сæрты

Машинæ тигъыл цæхгæр фæзылд æмæ цæсты фæныкъуылдмæ хъæуæй агæпп ласта. – Машина завернула за угол и в мгновение ока выскочила из села. (Цоциты Р., Амонд)

Басыгъд хъæу. Амыты-уымыты ма кæмдæрты аззад æрмæст цалдæр хæдзары. – Сгорело село. Кое-где осталось всего лишь еще несколько домов. (Гаглойты В., Адæмæн зæхх у сæ дарæг)

Хъазахъхъæй иу, фыдхуыз æмæ хурæй сыгъд сау цæсгомимæ, фыдрасыгæй, йæ сæр, йæ фат нал æмбæрста, афтæмæй уæлгоммæ хуыссыд хæдзары къулы цур, чысыл раздæр аууон кæм уыд, ныр та фæрсæрдыгæй комкоммæ хуры судзаг тынтæ кæдæм кастысты, уым. – Один из казаков с худым и черно-загорелым лицом, видимо мертвецки пьяный, лежал навзничь у одной из стен избы, часа два тому назад бывшей в тени, но на которую теперь прямо падали жгучие косые лучи. (Лев Тостой, Хъазахъхъ)

Ныртæккæ рацыд бригадæй. Цæуы сындæггай. Кæсы бынмæ йæ аууонмæ. – Он (Габил) только что вышел из бригады. Идет не торопясь. Глядит вниз, на свою тень. (Мамсыраты Д., Аууон)

Æхсæвы тары тыххæй æвзæрста Сафиат цавæрдæр лæджы аууон – В ночной мгле Сафиат едва различала силуэт какого-то мужчины (Гæдиаты С., Сафиат)

Чысыл фалдæр хибарæй мæсыджы аууон бады зæронд Баймæт. – Чуть поодаль, в уединении, в тени башни сидит старый Баймат. (Беджызаты Ч., Мæсгуытæ дзурынц)

Æнæконфликтдзинад, <…> уæлæнгай афыст, литературон сюжетон схемæтæ, – уыдон бирæ базиан кодтой нæ поэзийæн. – Бесконфликтность, поверхностное описание, литературные сюжетные схемы, – все это принесло большой вред нашей поэзии. ( «Фидиуæг», 1957, №7)

Æмдзæвгæ байдайы бынаты уавæрты афыстæй. – Стихотворение начинается с описания обстановки. (Дзуццаты Х.-М., Знон æмæ абон)

искæйы сæрты ахизын – миновать, обойти (кого-либо)

Тотырбег докладæн хатдзæгтæ сарæзта, хæстæ æрæвæрдта æмæ ног фарстмæ ахызт. – Тотырбек сделал выводы по докладу, поставил задачи и перешел к другому вопросу. (Цоциты Р. Амонд)

Мæ галиу роджы дыууæ нæмыджы ахызт. – Моё левое лёгкое пробили две пули. (Цæгæраты М., Хуыснæг)

Цы ма йын бахæс кодтой æппын фæстагмæ – уый мидæггаг кæрты стыр бæстыхайы дыууæ агъуысты ’хсæн къахвæндæгтæ дурастæрд скæнын; уый сыл дзæххор байтыдта, йæ сæрыл та йын цавæрдæр чъиуджын æлыгæй бæзджын фæлтæр сæвæрдта, æмæ-иу уыцы фæндæгтыл уарыны фæстæ азмæлæнтæ нал уыд. – цъыф-иу афтæ ныххæцыд къæхтыл – Последнее, что ему поручили, было вымостить дорожки внутреннего двора, соединявшие два корпуса здания; он их посыпал щебнем, а сверху положил толстый слой какой-то особенно вязкой глины, сделав эти дорожки совершенно непроходимыми после дождя. (Гæздæнты Г., На острове. Тæлмацгæнæг – Гусалты Б.)

Чи зоны, чиныгкæсæгмæ уый фæкæсдзæнис æнахуыргомау, æрымысæгау, фæлæ уæ бауырнæд, мысгæ йæ не ’рчындæуыди, куыддæрты йæхи 'гъдауæй афтæ рауади, æмæ йыл æндæр ном сæвæрæн ницы амалæй уыдис. – Может быть, читателю оно покажется несколько странным и выисканным, но можно уверить, что его никак не искали, а что сами собою случились такие обстоятельства, что никак нельзя было дать другого имени, и это произошло именно вот как. (Н. Гоголь, Шинель)

Фос кæрты бакодта, каудуар сыл ахгæдта æмæ хæдзары смидæг. – Он впустил скот во двор, закрыл калитку и торопливо вошел в дом. (Дзесты К., Æрдхæрæны лæвар)

Галиуырдыгæй та, зæронд, хæлддзаг кауын быруйы мидæгæй, кæрты, лæууы ныллæггомау, хъæмпæй æмбæрзт къæс. – А с левой стороны, за старой, разрушающейся плетенной изгородью, во дворе стоит маленькая лучуга с соломенной крышей. (Мамсыраты Д., Цыт)

Нæ кæрты дуармæ курага бæлас дидинæг калы. – У нашей калитки цветет абрикосовое дерево. (Чеджемты Æ., Ацæгъд мын мæ мад)

Къласмæ æрбацыд рæхснæг бæрзонд чызг кæсæнцæстыты… – В класс вошла стройная, высокая девушка в очках… («Мах дуг», 2005,№3)

Фæлæ ам банысан кæнын хъæуы уый, æмæ Францы уæвæг эмигранттæ мæгуырау уавæрты кæй цæрынц. – Но здесь следует отметить, что эмигранты во Франции живут в скверных условиях. (Газет «Хурзæрин»)