-
1 vita
f life( durata della vita) lifetimeanatomy waista vita for lifecosto m della vita cost of livingsenza vita lifeless* * *vita1 s.f.1 life*: vita degli animali, delle piante, animal, plant life; la vita umana, human life; la vita terrena, life on earth; essere in vita, to be living (o alive); essere in fin di vita, to be dying; essere privo di vita, to be lifeless; essere tra la vita e la morte, to be between life and death; rimanere in vita, to survive; non dare segni di vita, to show (o to give) no signs of life; rischiare la vita, to risk (o to venture) one's life; perdere la vita, to lose one's life; dare la vita a qlcu., to give birth to s.o.; dare la vita per qlcu., qlco., to give (o to sacrifice) one's life for s.o., sthg.; dar vita a qlco., to start (o to set up) sthg.; togliere la vita a qlcu., to take s.o.'s life; togliersi la vita, to kill oneself (o to commit suicide); richiamare in vita qlcu., to bring s.o. back to life; salvare la vita a qlcu., to save s.o.'s life; ti devo la vita, I owe you my life; aver cara la vita, to value one's life; vender cara la vita, to sell one's life dearly; essere attaccati alla vita, to love life // nella primavera, al tramonto della vita, in the spring, autumn of life // l'altra vita, the next life; la vita eterna, eternal life; passare a miglior vita, to pass away (o breath one's last) // lotta per la vita, struggle for life // assicurazione sulla vita, life insurance // è in gioco la sua vita, his life is at stake // è una questione di vita o di morte, it's a matter of life and death // ne va della vita, it's more than my life is worth // pena la vita, on pain of death // lo giuro sulla mia vita, I swear it on my life // l'aria e la luce sono la nostra vita, air and light are (o mean) life to us // il lavoro è la sua vita, work is his life; amor mio, vita mia!, my love, my life! // storie di vita vissuta, real life stories // conoscere la vita, to know life (o the world); avere esperienza della vita, to have experience of life (o of the world) // è la vita!, that's life! // finché c'è vita c'è speranza, (prov.) while there's life there's hope2 ( periodo di vita) life*; ( durata di una vita) lifetime: vita lunga, long life; vita media, average lifetime; (fis. nucleare) mean life; vita operativa, physical life; durante la sua vita, during his lifetime; tutta una vita di felicità, a lifetime of happiness; capita una sola volta nella vita, it happens only once in a lifetime; non l'ho mai fatto in vita mia, I have never done it in my life; quel giornale ha avuto vita breve, that newspaper had a short life // vita natural durante, for one's natural life // a vita, (for) life; carcere a vita, life imprisonment; condanna a vita, life sentence; essere condannato a vita, to be given a life sentence; pensione a vita, life pension; senatore a vita, senator for life // per ( tutta) la vita, for life: essere menomato per la vita, to be maimed for life; ti amerò per tutta la vita, I'll love you as long as I live // in vita, during one's life: in vita non è stato un gran che, during his lifetime he wasn't up to much // lo conosco da una vita, è una vita che lo conosco, I've known him for years3 ( modo di vivere) life*, living: vita sana, onesta, attiva, healthy, honest, active life; vita privata, pubblica, private, public life; ritirarsi a vita privata, to retire to private life; vita di relazione, social life; vita in comune, life together; far vita in comune, to live together; condurre una vita tranquilla, to lead a quiet life; vivere una vita disordinata, to live (o to lead) a disorderly life // tenore di vita, standard of living // che vita!, what a life! // vita da cani, dog's life // come va la vita?, how's life (o how are you getting on)? // fare una vita da nababbo, da re, to live like a lord (o a king) // fare la dolce vita, to live it up // fare una bella vita, to lead a good life // fare la, darsi alla bella vita, to lead a life of pleasure // fare la vita, to be a prostitute; donna di vita, prostitute // avere una doppia vita, to live (o to lead) a double life // cambiare vita, to mend one's ways // rifarsi una vita, to make a new life for oneself // trascinare la vita, to live (o to lead) a hard life // rendere la vita difficile a qlcu., to make life difficult for s.o. // sapere vita, morte e miracoli di qlcu., to know everything about s.o. // poca brigata vita beata, (prov.) the fewer the better4 ( il necessario per vivere) living: il costo della vita, the cost of living; la vita è sempre più cara, the cost of living is going up all the time; guadagnarsi la vita, to earn one's living; si guadagna onestamente la vita, he earns an honest living; guadagnarsi a stento la vita, to scrape a living5 ( vitalità) vitality, life*; ( animazione) animation: è piena di vita, she is full of life (o bubbling over with vitality); città, strada piena di vita, town, street full of life; musica piena di vita, music full of vitality; romanzo privo di vita, lifeless novel; dar vita a una festa, to liven up a party6 ( essere, persona) life*: non c'era traccia di vita per le strade, there was no sign of life in the streets; la guerra costa molte vite, war costs many lives; non si lamenta alcuna perdita di vite umane, no lives were lost (o there was no loss of life)7 ( biografia) life*, biography: hai letto le vite di Plutarco?, have you read Plutarch's lives?vita2 s.f. ( parte del corpo) waist: prendere qlcu. per la vita, to seize s.o. by the waist; giro di vita, waist measure; abito stretto in vita, a tight-waisted dress; avere la vita alta, bassa, essere corto, lungo di vita, to have a high, low waist, to be high-waisted, low-waisted; avere la vita stretta, sottile, to have a slender waist; vita di vespa, wasp waist // su con la vita!, cheer up!* * *I ['vita] sf1) (gen) lifedare la vita per qn/qc — to give one's life for sb/sth
2) (modo di vivere) life, lifestylenella vita quotidiana o di ogni giorno — in everyday life
II ['vita] sfcambiare vita — to change one's way of life o one's lifestyle
Anat waistabito a vita alta/bassa — dress with a high/low waist
punto (di) vita Sartoria — waist
* * *I ['vita]sostantivo femminile1) life*salvare la vita a qcn. — to save sb.'s life
a vita — [esiliare, segnare] for life; [esilio, sospensione] lifetime
rendere la vita difficile a qcn. — to make life difficult for sb.
il governo non avrà vita lunga — fig. the government won't last long
la vita di città, moderna — city life, present day life
2) (vitalità) life*pieno di vita — [persona, luogo] bursting with life
3) (biografia) life*4) fig. (molto tempo)ci vuole una vita per fare — it takes ages o an age to do
5) in vita alivetenere qcn., qcs. in vita — to keep sb., sth. alive (anche fig.)
•vita media — statist. expectation of life
••sapere vita, morte e miracoli di qcn. — = to know everything there's to know about sb.
darsi alla bella vita — to live it up, to lead the life of Riley
••finché c'è vita c'è speranza — prov. while there's life there's hope
Note:Dei due principali equivalenti inglesi della parola vita, life e living, il primo è il termine più generale che fa riferimento all'esperienza complessiva del vivere ( una questione di vita o di morte = a matter of life and death, un amico per la vita = a friend for life, lo stile di vita = the way of life / the lifestyle), mentre il secondo allude soprattutto alle necessità materiali del vivere ( condizioni di vita = living conditions, il costo della vita = the cost of living). Quando si parla della vita in generale, la parola life non è preceduta dall'articolo in inglese ( la vita è spesso dura = life is often hard), a meno che non ci sia una specificazione ( la vita dei contadini nell'Inghilterra medievale era spesso molto dura = the life of peasants in medieval England was often very hard)II ['vita]vita sottile, larga — slim, large waist o waistline
afferrare qcn. per la vita — to seize sb. around the waist
a vita alta, bassa — [ abito] high-, low-waisted
* * *vita1/'vita/Dei due principali equivalenti inglesi della parola vita, life e living, il primo è il termine più generale che fa riferimento all'esperienza complessiva del vivere ( una questione di vita o di morte = a matter of life and death, un amico per la vita = a friend for life, lo stile di vita = the way of life / the lifestyle), mentre il secondo allude soprattutto alle necessità materiali del vivere ( condizioni di vita = living conditions, il costo della vita = the cost of living). Quando si parla della vita in generale, la parola life non è preceduta dall'articolo in inglese ( la vita è spesso dura = life is often hard), a meno che non ci sia una specificazione ( la vita dei contadini nell'Inghilterra medievale era spesso molto dura = the life of peasants in medieval England was often very hard).sostantivo f.1 life*; salvare la vita a qcn. to save sb.'s life; non c'erano segni di vita there was no sign of life; togliersi la vita to take one own's life; tra la vita e la morte between life and death; c'è vita su Marte? is there life on Mars? forme di vita life forms; è una questione di vita o di morte it's a matter of life and death; per (tutta) la vita throughout one's life; non l'ho mai visto prima in vita mia I've never seen him before in my life; per la prima volta in vita mia for the first time in my life; che cosa farai nella vita? what are you going to do in life? a vita [esiliare, segnare] for life; [esilio, sospensione] lifetime; opera di (tutta) una vita work of a lifetime; avere una vita molto attiva to lead a busy life; rendere la vita difficile a qcn. to make life difficult for sb.; il governo non avrà vita lunga fig. the government won't last long; la vita di città, moderna city life, present day life; stile di vita lifestyle; condizioni di vita living conditions2 (vitalità) life*; prendere vita to come to life; è là che c'è vita that's where the action is; pieno di vita [persona, luogo] bursting with life3 (biografia) life*4 fig. (molto tempo) ci vuole una vita per fare it takes ages o an age to do; non la vedo da una vita it's been ages since I last saw her5 in vita alive; tenere qcn., qcs. in vita to keep sb., sth. alive (anche fig.); rimanere in vita to stay alivequesta (sì che) è vita! this is the life! così va la vita that's what life is all about; avere vita facile to have an easy ride; sapere vita, morte e miracoli di qcn. = to know everything there's to know about sb.; darsi alla bella vita to live it up, to lead the life of Riley; una vita da cani a dog's life; per la vita e per la morte! till death us do part! o la borsa o la vita! your money or your life! su con la vita! cheer up! finché c'è vita c'è speranza prov. while there's life there's hope; donna di vita hooker; fare la vita to be on the game BE\————————vita2/'vita/sostantivo f.(parte del corpo) waist; (circonferenza) waistline; vita sottile, larga slim, large waist o waistline; afferrare qcn. per la vita to seize sb. around the waist; a vita alta, bassa [ abito] high-, low-waisted; giro vita waist measurement. -
2 dura
dūrus, a, um, adj. [etym. dub.; cf. Sanscr. root dhar, to fix, confirm], hard.I.Lit.A.Orig. as affecting the sense of feeling:(α).et validi silices ac duri robora ferri,
Lucr. 2, 449; so,silex,
Verg. A. 6, 471:ferrum,
Hor. C. 3, 11, 31:cautes,
Verg. A. 4, 366; Ov. M. 4, 672:bipennes,
Hor. C. 4, 4, 57:ligones,
id. Epod. 5, 30:aratrum,
id. S. 1, 1, 28:compes,
id. Epod. 4, 4:pellis,
Lucr. 6, 1195; Verg. G. 3, 502:arva,
id. ib. 2, 341; cf.cutis,
Ov. M. 8, 805:alvus,
Cels. 6, 18, 9; Hor. S. 2, 4, 27: aqua, hard, i. e. containing much earthy matter, Cels. 2, 30 fin.; cf.muria,
saturated with salt, Col. 6, 30 fin.; 12, 6, 1 et saep., v. muria:dumeta,
i. e. rough, Ov. M. 1, 105 et saep.:gallina,
tough, not yet boiled tender, Hor. S. 2, 4, 18; cf.:fungi, qui in coquendo duriores fient,
Plin. 22, 23, 47, § 99 et saep.— Sup.:ladanum durissimum tactu,
Plin. 26, 8, 30, § 48; cf.:durissimus tophus vel carbunculus,
Col. 3, 11, 7 et saep.—As subst.: dūrum, i, n.E duro (sc. ligno), of the hardened wood of the vine, Col. 3, 6, 2; 3, 10, 15; 21 et saep.; cf. duramentum.—(β).Durum cacare, Mart. 3, 89, 2.—B.Transf.1.As affecting the sense of taste:2.vinum, opp. suavis,
hard, harsh, Pall. Oct. 14, 5; cf.:sapor Bacchi,
Verg. G. 4, 102:acetum,
Ser. Samm. 40 and 351.—As affecting the ear:II.vocis genera permulta:... grave acutum, flexibile durum,
Cic. N. D. 2, 58, 146; cf. Quint. 11, 3, 15 and 32.—Hence, in rhet., hard, rough (cf. asper, II.):aspera et dura et dissoluta et hians oratio,
Quint. 8, 6, 62:consonantes,
id. 11, 3, 35:syllabae,
id. 12, 10, 30:verba,
id. 8, 3, 32 sq.; cf. id. 1, 5, 72:compositio,
id. 9, 4, 142.Trop.A.Opp. to cultivated, rough, rulde, uncultivated:2.Q. Aelius Tubero ut vita sic oratione durus, incultus, horridus,
Cic. Brut. 31; cf.:(Stoici) horridiores evadunt, asperiores, duriores, et oratione et moribus,
id. Fin. 4, 28, 78; id. Mur. 29:Attilius poëta durissimus,
id. Att. 14, 20, 3:C. Marius, qui durior ad haec studia videbatur,
id. Arch. 9, 19; cf. Quint. 10, 1, 93; 8 prooem. § 26; Hor. S. 1, 4, 8 al.:pictor durus in coloribus,
Plin. 35, 11, 40, § 137; cf. Quint. 12, 10, 7: Fauni, gens duro robore nata, Verg. A. 8, 315; cf.:terrea progenies duris caput extulit arvis,
id. G. 2, 341; cf. also Stat. Th. 4, 276 sq.; Ov. Tr. 3, 11, 8.—But sometimes as a praiseworthy quality, opp. to soft, weakly, hardy, vigorous (esp. freq. in poets):B.fortes et duri Spartiatae,
Cic. Tusc. 1, 43; cf.:Ligures, durum in armis genus,
Liv. 27, 48:durum genus experiensque laborum,
hardy, Ov. M. 1, 414:unde homines nati, durum genus,
Verg. G. 1, 63 (cf. laas and laos, Pind. Ol. 9, 71):gens dura atque aspera cultu,
a hardy race, id. A. 5, 730:genus humanum durius, tellus quod dura creāsset,
Lucr. 5, 926:Dardanidae,
Verg. A. 3, 94:Hannibal,
Hor. C. 2, 12, 2:Iberia,
id. ib. 4, 14, 50:vindemiator,
id. S. 1, 7, 29; cf.:ilia messorum,
id. Epod. 3, 4:juvenci,
Ov. M. 3, 584 et saep. —Opp. to morally mild, gentle, harsh, rough, stern, unyielding, unfeeling, insensible, obstinate:C.quis se tam durum agrestemque praeberet, qui, etc.,
Cic. Or. 43, 148; cf.:quis nostrum animo tam agresti et duro fuit, ut? etc.,
id. Arch. 8:neque sunt audiendi, qui virtutem duram et quasi ferream esse quandam volunt,
id. Lael. 13 fin.;ingenio esse duro atque inexorabili,
Ter. Ph. 3, 2, 12:satis pater durus fui,
id. Heaut. 3, 1, 30; cf. id. Ad. 1, 1, 39; Cic. Cael. 16; Hor. S. 1, 2, 17:Varius qui est habitus judex durior,
Cic. Fin. 2, 19, 62: cf. Caes. B. C. 3, 20, 4:mala vel duri lacrimas motura Catonis,
Luc. 9, 50: duriorem se praebere alicujus miserae et afflictae fortunae, Anton. ap. Cic. Att. 14, 13 A (cf. opp. at the end of the letter: se placabiliorem praebere):duri hominis vel potius vix hominis videtur, periculum capitis inferre multis,
Cic. Off. 2, 14, 50; Hor. C. 4, 1, 7:quid nos dura refugimus aetas?
id. ib. 1, 35, 34:ōs durum,
shameless, impudent, Ter. Eun. 4, 7, 36 Ruhnk.; Cic. Quint. 24 fin.; Ov. M. 5, 451:cor,
Vulg. Sirach, 3, 27 et saep. Of the austerity of the Stoic mode of living, v. above, A.—Of things, hard, severe, toilsome; troublesome, burdensome, disagreeable; adverse, unfortunate:A.opulento homini hoc servitus dura est,
Plaut. Am. 1, 1, 12; so,servitus,
Cic. Rep. 1, 44; 2, 25; cf.lex,
Plaut. Merc. 4, 6, 1:condicio,
Cic. Rab. Post. 6 fin.:provincia,
Ter. Ph. 1, 2, 23; cf.partes,
id. Eun. 2, 3, 62; Anton. ap. Cic. Att. 10, 8 A:dolor,
Lucr. 3, 460:labor,
id. 5, 1272:subvectiones,
Caes. B. G. 7, 10, 1:venatus,
Ov. M. 4, 307:dura cultu et aspera plaga,
Liv. 45, 30 fin.:durissimo tempore anni,
Caes. B. G. 7, 8, 2; cf. id. B. C. 3, 25, 3; Hirt. B. G. 8, 5 fin.:morbum acrem ac durum,
Plaut. Men. 5, 2, 119; cf.valetudo,
Hor. S. 2, 2, 88:dolores,
Verg. A. 5, 5:frigus,
Plaut. Men. 5, 6, 10:fames,
Hor. S. 1, 2, 6:pauperies,
id. C. 4, 9, 49:causa,
Lucr. 3, 485; Quint. 4, 1, 25; Hor. S. 1, 10, 26:nomen (opp. molle),
Cic. Off. 1, 12:verbum,
id. Brut. 79, 274:propositio,
Quint. 4, 5, 5 et saep.: De. Etiamne id lex coëgit? Ph. Illud durum, Ter. Ph. 2, 1, 8; so in the neutr. sing., Quint. 11, 1, 85; 12, 1, 36; Hor. S. 1, 9, 42 et saep.; cf.ellipt.: non vanae redeat sanguis imagini... Durum: sed levius fit patientia, etc.,
Hor. C. 1, 24, 19. In plur. subst.: dura, ōrum, n., hardships, difficulties:siccis omnia dura deus proposuit,
Hor. C. 1, 18, 3; id. Ep. 2, 1, 141; Sen. Oedip. 208; Verg. A. 8, 522:ego dura tuli,
Ov. M. 9, 544 al. (In fem. plur. ellipt., sc. partes, Ter. Heaut. 2, 4, 22 very dub.).— Comp.:hi, si quid erat durius, concurrebant,
if any unusual difficulty occurred, Caes. B. G. 1, 48, 6; 5, 29, 6; id. B. C. 3, 94, 6.— Adv. posit. in two forms: dūrĭter and dūre.(Acc. to 1. A.) Hardly:B.juga premunt duriter colla (boum),
Vitr. 10, 8.— Comp.:durius,
Vitr. 10, 15 fin. —(Acc. to II. A.-C.)1.Hardly, stiffly, awkwardly:b.membra moventes Duriter,
Lucr. 5, 1401:duriter,
Auct. Her. 4, 10, 15; Gell. 17, 10, 15:dure,
Hor. Ep. 2, 1, 66; Quint. 9, 4, 58; 10, 2, 19; Gell. 18, 11, 2.— Comp., Ov. R. Am. 337; Hor. S. 2, 3, 22; Quint. 8, 6, 24; 9, 4, 15; 117.—Hardily, rigorously, austerely:2.vitam parce ac duriter agebat,
Ter. And. 1, 1, 47; id. Ad. 1, 1, 20; Novius ap. Non. 512.—Harshly, roughly, sternly:3.quam tibi ex ore orationem duriter dictis dedit,
Enn. Trag. v. 348 Vahl.:duriter,
Afran. Com. v. 251 Rib.; Ter. Ad. 4, 5, 28.— Comp., Cic. Lig. 6; id. Att. 1, 1, 4; id. Fam. 11, 27, 7; Caes. B. C. 1, 22 fin.; Tac. Agr. 16; id. A. 3, 52; Sen. Ep. 8; Vulg. Gen. 42, 7.— Sup., Hadrian. in Dig. 47, 14, 1.— -
3 duro
1. adj hardcarne, persona toughinverno, voce harshcongegno, meccanismo stiffpane stale( ostinato) stubbornduro d'orecchi hard of hearingtieni duro! don't give up!, hang in there!2. m tough guy* * *duro agg.1 hard; ( coriaceo) tough: duro come il diamante, as hard as a diamond; legno duro, hard wood; uova dure, hard-boiled eggs; abbiamo dovuto mangiare pane duro perché i negozi erano chiusi, we had to eat stale bread because the shops were closed; è duro da cuocere, it takes a long time to cook (o it takes a lot of cooking); mi piace dormire su un materasso duro, I like to sleep on a hard mattress // affrontare qlco. a muso duro, to face sthg. resolutely // ha la pelle dura, (fam.) he is (a) tough (chap) (o he's thick skinned) // ha il sonno molto duro, he sleeps like a log // non vuol farlo perché ha la testa dura, he will not do it because he is very stubborn; quello scolaro ha la testa dura, that pupil is a blockhead; è duro di comprendonio, he's slow on the uptake: essere duro d'orecchi, ( sordo) to be hard of hearing, ( far finta di non sentire) to turn a deaf ear // questo problema sarà un osso duro, this problem will be a hard nut to crack3 ( difficile) hard, difficult: dura lotta, hard fight; avrai la vita dura per cominciare!, you will have to rough it at the start!; fu un inverno duro, it was a hard winter; furono tempi duri per tutti, they were hard times for everybody; le rendeva la vita dura, he made her life a burden; mi riesce duro crederlo, I find it hard to believe; quella superstizione fu dura a morire, that superstition took a long time to die out // è duro a morire, (fam.) it takes a lot to beat him4 ( crudo, rigido) stiff, hard: il tuo disegno ha ancora le linee dure, your drawing is still rather stiff; avere un viso con lineamenti duri, to be hard-featured5 ( severo, crudele) hard, severe; sad, painful: duro colpo, hard blow; un duro destino, a sad destiny; ci trovammo nella dura necessità di vendere tutto, we found ourselves in the dire necessity of selling everything; fu molto duro verso di noi, he was very hard on us // (dir.) carcere duro, rigorous imprisonment6 (anat., bot., zool.) sclerous◆ s.m.1 hard part; something hard: gli piace dormire sul duro, he likes a hard bed; qui sotto c'è del duro, there is something hard under (neath) hereduro avv.1 hard, harshly: colpire duro qlcu., to hit s.o. hard (o to strike s.o. a hard blow); tener duro, to hold out; parlare duro, to speak harshly; lavorare duro, to work hard* * *['duro] duro (-a)1. aggduro d'orecchi — (sordo) hard of hearing
duro di comprendonio o di testa — slow-witted
avere la pelle dura — (fig : persona) to be tough
2) (fig : severo: persona) harsh, hard, (disciplina) harsh, strict, (atteggiamento) harsh, unbending, (inverno) hard3) (ostinato) stubborn, obstinate4) (faticoso) hard2. sm1) (durezza) hardness, (parte dura) hard part2) (fig : difficoltà) hard part3. sm/f(persona) tough one4. avvtener duro — (resistere) to stand firm, hold out
* * *['duro] 1.1) (difficile da scalfire) [materiale, suolo] hard; (difficile da masticare) [ pane] hard; [ carne] tough; (acerbo) [ frutto] firm3) (difficile da manipolare) [maniglia, cambio] stiff; [ volante] stiff, heavy4) (spigoloso) [tratti, volto] hard; (poco armonioso) [ suono] hard6) (intransigente) [ persona] hard (con qcn. on sb.); (inflessibile) [ regime] harsh, hard, strict; [ punizione] harsh; (severo) [ scuola] tough8) (difficile) [esame, problema] hard, difficult; (faticoso) [lavoro, giornata] hard; (pesante) [ concorrenza] heavy, hard, tough; [ condizioni] harsh; [ partita] tough; [ sport] tough, roughfare il gioco duro — sport to play hard (anche fig.)
quando il gioco si fa duro — fig. when the going gets tough
rendere la vita -a a qcn. — to make life difficult for sb., to give sb. a rough ride o a hard time colloq.
9) (crudo) [film, racconto] hard-hitting10) (calcareo) [ acqua] hard11) fon. [ consonante] hard2.2) colloq. (persona) hard person, tough3.fare il duro con qcn. — to bully sb
avverbio [lavorare, colpire] hard••tenere duro — to hold out, to stay the course, to stand fast, to hold o stand (one's) ground
* * *duro/'duro/1 (difficile da scalfire) [ materiale, suolo] hard; (difficile da masticare) [ pane] hard; [ carne] tough; (acerbo) [ frutto] firm3 (difficile da manipolare) [ maniglia, cambio] stiff; [ volante] stiff, heavy; duro da aprire hard to open6 (intransigente) [ persona] hard ( con qcn. on sb.); (inflessibile) [ regime] harsh, hard, strict; [ punizione] harsh; (severo) [ scuola] tough8 (difficile) [ esame, problema] hard, difficult; (faticoso) [ lavoro, giornata] hard; (pesante) [ concorrenza] heavy, hard, tough; [ condizioni] harsh; [ partita] tough; [ sport] tough, rough; fare il gioco duro sport to play hard (anche fig.); è -a alzarsi così presto it's hard to get up so early; quando il gioco si fa duro fig. when the going gets tough; è la -a realtà it's the grim reality; rendere la vita -a a qcn. to make life difficult for sb., to give sb. a rough ride o a hard time colloq.9 (crudo) [ film, racconto] hard-hitting10 (calcareo) [ acqua] hard11 fon. [ consonante] hard( f. -a)1 (oggetto rigido) dormire sul duro to sleep on a hard bedIII avverbio[ lavorare, colpire] hardessere duro di cuore to be hard-hearted; essere duro a morire to die hard; tenere duro to hold out, to stay the course, to stand fast, to hold o stand (one's) ground. -
4 durum
dūrus, a, um, adj. [etym. dub.; cf. Sanscr. root dhar, to fix, confirm], hard.I.Lit.A.Orig. as affecting the sense of feeling:(α).et validi silices ac duri robora ferri,
Lucr. 2, 449; so,silex,
Verg. A. 6, 471:ferrum,
Hor. C. 3, 11, 31:cautes,
Verg. A. 4, 366; Ov. M. 4, 672:bipennes,
Hor. C. 4, 4, 57:ligones,
id. Epod. 5, 30:aratrum,
id. S. 1, 1, 28:compes,
id. Epod. 4, 4:pellis,
Lucr. 6, 1195; Verg. G. 3, 502:arva,
id. ib. 2, 341; cf.cutis,
Ov. M. 8, 805:alvus,
Cels. 6, 18, 9; Hor. S. 2, 4, 27: aqua, hard, i. e. containing much earthy matter, Cels. 2, 30 fin.; cf.muria,
saturated with salt, Col. 6, 30 fin.; 12, 6, 1 et saep., v. muria:dumeta,
i. e. rough, Ov. M. 1, 105 et saep.:gallina,
tough, not yet boiled tender, Hor. S. 2, 4, 18; cf.:fungi, qui in coquendo duriores fient,
Plin. 22, 23, 47, § 99 et saep.— Sup.:ladanum durissimum tactu,
Plin. 26, 8, 30, § 48; cf.:durissimus tophus vel carbunculus,
Col. 3, 11, 7 et saep.—As subst.: dūrum, i, n.E duro (sc. ligno), of the hardened wood of the vine, Col. 3, 6, 2; 3, 10, 15; 21 et saep.; cf. duramentum.—(β).Durum cacare, Mart. 3, 89, 2.—B.Transf.1.As affecting the sense of taste:2.vinum, opp. suavis,
hard, harsh, Pall. Oct. 14, 5; cf.:sapor Bacchi,
Verg. G. 4, 102:acetum,
Ser. Samm. 40 and 351.—As affecting the ear:II.vocis genera permulta:... grave acutum, flexibile durum,
Cic. N. D. 2, 58, 146; cf. Quint. 11, 3, 15 and 32.—Hence, in rhet., hard, rough (cf. asper, II.):aspera et dura et dissoluta et hians oratio,
Quint. 8, 6, 62:consonantes,
id. 11, 3, 35:syllabae,
id. 12, 10, 30:verba,
id. 8, 3, 32 sq.; cf. id. 1, 5, 72:compositio,
id. 9, 4, 142.Trop.A.Opp. to cultivated, rough, rulde, uncultivated:2.Q. Aelius Tubero ut vita sic oratione durus, incultus, horridus,
Cic. Brut. 31; cf.:(Stoici) horridiores evadunt, asperiores, duriores, et oratione et moribus,
id. Fin. 4, 28, 78; id. Mur. 29:Attilius poëta durissimus,
id. Att. 14, 20, 3:C. Marius, qui durior ad haec studia videbatur,
id. Arch. 9, 19; cf. Quint. 10, 1, 93; 8 prooem. § 26; Hor. S. 1, 4, 8 al.:pictor durus in coloribus,
Plin. 35, 11, 40, § 137; cf. Quint. 12, 10, 7: Fauni, gens duro robore nata, Verg. A. 8, 315; cf.:terrea progenies duris caput extulit arvis,
id. G. 2, 341; cf. also Stat. Th. 4, 276 sq.; Ov. Tr. 3, 11, 8.—But sometimes as a praiseworthy quality, opp. to soft, weakly, hardy, vigorous (esp. freq. in poets):B.fortes et duri Spartiatae,
Cic. Tusc. 1, 43; cf.:Ligures, durum in armis genus,
Liv. 27, 48:durum genus experiensque laborum,
hardy, Ov. M. 1, 414:unde homines nati, durum genus,
Verg. G. 1, 63 (cf. laas and laos, Pind. Ol. 9, 71):gens dura atque aspera cultu,
a hardy race, id. A. 5, 730:genus humanum durius, tellus quod dura creāsset,
Lucr. 5, 926:Dardanidae,
Verg. A. 3, 94:Hannibal,
Hor. C. 2, 12, 2:Iberia,
id. ib. 4, 14, 50:vindemiator,
id. S. 1, 7, 29; cf.:ilia messorum,
id. Epod. 3, 4:juvenci,
Ov. M. 3, 584 et saep. —Opp. to morally mild, gentle, harsh, rough, stern, unyielding, unfeeling, insensible, obstinate:C.quis se tam durum agrestemque praeberet, qui, etc.,
Cic. Or. 43, 148; cf.:quis nostrum animo tam agresti et duro fuit, ut? etc.,
id. Arch. 8:neque sunt audiendi, qui virtutem duram et quasi ferream esse quandam volunt,
id. Lael. 13 fin.;ingenio esse duro atque inexorabili,
Ter. Ph. 3, 2, 12:satis pater durus fui,
id. Heaut. 3, 1, 30; cf. id. Ad. 1, 1, 39; Cic. Cael. 16; Hor. S. 1, 2, 17:Varius qui est habitus judex durior,
Cic. Fin. 2, 19, 62: cf. Caes. B. C. 3, 20, 4:mala vel duri lacrimas motura Catonis,
Luc. 9, 50: duriorem se praebere alicujus miserae et afflictae fortunae, Anton. ap. Cic. Att. 14, 13 A (cf. opp. at the end of the letter: se placabiliorem praebere):duri hominis vel potius vix hominis videtur, periculum capitis inferre multis,
Cic. Off. 2, 14, 50; Hor. C. 4, 1, 7:quid nos dura refugimus aetas?
