Перевод: с латинского на все языки

со всех языков на латинский

ĕquester

  • 1 equester

    equester, stris, stre, Genet. stris, Abl. stri (equus), zum Pferde od. Reiter gehörig, I) im allg.: a) zum Pferde gehörig, der Pferde, fremitus, der Pferde (Ggstz. currulis strepitus), Fronto de fer. Als. 3. – b) zum Reiter-, zur Reiterei gehörig, Reiter- (Ggstz. pedester), equi, Reitpferde, Vulg. 3. regg. 4, 26: statua, Cic.: copiae, Cic.: proelium, Caes.: tumultus, Liv.: auxilium, Liv.: poet., equestri fracta tellus pede, d.i. von der Reiterei, Sen. Phoen. fr. 34 (396). – Neptunus, s. Cōnsus. – Fortuna, Liv. 40, 40, 10. – II) insbes., zum Ritter gehörig, Ritter-, ordo, Ritterstand, Cic.: locus, Stand, Würde eines Ritters, zB. equestri loco ortus, dem Ritterstande angehörend, Cic.: census, Cic.: dignitas, Ritterwürde. Nep.: aes, das Ausrüstungsgeld für das Ritterpferd, Gaius: militia, ritterlicher Kriegsdienst (als Offizier bei der Reiterei), Suet. – subst., a) equester, stris, m. = eques, ein Ritter, Iulius Densus equester, Tac. ann. 13, 10: apud equestres, ibid. 12, 60. – b) equestria, ium, n. (sc. loca), die Sitze der Ritter in den Schauspielen, Sen. de ben. 7, 12, 5. Petron. 126, 10. Suet. Cal. 26, 4: iussit ire sessum in equestria, Sen. contr. 7 (3), 18, 9. – / equestris als Nbf. für das masc., wie tumultus equestris, Liv. 27, 1. § 11: Neptunus equ., Tert. de spect. 9 u. Serv. Verg. Aen. 8, 636: numerus equ., Amm. 25, 1, 7: mos equ., Serv. Verg. Aen. 11, 703.

    lateinisch-deutsches > equester

  • 2 equester

    equester, stris, stre, Genet. stris, Abl. stri (equus), zum Pferde od. Reiter gehörig, I) im allg.: a) zum Pferde gehörig, der Pferde, fremitus, der Pferde (Ggstz. currulis strepitus), Fronto de fer. Als. 3. – b) zum Reiter-, zur Reiterei gehörig, Reiter- (Ggstz. pedester), equi, Reitpferde, Vulg. 3. regg. 4, 26: statua, Cic.: copiae, Cic.: proelium, Caes.: tumultus, Liv.: auxilium, Liv.: poet., equestri fracta tellus pede, d.i. von der Reiterei, Sen. Phoen. fr. 34 (396). – Neptunus, s. Consus. – Fortuna, Liv. 40, 40, 10. – II) insbes., zum Ritter gehörig, Ritter-, ordo, Ritterstand, Cic.: locus, Stand, Würde eines Ritters, zB. equestri loco ortus, dem Ritterstande angehörend, Cic.: census, Cic.: dignitas, Ritterwürde. Nep.: aes, das Ausrüstungsgeld für das Ritterpferd, Gaius: militia, ritterlicher Kriegsdienst (als Offizier bei der Reiterei), Suet. – subst., a) equester, stris, m. = eques, ein Ritter, Iulius Densus equester, Tac. ann. 13, 10: apud equestres, ibid. 12, 60. – b) equestria, ium, n. (sc. loca), die Sitze der Ritter in den Schauspielen, Sen. de ben. 7, 12, 5. Petron. 126, 10. Suet. Cal. 26, 4: iussit ire sessum in equestria, Sen. contr. 7 (3), 18, 9. – equestris als Nbf. für das masc., wie tumultus equestris, Liv. 27, 1. § 11: Neptunus equ., Tert. de spect. 9 u. Serv. Verg. Aen. 8, 636: numerus equ., Amm. 25, 1, 7: mos equ., Serv. Verg. Aen. 11, 703.

    Ausführliches Lateinisch-deutsches Handwörterbuch > equester

  • 3 equester

    equester equester, tris, tre конный

    Латинско-русский словарь > equester

  • 4 equester

    ĕquester, tris, tre (m. equestris, Liv. 27, 1, 11; Verg. A. 5, 667 al.; v. Zumpt, Gram. § 100, A. 1.; like acris, celebris, celeris, etc.), adj. [eques], belonging to a horseman, equestrian.
    I.
    In gen. (very rare):

    equestres statuae inauratae,

    Cic. Verr. 2, 2, 61; id. Phil. 6, 5; 9, 6; Suet. Tit. 2:

    equi,

    riding - horses, Vulg. 3 Reg. 4, 26.—Far more freq.,
    II.
    In partic.
    A.
    Of or belonging to cavalry:

    proelium,

    Caes. B. G. 1, 18 fin.; 1, 48, 4; 2, 8, 2 et saep. (cf.:

    equestris pugna,

    Cic. Verr. 2, 4, 55):

    tumultus,

    Liv. 27, 1, 11:

    terror,

    id. 27, 42:

    procella,

    id. 10, 5:

    copiae (opp. pedestres),

    Cic. Fin. 2, 34, 112:

    arma,

    Liv. 35, 23; cf.

    scuta,

    id. 43, 6:

    militia,

    Suet. Claud. 25 et saep. So as an epithet of Fortuna, Liv. 40, 40.—
    B.
    Belonging to the order of knights, equestrian:

    ordo,

    Cic. Planc. 35, 87; Suet. Aug. 100 et saep.; cf.:

    equestri loco natus, ortus, etc.,

    Cic. Rep. 1, 6; id. Agr. 1, 9 fin.:

    equestri genere natus,

    Vell. 2, 88:

    census,

    Cic. Q. Fr. 1, 2, 2, § 6; Liv. 5, 7; Suet. Caes. 33; Hor. A. P. 383:

    anulus (i. e. aureus, a privilege of the equestrian order),

    Hor. S. 2, 7, 53; cf. Plin. 33, 1, 8, § 32:

    statuae,

    id. 34, 5, 10, § 19 sq.:

    dignitas,

    Nep. Att. 1; Suet. Claud. 24:

    familia,

    id. Caes. 1 et saep. —
    2.
    Subst.
    a.
    equester = eques, Tac. A. 12, 60; 13, 10 fin.—Plur.:

    apud equestres,

    id. ib. 12, 60.—
    b.
    equestria, ium, n. (sc. loca), the seats of the knights in the theatre, Petr. 126, 10; Sen. Ben. 7, 12; Suet. Calig. 26.

