Перевод: со всех языков на все языки

со всех языков на все языки

ákri

  • 21 RÁÐA

    (ræð; réð, réðum; ráðinn), v.
    1) to advise, counsel, ráða e-m e-t (réðu vinir hans honum þat, at hann berðist eigi við þik);
    ráða e-m ráð, to give one counsel;
    2) to consult about, discuss, with dat. (ráða landráðum);
    ráða ráðum sínum, to hold a conference;
    3) to devise, plan;
    þeir ráða atför við Gunnar, thev plan an onslaught on G.;
    réð hón þeim bana, she plotted that man’s death;
    4) to plot or cause one’s death, = ráða e-m bana (þær atluðu, at konungr mundi hafa ráðit hann);
    Reginn mik réð, R. betrayed me;
    réðu þeir þat þá með sér, they settled this among themselves;
    6) to fix, decide, resolve, with acc.;
    ek hefi áðr ráðit brúðlaup mitt, I have fixed my wedding day;
    réðu þeir þá þat at fara ofan til Rangár, then they resolved to ride down to Rang river;
    ráða e-t til staðar, to settle, fix definitively, = staðráða e-t (vil ek finna konung áðr en ek ráða þetta til staðar);
    7) to hire, take into service (ráða skipverja, ráða sér hjón);
    bóndi sagði húsfreyju, at hann hafði Hrapp ráðit með sér, that he had taken H. into his company;
    8) to rule, govern, with dat. (ráða landi, ríki; Einarr jarl ráð þá Orkneyjum);
    9) to rule, command, have one’s way, prevail, decide, settle (skal hón sjálf ráða hvárt hón vill hann eða eigi);
    skal ráða afl með þeim, the majority shall decide;
    Ólafr bað móður sína. eina ráða, to settle the matter alone;
    landfall ræðr fyrir sunnan, makes the boundary towards the south;
    with dat., hvárt ræðr þú því, er, is it your doing that..?;
    ráða engu, to have no authority, be of no avail (orðheill þín skal engu ráða);
    ráða landamerkjum, to make the boundary (Hafslœkr réð þar landamerkjum);
    ráða búi sínu, to conduct, manage one’s estate;
    hann réð sér sjálfr, he was independent;
    ertu nökkurs ráðandi hér, have you any authority here?
    10) to have, possess, be master of, enjoy;
    ráða fé ok fjörvi, to enjoy wealth and life;
    11) to explain, read;
    ráða gátu, to read a riddle;
    ráða draum, to interpret a dream;
    ráða e-t at líkindum, to judge from probabilities (engar munu fríðari en þínar dœtr, ef at líkindum skal ráða);
    12) to read and understand (ráða rúnar, stafi, rit);
    réð ek þær rúnar, er reist þín systir, I have read the runes thy sister engraved;
    13) to punish, chastise, with dat. (fóstri hans var harðr við hann ok réð honum mjök);
    ráða stórt, to aim high, undertake great things;
    15) periphrastically with an infin., to do;
    ráðumk ganga, we (I) do go;
    hón réð vakna (= hón vaknaði), she awoke;
    þau lög, er hann réð upp at segja, the laws which he pronounced;
    16) with preps.:
    ráða e-t af, to resolve, make up one’s mind (réð hann þat af at sigla súðr til Danmerkr);
    to discontinue, put a stop to (ek hygg, at Þóroddr ætli nú at af ráða hingatkvámur þínar);
    to do away with (þú verðr nú þetta vandræði af at ráða);
    ráða e-n af e-u, to make one leave off (af hefir þú mik ráðit brekvísi við þik);
    ráða e-u af (e-u), to get off;
    Þ. bað menn taka forka ok ráða af skipinu, to get the ship off, set her afloat;
    ráða e-n af = ráða e-n af lífi, af dögum, to put out of the way, put to death (hann kvazt mundu af ráða illmenni þessi);
    ráða at e-m, to attack (njósnarmenn hlupu upp ok réðu at þeim);
    ráða á e-t, to set about a thing (þeir réðu á íshöggit);
    ráða á e-n, to attack one (þorðu aldri úvinir hans á hann at ráða);
    ráða bót (bœtr) á e-u, to remedy, make good (þóttust menn eigi kunna bœtr á þessu ráða);
    ráða eptir e-m, to pursue one;
    ráða e-n frá e-u, to deprive one of, exclude one from (ráða e-n frá landi, ríki);
    ráða fyrir e-u, to command, have authority over, be master of (ráða fyrir skipi, hofi, fé, eldi);
    ráða í e-t, to guess at, find out (Gormr konungr réð ekki í þetta);
    ráða móti, í móti e-m, to attack one (í móti Kára réð Mörðr);
    ráða e-n ofan, to overthrow;
    ráða ór e-u, to find an expedient, solve a difficulty (er nú vant ór at ráða);
    ráða til e-s, to rush in upon, attack (hann reiddi upp øxina ok réð til Þórvarðs); to take to (set about) a thing, try, make an attempt;
    S. kom fótum undir sik, ok réð til í annat sinn, and tried again the second time;
    ok er nú til at ráða, ef þér vilit, now is the time for action, if you are willing;
    skal ráða til árinnar eða eigi, shall we try to pass the river or not?;
    ráða til orrostu, to go to battle;
    ráða til uppgöngu, to make an ascent;
    ráða til ferðar, to start on a journey;
    ráða skipi til hlunns, to draw a ship on to land;
    ráða um e-t, to dispose of (megum vér eigi ráða um hennar gjaforð);
    to deliberate on (konungr gaf jarli orlof at ráða um þetta við menn sina);
    ráða um at gøra e-t, to be about to do a thing (hann tók um strenginn ok réð um at fara upp í skipit);
    ráða um við e-n, to put an end to, finish off (var Alfr þá kominn ok ætlaði skjótt um at ráða við Finnboga);
    ráða e-t or e-u undan e-m, to deprive one of (hón vildi eigi giptast, því at hón vildi eigi ráða fé undan dóttur sinni);
    ráða e-t undir e-n, to put in the charge of (þá réðu þeir goðorð sitt undir Rafn);
    ráða e-t upp, to read up (þessi sömu bréf lét erkibiskup upp ráða í Danmörku);
    ráða við e-n, to be able to master one (muntu nú einn við mik ráða);
    ráða e-t við sik, to make up one’s mind;
    ráða yfir e-u, to rule, govern;
    17) refl., ráðast.
    * * *
    pres. ræð, ræðr, ræð; pl. ráðum, ráðit, ráða; pret. réð, 2nd pers. rétt, réttu, rhymed with hætta, Fms. vi. (in a verse); mod. réðst, pl. réðu; subj. réði; imper. ráð, ráddú; part. ráðinn; a middle form ráðumk, Hom. 113; a weak pret. indic. réði occurs in the poem Jd. 35 (ótrauðr á haf réði), and in prose, Fms. i. 223, and is freq. in mod. usage (eg réði honum að bíða … hann réði því ekki): [a word common to all Teut. languages; A. S. ræðan; Old Engl. rede and read; Germ. rathen; Dan. raade; the Goth. has rêdan, but it is rarely used in Ulf.]
    A. To advise, counsel, with dat. of the thing and acc. of the person; ráða e-m e-t, réðu vinir hans honum þat, at hann berðisk eigi við þik, Nj. 33; réðu honum þat allir at samna liði. Eg. 9; ráða e-m ráð, to give one counsel, Vþm. 1; ráðumk þér, Hm. 113 sqq.; þat ræð ek þér, Sdm. 22 sqq., Nj. 61; makligr ertú þeirra, segir Njáll, ok réð honum ráðin, 71; ráð er þér ráðit, Fm. 21; ráða e-m heilræði, Nj. 85.
    2. to consult; ráða ráðum sínum, to hold a conference, Edda 26, Fms. vii. 259; vóru opt á tali ok ráða-stefnu ok réðu landráðum, i. 52.
    3. to devise; þá menn er konu hafa numit eða þat hafa ráðit, Grág. i. 354, Gullþ. 14.
    4. to fix, decide, determine, resolve, with acc.; ek hefi áðr ráðit brúðlaup mitt, Nj. 4; ráða samband, Gullþ. 14; ráða atför við Gunnar, Nj. 1, 7; réðu þeir þat þá með sér, 93; hefi ek ráðit honum kvánfang, 151; siðan réð Gunnarr utanferð sína með honum, 41, cp Sturl. ii. 168; ráða e-m ró, Ls. 55:—ráða e-t af, to form a decision, Eg. 337; en af verðr at ráða nokkut ór hverju vandræði, Lv. 39:—ráða e-t við sik, to make up one’s mind; hvárt hann vildi þar vera eða fara til Íslands, hann kvaðsk eigi þat hafa ráðit við sik, Nj. 123:—ráða um e-t, to deliberate; hann gaf jarli orlof at ráða um þetta kjör við menn sína, Ó. H. 97:—ráða e-t (or e-u) til staðar, to settle, fix definitely, Fms. ii. 78, Ld. 178:—ráða ór, ráða ór e-u, to find an expedient, solve a difficulty, Nj. 177. Ld. 54, 180.
    5. to hire, take into service; ráða skipverja, Fms. vi. 238; réð Hallgerðr sér hjón, Nj. 25; ek em kona Njáls, segir hón, ok ræð ek eigi síðr hjón en hann, 54; Njáll réð honum hjón öll, 151; bóndi sagði húsfreyju sinni at hann hafði Hrapp ráðit með sér, 131; hón hafði ráðit mann til at svíkja konung í drykk, Fms. ix. 5; vilda ek at vit færim í hernað ok réðim menn til með okkr, Nj. 41; ráða land undan e-m, Fb. ii. 171.
    6. to plan, plot, contrive, or cause one’s death, put to death, betray, Germ. verra’ben; Regin þik réð, hann þik ráða mun, Fm. 22; þú rétt hann, Fas. i. 202; þær ætluðu at konungr mundi hafa rúðit hann, Fms. iv. 312; hann réð Plóg svarta föður-bana sinn, xi. 353; ef kona drepr bónda sinn eða ræðr hann fyrir íllsku sakir, Js. 27; ráða e-m bana, bana-ráð, Nj. 21, 52, Fb. i. 410, Skv. 1. 51:—ráða e-n af, to put out of the way, put to death, Gullþ. 14, Fms. i. 204, Al. 128; sá ótti er nú af ráðinn ok endaðr, Fs. 9; ek hygg at Þóroddr ætli nú af at ráða hingat-kvámur þínar, Eb. 144; ráða e-n frá, to despatch, Ld. 294; ráða e-n af dögum, to put to death; ráða e-n frá ríki, Fms. iii. 18; ráða e-n ofan, to overthrow, Bárð. 164.
    II. to rule, govern, with dat.; ráða Þrænda-lögum, Fms. i. 52; ráða landi, ráða ríki, 22, Nj. 41; Einarr jarl réð Orkneyjum, Fms. i. 197; Hákon konungr réð Noregi, x. 4; er réð fyrir Holtseta-landi, xi. 3; þann konung er ræðr Jórsala-landi … þann er Englandi ræðr, Edda 92; ráða landráðum, to have the government, govern, Fms. i. 52.