id. ib. 1, 35, 34:ōs durum,
shameless, impudent, Ter. Eun. 4, 7, 36 Ruhnk.; Cic. Quint. 24 fin.; Ov. M. 5, 451:cor,
Vulg. Sirach, 3, 27 et saep. Of the austerity of the Stoic mode of living, v. above, A.—Of things, hard, severe, toilsome; troublesome, burdensome, disagreeable; adverse, unfortunate:A.opulento homini hoc servitus dura est,
Plaut. Am. 1, 1, 12; so,servitus,
Cic. Rep. 1, 44; 2, 25; cf.lex,
Plaut. Merc. 4, 6, 1:condicio,
Cic. Rab. Post. 6 fin.:provincia,
Ter. Ph. 1, 2, 23; cf.partes,
id. Eun. 2, 3, 62; Anton. ap. Cic. Att. 10, 8 A:dolor,
Lucr. 3, 460:labor,
id. 5, 1272:subvectiones,
Caes. B. G. 7, 10, 1:venatus,
Ov. M. 4, 307:dura cultu et aspera plaga,
Liv. 45, 30 fin.:durissimo tempore anni,
Caes. B. G. 7, 8, 2; cf. id. B. C. 3, 25, 3; Hirt. B. G. 8, 5 fin.:morbum acrem ac durum,
Plaut. Men. 5, 2, 119; cf.valetudo,
Hor. S. 2, 2, 88:dolores,
Verg. A. 5, 5:frigus,
Plaut. Men. 5, 6, 10:fames,
Hor. S. 1, 2, 6:pauperies,
id. C. 4, 9, 49:causa,
Lucr. 3, 485; Quint. 4, 1, 25; Hor. S. 1, 10, 26:nomen (opp. molle),
Cic. Off. 1, 12:verbum,
id. Brut. 79, 274:propositio,
Quint. 4, 5, 5 et saep.: De. Etiamne id lex coëgit? Ph. Illud durum, Ter. Ph. 2, 1, 8; so in the neutr. sing., Quint. 11, 1, 85; 12, 1, 36; Hor. S. 1, 9, 42 et saep.; cf.ellipt.: non vanae redeat sanguis imagini... Durum: sed levius fit patientia, etc.,
Hor. C. 1, 24, 19. In plur. subst.: dura, ōrum, n., hardships, difficulties:siccis omnia dura deus proposuit,
Hor. C. 1, 18, 3; id. Ep. 2, 1, 141; Sen. Oedip. 208; Verg. A. 8, 522:ego dura tuli,
Ov. M. 9, 544 al. (In fem. plur. ellipt., sc. partes, Ter. Heaut. 2, 4, 22 very dub.).— Comp.:hi, si quid erat durius, concurrebant,
if any unusual difficulty occurred, Caes. B. G. 1, 48, 6; 5, 29, 6; id. B. C. 3, 94, 6.— Adv. posit. in two forms: dūrĭter and dūre.(Acc. to 1. A.) Hardly:B.juga premunt duriter colla (boum),
Vitr. 10, 8.— Comp.:durius,
Vitr. 10, 15 fin. —(Acc. to II. A.-C.)1.Hardly, stiffly, awkwardly:b.membra moventes Duriter,
Lucr. 5, 1401:duriter,
Auct. Her. 4, 10, 15; Gell. 17, 10, 15:dure,
Hor. Ep. 2, 1, 66; Quint. 9, 4, 58; 10, 2, 19; Gell. 18, 11, 2.— Comp., Ov. R. Am. 337; Hor. S. 2, 3, 22; Quint. 8, 6, 24; 9, 4, 15; 117.—Hardily, rigorously, austerely:2.vitam parce ac duriter agebat,
Ter. And. 1, 1, 47; id. Ad. 1, 1, 20; Novius ap. Non. 512.—Harshly, roughly, sternly:3.quam tibi ex ore orationem duriter dictis dedit,
Enn. Trag. v. 348 Vahl.:duriter,
Afran. Com. v. 251 Rib.; Ter. Ad. 4, 5, 28.— Comp., Cic. Lig. 6; id. Att. 1, 1, 4; id. Fam. 11, 27, 7; Caes. B. C. 1, 22 fin.; Tac. Agr. 16; id. A. 3, 52; Sen. Ep. 8; Vulg. Gen. 42, 7.— Sup., Hadrian. in Dig. 47, 14, 1.— -
5 durus
dūrus, a, um, adj. [etym. dub.; cf. Sanscr. root dhar, to fix, confirm], hard.I.Lit.A.Orig. as affecting the sense of feeling:(α).et validi silices ac duri robora ferri,
Lucr. 2, 449; so,silex,
Verg. A. 6, 471:ferrum,
Hor. C. 3, 11, 31:cautes,
Verg. A. 4, 366; Ov. M. 4, 672:bipennes,
Hor. C. 4, 4, 57:ligones,
id. Epod. 5, 30:aratrum,
id. S. 1, 1, 28:compes,
id. Epod. 4, 4:pellis,
Lucr. 6, 1195; Verg. G. 3, 502:arva,
id. ib. 2, 341; cf.cutis,
Ov. M. 8, 805:alvus,
Cels. 6, 18, 9; Hor. S. 2, 4, 27: aqua, hard, i. e. containing much earthy matter, Cels. 2, 30 fin.; cf.muria,
saturated with salt, Col. 6, 30 fin.; 12, 6, 1 et saep., v. muria:dumeta,
i. e. rough, Ov. M. 1, 105 et saep.:gallina,
tough, not yet boiled tender, Hor. S. 2, 4, 18; cf.:fungi, qui in coquendo duriores fient,
Plin. 22, 23, 47, § 99 et saep.— Sup.:ladanum durissimum tactu,
Plin. 26, 8, 30, § 48; cf.:durissimus tophus vel carbunculus,
Col. 3, 11, 7 et saep.—As subst.: dūrum, i, n.E duro (sc. ligno), of the hardened wood of the vine, Col. 3, 6, 2; 3, 10, 15; 21 et saep.; cf. duramentum.—(β).Durum cacare, Mart. 3, 89, 2.—B.Transf.1.As affecting the sense of taste:2.vinum, opp. suavis,
hard, harsh, Pall. Oct. 14, 5; cf.:sapor Bacchi,
Verg. G. 4, 102:acetum,
Ser. Samm. 40 and 351.—As affecting the ear:II.vocis genera permulta:... grave acutum, flexibile durum,
Cic. N. D. 2, 58, 146; cf. Quint. 11, 3, 15 and 32.—Hence, in rhet., hard, rough (cf. asper, II.):aspera et dura et dissoluta et hians oratio,
Quint. 8, 6, 62:consonantes,
id. 11, 3, 35:syllabae,
id. 12, 10, 30:verba,
id. 8, 3, 32 sq.; cf. id. 1, 5, 72:compositio,
id. 9, 4, 142.Trop.A.Opp. to cultivated, rough, rulde, uncultivated:2.Q. Aelius Tubero ut vita sic oratione durus, incultus, horridus,
Cic. Brut. 31; cf.:(Stoici) horridiores evadunt, asperiores, duriores, et oratione et moribus,
id. Fin. 4, 28, 78; id. Mur. 29:Attilius poëta durissimus,
id. Att. 14, 20, 3:C. Marius, qui durior ad haec studia videbatur,
id. Arch. 9, 19; cf. Quint. 10, 1, 93; 8 prooem. § 26; Hor. S. 1, 4, 8 al.:pictor durus in coloribus,
Plin. 35, 11, 40, § 137; cf. Quint. 12, 10, 7: Fauni, gens duro robore nata, Verg. A. 8, 315; cf.:terrea progenies duris caput extulit arvis,
id. G. 2, 341; cf. also Stat. Th. 4, 276 sq.; Ov. Tr. 3, 11, 8.—But sometimes as a praiseworthy quality, opp. to soft, weakly, hardy, vigorous (esp. freq. in poets):B.fortes et duri Spartiatae,
Cic. Tusc. 1, 43; cf.:Ligures, durum in armis genus,
Liv. 27, 48:durum genus experiensque laborum,
hardy, Ov. M. 1, 414:unde homines nati, durum genus,
Verg. G. 1, 63 (cf. laas and laos, Pind. Ol. 9, 71):gens dura atque aspera cultu,
a hardy race, id. A. 5, 730:genus humanum durius, tellus quod dura creāsset,
Lucr. 5, 926:Dardanidae,
Verg. A. 3, 94:Hannibal,
Hor. C. 2, 12, 2:Iberia,
id. ib. 4, 14, 50:vindemiator,
id. S. 1, 7, 29; cf.:ilia messorum,
id. Epod. 3, 4:juvenci,
Ov. M. 3, 584 et saep. —Opp. to morally mild, gentle, harsh, rough, stern, unyielding, unfeeling, insensible, obstinate:C.quis se tam durum agrestemque praeberet, qui, etc.,
Cic. Or. 43, 148; cf.:quis nostrum animo tam agresti et duro fuit, ut? etc.,
id. Arch. 8:neque sunt audiendi, qui virtutem duram et quasi ferream esse quandam volunt,
id. Lael. 13 fin.;ingenio esse duro atque inexorabili,
Ter. Ph. 3, 2, 12:satis pater durus fui,
id. Heaut. 3, 1, 30; cf. id. Ad. 1, 1, 39; Cic. Cael. 16; Hor. S. 1, 2, 17:Varius qui est habitus judex durior,
Cic. Fin. 2, 19, 62: cf. Caes. B. C. 3, 20, 4:mala vel duri lacrimas motura Catonis,
Luc. 9, 50: duriorem se praebere alicujus miserae et afflictae fortunae, Anton. ap. Cic. Att. 14, 13 A (cf. opp. at the end of the letter: se placabiliorem praebere):duri hominis vel potius vix hominis videtur, periculum capitis inferre multis,
Cic. Off. 2, 14, 50; Hor. C. 4, 1, 7:quid nos dura refugimus aetas?
id. ib. 1, 35, 34:ōs durum,
shameless, impudent, Ter. Eun. 4, 7, 36 Ruhnk.; Cic. Quint. 24 fin.; Ov. M. 5, 451:cor,
Vulg. Sirach, 3, 27 et saep. Of the austerity of the Stoic mode of living, v. above, A.—Of things, hard, severe, toilsome; troublesome, burdensome, disagreeable; adverse, unfortunate:A.opulento homini hoc servitus dura est,
Plaut. Am. 1, 1, 12; so,servitus,
Cic. Rep. 1, 44; 2, 25; cf.lex,
Plaut. Merc. 4, 6, 1:condicio,
Cic. Rab. Post. 6 fin.:provincia,
Ter. Ph. 1, 2, 23; cf.partes,
id. Eun. 2, 3, 62; Anton. ap. Cic. Att. 10, 8 A:dolor,
Lucr. 3, 460:labor,
id. 5, 1272:subvectiones,
Caes. B. G. 7, 10, 1:venatus,
Ov. M. 4, 307:dura cultu et aspera plaga,
Liv. 45, 30 fin.:durissimo tempore anni,
Caes. B. G. 7, 8, 2; cf. id. B. C. 3, 25, 3; Hirt. B. G. 8, 5 fin.:morbum acrem ac durum,
Plaut. Men. 5, 2, 119; cf.valetudo,
Hor. S. 2, 2, 88:dolores,
Verg. A. 5, 5:frigus,
Plaut. Men. 5, 6, 10:fames,
Hor. S. 1, 2, 6:pauperies,
id. C. 4, 9, 49:causa,
Lucr. 3, 485; Quint. 4, 1, 25; Hor. S. 1, 10, 26:nomen (opp. molle),
Cic. Off. 1, 12:verbum,
id. Brut. 79, 274:propositio,
Quint. 4, 5, 5 et saep.: De. Etiamne id lex coëgit? Ph. Illud durum, Ter. Ph. 2, 1, 8; so in the neutr. sing., Quint. 11, 1, 85; 12, 1, 36; Hor. S. 1, 9, 42 et saep.; cf.ellipt.: non vanae redeat sanguis imagini... Durum: sed levius fit patientia, etc.,
Hor. C. 1, 24, 19. In plur. subst.: dura, ōrum, n., hardships, difficulties:siccis omnia dura deus proposuit,
Hor. C. 1, 18, 3; id. Ep. 2, 1, 141; Sen. Oedip. 208; Verg. A. 8, 522:ego dura tuli,
Ov. M. 9, 544 al. (In fem. plur. ellipt., sc. partes, Ter. Heaut. 2, 4, 22 very dub.).— Comp.:hi, si quid erat durius, concurrebant,
if any unusual difficulty occurred, Caes. B. G. 1, 48, 6; 5, 29, 6; id. B. C. 3, 94, 6.— Adv. posit. in two forms: dūrĭter and dūre.(Acc. to 1. A.) Hardly:B.juga premunt duriter colla (boum),
Vitr. 10, 8.— Comp.:durius,
Vitr. 10, 15 fin. —(Acc. to II. A.-C.)1.Hardly, stiffly, awkwardly:b.membra moventes Duriter,
Lucr. 5, 1401:duriter,
Auct. Her. 4, 10, 15; Gell. 17, 10, 15:dure,
Hor. Ep. 2, 1, 66; Quint. 9, 4, 58; 10, 2, 19; Gell. 18, 11, 2.— Comp., Ov. R. Am. 337; Hor. S. 2, 3, 22; Quint. 8, 6, 24; 9, 4, 15; 117.—Hardily, rigorously, austerely:2.vitam parce ac duriter agebat,
Ter. And. 1, 1, 47; id. Ad. 1, 1, 20; Novius ap. Non. 512.—Harshly, roughly, sternly:3.quam tibi ex ore orationem duriter dictis dedit,
Enn. Trag. v. 348 Vahl.:duriter,
Afran. Com. v. 251 Rib.; Ter. Ad. 4, 5, 28.— Comp., Cic. Lig. 6; id. Att. 1, 1, 4; id. Fam. 11, 27, 7; Caes. B. C. 1, 22 fin.; Tac. Agr. 16; id. A. 3, 52; Sen. Ep. 8; Vulg. Gen. 42, 7.— Sup., Hadrian. in Dig. 47, 14, 1.— -
6 pelle
f skinpelle scamosciata suedeavere la pelle d'oca have goosefleshfig essere pelle e ossa be nothing but skin and bones* * *pelle s.f.1 skin; ( carnagione) complexion: pelle chiara, fair complexion (o skin); pelle secca, sottile, dry, thin skin; malattia della pelle, skin disease; porto sempre la maglia di lana sulla pelle, I always wear woollens next to my skin; questo detersivo mi irrita la pelle, this washing powder irritates my skin; i serpenti cambiano la pelle ogni anno, snakes slough their skins every year // a fior di pelle, skin-deep: ha i nervi a fior di pelle, his nerves are on the edge // amici per la pelle, bosom friends // ci giocherei la pelle, (fam.) I should stake my life on it // avere la pelle d'oca, to have gooseflesh (o goose pimples); far venire la pelle d'oca a qlcu., to give s.o. the creeps (o to make s.o.'s flesh creep) // avere la pelle dura, (fig.) to be thick-skinned // essere tutto pelle e ossa, to be all skin and bones (o to be a bag of bones) // fare la pelle a qlcu., to do s.o. in (o to kill s.o.) // fare la pelle lustra, ( ingrassare) to put on weight // non stare più nella pelle dalla gioia, to be simply bursting (o to be beside oneself) with joy // rimetterci la pelle, to lose one's life; per quella stupida scommessa ci ha rimesso la pelle, he paid for that stupid bet with his life // rischiare la pelle, to risk one's life // salvare la pelle, to save one's skin // temere per la propria pelle, to fear for one's skin // vendere cara la pelle, to sell one's life dearly (o to die hard) // non bisogna vendere la pelle dell'orso prima che sia morto, (prov.) don't count your chickens before they are hatched2 ( cuoio) hide; skin; fell: pelle conciata, greggia, dressed hide, rawhide; pelle di capretto, kid; pelle di cavallo, horse-hide; pelle di daino, buckskin (o deerskin o doeskin); pelle di vitello, calfskin; pelle di vacca, cowhide; pelle di foca, sealskin; pelle lucida, (per scarpe ecc.) patent leather; articoli in pelle, leather articles; guanti di pelle, leather gloves; rilegato in pelle, leather-bound; commerciare in pelli, to deal in leather; conciare pelli, to tan hides3 ( buccia) peel; skin, rind: la pelle di un'arancia, orange peel; la pelle di una banana, banana-skin; la pelle di una mela, apple peel* * *['pɛlle]sostantivo femminile1) (cute) skindalla pelle chiara — fair- o light-skinned
2) (di animale) skin, hide, peltpelle di leopardo, foca, serpente — leopardskin, sealskin, snakeskin
3) (conciata) leatherguanti, giacca in, di pelle — leather gloves, jacket
4) (buccia) (di frutta, ortaggi) skin, peel; (di agrumi) peel; (del salame) rind; (di salsiccia) skin, casing5) colloq. fig. (vita)rischiare, lasciarci la pelle — to risk, lose one's life
fare la pelle a qcn. — to do sb. in, to bump sb. off
•pelle di daino — (pellame) deerskin, doeskin; (panno) chamois leather, shammy (leather)
pelle d'uovo — tess. muslin
••vendere la pelle dell'orso prima di averlo ucciso — to count one's chickens (before they are hatched)
avere la pelle d'oca — to have goose flesh o pimples
fare venire la pelle d'oca a qcn. — (per la paura) to make sb.'s skin o flesh crawl, to give sb. the creeps colloq.
essere (tutto) pelle e ossa — to be all skin and bone o nothing but skin and bones
* * *pelle/'pεlle/ ⇒ 4sostantivo f.2 (di animale) skin, hide, pelt; pelle di leopardo, foca, serpente leopardskin, sealskin, snakeskin3 (conciata) leather; finta pelle imitation leather; guanti, giacca in, di pelle leather gloves, jacket; rilegato in pelle leather-bound4 (buccia) (di frutta, ortaggi) skin, peel; (di agrumi) peel; (del salame) rind; (di salsiccia) skin, casing5 colloq. fig. (vita) rischiare, lasciarci la pelle to risk, lose one's life; vendere cara la pelle to sell one's life dearly; fare la pelle a qcn. to do sb. in, to bump sb. off; riportare a casa o salvare la pelle to save one's (own) skin o baconvendere la pelle dell'orso prima di averlo ucciso to count one's chickens (before they are hatched); ho i nervi a fior di pelle my nerves are on edge; essere amici per la pelle to be as thick as thieves; avere la pelle d'oca to have goose flesh o pimples; fare venire la pelle d'oca a qcn. (per la paura) to make sb.'s skin o flesh crawl, to give sb. the creeps colloq.; non stare più nella pelle dalla gioia to be beside oneself with joy; essere (tutto) pelle e ossa to be all skin and bone o nothing but skin and bones; ridursi pelle e ossa to be reduced to a skeleton; avere la pelle dura to be thick-skinned\pelle di daino (pellame) deerskin, doeskin; (panno) chamois leather, shammy (leather); pelle d'uovo tess. muslin. -
7 vivo
1. adj ( in vita) alive( vivente) livingcolore brightfarsi vivo get in touch( arrivare) turn upvivo e vegeto hale and hearty2. m: dal vivo trasmissione, concerto liveentrare nel vivo della questione get to the heart of the matteri vivi pl the living* * *vivo agg.1 living; alive (pred.); live (attr.): è ancora vivo, he is still living; essere sepolto vivo, to be buried alive; la pianta è ancora viva, the plant is still alive; sono vivo per miracolo, I am only alive thanks to a miracle; uscirne vivo, to get out alive; sono più morto che vivo, I'm more dead than alive; prendetelo vivo o morto, get him, dead or alive // se non mi riporta il libro me lo mangio vivo, (fig.) if he doesn't give me my book I'll kill him // non c'era anima viva, there was not a living soul // l'ho sentito dalla sua viva voce, I heard it from him in person // acqua viva, running water // argento vivo, quicksilver // calce viva, quick-lime // peso vivo, live weight // roccia viva, live (o living) rock // siepe viva, quickset hedge // spigolo vivo, sharp edge // a viva forza, by force // tieni vivo il fuoco, keep the fire going (o alight) // cuocere a fuoco vivo, to cook on a high flame // trovi questa espressione solo nella lingua viva, you find this expression only in the spoken language // farsi vivo, to turn up: fatti vivo ogni tanto, come and see us sometimes; non si fa vivo da due mesi, he hasn't been in touch for two months; si fece vivo improvvisamente, he suddenly turned up // spese vive, ( costo delle materie) direct expenses, ( spese sostenute) out-of-pocket expenses2 ( vivace) lively, sprightly; ( animato) animated: ci diede una viva descrizione del suo soggiorno in Turchia, he gave us a lively account of his stay in Turkey; uno spirito vivo, a lively wit; uno stile vivo, a sprightly style; è un ragazzo vivo, he is a lively boy // (Borsa) mercato vivo, lively (o brisk) market3 (fig.) ( profondo) deep; ( acuto) keen, sharp: vivo dolore, deep sorrow; una viva impressione, a deep impression; una viva intelligenza, a keen intelligence; un vivo interesse, a keen interest; una viva sensazione di paura, a sharp sensation of fear; ho un vivo desiderio di vederlo, I have a deep desire to see him; vivissimi auguri, best wishes4 ( vivido) vivid, clear: un vivo ricordo, a vivid memory; tener vivo il ricordo di qlcu., to keep s.o.'s memory alive; è ancora vivo in noi il ricordo della sua generosità, the memory of his generosity still lives◆ s.m.1 living person: i vivi e i morti, the living and the dead2 ( parte vivente) living part; (fig.) ( essenza) heart: entrare nel vivo di una questione, to get to the heart of a matter; toccare, pungere nel vivo, to wound to the quick (o to touch on a sore spot)3 al vivo, true to life: ritrarre qlcu. al vivo, to give a true to life portrayal of s.o. // concerto dal vivo, live concert; trasmettere un concerto dal vivo, to broadcast a concert live; un ritratto dal vivo, a true to life portrait; ritrarre qlcu. dal vivo, to do a live study of s.o.* * *['vivo] vivo (-a)1. agg1) (in vita) alive, living, (in uso: espressione, tradizione) livingè ancora vivo — he is still alive o living
esperimenti su animali vivi — experiments on live o living animals
me lo mangerei vivo! fig — I could eat him alive!, I could murder him!
2) (intenso: ricordo) vivid, very clear, (emozione) intense, (luce) brilliant, bright, (colore) bright, vividcongratulazioni vivissime — sincerest o heartiest congratulations
con i più vivi ringraziamenti — with deepest o warmest thanks
3) (vivace: persona) lively, vivacious, (città, strada, discussione) lively, animated4)farsi vivo — to keep in touchspese vive — immediate o out-of-pocket expenses
l'ho sentito dalla sua viva voce — I heard it from the horse's mouth o from his own lips
2. sm1) (essere) living beingi vivi smpl the living2)pungere o colpire qn nel vivo — to cut sb to the quick
* * *['vivo] 1.1) (vivente) living, aliveè (ancora) vivo — he is (still) alive o living
da vivo — in his lifetime, while he was alive
sepolto, bruciato vivo — buried, burned alive
farsi vivo — fig. to turn up
calce -a — quicklime, burnt lime
carne -a — (living) flesh, quick
cuocere a fuoco vivo — to cook over a high heat o flame
3) (vivace, brillante) [persona, intelligenza] lively; [colore, luce, occhio] bright, lively; [ sguardo] intelligent4) (forte) [interesse, desiderio] keen; [ preoccupazione] serious; [ dolore] acute; [rammarico, piacere] greatcon i più -i ringraziamenti — with grateful o sincere thanks
5) (che dura)essere ancora vivo — [usanza, ricordo] to be still alive
6) (tagliente) [ spigolo] sharp2.sostantivo maschile (f. -a)1) (essere vivente) living persontoccare qcn. sul vivo — fig. to cut sb. to the quick
entrare nel vivo della questione — fig. to get to the heart of the matter
* * *vivo/'vivo/1 (vivente) living, alive; è (ancora) vivo he is (still) alive o living; da vivo in his lifetime, while he was alive; un animale vivo a live animal; prendere un animale vivo to catch an animal alive; lingua -a living language; sepolto, bruciato vivo buried, burned alive; vivo o morto dead or alive; non c'è anima -a there isn't a living soul; vivo e vegeto alive and kicking; farsi vivo fig. to turn up; con noi non si sono fatti -i we've heard nothing from them2 (con caratteristiche di ciò che vive) calce -a quicklime, burnt lime; carne -a (living) flesh, quick; argento vivo quicksilver; roccia -a bare rock; cuocere a fuoco vivo to cook over a high heat o flame3 (vivace, brillante) [persona, intelligenza] lively; [colore, luce, occhio] bright, lively; [ sguardo] intelligent4 (forte) [interesse, desiderio] keen; [ preoccupazione] serious; [ dolore] acute; [rammarico, piacere] great; con i più -i ringraziamenti with grateful o sincere thanks5 (che dura) essere ancora vivo [usanza, ricordo] to be still alive; mantenere -a la tradizione to keep the tradition going6 (tagliente) [ spigolo] sharp(f. -a)1 (essere vivente) living person; i -i e i morti the living and the dead2 (parte sensibile) tagliare nel vivo to cut into the (living) flesh; toccare qcn. sul vivo fig. to cut sb. to the quick; entrare nel vivo della questione fig. to get to the heart of the matter -
8 prova
"test;Probe;prova"* * *f ( esame) test( tentativo) attempt( testimonianza) proofdi abito fittingsports heatprova di laboratorio lab testa prova di bomba bombproofsalvo prova contraria unless otherwise statedper insufficienza di prove for lack of evidencemettere alla prova put to the test* * *prova s.f.1 ( dimostrazione) proof; ( elemento, mezzo di prova) evidence [U]: ne abbiamo le prove, we have evidence of it; diede prova di essere un vero amico, he proved to be a real friend; è una prova della sua innocenza, this is a proof of (o this proves) his innocence; voglio la prova di quanto hai detto, I want proof of what you said // dare prova di, to give proof of: ha dato prova di eccellente preparazione, he showed excellent preparation // (dir.): prova diretta, direct evidence; prova indiziaria, indiretta, circumstantial (o indirect) evidence; prova a carico, a discarico, evidence for the prosecution, for the defence; prova per sentito dire, de auditu, hearsay evidence; prova illecita, illegally obtained evidence; prova reale, tangible evidence; prova non rilevante, irrelevant evidence; regole di prova, rules of evidence; il valore ( probante) della prova, the weight of evidence; prova in contrario, evidence to the contrary; la prova riguarda..., the evidence relates to... // fino a prova contraria, until one has proof to the contrary2 ( controllo, esperimento) test; trial; ( di dipendente) probation: superare una prova, to pass a test; mettere qlcu. alla prova, to put s.o. to the test (o to test s.o.); sembra buono ma bisogna vederlo alla prova, it looks good on paper but we'll need to see it tested // assumere qlcu. in prova, to take s.o. on for a trial period; il periodo di prova è di tre mesi, the trial period is three months; il nuovo impiegato è ancora in prova, the new clerk is still on probation // (comm.): prova del prodotto, product test; prova di vendita, sales test // (econ.): prova di mercato, market test; prova su zona, area test; prova di produzione, production test3 (tecn.) test, trial: prova a fatica, fatigue test; prova all'urto, shock (o impact) test; prova a trazione, tensile test; prova conclusiva, crucial test; prova di affidabilità, reliability test; prova di collaudo, acceptance test; prova di durata, endurance (o life) test; prova di durezza, hardness test; prova di elasticità, elasticity test; prova di laboratorio, laboratory test; prova di pressione, pressure test; prova di sicurezza, safety test; apparecchiatura di prova, test set; banco di prova, testing bench; mettere una macchina in prova, to test a machine // (mecc.): prova al banco, bench test; prova al freno, brake test // (elettr.): prova ad alta tensione, high-voltage test; prova di isolamento, insulation test; prova di rigidità dielettrica, electric strength test // (chim.) prova alla fiamma, flame test // (tess.) prova dei filati, yarn testing // (mar.): prova agli ormeggi, quay trial; prova a tutta forza, full-power trial // (aer.): prova a terra, ground test; prova di volo, flight trial; volo di prova, trial flight // (aut.): prova di consumo, fuel consumption test; prova di velocità, speed test; prova su strada, road test; targa di prova, temporary plate // (mil.) prova di tiro, range trial // (sport) prova di durata, long-distance trial // (inform.): prova del programma, programme checkout; prova automatica, self-test4 a prova di, proof (attr.): a prova di bomba, bombproof; a prova di cannone, shellproof; a prova di ruggine, rustproof; a prova di umidità, wetproof5 ( scolastica) test, examination: prova orale, oral test (o examination); prova scritta, written test (o examination); sostenere una prova, to take (o to do o to sit for) an examination6 (fig.) trial, ordeal: fu una dura prova, it was a severe trial (o ordeal); la sua vita fu piena di prove, his life was full of trials7 ( tentativo) try: farò una prova, I shall try; prima di cambiarlo facciamo un'ultima prova, before changing it let's have another try9 (di abito, durante la confezione) fitting: ho fatto tre prove per questo abito, I've had three fittings for this dress; mettere in prova un abito, to make a dress ready for a fitting10 (teatr., mus.) rehearsal: prova generale, dress rehearsal, (mus.) final rehearsal; ogni giorno facciamo tre ore di prova, every day we rehearse for three hours11 (tip.) proof: foglio di prova, ( di stampa) specimen page; prima prova, foul (o flat) proof; seconda prova, revise; terza prova, second revise; prova in colonna, galley proof; correggere una prova, to correct a proof; tirare una prova, to pull a proof12 (mat.) proof: fa' la prova di questa addizione, check this sum; prova del nove, casting out nines: fare la prova del nove, to cast out nines13 ( sportiva) trials (pl.): la prova dei 100 metri, the 100 metres trials; le prove del Gran Premio inizieranno alle 13, the Grand Prix trials will begin at 1 p.m.* * *['prɔva]sostantivo femminile1) (dimostrazione) proof U, evidence Udare prova di — to show [fermezza, coraggio]
essere la prova di — to testify to, to bear testimony to [fatto, ostilità]
dare buona prova di sé — to give a good account of oneself, to acquit oneself well
2) dir. evidence U, proof; (documento) exhibit3) mat. (operazione di verifica) proof4) aut. ind. tecn. (collaudo) trial (run)prova su strada — road test, test drive
volo, giro di prova — test flight, run
5) (esperimento) testfare delle -e — to do o run tests, to test
6) (verifica) test; (di persona) trial, testassumere qcn. in prova — to give sb. a trial, to try sb. (out)
periodo di prova — trial o probational period
essere all'altezza della prova — to rise to o meet the challenge
"uno, due, tre, prova" — "one, two, three, testing"
mettere alla prova — to (put to the) test, to try [persona, capacità, resistenza]
mettere a dura prova — to put a strain on, to strain o try [sth.] to the limit [pazienza, rapporto]
ho bisogno di un lavoro che mi metta alla prova — I need a job that stretches o challenges me
"mettimi alla prova!" — "try me!"
