἀγγέλλειν πρός τινα, Xen. An. 1, 7, 13 u. sonst; ἐπιδείκνυσϑαι πρὸς ἅπαντας, Plat. Phaedr. 232 a. – Auch von andern freundlichen Beziehungen; σπονδὰς ποιεῖσϑαι πρός τινα, Thuc. 4, 15; φιλοτιμεῖσϑαι, Plat. Phaedr. 234 a; πρὸς ὑμᾶς εὐσεβὴς πέλω, gegen euch, Aesch. Suppl. 335; σοὶ δ' ὁμιλία πρὸς τόνδε πιστή, Soph. Phil. 71; πρός τινα ἔχειν τὴν γνώμην, Xen. An. 2, 5, 29, φρονεῖν τὰ πρὸς σέ, 7, 7, 30; τὰ Κύρου οὕτως ἔχει πρὸς ἡμᾶς, ὥςπερ τὰ ἡμέτερα πρὸς ἐκεῖνον, 1, 3, 9, das Verhältniß des Kyros zu uns ist dasselbe wie; dah. οὐδὲν ἐμοὶ πρὸς ἐκείνους, ich stehe in keinem Verhältniß zu ihnen, ich habe mit ihnen Nichts zu schaffen, Isocr. 4, 12. – Dieselbe Verbindung liegt auch dem γράφεσϑαι πρὸς τοὺς ϑεσμοϑέτας, Dem. 21, 47, zu Grunde, » vor oder bei den Thesmotheten anklagen, belangen«; πρὸς διαιτητὴν ἐξῆν αὐτῷ λαχεῖν, 22, 28; τὰς δίκας εἶναι περὶ τούτων πρὸς τοὺς ἄρχοντας, 43, 71, im Gesetz, es war der officielle Ausdruck für diesen Fall; ähnlich ist auch μαρτυρῆσαι πρὸς τοὺς δικαστάς, Plut. Arist. 25. – Daher πρὸς ἡμᾶς αὐτοὺς διαλογισώμεϑα, wir wollen bei uns selbst überlegen, Plat. Soph. 231 c, wie Aesch. τά τ' ἄλλα πρὸς πόλιν τε καὶ ϑεοὺς βου λευσόμεσϑα, Ag. 818, wo es freilich auch allgemeiner genommen werden kann: was sich auf die Stadt bezieht. – 3) Von der Zeit, gegen, ποτὶ ἕσπερα, gegen Abend, Od. 17, 191; πρὸς ὄρϑρον, Ar. Lys. 1089; πρὸς ἕω, Eccl. 312; πρὸς ἑσπέραν, Plat. Polit. 328 a; πρὸς ἡμέραν, gegen Tagesanbruch, Xen. An. 4, 5, 21; Plat. Conv. 223 c. – Auch dei Zahlen, gegen, ungefähr, πρὸς ἑβδομήκοντα, Pol. 16, 7, 5; bes. Sp., vgl. Lob. Phryn. p. 410. – 4) Uebertr. von der Richtung oder Beziehung, die ein Gegenstand auf den andern hat, in Beziehung, in Hinsicht, in Rücksicht auf Etwas; – a) sehen auf Etwas, πρὸς πρᾶγμ' ὁρώσας, Aesch. Suppl. 706; πρὸς ἔπος κλύειν, auf das Wort hören, Ch. 408; φιλεῖ γὰρ πρὸς τὰ χρηστὰ πᾶς ὁρᾶν, Soph. El. 960; πρός σ' ἀποσκοποῠσα, O. R. 746, vgl. O. C. 280; μὴ ϑαυμάζω πρὸς τὸ λιπαρές, in Rücksicht auf, d. i. über Etwas sich wundern, 1121; auch εἰ φοβεῖ πρὸς τοῠτο, Tr. 1201; ἀϑυμεῖν πρός τι, Xen. An. 7, 1, 9; eben so ὁ πρὸς Λακεδαιμονίους φόβος, die auf die Lacedämonier bezügliche Furcht, Dem. 16, 10; οὐδὲν γὰρ ἡγοῠμαι τούτων εἶναι πρὸς ἐμέ, 18, 60; οὐδὲν αὐτῷ πρὸς τὴν πόλιν ἐστίν, 21, 44, wie πρὸς τὸν δῆμον το ύτων οὐδέν ἐστι, Nichts von dem hat auf das Volk Bezug, geht das Volk an, Pol. 6, 13, 7; οὐ νομίζω τοῠτο εἶναι πρὸς ἐμέ, 24, 10, 11; vgl. Isocr. 