    2. to rule, prevail, have one’s own will, as also to manage, lead, have authority, management, and similar usages; skal ráða afl með þeim, Nj. 150; sá reð er ríkr var, Sól.; hann réð sér ekki fyrir kæti, he was beside himself for joy; skal hón sjálf ráða hvárt hón vill hann eða eigi, Nj. 24; ek skal hér ráða, 52; Ólafr bað móður sína eina ráða, Ld. 70; sögðu þá ráða eiga er fleiri vóru, 74; ætlar þú at þú munir ráða. Fms. vii. 13; konungr svarar ok biðr hann ráða, xi. 29: Lögmaðr skal ráða, he shall have the casting vote, Gþl. 18: the phrase, ef ek má ráða, if I can have it as I like; þú ræðr því, as you like! þvíat þar ræðr eigi frændsemi, Grág. i. 172: to rule, sól skal ráða um sumar en dagr um vetr, Gþl.; landfall ræðr (rules, makes the boundary) fyrir sunnan, Pm. 88; ór ánni ræðr keldan … ok lækr út úr henni til sjáfar, Dipl. ii. 1; ráða landa-merkjum, Eg. 711; ráða boði ok banni, Gþl. 76; ráða búi ok kaupum, 269; ráða giptingum, 211; ráða sessa kostum, Gm. 14; ráða kaupum, fé, skipti, Gþl.; ráða fé til þarfa, to dispose of money to advantage, put it out at interest, Gþl.; sigri vér ráðumk, Orkn. (in a verse); hugr ræðr hálfum sigri, a saving; ráða sínum ferðum, Fms. i. 75; réð Örn leiðsögu, Ld. 74: hvárt ek má nokkuru um þat ráða, Fms. vii. 13; mörgum ræðr litlu hve, ‘tis of small interest, Am. 33; ráða engu, Hdl. 49; ráða veðri. Rb. 388; veðr ræðr akri en vit syni, Hm.; hvar skal ek sitja—Móðir mín skal því ráða, Nj. 7; ek réð ráði hennar fyrr, i. e. gave her away, 23; hvárt hann kunni ráða fé sínu, Grág. i. 176; ráða orði, ii. 309; hvárt ræðr þú því er Steinarr son þinn sækir sökum Þorstein son minn, hast thou caused it, is it thy making? Eg. 727; þú því rétt er ek ríða skyldak, Fm. 26; ek því ræð, er þú ríða sér-at, Ls. 28; en réðu því Nornir, Orkn. (in a verse); ílla réð ek því, that was foolishly done, Fbr. (in a verse); ek hefi því ráðit, at …, Ísl. ii. 322; því þykki mér ráðit, well done, Sks. 100:—various phrases, ráða e-u bót (bætr) or ráða bót (bætr) á e-u, to mend, better, Hom. 159, Ld. 206, Fms. vii. 162, Landn. 8, Eb. 114:—with prep., ráða fyrir e-u (for-ráð), to rule, manage, govern, Fms. i. 288, Hkr. 1. 40; ráða fyrir lögum, Nj. 5, 150, Eg. 34, 239, 754, Ld. 76, 132, Fms. i. 11, Grág. i. 333:—ráða um e-t, to dispose of, (um-ráð); nú megu vit ekki ráða um hennar gjaforð, Fms. iv. 194:—ráða við e-ð, to be able to do, manage, Bárð. 163; eg ræð ekki við hann (þat), I cannot manage him; við-ráðanlegr, manageable:—ráða yfir e-u (yfir-ráð), to rule, govern, Fms. iv. 83.
    3. to have, possess, enjoy; hvítum ræðr þú enn hjöltunum, … ráða deigum brandinum, Eb. 238; ráða fé ok fjörvi, to enjoy wealth and life, Fm. 26; ráða arfi, gulli, hringum, Skv. 2. 9, Hkv. Hjörv. 6, 11; ráða nafni, aldri, hjarta, lofi, dýrð, to enjoy a name, life …, Lex. Poët.; ráða eign ok auðsölum. Fsm. 8, 9; ráða rauðum manni, to be red, Fbr. (in a verse):—part. ráðandi, with gen., ertu nokkurs ráðandi hér, hast thou any authority here? Nj. 54; þess verða ek ráðandi við mína menn, I will manage that. Fms. xi. 30; vera mikils ráðandi, of great influence, Fas. ii. 504: ráðandi postula, the ruler of the apostles, Edda 92, Lex. Poët.
    III. to explain, read; ráða gátu, to read a riddle, Fas. i. 454; varð engi sú gáta upp borin er hann réði (subj.) eigi, 532; ráða e-t, Am. 22; ráða draum, to read a dream, Nj. 121, Ld. 126, Ísl ii. 194, 197, x. 270, xi. 3, Rb. 394; Pharao dreymdi drauma ok urðu eigi ráðendr til, Ver. 17; veiztú hve rísta skal, veiztú hve ráða skal, of magical characters, Hm. 145:—ráða í e-t, to guess at, find out, Fms. xi. 16; ok væntir mik at eigi mundi í þat ráðit, Ísl. ii. 333; munu þeir ekki í ráða er myrkt er, 378, Fær. 255.
    2. to read, prop. to explain, interpret; skal hann láta ráða skrá heima at kirkju, K. Þ. K. 46; ráða rúnar, Am. 12, Hom. (St.); þegar Domitianus hafði rit ráðit, 623. 12, Karl. 16: ráða upp, to read up; þessi sömu bréf lét erkibiskup upp ráða í Danmörku, Fms. viii. 293; á alþingi léc Páll biskup ráða upp jarteinir ens sæla Þórláks, Bs. i. 352; tók ok lét þar upp ráða, 623. 10; ráða skrá, K. Þ. K.
    IV. to punish, chastise, with dat.; Guð ræðr oss till batnaðar sem sonum, Greg. 73; fóstri hans var harðr við hann ok réð honum mjök, Bs. i. 416; nú ef sveinn vill eigi nema ok leiðisk bók, þá skal hann færa til annarra verka, ok ráða honum til, svá at hvárki verði af örkuml né ílit, K. Þ. K. 56; honum var ráðit fyrir flestum höfuð-kirkjum, Sturl. ii. 147:—with acc., konu sína skal engi maðr með höggum ráða at öldri né at áti, N. G. L. i. 29; nú ef maðr ræðr konu sína eigna lyklum eða lásum ( beats her with keys or bars), þá er hann sekr, 356 (ráðning).
    V. with the notion of action, to undertake; ráða stórt, to aim high, aspire, Lex. Poët.; kann vera at ek finna þann höfðingja at minnr vaxi fyrir augum at ráða stórt ( to undertake great things), en þér konungr, Fms. vi. 399 (stór-ræði); ráða gott, to manage well, Ó. H. (in a verse).
    2. with prepp., ráða á e-t, to take to a thing; þeir réðu á íshöggit, Fms. vi. 336; ráða á e-n, to attack one; mun eigi þá á þik ráðit, Nj. 93, 253 (á-ræði):—ráða at e-m, to attack, invade, passim:—ráða af, to get off, clear; hann bað þá taka forka ok ráða at skipinu, and get the ship off, set her afloat, Ld. 56; aðilinn ræðr sik af baugbrotum, ef …, Grág. ii. 173; at hefir þú mik ráðit brekvísi, thou hast cured me of complaining, Ld. 134:—þá réðu þeir goðorð sitt undir Rafn fyrir sakir vinsælda hans, they put their ‘godord’ in the charge of R., Bs. i. 642:—ráða móti e-m, to go against in a fight, withstand; í móti Kára réð Mörðr Sigfússon, Nj. 253:—ráða til e-s, to rush in upon; hann reiddi upp öxina ok réð til Þorvarðar, Sturl. ii. 37, (til-ræði, an assault): to take to a thing, try, í vár réðu vér til ok hljópum í brott, Eg. 235; ok er þeim þótti sér færi til at ráða leyndusk þeir á brott, when they saw an opportunity they stole away, 572; ok er nú til at ráða ef þér vilit, now is the time for action, Nj. 154; Skarphéðinn kom fótum undir sik, ok réð þegar til í annat sinn, 202:—to start, make for, attempt, ráða til orrostu, to go to battle, Eg. 530; ráða til uppgöngu, 229; en þó ekki svá at til hans væri ráðanda (gerund.), Fms. vi. 352; réð hann þá til ok hjó sundr orminn, id.; þat var ekki annarra manna hlaup, enda réð ok engi til, Eg.; þeir ráða til ok hlaupa í munn drekanum, Fb. ii. 317; skal ráða til árinnar eðr eigi, shall we try to pass the river or not? Ld. 46; hann bauð út miklum her ok réð til skipa, Fms. i. 22; ráða til ferðar, to start on a journey, Landn.:—ráða skipi til hlunns, to put the ship in a shed, Eg. 515, Nj. 10; ráða sik frá e-u, to disengage oneself from, Hom. 147, MS. 655 xxvi. 1; ráða um, hann tók um strenginn, ok réð um at fara upp í skipit, and was just about to go up into the ship, Fms. ix. 24.
    3. periphrastically, with an infin. mostly without the particle ‘at;’ ráðumk ganga, we do go, Am. 77; ráðum yppa, spyrja segja, leyna, Lex. Poët.; hverr er segja ræðr, does tell, Hm. 125; hón réð vakna, she awoke, Am. 10; annan réð hón höggva, 48; ekki réttu leifa, 80; allt þats réð heita, 102; réð ek at ganga, Fas. ii. (in a verse); ef ek ræð á vág at vaða, Hbl. 47: with the particle ‘at,’ réð at stökkva, Eb. (in a verse): also reflex., réðsk at sofna, Rm. 5; but réð at sofna, went to sleep, 17: in prose, þau lög sem hann réði upp at segja, Íb. 12; ráðask geyja, Am. 24.
    B. Reflex. ráðask, referring to the person himself; ráðask um við e-n, to consult; Gunnarr görði görðina ok réðsk við öngan mann um, Nj. 80; hvárigum þótti ráð ráðit nema við aðra réðisk um, 167; ef hann hefði nokkut við mik um ráðisk, Ld. 306; þá réðsk hann um við vini sína, Eg. 9.
    2. to be resolved, fixed, settled; þá er kaupit réðsk, Nj. 17; eigi mun þat svá skjótt ráðask, Ísl. ii. 213; þetta mál er miklu meira en þat megi skjótt ráðask, Fms. vi. 18; af þeim tiðendum ræðsk þat, at …, ix. 433; eigi mun þetta ráðask þessu sinni, xi. 4; þá var ráðin sættin, Ld. 308; en ráðit kalla ek kaupit, Sd. 179; réðsk hann þá þar at hjóni, he hired himself out, entered service, Nj. 57. 3 (answering to and identical with A. V above), ráðask frá, to leave; þóat ek ráðumk frá, Fms. i. 225: ráðask í e-t, to undertake; ráðask í hernað, passim; hann réðsk í flokk með þeim, Nj. 94, Fb. ii. 172:—ráðask til e-s, to venture on a thing; þá ráðsk (imper.) þú til ok far í hauginn, Fms. iv. 28:—to move one’s abode, Hákon spurði Gunnar ef hann vildi ráðask til Hákonar jarls, Nj. 41; bið Una selja jörð sína ok ráðask hingat til mín, Orkn.; hann réðsk þangat bygðum, Þorf. Karl. 364; ráðask til ferðar (= Germ. sich begeben), Eg. 4; víkingar ok herkonungar er réðusk til liðs með Eiríki, Fms. i. 24; réðsk hann þá þangat um várit at fardögum ok móðir hans, Bs. i. 455: ráðask ór hernaði, to give up, leave off freebooting, Fg. 2:—at þeim hafði óheppilega um ráðisk, they had formed an unhappy plan, Knytl. S. ch. 69 (Lex. Poët.); cp. miðráðit.
    4. to turn out; ok réðsk til allgiptusamliga, Fms. x. 53; and in the mod. phrase, það réðsk vel, ended well; sjá hvernig það ræðst, see how it will turn out; of a dream, to prove true (see A. III), ok vilda ek at hvergi réðisk, Gísl. 24 (hvárngi réði, impers., 108, l. c.):—réðsk mikit mannfall, there came to be a great slaughter, Odd, 28.
    II. recipr., ráðask á, to attack one another; þeir spruttu upp með íllyrðum, ok svá kom at þeir ráðask á, Nj. 128.
    III. part. ráðinn, resolved, determined, Ölk. 36, Bárð. 173; hann mælti fátt eðr ekki við frá, … ef hann var ráðinn til at drepa þá, Fms. vii. 319:—likely, eigi er ráðit at oss fari svá, Nj. 89; þat er þó eigi ráðit hvárt svá berr til, Ld. 24; eigi er þat ráðit, at honum þætti allt sem hann talaði, Band. 12: compar., er engi ráðnari hlutr, more certain, Hom. (St.); at ráðnu, for certain, id.: valid, nýmæli ekki skal vera lengr ráðit en þrjú sumur, K. Þ. K. 56.
    2. clever; ríkr ok ráðinn, Grett. 90; vitr maðr ok ráðinn, Fb. ii. 357; roskinn ok ráðinn.
    3. betrayed, Germ. verrathen, Akv. 15, Fm. 37.