7) (tentativo) try8) (esame) test, exam(ination)- e scritte — written proof o examinations
9) tip.10) (momento difficile) ordeal, hardship11) (manifestazione)12) sport event; (prestazione) performance- e eliminatorie — heats
prova di velocità, a cronometro — speed, time trial
13) teatr. mus. rehearsalfare le -e — to rehearse, to practise
14) sart. fittingcabina o camerino di prova — changing o fitting room
15) a prova dia prova di bomba — [ rifugio] shell-proof; fig. [pazienza, solidità] bombproof
a prova di scasso — burglar-proof, tamper-proof
•prova a carico — dir. evidence for the prosecution
prova a discarico — dir. evidence for the defence
prova d'esame — examination o exam paper
prova generale — teatr. dress rehearsal, trial run
prova del nove — mat. casting out nines; fig. litmus test, acid test
prova di resistenza — sport mil. endurance test
••a tutta prova — [ coraggio] unflinching
* * *prova/'prɔva/sostantivo f.1 (dimostrazione) proof U, evidence U; dare prova di to show [fermezza, coraggio]; essere la prova di to testify to, to bear testimony to [fatto, ostilità]; è la prova che it's a sure sign that; dare buona prova di sé to give a good account of oneself, to acquit oneself well; fino a prova contraria until proved otherwise2 dir. evidence U, proof; (documento) exhibit; una prova a piece of evidence; insufficienza di -e insufficient evidence3 mat. (operazione di verifica) proof4 aut. ind. tecn. (collaudo) trial (run); fare delle -e to run trials; il nuovo modello è in prova the new model is undergoing trials; prova su strada road test, test drive; volo, giro di prova test flight, run5 (esperimento) test; fare delle -e to do o run tests, to test; prova di laboratorio laboratory test6 (verifica) test; (di persona) trial, test; assumere qcn. in prova to give sb. a trial, to try sb. (out); periodo di prova trial o probational period; essere all'altezza della prova to rise to o meet the challenge; "uno, due, tre, prova" "one, two, three, testing"; mettere alla prova to (put to the) test, to try [persona, capacità, resistenza]; mettere a dura prova to put a strain on, to strain o try [sth.] to the limit [pazienza, rapporto]; ho bisogno di un lavoro che mi metta alla prova I need a job that stretches o challenges me; "mettimi alla prova!" "try me!"7 (tentativo) try; fare una prova to have a try8 (esame) test, exam(ination); prova orale oral examination; - e scritte written proof o examinations9 tip. prova di stampa proof10 (momento difficile) ordeal, hardship; superare una prova to go through an ordeal11 (manifestazione) prova d'amore demonstration of love; come prova della sua amicizia as a pledge of her friendship12 sport event; (prestazione) performance; - e eliminatorie heats; prova di velocità, a cronometro speed, time trial13 teatr. mus. rehearsal; fare le -e to rehearse, to practise14 sart. fitting; cabina o camerino di prova changing o fitting room15 a prova di a prova di bomba [ rifugio] shell-proof; fig. [pazienza, solidità] bombproof; a prova di scasso burglar-proof, tamper-proofa tutta prova [ coraggio] unflinching\prova d'acquisto proof of purchase; prova a carico dir. evidence for the prosecution; prova a discarico dir. evidence for the defence; prova d'esame examination o exam paper; prova generale teatr. dress rehearsal, trial run; prova del nove mat. casting out nines; fig. litmus test, acid test; prova di resistenza sport mil. endurance test. -
9 provato
provenfig marked (da by)* * *provato agg.1 ( sottoposto a dura prova) tried; ( affaticato) exhausted, worn out: un uomo provato dalla vita, dalle sventure, a man tried by life, by misfortune; un corridore provato dalla fatica, a runner worn out by exertion2 ( sicuro) tried, tested, proved, proven: persona di provata fiducia, person of proven reliability.* * *[pro'vato] 1.participio passato provare2.1) (messo a dura prova) exhausted, tried2) (dimostrato) [competenza, abilità, talento] proven; [ formula] proven, tested3) (collaudato) [metodo, tecnica] tested* * *provato/pro'vato/→ provareII aggettivo1 (messo a dura prova) exhausted, tried2 (dimostrato) [competenza, abilità, talento] proven; [ formula] proven, tested3 (collaudato) [metodo, tecnica] tested. -
10 breve
shortin breve briefly, in short* * *breve1 agg.1 ( di durata, estensione) short, brief; ( conciso) concise: breve discorso, brief speech; breve distanza, short distance; breve intervallo, brief interval; breve soggiorno, brief stay; andare per la strada più breve, to go the shortest way // in breve, in short (o briefly o in brief); tra breve, shortly (o in a short time); ritornerà tra breve, he'll be back soon // per farla breve, to make it brief (o to cut a long story short) // (econ.): a breve termine, (avv.) in the short-term (o period o run), (agg.) short-term (attr.); pagamento a breve ( termine), short-term payment; recuperare i crediti a breve ( termine), to recover credits in the short run; cambiale a breve scadenza, short-dated draft (o bill)2 (fon.) short◆ s.f.1 (fon.) short syllable, breve2 (mus.) breve.* * *['brɛve]1. agg(gen) brief, short, (vita, strada) shorta breve distanza — near, not far
a breve Comm — short-term
2. sf1) Mus breve* * *['brɛve] 1.1) (che dura poco) [periodo, soggiorno, incontro] brief, short; [pausa, riposo] short, little; [ pasto] quickdi breve durata — [ successo] short-lived; [ occupazione] short-term
a breve (termine) — in the short, soon
in, per breve tempo — in, for a short time
fra o tra breve shortly, before long; nel più breve tempo possibile — as quickly as possible
2) (corto) [distanza, tratto] short3) (conciso) [spiegazione, risposta] brief, shortper farla breve — to be brief, to cut a long story short
in breve — in brief, in short
4) metr. [vocale, sillaba] short2.* * *breve/'brεve/1 (che dura poco) [periodo, soggiorno, incontro] brief, short; [pausa, riposo] short, little; [ pasto] quick; di breve durata [ successo] short-lived; [ occupazione] short-term; fare una breve sosta to stop for a little while; a breve (termine) in the short, soon; in, per breve tempo in, for a short time; fra o tra breve shortly, before long; nel più breve tempo possibile as quickly as possible2 (corto) [distanza, tratto] short3 (conciso) [spiegazione, risposta] brief, short; sarò breve I will be brief; per farla breve to be brief, to cut a long story short; in breve in brief, in short4 metr. [vocale, sillaba] shortII sostantivo f.(pl. -i) mus. metr. breve. -
11 dolce
1. adj sweetcarattere, voce, pendio gentleacqua freshclima mildricordo pleasantsuono soft2. m ( portata) dessert, sweetdi sapore sweetness( torta) cakedolci pl sweet things* * *dolce agg.1 sweet: una bevanda dolce, a sweet drink; formaggio dolce, mild cheese; caffè dolce, coffee with sugar; mandorla dolce, sweet almond; patata dolce, sweet potato; vino dolce, sweet wine; non mi piacciono i profumi dolci, I do not like sweet perfumes // acqua dolce, fresh water: pesca d'acqua dolce, freshwater fishing // dolce come il miele, as sweet as honey2 (fig.) sweet; ( caro, amato) dear, beloved; ( piacevole) pleasant, agreeable: dolce musica, sweet music; dolci parole, kind words; la dolce patria, one's beloved native country; un dolce profumo, a pleasant smell (o fragrance); dolci ricordi, pleasant memories; un dolce sorriso, a sweet (o charming) smile; dolce speranza, sweet hope; dolci suoni, pleasant strains; la mia dolce sorella, my sweet (o kind) sister; la sua dolce voce, her sweet voice; non ha un carattere dolce, he is not a sweet-tempered person; com'è dolce il tuo bambino!, how sweet your child is!; come sei dolce, caro!, how sweet you are, darling! // fare gli occhi dolci a qlcu., to make (sheep's) eyes at s.o. // fare la dolce vita, to live it up // il dolce far niente, pleasant idleness3 ( mite, lieve) mild, gentle: una brezza dolce, a gentle (o soft) breeze; clima dolce, mild climate; salita dolce, easy (o gentle) slope4 ( tenero) mild, soft: acciaio dolce, mild (o soft o low carbon) steel; legno dolce, soft wood; rendere dolce, to soften◆ s.m. ( cibo, piatto dolce) sweet, sweetmeat; ( torta) cake; tart: questo dolce si taglia bene, this cake cuts easily; vuoi un dolce?, do you want a sweet?; essere goloso di dolci, to have a sweet tooth; fare un dolce, to make a cake; essere arrivati al dolce, to be at the end of one's (o of the) meal // dopo il dolce vien l'amaro, (prov.) sweet meat will have sour sauce.* * *['doltʃe]1. agg1) (zuccherato, piacevole) sweet, (formaggio, clima) mild, (modi, carattere) gentle, mild, (suono, voce, colore) soft, (ricordo) pleasant, (pendio) gentle, (decollo) smooth, (legno, carbone) soft2) Fonetica soft2. sm1)2) (Culin : portata) sweet, dessert, (torta) cake* * *['doltʃe] 1.1) (ai sensi) [frutto, liquore, gusto, profumo] sweet; [ tabacco] mild; [ musica] soft2) (malleabile) [legno, ferro] soft3) (mite) [ clima] mild; [ brezza] gentle; (non ripido) [rilievo, pendenza] gentle, gradual; (non brusco) [ atterraggio] smooth4) (piacevole) [ricordo, pensiero] pleasant5) (gentile) [sguardo, viso] kind; [sorriso, voce] sweet; (affettuoso) [persona, carattere] sweet, kind6) (povero di sali) [ acqua] fresh7) fon. [ consonante] soft8) (alternativo) [ energia] soft2.sostantivo maschile1) (gusto dolce) sweet (taste), sweetnesspreferisco il dolce al salato — I prefer sweet things to savoury o salty food
2) (torta) cake3) (portata) dessert, sweet BE, pudding BE* * *dolce/'dolt∫e/2 (malleabile) [ legno, ferro] soft3 (mite) [ clima] mild; [ brezza] gentle; (non ripido) [ rilievo, pendenza] gentle, gradual; (non brusco) [ atterraggio] smooth4 (piacevole) [ ricordo, pensiero] pleasant; paroline -i sweet nothings5 (gentile) [ sguardo, viso] kind; [ sorriso, voce] sweet; (affettuoso) [ persona, carattere] sweet, kind6 (povero di sali) [ acqua] fresh7 fon. [ consonante] soft8 (alternativo) [ energia] soft1 (gusto dolce) sweet (taste), sweetness; preferisco il dolce al salato I prefer sweet things to savoury o salty food2 (torta) cake; fare dei -i to do some baking; dolce al cioccolato chocolate cake; essere goloso di -i to have a sweet tooth -
12 ut
ut or ŭtī (old form ŭtei, C. I. L. 1, 196, 4 sq.; 1, 198, 8 et saep.), adv. and conj. [for quoti or cuti, from pronom. stem ka-, Lat. quo-, whence qui, etc., and locat. ending -ti of stem to-, whence tum, etc.].I.As adv. of manner.A. 1.In independent questions (colloq.; rare in class. prose; not in Cic.): De. Quid? ut videtur mulier? Ch. Non, edepol, mala. De. Ut morata'st? Ch. Nullam vidi melius mea sententia, Plaut. Merc. 2, 3, 56 sq.:2.salve! ut valuisti? quid parentes mei? Valent?
id. ib. 5, 2, 107; id. Pers. 2, 5, 8:ut vales?
id. Most. 2, 19, 29; 3, 2, 28; Ter. Heaut. 2, 4, 26:ut sese in Samnio res habent?
Liv. 10, 18, 11:ut valet? ut meminit nostri?
Hor. Ep. 1, 3, 12; id. S. 2, 8, 1.—In exclamatory sentences (in all periods of the language): ut omnia in me conglomerat mala! Enn. ap. Non. p. 90, 14 (Trag. Rel. v. 408 Vahl.):3.ut corripuit se repente atque abiit! Hei misero mihi!
Plaut. Merc. 3, 4, 76:ut dissimulat malus!
id. ib. 5, 4, 13:ut volupe est homini si cluet victoria!
id. Poen. 5, 5, 15: ut multa verba feci;ut lenta materies fuit!
id. Mil. 4, 5, 4:ut scelestus nunc iste te ludos facit!
id. Capt. 3, 4, 47:ut saepe summa ingenia in occulto latent,
id. ib. 1, 2, 61; id. Rud. 1, 2, 75; 2, 3, 33 sq.:ut falsus animi est!
Ter. Eun. 2, 2, 42:heia! ut elegans est!
id. Heaut. 5, 5, 19:fortuna ut numquam perpetua est bona!
id. Hec. 3, 3, 46; cf. id. Phorm. 5, 8, 52:Gnaeus autem noster... ut totus jacet,
Cic. Att. 7, 21, 1:quae ut sustinuit! ut contempsit, ac pro nihilo putavit!
id. Mil. 24, 64:qui tum dicit testimonium ex nostris hominibus, ut se ipse sustentat! ut omnia verba moderatur, ut timet ne quid cupide... dicat!
id. Fl. 5, 12:quod cum facis, ut ego tuum amorem et dolorem desidero!
id. Att. 3, 11, 2:quanta studia decertantium sunt! ut illi efferuntur laetitia cum vicerint! ut pudet victos! ut se accusari nolunt! etc.,
id. Fin. 5, 22, 61:ut vidi, ut perii! ut me malus abstulit error!
Verg. E. 8, 41:ut melius quidquid erit pati!
Hor. C. 1, 11, 3:ut tu Semper eris derisor!
id. S. 2, 6, 53:o superbia magnae fortunae! ut a te nihil accipere juvat! ut omne beneficium in injuriam convertis! ut te omnia nimia delectant! ut to omnia dedecent!
Sen. Ben. 2, 13, 1:ut me in supremis consolatus est!
Quint. 6, prooem. 11.—In dependent questions.(α).With indic. (ante-class. and poet.): divi hoc audite parumper ut pro Romano populo... animam de corpore mitto, Enn. ap. Non. p. 150, 6 (Ann. v. 215 Vahl.): edoce eum uti res se habet, Plaut. [p. 1940] Trin. 3, 3, 21:(β).hoc sis vide ut avariter merum in se ingurgitat,
id. Curc. 1, 2, 33:hoc vide ut dormiunt pessuli,
id. ib. 1, 2, 66:illud vide os ut sibi distorsit carnufex,
Ter. Eun. 4, 4, 3:vide ut otiosus it, si dis placet,
id. ib. 5, 3, 10:illud vide, Ut in ipso articulo oppressit,
id. Ad. 2, 2, 21; 3, 5, 3:viden ut faces Splendidas quatiunt comas?
Cat. 61, 77:viden ut perniciter exiluere?
id. 62, 8:adspicite, innuptae secum ut meditata requirunt,
id. 62, 12:aspice, venturo laetantur ut omnia saeclo! (= omnia laetantia),
Verg. E. 4, 52 Forbig. ad loc.:nonne vides, croceos ut Tmolus odores, India mittit ebur,
id. G. 1, 56; id. E. 5, 6; id. A. 6, 779. —With subj. (class.):B.nescis ut res sit, Phoenicium,
Plaut. Ps. 4, 4, 1:oppido Mihi illud videri mirum, ut una illaec capra Uxoris dotem simiae ambadederit,
id. Merc. 2, 1, 16:nam ego vos novisse credo jam ut sit meus pater,
id. Am. prol. 104:narratque ut virgo ab se integra etiam tum siet,
Ter. Hec. 1, 2, 70:tute scis quam intimum Habeam te, et mea consilia ut tibi credam omnia,
id. Eun. 1, 2, 48:videtis ut omnes despiciat, ut hominem prae se neminem putet, ut se solum beatum se solum potentem putet?
Cic. Rosc. Am. 46, 135:videtisne ut Nestor de virtutibus suis praedicet?
id. Sen. 10, 31; id. Rosc. Am. 24, 66:credo te audisse ut me circumsteterint, ut aperte jugula sua pro meo capite P. Clodio ostentarint,
id. Att. 1, 16, 4:videte ut hoc iste correxerit,
id. Verr. 2, 1, 45, § 115:docebat ut omni tempore totius Galliae principatum Aedui tenuissent,
Caes. B. G. 1, 43:veniat in mentem, ut trepidos quondam majores vestros... defenderimus,
Liv. 23, 5, 8:aspice quo submittat humus formosa colores,
Prop. 1, 2, 9:infinitum est enumerare ut Cottae detraxerit auctoritatem, ut pro Ligario se opposuerit,
Quint. 6, 5, 10:vides ut alta stet nive candidum Soracte,
Hor. C. 1, 9, 1:nonne vides, ut... latus et malus Antennaeque gemant,
id. ib. 1, 14, 3 Orell. ad loc.:audis... positas ut glaciet nives Puro numine Juppiter,
id. ib. 3, 10, 7; id. S. 1, 8, 42; 2, 3, 315; Verg. A. 2, 4; Tib. 2, 1, 26; Prop. 2, 34 (3, 32), 57:mirum est ut animus agitatione motuque corporis excitetur,
Plin. Ep. 1, 6, 2.—Relative adverb of manner = eo modo quo, as.1.Without demonstr. as correlatives: ut aiunt, Enn. ap. Varr. L. L. 7, § 101 Mull. (fr inc. l. 10 Vahl.):2.ego emero matri tuae Ancillam... forma mala, ut matrem addecet familias,
Plaut. Merc. 2, 3, 79:apparatus sum ut videtis,
id. ib. 5, 2, 10:verum postremo impetravi ut volui,
id. Mil. 4, 5, 5:ero ut me voles esse,
id. Capt. 2, 1, 32:faciam ut tu voles,
id. Men. 5, 9, 90: ut vales? Tox. Ut queo, id. Pers. 1, 1, 16:ut potero feram,
Ter. And. 5, 3, 27:faciam ut mones,
id. Hec. 4, 4, 97:Ciceronem et ut rogas amo, et ut meretur et ut debeo,
Cic. Q. Fr. 3, 9, 9:cupiditates quae possunt esse in eo qui, ut ipse accusator objecit, ruri semper habitarit?
id. Rosc. Am. 14, 39:ut ex propinquis ejus audio, non tu in isto artificio callidior es, quam hic in suo,
id. ib. 17, 49:homo demens, ut isti putant,
id. Rep. 1, 1, 1:cumulate munus hoc, ut opinio mea fert, effecero,
id. ib. 1, 46, 70:non ut clim solebat, sed ut nunc fit, mimum introduxisti,
id. Fam. 9, 16, 7:Labienus, ut erat ei praeceptum, ne proelium committeret nisi, etc., monte occupato nostros exspectabat, proelioque abstinebat,
Caes. B. G. 1, 22:cuncta ut gesta erant exposuit,
Liv. 3, 50, 4:(Postumius) fugerat in legatione, ut fama ferebat, populi judicium,
id. 10, 46, 16:sed, ut plerumque fit, major pars meliorem vicit,
id. 21, 4, 1:nec temere, et ut libet conlocatur argentum, sed perite servitur,
Sen. Vit. Beat. 17, 2:servus, ut placet Chrysippo, perpetuus mercenarius est,
id. Ben. 3, 22, 1.—Esp. parenthet., to denote that the facts accord with an assumption or supposition made in the principal sentence (= sicut):si virtus digna est gloriatione, ut est,
Cic. Fin. 4, 18, 51:quorum etiamsi amplecterer virtutem, ut facio, tamen, etc.,
id. Phil. 10, 9, 18:quamvis fuerit acutus, ut fuit,
id. Ac. 2, 22, 69; cf.:incumbite in causam, Quirites, ut facitis,
id. Phil. 4, 5, 12:tu modo istam imbecillitatem valetudinis sustenta, ut facis,
id. Fam. 7, 1, 5:satis enim erat, probatum illum esse populo Romano, ut est,
id. Phil. 1, 15, 37.—With the correlative ita or sic: VTI LEGASSIT SVPER PECVNIA TVTELAVE SVAE REI, ITA IVS ESTO, Leg. XII. Tab. 5, fr. 3: alii, ut esse in suam rem ducunt, ita sint;3.ego ita ero ut me esse oportet,
Plaut. Men. 5, 6, 24 sq.:sic sum ut vides,
id. Am. 2, 1, 57:omnes posthabui mihi res, ita uti par fuit,
Ter. Phorm. 5, 8, 15:ut viro forti ac sapienti dignum fuit, ita calumniam ejus obtrivit,
Cic. Caecin. 7, 18.—In partic. with a superlative belonging to the principal sentence, attracted to the relative clause:haec ut brevissime dici potuerunt, ita a me dicta sunt (= ita breviter dicta sunt ut dici potuerunt),
Cic. de Or. 2, 41, 174.—So ut qui, with sup.:te enim semper sic colam et tuebor ut quem diligentissime,
Cic. Fam. 12, 62 fin.; without sic or ita:causas ut honorificentissimis verbis consequi potero, complectar,
id. Phil. 14, 11, 29:sed exigenda est ut optime possumus,
Quint. 12, 10, 38.—And with comp.:eruditus autem sic ut nemo Thebanus magis,
Nep. Epam. 2, 1; cf.:ad unguem Factus homo, non ut magis alter, amicus,
Hor. S. 1, 5, 33:cocto Chium sic convenit, ut non Hoc magis ullum aliud,
id. ib. 2, 8, 48.—Doubled ut ut, as indefinite relative, = utcumque, in whatever manner, howsoever (mostly ante-class.; only with indic.):4.gaudeo, ut ut erga me est merita,
Plaut. Am. 5, 1, 52:age jam, utut est, etsi'st dedecori, patiar,
id. Bacch. 5, 2, 85:utut est, mihi quidem profecto cum istis dictis mortuo'st,
id. Ps. 1, 3, 76:utut res sese habet, pergam, etc.,
id. Most. 3, 1, 14:non potis est pietati opsisti huic, ututi res sunt ceterae,
id. Ps. 1, 3, 36; id. Cist. 1, 1, 110:sed ut ut haec sunt, tamen hoc faciam,
Ter. Phorm. 3, 2, 46; cf. id. ib. 3, 1, 4; id. Heaut. 1, 2, 26; id. Ad. 2, 2, 40; 4, 4, 22:ut ut est res, casus consilium nostri itineris judicabit,
Cic. Att. 15, 25 B. and K. (dub.;v. Orell. ad loc.): sed ut ut est, indulge valetudini tuae,
id. Fam. 16, 18, 1 dub. (al. ut est).—Causal, as, = prout, pro eo ut.a.Introducing a general statement, in correspondence with the particular assertion of the principal clause, ut = as, considering... that, in accordance with:b.atque, ut nunc sunt maledicentes homines, uxori meae mihique objectent, lenociniam facere,
Plaut. Merc. 2, 3, 75:ut aetas mea est, atque ut huic usus facto est,
id. Men. 5, 2, 1:haud scio hercle ut homo'st, an mutet animum,
Ter. Phorm. 5, 2, 9:praesertim, ut nunc sunt mores,
id. ib. 1, 2, 5:atque ille, ut semper fuit apertissimus, non se purgavit, sed, etc.,
Cic. Mur. 25, 51:permulta alia colligit Chrysippus, ut est in omni historia curiosus,
id. Tusc. 1, 45, 108:magnifice et ornate, ut erat in primis inter suos copiosus, convivium comparat,
id. Verr. 2, 1, 26, § 65:Kal. Sextilibus, ut tunc principium anni agebatur, consulatum ineunt,
Liv. 3, 6, 1:tribuni, ut fere semper reguntur a multitudine magis quam regunt, dedere plebi, etc.,
id. 3, 71, 5:transire pontem non potuerunt, ut extrema resoluta erant, etc.,
id. 21, 47, 3.—Ellipt.:mortales multi, ut ad ludos, convenerant (ut fit, si ludi sunt),
Plaut. Men. prol. 30:Epicharmi, acuti nec insulsi hominis, ut Siculi,
as was natural, he being a Sicilian, Cic. Tusc. 1, 8, 15; so,Diogenes, liberius, ut Cynicus... inquit,
id. ib. 5, 33, 92:ceterum haec, ut in secundis rebus, segniter otioseque gesta,
Liv. 23, 14, 1.—Reflecting the assertion to particular circumstances, etc., ut = for, as, considering:c.hic Geta ut captus est servorum, non malus,
Ter. Ad. 3, 4, 34:ut est captus hominum,
Cic. Tusc. 2, 27, 65; Caes. B. G. 4, 3: Themistocles ut apud nos perantiquus, ut apud Athenienses non ita sane vetus, in regard to us, etc., Cic. Brut. 10, 41:Caelius Antipater, scriptor, ut temporibus illis, luculentus,
for those times, id. ib. 26, 102:nonnihil, ut in tantis malis est profectum,
considering the unfortunate state of affairs, id. Fam. 12, 2, 2:(orationis genus) ut in oratore exile,
for an orator, id. Or. 3, 18, 66:multae (erant in Fabio) ut in homine Romano, litterae,
id. Sen. 4, 12:consultissimus vir, ut in illa quisquam esse aetate poterat,
Liv. 1, 18, 1:florentem jam ut tum res erant,
id. 1, 3, 3:Apollonides orationem salutarem, ut in tali tempore, habuit,
id. 24, 28, 1:Sp. Maelius, ut illis temporibus praedives,
id. 4, 13, 1: insigni, ut illorum temporum habitus erat, triumpho, id. 10, 46, 2:Ardeam Rutuli habebant, gens ut in ea regione atque in ea aetate divitiis praepollens,
id. 1, 57, 1:vir, ut inter Aetolos, facundus,
id. 32, 33, 9:Meneclidas, satis exercitatus in dicendo, ut Thebanus scilicet,
Nep. Epam. 5, 2:ad magnam deinde, ut in ea regione, urbem pervenit,
Curt. 9, 1, 14:multum, ut inter Germanos, rationis ac sollertiae,
Tac. G. 30. —Ut before relatives, with subj., as it is natural for persons who, like one who, since he, since they, etc.; seeing that they, etc. (not in Cic.):d.non demutabo ut quod certo sciam,
seeing that I know it for certain, Plaut. Ps. 1, 5, 153:prima luce sic ab castris proficiscuntur ut quibus esset persuasum non ab hoste, sed ab homine amicissimo consilium datum,
Caes. B. G. 5, 31, 6:facile persuadent (Lucumoni) ut cupido honorum, et cui Tarquinii materna tantum patria esset,
Liv. 1, 34, 6:inde consul, ut qui jam ad hostes perventum cerneret, explorato, etc., procedebat,
id. 38, 18, 7:Philippus, ut cui de summa rerum adesset certamen, adhortandos milites ratus, etc.,
id. 33, 4, 11:Tarquinius ad jus regni nihil praeter vim habebat, ut qui neque populi jussu, neque auctoribus patribus regnaret,
id. 1, 49, 3; 25, 23, 3:Aequorum exercitus, ut qui permultos annos imbelles egissent, sine ducibus certis, sine imperio,
id. 9, 45, 10:igitur pro se quisque inermes, ut quibus nihil hostile suspectum esset, in agmen Romanum ruebant,
id. 30, 6, 3; 23, 15, 4; 23, 29, 12:omnia nova offendit, ut qui solus didicerit quod inter multos faciendum est,
as is natural in one who, since he, Quint. 1, 2, 19:in omni autem speciali inest generalis, ut quae sit prior,
id. 3, 5, 9:ignara hujusce doctrinae loquacitas erret necesse est, ut quae vel multos vel falsos duces habeat,
id. 12, 2, 20; 5, 14, 28; 11, 3, 53.—Rarely with participle:ne Volsci et Aequi... ad urbem ut ex parte captam venirent,
Liv. 3, 16, 2:gens ferox cum procul visis Romanorum signis, ut extemplo proelium initura, explicuisset aciem, etc.,
id. 7, 23, 6.—With perinde or pro eo, with reference to several alternatives or degrees to be determined by circumstances, as, according as, to the extent that, in the measure that, etc.:C.perinde ut opinio est de cujusque moribus, ita quid ab eo factum et non factum sit, existimari potest,
Cic. Clu. 25, 70:in exspectatione civitas erat, perinde ut evenisset res, ita communicatos honores habitura,
Liv. 7, 6, 8: pro eo ut temporis difficultas aratorumque penuria tulit, Metell. ap. Cic. Verr. 2, 3, 54, § 126.—Transf. of local relations, like Gr. hina, where (very rare):II.in eopse astas lapide, ut praeco praedicat,
Plaut. Bacch. 4, 7, 17:flumen uti adque ipso divortio (aquae sunt),
Lucil. 8, 18 Mull.:in extremos Indos, Litus ut longe resonante Eoa Tunditur unda,
Cat. 11, 2 sqq.; 17, 10; cf. Verg. A. 5, 329; Lucr. 6, 550 Munro ad loc.Conj.A.Introducing comparative clauses of manner, = eodem modo quo, as, like.1.In gen.(α).With sic as correlative:(β).haec res sic est ut narro tibi,
Plaut. Most. 4, 3, 40:quae si ut animis sic oculis videre possemus, nemo de divina ratione dubitaret,
Cic. N. D. 2, 39, 99:Pomponium Atticum sic amo ut alterum fratrem,
id. Fam. 13, 1, 5:si sic ageres ut de eis egisti qui jam mortui sunt... ne tu in multos Autronios incurreres,
id. Brut. 72, 251:sic, Scipio, ut avus hic tuus, ut ego, justitiam cole,
id. Rep. 6, 15, 15:ut dicere alia aliis magis concessum est, sic etiam facere,
id. Quint. 11, 3, 150 (for ut... sic, in similes, v. sic, IV. 1. a.).—With ita as correlative:(γ).ut sementem feceris, ita metes,
Cic. Or. 2, 65, 261:quamobrem, ut ille solebat, ita nunc mea repetat oratio populi origines,
id. Rep. 2, 1. 3:non ut injustus in pace rex ita dux belli pravus fuit,
Liv. 1, 53, 1:ut haec in unum congeruntur, ita contra illa dispersa sunt,
Quint. 9, 3, 39.—With other correlatives:(δ).in balteo tracta ex caseo ad eundem modum facito ut placentum sine melle,
Cato, R. R. 78:encytum ad eundem modum facito uti globos,
id. ib. 80:cum animi inaniter moveantur eodem modo rebus his quae nulla sint ut iis quae sint,
Cic. Ac. 2, 15, 47:disputationem exponimus, eisdem fere verbis, ut disputatumque est,
id. Tusc. 2, 3, 9: scelerum caput, ut tute es item omnis censes esse' [p. 1941] Plaut. Rud. 4, 4, 55:ut filium bonum patri esse oportet, item ego sum patri,
id. Am. 3, 4, 9:fecisti item ut praedones solent,
Cic. Verr. 2, 4, 9, § 21:item ut illo edicto de quo ante dixi... edixit, etc.,
id. ib. 2, 1, 45, § 117;so with item,
id. Or. 60, 202:is reliquit filium Pariter moratum ut pater eius fuit,
Plaut. Aul. prol. 21.—With atque:nec fallaciam astutiorem ullus fecit Poeta atque ut haec est fabrefacta a nobis,
Plaut. Cas. 5, 1, 7.—And after aliter = than:si aliter ut dixi accidisset,
Cic. Rep. 1, 4, 7.—Without correlative:2.rem omnem uti acta erat cognovit,
Sall. J. 71, 5:quare perge ut instituisti,
Cic. Rep. 2, 11, 22:apud me, ut apud bonum judicem, argumenta plus quam testes valent,
id. ib. 1, 38, 59:miscent enim illas et interponunt vitae, ut ludum jocumque inter seria,
Sen. Vit. Beat. 12, 2:comitetur voluptas, et circa corpus ut umbra versetur,
id. ib. 13, 5:ut in animum ejus oratio, ut sol in oculos, incurrat,
Quint. 8, 2, 23.—In partic.a.Ut... ita or ut... sic; co-ordinate, introducing contrasted clauses.(α).= cum... tum, as... so, as on the one hand... so on the other, both and:(β).ut errare potuisti, sic decipi te non potuisse, quis non videt?