    Lewis & Short latin dictionary > equester

  • 5 equester

    I (реже equestris), stria, stre [ eques ]
    1) конный (statua C, Su; proelium Cs, Su); принадлежащий к коннице, кавалерийский (arma, scuta L)
    militia e. Su, Pl, PJслужба в коннице
    2) конский, лошадиный ( fremĭtus Fronto)
    3) принадлежащий к сословию всадников, всаднический (ordo, census C; dignitas Nep)
    II equester, tris m. T = eques 3.

    Латинско-русский словарь > equester

  • 6 equester

    1) конный, equestris militia (1. 43 D. 29. 1);

    aes equestre = pecunia, ex qua equus emendus erat (Gai. IV. 27).

    2) всаднический equester ordo (1. 2 § 44. 47 D. 1, 2. 1. 42 D. 24, 1).

    Латинско-русский словарь к источникам римского права > equester

  • 7 equester

    I II
    equestris, equestre ADJ
    equestrian, relating to cavalry

    Latin-English dictionary > equester

  • 8 equester

    (-stris, stre) equestrian, relating to cavalry

    Latin-English dictionary of medieval > equester

  • 9 equester

    , equestris, equestre (m,f,n)
      1) конный;
      2) всаднический, принадлежащий сословию всадников

    Dictionary Latin-Russian new > equester

  • 10 equester (-tris, L.)

       equester (-tris, L.) tris, tre, adj.    [eques], of a horseman, equestrian: statuae. — Of cavalry: proelium, Cs.: tumultus, L.: copiae. — Of the knights of the equestrian order, equestrian, knightly: ordo: locus: ius: familia: nomen: census equestrem summam nummorum. anulus, H.: dignitas, N.: nobilitas, rank, Ta.

    Latin-English dictionary > equester (-tris, L.)

  • 11 equestria

    ĕquester, tris, tre (m. equestris, Liv. 27, 1, 11; Verg. A. 5, 667 al.; v. Zumpt, Gram. § 100, A. 1.; like acris, celebris, celeris, etc.), adj. [eques], belonging to a horseman, equestrian.
    I.
    In gen. (very rare):

    equestres statuae inauratae,

    Cic. Verr. 2, 2, 61; id. Phil. 6, 5; 9, 6; Suet. Tit. 2:

    equi,

    riding - horses, Vulg. 3 Reg. 4, 26.—Far more freq.,
    II.
    In partic.
    A.
    Of or belonging to cavalry:

    proelium,

    Caes. B. G. 1, 18 fin.; 1, 48, 4; 2, 8, 2 et saep. (cf.:

    equestris pugna,

    Cic. Verr. 2, 4, 55):

    tumultus,

    Liv. 27, 1, 11:

    terror,

    id. 27, 42:

    procella,

    id. 10, 5:

    copiae (opp. pedestres),

    Cic. Fin. 2, 34, 112:

    arma,

    Liv. 35, 23; cf.

    scuta,

    id. 43, 6:

    militia,

    Suet. Claud. 25 et saep. So as an epithet of Fortuna, Liv. 40, 40.—
    B.
    Belonging to the order of knights, equestrian:

    ordo,

    Cic. Planc. 35, 87; Suet. Aug. 100 et saep.; cf.:

    equestri loco natus, ortus, etc.,

    Cic. Rep. 1, 6; id. Agr. 1, 9 fin.:

    equestri genere natus,

    Vell. 2, 88:

    census,

    Cic. Q. Fr. 1, 2, 2, § 6; Liv. 5, 7; Suet. Caes. 33; Hor. A. P. 383:

    anulus (i. e. aureus, a privilege of the equestrian order),

    Hor. S. 2, 7, 53; cf. Plin. 33, 1, 8, § 32:

    statuae,

    id. 34, 5, 10, § 19 sq.:

    dignitas,

    Nep. Att. 1; Suet. Claud. 24:

    familia,

    id. Caes. 1 et saep. —
    2.
    Subst.
    a.
    equester = eques, Tac. A. 12, 60; 13, 10 fin.—Plur.:

    apud equestres,

    id. ib. 12, 60.—
    b.
    equestria, ium, n. (sc. loca), the seats of the knights in the theatre, Petr. 126, 10; Sen. Ben. 7, 12; Suet. Calig. 26.

    Lewis & Short latin dictionary > equestria

  • 12 equestris

        Equestris, et hoc equestre: vel Equester, equestris, et hoc equestre. Qui appartient à un cheval, ou à un chevalier, ou homme de cheval.
    \
        Equester ordo. Cic. L'estat des hommes d'armes qui avoyent chevaulx aux despens du public pour aller en la guerre.
    \
        Equestre praelium. Caes. Faict par les gens de cheval.
    \
        Equestres copiae. Cic. Gens de cheval.
    \
        Annulus equestris. Horat. L'anneau d'or d'un homme d'armes.
    \
        Equestri ortus loco. Cic. Filz d'un homme d'armes.
    \
        Pes equestris. Senec. Pied de cheval.
    \
        Splendor equestris. Cic. Noblesse d'homme d'armes.
    \
        Statua equestris. Cic. A cheval, Qui est sur un cheval.