4, 12; u. so in dem sprichwörtlichen οὐδὲν πρὸς Διόνυσον. – Daher b) sehr gewöhnlich πρὸς ταῠτα, in Beziehung darauf, was das anbetrifft, πρὸς ταῠτα νῠν ϑαρσῶν καϑήσϑω, Aesch. Prom. 917; πρὸς ταῦτα μίμνε, Suppl. 515; oft Soph. u. in Prosa, wie Her. 5, 9; πρὸς τὰ πυνϑάνομαι κατεργάσασϑαι Τηλίνην ἔργον τοσοῦτον, was das anbetrifft, daß ich höre, daß Telines so etwas Großes gethan hat, 7, 153, was auch übersetzt werden kann »dem zu Folge, was ich vernehme«; πρὸς ταῠτα βουλεύεσϑαι, ἀποκρίνασϑαι, hierauf, hierüber berathschlagen, antworten, Xen. An. 1, 3, 19. 5, 7, 8, u. so bes. häufig in Umschreibungen, εὐσεβεῖν τὰ πρὸς ϑεούς, in Beziehung auf die Götter, in Rücksicht auf das Verhältniß gegen die Götter, in seinen Pflichten gegen die Götter fromm sein, Soph. Phil. 1427; κακοὺς ὄντας πρὸς αἰχμήν, O. C. 1291; τὰ πρὸς τοὺς ϑεοὺς εὐσεβῶς, Dem. 3, 26; τὰ πρὸς πόλιν πῶς ἔχεις, Eur. Or. 427; τὰ πρὸς τὸν πόλεμον, Alles, was sich auf den Krieg bezieht, Xen. An. 4, 3, 10; u. so gradezu für Adverbia, z. B. πρὸς βίαν = βιαίως, mit Gewalt, wider Willen, Aesch. Eum. 5 u. oft bei Folgdn, πρὸς βίαν τινός, invito aliquo, πρὸς ἀνάγκην, mit Zwang, nothgedrungen, Aesch. Pers. 561 u. A.; πρὸς ἀλκήν, Aesch. Suppl. 812; πρὸς καιρόν, zur rechten Zeit, Soph. Phil. 1263 Ai. 38; πρὸς ἡδονήν, mit Vergnügen, gern; πρὸς ἰσχύος κράτος, Phil. 594; πρὸς ὀργήν, El. 361; πρὸς φύσιν, Tr. 307; πρὸς χάριν, Ant. 30 (vgl. auch 6); πρὸς ἰϑύ, grade darauf los, Il. 14, 403; πρὸς τὸ καρτερόν = καρτερῶς, πρὸς τὸ βίαιον = βιαίως, Jac. Ach. Tat. p. 695; πρὸς τὰ μέγιστα, auf's Aeußerste, im höchsten Grade, Her. 8, 20, πρὸς πάντα, in Allem, Xen. Cyr. 3, 3, 20; πρὸς ἐμὴν χεῖρα, mir zur Hand, d. i. in Bereitschaft, um sogleich Gebrauch davon zu machen, Herm. Soph. Phil. 148. – 5) Diese Beziehung oder dies Verhältniß wird besonders in Vergleichungen hervorgehoben, wo πρός bedeutet im Vergleich mit, gegen etwas Anderes gehalten, λῆρός ἐστι τἄλλα πρὸς Κινησίαν, ist Posse, dummes Zeug, im Vergleich mit Kinesias, Ar. Lys. 860, wie Xen. An. 7, 7, 41; κοῖός τις δοκέοι ἀνὴρ εἶναι πρὸς τὸν πατέρα, Her. 3, 34, gegen den Vater gehalten, mit ihm verglichen; ἄπιστον τὸ πλῆϑος λέγεται ἀπολέσϑαι ὡς πρὸς τὸ μέγεϑος τῆς