Cic. Fam. 10, 20, 2:ut Poeni ad moenia urbis Romanae nullo prohibente se pervenisse in gloria ponebant, ita pigebat irriti incepti,
Liv. 26, 37, 6:Dolabellam ut Tarsenses ita Laodiceni ultra arcessierunt,
Cic. Fam. 12, 13, 4:fert sortem suam quisque ut in ceteris rebus ita in amicitiis,
Sen. Ben. 2, 28, 3.—Concessive, = etsi... tamen, although... yet:b.consul, ut fortasse vere, sic parum utiliter in praesens certamen, respondit, etc.,
Liv. 4, 6, 2:Saguntini, ut a proeliis quietem habuerant per aliquot dies, ita non cessaverant ab opere,
id. 21, 11, 5:ut quies certaminum erat, ita ab apparatu operum nihil cessatum,
id. 21, 8, 1:haec omnia ut invitis, ita non adversantibus patriciis transacta,
id. 3, 55, 15:in agrum Nolanum exercitum traducit, ut non hostiliter statim, ita... nihil praetermissurus,
id. 23, 14, 6; 23, 34, 12:uti longe a luxuria, ita famae propior,
Tac. Agr. 6:ut multo infirmior, ita aliquatenus lucidior,
Quint. 10, 1, 74:ut est utilis saepe... ita obstabit melioribus,
id. 12, 2, 12:quod, ut optimum est, ita longe quidem, sed sequitur tamen,
id. 5, 12, 9; cf. id. 10, 1, 62.—With certe in place of ita:ut non demens, crudelis certe videtur,
Quint. 9, 2, 91.—Ita... ut;c.in oaths or strong asseverations: ita me di amabunt ut ego hunc ausculto lubens,
Plaut. Aul. 3, 5, 22:ita me di ament ut ego nunc non tam meapte causa Laetor quam illius,
Ter. Heaut. 4, 3, 8:ita me di amabunt, ut nunc Menedemi vicem Miseret me,
id. ib. 4, 5, 1:ita vivo ut maximos sumptus facio,
Cic. Att. 5, 15, 2.—So with sic:sic me di amabunt ut me tuarum miseritum'st fortunarum,
Ter. Heaut. 3, 1, 54.—In exemplifications.(α).In gen., as for example, for instance:(β).nam aut ipsa cognitio rei perquiritur, ut: virtus suam ne, etc., aut agendi consilium exquiritur, ut: sitne sapienti, etc.,
Cic. de Or. 3, 29, 112:sunt bestiae in quibus inest aliquid simile virtutis, ut in leonibus, ut in canibus, in equis, etc.,
id. Fin. 5, 14, 38:in libero populo, ut Rhodi, ut Athenis, nemo est civium qui, etc.,
id. Rep. 1, 31, 47:qui rem publicam constituissent, ut Cretum Minos, Lacedaemoniorum Lycurgus, etc.,
id. ib. 2, 1, 2; id. Ac. 2, 24, 76; id. Inv. 2, 52, 157:est aliquid quod dominus praestare servo debeat, ut cibaria, ut vestiarium,
Sen. Ben. 3, 21, 2:est etiam amarum quiddam... et aere, ut illud Crassi Ego te consulem putem? etc.,
Quint. 8, 3, 89; 4, 3, 12.—Where several instances are adduced, if each of them singly is made prominent, ut is repeated with each;if they are taken in a group, ut occurs but once, e. g. quod erant, qui aut in re publica, propter sapientiam florerent, ut Themistocles, ut Pericles, ut Theramenes, aut, qui.. sapientiae doctores essent, ut Gorgias, Thrasymachus, Isocrates, etc.,
Cic. de Or. 3, 16, 59.—Ut si, if for instance; for example, if, etc.; with subj.:d.ut si accusetur is qui P. Sulpicium se fateatur occidisse,
Auct. Her. 1, 15, 25:ut si quis hoc velit ostendere, eum qui parentem necarit, etc.,
Cic. Inv. 2, 15, 48:ut si qui docilem faciat auditorem, etc.,
id. ib. 1, 18, 26:ut si qui in foro cantet,
id. Off. 1, 40, 145:ut si quis ei quem urgeat fames venenum ponat,
Liv. 6, 40, 12; cf. Auct. Her. 2, 26, 4; 2, 27, 43; 3, 2, 2; Cic. Inv. 1, 49, 92:ut si obsessi de facienda ad hostem deditione deliberent,
Quint. 3, 8, 23:ut si des arma timidis et imbellibus,
id. 12, 5, 2; 5, 10, 34; 2, 4, 18; 9, 2, 79 et saep.—So with cum:ut cum marem feminamque filios dicimus,
Quint. 9, 3, 63; 1, 6, 22; 3, 8, 30; 9, 1, 3.—Before an appositive noun, as, the same as, like:e.qui canem et felem ut deos colunt,
Cic. Leg. 1, 11, 32:ut militiae Africanum ut deum coleret Laelius,
id. Rep. 1, 12, 18:suam vitam ut legem praefert suis civibus,
id. ib. 1, 34, 52:habuit (ei) honorem ut proditori, non ut amico fidem,
id. Verr. 2, 1, 15, § 38:Hannibalem, non ut prudentem tantum virum, sed ut vatem omnium quae tum evenirent admirari,
Liv. 36, 15, 2: (Dionysium) dimisi a me ut magistrum Ciceronum non lubenter;ut hominem ingratum non invitus,
in his capacity of, Cic. Att. 8, 10:qui ante captas Syracusas non desciverant... ut socii fideles accepti, quos metus post captas Syracusas dediderat, ut victi a victore leges acceperunt,
Liv. 25, 40, 4:qui et ipsum, ut ambiguae fidei virum, suspectum jam pridem habebat,
id. 24, 45, 12:Cicero ea quae nunc eveniunt cecinit ut vates,
Nep. Att. 16:et ipsam (virtutem) ut deos, et professores ejus ut antistites colite,
Sen. Vit. Beat. 26, 7:hunc ut deum homines intuebuntur,
Quint. 12, 10, 65:id ut crimen ingens expavescendum est,
id. 9, 3, 35.—Ut si = quasi, velut si, tamquam si, as if, just as if:f.mater coepit studiose... educere ita uti si esset filia,
Ter. Eun. 1, 2, 37:Rufio tuus ita desiderabatur ut si esset unus e nobis,
Cic. Fam. 7, 20, 1:ejus negotium sic velim suscipias ut si esset res mea,
id. ib. 2, 14, 1:ita se gerant in istis Asiaticis itineribus ut si iter Appia via faceres,
id. Q. Fr. 1, 1, 6:qui aliis nocent ut in alios liberales sint, in eadem sunt injustitia ut si in suam rem aliena convertant,
id. Off. 1, 14, 42; id. Opt. Gen. 4, 10:similes sunt ut si qui gubernatorem in navigando nihil agere dicant,
like men who should say, Cic. Sen. 6, 17: similiter facere eos... ut si nautae certarent, etc., they act like sailors who, etc., id. Off. 1, 25, 87.—Ut quisque... ita (sic), with superlatives (= eo magis... quo magis, with indefinite subjects): ut quisque est vir optimus, ita difficillime alios improbos suspicatur, the better a man is, the more difficult it is for him to, etc., Cic. Q. Fr. 1, 1, 4, § 12:(α).ut quaeque res est turpissima, sic maxime et maturissime vindicanda est,
id. Caecin. 2, 7:ut quisque (morbus) est difficillimus, ita medicus nobilissimus quaeritur,
id. Clu. 21, 57:ut quisque te maxime cognatione... attingebat, ita maxime manus tua putabatur,
id. Verr. 2, 2, 10, § 27; id. Off. 1, 16, 50; 1, 19, 64:nam ut quaeque forma perfectissima ita capacissima est,
Quint. 1, 10, 40.—This construction is variously modified,With ita understood:(β).facillime ad res injustas impellitur ut quisque altissimo animo est,
Cic. Off. 1, 19, 65. —With virtual superlatives:(γ).ut quisque in fuga postremus ita in periculo princeps erat,
Cic. Verr. 2, 5, 34, § 90:ut quisque optime institutus est, esse omnino nolit in vita, si, etc.,
id. Fin. 5, 20, 57.—The superlatives omitted in either clause:(δ).ut quisque aetate antecedit, ita sententiae principatum tenet,
Cic. Sen. 18, 64:ut quisque aetate et honore antecedebat, ita sententiam dixit,
id. Verr. 2, 4, 64, § 143:pro se quisque, ut in quoque erat auctoritatis plurimum, ad populum loquebatur,
id. ib. 2, 1, 27, §68: ut quisque gradu proximus erat, ita ignominiae objectus,
Liv. 9, 6, 1:ut quisque maxime laboraret locus, aut ipse occurrebat, aut aliquos mittebat,
id. 34, 38, 6.—And with tum = ita:nec prodesse tantum, sed etiam amari potest, tum... ut quisque erit Ciceroni simillimus,
in proportion to his resemblance, Quint. 2, 5, 20.—With a comparative in one of the terms:(ε).major autem (societas est) ut quisque proxime accederet,
Cic. Lael. 5, 19.—Without superlative, as, according as:B.de captivis, ut quisque liber aut servus esset, suae fortunae a quoque sumptum supplicium est,
Liv. 3, 18, 10 (for ut quisque... ita, in temporal clauses, v. B. 3. g infra).—Introducing a temporal clause, the principal predicate being an immediate sequence; orig. = quo tempore.1.With perf. indic.a.In gen., as soon as:b.principio ut illo advenimus... continuo Amphitruo delegit viros, etc.,
Plaut. Am. 1, 1, 49:ut hinc te intro ire jussi, opportune hic fit mi obviam,
Ter. And. 3, 4, 11:ut abii abs te fit forte obviam Mihi Phormio,
id. Phorm. 4, 3, 12:ut modo argentum tibi dedimus apud forum, recta domum Sumus profecti,
id. ib. 5, 6, 19; id. Hec. 3, 3, 5; 5, 1, 26; id. Eun. 4, 7, 12:qui ut peroravit, surrexit Clodius,
Cic. Q. Fr. 2, 3, 2:eumque ut salutavit, amicissime apprehendit,
id. Rep. 1, 11, 7:qui ut huc venit... hominesque Romanos bellicis studiis ut vidit incensos, existimavit, etc.,
id. ib. 2, 13, 25; cf. id. Verr. 2, 4, 22, § 48; id. Phil. 9, 4, 9; id. Brut. 8, 30:ut vero aquam ingressi sunt... tum utique egressis rigere omnibus corpora,
Liv. 21, 54, 9:ut haec dicta in senatu sunt, dilectus edicitur,
id. 3, 10, 9; 23, 34, 6; 24, 44, 10.—In oblique discourse:c.Ariovistum, ut semel Gallorum copias vicerit, superbe et crudeliter imperare,
Caes. B. G. 1, 31.—With primum, when first, as soon as ever:d.atque ego, ut primum fletu represso loqui posse coepi, Quaeso inquam, etc.,
Cic. Rep. 6, 15, 15:Siculi, ut primum videre volgari morbos, in suas quisque urbes dilapsi sunt,
Liv. 25, 26, 13: ut primum lingua coepit esse in quaestu, curam morum qui diserti habebantur reliquerunt, Quint. prooem. 13.—Rarely of coincidence in time:e.nam ut dudum adcurrimus ad Alcesimarchum... tum mi puto prae timore hic excidisse Cistellam,
Plaut. Cist. 4, 2, 46.—Ut = ex quo tempore. since:2.ut Brundusio profectus es, nullae mihi abs te sunt redditae litterae,
Cic. Att. 1, 15, 2.—With imperf. indic.(α).In gen.: Fabii oratio fuit qualis biennio ante;(β).deinde, ut vincebatur consensu, versa ad P. Decium collegam poscendum,
Liv. 10, 22, 2:deinde ut nulla vi perculsos sustinere poterat, Quid ultra moror, inquit, etc.,
id. 10, 28, 20:Marcellus, ut tanta vis ingruebat mali, traduxerat in urbem suos,
id. 25, 26, 15:ut vero... exurebatur amoenissimus Italiae ager, villaeque passim incendiis fumabant... tum prope de integro seditione accensi,
id. 22, 14, 1.— And with perf. and imperf. in co-ordinate clauses:consules, ut ventum ad Cannas est, et in conspectu Poenum habebant,
Liv. 22, 44, 1:ut in extrema juga ventum, et hostes sub oculis erant,
id. 22, 14, 3:ut Poenus apparuit in collibus, et pauci... adferebant, etc.,
id. 24, 1, 6.—Of repeated past actions, whenever:3.ut quaeque pars castrorum nudata defensoribus premi videbatur, eo occurrere et auxilium ferre,
Caes. B. G. 3, 4.—With plupf.(α).= postquam (rare):(β).ut hinc forte ea ad obstetricem erat missa,
Ter. Ad. 4, 4, 10:ut ad mare nostrae cohortes excubuerant, accessere subito prima luce Pompejani,
Caes. B. C. 3, 63.—In epistolary style = the Engl. perf.:(γ).litteras scripsi... statim ut tuas legeram (= litteras nunc scribo, ut tuas legi),
Cic. Att. 2, 12, 4:ut Athenas a. d. VII. Kal. Quinct. veneram, exspectabam ibi jam quartum diem Pomptinium (= ut veni, exspecto),
id. ib. 5, 10, 1.—Of repeated past actions, whenever:4.ut cujusque sors exciderat... alacer arma capiebat,
Liv. 21, 42, 3 dub.:ut quisque istius animum offenderat, in lautumias statim coniciebatur,
Cic. Verr. 2, 5, 55, § 143:ut quidque ego apprehenderam, statim accusator extorquebat e manibus,
id. Clu. 19, 52:ut cuique erat locus attributus, ad munitiones accedunt,
Caes. B. G. 7, 81; cf.:ut quisque arma ceperat... inordinati in proelium ruunt,
Liv. 23, 27, 5.—With ita as correl.:ut enim quisque contra voluntatem ejus dixerat, ita in eum judicium de professione jugerum postulabatur,
Cic. Verr. 2, 3, 15, § 39.—With fut. perf., or, in oblique discourse, plupf. subj.:C.neque, ut quaeque res delata ad nos erit, tum denique scrutari locos debemus,
Cic. Or. 2, 34, 146:traditum esse ut quando aqua Albana abundasset, tum... victoriam de Veientibus dari,
Liv. 5, 15, 11 (for ut after simul, v. simul, VI.).—Introducing substantive clauses, that; always with subj. (cf. ut as interrog. adverb in dependent clauses, I. A. 3. supra).1.In object clauses.a.In clauses which, if independent, would take the imperative mood, often rendered by the Engl. infinitive.(α).After verbs denoting [p. 1942] to wish, request, pray, demand, or invite:(β).malim istuc aliis ita videatur quam uti tu, soror, te collaudes,
Plaut. Poen. 5, 4, 18:equidem mallem ut ires,
Cic. Att. 1, 16, 8:equidem vellem ut pedes haberent (res tuae),
id. Fam. 7, 31, 2:volo uti mihi respondeas num quis, etc.,
id. Vatin. 7, 17:precor (deos) ut his infinitis nostris malis contenti sint,
id. Q. Fr. 1, 3, 9:postulo ut ne quid praejudicati afferatis,
id. Clu. 2, 5:petebant uti equites praemitterent,
Caes. B. G. 4, 11:tibi instat Hortensius ut eas in consilium,
Cic. Quint. 10, 34:hoc ut aliquando fieret, instabat,
Sen. Clem. 2, 1, 2:illum Dolabellae dixisse (= eum rogasse) ut ad me scriberet (= me rogaret), ut in Italiam quam primum venirem,
Cic. Att. 11, 7, 2:cupio ut quod nunc natura et impetus est, fiat judicium,
Sen. Clem. 2, 2, 2:senectutem ut adipiscantur omnes optant,
Cic. Lael. 2, 4:exigo a me, non ut optimis par sim, sed ut malis melior,
Sen. Vit. Beat. 17, 3.—With ut ne = ne:Trebatio mandavi, ut, si quid te eum velles ad me mittere, ne recusaret,
Cic. Fam. 4, 1, 2; Tac. H. 4, 58 fin. —Also without verb, like utinam, to express a wish;esp. in imprecations (ante-class.): ut te cum tua Monstratione magnus perdat Juppiter,
Ter. Ad. 4, 6, 2:ut illum di deaeque perdant,
id. Eun. 2, 3, 10; id. Heaut. 4, 6, 6.—After verbs expressing or implying advice, suggestion, or exhortation:(γ).ego vos hortari tantum possum ut, etc.,
Cic. Lael. 5, 17:quod suades ut ad Quinctium scribam, etc.,
id. Att. 11, 16, 4:tibi auctor sum ut eum tibi ordinem reconcilies,
id. Fam. 1, 9, 26:censeo ut iter reliquum conficere pergas,
I propose, id. Or. 2, 71, 200; Caes. B. C. 1, 2; Liv. 30, 40, 4:dixeram a principio ut sileremus,
I had advised, Cic. Brut. 42, 157:Pompejum monebat ut meam domum metueret,
id. Sest. 64, 133:equidem suasi ut Romam pergeret,
id. Att. 16, 8, 2:M. Messalae et ipsi Attico dixit ut sine cura essent,
exhorted, id. ib. 16, 16, A, 5.—After verbs expressing resolution or agreement to do something:(δ).rus ut irem jam heri constitiveram,
Plaut. Ps. 1, 5, 136:decrevistis ut de praemiis militum primo quoque tempore referretur,
Cic. Phil. 5, 2, 4:constitueram ut pridie Idus Aquini manerem,
id. Att. 16, 10, 1:statuunt ut decem millia hominum in oppidum submittantur,
Caes. B. G. 7, 21:Hasdrubal paciscitur cum Celtiberorum principibus ut copias inde abducant,
Liv. 25, 33, 3:illos induxisse in animum, ut superbo quondam regi, tum infesto exuli proderent (patriam),
id. 2, 5, 7; 27, 9, 9; 42, 25, 11:ut ne plebi cum patribus essent conubia sanxerunt,
Cic. Rep. 2, 27, 63:servitia urbem ut incenderent conjurarunt,
Liv. 4, 45, 1.—After verbs of command or prohibition:(ε).imperat Laelio ut per collis circumducat equites,
Liv. 28, 33, 11:illud praecipiendum fuit ut... diligentiam adhiberemus,
Cic. Lael. 16, 60:M. Aemilio senatus negotium dat ut Patavinorum seditionem comprimeret,
Liv. 41, 27, 3:consul edicere est ausus ut senatus ad vestitum rediret,
Cic. Pis. 8, 18:jubet sententiam ut dicant suam,
Plaut. Am. 1, 1, 50:hic tibi in mentem non venit jubere ut haec quoque referret,
Cic. Verr. 2, 4, 12, § 28.—With ne:iis praedixit, ut ne prius Lacedaemoniorum legatos dimitteret, quam ipse esset remissus,
Nep. Them. 7, 3.—Verbs expressing permission:b.atque ille legem mihi de XII. tabulis recitavit quae permittit ut furem noctu liceat occidere,
Cic. Tull. 20, 47:concedo tibi ut ea praetereas quae, etc.,
id. Rosc. Am. 19, 54:dabis mihi hanc veniam ut eorum... auctoritatem Graecis anteponam,
id. de Or. 1, 6, 23:ille tibi potestatem facturus est ut eligas utrum velis,
id. Div. in Caecil. 14, 45:illud natura non patitur ut aliorum spoliis nostras facultates augeamus,
id. Off. 3, 5, 22.—In dependent clauses implying an aim or end.(α).After verbs denoting direction and inclination of the mind, care, purpose, intention, or striving:(β).ut plurimis prosimus enitimur,
Cic. Ac. 2, 2, 6:facilior erit ut albam esse nivem probet quam erat Anaxagoras,
he will be more inclined, disposed, id. ib. 2, 36, 117: ne ille longe aberit ut argumento credat philosophorum, far remote from believing = not inclined, id. ib. 2, 47, 144: qui sibi hoc sumpsit ut conrigat mores aliorum, quis huic ignoscat si, who undertakes to correct, id. Verr. 2, 3, 1, § 2:navem idoneam ut habeas diligenter videbis,
care, id. Fam. 16, 1, 2:ille intellexit id agi atque id parari ut filiae suae vis afferretur,
id. Verr. 2, 1, 26, § 67:pater potuit animum inducere ut naturam ipsam vinceret,
id. Rosc. Am. 19, 53:cum senatus temptaret ut ipse gereret sine rege rem publicam,
id. Rep. 2, 12, 23:equidem ut honore dignus essem, maxime semper laboravi,
id. Planc. 20, 50:omni contentione pugnatum est ut lis haec capitis existimaretur,
id. Clu. 41, 116:omnis spes ad id versa ut totis viribus terra adgrederentur,
Liv. 24, 34, 12:omnis cura solet in hoc versari, semper ut boni aliquid efficiam dicendo,
Cic. de Or. 2, 75, 306:se miliens morituros potius quam ut tantum dedecoris admitti patiantur,
Liv. 4, 2, 8; 2, 34, 11.—Verbs of effecting:(γ).nec potui tamen Propitiam Venerem facere uti esset mihi,
Plaut. Poen. 2, 6:prior pars orationis tuae faciebat ut mori cuperem,
Cic. Tusc. 1, 47, 112:caritas annonae faciebat ut istuc... tempore magnum videretur,
id. Verr. 2, 3, 92, § 215:sol efficit ut omnia floreant,
id. N. D. 2, 15, 41:potest praestare ut ea causa melior esse videatur,
id. Or. 1, 10, 44:non committam ut tibi ipse insanire videar,
id. Fam. 5, 5, 3:di prohibeant, judices, ut hoc praesidium sectorum existimetur,
id. Rosc. Am. 52, 151:effecisti ut viverem et morerer ingratus,
Sen. Ben. 2, 25, 1:quibus nihil aliud actum est quam ut pudor hominibus peccandi demeretur,
id. Vit. Beat. 26, 6.—Verbs of obtaining:(δ).Dumnorix a Sequanis impetrat ut per fines suos Helvetios ire patiantur,
Caes. B. G. 1, 9:quid assequitur, nisi hoc ut arent qui... in agris remanserunt,
what does he gain, Cic. Verr. 2, 3, 55, § 128:facile tenuit ut (Chalcidis) portae sibi aperirentur,
Liv. 35, 51, 6:vicerunt tribuni ut legem perferrent,
id. 4, 25, 13.—Verbs of inducing and compelling:(ε).nec ut omnia quae praescripta sunt defendamus necessitate ulla cogimur,
Cic. Ac. 2, 3, 8:civitati persuasit ut de finibus suis exirent,
Caes. B. G. 1, 2:exspectatione promissi tui moveor ut admoneam te,
Cic. Fam. 9, 8, 1:Parhedrum excita ut hortum ipse conducat,
id. ib. 16, 18, 2:ille adduci non potest ut... ne lucem quoque hanc eripere cupiat, etc.,
id. Rosc. Am. 52, 150:impellit alios avaritia, alios iracundia ut levem auditionem pro re comperta habeant,
Caes. B. G. 7, 42:ut de clementia scriberem, Nero Caesar, una me vox tua maxime compulit,
Sen. Clem. 2, 1, 1.—After verbs implying duty, right, rule, condition, or possibility:c.cum mihi ne ut dubitem quidem relinquatur,
not even the possibility of doubt, Cic. Ac. 2, 38, 119:obsides inter se dent, Sequani ne itinere Helvetios prohibeant, Helvetii ut sine maleficio transeant,
Caes. B. G. 1, 9:se ita a majoribus didicisse ut magis virtute quam dolo contenderent,
id. ib. 1, 13:mea lenitas hoc exspectavit ut id quod latebat erumperet,
Cic. Cat. 2, 12, 27:(natura) nobis insculpsit in mentibus, ut eos (deos) aeternos et beatos haberemus,
id. N. D. 1, 17, 45:hoc mihi Metellus non eripuit, hoc etiam addidit ut quererer hoc sociis imperari,
he gave the additional right, id. Verr. 2, 2, 68, § 164:ut vero conloqui cum Orpheo, Musaeo, Homero liceat, quanti tandem aestimatis?
the privilege of conversing, id. Tusc. 1, 41, 98:respondet Socrates sese meruisse ut amplissimis honoribus decoraretur,
id. Or. 1, 54, 272:meruit ut suspendatur,
Sen. Ep. 7, 5:quia enim non sum dignus prae te ut figam palum in parietem,
Plaut. Mil. 4, 4, 4.—So after dignus, Liv. 24, 16, 19; Quint. 8, 5, 12.—After verbs of fearing, where ut implies a wish contrary to the fear; that not:d.rem frumentariam, ut satis commode supportari posset, timere se dicebant,
Caes. B. G. 1, 39:vereor ut satis diligenter actum sit in senatu de litteris meis,
Cic. Att. 6, 4, 2:verebar ut redderentur,
id. Fam. 12, 19, 1:sin homo amens diripiendam urbem daturus est, vereor ut Dolabella ipse satis nobis prodesse possit,
id. ib. 14, 14, 1:veretur Hiempsal ut foedus satis firmum sit,
id. Leg. 2, 22, 58:timeo ut sustineas,
id. Fam. 14, 2, 3:o puer, ut sis vitalis, metuo, et majorum ne quis amicus Frigore te feriat,
Hor. S. 2, 1, 60.— So sometimes after video, with weakened force: vide ut sit, nearly = perhaps it is not (cf. Roby, Gr. 2, p. 280): considerabitis, vestri similes feminae sintne Romae;si enim non sunt, videndum est, ut honeste vos esse possitis,
Cic. Fam. 14, 14, 1.—Very rarely ut stands for ne after verbs of fearing:quia nihil minus, quam ut egredi obsessi moenibus auderent, timeri poterat,
Liv. 28, 22, 12 Weissenb. ad loc.:ut ferula caedas meritum... non vereor,
Hor. S. 1, 3, 120 Jan. and Orell. ad loc. —In interrogative clauses represented as untrue, rejecting a supposition or thought with indignation (nearly = fierine potest ut):2.me ut quisquam norit, nisi ille qui praebet cibum?
Plaut. Pers. 1, 3, 52:te ut ulla res frangat, tu ut umquam te corrigas?
Cic. Cat. 1, 9, 22:egone ut te interpellem?
id. Tusc. 2, 18, 42:pater ut in judicio capitis obesse filio debeat?
id. Planc. 13, 31:egone ut prolis meae fundam cruorem?
Sen. Med. 927.—In subject clauses, with impersonal predicates.a.With a predicate adjective.(α).With the idea of rule, duty, etc.:(β).id arbitror Adprime in vita utile esse, ut ne quid nimis,
Ter. And. 1, 1, 34:reliquum est ut de Catuli sententia dicendum videatur,
Cic. Imp. Pomp. 20, 59:praeclarum est et verum ut eos qui nobis carissimi esse debeant, aeque ac nosmet ipsos amemus,
id. Tusc. 3, 29, 73:ergo hoc sit primum ut demonstremus quem imitetur,
id. de Or. 2, 22, 90:proximum est ut doceam, etc.,
id. N. D. 2, 29, 73:extremum est ut te orem, etc.,
id. Fam. 4, 13, 7:ei (Dionysio) ne integrum quidem erat ut ad justitiam remigraret,
permission, id. Tusc. 5, 21, 62. —With predicates, aequum est, par (anteclass. and rare):aequom videtur tibi ut ego alienum quod est Meum esse dicam?
Plaut. Rud. 4, 7, 4:non par videtur... praesente ibus una paedagogus ut siet,
id. Bacch. 1, 2, 31.—In clauses expressing result and consequence:(γ).magnificum illud etiam et gloriosum ut Graecis de philosophia litteris non egeant, illud,
that result of my labors, Cic. Div. 2, 2, 5:consentaneum est huic naturae ut sapiens velit gerere et administrare rem publicam,
id. Fin. 3, 20, 68. —In clauses represented as real, true, false, certain, or probable (where the acc. and inf. might be used):b.concedetur verum esse ut bonos boni diligant,
Cic. Lael. 14, 50: sin autem illa veriora ut idem interitus animorum et corporum, etc., id. ib 4, 14; cf.:concedant ut hi viri boni fuerin (= concedant vere factum esse ut, etc.),
id. ib. 5, 18:si verum est ut populus Romanus omnis gentes virtute superarit, etc.,
Nep. Hann. 1, 1:de ipso Roscio potest illud quidem esse falsum ut circumligatus fuerit, angui,
Cic. Div. 2, 31, 66:non est verisimile ut Chrysogonus horum litteras adamarit aut humanitatem,
id. Rosc. Am. 41, 121:deos verisimile est ut alios indulgentius tractent propter parentis, alios propter futuram posterorum indolem,
Sen. Ben. 4, 32, 1; so,rarum est ut,
Quint. 3, 19, 3:quid tam inusitatum quam ut, etc.,
Cic. Imp. Pomp. 21, 62.—And after potius:multi ex plebe spe amissa potius quam ut cruciarentur... se in Tiberim praecipitaverunt,
Liv. 4, 12, 11.—With predicate nouns.(α).Expressing the idea of a verb which would require an object clause, with ut:(β).quoniam ut aliter facias non est copia,
Plaut. Merc. 5, 4, 30:Romano in hostico morandi causa erat ut hostem ad certamen eliceret,
Liv. 6, 31, 7:vetus est lex amicitiae ut idem amici semper velint,
Cic. Planc. 2, 5:consensus fuit senatus ut mature proficisceremur (= decretum est a senatu),
id. Fam. 3, 3, 1:fuit hoc sive meum, sive rei publicae fatum ut in me unum omnis illa inclinatio temporum incumberet,
ordained by fate, id. Balb. 26, 58:tempus est ut eamus ad forum,
Plaut. Mil. 1, 1, 72:dicasque tempus maximum esse ut eat,
id. ib. 4, 3, 9:primum est officium ut homo se conservet in naturae statu,
Cic. Fin. 3, 6, 20:ejus culturae hoc munus est ut efficiat, etc.,
id. ib. 4, 14, 38:caput illud est ut Lyconem recipias in necessitudinem tuam,
duty, id. Fam. 13, 19, 3; so,caput est ut, etc.,
id. de Or. 1, 19, 87:fuit hoc quoddam inter Scipionem et Laelium jus ut Scipio Laelium observaret parentis loco,
id. Rep. 1, 12, 18:mea ratio in dicendo haec esse solet ut boni quod habeat id amplectar,
id. de Or. 2, 72, 292; so,ratio est ut,
id. Verr. 1, 11, 34: est mos hominum ut [p. 1943] nolint eundem pluribus excellere, id. Brut. 21, 84:est hoc Gallicae consuetudinis ut, etc.,
Caes. B. G. 4, 5.—Expressing result and consequence:c.est hoc commune vitium in magnis liberisque civitatibus ut invidia gloriae comes sit,
Nep. Chabr. 3, 3.—With impersonal verbs.(α).Including the idea of a verb requiring an object clause, with ut:(β).convenit, victi utri sint eo proelio, urbem, agrum... seque uti dederent,
Plaut. Am. 1, 1, 71:mihi cum Dejotaro convenit ut ille in meis castris esset,
Cic. Att. 6, 1, 14:placitum est ut in aprico loco considerent,
id. Rep. 1, 12, 18:postea mihi placuit ut, etc.,
id. Or. 1, 34, 155:ad Appii Claudii senectutem accedebat etiam ut caecus esset,
id. Sen. 6, 16.—So after fit, it happens:fit ut natura ipsa ad ornatius dicendi genus incitemur,
Cic. Or. 2, 83, 338:potest fieri ut res verbosior haec fuerit, illa verior,
it may be that, id. Att. 8, 3, 6; id. Ac. 2, 11, 36; id. Verr. 2, 2, 77, § 190.—So with accidit, evenit, contigit: accidit... ut illo itinere veniret Lampsacum,
Cic. Verr. 2, 1, 24, § 63; so id. Imp. Pomp. 9, 25:sed tamen hoc evenit ut in vulgus insipientium opinio valeat,
id. Tusc. 2, 26, 63:utinam Caesari contigisset ut esset optimo cuique carissimus,
id. Phil. 5, 18, 49.—Denoting consequence:(γ).ex quo efficitur ut quidquid honestum sit, idem sit utile,
Cic. Off. 2, 3, 10:sequitur ut dicamus quae beneficia danda sint et quemadmodum,
Sen. Ben. 1, 11, 1:sequitur ut causa ponatur,
Cic. Or. 2, 81, 331.—Est, in the meaning fit, or causa est:3.est ut plerique philosophi nulla tradant praecepta dicendi,
it is a fact that, Cic. Or. 2, 36, 152:non est igitur ut mirandum sit ea praesentiri,
there is no reason for wondering, id. Div. 1, 56, 128:quando fuit ut quod licet non liceret?
id. Cael. 20, 48; so, in eo est ut, prope est ut, to be on the point of, to be near to:jam in eo rem fore ut Romani aut hostes aut domini habendi sint,
Liv. 8, 27, 3:cum jam in eo esset ut comprehenderetur,
Nep. Paus. 5, 1; id. Milt. 7, 3:jam prope erat ut ne consulum quidem majestas coerceret iras hominum,
Liv. 2, 23, 14:prope est ut lamentationem exigat,
Sen. Clem. 2, 6, 4.— Here belongs the circumlocution of the periphrastic future by futurum esse or fore, with ut; generally in the inf.:arbitrabar fore ut lex de pecuniis repetundis tolleretur,
Cic. Verr. 1, 14, 41.—Very rarely in the indic.:futurum est ut sapiam,
Sen. Ep. 117, 29.—In attributive clauses, dependent on nouns not belonging to the predicate.a.With the idea of resolve, etc.:b.vicit sententia ut mitterentur coloni,
Liv. 9, 26, 4:sententiam dixit (= censuit) ut judicum comitia haberentur,
Cic. Q. Fr. 2, 1, 2; id. Fam. 4, 4, 5; id. Tusc. 5, 41, 119; id. Leg. 3, 15, 33.—Of agreement:c.fide accepta ut remitterent eum,
Liv. 24, 48, 8. —Of law, rule, etc.:d.praetores rogationem promulgarunt ut omnes regiae stirpis interficerentur,
Liv. 24, 25, 10:senatus consultum factum est ut M. Fulvius litteras extemplo ad consulem mitteret,
id. 35, 24, 2:haec ei est proposita condicio ut aut juste accusaret aut acerbe moreretur,
Cic. Clu. 14, 42:Suevi in eam se consuetudinem induxerunt ut locis frigidissimis lavarentur in fluminibus,
Caes. B. G. 4, 1.—Of duty:e.jusjurandum poscit ut quod esse ex usu Galliae intellexissent, communi consilio administrarent,
Caes. B. G. 8, 6. —Of purpose, inclination, etc.:f.vobis dent di mentem oportet ut prohibeatis, etc.,
make you inclined, Liv. 6, 18, 9:causa mihi fuit huc veniendi ut quosdam hinc libros promerem,
Cic. Fin. 3, 2, 8:confectio tabularum hanc habet vim (= efficit) ut quidquid fingatur aut non constet, appareat,
id. Font. 2, 3.—Of effect, result, etc.:4.fuit ista quondam virtus ut viri fortes acrioribus suppliciis civem perniciosum quam hostem everterent,
Cic. Cat. 1, 1, 3:habet hoc virtus ut viros fortis species ejus et pulchritudo etiam in hoste posita delectet,
id. Pis. 32, 81:damnatum poenam sequi oportebat ut igni cremaretur,
Caes. B. G. 1, 4.—In clauses of manner, that, so that.a.With ita, sic, adeo, tantus, talis, or tam as antecedent (v. hh. vv.;b.anteclass. ut qui = ut): Adeon' me fungum fuisse ut qui illi crederem?