    Íslensk-ensk orðabók > RÁÐA

  • 22 skynda

    (-nda), v.
    1) to hasten, with dat. (s. ferð sinni); s. sér, to hasten, make haste;
    2) to hasten, = s. sér (hann skyndi til skipa).
    * * *
    d, [Dan. skynde], to hasten, with dat.; vér viljum svá s. oss af akri ok eng, N. G. L. i. 348; konungr skyndi þá, ferð sinni, Fms. ix. 390: skynda at e-u. to speed with a thing, Grág. i. 39: ef maðr dvelr ferð sína eðr skyndar hann, ii. 53.
    2. absol. to hasten, go quickly; at þeir skyklu skynda á skóginn, Eg. 236: skyndum þá, let us make haste! Fs. 41; skynd þú (imperat.) til at bjarga honum. Blas. 41; skynda þ:á allir lýðir til hans, 656 B. 11; bað hana skynda. Fms. ix. 396.

    Íslensk-ensk orðabók > skynda

  • 23 SVÍN

    * * *
    n. swine, pig; hafa svíns minni, to have a short memory.
    * * *
    n. [a common Teut. word], a swine, Grág. ii. 315, Fms. i. 213, Fs. 26, Landn. 177: the saying, opt er it sama svín í akri, Fms. vi. 216, viii. 233, Mkv., cp. Odyss. xviii. 29: of the hog-shapen beggar’s scrip, Skíða R.; (cp. Dan. ‘gris,’ = a clay-pig used as a money-box); svíns belgr, blóð, bógr, rani. Fas. iii. 622, Stj. 363, 644, Sturl. iii. 44; svíns hrin, Fas. iii. 149; svíns-lifr, swine’s liver, as a charm used to still enmities or in truce-making, Gkv. 2. 23 (cp. Stj. 363, v. l.,—því vóru heiðnir menn vanir at …); hafa svíns minni, to have a swine’s (i. e. short) memory, Ld. 216.
    II. in local names, Svína-fell (whence Svín-fellingar), Svína-vatn, Svína-dalr, Svína-nes, Svín-ey, Svín-hagi, etc., Landn.
    COMPDS: svínabæli, svínageymsla, svínahirðir, svínahús.