πόλεως, im Vergleich mit der Größe der Stadt, Thuc. 3, 113; ὁ ἔλεγχος οὐδενὸς ἄξιός ἐστι πρὸς τὴν ἀλήϑειαν, Plat. Gorg. 471 e; οὕτως ὀλιγωροῠσι τοῠ δοκεῖν ἐπιεικεῖς εἶναι καὶ παντελῶς τἄλλα πάρεργα πρὸς τὸ λαμβάνειν νομίζουσι, sie halten Alles im Vergleich mit dem Gewinn für Nebendinge, Dem. 51, 17; vgl. μηδενὸς ἄλλου φροντίζοντες πρὸς τὸ μὴ δοῠναι, 54, 42, Folgde, ἐν χρόνοις παμμήκεσι πρὸς τὴν ἡμετέραν ζωήν, Arist. Meteorl. 1. 14; συμβάλλειν πρός τι, womit vergleichen; οὐδὲν ὡς πρὸς Τίμωνα, Luc. Tim. 42. Vgl. noch ἔργα λόγου μέζω πρὸς πᾶσαν χώρην, im Vergleich mit jedem Lande, gegen jedes Land gehalten, Her. 2, 35; u. so auch Ἀϑηναῖοι πρὸς τοὺς ἄλλους συμμάχους παρεχόμενοι νῆας ὀγδώκοντα καὶ ἑκατόν, 8, 44, wie 3, 94, mit allen andern Bundesgenossen verglichen, worin zugleich liegt »vor allen andern«; vgl. noch Dem. Lpt. 31; auch sonst bei comparat., οἱ φαυλότεροι τῶν ἀνϑρώπων πρὸς τοὺς ξυνετωτέρους ἄμεινον οἰκοῠσι τὰς πόλεις, Thuc. 3, 37; πρὸς γὰρ ἀνϑρώπους ἡμᾶς πένητας καὶ ἀδυνάτους ἔχων ἀναλίσκειν τῶν ἀλλοτρίων πολὺ περίεστιν, Dem. 44, 28; u. so bei κρίνω, πρὸς τὰ παρ' ήμῖν κάλλη κρίνεσϑαι οὐδ' ὁπωςτιοῠν ἄξια, mit den Schönheiten bei euch zu vergleichen, darnach zu beurtheilen, Plat. Phaed. 110 a; πρὸς το τελευταῖον ἐκβὰν ἕκαστον τῶν προυπαρξάντων ὡς τὰ πολλὰ κρίνεται, Dem. 1, 1. – Woran sich die Bedeutung gemäß, nach reiht, τόλμησόν ποτε πρὸς τὰς παρούσας πημονὰς ὀρϑῶς φρονεῖν, Aesch. Prom. 1002, d. i. wie es das gegenwärtige Leiden erfordert, πρὸς ὧν τὴν ὄψιν τὸν γάμον τοῠτον ἔσπευσα, dem Gesicht zufolge, Her. 1. 38, wie πρὸς ταύτην τὴν φήμην, 3, 153, πρὸς τοῦτο τὸ κήρυγμα, zufolge dieses Heroldrufes, 3, 52; πρὸς τὴν παροῠσαν ἀῤῥωστίαν, der gegenwärtigen Schwäche entsprechend, wie diese es mit sich brachte, Thuc. 7, 47. ἐβουλεύοντο πρὸς τὴν παροῠσαν συμφοράν, u. πρὸς τὸ παρόν, den gegenwärtigen Umständen entsprechend, nach den gegenwärtigen Umständen; vgl. noch πρὸς τὰς τύχας γὰρ τὰς φρένας κεκτήμεϑα, Eur. Hipp. 708; πρὸς τὴν ἀξίαν, nach Gebühr, Xen. Cyr. 8, 4, 29; ὁρῶ γὰρ ἅπαντας πρὸς τὴν παροῠσαν δύναμιν καὶ τῶν δικαίων ἀξιούμενοι, Dem. 15, 28; εἴ τι δεῖ τεκμαίρεσϑαι πρὸς τὸν ἄλλον αὐτοῠ τρόπον καὶ τὴν ἀναίδειαν, 27, 22; πρὸς τὰ ἔργα τάττειν τὰς τιμάς, nach den Thaten, nach dem Verdienst die Ehren ertheilen; πρὸς τὰ πάτρια ἔϑη ζῆν, S. Emp. pyrrh. 