Plaut. Bacch. 2, 3, 49.—With is or hic as antecedent: eos deduxi testes et eas litteras deportavi ut de istius facto dubium esse nemini possit, Cic. Verr. 2, 4, 42, § 91:c.ejusmodi res publica debet esse ut inimicus neque deesse nocenti possit, neque obesse innocenti (ejusmodi = talis),
id. ib. 2, 3, 69, §162: eo perducam servum ut in multa liber sit,
Sen. Ben. 3, 19, 2:non eo loco res humanae sunt ut vobis tantum otii supersit,
id. Vit. Beat. 27, 6:haec aequitas in tuo imperio fuit, haec praetoris dignitas ut servos Siculorum dominos esse velles,
Cic. Verr. 2, 3, 38, § 87:hoc jure sunt socii ut eis ne deplorare quidem de suis incommodis liceat,
id. ib. 2, 2, 27, § 65.—Without antecedents, so that:d.cujus aures clausae veritati sunt ut ab amico verum audire nequeat, hujus salus desperanda est,
Cic. Lael. 24, 90:in virtute multi sunt ascensus, ut is maxima gloria excellat qui virtute plurimum praestet,
id. Planc. 25, 60:mons altissimus impendebat ut perpauci prohibere possent,
Caes. B. G. 1, 6:accessit quod Domitius Heraclea iter fecerat, ut ipsa fortuna illum obicere Pompejo videretur,
id. B. C. 3, 79:pecunia a patre exacta crudeliter, ut divenditis omnibus bonis aliquamdiu trans Tiberim veluti relegatus viveret,
Liv. 3, 13, 10:fama Gallici belli pro tumultu valuit ut et dictatorem dici placeret,
id. 8, 17, 6:nihilo minus... magnas percipiendum voluptates, ut fatendum sit, etc.,
Sen. Vit. Beat. 12, 1.—Idiomat. with non.(α).Ut non, when the principal sentence is negative, without: non possunt una in civitate multi rem ac fortunam amittere ut non plures secum in eandem trahant calamitatem, without dragging, etc., Cic. Imp. Pomp. 7, 19:(β).flaminem Quirinalem neque mittere a sacris neque retinere possumus ut non deum aut belli deseramus curam,
Liv. 24, 8, 10:non ita fracti animi civitatis erant ut non sentirent, etc.,
id. 45, 25, 12:nusquam oculi ejus flectentur ut non quod indignentur inveniant,
Sen. Ira, 2, 7, 2:ajunt, nec honeste quemquam vivere ut non jucunde vivat, nec jucunde ut non honeste quoque,
id. Vit. Beat. 6, 3:nemo in eo quod daturus es gratiam suam facere potest ut non tuam minuat,
id. Ben. 2, 4, 3; cf. also: ut non conferam vitam neque existimationem tuam cum illius;neque enim est conferenda (= ut omittam conferre),
Cic. Verr. 2, 4, 20, § 45.—Non ut, followed by sed quod, causal (= non quod, sed quod;e.rare): earum exempla tibi misi non ut deliberarem reddendaene essent, sed quod non dubito, etc.,
not that... but because, Cic. Att. 14, 17, 4:haec ad te scribo non ut queas tu demere solitudinem, sed, etc.,
id. ib. 11, 15, 3.—Followed by sed ut:benigne accipe (beneficium): rettulisti gratiam, non ut solvisse te putes, sed ut securior debeas,
Sen. Ben. 2, 35, 5; and in reversed order: quorsum haec praeterita? Quia sequitur illud, etc.;non ut eas res causam adferrent amoris,
Cic. Fat. 15, 35.—Rarely nedum ut, in the sense of nedum alone, much less that, not to mention that (mostly post-class.; cf.Zumpt, Gram. § 573): ne voce quidem incommoda, nedum ut illa vis fieret, paulatim permulcendo mansuefecerant plebem,
Liv. 3, 14, 6 Weissenb. ad loc.:quando enim... fama in totam urbem penetrat? nedum ut per tot provincias innotescat,
Tac. Or. 10.—Conditional or concessive.(α).Granting that ( for argument's sake):(β).quod ut ita sit—nihil enim pugno—quid habet ista res aut laetabile aut gloriosum?
Cic. Tusc. 1, 21, 49:sed ut haec concedantur, reliqua qui tandem intellegi possunt?
id. N. D. 3, 16, 41:ut tibi concedam hoc indignum esse, tu mihi concedas necesse est, etc.,
id. Clu. 53, 146:quae, ut essent vera, conjungi debuerunt,
id. Fin. 4, 15, 40:quae natura ut uno consensu juncta sit et continens... quid habere mundus potest cum thesauri inventione conjunctum?
id. Div. 2, 14, 33:nihil est prudentia dulcius, quam, ut cetera auferat, adfert certe senectus,
id. Tusc. 1, 39, 94.—Even if, although:(γ).qui (exercitus) si pacis... nomen audiverit, ut non referat pedem, insistet certe,
Cic. Phil. 12, 3, 8:ut ea pars defensionis relinquatur, quid impediet actionem? etc.,
id. Ac. 2, 34, 108:ut quaeras omnia, quomodo Graeci ineptum appellant non reperies,
id. de Or. 2, 4, 18:ut enim neminem alium nisi T. Patinam rogasset, scire potuit, illo ipso die a Milone prodi flaminem,
id. Mil. 17, 46: verum ut hoc non sit, tamen praeclarum spectaculum mihi propono, id. Att. 2, 15; id. Leg. 1, 8, 23; id. Fat. 5, 9; id. Verr. 2, 3, 64, § 151; 2, 1, 45, § 117; id. Planc. 25, 62:qui, ut non omnis peritissimus sim belli, cum Romanis certe bellare didici,
Liv. 36, 7, 20:neque equites armis equisque salvis tantum vim fluminis superasse verisimile est, ut jam Hispanos omnes inflati travexerint utres,
id. 21, 47, 5:at enim, ut jam ita sint haec, quid ad vos, Romani?
id. 34, 32, 13:ut jam Macedonia deficiat,
id. 42, 12, 10:cum jam ut virtus vestra transire alio possit, fortuna certe loci hujus transferri non possit,
id. 5, 54, 6; 22, 50, 2; cf.:ac jam ut omnia contra opinionem acciderent, tamen se plurimum navibus posse,
Caes. B. G. 3, 9:ut desint vires tamen est laudanda voluntas,
Ov. P. 3, 4, 79:ut dura videatur appellatio, tamen sola est,
Quint. 3, 8, 25; 6, prooem. 15.—Ut maxime = si maxime:quaere rationem cur ita videatur: quam ut maxime inveneris... non tu verum testem habere, sed eum non sine causa falsum testimonium dicere ostenderis,
Cic. Ac. 2, 25, 81.—With nihilominus:quae (res) nihilominus, ut ego absim, confici poterunt,
Cic. Fam. 10, 2, 2.—Provided that:5.ambulatiuncula, ut tantum faciamus quantum in Tusculano fecimus, prope dimidio minoris constabit isto loco,
Cic. Att. 13, 39, 2: dabo egenti, sed ut ipse non egeam;succurram perituro, sed ut ipse non peream,
Sen. Ben. 2, 15, 1.—In clauses of purpose (final clauses; distinguished from object clauses with ut; v. C. 1., in which the verb itself contains the idea of purpose, the clause completing the idea of the verb), in order that, so that, so as to.a.In gen.:b.quin voco, ut me audiat, nomine illam suo?
Plaut. Rud. 1, 4, 17:haec acta res est uti nobiles restituerentur in civitatem,
Cic. Rosc. Am. 51, 149:intellego, tempus hoc vobis divinitus datum esse ut odio... totum ordinem liberetis,
id. Verr. 1, 15, 43:Caesar singulis legionibus singulos legatos praefecit uti eos testes suae quisque virtutis haberet,
Caes. B. G. 1, 52.—And with ut ne, instead of ne, lest:id ut ne fiat, haec res sola est remedio,
Ter. Eun. 3, 1, 49; v. 1. ne, I. B. 4. a.—Very rarely, ut non for ne, expressing a negative purpose:ut plura non dicam neque aliorum exemplis confirmem quantum valeat (= ut praeteream),
Cic. Imp. Pomp. 15, 44; cf. d. a fin. supra.—Esp., after certain antecedents.(α).After id, for the purpose (ante-class.):(β).id huc reverti uti me purgarem tibi,
Plaut. Am. 3, 2, 28.—After idcirco:(γ).idcirco amicitiae comparantur ut commune commodum mutuis officiis gubernetur,
Cic. Rosc. Am. 38, 111:legum idcirco omnes servi sumus ut liberi esse possimus,
id. Clu. 53, 146; id. Rosc. Am. 47, 137.—After ideo and eo:(δ).non ideo Rhenum insedimus ut Italiam tueremur, sed ne quis, etc.,
Tac. H. 4, 73:Marionem ad te eo misi ut aut tecum ad me quam primum veniret, aut, etc.,
Cic. Fam. 16, 1, 1.—After ad eam rem, ad hoc, in hoc:(ε).ad eam rem vos delecti estis ut eos condemnaretis quos sectores jugulare non potuissent?
Cic. Rosc. Am. 52, 151:praebere se facilem ad hoc ut quem obligavit etiam exsolvi velit?
Sen. Ben. 2, 17, 6:homo natus in hoc ut mores liberae civitatis Persica servitute mutaret,
id. ib. 2, 12, 2.—After ea mente, hac mente:(ζ).navis onerarias Dolabella ea mente comparavit ut Italiam peteret,
Cic. Fam. 12, 14, 1:hac mente laborem Sese ferre senes ut in otia tuta recedant Ajunt,
Hor. S. 1, 1, 30.—After potius quam:c.potius ad delendam memoriam dedecoris, quam ut timorem faciat,
Liv. 6, 28, 8:potius quodcumque casus ferat passuros, quam ut sprevisse Tarentinos videantur,
id. 9, 14, 8.—Idiomat.(α).With the principal predicate, referring to the conception of the writer, understood; mostly parenthet. = the Engl. inf.: ut in pauca conferam, testamento facto mulier moritur, to be brief, etc., Cic. Caecin. 6, 17:(β).ecquid tibi videtur, ut ad fabulas veniamus, senex ille Caecilianus minoris facere filium rusticum?
to come to the drama, id. Rosc. Am. 16, 46:reliquum judicium de judicibus, et, vere ut dicam, de te futurum est,
to tell the truth, id. Verr. 2, 5, 69, § 177:Murena, si nemini, ut levissime dicam, odio fuit,
to say the least, id. Mur. 40, 87: ut nihil de illo tempore, nihil de calamitate rei publicae [p. 1944] querar, hoc tibi respondeo, etc., not to complain of that time, etc., id. Caecin. 33, 95: quae cum se disposuit, et partibus suis consensit, et, ut ita dicam concinuit, summum bonum tetigit, and, so to speak, chimes in, etc., Sen. Vit. Beat. 8, 5:ecce— ut idem in singulos annos orbis volveretur —Hernici nuntiant Volscos et Aequos reficere, etc.,
Liv. 3, 10, 8.—Satis ut, enough to (lit. enough for the purpose of):(γ).satis esse magna incommoda accepta ut reliquos casus timerent,
disasters large enough to make them afraid, Caes. B. C. 3, 10.—Quam ut after comparatives, too much to:quod praeceptum, quia major erat quam ut ab homine videretur, idcirco adsignatum est deo,
too great to come from man, Cic. Fin. 5, 16, 44:quis non intellegit, Canachi signa rigidiora esse quam ut imitentur veritatem?
id. Brut. 18, 70:clarior res erat quam ut tegi ac dissimulari posset,
too clear to be covered up, Liv. 26, 51, 11:potentius jam id malum apparuit quam ut minores per magistratus sedaretur,
id. 25, 1, 11:est tamen aliquis minor quam ut in sinu ejus condenda sit civitas,
Sen. Ben. 2, 16, 2. -
13 utei
ut or ŭtī (old form ŭtei, C. I. L. 1, 196, 4 sq.; 1, 198, 8 et saep.), adv. and conj. [for quoti or cuti, from pronom. stem ka-, Lat. quo-, whence qui, etc., and locat. ending -ti of stem to-, whence tum, etc.].I.As adv. of manner.A. 1.In independent questions (colloq.; rare in class. prose; not in Cic.): De. Quid? ut videtur mulier? Ch. Non, edepol, mala. De. Ut morata'st? Ch. Nullam vidi melius mea sententia, Plaut. Merc. 2, 3, 56 sq.:2.salve! ut valuisti? quid parentes mei? Valent?
id. ib. 5, 2, 107; id. Pers. 2, 5, 8:ut vales?
id. Most. 2, 19, 29; 3, 2, 28; Ter. Heaut. 2, 4, 26:ut sese in Samnio res habent?
Liv. 10, 18, 11:ut valet? ut meminit nostri?
Hor. Ep. 1, 3, 12; id. S. 2, 8, 1.—In exclamatory sentences (in all periods of the language): ut omnia in me conglomerat mala! Enn. ap. Non. p. 90, 14 (Trag. Rel. v. 408 Vahl.):3.ut corripuit se repente atque abiit! Hei misero mihi!
Plaut. Merc. 3, 4, 76:ut dissimulat malus!
id. ib. 5, 4, 13:ut volupe est homini si cluet victoria!
id. Poen. 5, 5, 15: ut multa verba feci;ut lenta materies fuit!
id. Mil. 4, 5, 4:ut scelestus nunc iste te ludos facit!
id. Capt. 3, 4, 47:ut saepe summa ingenia in occulto latent,
id. ib. 1, 2, 61; id. Rud. 1, 2, 75; 2, 3, 33 sq.:ut falsus animi est!
Ter. Eun. 2, 2, 42:heia! ut elegans est!
id. Heaut. 5, 5, 19:fortuna ut numquam perpetua est bona!
id. Hec. 3, 3, 46; cf. id. Phorm. 5, 8, 52:Gnaeus autem noster... ut totus jacet,
Cic. Att. 7, 21, 1:quae ut sustinuit! ut contempsit, ac pro nihilo putavit!
id. Mil. 24, 64:qui tum dicit testimonium ex nostris hominibus, ut se ipse sustentat! ut omnia verba moderatur, ut timet ne quid cupide... dicat!
id. Fl. 5, 12:quod cum facis, ut ego tuum amorem et dolorem desidero!
id. Att. 3, 11, 2:quanta studia decertantium sunt! ut illi efferuntur laetitia cum vicerint! ut pudet victos! ut se accusari nolunt! etc.,
id. Fin. 5, 22, 61:ut vidi, ut perii! ut me malus abstulit error!
Verg. E. 8, 41:ut melius quidquid erit pati!
Hor. C. 1, 11, 3:ut tu Semper eris derisor!
id. S. 2, 6, 53:o superbia magnae fortunae! ut a te nihil accipere juvat! ut omne beneficium in injuriam convertis! ut te omnia nimia delectant! ut to omnia dedecent!
Sen. Ben. 2, 13, 1:ut me in supremis consolatus est!
Quint. 6, prooem. 11.—In dependent questions.(α).With indic. (ante-class. and poet.): divi hoc audite parumper ut pro Romano populo... animam de corpore mitto, Enn. ap. Non. p. 150, 6 (Ann. v. 215 Vahl.): edoce eum uti res se habet, Plaut. [p. 1940] Trin. 3, 3, 21:(β).hoc sis vide ut avariter merum in se ingurgitat,
id. Curc. 1, 2, 33:hoc vide ut dormiunt pessuli,
id. ib. 1, 2, 66:illud vide os ut sibi distorsit carnufex,
Ter. Eun. 4, 4, 3:vide ut otiosus it, si dis placet,
id. ib. 5, 3, 10:illud vide, Ut in ipso articulo oppressit,
id. Ad. 2, 2, 21; 3, 5, 3:viden ut faces Splendidas quatiunt comas?
Cat. 61, 77:viden ut perniciter exiluere?
id. 62, 8:adspicite, innuptae secum ut meditata requirunt,
id. 62, 12:aspice, venturo laetantur ut omnia saeclo! (= omnia laetantia),
Verg. E. 4, 52 Forbig. ad loc.:nonne vides, croceos ut Tmolus odores, India mittit ebur,
id. G. 1, 56; id. E. 5, 6; id. A. 6, 779. —With subj. (class.):B.nescis ut res sit, Phoenicium,
Plaut. Ps. 4, 4, 1:oppido Mihi illud videri mirum, ut una illaec capra Uxoris dotem simiae ambadederit,
id. Merc. 2, 1, 16:nam ego vos novisse credo jam ut sit meus pater,
id. Am. prol. 104:narratque ut virgo ab se integra etiam tum siet,
Ter. Hec. 1, 2, 70:tute scis quam intimum Habeam te, et mea consilia ut tibi credam omnia,
id. Eun. 1, 2, 48:videtis ut omnes despiciat, ut hominem prae se neminem putet, ut se solum beatum se solum potentem putet?
Cic. Rosc. Am. 46, 135:videtisne ut Nestor de virtutibus suis praedicet?
id. Sen. 10, 31; id. Rosc. Am. 24, 66:credo te audisse ut me circumsteterint, ut aperte jugula sua pro meo capite P. Clodio ostentarint,
id. Att. 1, 16, 4:videte ut hoc iste correxerit,
id. Verr. 2, 1, 45, § 115:docebat ut omni tempore totius Galliae principatum Aedui tenuissent,
Caes. B. G. 1, 43:veniat in mentem, ut trepidos quondam majores vestros... defenderimus,
Liv. 23, 5, 8:aspice quo submittat humus formosa colores,
Prop. 1, 2, 9:infinitum est enumerare ut Cottae detraxerit auctoritatem, ut pro Ligario se opposuerit,
Quint. 6, 5, 10:vides ut alta stet nive candidum Soracte,
Hor. C. 1, 9, 1:nonne vides, ut... latus et malus Antennaeque gemant,
id. ib. 1, 14, 3 Orell. ad loc.:audis... positas ut glaciet nives Puro numine Juppiter,
id. ib. 3, 10, 7; id. S. 1, 8, 42; 2, 3, 315; Verg. A. 2, 4; Tib. 2, 1, 26; Prop. 2, 34 (3, 32), 57:mirum est ut animus agitatione motuque corporis excitetur,
Plin. Ep. 1, 6, 2.—Relative adverb of manner = eo modo quo, as.1.Without demonstr. as correlatives: ut aiunt, Enn. ap. Varr. L. L. 7, § 101 Mull. (fr inc. l. 10 Vahl.):2.ego emero matri tuae Ancillam... forma mala, ut matrem addecet familias,
Plaut. Merc. 2, 3, 79:apparatus sum ut videtis,
id. ib. 5, 2, 10:verum postremo impetravi ut volui,
id. Mil. 4, 5, 5:ero ut me voles esse,
id. Capt. 2, 1, 32:faciam ut tu voles,
id. Men. 5, 9, 90: ut vales? Tox. Ut queo, id. Pers. 1, 1, 16:ut potero feram,
Ter. And. 5, 3, 27:faciam ut mones,
id. Hec. 4, 4, 97:Ciceronem et ut rogas amo, et ut meretur et ut debeo,
Cic. Q. Fr. 3, 9, 9:cupiditates quae possunt esse in eo qui, ut ipse accusator objecit, ruri semper habitarit?
id. Rosc. Am. 14, 39:ut ex propinquis ejus audio, non tu in isto artificio callidior es, quam hic in suo,
id. ib. 17, 49:homo demens, ut isti putant,
id. Rep. 1, 1, 1:cumulate munus hoc, ut opinio mea fert, effecero,
id. ib. 1, 46, 70:non ut clim solebat, sed ut nunc fit, mimum introduxisti,
id. Fam. 9, 16, 7:Labienus, ut erat ei praeceptum, ne proelium committeret nisi, etc., monte occupato nostros exspectabat, proelioque abstinebat,
Caes. B. G. 1, 22:cuncta ut gesta erant exposuit,
Liv. 3, 50, 4:(Postumius) fugerat in legatione, ut fama ferebat, populi judicium,
id. 10, 46, 16:sed, ut plerumque fit, major pars meliorem vicit,
id. 21, 4, 1:nec temere, et ut libet conlocatur argentum, sed perite servitur,
Sen. Vit. Beat. 17, 2:servus, ut placet Chrysippo, perpetuus mercenarius est,
id. Ben. 3, 22, 1.—Esp. parenthet., to denote that the facts accord with an assumption or supposition made in the principal sentence (= sicut):si virtus digna est gloriatione, ut est,
Cic. Fin. 4, 18, 51:quorum etiamsi amplecterer virtutem, ut facio, tamen, etc.,
id. Phil. 10, 9, 18:quamvis fuerit acutus, ut fuit,
id. Ac. 2, 22, 69; cf.:incumbite in causam, Quirites, ut facitis,
id. Phil. 4, 5, 12:tu modo istam imbecillitatem valetudinis sustenta, ut facis,
id. Fam. 7, 1, 5:satis enim erat, probatum illum esse populo Romano, ut est,
id. Phil. 1, 15, 37.—With the correlative ita or sic: VTI LEGASSIT SVPER PECVNIA TVTELAVE SVAE REI, ITA IVS ESTO, Leg. XII. Tab. 5, fr. 3: alii, ut esse in suam rem ducunt, ita sint;3.ego ita ero ut me esse oportet,
Plaut. Men. 5, 6, 24 sq.:sic sum ut vides,
id. Am. 2, 1, 57:omnes posthabui mihi res, ita uti par fuit,
Ter. Phorm. 5, 8, 15:ut viro forti ac sapienti dignum fuit, ita calumniam ejus obtrivit,
Cic. Caecin. 7, 18.—In partic. with a superlative belonging to the principal sentence, attracted to the relative clause:haec ut brevissime dici potuerunt, ita a me dicta sunt (= ita breviter dicta sunt ut dici potuerunt),
Cic. de Or. 2, 41, 174.—So ut qui, with sup.:te enim semper sic colam et tuebor ut quem diligentissime,
Cic. Fam. 12, 62 fin.; without sic or ita:causas ut honorificentissimis verbis consequi potero, complectar,
id. Phil. 14, 11, 29:sed exigenda est ut optime possumus,
Quint. 12, 10, 38.—And with comp.:eruditus autem sic ut nemo Thebanus magis,
Nep. Epam. 2, 1; cf.:ad unguem Factus homo, non ut magis alter, amicus,
Hor. S. 1, 5, 33:cocto Chium sic convenit, ut non Hoc magis ullum aliud,
id. ib. 2, 8, 48.—Doubled ut ut, as indefinite relative, = utcumque, in whatever manner, howsoever (mostly ante-class.; only with indic.):4.gaudeo, ut ut erga me est merita,
Plaut. Am. 5, 1, 52:age jam, utut est, etsi'st dedecori, patiar,
id. Bacch. 5, 2, 85:utut est, mihi quidem profecto cum istis dictis mortuo'st,
id. Ps. 1, 3, 76:utut res sese habet, pergam, etc.,
id. Most. 3, 1, 14:non potis est pietati opsisti huic, ututi res sunt ceterae,
id. Ps. 1, 3, 36; id. Cist. 1, 1, 110:sed ut ut haec sunt, tamen hoc faciam,
Ter. Phorm. 3, 2, 46; cf. id. ib. 3, 1, 4; id. Heaut. 1, 2, 26; id. Ad. 2, 2, 40; 4, 4, 22:ut ut est res, casus consilium nostri itineris judicabit,
Cic. Att. 15, 25 B. and K. (dub.;v. Orell. ad loc.): sed ut ut est, indulge valetudini tuae,
id. Fam. 16, 18, 1 dub. (al. ut est).—Causal, as, = prout, pro eo ut.a.Introducing a general statement, in correspondence with the particular assertion of the principal clause, ut = as, considering... that, in accordance with:b.atque, ut nunc sunt maledicentes homines, uxori meae mihique objectent, lenociniam facere,
Plaut. Merc. 2, 3, 75:ut aetas mea est, atque ut huic usus facto est,
id. Men. 5, 2, 1:haud scio hercle ut homo'st, an mutet animum,
Ter. Phorm. 5, 2, 9:praesertim, ut nunc sunt mores,
id. ib. 1, 2, 5:atque ille, ut semper fuit apertissimus, non se purgavit, sed, etc.,
Cic. Mur. 25, 51:permulta alia colligit Chrysippus, ut est in omni historia curiosus,
id. Tusc. 1, 45, 108:magnifice et ornate, ut erat in primis inter suos copiosus, convivium comparat,
id. Verr. 2, 1, 26, § 65:Kal. Sextilibus, ut tunc principium anni agebatur, consulatum ineunt,
Liv. 3, 6, 1:tribuni, ut fere semper reguntur a multitudine magis quam regunt, dedere plebi, etc.,
id. 3, 71, 5:transire pontem non potuerunt, ut extrema resoluta erant, etc.,
id. 21, 47, 3.—Ellipt.:mortales multi, ut ad ludos, convenerant (ut fit, si ludi sunt),
Plaut. Men. prol. 30:Epicharmi, acuti nec insulsi hominis, ut Siculi,
as was natural, he being a Sicilian, Cic. Tusc. 1, 8, 15; so,Diogenes, liberius, ut Cynicus... inquit,
id. ib. 5, 33, 92:ceterum haec, ut in secundis rebus, segniter otioseque gesta,
Liv. 23, 14, 1.—Reflecting the assertion to particular circumstances, etc., ut = for, as, considering:c.hic Geta ut captus est servorum, non malus,
Ter. Ad. 3, 4, 34:ut est captus hominum,
Cic. Tusc. 2, 27, 65; Caes. B. G. 4, 3: Themistocles ut apud nos perantiquus, ut apud Athenienses non ita sane vetus, in regard to us, etc., Cic. Brut. 10, 41:Caelius Antipater, scriptor, ut temporibus illis, luculentus,
for those times, id. ib. 26, 102:nonnihil, ut in tantis malis est profectum,
considering the unfortunate state of affairs, id. Fam. 12, 2, 2:(orationis genus) ut in oratore exile,
for an orator, id. Or. 3, 18, 66:multae (erant in Fabio) ut in homine Romano, litterae,
id. Sen. 4, 12:consultissimus vir, ut in illa quisquam esse aetate poterat,
Liv. 1, 18, 1:florentem jam ut tum res erant,
id. 1, 3, 3:Apollonides orationem salutarem, ut in tali tempore, habuit,
id. 24, 28, 1:Sp. Maelius, ut illis temporibus praedives,
id. 4, 13, 1: insigni, ut illorum temporum habitus erat, triumpho, id. 10, 46, 2:Ardeam Rutuli habebant, gens ut in ea regione atque in ea aetate divitiis praepollens,
id. 1, 57, 1:vir, ut inter Aetolos, facundus,
id. 32, 33, 9:Meneclidas, satis exercitatus in dicendo, ut Thebanus scilicet,
Nep. Epam. 5, 2:ad magnam deinde, ut in ea regione, urbem pervenit,
Curt. 9, 1, 14:multum, ut inter Germanos, rationis ac sollertiae,
Tac. G. 30. —Ut before relatives, with subj., as it is natural for persons who, like one who, since he, since they, etc.; seeing that they, etc. (not in Cic.):d.non demutabo ut quod certo sciam,
seeing that I know it for certain, Plaut. Ps. 1, 5, 153:prima luce sic ab castris proficiscuntur ut quibus esset persuasum non ab hoste, sed ab homine amicissimo consilium datum,
Caes. B. G. 5, 31, 6:facile persuadent (Lucumoni) ut cupido honorum, et cui Tarquinii materna tantum patria esset,
Liv. 1, 34, 6:inde consul, ut qui jam ad hostes perventum cerneret, explorato, etc., procedebat,
id. 38, 18, 7:Philippus, ut cui de summa rerum adesset certamen, adhortandos milites ratus, etc.,
id. 33, 4, 11:Tarquinius ad jus regni nihil praeter vim habebat, ut qui neque populi jussu, neque auctoribus patribus regnaret,
id. 1, 49, 3; 25, 23, 3:Aequorum exercitus, ut qui permultos annos imbelles egissent, sine ducibus certis, sine imperio,
id. 9, 45, 10:igitur pro se quisque inermes, ut quibus nihil hostile suspectum esset, in agmen Romanum ruebant,
id. 30, 6, 3; 23, 15, 4; 23, 29, 12:omnia nova offendit, ut qui solus didicerit quod inter multos faciendum est,
as is natural in one who, since he, Quint. 1, 2, 19:in omni autem speciali inest generalis, ut quae sit prior,
id. 3, 5, 9:ignara hujusce doctrinae loquacitas erret necesse est, ut quae vel multos vel falsos duces habeat,
id. 12, 2, 20; 5, 14, 28; 11, 3, 53.—Rarely with participle:ne Volsci et Aequi... ad urbem ut ex parte captam venirent,
Liv. 3, 16, 2:gens ferox cum procul visis Romanorum signis, ut extemplo proelium initura, explicuisset aciem, etc.,
id. 7, 23, 6.—With perinde or pro eo, with reference to several alternatives or degrees to be determined by circumstances, as, according as, to the extent that, in the measure that, etc.:C.perinde ut opinio est de cujusque moribus, ita quid ab eo factum et non factum sit, existimari potest,
Cic. Clu. 25, 70:in exspectatione civitas erat, perinde ut evenisset res, ita communicatos honores habitura,
Liv. 7, 6, 8: pro eo ut temporis difficultas aratorumque penuria tulit, Metell. ap. Cic. Verr. 2, 3, 54, § 126.—Transf. of local relations, like Gr. hina, where (very rare):II.in eopse astas lapide, ut praeco praedicat,
Plaut. Bacch. 4, 7, 17:flumen uti adque ipso divortio (aquae sunt),
Lucil. 8, 18 Mull.:in extremos Indos, Litus ut longe resonante Eoa Tunditur unda,
Cat. 11, 2 sqq.; 17, 10; cf. Verg. A. 5, 329; Lucr. 6, 550 Munro ad loc.Conj.A.Introducing comparative clauses of manner, = eodem modo quo, as, like.1.In gen.(α).With sic as correlative:(β).haec res sic est ut narro tibi,
Plaut. Most. 4, 3, 40:quae si ut animis sic oculis videre possemus, nemo de divina ratione dubitaret,
Cic. N. D. 2, 39, 99:Pomponium Atticum sic amo ut alterum fratrem,
id. Fam. 13, 1, 5:si sic ageres ut de eis egisti qui jam mortui sunt... ne tu in multos Autronios incurreres,
id. Brut. 72, 251:sic, Scipio, ut avus hic tuus, ut ego, justitiam cole,
id. Rep. 6, 15, 15:ut dicere alia aliis magis concessum est, sic etiam facere,
id. Quint. 11, 3, 150 (for ut... sic, in similes, v. sic, IV. 1. a.).—With ita as correlative:(γ).ut sementem feceris, ita metes,
Cic. Or. 2, 65, 261:quamobrem, ut ille solebat, ita nunc mea repetat oratio populi origines,
id. Rep. 2, 1. 3:non ut injustus in pace rex ita dux belli pravus fuit,
Liv. 1, 53, 1:ut haec in unum congeruntur, ita contra illa dispersa sunt,
Quint. 9, 3, 39.—With other correlatives:(δ).in balteo tracta ex caseo ad eundem modum facito ut placentum sine melle,
Cato, R. R. 78:encytum ad eundem modum facito uti globos,
id. ib. 80:cum animi inaniter moveantur eodem modo rebus his quae nulla sint ut iis quae sint,
Cic. Ac. 2, 15, 47:disputationem exponimus, eisdem fere verbis, ut disputatumque est,
id. Tusc. 2, 3, 9: scelerum caput, ut tute es item omnis censes esse' [p. 1941] Plaut. Rud. 4, 4, 55:ut filium bonum patri esse oportet, item ego sum patri,
id. Am. 3, 4, 9:fecisti item ut praedones solent,
Cic. Verr. 2, 4, 9, § 21:item ut illo edicto de quo ante dixi... edixit, etc.,
id. ib. 2, 1, 45, § 117;so with item,
id. Or. 60, 202:is reliquit filium Pariter moratum ut pater eius fuit,
Plaut. Aul. prol. 21.—With atque:nec fallaciam astutiorem ullus fecit Poeta atque ut haec est fabrefacta a nobis,
Plaut. Cas. 5, 1, 7.—And after aliter = than:si aliter ut dixi accidisset,
Cic. Rep. 1, 4, 7.—Without correlative:2.rem omnem uti acta erat cognovit,
Sall. J. 71, 5:quare perge ut instituisti,
Cic. Rep. 2, 11, 22:apud me, ut apud bonum judicem, argumenta plus quam testes valent,
id. ib. 1, 38, 59:miscent enim illas et interponunt vitae, ut ludum jocumque inter seria,
Sen. Vit. Beat. 12, 2:comitetur voluptas, et circa corpus ut umbra versetur,
id. ib. 13, 5:ut in animum ejus oratio, ut sol in oculos, incurrat,
Quint. 8, 2, 23.—In partic.a.Ut... ita or ut... sic; co-ordinate, introducing contrasted clauses.(α).= cum... tum, as... so, as on the one hand... so on the other, both and:(β).ut errare potuisti, sic decipi te non potuisse, quis non videt?