    Dictionarium latinogallicum > equestris

  • 13 ordo

    ordo, ĭnis, m. [from root or-; Sanscr. ar-, to go, strive upward; cf. orior, through an adj. stem ordo-; v. Corss. Krit. Beitr. p. 108], a regular row, line, or series, methodical arrangement, order (class.; syn.: series, tenor).
    I.
    In gen.:

    ordinem sic definiunt compositionem rerum aptis et accommodatis locis,

    Cic. Off. 1, 40, 142:

    vis ordinis et collocationis,

    id. ib. 1, 40, 142:

    arbores in ordinem satae,

    i. e. planted in a quincunx, Varr. R. R. 1, 7; cf. Cic. Caecil. 8, 22; id. Sen. 17, 59.—
    B.
    Esp., right order, regular succession:

    fatum appello ordinem seriemque causarum,

    Cic. Div. 1, 55, 125:

    nihil esse pulchrius in omni ratione vitae dispositione atque ordine,

    Col. 12, 2:

    adhibere modum quendam et ordinem rebus,

    Cic. Off. 1, 5, 17:

    mox referam me ad ordinem,

    will soon bring myself to order, return to order, id. Ac. 2, 20, 67:

    res in ordinem redigere,

    to reduce to order, Auct. Her. 3, 9, 16; so,

    in ordinem adducere,

    Cic. Univ. 3:

    ordinem conservare,

    id. Rosc. Com. 2, 6:

    eundem tenere,

    to preserve, id. Phil. 5, 13, 35:

    sequi,

    id. Brut. 69, 244:

    immutare,

    to change, id. Or. 63, 214:

    perturbare,

    to disturb, id. Brut. 62, 223: cogere or redigere in ordinem, to reduce to order, to humble, degrade:

    decemviri querentes, se in ordinem cogi,

    Liv. 3, 51; 3, 35; Plin. Ep. 1, 23, 1; Quint. 1, 4, 3; so,

    in ordinem redactus,

    Suet. Vesp. 15; cf.

    trop.: gula reprimenda et quasi in ordinem redigenda est,

    Plin. Ep. 2, 6, 5.—
    C.
    Adverb. expressions.
    1.
    Ordine, in ordinem, per ordinem, in ordine, ex ordine, in order, in turn:

    Hegioni rem enarrato omnem ordine,

    Ter. Ad. 3, 2, 53; Plaut. Capt. 2, 3, 17; Ter. Heaut. 4, 3, 28:

    interrogare,

    Cic. Part. 1, 2:

    tabulae in ordinem confectae,

    id. Rosc. Com. 2, 6:

    ordine cuncta exposuit,

    Liv. 3, 50, 4; 30, 15, 1:

    sortiti nocte singuli per ordinem,

    Quint. 4, 2, 72:

    hos Corydon, illos referebat in ordine Thyrsis,

    Verg. E. 7, 20; id. A. 8, 629:

    ut quisque aetate et honore antecedebat, ita sententiam dixit ex ordine,

    Cic. Verr. 2, 4, 64, § 143:

    ordine se vocante,

    when his turn came, Macr. S. 2, 2, § 12:

    in ordine vicis,

    Vulg. Luc. 1, 8.—
    2.
    Ordine, regularly, properly, appropriately:

    omnia ut quidque Egisti ordine scio,

    Plaut. Ps. 5, 2, 15:

    rem demonstravi ordine,

    id. Mil. 3, 3, 2; id. Capt. 2, 3, 17 Brix ad loc.:

    an id recte, ordine, e re publicā factum esse defendes?

    Cic. Verr. 2, 3, 84, § 194:

    si hoc recte atque ordine factum videtur,

    id. Quint. 7, 28.—
    3.
    Ex ordine, in succession, without intermission:

    vendit Italiae possessiones ex ordine omnes,

    Cic. Agr. 1, 2, 4:

    septem illum totos perhibent ex ordine menses Flevisse,

    Verg. G. 4, 507; cf. id. A. 5, 773.—
    4.
    Extra ordinem.
    a.
    Out of course, in an unusual or extraordinary manner:

    extra ordinem decernere provinciam alicui,

    Cic. Prov. Cons. 8, 19:

    crimina probantur,

    in an illegal manner, Dig. 48, 1, 8.—
    b.
    Extraordinarily, i. e. uncommonly, eminently, especially:

    ad eam spem, quam extra ordinem de te ipso habemus, accedunt tua praecipua,

    Cic. Fam. 6, 5, 3.—
    II.
    Transf. concr.
    A.
    In gen.
    1.
    Tres ordines lapidum, three courses of stones, Vulg. 3 Reg. 6, 36.—In building, a row, course, or layer of stones, etc.:

    obstructis in speciem portis singulis ordinibus caespitum,

    Caes. B. G. 5, 51:

    alius insuper ordo adicitur,

    id. ib. 7, 23: tot premit ordinibus caput, tiers or layers of ornaments, Juv. 6, 502. —
    2.
    A row of benches or seats:

    terno consurgunt ordine remi,

    in three rows of oar-banks, Verg. A. 5, 120:

    sex ordinum navem invenit Xenagoras,

    Plin. 7, 56, 57, § 208.—In the theatre, a row of seats: post senatores ex vetere instituto quatuordecim graduum ordines equestri ordini assignati fuere, Suet. [p. 1278] Aug. 44:

    sedisti in quatuordecim ordinibus,

    Cic. Phil. 2, 18, 44.—
    3.
    A train of servants or attendants:

    comitum longissimus ordo,

    Juv. 3, 284.—
    B.
    In milit. lang.
    1.
    A line or rank of soldiers in battle array:

    auxilia regis nullo ordine iter fecerant,

    Caes. B. C. 2, 26:

    ne quisquam ordine egrederetur,

    Sall. J. 45, 2:

    nullo ordine commutato,

    id. ib. 101, 2:

    sine signis, sine ordinibus,

    id. ib. 97, 5; so,

    signa atque ordines observare,

    to keep the ranks, remain in line, id. ib. 51, 1:

    conturbare,

    id. ib. 50, 4:

    restituere,

    id. ib. 51, 3; Liv. 2, 50; 8, 8.—
    2.
    A band, troop, company of soldiers:

    viri fortissimi atque honestissimi, qui ordines duxerunt,

    who have led companies, have been officers, Cic. Phil. 1, 8, 20:

    L. Pupius primipili centurio, qui hunc eundem ordinem in exercitu Pompeii antea duxerat,

    Caes. B. C. 1, 13. —Hence,
    3.
    A captaincy, a command: ordinem alicui adimere, Tab. Heracl. ap. Mazoch. p. 423, n. 47; cf.

    on the contrary: alicui assignare,

    Liv. 42, 34:

    DARE,

    Inscr. Orell. 3456:

    centuriones ad superiores ordines transducere,

    Caes. B. G. 6, 40; cf. id. ib. 5, 4, 4.—
    (β).
    Ordines, chieftains, captains:

    tribunis militum primisque ordinibus convocatis,

    the captains of the first companies, Caes. B. G. 6, 7 fin.; Liv. 30, 4, 1.—
    C.
    In a polit. respect, an order, i. e. a rank, class, degree of citizens:

    et meus med ordo inrideat,

    Plaut. Aul. 2, 2, 55.—In the time of Cicero there were three principal classes, ordo senatorius, equester, and plebeius:

    Fidiculanius cujus erat ordinis? senatoril,

    Cic. Clu. 37, 104; id. Fl. 18, 43:

    proximus est huic dignitati equester ordo,

    Cic. Dom. 28, 74; Suet. Aug. 41:

    inferiores loco, auctoritate, ordine,

    Cic. Verr. 2, 1, 48, § 127: ordo amplissimus, i. e. the Senate:

    quem absentem in amplissimum ordinem cooptarunt,

    id. Cael. 2, 5;

    also termed SPLENDIDISSIMVS ORDO,

    Inscr. Orell. 1180; 1181; and simply ordo, the order, for the Senate:

    ordo Mutinensis,

    Tac. H. 2, 52; Inscr. Grut. 425, 1:

    trecentos ex dediticiis electos utriusque ordinis,

    i. e. of the two upper classes, Suet. Aug. 15.—
    2.
    In gen., a class, rank, station, condition:

    mearum me rerum aequom'st novisse ordinem,

    Plaut. Trin. 2, 4, 50:

    publicanorum,

    Cic. Fam. 13, 9, 2:

    aratorum, pecuariorum, mercatorum,

    id. Verr. 2, 2, 6, § 17:

    homo ornatissimus loco, ordine, nomine,

    id. ib. 2, 1, 48, §

    127: libertini,

    Suet. Gram. 18.—So in the inscrr.: SACERDOTVM, HARVSPICVM, etc., Grut. 320, 12; 304, 7; 302, 2 et saep.; so,

    grammatici alios auctores in ordinem redigerunt, alios omnino exemerant numero,

    recognized among, placed in the rank of, Quint. 1, 4, 3.—
    (β).
    Esp. (eccl. Lat.), an order in the church, an ecclesiastical rank or office:

    ordines sacerdotum et Levitarum,

    Vulg. 2 Esdr. 13, 30:

    secundum ordinem Melchisedek,

    id. Psa. 109, 5.

    Lewis & Short latin dictionary > ordo

  • 14 agon

    agōn, ōnis (acc. ōna, acc. pl. ōnas) m. (греч. ; лат. certamen)
    публичное состязание, публичный бой, цирковая борьба (gymnicus PJ; equester, musicus Su)
    nunc demum a. est погов.теперь пора (действовать)

    Латинско-русский словарь > agon

  • 15 census

    I cēnsus, a, um part. pf. к censeo II cēnsus, ūs m. [ censeo ]
    1) оценка имущества римского гражданина, податная перепись имущества, цензовый учёт, ценз (на основании данных ценза каждый гражданин относился, по степени налогового обложения, к одной из 35 триб)
    censum agere L (habere C или facere AG) (= censere) — производить оценку имущества
    2) статистический учёт, перепись (вообще), подсчёт
    Helvetiorum censu habito, repertus est numerus milium CX (centum decem) Cs — численность гельветов, по проведении переписи, оказалась 110 тысяч (человек)
    3) цензорские списки налогоплательщиков, кадастр податного населения
    4) внесённое в списки по оценке имущество, т. е. состояние, имущественное положение, имущественный ценз
    homo sine censu C (inops censu Q) — неимущий человек, бедняк
    censum capere Pl — брать в залог, описывать имущество
    5) высокий имущественный ценз, состоятельность
    curia pauperibus clausa est, dat c. honores O — сенат для бедняков закрыт, (лишь) богатство даёт почести
    c. oris Man — сокровища уст, т. е. красноречие

    Латинско-русский словарь > census

  • 16 equestria

    Латинско-русский словарь > equestria

  • 17 equestris

    Латинско-русский словарь > equestris

  • 18 Pater patriae

    Отец отечества.
    Почетный титул, который получил от римского сената Цицерон после подавления им заговора Катилины. Впоследствии этот титул был дан римским сенатом императору Августу. В России титул "отца отечества" был присвоен сенатом Петру Первому после победы над Швецией и заключения Ништадтского мира.
    Надпись о деяниях Августа (т. наз. Monumentum Ancyranum), 35: Tertium decimum consulatum cum gerebam, senatus et equester ordo populusque Romanus universus appellavit me patrem patriae idque in vestibulo aedium mearum inscribendum et in curia Julia et in foro Augusto sub quadrigis quae mihi ex senatus consulto positae sunt censuit. "В мое тринадцатое консульство сенат и сословие всадников и весь римский народ наименовал меня отцом отечества и постановил, чтобы этот титул был начертан при входе в мой дом и в Юлиевой курии, и на площади Августа под квадригой, воздвигнутой мне по постановлению сената".
    Ах, сын мой, государство и ты счастливо избежали тяжелой утраты - вам грозило лишиться вашего доброго отца; ведь я столько же pater patriae, сколько pater familias. (Вальтер Скотт, Приключения Найджела.)
    Возьми с собой проклятие отца, презренный! - воскликнул лорд Хантинглен. - Проклятие короля, который есть pater patriae, - сказал Иаков. (Там же.)