1, 17. – Auch ἔπαινον ϑαυμάσιον ἔχοντες πρὸς ὠφέλειαν, in Folge des Nutzens, d. i. wegen des Nutzens, Plat. Conv. 177 b; πρὸς ταῠτα, darum, Apol. 30 b (vgl. 7). – 6) in Begleitung von, zu, πρὸς αὐλόν, zur Flöte, unter Flötenbegleitung, Eur. Alc. 347, Archil. frg. 26; πρὸς αὐλὸν ὀρχεῖσϑαι, Xen. An. 5, 9, 5; u. Sp.; auch πρὸς τὴν σελήνην, beim Mondlicht. – 7) Wie Hes. vrbdt αἰδώς τοι πρὸς ἀνολβίην, ϑάρσος δὲ πρὸς ὄλβον., O. 317. so wird oft durch πρός τι der Zweck angedeutet, um dessen willen man Etwas thut, die Anwendung, die man von Etwas macht, zu, ὅπως γένοισϑε πρὸς χρέος τόδε, Aesch. Spt. 20; πρὸς τί μενοῠμεν πράσσειν; Soph. Phil. 825; ὡς πρὸς τί χρείας; O. R. 1174; u. oft πρὸς τί; weswegen? wozu? z. B. πρὸς τί τοῠτο τοὔπος ἱστορεῖς; 1144; πρὸς οὐδέν, zu Nichts, Ai. 1018; u. wo die ursprüngliche Bedeutung der Richtung noch mehr hervortritt, πρὸς ἄριστον καταλύειν, Xen. An. 1, 10, 19, πόροι πρὸς τὸ πολεμεῖν, 2, 5, 20, πρὸς ταῠτα, deswegen, dazu, daher, Her. 5, 9. 88. 7, 163 u. sonst, wie in attischer Prosa. Eben so auch πρὸς ἡδονήν, zum Vergnügen, zur Luft, Aesch. Prom. 492 Ag. 278; οὐ πρὸς ἡδονὴν λέγω τάδε, Soph. El. 909; u. oft in Prosa, wie ἅπαντα πρὸς ἡδονὴν ζητεῖν, Dem. 1, 15; λέγειν πρὸς τὸ βέλτιστον, zum Besten reden, Plat. Alc. I, 105 d; πρὸς χάριν δημηγορεῖν, Dem. 3, 3, wie πρὸς χάριν ὁμιλεῖν τινι, Isocr. 2, 4. Mehr umschreibend οὐ τὰ πρὸς διαλύσεις πράττειν, ἀλλὰ πρὸς τὸν πόλεμον, Pol. 5, 29, 4, u. ä. öfter. – 8) τεύχεα ἀμείβειν πρός τινα, Il. 6, 235, ist eigtl. = die Rüstung an Einen vertauschen, so daß sie von Einem auf den Andern übergeht; aber es wird auch verbunden ἡδονὰς πρὸς ἡδονάς, λύπας πρὸς λύπας καταλλάττεσϑαι καὶ μείζω πρὸς ἐλάττω ὥςπερ νομίσματα, Plat. Phaed. 69 a, für das gewöhnliche τί τινος, Luft gegen Luft eintauschen; πρὸς ἅλας ἠγορασμένος, Men. b. Zenob. 2, 12.
Zuweilen folgt auf πρός ein enklitisches Pronomen, πρός με, vgl. Ar. Plut. 1055 u. Buttm. Ausf. gr. Gramm. II p. 413.
Seinem Casus nachgestellt scheint πρός nie zu sein.
In der Zusammensetzung bedeutet es: 1) Bewegung oder Richtung auf Etwas zu, an, zu, gegen, hinwärts, προςέρχομαι, προςάγω u. ä. – 2) ein Hinzukommen, Häufung, Vermehrung, dazu, obendrein, überdies, προςαδικέω, προςαιτέω. – 3) ein Daran-, Daneben-, Dabeisein, an, bei, neben, sich damit beschäftigen, πρόςειμι u. ä. – 4) angemessen, προςϑύμιος.