    Íslensk-ensk orðabók > SVÍN

  • 24 TRÚA

    * * *
    I)
    (gen. trú), f. = trú; svá njóta ek trú minnar, þat veit trúa mín, in good sooth, upon my word.
    (trúi, trúða, trúat), v.
    1) to believe, with dat. (mundir þú t. fyrirburð þessum, ef Njáll segði þér?);
    2) in a religious sense, to believe; t. á e-n, to believe in (t. á einn guð);
    3) to believe in, trust (meyjar orðum skýli manngi t.).
    * * *
    trúi (monosyll. trý, Str. 46, l. 17), pret. trúði; subj. trýði (thus rhymed, lýði, trýði, Bs. ii. 308, in a poem of A. D. 1540, but the mod. form is tryði with a short vowel); imperat. trú, trúðu; part. trúað: [Ulf. trauan = πεποιθέναι; A. S. treowian; Engl. trow; Germ. trauen; Dan.-Swed. troe, tro]:—to trow, believe; seg þú frá, Njáll, segir Gunnarr, þvíat allir munu því trúa, Nj. 51; mundir þú trúa fyrirburð þessum ef Njáll segði þér eða ek?—Trúa munda ek, segir hann, ef Njáll segði, þvíat þat er sagt, at hann ljúgi aldri, 119; henni var trúað sem góðri konu, Sks. 457; trúa megit þér mér þar um, at …, Fms. ii. 241; vilið þér mér ei til þess trúa, sem talað hefig um búskap lands, Bb. 3. 100; mant þú trúa mér bezt til órræða um þitt mál, Nj. 12; engu öðru því er mér er til trúat, 112; ek trúi honum til þess bezt allra manna, Eg. 34: imperat. as adv., tíminn líðr, trúðu mér, trow once! forsooth! a ditty; trú mér til, depend on it! trúi-eg, I trow, Skíða R. 34, 35; eg trú ‘ann sé dáinn, freq. in mod. usage.
    2. in a religious sense, to believe, with dat., or trúa á e-n, to believe in; þeir trúðu seint upprisu hans, Greg. 14; trúa á mátt sinn ok megin, Landn.; æ trúði Óttarr á Ásynjur, Hdl.; á sik þau trúðu, Sól.; þeim er eigi trúðu Guði, Hom. 51; er á Guð trúðu, 625. 70; skulu allir vera Kristnir hér á landi ok trúa á einn Guð, Nj. 164; trúðu þeir því at þeir dæi í hólana, they believed that they were to die into (i. e. go after death to) these hills, Landn. 111.
    II. to trust; vin þann er þú vel trúir, … ef þú átt annan þanns þú ílla trúir, Hm. 43–45; akri ársánum skyli engi trúa, 87; meyjar orðum skyli manngi trúa, 83; véla þik í trygð ef þú trúir, Sdm. 7; ef þú hug trúir, if thou hast heart to do it, Hým. 17; trúa magni, trust on his strength, Fas. i. 438 (in a verse); nótt verðr feginn sá er nesti trúir, Hm. 73; trúðir vel jöxlum, Am. 80; Hlenni mælti at þú skyldir eigi trúa þeim, Glúm. 369.

    Íslensk-ensk orðabók > TRÚA

  • 25 VEÐR

    I)
    n.
    1) weather (gott, illt);
    2) wind (tók at lægja veðrit); sigla (stýra) í v. e-m, to get to the wind-ward of one, take the wind out of his sail;
    3) quarter, tack; veifði hann rœði annars veðrs til, he steered round with his oar on the other tack;
    4) the lower air (þetta smiði var svá mikit vorðit, at þat tók upp ór veðrum); v. rauf upp, the air cleared up;
    5) wind, scent; bersi hafði v. af manninum, the bear had wind of the man, scented him; komast við veðri, to be scented, rumoured; láta koma v. á e-n um e-t, to let one get scent of, throw out hints to one about a thing; staðarmenn mæltu mjök á. v., hinted broadly.
    (gen. -rs and -rar, pl. -rar), m.
    1) wether;
    * * *
    1.
    n. [A. S. and Old Engl. weder; Engl. weather; Germ. wetter; Dan. væder, sounded vǣr-et]:—the weather; kalt, vindlítið veðr, gott veðr, kyrt veðr, Fbr. 256; spurði hvat veðrs væri, id.; í hverju veðri, K. Þ. K.; veðr ræðr akri, Hm., Fms. ix. 353: the air, ná upp ór veðrum, out of the upper air, Edda (pref.); eldr, veðr, jörð, 625. 178,
    2. a wind; stormr veðrs, Fms. i. 101; bera klæði í veðr, Eb. 264: wind, a gale, hvasst veðr, a gale, Eg. 196; tók at lægja veðrit, Nj. 124; veðrit óx, 267; reka fyrir veðri ok straumi, Grág. ii. 384; sær eða vötn eða veðr, 275; stór veðr, great gales, Eg. 160; at veðr tvau verði senn í lopti, Fas. ii. 515, passim.
    3. naut. phrases; stýra á veðr e-m, Fms. ii. 305; beita undir veðr, Fb. i. 540; reru í kring um Bagla ok á veðr þeim, Fms. viii. 335; á veðr eldinum, 283; sigla á veðr e-m, to get to windward of one, to take the wind out of his sail, Band. 39 new Ed.; veifa ræði veðrs annars til, Hým. 25; láta í veðri vaka, to ‘see which way the wind blows’(?), metaph. to make believe, pretend, see vaka.
    4. phrases; hafa veðr af e-u, to get the wind of one, scent him, metaphor from hunting; bersi hafði veðr af manninum, the bear had wind of him, Grett. 101 A; ek hafða veðrit af þeim sem kallaði, Fas. i. 14; komask við veðri, to be scented, rumoured abroad, Fms. vii. 165, Ísl. ii. 482, Rd. 252; Hjalti lét koma veðr á þau ( threw out hints to them) um ræður þær er haun hafði upp-hafit, Ó. H. 59; staðar-menn mæltu mjök á veðr um, hinted broadly, Orkn. 342.
    B. COMPDS: veðrabati, veðrabálkr, veðrabrigði, veðrbelgr, veðrblaka, veðrborð, veðrdagr, veðreygr, veðrfall, veðrfastr, veðrfölnir, veðrglöggr, veðrgnýr, veðrgóðr, veðrharðr, veðrhimin, veðrahjálmr, veðrahöll, veðrkænn, veðrlítill, veðrsjúkr, veðrspár, veðrstaða, veðrsæll, veðrtekinn, veðrvandr, veðrviti.
    2.
    m., gen. veðrar, but veðrs, Stj. 133; [A. S. weder; Engl. wether; Germ. widder; Dan.-Swed. væder, väder]:—a wether; the word is obsolete in Icel. except in poetry (cp. hrútr), Edda (Gl.); þeir glöddusk sem veðrar, Stj. 177; ins hornótta veðrs, 133; veðr, N. G. L. i. 212; veðra-fjörðr, or corrupt, Viðris-fjörðr, in a pun = Hrúta-fjörðr, Grett. (in a verse).
    2. a battering-ram. Sks. 411.
    II. as a nickname, Landn.
    COMPDS: veðrarhorn, veðrarlamb.

    Íslensk-ensk orðabók > VEÐR

  • 26 vinna

    * * *
    I)
    (vinn; vann, unnum, unninn), v.
    1) to work, labour, do work (Ásmundr vildi lítit vinna);
    vinna á akri ok plœgja, to work in the field and plough;
    2) to work, till, cultivate (vinna akr, jörðina);
    3) to work, perform, do;
    vinna verk sin, to do one’s work;
    þat verðr hverr at vinna, er ætlat er, every one must do the work that is set before him;
    þér hafið mikit stórvirki unnit, ye have done a great deed;
    vinna eið, sœri, to take an oath;
    vinna bœtr á e-u, to redress;
    vinna e-m beinleika, beina, to show hospitality to one;
    vinna e-m geig, bana, to work harm, death, to one;
    vinna e-m úsœmd, to bring shame, disgrace on one;
    vinna e-m bót (illt), to do one good (harm);
    vinna e-m hefnd, to take revenge on;
    4) vinna e-m, to wait upon, attend to, tend (Höskuldr bað hana vinna þeim hjónum);
    5) to win, gain;
    vinna orrustu, sigr, to gain a battle, victory;
    vinna sigr á e-m, to obtain a victory over, defeat, one;
    6) to win, conquer (vinna land, borgir, skip);
    vinna e-t aptr, to recover by conquest, reconquer (vinna aptr þat ríki, er látit er);
    7) to overcome, master, get the better of (þeir ætla, at þeim muni illa sœkjast at vinna oss);
    8) to avail (veit ek eigi, hvat þat vinnr);
    e-t vinnr e-m þörf, it suffices, is sufficient for one (þörf vinnr hverjum presti at segja eina messu);
    vinna e-m at fullu, to be quite sufficient for one, do away with, kill (tók hann sótt þá, er honum vann at fullu);
    9) to withstand, with dat., = vinna við e-u;
    sköpum viðr (= vinnr) manngi, no man can withstand his fate;
    10) followed by an a. or pp., to make (vinna e-n sáran, reiðan, barðan, felldan);
    vann hann yfirkominn Harald, he succeeded in vanquishing H.;
    vinna hefnt, to take revenge;
    vinna annat, to prove;
    11) to reach (smíðuðu einn stöpul, þann er þeir ætluðu at vinna skyldi til himins);
    12) with preps., vinna at e-u, to be busy with (vinna at heyi);
    vinna at svínum, sauðfé, to tend swine, sheep;
    fá ekki at unnit, to effect nothing (ekki munu þér fá at unnit svá búit);
    vinna at e-m, to do away with, kill (þat var markat á tjaldinu, at Sigurðr vann at Fáfni);
    vinna e-t á, to do, effect (höfum vér mikit á unnit í várri ferð);
    vinna á e-m, to do one bodily injury, = vinna áverka á e-m (með þann hug at vinna á Gunnari);
    vinna e-t til e-s, to do one thing in order to obtain or effect another (vildi hann vinna þat til sættar með þeim brœðrum);
    þat vil ek til vinna, that I am ready to do;
    vinna til e-s, to make oneself worthy of, deserve (vinna til dauða);
    vinna til fjár ok frægðar, to act so as to gain money and fame;
    vinna við e-u, to withstand (mátti hann ok eigi við sköpum vinna né sínu aldrlagi);
    vinna e-n yfir, to overcome;
    13) refl., vinnast, to last, suffice;
    meðan dagrinn vannst, as long as the day lasted;
    Illugi elti hann meðan eyin vannst, to the end of the island;
    festrin vannst eigi til jarðar, the rope was not long enough to touch the ground;
    þar sátu konur úti frá sem vannst, as there was room;
    ek vinnst eigi til þér at launa, I am unable to reward thee;
    ekki unnust þau mjök fyrir, they did little to support themselves;
    recipr., vinnast á, to wound one another.
    f. work, labour;
    vera at vinnu, to be at work.
    * * *
    u, f. a work, labour, business; fá sér e-t til vinnu, Gþl. 483; taka vinnur af e-m, Fms. i. 33; vera at vinnu, to be at work, vi. 187; at-vinna, q. v.
    COMPDS: vinnuafli, vinnufólk, vinnufullr, vinnufærr, vinnugóðr, vinnugreifi, vinnuhjún, vinnulítill, vinnumaðr.