    Латинско-русский словарь крылатых слов и выражений > Pater patriae

  • 19 agon

    agōn, ōnis, Akk. Sing. ōnem u. ōna, Akk. Plur. ōnas, m. (ἀγώγ), der Wettkampf bei den feierlichen Spielen, das Kampfspiel, aus Griechenland bes. seit Nero auch nach Rom verpflanzt, rein lat. certamen, gew. als gymnicus (γυμνικός), in Leibesübungen und körperlicher Geschicklichkeit, equester (ἱππικός), im Rennen mit Pferden usw., musicus (μουσικός), in Musenkünsten (d.i. in Flöten-, auch Zitherspiel, Gesang u. Dichtkunst), ag. gymnicus, Plin. ep. 4, 22, 1: musicus, Suet. Ner. 22, 3: iselasticus, Plin. ep. 10, 118 (119), 2: agones quinquennales, Plin. ep. 10, 75 (79), 2: agones sacri vel funebres, Suet. fr. p. 171, 3 R.: agon Aetius, Suet. fr. p. 360, 10 R.: Olympius, Suet. fr. p. 171, 3 R. – übtr., nunc demum agon est (νῦν γάρ έστιν ἀγών) = jetzt erst gilt es, Suet. Ner. 45, 2.

    lateinisch-deutsches > agon

  • 20 capio [1]

    1. capio, cēpī, captum, ere (vgl. κάπτω, ich schnappe, κώπη, der Griff), nehmen, I) zugreifend nehmen, fassen, ergreifen, A) im allg.: 1) eig.: a) mit der Hand usw., calculum (Stein in der Urinblase), Cels.: flabellum, Ter.: alcis vestem, Ter.: baculum, Ov.: hanc cotem, Liv.: arma, zu den Waffen greifen, Cic. u.a. (s. Wunder Cic. Planc. 36, 88. Fabri Liv. 22, 5, 3). – saxa manu, Verg.: florem ternis digitis, Plin.: scutum laevā, Plin. – sibi coronam in caput, Plaut. Amph. 999. – b) durch Besitzergreifen übh.: terras, Land gewinnen, sich zur Erde herablassen (von Vögeln), Verg. Aen. 1, 396. – So nun bes. α) (als milit. t. t.) irgendwo Posto fassen, einen Ort besetzen, einnehmen, locum, Posto fassen, sich afstellen, Caes., Cic. u. Verg.: loca, Caes.: locum editum, Nep.: locum paulo editiorem, Sall.: montem, Caes.: arcem, Caes. – β) einen Ort erreichen, an od. in einen Ort gelangen, an einem Orte anlangen, bes. zu Schiffe, insulam. Caes.: portum, Caes.: u. (im Bilde) portum otii, Cic.: cum ignorarent, quem locum reliquae (naves) cepissent, Caes. – u. einen Ort zu erreichen suchen, proximos colles capere universos, Caes. b. c. 2, 42, 1: montes proximos fugā capiunt, Liv. 9, 43, 20. – γ) einen Ort zu einem bestimmten Zwecke in Beschlag nehmen, ausersehen, auswählen, locum oculis, Verg. – u. als milit. t. t., locum castris, Liv.: u. so bl. loca, Caes. – u. als t. t. der Auguralspr., prospectum ad urbem agrumque, Liv.: tabernaculum recte, parum recte, vitio, Cic.: templa ad inaugurandum, Liv. – δ) als jurist. u. publiz. t. t.: pignus (pignera) capere, s. pīgnus.

    2) übtr.: a) eine Tätigkeit, ein Beginnen usw. gleichs. in od. vor die Hand nehmen, α) übh., ein Beginnen usw. nehmen, ergreifen, in Angriff nehmen = vornehmen, anstellen u. dgl., impetum, s. impetus no. II, A, 1 u. B, 2: fugam, die Flucht ergreifen, Caes.: conatus ad erumpendum, Liv.: initium ex alqa re, Quint.: primordia agendi ab alqo, Cic.: finem, Verg. – augurium, Liv.: orgia cum alqo, Verg. – consilium (Entschluß), coniecturam, s. cōnsilium, coniectūra. – β) eine leitende, bes. öffentliche Tätigkeit in die Hand nehmen, antreten, übernehmen, provinciam duram, Ter.: moderamina (navis), Ov. – magistratum, consulatum, Cic.: pontificatum maximum, Suet. – b) eine Gelegenheit usw. gleichs. in Beschlag nehmen, abpassen, ablauern, ersehen, causam, Ter.: occasionem mittendae ad Syphacem legationis, Frontin.: u. bes. tempus (den günstigen Zeitpunkt, den günstigen Augenblick), Liv.: satis scite et commode tempus ad alqm abeundi, Cic. – c) einen Beweis, ein Beispiel woher entnehmen, documentum ex alqo, Cic.: specimen alcis rei ex alqa re, Cic.: exemplum de alqo u. ex alqa re, Ter. u. Cic. – d) eine Eigenschaft, Gesinnung, Gewohnheit usw. sich aneignen, virtutem animo, Plaut.: modum, Plaut.: avi prudentiam, Cic.: patrium animum virtutemque, Cic.: consuetudinem exercitationemque, Cic. – e) eine Pers. nehmen, d.i. α) zu einem Zwecke zuziehen, magistrum ad eam rem improbum, Ter. Andr. 192. – m. Ang. als wen? durch Prädikats-Acc., alqm fatorum comitem, Verg.: alqm consiliis socium, Verg. – β) aus einer Menge nehmen, ausersehen, wählen, virginem Vestalem, Suet.: in locum demortuae (virginis Vestalis) aliam, Suet. – in singulos annos sacerdotem Iovis sortito (durchs Los), Cic. – u. m. Ang. als wen? durch Prädikats-Acc., alqm iudicem, Plaut. u. Liv.: alqm arbitrum, Ter.: alqm flaminem, Liv.: alqam sibi patronam, Ter.