-
96 πρίαμαι
(πρίαμαι) kaufen, nur im aor. ἐπριάμην, πριαίμην, πρίασϑαι u. s. w. vorkommend; Hom. hat nur die dritte Person sing. ind., τήν ποτε Λαέρτης πρίατο Od. 1, 430. u. öfter, πὰρ δ' ἄρα μιν Ταφίων πρίατο κτεάτεσσιν ἑοῖσιν, 14, 452; so auch Pind., πρίατο ϑανάτοιο κομιδάν, P. 6, 39, mit dem Tode erkaufen; οὐκ ἂν πριαίμην οὐδενὸς λόγου βροτόν, ὅςτις κεναῖσιν ἐλπίσιν ϑερμαίνεται, Soph. Ai. 472; Eur.; Ar., πρίω u. πρίασο, Ach. 34. 835; πόσου πρίωμαί σοι τοῦτο; 777. In Prosa : ὠνήν, Andoc. 1, 92; dingen, miethen, pachten, τέλος, 1, 93, Σκύϑας, 3, 5; παρά τινος, μὴ δοῠναι δίκην, 3, 38; ὅπλα, Lys. 19, 21, dem μισϑοῠσϑαι entsprechend; Ggstz ἀποδόσϑαι, Plat. Rep. I, 333 b u. öfter; πρίασϑαι τὴν καπίϑην τεττάρων σίγλων, Xen. An. 1, 5, 6; οὐκ ἂν πρίαιό γε παμπόλλου, Cyr. 8, 4, 23, möchtest du nicht viel darum geben? λέγεται ἐπιστάτην εἰς τἀργυρεῖα πρίασϑαι ταλάντου, Mem. 2, 5, 2; oft bei den Rednern u. Folgdn. Auch die Richter, d. i. bestechen, Dem. 7, 7. – (Scheint verwandt mit περάω, περνάω, πιπρά-σκω.)
-
97 πωλέω
πωλέω (vgl. πέλομαι, πωλέομαι u. ἐμπολάομαι; eigtl. verkehren, Handel und Wandel treiben), Waare gegen Waare umsetzen, verkaufen; Her. 1, 196; praes. pass. 8, 105; Eur. Cycl. 259; Ar. Plut. 167; der Preis steht im gen. dabei, Her. 8, 105; Thuc. 2, 60; ὁπόσου πωλεῖ, Xen. Mem. 1, 2, 36, u. A.; auch verpachten, τέλος, Aesch. 1, 119 (s. πωλητής); ὃς παρὰ τῶν πωλούντων τὰς πράξεις ἐωνεῖτο, Dem. 19, 133; τὰ οἴκοι, 7, 17, d. i. für Geld verrathen; Ἀσίαν πωλῶ πρὸς μύρα, Ep. ad. 448 (XI, 3).
-
98 πόμπιμος
πόμπιμος, auch 2 Endgn, entsendend, heimsendend; νόστου πόμπιμον τέλος, das Ziel der Heimkehr, Pind. N. 3, 24; διώκων πομπίμους χνόας ποδῶν, Aesch. Spt. 371; auch ἐρέσσετ' ἀμφὶ κρατὶ πόμπιμον χεροῖν πίτυλον, 837; πομπίμοις κώπαις ἐρέσσων, Soph. Trach. 557; Eur., z. B. πνοαί, Hec. 1290; – pass., gesendet, geschickt, κακῶν ἦρξεν τὸ δῶρον Ἡρακλεῖ τὸ πόμπιμον, Soph. Trach. 869; vgl. Eur. Med. 848. – Auch in späterer Prosa, wie Plut., der es mit πορεύσιμον ὄχημα verbindet, de cap. ex host. utilit. p. 270.