    Íslensk-ensk orðabók > vinna

  • 27 VINNA

    * * *
    I)
    (vinn; vann, unnum, unninn), v.
    1) to work, labour, do work (Ásmundr vildi lítit vinna);
    vinna á akri ok plœgja, to work in the field and plough;
    2) to work, till, cultivate (vinna akr, jörðina);
    3) to work, perform, do;
    vinna verk sin, to do one’s work;
    þat verðr hverr at vinna, er ætlat er, every one must do the work that is set before him;
    þér hafið mikit stórvirki unnit, ye have done a great deed;
    vinna eið, sœri, to take an oath;
    vinna bœtr á e-u, to redress;
    vinna e-m beinleika, beina, to show hospitality to one;
    vinna e-m geig, bana, to work harm, death, to one;
    vinna e-m úsœmd, to bring shame, disgrace on one;
    vinna e-m bót (illt), to do one good (harm);
    vinna e-m hefnd, to take revenge on;
    4) vinna e-m, to wait upon, attend to, tend (Höskuldr bað hana vinna þeim hjónum);
    5) to win, gain;
    vinna orrustu, sigr, to gain a battle, victory;
    vinna sigr á e-m, to obtain a victory over, defeat, one;
    6) to win, conquer (vinna land, borgir, skip);
    vinna e-t aptr, to recover by conquest, reconquer (vinna aptr þat ríki, er látit er);
    7) to overcome, master, get the better of (þeir ætla, at þeim muni illa sœkjast at vinna oss);
    8) to avail (veit ek eigi, hvat þat vinnr);
    e-t vinnr e-m þörf, it suffices, is sufficient for one (þörf vinnr hverjum presti at segja eina messu);
    vinna e-m at fullu, to be quite sufficient for one, do away with, kill (tók hann sótt þá, er honum vann at fullu);
    9) to withstand, with dat., = vinna við e-u;
    sköpum viðr (= vinnr) manngi, no man can withstand his fate;
    10) followed by an a. or pp., to make (vinna e-n sáran, reiðan, barðan, felldan);
    vann hann yfirkominn Harald, he succeeded in vanquishing H.;
    vinna hefnt, to take revenge;
    vinna annat, to prove;
    11) to reach (smíðuðu einn stöpul, þann er þeir ætluðu at vinna skyldi til himins);
    12) with preps., vinna at e-u, to be busy with (vinna at heyi);
    vinna at svínum, sauðfé, to tend swine, sheep;
    fá ekki at unnit, to effect nothing (ekki munu þér fá at unnit svá búit);
    vinna at e-m, to do away with, kill (þat var markat á tjaldinu, at Sigurðr vann at Fáfni);
    vinna e-t á, to do, effect (höfum vér mikit á unnit í várri ferð);
    vinna á e-m, to do one bodily injury, = vinna áverka á e-m (með þann hug at vinna á Gunnari);
    vinna e-t til e-s, to do one thing in order to obtain or effect another (vildi hann vinna þat til sættar með þeim brœðrum);
    þat vil ek til vinna, that I am ready to do;
    vinna til e-s, to make oneself worthy of, deserve (vinna til dauða);
    vinna til fjár ok frægðar, to act so as to gain money and fame;
    vinna við e-u, to withstand (mátti hann ok eigi við sköpum vinna né sínu aldrlagi);
    vinna e-n yfir, to overcome;
    13) refl., vinnast, to last, suffice;
    meðan dagrinn vannst, as long as the day lasted;
    Illugi elti hann meðan eyin vannst, to the end of the island;
    festrin vannst eigi til jarðar, the rope was not long enough to touch the ground;
    þar sátu konur úti frá sem vannst, as there was room;
    ek vinnst eigi til þér at launa, I am unable to reward thee;
    ekki unnust þau mjök fyrir, they did little to support themselves;
    recipr., vinnast á, to wound one another.
    f. work, labour;
    vera at vinnu, to be at work.
    * * *
    pres. vinn, vinnr, older viðr, Gkv. 2. 30, Fms. vii. 239 (in a verse), Edda i. 492, Am. 45, Ad. 21, etc.; pret. vann, vannt (mod. vanst), vann; pl. unnu; subj. ynni; imperat. vinn; part. unninn (vunnu, vynni, vunninn): with suffixed pers. pron. vinn’k, Hm. 158; vann’k, Bkv. 2. 26: pres. reflex. vinnz, Grág. (Kb.) i. 3, 85, 86: pret. vannz, Stj. 131, and passim: with suffixed neg. vant-attu, thou workedest not, Hkv. 2. 20; plur. vinna-t, 2. 21; [Ulf. winnan = πάσχειν, ὀδυνασθαι; A. S., O. H. G., and Hel. winnan; Engl. win; Dan. vinde; Swed. vinna.]
    A. To work, labour, of any household work, as also in a wider sense; fasta ok vinna til nóns, Dipl. ii. 14; hann var félauss ok vann til matar sér, worked for his food, 656 C. 24; þessi er svá röskliga vann, worked so well, Nj. 270; þat verðr hverr at vinna sem ætlað er, 10; vinna hvárt er vill, to do whichever he will, Grág. (Kb.) i. 99; eiga sem mest at vinna, to be very busy, Nj. 97; Ásmuudr vildi lítið vinna, would not work, Grett. 90; þrællinn vann allt þat er hann vildi … at honum þætti þrællinn lítið vinna, Nj. 73; hvat er þér hentast at vinna (?), 54; vinna verk sín, to do one’s work, Eg. 759; vinna e-m beinleika, beina, reiðu, to do one service, attend on him as a guest, Fs. 52, MS. 623. 52, 54: ellipt., vinna e-m, to wait upon, tend; bað hana vinna þeim hjónum, Ld. 34.
    2. to work, till, cultivate; þeim manni er jörðina vinnr ok erviðar, Stj. 30; vinnit hana (the earth) ok plægit, 187.
    II. to work, perform; nú hefir þú þat unnit er þú munt eigi með feðr mínum lengr vera, Nj. 129; vinna e-m geig, bana, to work harm, death to, 253, Fbr. (in a verse), Korm. 116; v. e-m úsæmd, Fs. 32; vinna e-m bót, to do good; er mörgum manni vann bót þeim er aðrar mein-vættir görðu mein, Landn. 211, Hkr. iii. 69; vinna bætr á e-u, to redress. Eg. 519; vinna e-m hefnd, to take revenge on: of feats, prowess, deeds, hvat vanntú meðan (?), Hbl.; keisari vann þar mikinn hernað, Fms. xi. 301; herja ok vinna margs kyns frægðar-verk, … af stórverkjum þeim er hann vann, x. 231, 232.
    2. to win, gain; vann hann aptr borgir ok kastala, Fms. x. 231; vita ef ek mega aptr vinna þat ríki er látið er, id.; hann viðr sér frama, Fas. ii. 472; vinna mikla sæmd, Fms. i. 96; vinna land, kastala = expugnare, i. 23, vii. 79, x. 414; vinna undir sik allan Noreg, i. 4, 87; vinna orrostu, to gain a battle, vii. 123; vinna sigr, to gain a victory, i. 85, x. 231, passim; er vunninn var Ormrinn langi, iii. 29.
    3. to conquer, vanquish; er hann vann konung svá ágætan, Fas. i. 34; vinnr Sigmundr hann skjótt, Fær. 82; at Egill ynni flesta menn í leikum, Eg. 191.
    4. to avail; veit ek eigi hvat þat vinnr, Fms. vii. 160; margir lögðu gott til ok vann þat ekki, Sturl. iii. 261; vinna e-m þörf, to suffice, be sufficient, do, Grág. i. 457, Orkn. 138; þörf vinnr hverjum presti at segja eina messu, H. E. i. 473; nægisk mér ok þörf vinnr, ef son minn Joseph lifir, Stj. 221; mætti þörf vinna lengi at ærnu lítið mjöl. Blas. 43; þá tók hann sótt þá er honum vann at fullu, Fms. xi. 2; galdrinn vann honum at fullu, i. 100.
    5. special usages; vinna eið, særi …, to take an oath, Grág., Nj., passim; þeir unnu honum land ok trúnað, swore homage to him, Fms. x. 401.
    6. to make, followed by an adjective or participle; hann vann væltan hann, Post. 645. 68; hrútr, er hann mátti eigi heimtan vinna, Grág. i. 419; með sínum vælræðum vann hann yfir kominn Harald, Fms. x. 257; ef goðinn viðr eigi dóm fullan áðr sól komi á þingvöll þá er hann útlagr, Grág. (Kb.) i. 50; ef hann viðr dóminn fullan, 80; ef hann viðr eigi heimilt, ii. 142: esp. in poët. phrases, vinna e-n felldan, barðan, sáran, reiðan, hræddan, to make fallen, i. e. to fell, etc.; as also, vinna brotið = to break; vinna hefnt, to take revenge; vinna svarat e-u, to respond to, Lex. Poët.; Paulus vann þat sannat, at …, Post. (Unger) 231.
    III. with dat. to withstand (ellipt. for vinna við …?); sköpum viðr manngi, Am. 45; vinnat skjöldungar sköpum, Hkv. 2. 21; ek vætr honum vinna kunna’k, Vkv. 39; munat sköpum vinna, Skv. 1. 53; Korm. 104 (in a verse).
    IV. to suffer, undergo; according to the Gothic this would be the original sense, but it only remains in such phrases as, vinna víl, vinna vás, Lex. Poët.; vinna eld, to suffer fire, Fms. viii. 9.
    V. with prepp.; vinna at, to ‘win to’ a thing, effect; þeir fá ekki at unnit, Fms. vii. 270; drekinn vinnr síðan at honum, does away with him, Stj.; vinna at sauðfé, svínum, to tend sheep, swine, Dropl. 16, Rm. 12; vinna at segli, to manage, attend to the sail, Grett. 94 B:—vinna á, to make, effect; höfum vér mikit á unnit, Fms. xi. 264; þú munt mikit á vinna um þetta mál, Fas. i. 459: to do one bodily harm, kill, ef griðungr viðr á manni, Grág. (Kb.) ii. 188; ef fé viðr á fé, i. 192; maðr vinnr á manni, Nj. 100, Lv. 29; á-unnin verk, bodily injuries, Kb. i. 145; maðr á sín at hefna, ef vill, sá er á verðr unnit, 147:—vinna fyrir, ok var ekki fyrir unnit um sumarit, Þorf. Karl. 414; vinna fyrir sér; vinna fyrir mat sínum, to win one’s food; hann vinnr ekki fyrir mat sínum, he wins not his bread (mat-vinnungr):—þat vinn ek til eingis at svíkja þá er mér trúa, Band. 31 new Ed.; vildi hann vinna þat til sættar með þeim bræðrum, Fms. iv. 17; hann hirti ekki hvat hann vann til ef hann fengi þat, x. 7; þat vil ek til vinna, Nj. 170; mun ek heldr þat til vinna at giptask Þorbirni, Ld. 70; vilja gjarna nökkut við hann til vinna, Fær. 25; það er ekki til vinnandi, it is not worth the trouble; fé því er ek vann til, earned, Eg. 519:—vinna við e-u, to withstand; sköpum viðr manngi, mátti hann eigi við sköpum vinna né sínu aldrlagi, Fas. i. 199:—vinna e-n yfir (Dan. overvinde), to overcome, Fms. iii. 156, Finnb. 266.
    B. Reflex., ekki unnusk þau mjök fyrir, they did little to support themselves, Ld. 146; láta fyrir vinnask, to forbear, desist from; þó skal enn eigi láta fyrir vinnask, Fms. vii. 116; Þorgeirr lét eigi fyrir vinnask um þetta mál, Rd. 296; lét prestrinn fyrir vinnask of umbræðuna þaðan frá, Bs. i. 341.
    2. to last, suffice; alla þessa þrjá daga vannsk (vannz Ed.) þeirra vegr, Stj. 131; ríki Assyriorum vannsk ( lasted) um þúsund ára, 140; Illugi elti hann meðan eyin vannsk, to the end of the island, Grett. 172 new Ed.; meðan dagrinn vannsk, as long as the day lasted, till evening, Fas. iii. 4; festrin vannsk eigi til jarðar, the rope was not long enough to touch the ground, Fms. ix. 3: to reach, smíðuðu stöpul þann er vinna(sk) skyldi til himins, Edda (pref.); þar sátu konur úti frá sem vannsk, as there was room, Fms. x. 16; skyldi drekka saman karlmaðr ok kona svá sem til ynnisk, Eg. 247; meðan Jólin ynnisk, Hkr. i. 138 (vynnisk, Fms. 1. 32, l. c.); Ketill bað Eyvind svá vítt nema land at þeim ynnisk báðum til vel, Rd. 231; ef eigi vinnsk til (fé) til hvárs-tveggja, Grág. i. 288; fé þat skulu þeir hafa sem vinnsk, … ef fé vinnsk (vinnz Ed.) betr (Dan. slaae til), Grág. (Kb.) i. 85, 86; fé svá at vinnask mætti at ærnu þúsund manna, 623. 21; þess viðar er vinnask megi mál ok misseri, Hm. 59; ef hánum vinnsk (vinnz) eigi fróðleikr til þess, Grág. (Kb.) i. 209; vér trúum orku, afli ok sigr-sæli, ok vinnsk oss þat at gnógn, Ó. H. 202 (cp. ‘vinna þörf’ above); ek vinnumk eigi til þér at launa, I am unable to reward thee, Finnb. 238; ek vinnumk eigi at dýrka þitt nafn, Barl. 181.
    II. recipr., vinnask á, to wound one another; þar er menn vinnask á, Grág.; þau vinnask á þann áverka, er …, Kb. ii. 40; vinnask á enum meirum sárum, K. Þ. K. 116.