    B) als Feind nehmen, wegnehmen, sich eines Ggstds. bemeistern, etw. in seinen Besitz-, in seine Gewalt bringen, 1) eig.: a) übh.: fures earum rerum, quas ceperunt, signa commutant, Cic.: lubido rei publicae capiundae, Sall.: oppressā captāque re publicā, Cic. – b) im Kriege, im Kampfe nehmen, α) bewegl. Ggstde. u. Ländereien = erbeuten, erobern, magnas praedas, Nep.: iuncta vehicula mille, Liv.: naves, Nep. – pecuniam ex hostibus, Liv.: agros de hostibus, Cic.: signum ex Macedonia, Cic. – signum Carthagine (zu K.), Cic. – β) eine Örtl. u. dgl. nehmen, einnehmen, erobern, oppidum, Sall.: urbem, castra hostium, Cic.: calles, Cic. – moenia scalis, Liv.: oppidum vi, Cato fr.: oppidum vi oppugnando, Vatin. in Cic.

    ep.: Sassula urbs ex Tiburtibus capta, Liv.: post captam Troiam atque deletam, Augustin.: ager Etruscus de Tarquiniensibus quondam captus, Liv. – u. als Zeitbestimmung, post Troiam captam, Vell.: post urbem captam, Eutr.: ab condita urbe Roma ad captam candem urbem, Liv. – γ) Menschen gefangen nehmen, fangen, belli nefarios duces, Cic.: quattuor milia hostium cum multis militaribus signis, Liv.: vivum (lebendig) Thuyn cum uxore et liberis, Nep.: u. (im Bilde) numquam erit... tam captus equester ordo, so unterjocht, so unfrei, Cic. Sest. 52. – servus ex hoste captus, Quint.: capta ex Caria, Ter. – Livium captum Tarenti, Cic. – Partiz. subst., captus, ī, m. = captivus, ī, m., der Gefangene, in Prosa gew. nur im Plur., zB. in captos clementiā uti, Nep.; u. capta, ae, f., die Gefangene, Sen. rhet. – c) Tiere (bes. auf der Jagd, beim Vogelstellen, beim Fischen) erlegen, fangen, einfangen, prolapsorum equitum vacuos equos, Liv.: cervum, Phaedr.: aves, Varr. LL.: murem, Val. Max.: pisces, Cic.: ista fera periculose capta, Sen.: illa quidem pro lepusculis capiebantur, patellae, paterae, Cic.

    2) übtr.: a) übh. jmd. ergreifen, sich jmds. bemächtigen, v. äußern Zuständen, ubi periculum quemque ceperat, ibi resistere, Sall. Iug. 51, 1. – v. innern = befallen, anwandeln, admiratio, metus capit alqm, Liv.: capit alcis animum cura sacrorum, Liv.: nos post reges exactos servitutis oblivio ceperat, Cic.: non prius sum conatus misericordiam commovere quam misericordiā sum ipse captus, Cic. – b) jmd. gleichs. einnehmen, α) übh. physisch od. geistig, Passiv capi, physisch od. geistig eingenommen, gelähmt werden, m. Ang. wodurch? (deutsch woran?) im Abl. (vgl. Fabri Liv. 21, 58, 5), altero oculo capi, auf einem Auge blind werden, Liv.: luminibus capi, erblinden, Liv.: oculis et auribus captus, blind u. taub, Cic.: captus pedibus, Sall. fr. u. pedibus captus, Liv.: membris omnibus captus ac debilis, an a. Gl. gänzlich gelähmt, Cic.: caput captum leto, das vom Tode befallene, todumnachtete Haupt, Verg. – captus mente, geistig umnachtet, verrückt, Cic.: velut captus animi, Tac., od. velut mente captā, Liv., als hätte er den Kopf verloren, wie verrückt: capti et stupentes animi, befangene, Liv. – β) jmds. Willenskraft, jmd. bestricken, überlisten, betrügen, adversarium, Cic.: aures, Cic. – adulescentium animos dolis, Sall.: capi dolo alcis, Nep.: capi errore, Liv. – γ) jmds. Neigung u. Gemüt, jmd. fangen, fesseln, für sich einnehmen, gewinnen, bestechen, verlocken, betören, berücken, ut etiam adversantem ac repugnantem uti imperator fortis ac bonus capere possit, Cic.: quod insit in his aliquid probi, quod capit ignaros, Cic.: capior et scire cupio quomodo etc., lasse mich verlocken, Cic.: captus est, er hat sich fangen lassen (v. einem Verliebten), Ter. – capere alqm suā humanitate, Nep.: u. capi voluptate, Cic.: amore captivae captus, Liv.: captus adulescentis et humanitate et doctrinā, Nep. – δ) vor Gericht u. übh. jmd. überführen (wie αἱρειν τινά τινος), alqm impudicitiai, Plaut. Amph. 821.