-
99 πασ-τείλη
-
100 περι-ΐστημι
περι-ΐστημι (s. ἵστημι), 1) act., herumstellen, herumsetzen, um Etwas, λαβὼν αὐτὸ περιέστησε τῷ πλασϑέντι ζῴῳ, Plat. Tim. 78 c; στρατὸν περὶ πόλιν, Xen. Cyr. 7, 5, 1; μεγίστους κινδύνους περιέστησε Καρχηδονίοις, Pol. 12, 15, 7; περιστήσας αὐτοῖς τὰ ϑηρία, 1, 85, 7; πόλεμον πανταχόϑεν, 2, 45, 4; auch zum Schutz, Plut.; so auch aor. I. med., ξυστοφόρους, Xen. Cyr. 7, 5, 41; – umsetzen, verändern, ἐκ τούτων εἰς τοῠτο τὰ πράγματα περιιστάναι, Isocr. 15, 120; τὰς αὑτῶν συμφορὰς εἰς ἐμέ, Dem. 40, 20; εἰς μοναρχίαν περιστῆσαι τὸ πολίτευμα, Pol. 3, 8, 2; τοῠ κεραυνοῠ τὴν ἀσϑένειαν εἰς πρηστῆρα περιΐστησιν, Plut. plac. phil. 3, 3; περιέστησεν ἡ μνήμη τὸν λόγον εἰς ζήτησιν αἰτίας, Sympos. 5, 1 u. ä.; dazu perf. περιέστακα, Plut. Ax. 370 d. – 2) med. u. intr. tempp., sich rings herum stellen, herumtreten, -stehen; περίστησαν γὰρ ἑταῖροι, Il. 4, 532; μήπως με περιστήωσ' ἕνα πολλοί, 17, 95, damit so Viele sich nicht um imich Einen herumstellen, mich umzingeln; vgl. εἴπερ πεντήκοντα λόχοι νῶϊ περισταῖεν, Od. 20, 50; umgeben, rings umstehen, πολλὸς δ' ἱμερόεντα χορὸν περιΐσταϑ' ὅμιλος, Il. 18, 603, wie βοῦν δὲ περιστήσαντο, sie stellten sich um das Rind, 2, 410; u. aor. pass., κῠμα περιστάϑη, Od. 11, 243, eine Woge wurde herumgestellt; ὑμεῖς δὲ βωμὸν – περίστητε, Aesch. frg. 434; περιστᾶσαι κύκλῳ, Eur. Bacch. 1104; u. so in Prosa: περιστᾶσαι αὐτὸ κύκλῳ, Her. 1, 43; ὡς κύκλῳ περιστὰς βίᾳ αἱρήσων τὴν πόλιν, Thuc. 5, 7; ὑπὸ τοῦ περιεστῶτος ἔξωϑεν πνεύματος, Plat. Tim. 76 b; πολὺς ὑμᾶς ὄχλος περιειστήκει, Euthyd. 271 a; καὶ οἱ ἄλλοι περιέστησαν ἡμᾶς, 206 e; περιίστασϑαι τὸν λόφον, umzingeln, Xen. Cyr. 3, 1, 5; dah. von Zuständen, bes. unglücklichen, die Einen bedrohen, oder in die er gerathen ist, so daß sie ihn rings umgeben, φόβος περιέστη τὴν Σπάρτην, Thuc. 3, 55; τὸ περιεστὸς ἡμᾶς δεινόν, 4, 10, u. sonst; auch τοὐναντίον περιέστη αὐτῷ, 6, 24. So Pol., μεγάλην αὐτοῖς συνέβη ἀπορίαν περιστῆναι, 1, 77, 7, διὰ τὸν ἀπὸ Καρχηδονίων φόβον περιεστῶτα Ῥωμαίοις, 3, 16, 2, vgl. 3, 75, 8; οἱ περιεστῶτες καιροί, 3, 86, 7; auch ὁ περιεστὼς καιρὸς τὴν Αἰτωλίαν, 20, 9, 1; τὰ περιεστηκότα πράγματα, Lys. 2, 32. – 3) in eine andere, gew. schlechtere Lage hineingerathen, sich zum Schlechten ändern, um schlagen, ἐς τοῠτο περιέστη ἡ τύχη, Thuc. 4, 12; μηκυνόμενος ὁ πόλεμος φιλεῖ ἐς τύχας τὰ πολλὰ περιίστασϑαι, 1, 78; περιέστηκεν ἡ πρότερον σωφροσύνη, unsere frühere Besonnenheit hat sich geändert, 1, 32, worauf folgt νῠν ἀβουλία φαινομένη, und scheint nun Unklugheit zu sein; was D. Hal. 6, 43 nachahmt: περιέστηκεν ἡ δοκοῠσα ἡμῶν τοῠ κοινοῠ πρόνοια ἰδίᾳ πρὸς ἑκάτερον μέρος ἀπέχϑειαν φερομένη; und Plut. Graech. 14: καὶ περιέστηκεν ἡ Ῥωμαίων βουλὴ ϑρηνοῠσα καὶ συνεκκομίζουσα. Daher ἐνϑάδε τὸ ἐναντίον περιέστηκεν, Plat. Men. 70 c; auch ὥςτε περιστῆναι αὐτῷ μηδαμόϑεν ἄλλοϑεν τὴν σωτηρίαν γενέσϑαι, Menex. 244 d, so daß es mit ihm dahin kam, daß; περιέστηκεν ἐς τοῦτο, ὥςτε, Lycurg. 3, es hat sich dahin zum Schlechtern geändert; vgl. Isocr. Phil. 55 Pac. 59 Areopag. 81; φοβοῦμαι, μὴ τὸ πρᾶγμα εἰς τοὐναντίον περιστῇ, Dem. 25, 12, vgl. 3, 9; περιειστήκει τοῖς βοηϑείας δεήσεσϑαι δοκοῠσιν, αὐτοὺς βοηϑεῖν ἑτέροις, 18, 218; Pol. 1, 62, 5; τὸ τέλος τῆς δίκης ἐς τοῠτο περιέστη, Luc. Eun. 5; περιστήσεσϑαι τὰ ἡμέτερα ἐς τόδε ἀμηχανίας προςεδόκων, Iov. trag. 19. – Auch 4) auf die Seite treten, aus dem Wege treten, vermeiden, ἐκτραπήσομαι καὶ περιστήσομαι ὥςπερ τοὺς λυττῶντας τῶν κυνῶν, Luc. Hermot. 86, vgl. Soloec. 5; Sp. auch geradezu = fürchten, mit μή construirt, Ios. – Nahe bevorstehen, Jacobs Ach. Tat. p. 529, Lob. Phryn. 377.