Cic. Fam. 10, 20, 2:ut Poeni ad moenia urbis Romanae nullo prohibente se pervenisse in gloria ponebant, ita pigebat irriti incepti,
Liv. 26, 37, 6:Dolabellam ut Tarsenses ita Laodiceni ultra arcessierunt,
Cic. Fam. 12, 13, 4:fert sortem suam quisque ut in ceteris rebus ita in amicitiis,
Sen. Ben. 2, 28, 3.—Concessive, = etsi... tamen, although... yet:b.consul, ut fortasse vere, sic parum utiliter in praesens certamen, respondit, etc.,
Liv. 4, 6, 2:Saguntini, ut a proeliis quietem habuerant per aliquot dies, ita non cessaverant ab opere,
id. 21, 11, 5:ut quies certaminum erat, ita ab apparatu operum nihil cessatum,
id. 21, 8, 1:haec omnia ut invitis, ita non adversantibus patriciis transacta,
id. 3, 55, 15:in agrum Nolanum exercitum traducit, ut non hostiliter statim, ita... nihil praetermissurus,
id. 23, 14, 6; 23, 34, 12:uti longe a luxuria, ita famae propior,
Tac. Agr. 6:ut multo infirmior, ita aliquatenus lucidior,
Quint. 10, 1, 74:ut est utilis saepe... ita obstabit melioribus,
id. 12, 2, 12:quod, ut optimum est, ita longe quidem, sed sequitur tamen,
id. 5, 12, 9; cf. id. 10, 1, 62.—With certe in place of ita:ut non demens, crudelis certe videtur,
Quint. 9, 2, 91.—Ita... ut;c.in oaths or strong asseverations: ita me di amabunt ut ego hunc ausculto lubens,
Plaut. Aul. 3, 5, 22:ita me di ament ut ego nunc non tam meapte causa Laetor quam illius,
Ter. Heaut. 4, 3, 8:ita me di amabunt, ut nunc Menedemi vicem Miseret me,
id. ib. 4, 5, 1:ita vivo ut maximos sumptus facio,
Cic. Att. 5, 15, 2.—So with sic:sic me di amabunt ut me tuarum miseritum'st fortunarum,
Ter. Heaut. 3, 1, 54.—In exemplifications.(α).In gen., as for example, for instance:(β).nam aut ipsa cognitio rei perquiritur, ut: virtus suam ne, etc., aut agendi consilium exquiritur, ut: sitne sapienti, etc.,
Cic. de Or. 3, 29, 112:sunt bestiae in quibus inest aliquid simile virtutis, ut in leonibus, ut in canibus, in equis, etc.,
id. Fin. 5, 14, 38:in libero populo, ut Rhodi, ut Athenis, nemo est civium qui, etc.,
id. Rep. 1, 31, 47:qui rem publicam constituissent, ut Cretum Minos, Lacedaemoniorum Lycurgus, etc.,
id. ib. 2, 1, 2; id. Ac. 2, 24, 76; id. Inv. 2, 52, 157:est aliquid quod dominus praestare servo debeat, ut cibaria, ut vestiarium,
Sen. Ben. 3, 21, 2:est etiam amarum quiddam... et aere, ut illud Crassi Ego te consulem putem? etc.,
Quint. 8, 3, 89; 4, 3, 12.—Where several instances are adduced, if each of them singly is made prominent, ut is repeated with each;if they are taken in a group, ut occurs but once, e. g. quod erant, qui aut in re publica, propter sapientiam florerent, ut Themistocles, ut Pericles, ut Theramenes, aut, qui.. sapientiae doctores essent, ut Gorgias, Thrasymachus, Isocrates, etc.,
Cic. de Or. 3, 16, 59.—Ut si, if for instance; for example, if, etc.; with subj.:d.ut si accusetur is qui P. Sulpicium se fateatur occidisse,
Auct. Her. 1, 15, 25:ut si quis hoc velit ostendere, eum qui parentem necarit, etc.,
Cic. Inv. 2, 15, 48:ut si qui docilem faciat auditorem, etc.,
id. ib. 1, 18, 26:ut si qui in foro cantet,
id. Off. 1, 40, 145:ut si quis ei quem urgeat fames venenum ponat,
Liv. 6, 40, 12; cf. Auct. Her. 2, 26, 4; 2, 27, 43; 3, 2, 2; Cic. Inv. 1, 49, 92:ut si obsessi de facienda ad hostem deditione deliberent,
Quint. 3, 8, 23:ut si des arma timidis et imbellibus,
id. 12, 5, 2; 5, 10, 34; 2, 4, 18; 9, 2, 79 et saep.—So with cum:ut cum marem feminamque filios dicimus,
Quint. 9, 3, 63; 1, 6, 22; 3, 8, 30; 9, 1, 3.—Before an appositive noun, as, the same as, like:e.qui canem et felem ut deos colunt,
Cic. Leg. 1, 11, 32:ut militiae Africanum ut deum coleret Laelius,
id. Rep. 1, 12, 18:suam vitam ut legem praefert suis civibus,
id. ib. 1, 34, 52:habuit (ei) honorem ut proditori, non ut amico fidem,
id. Verr. 2, 1, 15, § 38:Hannibalem, non ut prudentem tantum virum, sed ut vatem omnium quae tum evenirent admirari,
Liv. 36, 15, 2: (Dionysium) dimisi a me ut magistrum Ciceronum non lubenter;ut hominem ingratum non invitus,
in his capacity of, Cic. Att. 8, 10:qui ante captas Syracusas non desciverant... ut socii fideles accepti, quos metus post captas Syracusas dediderat, ut victi a victore leges acceperunt,
Liv. 25, 40, 4:qui et ipsum, ut ambiguae fidei virum, suspectum jam pridem habebat,
id. 24, 45, 12:Cicero ea quae nunc eveniunt cecinit ut vates,
Nep. Att. 16:et ipsam (virtutem) ut deos, et professores ejus ut antistites colite,
Sen. Vit. Beat. 26, 7:hunc ut deum homines intuebuntur,
Quint. 12, 10, 65:id ut crimen ingens expavescendum est,
id. 9, 3, 35.—Ut si = quasi, velut si, tamquam si, as if, just as if:f.mater coepit studiose... educere ita uti si esset filia,
Ter. Eun. 1, 2, 37:Rufio tuus ita desiderabatur ut si esset unus e nobis,
Cic. Fam. 7, 20, 1:ejus negotium sic velim suscipias ut si esset res mea,
id. ib. 2, 14, 1:ita se gerant in istis Asiaticis itineribus ut si iter Appia via faceres,
id. Q. Fr. 1, 1, 6:qui aliis nocent ut in alios liberales sint, in eadem sunt injustitia ut si in suam rem aliena convertant,
id. Off. 1, 14, 42; id. Opt. Gen. 4, 10:similes sunt ut si qui gubernatorem in navigando nihil agere dicant,
like men who should say, Cic. Sen. 6, 17: similiter facere eos... ut si nautae certarent, etc., they act like sailors who, etc., id. Off. 1, 25, 87.—Ut quisque... ita (sic), with superlatives (= eo magis... quo magis, with indefinite subjects): ut quisque est vir optimus, ita difficillime alios improbos suspicatur, the better a man is, the more difficult it is for him to, etc., Cic. Q. Fr. 1, 1, 4, § 12:(α).ut quaeque res est turpissima, sic maxime et maturissime vindicanda est,
id. Caecin. 2, 7:ut quisque (morbus) est difficillimus, ita medicus nobilissimus quaeritur,
id. Clu. 21, 57:ut quisque te maxime cognatione... attingebat, ita maxime manus tua putabatur,
id. Verr. 2, 2, 10, § 27; id. Off. 1, 16, 50; 1, 19, 64:nam ut quaeque forma perfectissima ita capacissima est,
Quint. 1, 10, 40.—This construction is variously modified,With ita understood:(β).facillime ad res injustas impellitur ut quisque altissimo animo est,
Cic. Off. 1, 19, 65. —With virtual superlatives:(γ).ut quisque in fuga postremus ita in periculo princeps erat,
Cic. Verr. 2, 5, 34, § 90:ut quisque optime institutus est, esse omnino nolit in vita, si, etc.,
id. Fin. 5, 20, 57.—The superlatives omitted in either clause:(δ).ut quisque aetate antecedit, ita sententiae principatum tenet,
Cic. Sen. 18, 64:ut quisque aetate et honore antecedebat, ita sententiam dixit,
id. Verr. 2, 4, 64, § 143:pro se quisque, ut in quoque erat auctoritatis plurimum, ad populum loquebatur,
id. ib. 2, 1, 27, §68: ut quisque gradu proximus erat, ita ignominiae objectus,
Liv. 9, 6, 1:ut quisque maxime laboraret locus, aut ipse occurrebat, aut aliquos mittebat,
id. 34, 38, 6.—And with tum = ita:nec prodesse tantum, sed etiam amari potest, tum... ut quisque erit Ciceroni simillimus,
in proportion to his resemblance, Quint. 2, 5, 20.—With a comparative in one of the terms:(ε).major autem (societas est) ut quisque proxime accederet,
Cic. Lael. 5, 19.—Without superlative, as, according as:B.de captivis, ut quisque liber aut servus esset, suae fortunae a quoque sumptum supplicium est,
Liv. 3, 18, 10 (for ut quisque... ita, in temporal clauses, v. B. 3. g infra).—Introducing a temporal clause, the principal predicate being an immediate sequence; orig. = quo tempore.1.With perf. indic.a.In gen., as soon as:b.principio ut illo advenimus... continuo Amphitruo delegit viros, etc.,
Plaut. Am. 1, 1, 49:ut hinc te intro ire jussi, opportune hic fit mi obviam,
Ter. And. 3, 4, 11:ut abii abs te fit forte obviam Mihi Phormio,
id. Phorm. 4, 3, 12:ut modo argentum tibi dedimus apud forum, recta domum Sumus profecti,
id. ib. 5, 6, 19; id. Hec. 3, 3, 5; 5, 1, 26; id. Eun. 4, 7, 12:qui ut peroravit, surrexit Clodius,
Cic. Q. Fr. 2, 3, 2:eumque ut salutavit, amicissime apprehendit,
id. Rep. 1, 11, 7:qui ut huc venit... hominesque Romanos bellicis studiis ut vidit incensos, existimavit, etc.,
id. ib. 2, 13, 25; cf. id. Verr. 2, 4, 22, § 48; id. Phil. 9, 4, 9; id. Brut. 8, 30:ut vero aquam ingressi sunt... tum utique egressis rigere omnibus corpora,
Liv. 21, 54, 9:ut haec dicta in senatu sunt, dilectus edicitur,
id. 3, 10, 9; 23, 34, 6; 24, 44, 10.—In oblique discourse:c.Ariovistum, ut semel Gallorum copias vicerit, superbe et crudeliter imperare,
Caes. B. G. 1, 31.—With primum, when first, as soon as ever:d.atque ego, ut primum fletu represso loqui posse coepi, Quaeso inquam, etc.,
Cic. Rep. 6, 15, 15:Siculi, ut primum videre volgari morbos, in suas quisque urbes dilapsi sunt,
Liv. 25, 26, 13: ut primum lingua coepit esse in quaestu, curam morum qui diserti habebantur reliquerunt, Quint. prooem. 13.—Rarely of coincidence in time:e.nam ut dudum adcurrimus ad Alcesimarchum... tum mi puto prae timore hic excidisse Cistellam,
Plaut. Cist. 4, 2, 46.—Ut = ex quo tempore. since:2.ut Brundusio profectus es, nullae mihi abs te sunt redditae litterae,
Cic. Att. 1, 15, 2.—With imperf. indic.(α).In gen.: Fabii oratio fuit qualis biennio ante;(β).deinde, ut vincebatur consensu, versa ad P. Decium collegam poscendum,
Liv. 10, 22, 2:deinde ut nulla vi perculsos sustinere poterat, Quid ultra moror, inquit, etc.,
id. 10, 28, 20:Marcellus, ut tanta vis ingruebat mali, traduxerat in urbem suos,
id. 25, 26, 15:ut vero... exurebatur amoenissimus Italiae ager, villaeque passim incendiis fumabant... tum prope de integro seditione accensi,
id. 22, 14, 1.— And with perf. and imperf. in co-ordinate clauses:consules, ut ventum ad Cannas est, et in conspectu Poenum habebant,
Liv. 22, 44, 1:ut in extrema juga ventum, et hostes sub oculis erant,
id. 22, 14, 3:ut Poenus apparuit in collibus, et pauci... adferebant, etc.,
id. 24, 1, 6.—Of repeated past actions, whenever:3.ut quaeque pars castrorum nudata defensoribus premi videbatur, eo occurrere et auxilium ferre,
Caes. B. G. 3, 4.—With plupf.(α).= postquam (rare):(β).ut hinc forte ea ad obstetricem erat missa,
Ter. Ad. 4, 4, 10:ut ad mare nostrae cohortes excubuerant, accessere subito prima luce Pompejani,
Caes. B. C. 3, 63.—In epistolary style = the Engl. perf.:(γ).litteras scripsi... statim ut tuas legeram (= litteras nunc scribo, ut tuas legi),
Cic. Att. 2, 12, 4:ut Athenas a. d. VII. Kal. Quinct. veneram, exspectabam ibi jam quartum diem Pomptinium (= ut veni, exspecto),
id. ib. 5, 10, 1.—Of repeated past actions, whenever:4.ut cujusque sors exciderat... alacer arma capiebat,
Liv. 21, 42, 3 dub.:ut quisque istius animum offenderat, in lautumias statim coniciebatur,
Cic. Verr. 2, 5, 55, § 143:ut quidque ego apprehenderam, statim accusator extorquebat e manibus,
id. Clu. 19, 52:ut cuique erat locus attributus, ad munitiones accedunt,
Caes. B. G. 7, 81; cf.:ut quisque arma ceperat... inordinati in proelium ruunt,
Liv. 23, 27, 5.—With ita as correl.:ut enim quisque contra voluntatem ejus dixerat, ita in eum judicium de professione jugerum postulabatur,
Cic. Verr. 2, 3, 15, § 39.—With fut. perf., or, in oblique discourse, plupf. subj.:C.neque, ut quaeque res delata ad nos erit, tum denique scrutari locos debemus,
Cic. Or. 2, 34, 146:traditum esse ut quando aqua Albana abundasset, tum... victoriam de Veientibus dari,
Liv. 5, 15, 11 (for ut after simul, v. simul, VI.).—Introducing substantive clauses, that; always with subj. (cf. ut as interrog. adverb in dependent clauses, I. A. 3. supra).1.In object clauses.a.In clauses which, if independent, would take the imperative mood, often rendered by the Engl. infinitive.(α).After verbs denoting [p. 1942] to wish, request, pray, demand, or invite:(β).malim istuc aliis ita videatur quam uti tu, soror, te collaudes,
Plaut. Poen. 5, 4, 18:equidem mallem ut ires,
Cic. Att. 1, 16, 8:equidem vellem ut pedes haberent (res tuae),
id. Fam. 7, 31, 2:volo uti mihi respondeas num quis, etc.,
id. Vatin. 7, 17:precor (deos) ut his infinitis nostris malis contenti sint,
id. Q. Fr. 1, 3, 9:postulo ut ne quid praejudicati afferatis,
id. Clu. 2, 5:petebant uti equites praemitterent,
Caes. B. G. 4, 11:tibi instat Hortensius ut eas in consilium,
Cic. Quint. 10, 34:hoc ut aliquando fieret, instabat,
Sen. Clem. 2, 1, 2:illum Dolabellae dixisse (= eum rogasse) ut ad me scriberet (= me rogaret), ut in Italiam quam primum venirem,
Cic. Att. 11, 7, 2:cupio ut quod nunc natura et impetus est, fiat judicium,
Sen. Clem. 2, 2, 2:senectutem ut adipiscantur omnes optant,
Cic. Lael. 2, 4:exigo a me, non ut optimis par sim, sed ut malis melior,
Sen. Vit. Beat. 17, 3.—With ut ne = ne:Trebatio mandavi, ut, si quid te eum velles ad me mittere, ne recusaret,
Cic. Fam. 4, 1, 2; Tac. H. 4, 58 fin. —Also without verb, like utinam, to express a wish;esp. in imprecations (ante-class.): ut te cum tua Monstratione magnus perdat Juppiter,
Ter. Ad. 4, 6, 2:ut illum di deaeque perdant,
id. Eun. 2, 3, 10; id. Heaut. 4, 6, 6.—After verbs expressing or implying advice, suggestion, or exhortation:(γ).ego vos hortari tantum possum ut, etc.,
Cic. Lael. 5, 17:quod suades ut ad Quinctium scribam, etc.,
id. Att. 11, 16, 4:tibi auctor sum ut eum tibi ordinem reconcilies,
id. Fam. 1, 9, 26:censeo ut iter reliquum conficere pergas,
I propose, id. Or. 2, 71, 200; Caes. B. C. 1, 2; Liv. 30, 40, 4:dixeram a principio ut sileremus,
I had advised, Cic. Brut. 42, 157:Pompejum monebat ut meam domum metueret,
id. Sest. 64, 133:equidem suasi ut Romam pergeret,
id. Att. 16, 8, 2:M. Messalae et ipsi Attico dixit ut sine cura essent,
exhorted, id. ib. 16, 16, A, 5.—After verbs expressing resolution or agreement to do something:(δ).rus ut irem jam heri constitiveram,
Plaut. Ps. 1, 5, 136:decrevistis ut de praemiis militum primo quoque tempore referretur,
Cic. Phil. 5, 2, 4:constitueram ut pridie Idus Aquini manerem,
id. Att. 16, 10, 1:statuunt ut decem millia hominum in oppidum submittantur,
Caes. B. G. 7, 21:Hasdrubal paciscitur cum Celtiberorum principibus ut copias inde abducant,
Liv. 25, 33, 3:illos induxisse in animum, ut superbo quondam regi, tum infesto exuli proderent (patriam),
id. 2, 5, 7; 27, 9, 9; 42, 25, 11:ut ne plebi cum patribus essent conubia sanxerunt,
Cic. Rep. 2, 27, 63:servitia urbem ut incenderent conjurarunt,
Liv. 4, 45, 1.—After verbs of command or prohibition:(ε).imperat Laelio ut per collis circumducat equites,
Liv. 28, 33, 11:illud praecipiendum fuit ut... diligentiam adhiberemus,
Cic. Lael. 16, 60:M. Aemilio senatus negotium dat ut Patavinorum seditionem comprimeret,
Liv. 41, 27, 3:consul edicere est ausus ut senatus ad vestitum rediret,
Cic. Pis. 8, 18:jubet sententiam ut dicant suam,
Plaut. Am. 1, 1, 50:hic tibi in mentem non venit jubere ut haec quoque referret,
Cic. Verr. 2, 4, 12, § 28.—With ne:iis praedixit, ut ne prius Lacedaemoniorum legatos dimitteret, quam ipse esset remissus,
Nep. Them. 7, 3.—Verbs expressing permission:b.atque ille legem mihi de XII. tabulis recitavit quae permittit ut furem noctu liceat occidere,
Cic. Tull. 20, 47:concedo tibi ut ea praetereas quae, etc.,
id. Rosc. Am. 19, 54:dabis mihi hanc veniam ut eorum... auctoritatem Graecis anteponam,
id. de Or. 1, 6, 23:ille tibi potestatem facturus est ut eligas utrum velis,
id. Div. in Caecil. 14, 45:illud natura non patitur ut aliorum spoliis nostras facultates augeamus,
id. Off. 3, 5, 22.—In dependent clauses implying an aim or end.(α).After verbs denoting direction and inclination of the mind, care, purpose, intention, or striving:(β).ut plurimis prosimus enitimur,
Cic. Ac. 2, 2, 6:facilior erit ut albam esse nivem probet quam erat Anaxagoras,
he will be more inclined, disposed, id. ib. 2, 36, 117: ne ille longe aberit ut argumento credat philosophorum, far remote from believing = not inclined, id. ib. 2, 47, 144: qui sibi hoc sumpsit ut conrigat mores aliorum, quis huic ignoscat si, who undertakes to correct, id. Verr. 2, 3, 1, § 2:navem idoneam ut habeas diligenter videbis,
care, id. Fam. 16, 1, 2:ille intellexit id agi atque id parari ut filiae suae vis afferretur,
id. Verr. 2, 1, 26, § 67:pater potuit animum inducere ut naturam ipsam vinceret,
id. Rosc. Am. 19, 53:cum senatus temptaret ut ipse gereret sine rege rem publicam,
id. Rep. 2, 12, 23:equidem ut honore dignus essem, maxime semper laboravi,
id. Planc. 20, 50:omni contentione pugnatum est ut lis haec capitis existimaretur,
id. Clu. 41, 116:omnis spes ad id versa ut totis viribus terra adgrederentur,
Liv. 24, 34, 12:omnis cura solet in hoc versari, semper ut boni aliquid efficiam dicendo,
Cic. de Or. 2, 75, 306:se miliens morituros potius quam ut tantum dedecoris admitti patiantur,
Liv. 4, 2, 8; 2, 34, 11.—Verbs of effecting:(γ).nec potui tamen Propitiam Venerem facere uti esset mihi,
Plaut. Poen. 2, 6:prior pars orationis tuae faciebat ut mori cuperem,
Cic. Tusc. 1, 47, 112:caritas annonae faciebat ut istuc... tempore magnum videretur,
id. Verr. 2, 3, 92, § 215:sol efficit ut omnia floreant,
id. N. D. 2, 15, 41:potest praestare ut ea causa melior esse videatur,
id. Or. 1, 10, 44:non committam ut tibi ipse insanire videar,
id. Fam. 5, 5, 3:di prohibeant, judices, ut hoc praesidium sectorum existimetur,
id. Rosc. Am. 52, 151:effecisti ut viverem et morerer ingratus,
Sen. Ben. 2, 25, 1:quibus nihil aliud actum est quam ut pudor hominibus peccandi demeretur,
id. Vit. Beat. 26, 6.—Verbs of obtaining:(δ).Dumnorix a Sequanis impetrat ut per fines suos Helvetios ire patiantur,
Caes. B. G. 1, 9:quid assequitur, nisi hoc ut arent qui... in agris remanserunt,
what does he gain, Cic. Verr. 2, 3, 55, § 128:facile tenuit ut (Chalcidis) portae sibi aperirentur,
Liv. 35, 51, 6:vicerunt tribuni ut legem perferrent,
id. 4, 25, 13.—Verbs of inducing and compelling:(ε).nec ut omnia quae praescripta sunt defendamus necessitate ulla cogimur,
Cic. Ac. 2, 3, 8:civitati persuasit ut de finibus suis exirent,
Caes. B. G. 1, 2:exspectatione promissi tui moveor ut admoneam te,
Cic. Fam. 9, 8, 1:Parhedrum excita ut hortum ipse conducat,
id. ib. 16, 18, 2:ille adduci non potest ut... ne lucem quoque hanc eripere cupiat, etc.,
id. Rosc. Am. 52, 150:impellit alios avaritia, alios iracundia ut levem auditionem pro re comperta habeant,
Caes. B. G. 7, 42:ut de clementia scriberem, Nero Caesar, una me vox tua maxime compulit,
Sen. Clem. 2, 1, 1.—After verbs implying duty, right, rule, condition, or possibility:c.cum mihi ne ut dubitem quidem relinquatur,
not even the possibility of doubt, Cic. Ac. 2, 38, 119:obsides inter se dent, Sequani ne itinere Helvetios prohibeant, Helvetii ut sine maleficio transeant,
Caes. B. G. 1, 9:se ita a majoribus didicisse ut magis virtute quam dolo contenderent,
id. ib. 1, 13:mea lenitas hoc exspectavit ut id quod latebat erumperet,
Cic. Cat. 2, 12, 27:(natura) nobis insculpsit in mentibus, ut eos (deos) aeternos et beatos haberemus,
id. N. D. 1, 17, 45:hoc mihi Metellus non eripuit, hoc etiam addidit ut quererer hoc sociis imperari,
he gave the additional right, id. Verr. 2, 2, 68, § 164:ut vero conloqui cum Orpheo, Musaeo, Homero liceat, quanti tandem aestimatis?
the privilege of conversing, id. Tusc. 1, 41, 98:respondet Socrates sese meruisse ut amplissimis honoribus decoraretur,
id. Or. 1, 54, 272:meruit ut suspendatur,
Sen. Ep. 7, 5:quia enim non sum dignus prae te ut figam palum in parietem,
Plaut. Mil. 4, 4, 4.—So after dignus, Liv. 24, 16, 19; Quint. 8, 5, 12.—After verbs of fearing, where ut implies a wish contrary to the fear; that not:d.rem frumentariam, ut satis commode supportari posset, timere se dicebant,
Caes. B. G. 1, 39:vereor ut satis diligenter actum sit in senatu de litteris meis,
Cic. Att. 6, 4, 2:verebar ut redderentur,
id. Fam. 12, 19, 1:sin homo amens diripiendam urbem daturus est, vereor ut Dolabella ipse satis nobis prodesse possit,
id. ib. 14, 14, 1:veretur Hiempsal ut foedus satis firmum sit,
id. Leg. 2, 22, 58:timeo ut sustineas,
id. Fam. 14, 2, 3:o puer, ut sis vitalis, metuo, et majorum ne quis amicus Frigore te feriat,
Hor. S. 2, 1, 60.— So sometimes after video, with weakened force: vide ut sit, nearly = perhaps it is not (cf. Roby, Gr. 2, p. 280): considerabitis, vestri similes feminae sintne Romae;si enim non sunt, videndum est, ut honeste vos esse possitis,
Cic. Fam. 14, 14, 1.—Very rarely ut stands for ne after verbs of fearing:quia nihil minus, quam ut egredi obsessi moenibus auderent, timeri poterat,
Liv. 28, 22, 12 Weissenb. ad loc.:ut ferula caedas meritum... non vereor,
Hor. S. 1, 3, 120 Jan. and Orell. ad loc. —In interrogative clauses represented as untrue, rejecting a supposition or thought with indignation (nearly = fierine potest ut):2.me ut quisquam norit, nisi ille qui praebet cibum?
Plaut. Pers. 1, 3, 52:te ut ulla res frangat, tu ut umquam te corrigas?
Cic. Cat. 1, 9, 22:egone ut te interpellem?
id. Tusc. 2, 18, 42:pater ut in judicio capitis obesse filio debeat?
id. Planc. 13, 31:egone ut prolis meae fundam cruorem?
Sen. Med. 927.—In subject clauses, with impersonal predicates.a.With a predicate adjective.(α).With the idea of rule, duty, etc.:(β).id arbitror Adprime in vita utile esse, ut ne quid nimis,
Ter. And. 1, 1, 34:reliquum est ut de Catuli sententia dicendum videatur,
Cic. Imp. Pomp. 20, 59:praeclarum est et verum ut eos qui nobis carissimi esse debeant, aeque ac nosmet ipsos amemus,
id. Tusc. 3, 29, 73:ergo hoc sit primum ut demonstremus quem imitetur,
id. de Or. 2, 22, 90:proximum est ut doceam, etc.,
id. N. D. 2, 29, 73:extremum est ut te orem, etc.,
id. Fam. 4, 13, 7:ei (Dionysio) ne integrum quidem erat ut ad justitiam remigraret,
permission, id. Tusc. 5, 21, 62. —With predicates, aequum est, par (anteclass. and rare):aequom videtur tibi ut ego alienum quod est Meum esse dicam?