    II) empfangend nehmen, fassen, A) im allg.: 1) eig.: a) mit der Hand usw. nehmen, sich geben lassen, empfangen (Ggstz. dare), praemia, Verg.: tantum praemium, Plin. pan.: nitidam praemia (als Belohnung) vaccam, Ov.: essedum aliquod capias suadeo et ad nos quam primum recurras, Cic. – per alqm aut honores aut divitias, Cic. – ex calamitate alcis nomen, Caes.: de re publica nihil praeter gloriam, Cic.: u. poenam de alqo, Liv. – regnum ab alqo, Ov. – So nun bes.: α) als publiz. t. t., pecuniam (pecunias) capere, Geld nehmen, sich geben lassen, sich aneignen, sowohl auf dem Wege der Erpressung als auf dem Wege der Bestechung (v. Magistraten in den Provinzen, die dann de pecuniis repetundis belangt wurden; vgl. Madvig Cic. de fin. 1, 24. p. 532. Dietsch Sall. Iug. 32, 1), Cic. u.a.: contra leges, Cic.: per vim atque iniuriam, Cic.: ob rem iudicandam od. iudicatam, Cic.: captarum pecuniarum ab regibus Illyriorum suspicione infamis, sich habe bestechen lassen von usw., Liv. – β) als jurist. t. t., rechtlich erwerben, an etw. Eigentumsrecht erlangen, oft bei ICt. – bes. als Erbe erwerben, bekommen, erben, ex hereditate nihil, Cic.: qui morte testamentoque capiat quantum omnes heredes, Cic.: abdicatus, ne quid de bonis patris capiat, Quint.: si capiendi ius nullum uxori, Iuven. – absol., capere = erbfähig sein, perzipieren, Valens dig. 49, 14, 42 in. – γ) als t. t. der Geschäftsspr., eine Abgabe, einen Ertrag usw. einnehmen, beziehen, lösen, stipendium iure belli, Caes.: plus fructi (alt = fructus) capies, si etc., Cato: vix auctione totā quinquagensiens, Plaut.: vectigal ex agro, Liv.: quinquagena talenta vectigalis ex castro, Nep.: ex eis praediis talenta argenti bina, Ter.: ex praediis sescenta sestertia, Cic.: u. bes. (im Bilde) fructum u. fructum duplicem ex alqa re, Phaedr. u. Cic.: (im Bilde) utilitates ex amicitia maximas, ernten, Cic. – δ) eine andere Beschaffenheit, Gestalt usw. bekommen, annehmen, duritiem tacto ab aëre, Ov.: faciem aliquam morando, Ov.: vultus priores, Ov. – b) in od. an seinen Körper aufnehmen, α) lebl. Objj., in sich aufnehmen, zu sich nehmen, eindringen lassen, durchlassen, plenos capit alveus amnes, Ov.: fauces cibum et potum capiunt, Cels.: u. v. Pers., cibum, Komik., Sall. u.a.: potionis quantum volet capiat, Cels.: quae gloria est capere multum? Sen. – β) (poet.) leb. Objj.: alter ab undecimo tum me iam ceperat annus, ich war schon ins zwölfte J. getreten, Verg. – u. bes. v. Örtl., jmd. gastlich aufnehmen, donec fessos Aegyptia tellus ceperit, Ov.

    2) übtr.: a) einen äußern od. innern Zustand, eine äußere od. innere Empfindung u. dgl. bekommen, gewinnen, erwerben, schöpfen, ernten, tragen od. ertragen müssen, empfinden, erleiden, erdulden (vgl. Burmann Ov. art. am. 2, 346), somnum capere non posse, Cic.: non partem ullam quietis, Cic.: ex suo propinquo rure hoc commodi, Ter.: aliquid commodi ex ea re, Ter.: aliquid detrimenti (bes. in der publiz. Formel dent operam od. curent od. videant consules, ne quid res publica detrimenti capiat), Cic.: maximam calamitatem, Cic.: inimicitias, Ter.: miseriam omnem (Ggstz. potiri gaudia), Ter.: laborem inanem, Ter.: laborem ex alqo u. ob alqm, Ter.: desiderium ex filio, Cic.: magnum dolorem animo, Cic.: dolorem od. dolorem magnum ex alqa re, Cic.: gaudium ex civibus victis, Liv.: animi laetitiam memoriā alcis rei, Cic.: summam laetitiam ex reditu alcis, Cic.: veram laudem, Ter.: u. maximam laudem ex alqa re, Cic.: gloriam egregiam ex hoste, Liv. – maximam gloriam ob alqd, Cic.: voluptatem non mediocrem animo, quod etc., Cic. – voluptatem malis alienis, Cic.: voluptatem ex alqa re, Plaut. – b) jmd. bekommen zu usw., m. dopp. Acc., inimicos omnes homines, Ter. Andr. 695.

    B) prägn., räumlich etwas fassen, d.i. für etwas Raum haben od. bieten, etw. in sich fassen od. begreifen, enthalten, 1) eig., v. räuml. Ggstdn., tot domus locupletissimas istius domus una capiet? Cic.: armarium, quod non legendos, sed lectitandos libros capit, Plin. ep.: lapis excisus sic, ut pedes capiat, Cels.: portus ingentem vim navium capit, Liv.: populi, quos dives Achaia cepit, Ov.: aptius hae capiant vadimonia garrula cerae, Ov. – mit einer Negation, non (vix u. dgl.) capere, nicht (kaum) fassen (können), nicht Raum genug haben für usw. = zu klein sein für usw., aedes nostrae vix capient, Ter.: pons fugientes non capiebat, Curt.: unā domo capi non possunt, Cic.: nec iam se capit unda, faßt (hält) sich nicht mehr in sich, Verg.: u. im Bilde, capere eius amentiam civitas, Italia, provinciae, regna non poterant, hatten nicht Raum genug für seinen Wahnsinn, d.i. konnten ihn nicht befriedigen, Cic.: nec te Troia capit, ist für dich zu klein, Verg.: ebenso orbis te non caperet, Curt.; vgl. Mützell Curt. 3, 4 (11), 12. p. 62.