    Íslensk-ensk orðabók > VINNA

  • 28 rœta

    (-tta, -ttr), v.
    1) r. e-t upp, to root up (r. upp illgresi ór guðs akri);
    2) refl., rœtast, to take root, strike root, = rótfestast.

    Íslensk-ensk orðabók > rœta

  • 29 rœta

    v. слаб., praet. rœtta, pp. rœttr
    rœta e-t upp — вырывать что-л. с корнем, выкорчёвывать что-л., искоренять что-л.

    Old Norse-ensk orðabók > rœta

  • 30 chakra dance


    ples čakri

    English-Croatian dictionary > chakra dance

  • 31 कृ


    kṛi
    1) Ved. cl. 2. P. 2. sg. kárshi du. kṛithás pl. kṛithá;

    Ā. 2. sg. kṛishé;
    impf. 2. andﾠ 3. sg. ákar, 3. sg. rarely ákat ṠBr. III, XI ;
    3. du. ákartām;
    pl. ákarma, ákarta ( alsoﾠ BhP. ix), ákran (aor., according to Pāṇ. 4-2, 80 Kāṡ.);
    Ā. ákri RV. X, 159, 4 and 174, 4,
    ákṛithās RV. V, 30, 8,
    ákṛita ( RV.);
    akrātām ( ṠāṇkhṠr.), ákrata ( RV. AV.):
    Impv. kṛidhí ( alsoﾠ MBh. I, 5141 and BhP. VIII),
    kṛitám, kṛitá;
    Ā. kṛishvá, kṛidhvám;
    Subj. 2. andﾠ 3. sg. kar pl. kárma, kárta andﾠ kartana, kran;
    Ā. 3. sg. kṛita RV. IX, 69, 5,
    3. pl. kránta RV. I, 141, 3:
    Pot. kriyāma RV. X, 32, 9 ;
    pr. p. P. (nom. pl.) krántas Ā. krāṇá. cl. 1. P. kárasi, kárati, kárathas, káratas, káranti;
    Ā. kárase, kárate, kárāmahe:
    impf. ákaram, ákaras, ákarat (aor., according to Pāṇ. 3-1, 59):
    Impv. kára, káratam, káratām:
    Subj. káram, kárāṇi, káras, kárat, kárāma, káran;
    Ā. karāmahai;
    pr. p. (f.) kárantī (Naigh.) III. cl. 5. P. kṛiṇómi, - ṇóshi, - ṇóti, kṛiṇuthás, kṛiṇmás andﾠ kṛiṇmasi, kṛiṇuthá, kṛiṇvánti;
    Ā. kṛiṇvé, kṛiṇushé, kṛiṇuté, 3. du. kṛiṇvaíte RV. VI, 25, 4 ;
    pl. kṛiṇmáhe, kṛiṇváte:
    impf. ákṛiṇos, ákṛiṇot, ákṛiṇutam, ákṛiṇuta andﾠ - ṇotana RV. I, 110, 8,
    ákṛiṇvan;
    Ā. 3. sg. ákṛiṇuta pl. ákṛiṇudhvam, ákṛiṇvata:
    Impv. kṛiṇú orﾠ kṛiṇuhí orﾠ kṛiṇutā́t, kṛiṇótu, kṛiṇutám, kṛiṇutā́m, 2. pl. kṛiṇutá orﾠ kṛiṇóta orﾠ kṛiṇótana, 3. pl. kṛiṇvántu;
    Ā. kṛiṇushvá, kṛiṇutā́m, kṛiṇvā́thām, kṛiṇudhvám:
    Subj. kṛiṇávas, - ṇávat orﾠ - ṇávāt, kṛiṇávāva, - ṇávāma, - ṇávātha, - ṇávatha, - ṇávan;
    Ā. kṛiṇávai (once - ṇavā RV. X, 95, 2),
    kṛiṇavase ( alsoﾠ ṠvetUp. II, 7 v.l. - ṇvase), kṛiṇavate, kṛiṇávāvahai, kṛiṇávāmahai, 3. pl. kṛiṇávanta ( RV.) orﾠ kṛiṇavante orﾠ kṛiṇvata ( RV.):
    Pot. Ā. kṛiṇvītá;
    pr. p. P. kṛiṇvát (f. -vatī́) Ā. kṛiṇvāṇá. IV) cl. 8. (this is the usual formation in the Brāhmaṇas;
    Sūtras, andﾠ in classical Sanskṛit) P. karómi
    (ep. kurmi MBh. III, 10943 R. II, 12, 33);
    kurvás, kuruthás, kurutás, kurmás < kulmas in an interpolation after RV. X, 128 >,
    kuruthá, kurvánti;
    Ā. kurvé, etc., 3. pl. kurváte (Pāṇ. 6-4, 108-110):
    impf. akaravam, akaros, akarot, akurva, etc.;
    Ā. 3. sg. akuruta pl. akurvata:
    Impv. kuru, karotu (in the earlier language 2. andﾠ 3. sg. kurutāt, 3. sg. alsoﾠ BhP. VI, 4, 34),
    kuruta orﾠ kurutana Nir. IV, 7 ;
    Ā. kurushva, kurudhvam, kurvátām:
    Subj. karavāṇi, karavas, - vāt, - vāva orﾠ - vāvas (Pāṇ. 3-4, 98 Kāṡ.),
    - vāma orﾠ - vāmas ( ib.), - vātha, - van;
    Ā. karavai, kuruthās, karavāvahai ( TUp. ;
    - he MBh. III, 10762),
    karavaithe, - vaite (Pāṇ. 3-4, 95, Kāṡ),
    - vāmahai (- he MBh. R. I, 18, 12):
    Pot. P. kuryām Ā. kurvīya (Pāṇ. 6-4, 109 and 110) ;
    pr. p. P. kurvát (f. -vatī́);
    Ā. kurvāṇá:
    perf. P. cakā́ra, cakártha, cakṛivá, cakṛimá, cakrá (Pāṇ. 7-2, 13) ;
    Ā. cakré, cakriré;
    p. cakṛivas (acc. cakrúsham RV. X, 137, 1);
    Ā. cakrāṇa ( Vop.): 2nd fut. karishyáti;
    Subj. 2. sg. karishyā́s RV. IV, 30, 23 ; 1st fut. kártā:
    Prec. kriyāsam:
    aor. P. Ved. cakaram RV. IV, 42, 6,
    acakrat RV. IV, 18, 12, ácakriran RV. VIII, 6, 20 ;
    Ā. 1. sg. kṛiske RV. X, 49, 7 ;
    Class. akārshīt Pāṇ. 7-2, 1 Kāṡ. ;
    (once akārashīt BhP. I, 10, 1);
    Pass. aor. reflex. akāri andﾠ akṛita (Pāṇ. 3-1, 62 Kāṡ.):
    Inf. kártum, Ved. kártave, kártavaí, kártos ( seeﾠ ss.vv.);
    ind. p. kṛitvā́, Ved. kṛitvī́ < RV. > andﾠ kṛitvā́ya TS. IV, V ;
    to do, make, perform, accomplish, cause, effect, prepare, undertake RV. etc.;
    to do anything for the advantage orﾠ injury of another (gen. orﾠ loc.) MBh. R. etc.;
    to execute, carry out (as an order orﾠ command) ib. ;
    to manufacture, prepare, work at, elaborate, build ib. ;
    to form orﾠ construct one thing out of another (abl. orﾠ instr.) R. I, 2, 44 Hit. etc.. ;
    to employ, use, make use of (instr.) ṠvetUp. Mn. X, 91 MBh. etc.. ;
    to compose, describe R. I ;
    to cultivate Yājñ. II, 158 (cf. Mn. X, 114);
    to accomplish any period, bring to completion, spend
    (e.g.. varshāṇidaṡacakruḥ, « they spent ten years» MBh. XV, 6 ;
    kshaṇaṉkuru, « wait a moment» MBh. ;
    cf. kritakshaṇa);
    to place, put, lay, bring, lead, take hold of (acc. orﾠ loc. orﾠ instr. e.g.. ardháṉ-kṛi, to take to one's own side orﾠ party, cause to share in (gen.;
    seeﾠ 2. ardhá);
    haste orﾠ pāṇau-kṛi, to take by the hand, marry Pāṇ. 1-4, 77 ;
    hṛidayena-kṛi, to place in one's heart, love Mṛicch. ;
    hṛidi-kṛi, to take to heart, mind, think over, consider Rājat. V, 313 ;
    manasi-kṛi id. R. II, 64, 8 Hcar. ;
    to determine, purpose <ind. p. - sikṛitvā orﾠ - si-kṛitya> Pāṇ. 1-4, 75 ;
    vaṡe-kṛi, to place in subjection, become master of Mn. II, 100);
    to direct the thoughts, mind, etc. ( mánas RV. Mn. MBh. etc.. ;
    orﾠ buddhim Nal. XXVI, 10 orﾠ matim MBh. R. orﾠ bhāvam < ib. >, etc.)
    towards any object, turn the attention to, resolve upon, determine on
    (loc. dat. inf., orﾠ a sentence with iti e.g.. māṡokemanaḥkṛithāḥ,
    do not turn your mind to grief Nal. XIV, 22 ;
    gamanāyamatiṉcakre, he resolved upon going R. I, 9, 55 ;
    alābuṉsamutsrashṭuṉmanaṡcakre, he resolved to create a gourd MBh. III, 8844 ;