См. также в других словарях:
Τέλος — (telos) (греч.) цель. Философский энциклопедический словарь. М.: Советская энциклопедия. Гл. редакция: Л. Ф. Ильичёв, П. Н. Федосеев, С. М. Ковалёв, В. Г. Панов. 1983 … Философская энциклопедия
τέλος — coming to pass neut nom/voc/acc sg … Greek morphological index (Ελληνική μορφολογικούς δείκτες)
τέλος — το, ΝΜΑ 1. η ολοκλήρωση, η τελείωση ενός πράγματος, το έσχατο όριο του στον χώρο και στον χρόνο, αποπεράτωση, πέρας (α. «το τέλος τού δρόμου» β. «το τέλος τής προσπάθειας» γ. «τέλος τής εβδομάδας» δ. «μὴ πρότερόν τι πάθῇς, πρὶν τέλος ἐπιθεῑναι… … Dictionary of Greek
τέλος — επίρρ. χρον., στο τέλος, τελικά: Τέλος ο θείος ήρθε. το ους, πληθ. τέλη, τα 1. το τελευταίο σημείο, τέρμα: Τέλος του έτους. 2. φόρος, δασμός: Δημοτικά τέλη καθαριότητας … Νέο ερμηνευτικό λεξικό της νεοελληνικής γλώσσας (Новый толковании словарь современного греческого)
επαρούριον τέλος — ἐπαρούριον τέλος, το (Α) έγγειος φόρος … Dictionary of Greek
Ἀρχῆς καλῆς κάλλιστον εἶναι καὶ τέλος. — См. Добрый конец, всему делу венец … Большой толково-фразеологический словарь Михельсона (оригинальная орфография)
Ὅρα τέλος μακροῦ βίου. — См. Никто не счастлив прежде смерти … Большой толково-фразеологический словарь Михельсона (оригинальная орфография)
Κακῆς ἀπ’ ἀρχῆς γίγνεται τέλος κακόν. — См. Плохое началишко не к доброму концу … Большой толково-фразеологический словарь Михельсона (оригинальная орфография)
τέλει — τέλος coming to pass neut nom/voc/acc dual (attic epic) τέλεϊ , τέλος coming to pass neut dat sg (epic ionic) τέλος coming to pass neut dat sg τελέω fulfil pres imperat act 2nd sg (attic epic) τελέω fulfil imperf ind act 3rd sg (attic epic) … Greek morphological index (Ελληνική μορφολογικούς δείκτες)
τέλη — τέλος coming to pass neut nom/voc/acc pl (attic epic doric) τέλος coming to pass neut nom/voc/acc dual (doric aeolic) τελέω fulfil pres imperat act 2nd sg (doric aeolic) τελέω fulfil imperf ind act 3rd sg (doric aeolic) … Greek morphological index (Ελληνική μορφολογικούς δείκτες)
Мыт (пошлина) — (Τελος, muta, Mauth) пошлина в древней России. Сперва это слово означало место, где останавливались возы и лодки; затем оно стало родовым названием всех торговых и проезжих пошлин. С введением тамги торговое значение М. переходит к ней, и М.… … Энциклопедический словарь Ф.А. Брокгауза и И.А. Ефрона