    2) übtr.: a) übh., etw. zu tun od. zu ertragen nicht zu groß finden, d.i. zu etwas (körperlich od. geistig) tüchtig-, fähig-, reif sein, etw. zulassen, vertragen, gestatten, nicht ausschließen, quicquid mortalitas capere poterat (was der Menschheit möglich war), explevimus, Curt.: summo, quantum capit aetas illa, labore, Quint.: capere id rerum naturam, Quint.: contio capit omnem vim orationis, Cic. de or. 2, 334: si aliquam superlationem res capit, Arnob. 1, 51. – u. mit der Negation, concupiscis quae non capis, was für dich zu groß ist, Curt.: iram non capit ipsa suam Procne, ist ihres Zorns nicht mächtig, Ov.: aetates nondum rhetorem capientes, noch nicht reif für usw., Quint.: rimam fissuramque non capit cedrus, Plin. – dah. (= ενδέχεται) es ist zulässig, es geht an, es ist möglich, m. folg. Infin., Eccl. (s. Rönsch Itala p. 351). – b) geistig in sich aufnehmen, α) mit dem Gefühl = die Größe od. hohe Bedeutung von etw. fühlen, gew. mit einer Negation, non capiunt angustiae pectoris tui, non recipit levitas ista... tantam personam, Cic.: nullam esse gratiam tantam, quam non capere animus meus posset, Cic.: v. Pers., vix spes ipse suas animo capit, fühlt kaum im Herzen die Größe dessen, was er hofft, Ov. – β) mit dem Verstande = etw. in seiner Totalität fassen od. auffafsen, in seinem ganzen Umfange verstehen, sich eine richtige Vorstellung von etw. machen (während intellegere = geistig durchdringen, s. Spalding Quint. 11, 1, 45), mens nostra intelligentiaque capit, quae sit et beata natura et aeterna, Cic.: quod mentes eorum capere possent, Liv. – v. Pers., ne iudex eam orationem vel intellegere vel capere possit, Quint.: u. quem (senatum) qui ex regibus constare dixit, unus veram speciem Romani senatus cepit, Liv.: quantum capio, soviel ich verstehe, Augustin. serm. 311, 2. – / Archaist. Form capso = cepero, Plaut. Bacch. 712: capsis = ceperis, Cic. or. 154 (wo falsch erklärt): capsit = ceperit, Plaut. Pseud. 1022. Acc. tr. 454 (vgl. Paul. ex Fest. 57, 15): capsimus = ceperimus, Plaut. rud. 304: cepet = cepit, Column. rostr. Duil. a. 167 a. Chr. im Corp. inscr. Lat. 3, 1420322: Imperf. capebat, Commodian. apol. 120.

    lateinisch-deutsches > capio [1]

См. также в других словарях:

  • Equester ordo — Der Ausdruck Eques („Reiter“, von lat. equus, „Pferd“, Plural equites; oft als „Ritter“ übersetzt) bezeichnete im römischen Reich das Mitglied des equester ordo, eines mit besonderen Vorrechten ausgestatteten Standes. Er kam in der… …   Deutsch Wikipedia

  • Titanatemnus equester —   Titanatemnus equester Clasificación científica Reino …   Wikipedia Español

  • Antigua Roma — Expansión del dominio romano:      República romana      Imperio romano …   Wikipedia Español

  • Tropas auxiliares romanas — Infantería auxiliar romana cruzando un río, probablemente el Danubio, durante las Guerras Dacias ( …   Wikipedia Español

  • Equites — Saltar a navegación, búsqueda Los equites ( caballeros , en latín) eran una clase social de la antigua Roma. A través de la historia este estatus social fue cambiando en dignidad y costumbres. En la época imperial, los equites tenían derecho a… …   Wikipedia Español

  • Équites — Los équites ( caballeros , en latín) eran una clase social de la antigua Roma. A través de la historia este estatus social fue cambiando en dignidad y costumbres. En la época imperial, los équites tenían derecho a llevar el angusus clavus: las… …   Wikipedia Español

  • équestre — [ ekɛstr ] adj. • 1355; lat. equester, de equus « cheval » 1 ♦ Qui représente une personne à cheval. Figure, statue équestre. 2 ♦ Relatif à l équitation. Exercices équestres. Sport équestre. ⇒ hippique; équitation. 3 ♦ Antiq. rom. Relatif aux… …   Encyclopédie Universelle

  • EQUES — nomen dignitatis, apud Romanos, Exactis enim urbe Regibus, in tres ordines populus Romanus distributus est: Senatorium, Equestrem et Popularem. Liv. l. 26. Consensum Senatus Equester ordo sequutus est, Equestris ordinis plebs. Auson. Edyll. XI.… …   Hofmann J. Lexicon universale

  • Eques — Der Ausdruck Eques („Reiter“, von lat. equus, „Pferd“, Plural equites; oft als „Ritter“ übersetzt) bezeichnete im römischen Reich das Mitglied des equester ordo, eines mit besonderen Vorrechten ausgestatteten Standes. Er kam in der… …   Deutsch Wikipedia

  • Equites — Der Ausdruck Eques („Reiter“, von lat. equus, „Pferd“, Plural equites; oft als „Ritter“ übersetzt) bezeichnete im römischen Reich das Mitglied des equester ordo, eines mit besonderen Vorrechten ausgestatteten Standes. Er kam in der… …   Deutsch Wikipedia

  • Römischer Ritter — Der Ausdruck Eques („Reiter“, von lat. equus, „Pferd“, Plural equites; oft als „Ritter“ übersetzt) bezeichnete im römischen Reich das Mitglied des equester ordo, eines mit besonderen Vorrechten ausgestatteten Standes. Er kam in der… …   Deutsch Wikipedia

Поделиться ссылкой на выделенное

Прямая ссылка:
Нажмите правой клавишей мыши и выберите «Копировать ссылку»