    drashṭātavâ̱smî ̱timatiṉcakāra, he determined to seeﾠ him MBh. III, 12335);
    to think of (acc.) R. I, 21, 14 ;
    to make, render (with two acc. e.g.. ādityaṉkāshṭhāmakurvata, they made the sun their goal AitBr. IV, 7) RV. ṠBr. etc.;
    to procure for another, bestow, grant (with gen. orﾠ loc.) RV. VS. ṠBr. etc.. ;
    Ā. to procure for one's self, appropriate, assume ṠBr. BṛĀrUp. Mn. VII, 10 etc.. ;
    to give aid, help any one to get anything (dat.) RV. VS. ;
    to make liable to (dat.) RV. III, 41, 6 ṠBr. IV ;
    to injure, violate (e.g.. kanyāṉ-kṛi, to violate a maiden) Mn. VIII, 367 and 369 ;
    to appoint, institute ChUp. Mn. ;
    to give an order, commission Mn. R. II, 2, 8 ;
    to cause to get rid of, free from (abl. orﾠ - tas) Pāṇ. 5-4, 49 Kāṡ. ;
    to begin (e.g.. cakreṡobhayitumpurīm, they began to adorn the city) R. II, 6, 10 ;
    to proceed, act, put in practice VS. ṠBr. AitBr. etc.;
    to worship, sacrifice RV. ṠBr. Mn. III, 210 ;
    to make a sound ( svaram orﾠ ṡabdam) MBh. III, 11718 Pāṇ. 4-4, 34 Hit.),
    utter, pronounce (often ifc. with the sounds phaṭ, phut, bhāṇ, váshaṭ, svadhā́, svā́hā, hiṉ), pronounce any formula (Mn. II, 74 and XI, 33) ;
    (with numeral adverbs ending in dhā) to divide, separate orﾠ break up into parts (e.g.. dvidhā-kṛi, to divide into two parts, ind. p. dvidhākṛitvā orﾠ dvidhā-kṛitya orﾠ - kāram Pāṇ. 3-4, 62 ;
    sahasradhā-kṛi, to break into a thousand pieces);
    (with adverbs ending in vat) to make like orﾠ similar, consider equivalent (e.g.. rājyaṉtṛiṇa-vatkṛitvā, valuing the kingdom like a straw Vet.);
    (with adverbs ending in sāt)
    to reduce anything to, cause to become, make subject
    ( seeﾠ ātma-sāt, bhasma-sāt) Pāṇ. 5-4, 52ff. ;
    The above senses of kṛi may be variously modified orﾠ almost infinitely extended according to the noun with which this root is connected, as in the following examples:
    sakhyaṉ-kṛi, to contract friendship with;
    pūjāṉ-kṛi, to honour;
    rājyaṉ-kṛi, to reign;
    snehaṉ-kṛi, to show affection;
    ājñāṉ orﾠ nideṡaṉ orﾠ ṡāsanaṉ orﾠ kāmaṉ orﾠ yācanāṉ orﾠ vacaḥ orﾠ vacanaṉ orﾠ vākyaṉ-kṛi, to perform any one's command orﾠ wish orﾠ request etc.;
    dharmaṉ-kṛi, to do one's duty Mn. VII, 136 ;
    nakhāni-kṛi, « to clean one's nails» seeﾠ kṛita-nakha;
    udakaṉ Mn. Yājñ. R. Daṡ. orﾠ salilaṉ R. I, 44, 49 kṛi, to offer a libation of Water to the dead;
    to perform ablutions;
    astrāṇi-kṛi, to practise the use of weapons MBh. III, 11824 ;
    darduraṉ-kṛi, to breathe the flute Pāṇ. 4-4, 34 ;
    daṇḍaṉ-kṛi, to inflict punishment etc. Vet. ;
    kālaṉ-kṛi, to bring one's time to an end i.e. to die;
    ciraṉ-kṛi, to be long in doing anything, delay;
    manasā (for - si seeﾠ above) kṛi, to place in one's mind, think of, meditate MBh. ;
    ṡirasā-kṛi, to place on one's the head;
    mūrdhnā-kṛi, to place on one's head, obey, honour
    Very rarely in Veda AV. XVIII, 2, 27,
    but commonly in the Brāhmaṇas, Sūtras,
    andﾠ especially in classical Sanskṛit the perf.
    forms cakāra andﾠ cakre auxiliarily used to form the periphrastical perfect of verbs, especially of causatives e.g.. āsāṉcakre, « he sat down» ;
    gamayā́ṉcakāra, « he caused to go» < seeﾠ Pāṇ. 3-1, 40 ;
    in Veda some other forms of kṛi are used in a similar way, viz. pr. karoti ṠāṇkhṠr. ;
    impf. akar MaitrS. and Kāṭh. ;
    3. pl. akran MaitrS. and TBr. ;
    Prec. kriyāt MaitrS. ( seeﾠ Pāṇ. 3-1, 42);
    according to Pāṇ. 3-1, 41, alsoﾠ karotu with vid>
    Caus. kārayati, - te,
    to cause to act orﾠ do, cause another to perform, have anything made orﾠ done by another
    (double acc. instr. andﾠ acc. < seeﾠ Pāṇ. 1-4, 53 >
    e.g.. sabhāṉkāritavān, he caused an assembly to be made Hit. ;
    rāja-darṡanaṉmāṉkāraya, cause me to have an audience of the king;
    vāṇijyaṉkārayedvaiṡyam, he ought to cause the Vaiṡya to engage in trade Mn. VIII, 410 ;
    naṡakshyāmikiṉcitkārayituṉtvayā, I shall not be able to have anything done by thee MBh. II, 6);
    to cause to manufacture orﾠ form orﾠ cultivate Lāṭy. Yājñ. II, 158 MBh. etc.. ;
    to cause to place orﾠ put, have anything placed, put upon, etc.
    (e.g.. taṉcitrapaṭaṉvāsa-gṛihebhittāvakārayat,
    he had the picture placed on the wall in his house Kathās. V, 30) Mn. VIII, 251. ;
    Sometimes the Caus. of kṛi is used for the simple verb orﾠ without a causal signification
    (e.g.. padaṉkārayati, he pronounces a word Pāṇ. 1-3, 71 Kāṡ. ;
    mithyāk-, he pronounces wrongly ib. ;
    kaikeyīmanurājānaṉkāraya, treat orﾠ deal with Kaikeyī as the king does R. II, 58, 16):
    Desid. cíkīrshati (aor. 2. sg. acikīrshīs ṠBr. III), ep. alsoﾠ - te, to wish to make orﾠ do, intend to do, design, intend, begin, strive after AV. XII, 4, 19 ṠBr. KātyṠr. Mn. etc.. ;
    to wish to sacrifice orﾠ worship AV. V, 8, 3:
    Intens. 3. pl. karikrati (pr. p. kárikrat seeﾠ Naigh. II, 1 and Pāṇ. 7-4, 65),
    to do repeatedly RV. AV. TS. ;
    Class. carkarti orﾠ carikarti orﾠ carīkarti Pāṇ. 7-4, 92 Kāṡ.,
    alsoﾠ carkarīti orﾠ carikarīti orﾠ carīkarīti orﾠ cekrīyate < ib. Sch. Vop. >;
    + cf. Hib. caraim, « I perform, execute» ;
    ceard, « an art, trade, business, function» ;
    sucridh, « easy» ;
    Old Germ. karawan, « to prepare» ;
    Mod. Germ. gar, « prepared (as food)» ;
    Lat. creo, ceremonia;
    κραίνω, κρόνος
    2) cl. 3. P. p. cakrát (Pot. 2. sg. cakriyās;
    aor. 1. sg. akārsham AV. VII, 7, 1 orﾠ akārisham RV. IV, 39, 6),
    to make mention of, praise, speak highly of (gen.) RV. AV.:
    Intens. (1. sg. carkarmi, 1. pl. carkirāma, 3. pl. carkiran;
    Impv. 2. sg. carkṛitā́t andﾠ carkṛidhi;
    aor. 3. sg. Ā. cárkṛishe) id. RV. AV. (cf. kārú, kīrí, kīrtí.)
    3) to injure, etc. seeﾠ 2. kṛī
    to make the sound kharaṭa Pāṇ. 5-4, 57 Kāṡ. ;
    P. - karoti, to make straight ib.