Plaut. Rud. 4, 7, 4:non par videtur... praesente ibus una paedagogus ut siet,
id. Bacch. 1, 2, 31.—In clauses expressing result and consequence:(γ).magnificum illud etiam et gloriosum ut Graecis de philosophia litteris non egeant, illud,
that result of my labors, Cic. Div. 2, 2, 5:consentaneum est huic naturae ut sapiens velit gerere et administrare rem publicam,
id. Fin. 3, 20, 68. —In clauses represented as real, true, false, certain, or probable (where the acc. and inf. might be used):b.concedetur verum esse ut bonos boni diligant,
Cic. Lael. 14, 50: sin autem illa veriora ut idem interitus animorum et corporum, etc., id. ib 4, 14; cf.:concedant ut hi viri boni fuerin (= concedant vere factum esse ut, etc.),
id. ib. 5, 18:si verum est ut populus Romanus omnis gentes virtute superarit, etc.,
Nep. Hann. 1, 1:de ipso Roscio potest illud quidem esse falsum ut circumligatus fuerit, angui,
Cic. Div. 2, 31, 66:non est verisimile ut Chrysogonus horum litteras adamarit aut humanitatem,
id. Rosc. Am. 41, 121:deos verisimile est ut alios indulgentius tractent propter parentis, alios propter futuram posterorum indolem,
Sen. Ben. 4, 32, 1; so,rarum est ut,
Quint. 3, 19, 3:quid tam inusitatum quam ut, etc.,
Cic. Imp. Pomp. 21, 62.—And after potius:multi ex plebe spe amissa potius quam ut cruciarentur... se in Tiberim praecipitaverunt,
Liv. 4, 12, 11.—With predicate nouns.(α).Expressing the idea of a verb which would require an object clause, with ut:(β).quoniam ut aliter facias non est copia,
Plaut. Merc. 5, 4, 30:Romano in hostico morandi causa erat ut hostem ad certamen eliceret,
Liv. 6, 31, 7:vetus est lex amicitiae ut idem amici semper velint,
Cic. Planc. 2, 5:consensus fuit senatus ut mature proficisceremur (= decretum est a senatu),
id. Fam. 3, 3, 1:fuit hoc sive meum, sive rei publicae fatum ut in me unum omnis illa inclinatio temporum incumberet,
ordained by fate, id. Balb. 26, 58:tempus est ut eamus ad forum,
Plaut. Mil. 1, 1, 72:dicasque tempus maximum esse ut eat,
id. ib. 4, 3, 9:primum est officium ut homo se conservet in naturae statu,
Cic. Fin. 3, 6, 20:ejus culturae hoc munus est ut efficiat, etc.,
id. ib. 4, 14, 38:caput illud est ut Lyconem recipias in necessitudinem tuam,
duty, id. Fam. 13, 19, 3; so,caput est ut, etc.,
id. de Or. 1, 19, 87:fuit hoc quoddam inter Scipionem et Laelium jus ut Scipio Laelium observaret parentis loco,
id. Rep. 1, 12, 18:mea ratio in dicendo haec esse solet ut boni quod habeat id amplectar,
id. de Or. 2, 72, 292; so,ratio est ut,
id. Verr. 1, 11, 34: est mos hominum ut [p. 1943] nolint eundem pluribus excellere, id. Brut. 21, 84:est hoc Gallicae consuetudinis ut, etc.,
Caes. B. G. 4, 5.—Expressing result and consequence:c.est hoc commune vitium in magnis liberisque civitatibus ut invidia gloriae comes sit,
Nep. Chabr. 3, 3.—With impersonal verbs.(α).Including the idea of a verb requiring an object clause, with ut:(β).convenit, victi utri sint eo proelio, urbem, agrum... seque uti dederent,
Plaut. Am. 1, 1, 71:mihi cum Dejotaro convenit ut ille in meis castris esset,
Cic. Att. 6, 1, 14:placitum est ut in aprico loco considerent,
id. Rep. 1, 12, 18:postea mihi placuit ut, etc.,
id. Or. 1, 34, 155:ad Appii Claudii senectutem accedebat etiam ut caecus esset,
id. Sen. 6, 16.—So after fit, it happens:fit ut natura ipsa ad ornatius dicendi genus incitemur,
Cic. Or. 2, 83, 338:potest fieri ut res verbosior haec fuerit, illa verior,
it may be that, id. Att. 8, 3, 6; id. Ac. 2, 11, 36; id. Verr. 2, 2, 77, § 190.—So with accidit, evenit, contigit: accidit... ut illo itinere veniret Lampsacum,
Cic. Verr. 2, 1, 24, § 63; so id. Imp. Pomp. 9, 25:sed tamen hoc evenit ut in vulgus insipientium opinio valeat,
id. Tusc. 2, 26, 63:utinam Caesari contigisset ut esset optimo cuique carissimus,
id. Phil. 5, 18, 49.—Denoting consequence:(γ).ex quo efficitur ut quidquid honestum sit, idem sit utile,
Cic. Off. 2, 3, 10:sequitur ut dicamus quae beneficia danda sint et quemadmodum,
Sen. Ben. 1, 11, 1:sequitur ut causa ponatur,
Cic. Or. 2, 81, 331.—Est, in the meaning fit, or causa est:3.est ut plerique philosophi nulla tradant praecepta dicendi,
it is a fact that, Cic. Or. 2, 36, 152:non est igitur ut mirandum sit ea praesentiri,
there is no reason for wondering, id. Div. 1, 56, 128:quando fuit ut quod licet non liceret?
id. Cael. 20, 48; so, in eo est ut, prope est ut, to be on the point of, to be near to:jam in eo rem fore ut Romani aut hostes aut domini habendi sint,
Liv. 8, 27, 3:cum jam in eo esset ut comprehenderetur,
Nep. Paus. 5, 1; id. Milt. 7, 3:jam prope erat ut ne consulum quidem majestas coerceret iras hominum,
Liv. 2, 23, 14:prope est ut lamentationem exigat,
Sen. Clem. 2, 6, 4.— Here belongs the circumlocution of the periphrastic future by futurum esse or fore, with ut; generally in the inf.:arbitrabar fore ut lex de pecuniis repetundis tolleretur,
Cic. Verr. 1, 14, 41.—Very rarely in the indic.:futurum est ut sapiam,
Sen. Ep. 117, 29.—In attributive clauses, dependent on nouns not belonging to the predicate.a.With the idea of resolve, etc.:b.vicit sententia ut mitterentur coloni,
Liv. 9, 26, 4:sententiam dixit (= censuit) ut judicum comitia haberentur,
Cic. Q. Fr. 2, 1, 2; id. Fam. 4, 4, 5; id. Tusc. 5, 41, 119; id. Leg. 3, 15, 33.—Of agreement:c.fide accepta ut remitterent eum,
Liv. 24, 48, 8. —Of law, rule, etc.:d.praetores rogationem promulgarunt ut omnes regiae stirpis interficerentur,
Liv. 24, 25, 10:senatus consultum factum est ut M. Fulvius litteras extemplo ad consulem mitteret,
id. 35, 24, 2:haec ei est proposita condicio ut aut juste accusaret aut acerbe moreretur,
Cic. Clu. 14, 42:Suevi in eam se consuetudinem induxerunt ut locis frigidissimis lavarentur in fluminibus,
Caes. B. G. 4, 1.—Of duty:e.jusjurandum poscit ut quod esse ex usu Galliae intellexissent, communi consilio administrarent,
Caes. B. G. 8, 6. —Of purpose, inclination, etc.:f.vobis dent di mentem oportet ut prohibeatis, etc.,
make you inclined, Liv. 6, 18, 9:causa mihi fuit huc veniendi ut quosdam hinc libros promerem,
Cic. Fin. 3, 2, 8:confectio tabularum hanc habet vim (= efficit) ut quidquid fingatur aut non constet, appareat,
id. Font. 2, 3.—Of effect, result, etc.:4.fuit ista quondam virtus ut viri fortes acrioribus suppliciis civem perniciosum quam hostem everterent,
Cic. Cat. 1, 1, 3:habet hoc virtus ut viros fortis species ejus et pulchritudo etiam in hoste posita delectet,
id. Pis. 32, 81:damnatum poenam sequi oportebat ut igni cremaretur,
Caes. B. G. 1, 4.—In clauses of manner, that, so that.a.With ita, sic, adeo, tantus, talis, or tam as antecedent (v. hh. vv.;b.anteclass. ut qui = ut): Adeon' me fungum fuisse ut qui illi crederem?
Plaut. Bacch. 2, 3, 49.—With is or hic as antecedent: eos deduxi testes et eas litteras deportavi ut de istius facto dubium esse nemini possit, Cic. Verr. 2, 4, 42, § 91:c.ejusmodi res publica debet esse ut inimicus neque deesse nocenti possit, neque obesse innocenti (ejusmodi = talis),
id. ib. 2, 3, 69, §162: eo perducam servum ut in multa liber sit,
Sen. Ben. 3, 19, 2:non eo loco res humanae sunt ut vobis tantum otii supersit,
id. Vit. Beat. 27, 6:haec aequitas in tuo imperio fuit, haec praetoris dignitas ut servos Siculorum dominos esse velles,
Cic. Verr. 2, 3, 38, § 87:hoc jure sunt socii ut eis ne deplorare quidem de suis incommodis liceat,
id. ib. 2, 2, 27, § 65.—Without antecedents, so that:d.cujus aures clausae veritati sunt ut ab amico verum audire nequeat, hujus salus desperanda est,
Cic. Lael. 24, 90:in virtute multi sunt ascensus, ut is maxima gloria excellat qui virtute plurimum praestet,
id. Planc. 25, 60:mons altissimus impendebat ut perpauci prohibere possent,
Caes. B. G. 1, 6:accessit quod Domitius Heraclea iter fecerat, ut ipsa fortuna illum obicere Pompejo videretur,
id. B. C. 3, 79:pecunia a patre exacta crudeliter, ut divenditis omnibus bonis aliquamdiu trans Tiberim veluti relegatus viveret,
Liv. 3, 13, 10:fama Gallici belli pro tumultu valuit ut et dictatorem dici placeret,
id. 8, 17, 6:nihilo minus... magnas percipiendum voluptates, ut fatendum sit, etc.,
Sen. Vit. Beat. 12, 1.—Idiomat. with non.(α).Ut non, when the principal sentence is negative, without: non possunt una in civitate multi rem ac fortunam amittere ut non plures secum in eandem trahant calamitatem, without dragging, etc., Cic. Imp. Pomp. 7, 19:(β).flaminem Quirinalem neque mittere a sacris neque retinere possumus ut non deum aut belli deseramus curam,
Liv. 24, 8, 10:non ita fracti animi civitatis erant ut non sentirent, etc.,
id. 45, 25, 12:nusquam oculi ejus flectentur ut non quod indignentur inveniant,
Sen. Ira, 2, 7, 2:ajunt, nec honeste quemquam vivere ut non jucunde vivat, nec jucunde ut non honeste quoque,
id. Vit. Beat. 6, 3:nemo in eo quod daturus es gratiam suam facere potest ut non tuam minuat,
id. Ben. 2, 4, 3; cf. also: ut non conferam vitam neque existimationem tuam cum illius;neque enim est conferenda (= ut omittam conferre),
Cic. Verr. 2, 4, 20, § 45.—Non ut, followed by sed quod, causal (= non quod, sed quod;e.rare): earum exempla tibi misi non ut deliberarem reddendaene essent, sed quod non dubito, etc.,
not that... but because, Cic. Att. 14, 17, 4:haec ad te scribo non ut queas tu demere solitudinem, sed, etc.,
id. ib. 11, 15, 3.—Followed by sed ut:benigne accipe (beneficium): rettulisti gratiam, non ut solvisse te putes, sed ut securior debeas,
Sen. Ben. 2, 35, 5; and in reversed order: quorsum haec praeterita? Quia sequitur illud, etc.;non ut eas res causam adferrent amoris,
Cic. Fat. 15, 35.—Rarely nedum ut, in the sense of nedum alone, much less that, not to mention that (mostly post-class.; cf.Zumpt, Gram. § 573): ne voce quidem incommoda, nedum ut illa vis fieret, paulatim permulcendo mansuefecerant plebem,
Liv. 3, 14, 6 Weissenb. ad loc.:quando enim... fama in totam urbem penetrat? nedum ut per tot provincias innotescat,
Tac. Or. 10.—Conditional or concessive.(α).Granting that ( for argument's sake):(β).quod ut ita sit—nihil enim pugno—quid habet ista res aut laetabile aut gloriosum?
Cic. Tusc. 1, 21, 49:sed ut haec concedantur, reliqua qui tandem intellegi possunt?
id. N. D. 3, 16, 41:ut tibi concedam hoc indignum esse, tu mihi concedas necesse est, etc.,
id. Clu. 53, 146:quae, ut essent vera, conjungi debuerunt,
id. Fin. 4, 15, 40:quae natura ut uno consensu juncta sit et continens... quid habere mundus potest cum thesauri inventione conjunctum?
id. Div. 2, 14, 33:nihil est prudentia dulcius, quam, ut cetera auferat, adfert certe senectus,
id. Tusc. 1, 39, 94.—Even if, although:(γ).qui (exercitus) si pacis... nomen audiverit, ut non referat pedem, insistet certe,
Cic. Phil. 12, 3, 8:ut ea pars defensionis relinquatur, quid impediet actionem? etc.,
id. Ac. 2, 34, 108:ut quaeras omnia, quomodo Graeci ineptum appellant non reperies,
id. de Or. 2, 4, 18:ut enim neminem alium nisi T. Patinam rogasset, scire potuit, illo ipso die a Milone prodi flaminem,
id. Mil. 17, 46: verum ut hoc non sit, tamen praeclarum spectaculum mihi propono, id. Att. 2, 15; id. Leg. 1, 8, 23; id. Fat. 5, 9; id. Verr. 2, 3, 64, § 151; 2, 1, 45, § 117; id. Planc. 25, 62:qui, ut non omnis peritissimus sim belli, cum Romanis certe bellare didici,
Liv. 36, 7, 20:neque equites armis equisque salvis tantum vim fluminis superasse verisimile est, ut jam Hispanos omnes inflati travexerint utres,
id. 21, 47, 5:at enim, ut jam ita sint haec, quid ad vos, Romani?
id. 34, 32, 13:ut jam Macedonia deficiat,
id. 42, 12, 10:cum jam ut virtus vestra transire alio possit, fortuna certe loci hujus transferri non possit,
id. 5, 54, 6; 22, 50, 2; cf.:ac jam ut omnia contra opinionem acciderent, tamen se plurimum navibus posse,
Caes. B. G. 3, 9:ut desint vires tamen est laudanda voluntas,
Ov. P. 3, 4, 79:ut dura videatur appellatio, tamen sola est,
Quint. 3, 8, 25; 6, prooem. 15.—Ut maxime = si maxime:quaere rationem cur ita videatur: quam ut maxime inveneris... non tu verum testem habere, sed eum non sine causa falsum testimonium dicere ostenderis,
Cic. Ac. 2, 25, 81.—With nihilominus:quae (res) nihilominus, ut ego absim, confici poterunt,
Cic. Fam. 10, 2, 2.—Provided that:5.ambulatiuncula, ut tantum faciamus quantum in Tusculano fecimus, prope dimidio minoris constabit isto loco,
Cic. Att. 13, 39, 2: dabo egenti, sed ut ipse non egeam;succurram perituro, sed ut ipse non peream,
Sen. Ben. 2, 15, 1.—In clauses of purpose (final clauses; distinguished from object clauses with ut; v. C. 1., in which the verb itself contains the idea of purpose, the clause completing the idea of the verb), in order that, so that, so as to.a.In gen.:b.quin voco, ut me audiat, nomine illam suo?
Plaut. Rud. 1, 4, 17:haec acta res est uti nobiles restituerentur in civitatem,
Cic. Rosc. Am. 51, 149:intellego, tempus hoc vobis divinitus datum esse ut odio... totum ordinem liberetis,
id. Verr. 1, 15, 43:Caesar singulis legionibus singulos legatos praefecit uti eos testes suae quisque virtutis haberet,
Caes. B. G. 1, 52.—And with ut ne, instead of ne, lest:id ut ne fiat, haec res sola est remedio,
Ter. Eun. 3, 1, 49; v. 1. ne, I. B. 4. a.—Very rarely, ut non for ne, expressing a negative purpose:ut plura non dicam neque aliorum exemplis confirmem quantum valeat (= ut praeteream),
Cic. Imp. Pomp. 15, 44; cf. d. a fin. supra.—Esp., after certain antecedents.(α).After id, for the purpose (ante-class.):(β).id huc reverti uti me purgarem tibi,
Plaut. Am. 3, 2, 28.—After idcirco:(γ).idcirco amicitiae comparantur ut commune commodum mutuis officiis gubernetur,
Cic. Rosc. Am. 38, 111:legum idcirco omnes servi sumus ut liberi esse possimus,
id. Clu. 53, 146; id. Rosc. Am. 47, 137.—After ideo and eo:(δ).non ideo Rhenum insedimus ut Italiam tueremur, sed ne quis, etc.,
Tac. H. 4, 73:Marionem ad te eo misi ut aut tecum ad me quam primum veniret, aut, etc.,
Cic. Fam. 16, 1, 1.—After ad eam rem, ad hoc, in hoc:(ε).ad eam rem vos delecti estis ut eos condemnaretis quos sectores jugulare non potuissent?
Cic. Rosc. Am. 52, 151:praebere se facilem ad hoc ut quem obligavit etiam exsolvi velit?
Sen. Ben. 2, 17, 6:homo natus in hoc ut mores liberae civitatis Persica servitute mutaret,
id. ib. 2, 12, 2.—After ea mente, hac mente:(ζ).navis onerarias Dolabella ea mente comparavit ut Italiam peteret,
Cic. Fam. 12, 14, 1:hac mente laborem Sese ferre senes ut in otia tuta recedant Ajunt,
Hor. S. 1, 1, 30.—After potius quam:c.potius ad delendam memoriam dedecoris, quam ut timorem faciat,
Liv. 6, 28, 8:potius quodcumque casus ferat passuros, quam ut sprevisse Tarentinos videantur,
id. 9, 14, 8.—Idiomat.(α).With the principal predicate, referring to the conception of the writer, understood; mostly parenthet. = the Engl. inf.: ut in pauca conferam, testamento facto mulier moritur, to be brief, etc., Cic. Caecin. 6, 17:(β).ecquid tibi videtur, ut ad fabulas veniamus, senex ille Caecilianus minoris facere filium rusticum?
to come to the drama, id. Rosc. Am. 16, 46:reliquum judicium de judicibus, et, vere ut dicam, de te futurum est,
to tell the truth, id. Verr. 2, 5, 69, § 177:Murena, si nemini, ut levissime dicam, odio fuit,
to say the least, id. Mur. 40, 87: ut nihil de illo tempore, nihil de calamitate rei publicae [p. 1944] querar, hoc tibi respondeo, etc., not to complain of that time, etc., id. Caecin. 33, 95: quae cum se disposuit, et partibus suis consensit, et, ut ita dicam concinuit, summum bonum tetigit, and, so to speak, chimes in, etc., Sen. Vit. Beat. 8, 5:ecce— ut idem in singulos annos orbis volveretur —Hernici nuntiant Volscos et Aequos reficere, etc.,
Liv. 3, 10, 8.—Satis ut, enough to (lit. enough for the purpose of):(γ).satis esse magna incommoda accepta ut reliquos casus timerent,
disasters large enough to make them afraid, Caes. B. C. 3, 10.—Quam ut after comparatives, too much to:quod praeceptum, quia major erat quam ut ab homine videretur, idcirco adsignatum est deo,
too great to come from man, Cic. Fin. 5, 16, 44:quis non intellegit, Canachi signa rigidiora esse quam ut imitentur veritatem?
id. Brut. 18, 70:clarior res erat quam ut tegi ac dissimulari posset,
too clear to be covered up, Liv. 26, 51, 11:potentius jam id malum apparuit quam ut minores per magistratus sedaretur,
id. 25, 1, 11:est tamen aliquis minor quam ut in sinu ejus condenda sit civitas,
Sen. Ben. 2, 16, 2. -
14 lezione
f lessonall'università lecturefig dare una lezione a qualcuno teach s.o. a lesson* * *lezione s.f.1 lesson, class: dare, fare lezione, to give a lesson; prendere lezioni, to have lessons; andare a lezione, to go to a lesson; oggi non c'è lezione, there isn't a lesson today; lezione privata, private lesson; lezione universitaria, lecture; ora di lezione, period; le lezioni di inglese cominceranno domani, (the) English classes will start tomorrow; che cosa hai di lezione per domani?, what lesson must you prepare for tomorrow?; studiare, ripassare, ripetere la lezione, to study, to revise, to repeat the lesson; non manca mai alle lezioni di filologia, he never misses any philology lectures; tenne una serie di lezioni sulla letteratura provenzale, he gave a series of lectures on Provençal literature // saltare le lezioni, to play truant2 (ammaestramento, esempio) lesson, warning: una lezione di vita, a lesson for life; dare una lezione a qlcu., to teach s.o. a lesson; che questo ti serva di lezione!, let this be a lesson to you!; ci ha rimesso un sacco di soldi, gli servirà di lezione!, he has lost a lot of money in this, that will teach him!; fu una lezione dura, ma meritata!, that was a hard, but well-deserved lesson!; ti meriti una lezione coi fiocchi, you deserve a good telling-off3 (Bibbia) lesson4 (variante) reading: la migliore lezione di quel manoscritto, the best reading of that manuscript; le varie lezioni date a piè di pagina, the various readings given at the foot of the page.* * *[let'tsjone]sostantivo femminile1) lesson; (collettiva) class; univ. lecture BE, class AElezione di spagnolo, di guida, di sci — Spanish, driving, skiing lesson
avere lezione — to have a class o lecture
fare lezione — to teach; univ. to lecture, to give a lecture
prendere -i di — to have o take lessons o classes in
- i private — private tuition, private lessons, tutoring, coaching
2) (ciò che si studia) lesson3) (punizione, avvertimento) lessondare una (bella) lezione a qcn. — to teach sb. a lesson
* * *lezione/let'tsjone/sostantivo f.1 lesson; (collettiva) class; univ. lecture BE, class AE; lezione di spagnolo, di guida, di sci Spanish, driving, skiing lesson; avere lezione to have a class o lecture; fare lezione to teach; univ. to lecture, to give a lecture; prendere -i di to have o take lessons o classes in; dare -i di to give lessons in; - i private private tuition, private lessons, tutoring, coaching3 (punizione, avvertimento) lesson; dare una (bella) lezione a qcn. to teach sb. a lesson; gli servirà di lezione that'll teach him a lesson; che ti serva di lezione let that be a lesson to you. -
15 molior
I.Neutr.A.To set one's self or one's powers in motion, to make exertions, exert one's self, to endeavor, struggle, strive, toil, etc. (rare but class.;B.syn.: conor, nitor): viden ut misere moliuntur?