    Sanskrit-English dictionary > कृ

  • 32 कृप्


    kṛíp
    1) f. (only instr. kṛipā́) beautiful appearance, beauty, splendour RV. VS. IV, 25. ;

    kṛip
    2) cl. 6. Ā. kṛipate (impf. akṛi-panta;

    aor. 3. pl. akṛipran andﾠ cakṛipánta, 3. sg. akrapishṭa;
    pr. p. kṛípamāṇa), to mourn, long for (acc.) RV. ;
    to lament, implore RV. AV. V, 19, 3:
    cl. 10. P. kṛipayati (impf. akṛipayat;
    p. kṛipáyat gen. sg. m. kṛipayatás RV. VIII, 46, 16), to mourn, grieve, lament (with acc.) RV. ;
    to pity BhP. VIII, 7, 40 ;
    to be weak Dhātup. XXXV, 17 (cf. kṛipāya andﾠ krap.)

    Sanskrit-English dictionary > कृप्

  • 33 acrimonia

    acrimonia
    acrimonia [akri'mlucida sans unicodeɔfont:nia] <- ie>
      sostantivo Feminin
    Schärfe Feminin; (rancore) Bitterkeit Feminin

    Dizionario italiano-tedesco > acrimonia

  • 34 acrisia

    acrisia
    acrisia [akri'zi:a] <- ie>
      sostantivo Feminin
    Kritiklosigkeit Feminin, mangelndes Unterscheidungsvermögen

    Dizionario italiano-tedesco > acrisia

  • 35 Akribie

    Akribie
    Akrib2688309eie/2688309e [akri'bi:] <->

    Deutsch-Französisch Wörterbuch > Akribie

  • 36 Koreakrieg

    ko'reːakriːk
    m
    HIST guerre de Corée f

    Deutsch-Französisch Wörterbuch > Koreakrieg

  • 37 arch

    arch I [a:ç] n., v.-n 1. hark, qemer. -v. 1. harkoj. 2. përkulem, lakohem, harkohem
    arch II [a:ç] adj. 1. kryesor; arch rival kundërshtar kryesor. 2. i djallëzuar (vështrim, përgjigje)
    arch- [a:ç] pref. krye-, akri-

    English-Albanian dictionary > arch

  • 38 acrimonia

    sf [akri'mɔnja]

    Nuovo dizionario Italiano-Inglese > acrimonia

  • 39 педантичный

    pedántisch; péinlich genáu, akríbisch

    Новый русско-немецкий словарь > педантичный

  • 40 скрупулёзный

    (áußerordentlich) gewíssenhaft; péinlich genáu; akríbisch (б.ч. о научной работе и т.п.)

    Новый русско-немецкий словарь > скрупулёзный

Страницы

См. также в других словарях:

  • Akri Fort — is located at Arki, India town in Himachal Pradesh .The Arki Fort was built between 1695 1700 by Rana Prithvi Singh, a descendent of Sabha Chand. The Fort was captured by the Gurkhas in 1806. Rana Jagat Singh, the ruler of Baghal had to take… …   Wikipedia

  • Akri — Provenance. Prénom d origine arabe. Signifie: belle femme aux joues rouges Histoire. Depuis maintenant quatorze siècles, la plupart des musulmans, de par le monde, qu ils soient asiatiques, africains, européens ou américains, ont à coeur de… …   Dictionnaire des prénoms français, arabes et bretons

  • Apo tin akri tis polis — Garçons d Athènes Garçons d’Athènes (titre original en grec Από την άκρη της πόλης) est un film grec réalisé par Constantinos Giannaris, en 1998. Sommaire 1 Synopsis 2 Commentaire 3 Fiche technique[1] …   Wikipédia en Français

  • akrilinis — akri̇̀linis, akri̇̀linė bdv. Akri̇̀liniai dažai̇̃, klijai̇̃ …   Bendrinės lietuvių kalbos žodyno antraštynas

  • akrilinė — akri̇̀linis, akri̇̀linė bdv. Akri̇̀liniai dažai̇̃, klijai̇̃ …   Bendrinės lietuvių kalbos žodyno antraštynas

  • akrilas — akri̇̀las dkt. Akri̇̀lo tapýba …   Bendrinės lietuvių kalbos žodyno antraštynas

  • akribistisch — akri|bịs|tisch <Adj.> (bildungsspr. abwertend): übertrieben akribisch …   Universal-Lexikon

  • Akribie — Akri|bie* die; <aus gleichbed. gr. akríbeia> höchste Genauigkeit, Sorgfalt in Bezug auf die Ausführung von etwas …   Das große Fremdwörterbuch

  • akribisch — akri|bisch <aus gleichbed. gr. akribe̅s> mit Akribie, sehr genau, sorgfältig und gewissenhaft [ausgeführt] …   Das große Fremdwörterbuch

  • akribistisch — akri|bis|tisch <zu ↑...istisch> äußerst akribisch, übertrieben genau …   Das große Fremdwörterbuch

  • Akribologie — Akri|bo|lo|gie die; <zu ↑...logie> Genauigkeit im Reden, in wissenschaftlichen Untersuchungen, im Leben …   Das große Fremdwörterbuch

Поделиться ссылкой на выделенное

Прямая ссылка:
… Нажмите правой клавишей мыши и выберите «Копировать ссылку»