Plaut. Curc. 1, 3, 32:agam per me ipse et moliar,
Cic. Fam. 6, 10, 2:nōsti mores mulierum: Dum moliuntur, dum comuntur, annus est,
Ter. Heaut. 2, 2, 11:horam amplius jam in demoliendo signo permulti homines moliebantur,
Cic. Verr. 2, 4, 43, § 95.—To set one's self in motion, endeavor to depart, to depart:II.molientem hinc Hannibalem,
Liv. 28, 44:dum naves moliuntur a terra,
id. 37, 11:in quam (insulam) gladiatores navibus molientes,
Tac. H. 2, 35.—Act.A.To labor upon any thing, exert one's self at or upon, set in motion, work an instrument or engine; to work any thing (cf. ago; class.).1.Nihil enim agit (vita deorum),... nulla opera molitur, Cic. N. D. 1, 19, 51:2.res dura et regni novitas me talia cogant moliri,
Verg. A. 1, 564: validam in vites molire bipennem, to work, i. e. wield, id. G. 4, 331: ancoras, to work, i. e. hoist the anchor, weigh anchor, Liv. 28, 17:agricola incurvo terram molitus aratro,
i. e. to work, cultivate, till the ground, Verg. G. 1, 494; Col. 1 praef. 17;11, 2, 19: erro molirier arva,
Lucr. 5, 932: fores, to work, i. e. to force, to break open, Tac. A. 1, 39; 2, 82; Liv. 23, 18, 2; 24, 46, 5:Atharrias ad Philotam missus clausum aditum domus moliebatur,
Curt. 6, 8, 20:habenas,
to guide, Verg. A. 12, 327:fulmina molitur dextrā,
hurls, id. G. 1, 329:ignem,
id. A. 10, 131:opera,
to begin work, Col. 11, 2, 2:aliquid sub divo moliri potest,
id. 1, 8, 9.—To set in motion, bestir, rouse, cause to remove, displace (syn.:3.deicio, deturbo): montes suā sede,
displaces, Liv. 9, 3:corpora ex somno moliebantur,
aroused, id. 36, 24, 3:onera objecta,
id. 25, 36.—To build, make, erect, construct (syn.:B.condo, fundo, construo): muros,
to build, Verg. A. 3, 132:classem,
id. ib. 3, 6:arcem,
id. ib. 1, 424:atrium,
Hor. C. 3, 1, 46:aedem,
Flor. 1, 7:locum,
prepares, Verg. A. 7, 158:pocula de inimicorum capitibus hominum,
to construct, make, Sol. 15.—Trop., to endeavor to do; to undertake, attempt, set about any thing (cf.:aggredior, apparo): nec ea, quae agunt, molientes cum labore operoso,
performing, doing, Cic. N. D. 2, 23, 59:viam clipei molita per oras,
made its way, Verg. A. 10, 477:inde datum molitur iter,
id. ib. 6, 477:jamque alio moliris iter,
Stat. S. 5, 2, 61:viam et gressus,
Claud. Rapt. Pros. 1, 278; 3, 438: animum, to form or acquire for one's self, Ov. A. A. 2, 119:laborem,
to undertake, Verg. A. 4, 233:struere et moliri aliquid calamitatis alicui,
to try to bring upon, Cic. Clu. 64, 178:fortissimis atque optimis civibus periculum moliri,
id. Sest. 1, 1:pestem patriae nefarie,
id. Cat. 2, 1, 1:perniciem rei publicae,
id. ib. 1, 2, 5: insidias avibus, to lay snares, Verg. G. 1, 271:crimina et accusatorem,
to bring about, find out, Tac. A. 12, 22:triumphos,
Ov. M. 14, 719:fugam,
Verg. A. 2, 109:moram,
to cause, make, occasion, id. ib. 1, 414:opem extremam alicui,
Val. Fl. 6, 431:dolos apertos,
to devise, id. 5, 249:bellum in animo,
to design, meditate, Vell. 2, 46:Athenienses urbem ex integro condere moliuntur,
Just. 2, 15, 1:mundum efficere moliens deus,
attempting, Cic. Univ. 4:fallere,
Val. Fl. 3, 491:de occupando regno moliens,
striving to usurp the government, Cic. Rep. 2, 35, 60:nuptias,
to bring about, Tac. A. 12, 3:apud judices oratione molienda sunt amor, odium, etc.,
are to be excited, called forth, Cic. de Or. 2, 51, 206:tumorem,
Col. 6, 17:vorandi facultatem,
Cels. 1, 3:fidem moliri coepit,
began to meddle with, disturb, Liv. 6, 11, 8. -
16 molle
mollis, e, adj. [Gr. malakos, amalos, môlus; cf. blêchros, perh. Lat. mulier (mollior)], easily movable, pliant, flexible, supple; soft, tender, delicate, gentle, mild, pleasant (class.; syn.: tener, facilis, flexibilis, lentus).I.Lit.:II.mollis juncus,
Verg. E. 2, 72:comam mollis... hyacinthi,
id. G. 4, 137:aurum,
flexible, id. A. 10, 818:tiliae,
Ov. M. 10, 92:crura,
Verg. G. 3, 76:colla,
id. A. 11, 622:bracchia,
Ov. A. A. 1, 595:cervix,
id. F. 4, 185:commissurae,
Cic. N. D. 2, 60:molle litus,
of soft sand, Caes. B. G. 5, 9:harena,
Ov. M. 2, 577:aqua,
id. A. A. 1, 476:fraga,
id. M. 13, 816:castaneae,
Verg. E. 1, 82:mollissima vina ( = mitissima, lenissima),
id. G. 1, 341; cf.:molli mero,
Hor. C. 1, 7, 19; and:molle Calenum,
Juv. 1, 69:alvus,
relaxed, open bowels, Cels. 3, 12:cibus,
mild, not sharp, id. 4, 4, 4:ovum,
soft, id. 4, 4, 5:prata,
Verg. G. 2, 384:gramen,
Ov. F. 6, 328:humus,
id. A. A. 3, 688:lana,
id. F. 2, 742:torus,
id. Am. 2, 4, 14:arcus,
slack, unbent, unstrung, id. H. 4, 92:feretrum,
made soft by a layer of leaves, Verg. A. 11, 64:mollissima cera,
Cic. de Or. 3, 45, 177:mollia panis,
the soft part of bread, the crumb, id. 13, 12, 26, § 82:molles genae,
soft, delicate, Ov. H. 10, 44:capilli,
id. P. 3, 3, 17:manus,
id. Am. 1, 4, 24:latus,
id. M. 14, 710:molles Zephyri,
soft, gentle, id. A. A. 3, 728; so,hiems,
Stat. S. 3, 5, 83:aestas,
Verg. G. 1, 312:caelum,
Flor. 1, 16, 3; 4, 12, 27:Euphrates mollior undis,
gentler, calmer, Verg. A. 8, 726:aditus,
easy, Sil. 4, 491; so,iter,
Quint. 4, 2, 46:via,
id. 1, 6, 22:fastigium,
gentle, not steep, Caes. B. C. 2, 10:clivus,
Verg. E. 9, 8:modicis et mollibus clivis,
Curt. 8, 39, 6:jugum montis,
Tac. G. 1:trames,
Ov. F. 3, 13.—Prov.: molli bracchio objurgare aliquem, with a gentle arm, i. e. in a forbearing manner, Cic. Att. 2, 1, 6:in molli carne vermes nascuntur,
it is the soft flesh that breeds the worms, Petr. 57.— Subst.: mollia, ĭum, n., a kind of fishes, mollusks, Plin. 11, 51, 112, § 267.—Trop.A.Tender, delicate, susceptible:2.mollibus annis,
in tender youth, Ov. H. 1, 111:os molle,
easily blushing, id. Tr. 4, 3, 70:mollissima corda,
Juv. 15, 131:mollissimae aures,
modest, Plin. Pan. 68.—In a bad sense, soft, effeminate, unmanly, weak (syn. effeminatus):B.philosophus tam mollis, tam languidus, tam enervatus,
Cic. de Or. 1, 52, 226:Sabaei,
Verg. G. 1, 57:viri molles, i. e. pathici,
Liv. 33, 28; Sen. Ep. 87:disciplina,
effeminate, Cic. Fin. 1, 11, 37:delicatior... molliorque ratio,
id. ib. 5, 5, 12:vita,
Ov. Tr. 5, 3, 9: desine mollium querellarum, Hor. C. 2, 9, 17:mollis teneraque vox,
Quint. 11, 3, 23:educatio,
id. 1, 2, 6:actio,
id. 11, 3, 128:Gallorum mens est mollis ac minime resistens ad calamitates perferendas,
Caes. B. G. 3, 19:sententiae,
Cic. Cat. 1, 12, 30:si taedio laboris longaeque viae, ut est mollis ad talia gens (Gallorum), dilaberentur,
Liv. 22, 2, 4:Romanos molliores facere ad paciscendum,
id. 42, 62, 6; cf.:sunt qui in rebus contrariis parum sibi constent, voluptatem severissime contemnant, in dolore sint molliores, etc.,
Cic. Off. 1, 21, 71:molles in aure fenestrae,
Juv. 1, 104.—Soft, pleasant, mild, easy:C.orationem mollem teneramque reddidit,
soft, pleasant, Cic. Brut. 9, 38:mollis et jucunda senectus,
id. Sen. 1, 2:ita eum placidum mollemque reddidi, ut, etc.,
calm and gentle, id. Caecil. 10, 28:verba,
Hor. Epod. 5, 83:mollia jussa,
mild, easy, Verg. G. 3, 41:vincuntur molli pectora dura prece,
soft, tender, touching, Tib. 3, 4, 76:sic accensum sed molliora referre jussum dimittit,
to return a gentler answer, Tac. H. 4, 32 fin.:saepius molliora respondens,
id. A. 12, 46: mollis versus, an elegiac or amatory poem, Ov. Tr. 2, 307; Prop. 1, 7, 19 (opp. durus versus, a heroic poem, id. 2, 1, 41):ridere mollia,
to smile gently, Ov. A. A. 3, 513:cuncta tamen ad imperatorem in mollius relata,
in a milder, more favorable light, Tac. A. 14, 39:pilenta,
having a gentle motion, Verg. A. 8, 666; id. G. 2, 389:mollissima fandi tempora,
id. A. 4, 293:hora mollior,
more favorable, Ov. P. 3, 3, 84:signa,
Cic. Brut. 18, 70:duriora Callon, jam minus rigida Calamis, molliora adhuc supra dictis Myron fecit,
more agreeable, Quint. 12, 10, 7:mollis animus et ad accipiendam et ad deponendam offensionem,
Cic. Att. 1, 17, 2:in inimicitiis auricula infima mollior,
id. Q. Fr. 2, 13 (15), 4.— Subst.: molle, is, n., softness, smoothness:molle atque facetum Vergilio adnuerunt Camenae,
Hor. S. 1, 10, 45.—Weak, untrustworthy:1.nihil est tam molle, tam tenerum, tam aut fragile aut flexibile quam voluntas erga nos civium,
Cic. Mil. 16, 42.—Hence, adv.: mollĭter.Lit., softly, gently, agreeably (class.):2.molliter sustine me,
Plaut. Ps. 5, 2, 7:aves nidos mollissime substernunt,
Cic. N. D. 2, 52, 129:recubans,
id. de Or. 3, 17, 63:ossa cubent,
Ov. Tr. 3, 3, 76:excudent alii spirantia mollius aera,
more easily, agreeably, Verg. A. 6, 847:cura molliter semina conlocandi,
Plin. 15, 10, 9, § 35:colles ad orientem molliter devexi,
gently, gradually, Col. 1, 2, 3 sq. —Trop.:quod ferendum est molliter sapienti,
calmly, patiently, Cic. Sen. 2, 5:abnuere,
Liv. 30, 3:delicate et molliter vivere,
voluptuously, Cic. Off. 1, 30, 106:aegritudinem pati,
sensitively, weakly, Sall. J. 82, 2:ne quid per metum, mollius consuleretur,
too compliantly, Liv. 30, 7, 3:interpretari mollius aliquid,
rather mildly, favorably, Tac. H. 2, 96. -
17 mollia
mollis, e, adj. [Gr. malakos, amalos, môlus; cf. blêchros, perh. Lat. mulier (mollior)], easily movable, pliant, flexible, supple; soft, tender, delicate, gentle, mild, pleasant (class.; syn.: tener, facilis, flexibilis, lentus).I.Lit.:II.mollis juncus,
Verg. E. 2, 72:comam mollis... hyacinthi,
id. G. 4, 137:aurum,
flexible, id. A. 10, 818:tiliae,
Ov. M. 10, 92:crura,
Verg. G. 3, 76:colla,
id. A. 11, 622:bracchia,
Ov. A. A. 1, 595:cervix,
id. F. 4, 185:commissurae,
Cic. N. D. 2, 60:molle litus,
of soft sand, Caes. B. G. 5, 9:harena,
Ov. M. 2, 577:aqua,
id. A. A. 1, 476:fraga,
id. M. 13, 816:castaneae,
Verg. E. 1, 82:mollissima vina ( = mitissima, lenissima),
id. G. 1, 341; cf.:molli mero,
Hor. C. 1, 7, 19; and:molle Calenum,
Juv. 1, 69:alvus,
relaxed, open bowels, Cels. 3, 12:cibus,
mild, not sharp, id. 4, 4, 4:ovum,
soft, id. 4, 4, 5:prata,
Verg. G. 2, 384:gramen,
Ov. F. 6, 328:humus,
id. A. A. 3, 688:lana,
id. F. 2, 742:torus,
id. Am. 2, 4, 14:arcus,
slack, unbent, unstrung, id. H. 4, 92:feretrum,
made soft by a layer of leaves, Verg. A. 11, 64:mollissima cera,
Cic. de Or. 3, 45, 177:mollia panis,
the soft part of bread, the crumb, id. 13, 12, 26, § 82:molles genae,
soft, delicate, Ov. H. 10, 44:capilli,
id. P. 3, 3, 17:manus,
id. Am. 1, 4, 24:latus,
id. M. 14, 710:molles Zephyri,
soft, gentle, id. A. A. 3, 728; so,hiems,
Stat. S. 3, 5, 83:aestas,
Verg. G. 1, 312:caelum,
Flor. 1, 16, 3; 4, 12, 27:Euphrates mollior undis,
gentler, calmer, Verg. A. 8, 726:aditus,
easy, Sil. 4, 491; so,iter,
Quint. 4, 2, 46:via,
id. 1, 6, 22:fastigium,
gentle, not steep, Caes. B. C. 2, 10:clivus,
Verg. E. 9, 8:modicis et mollibus clivis,
Curt. 8, 39, 6:jugum montis,
Tac. G. 1:trames,
Ov. F. 3, 13.—Prov.: molli bracchio objurgare aliquem, with a gentle arm, i. e. in a forbearing manner, Cic. Att. 2, 1, 6:in molli carne vermes nascuntur,
it is the soft flesh that breeds the worms, Petr. 57.— Subst.: mollia, ĭum, n., a kind of fishes, mollusks, Plin. 11, 51, 112, § 267.—Trop.A.Tender, delicate, susceptible:2.mollibus annis,
in tender youth, Ov. H. 1, 111:os molle,
easily blushing, id. Tr. 4, 3, 70:mollissima corda,
Juv. 15, 131:mollissimae aures,
modest, Plin. Pan. 68.—In a bad sense, soft, effeminate, unmanly, weak (syn. effeminatus):B.philosophus tam mollis, tam languidus, tam enervatus,
Cic. de Or. 1, 52, 226:Sabaei,
Verg. G. 1, 57:viri molles, i. e. pathici,
Liv. 33, 28; Sen. Ep. 87:disciplina,
effeminate, Cic. Fin. 1, 11, 37:delicatior... molliorque ratio,
id. ib. 5, 5, 12:vita,
Ov. Tr. 5, 3, 9: desine mollium querellarum, Hor. C. 2, 9, 17:mollis teneraque vox,
Quint. 11, 3, 23:educatio,
id. 1, 2, 6:actio,
id. 11, 3, 128:Gallorum mens est mollis ac minime resistens ad calamitates perferendas,
Caes. B. G. 3, 19:sententiae,
Cic. Cat. 1, 12, 30:si taedio laboris longaeque viae, ut est mollis ad talia gens (Gallorum), dilaberentur,
Liv. 22, 2, 4:Romanos molliores facere ad paciscendum,
id. 42, 62, 6; cf.:sunt qui in rebus contrariis parum sibi constent, voluptatem severissime contemnant, in dolore sint molliores, etc.,
Cic. Off. 1, 21, 71:molles in aure fenestrae,
Juv. 1, 104.—Soft, pleasant, mild, easy:C.orationem mollem teneramque reddidit,
soft, pleasant, Cic. Brut. 9, 38:mollis et jucunda senectus,
id. Sen. 1, 2:ita eum placidum mollemque reddidi, ut, etc.,
calm and gentle, id. Caecil. 10, 28:verba,
Hor. Epod. 5, 83:mollia jussa,
mild, easy, Verg. G. 3, 41:vincuntur molli pectora dura prece,
soft, tender, touching, Tib. 3, 4, 76:sic accensum sed molliora referre jussum dimittit,
to return a gentler answer, Tac. H. 4, 32 fin.:saepius molliora respondens,
id. A. 12, 46: mollis versus, an elegiac or amatory poem, Ov. Tr. 2, 307; Prop. 1, 7, 19 (opp. durus versus, a heroic poem, id. 2, 1, 41):ridere mollia,
to smile gently, Ov. A. A. 3, 513:cuncta tamen ad imperatorem in mollius relata,
in a milder, more favorable light, Tac. A. 14, 39:pilenta,
having a gentle motion, Verg. A. 8, 666; id. G. 2, 389:mollissima fandi tempora,
id. A. 4, 293:hora mollior,
more favorable, Ov. P. 3, 3, 84:signa,
Cic. Brut. 18, 70:duriora Callon, jam minus rigida Calamis, molliora adhuc supra dictis Myron fecit,
more agreeable, Quint. 12, 10, 7:mollis animus et ad accipiendam et ad deponendam offensionem,
Cic. Att. 1, 17, 2:in inimicitiis auricula infima mollior,
id. Q. Fr. 2, 13 (15), 4.— Subst.: molle, is, n., softness, smoothness:molle atque facetum Vergilio adnuerunt Camenae,
Hor. S. 1, 10, 45.—Weak, untrustworthy:1.nihil est tam molle, tam tenerum, tam aut fragile aut flexibile quam voluntas erga nos civium,
Cic. Mil. 16, 42.—Hence, adv.: mollĭter.Lit., softly, gently, agreeably (class.):2.molliter sustine me,
Plaut. Ps. 5, 2, 7:aves nidos mollissime substernunt,
Cic. N. D. 2, 52, 129:recubans,
id. de Or. 3, 17, 63:ossa cubent,
Ov. Tr. 3, 3, 76:excudent alii spirantia mollius aera,
more easily, agreeably, Verg. A. 6, 847:cura molliter semina conlocandi,
Plin. 15, 10, 9, § 35:colles ad orientem molliter devexi,
gently, gradually, Col. 1, 2, 3 sq. —Trop.:quod ferendum est molliter sapienti,
calmly, patiently, Cic. Sen. 2, 5:abnuere,
Liv. 30, 3:delicate et molliter vivere,
voluptuously, Cic. Off. 1, 30, 106:aegritudinem pati,
sensitively, weakly, Sall. J. 82, 2:ne quid per metum, mollius consuleretur,
too compliantly, Liv. 30, 7, 3:interpretari mollius aliquid,
rather mildly, favorably, Tac. H. 2, 96. -
18 mollis
mollis, e, adj. [Gr. malakos, amalos, môlus; cf. blêchros, perh. Lat. mulier (mollior)], easily movable, pliant, flexible, supple; soft, tender, delicate, gentle, mild, pleasant (class.; syn.: tener, facilis, flexibilis, lentus).I.Lit.:II.mollis juncus,
Verg. E. 2, 72:comam mollis... hyacinthi,
id. G. 4, 137:aurum,
flexible, id. A. 10, 818:tiliae,
Ov. M. 10, 92:crura,
Verg. G. 3, 76:colla,
id. A. 11, 622:bracchia,
Ov. A. A. 1, 595:cervix,
id. F. 4, 185:commissurae,
Cic. N. D. 2, 60:molle litus,
of soft sand, Caes. B. G. 5, 9:harena,
Ov. M. 2, 577:aqua,
id. A. A. 1, 476:fraga,
id. M. 13, 816:castaneae,
Verg. E. 1, 82:mollissima vina ( = mitissima, lenissima),
id. G. 1, 341; cf.:molli mero,
Hor. C. 1, 7, 19; and:molle Calenum,
Juv. 1, 69:alvus,
relaxed, open bowels, Cels. 3, 12:cibus,
mild, not sharp, id. 4, 4, 4:ovum,
soft, id. 4, 4, 5:prata,
Verg. G. 2, 384:gramen,
Ov. F. 6, 328:humus,
id. A. A. 3, 688:lana,
id. F. 2, 742:torus,
id. Am. 2, 4, 14:arcus,
slack, unbent, unstrung, id. H. 4, 92:feretrum,
made soft by a layer of leaves, Verg. A. 11, 64:mollissima cera,
Cic. de Or. 3, 45, 177:mollia panis,
the soft part of bread, the crumb, id. 13, 12, 26, § 82:molles genae,
soft, delicate, Ov. H. 10, 44:capilli,
id. P. 3, 3, 17:manus,
id. Am. 1, 4, 24:latus,
id. M. 14, 710:molles Zephyri,
soft, gentle, id. A. A. 3, 728; so,hiems,
Stat. S. 3, 5, 83:aestas,
Verg. G. 1, 312:caelum,
Flor. 1, 16, 3; 4, 12, 27:Euphrates mollior undis,
gentler, calmer, Verg. A. 8, 726:aditus,
easy, Sil. 4, 491; so,iter,
Quint. 4, 2, 46:via,
id. 1, 6, 22:fastigium,
gentle, not steep, Caes. B. C. 2, 10:clivus,
Verg. E. 9, 8:modicis et mollibus clivis,
Curt. 8, 39, 6:jugum montis,
Tac. G. 1:trames,
Ov. F. 3, 13.—Prov.: molli bracchio objurgare aliquem, with a gentle arm, i. e. in a forbearing manner, Cic. Att. 2, 1, 6:in molli carne vermes nascuntur,
it is the soft flesh that breeds the worms, Petr. 57.— Subst.: mollia, ĭum, n., a kind of fishes, mollusks, Plin. 11, 51, 112, § 267.—Trop.A.Tender, delicate, susceptible:2.mollibus annis,
in tender youth, Ov. H. 1, 111:os molle,
easily blushing, id. Tr. 4, 3, 70:mollissima corda,
Juv. 15, 131:mollissimae aures,
modest, Plin. Pan. 68.—In a bad sense, soft, effeminate, unmanly, weak (syn. effeminatus):B.philosophus tam mollis, tam languidus, tam enervatus,
Cic. de Or. 1, 52, 226:Sabaei,
Verg. G. 1, 57:viri molles, i. e. pathici,
Liv. 33, 28; Sen. Ep. 87:disciplina,
effeminate, Cic. Fin. 1, 11, 37:delicatior... molliorque ratio,
id. ib. 5, 5, 12:vita,
Ov. Tr. 5, 3, 9: desine mollium querellarum, Hor. C. 2, 9, 17:mollis teneraque vox,
Quint. 11, 3, 23:educatio,
id. 1, 2, 6:actio,
id. 11, 3, 128:Gallorum mens est mollis ac minime resistens ad calamitates perferendas,
Caes. B. G. 3, 19:sententiae,
Cic. Cat. 1, 12, 30:si taedio laboris longaeque viae, ut est mollis ad talia gens (Gallorum), dilaberentur,
Liv. 22, 2, 4:Romanos molliores facere ad paciscendum,
id. 42, 62, 6; cf.:sunt qui in rebus contrariis parum sibi constent, voluptatem severissime contemnant, in dolore sint molliores, etc.,
Cic. Off. 1, 21, 71:molles in aure fenestrae,
Juv. 1, 104.—Soft, pleasant, mild, easy:C.orationem mollem teneramque reddidit,
soft, pleasant, Cic. Brut. 9, 38:mollis et jucunda senectus,
id. Sen. 1, 2:ita eum placidum mollemque reddidi, ut, etc.,
calm and gentle, id. Caecil. 10, 28:verba,
Hor. Epod. 5, 83:mollia jussa,
mild, easy, Verg. G. 3, 41:vincuntur molli pectora dura prece,
soft, tender, touching, Tib. 3, 4, 76:sic accensum sed molliora referre jussum dimittit,
to return a gentler answer, Tac. H. 4, 32 fin.:saepius molliora respondens,
id. A. 12, 46: mollis versus, an elegiac or amatory poem, Ov. Tr. 2, 307; Prop. 1, 7, 19 (opp. durus versus, a heroic poem, id. 2, 1, 41):ridere mollia,
to smile gently, Ov. A. A. 3, 513:cuncta tamen ad imperatorem in mollius relata,
in a milder, more favorable light, Tac. A. 14, 39:pilenta,
having a gentle motion, Verg. A. 8, 666; id. G. 2, 389:mollissima fandi tempora,
id. A. 4, 293:hora mollior,
more favorable, Ov. P. 3, 3, 84:signa,
Cic. Brut. 18, 70:duriora Callon, jam minus rigida Calamis, molliora adhuc supra dictis Myron fecit,
more agreeable, Quint. 12, 10, 7:mollis animus et ad accipiendam et ad deponendam offensionem,
Cic. Att. 1, 17, 2:in inimicitiis auricula infima mollior,
id. Q. Fr. 2, 13 (15), 4.— Subst.: molle, is, n., softness, smoothness:molle atque facetum Vergilio adnuerunt Camenae,
Hor. S. 1, 10, 45.—Weak, untrustworthy:1.nihil est tam molle, tam tenerum, tam aut fragile aut flexibile quam voluntas erga nos civium,
Cic. Mil. 16, 42.—Hence, adv.: mollĭter.Lit., softly, gently, agreeably (class.):2.molliter sustine me,
Plaut. Ps. 5, 2, 7:aves nidos mollissime substernunt,
Cic. N. D. 2, 52, 129:recubans,
id. de Or. 3, 17, 63:ossa cubent,
Ov. Tr. 3, 3, 76:excudent alii spirantia mollius aera,
more easily, agreeably, Verg. A. 6, 847:cura molliter semina conlocandi,
Plin. 15, 10, 9, § 35:colles ad orientem molliter devexi,
gently, gradually, Col. 1, 2, 3 sq. —Trop.:quod ferendum est molliter sapienti,
calmly, patiently, Cic. Sen. 2, 5:abnuere,
Liv. 30, 3:delicate et molliter vivere,
voluptuously, Cic. Off. 1, 30, 106:aegritudinem pati,
sensitively, weakly, Sall. J. 82, 2:ne quid per metum, mollius consuleretur,
too compliantly, Liv. 30, 7, 3:interpretari mollius aliquid,
rather mildly, favorably, Tac. H. 2, 96. -
19 molliter
mollis, e, adj. [Gr. malakos, amalos, môlus; cf. blêchros, perh. Lat. mulier (mollior)], easily movable, pliant, flexible, supple; soft, tender, delicate, gentle, mild, pleasant (class.; syn.: tener, facilis, flexibilis, lentus).I.Lit.:II.mollis juncus,
Verg. E. 2, 72:comam mollis... hyacinthi,
id. G. 4, 137:aurum,
flexible, id. A. 10, 818:tiliae,
Ov. M. 10, 92:crura,
Verg. G. 3, 76:colla,
id. A. 11, 622:bracchia,
Ov. A. A. 1, 595:cervix,
id. F. 4, 185:commissurae,
Cic. N. D. 2, 60:molle litus,
of soft sand, Caes. B. G. 5, 9:harena,
Ov. M. 2, 577:aqua,
id. A. A. 1, 476:fraga,
id. M. 13, 816:castaneae,
Verg. E. 1, 82:mollissima vina ( = mitissima, lenissima),
id. G. 1, 341; cf.:molli mero,
Hor. C. 1, 7, 19; and:molle Calenum,
Juv. 1, 69:alvus,
relaxed, open bowels, Cels. 3, 12:cibus,
mild, not sharp, id. 4, 4, 4:ovum,
soft, id. 4, 4, 5:prata,
Verg. G. 2, 384:gramen,
Ov. F. 6, 328:humus,
id. A. A. 3, 688:lana,
id. F. 2, 742:torus,
id. Am. 2, 4, 14:arcus,
slack, unbent, unstrung, id. H. 4, 92:feretrum,
made soft by a layer of leaves, Verg. A. 11, 64:mollissima cera,
Cic. de Or. 3, 45, 177:mollia panis,
the soft part of bread, the crumb, id. 13, 12, 26, § 82:molles genae,
soft, delicate, Ov. H. 10, 44:capilli,
id. P. 3, 3, 17:manus,
id. Am. 1, 4, 24:latus,
id. M. 14, 710:molles Zephyri,
soft, gentle, id. A. A. 3, 728; so,hiems,
Stat. S. 3, 5, 83:aestas,
Verg. G. 1, 312:caelum,
Flor. 1, 16, 3; 4, 12, 27:Euphrates mollior undis,
gentler, calmer, Verg. A. 8, 726:aditus,
easy, Sil. 4, 491; so,iter,
Quint. 4, 2, 46:via,
id. 1, 6, 22:fastigium,
gentle, not steep, Caes. B. C. 2, 10:clivus,
Verg. E. 9, 8:modicis et mollibus clivis,
Curt. 8, 39, 6:jugum montis,
Tac. G. 1:trames,
Ov. F. 3, 13.—Prov.: molli bracchio objurgare aliquem, with a gentle arm, i. e. in a forbearing manner, Cic. Att. 2, 1, 6:in molli carne vermes nascuntur,
it is the soft flesh that breeds the worms, Petr. 57.— Subst.: mollia, ĭum, n., a kind of fishes, mollusks, Plin. 11, 51, 112, § 267.—Trop.A.Tender, delicate, susceptible:2.mollibus annis,
in tender youth, Ov. H. 1, 111:os molle,
easily blushing, id. Tr. 4, 3, 70:mollissima corda,
Juv. 15, 131:mollissimae aures,
modest, Plin. Pan. 68.—In a bad sense, soft, effeminate, unmanly, weak (syn. effeminatus):B.philosophus tam mollis, tam languidus, tam enervatus,
Cic. de Or. 1, 52, 226:Sabaei,
Verg. G. 1, 57:viri molles, i. e. pathici,
Liv. 33, 28; Sen. Ep. 87:disciplina,
effeminate, Cic. Fin. 1, 11, 37:delicatior... molliorque ratio,
id. ib. 5, 5, 12:vita,
Ov. Tr. 5, 3, 9: desine mollium querellarum, Hor. C. 2, 9, 17:mollis teneraque vox,
Quint. 11, 3, 23:educatio,
id. 1, 2, 6:actio,
id. 11, 3, 128:Gallorum mens est mollis ac minime resistens ad calamitates perferendas,
Caes. B. G. 3, 19:sententiae,
Cic. Cat. 1, 12, 30:si taedio laboris longaeque viae, ut est mollis ad talia gens (Gallorum), dilaberentur,
Liv. 22, 2, 4:Romanos molliores facere ad paciscendum,
id. 42, 62, 6; cf.:sunt qui in rebus contrariis parum sibi constent, voluptatem severissime contemnant, in dolore sint molliores, etc.,
Cic. Off. 1, 21, 71:molles in aure fenestrae,
Juv. 1, 104.—Soft, pleasant, mild, easy:C.orationem mollem teneramque reddidit,
soft, pleasant, Cic. Brut. 9, 38:mollis et jucunda senectus,
id. Sen. 1, 2:ita eum placidum mollemque reddidi, ut, etc.,
calm and gentle, id. Caecil. 10, 28:verba,
Hor. Epod. 5, 83:mollia jussa,
mild, easy, Verg. G. 3, 41:vincuntur molli pectora dura prece,
soft, tender, touching, Tib. 3, 4, 76:sic accensum sed molliora referre jussum dimittit,
to return a gentler answer, Tac. H. 4, 32 fin.:saepius molliora respondens,
id. A. 12, 46: mollis versus, an elegiac or amatory poem, Ov. Tr. 2, 307; Prop. 1, 7, 19 (opp. durus versus, a heroic poem, id. 2, 1, 41):ridere mollia,
to smile gently, Ov. A. A. 3, 513:cuncta tamen ad imperatorem in mollius relata,
in a milder, more favorable light, Tac. A. 14, 39:pilenta,
having a gentle motion, Verg. A. 8, 666; id. G. 2, 389:mollissima fandi tempora,
id. A. 4, 293:hora mollior,
more favorable, Ov. P. 3, 3, 84:signa,
Cic. Brut. 18, 70:duriora Callon, jam minus rigida Calamis, molliora adhuc supra dictis Myron fecit,
more agreeable, Quint. 12, 10, 7:mollis animus et ad accipiendam et ad deponendam offensionem,
Cic. Att. 1, 17, 2:in inimicitiis auricula infima mollior,
id. Q. Fr. 2, 13 (15), 4.— Subst.: molle, is, n., softness, smoothness:molle atque facetum Vergilio adnuerunt Camenae,
Hor. S. 1, 10, 45.—Weak, untrustworthy:1.nihil est tam molle, tam tenerum, tam aut fragile aut flexibile quam voluntas erga nos civium,
Cic. Mil. 16, 42.—Hence, adv.: mollĭter.Lit., softly, gently, agreeably (class.):2.molliter sustine me,
Plaut. Ps. 5, 2, 7:aves nidos mollissime substernunt,
Cic. N. D. 2, 52, 129:recubans,
id. de Or. 3, 17, 63:ossa cubent,
Ov. Tr. 3, 3, 76:excudent alii spirantia mollius aera,
more easily, agreeably, Verg. A. 6, 847:cura molliter semina conlocandi,
Plin. 15, 10, 9, § 35:colles ad orientem molliter devexi,
gently, gradually, Col. 1, 2, 3 sq. —Trop.:quod ferendum est molliter sapienti,
calmly, patiently, Cic. Sen. 2, 5:abnuere,
Liv. 30, 3:delicate et molliter vivere,
voluptuously, Cic. Off. 1, 30, 106:aegritudinem pati,
sensitively, weakly, Sall. J. 82, 2:ne quid per metum, mollius consuleretur,
too compliantly, Liv. 30, 7, 3:interpretari mollius aliquid,
rather mildly, favorably, Tac. H. 2, 96. -
20 rudis
1.rŭdis, e, adj. [cf. crudus], unwrought, untilled, unformed, unused, rough, raw, wild (cf. crudus): omnis fere materia non deformata, rudis appellatur, sicut vestimentum rude, non perpolitum: sic aes infectum rudusculum, Cincius ap. Fest. p. 265 Müll. (class.; esp. freq. in the trop. signif.).I.Lit.:B.terra (opp. restibilis),
Varr. R. R. 1, 44, 2; so,terra,
id. ib. 1, 27, 2:ager,
Col. 3, 11, 1:campus,
Verg. G. 2, 211:humus,
Ov. M. 5, 646:rudis atque infecta materies,
Petr. 114, 13; cf.:rudis indigestaque moles (Chaos),
Ov. M. 1, 7:marmor,
Quint. 2, 19, 3:saxum,
id. 9, 4, 27; cf.:signa (de marmore coepto),
Ov. M. 1, 406:aes (opp. signatum),
Plin. 33, 3, 13:hasta,
rudely finished, ill-made, Verg. A. 9, 743; cf.:novacula (with retusa),
Petr. 94, 14:circumjectus parietum,
Plin. 11, 51, 112, § 270:caementum,
Tac. Or. 20 (with informes tegulae):lana,
Ov. M. 6, 19:textum,
rough, coarse, id. ib. 8, 640; so,vestis,
id. F. 4, 659:herba,
wild, Mart. 2, 90, 8: cf.uva,
unripe, green, hard, id. 13, 68.— Neutr. plur. as subst.: detrahit doctrina aliquid, ut lima rudibus et cotes hebetibus, Quint. 2, 12, 8. —Poet., transf., young, new (cf. integer):II.illa (carina, sc. Argo) rudem cursu prima imbuit Amphitriten,
untried, not yet sailed on, Cat. 64, 11;hence, also, Argo,
Luc. 3, 193:agna,
Mart. 9, 71, 6:filia,
id. 7, 95, 8:dextram cruore regio imbuit,
Sen. Troad. 217:pannas,
new, Vulg. Matt. 9, 16. —Trop., rude, unpolished, uncultivated, unskilled, awkward, clumsy, ignorant; hence (like ignarus), with gen., unacquainted with, inexperienced in, etc. (cf. imperitus).(α).Absol.:(β).consilium,
Plaut. Poen. 1, 1, 61; cf.:forma ingenii impolita et plane rudis,
Cic. Brut. 85, 294:incohata ac rudia,
id. de Or. 1, 2, 5:quae rudia atque imperfecta adhuc erant,
Quint. 3, 1, 7:rudia et incomposita,
id. 9, 4, 17:vox surda, rudis, immanis, dura, etc.,
id. 11, 3, 32:modulatio,
id. 1, 10, 16; cf.:modus (tibicinis),
Ov. A. A. 1, 111:rude et Graecis intactum carmen,
Hor. S. 1, 10, 66:stilus (with confusus),
Quint. 1, 1, 28; 12, 10, 3:animi,
id. 1, 10, 9 (with agrestes);1, 1, 36: adhuc ingenia,
id. 1, 2, 27; cf.ingenium,
Hor. A. P. 410:rudis fuit vita priscorum et sine litteris,
Plin. 18, 29, 69, § 284:saeculum,
Quint. 2, 5, 23; 12, 11, 23; Tac. H. 1, 86:anni,
i. e. young, early, Quint. 1, 1, 5; Tac. A. 13, 16 fin.; cf.:adhuc aetas,
id. ib. 4, 8:rudem me et integrum discipulum accipe et ea, quae requiro, doce,
Cic. N. D. 3, 3, 7; Quint. 2, 3, 3; 3, 6, 83:Aeschylus rudis in plerisque et incompositus,
id. 10, 1, 66:tam eram rudis? tam ignarus rerum? etc.,
Cic. Sest. 21, 47; so (with ignarus) Quint. 1, 8, 4:rudis ac stultus,
id. 11, 3, 76:illi rudes homines primique,
id. 8, 3, 36; 10, 2, 5:illi rudes ac bellicosi,
id. 1, 10, 20:nescit equo rudis Haerere ingenuus puer,
Hor. C. 3, 24, 54.—With in and abl.:(γ).cum superiores alii fuissent in disputationibus perpoliti, alii in disserendo rudes,
Cic. Rep. 1, 8, 13:(oratorem) nullā in re tironem ac rudem esse debere,
id. de Or. 1, 50, 218; (with hebes) id. ib. 1, 58, 248:rudis in re publicā,
id. Phil. 6, 6, 17:in causā,
id. Fam. 4, 1, 1:in jure civili,
id. de Or. 1, 10, 40:in minoribus navigiis,
id. ib. 1, 38, 174:omnino in nostris poëtis,
id. Fin. 1, 2, 5:sermo nullā in re,
id. de Or. 1, 8, 32.—With simple abl. (very rare):Ennius ingenio maximus, arte rudis,
Ov. Tr. 2, 424:arte,
Stat. Th. 6, 437:studiis,
Vell. 2, 73, 1.—With gen.:(δ).imperiti homines rerum omnium rudes ignarique,
Cic. Fl. 7, 16:dicat se non imperitum foederis, non rudem exemplorum, non ignarum belli fuisse,
id. Balb. 20, 47:provinciae rudis,
id. Verr. 2, 2, 6, § 17:Graecarum litterarum,
id. Off. 1, 1, 1; Nep. Pelop. 1, 1:rei militaris,
Cic. Ac. 2, 1, 2:harum rerum,
id. Verr. 2, 2, 35, § 87:artium,
Liv. 1, 7:bonarum artium,
Tac. A. 1, 3:facinorum,
id. ib. 12, 51:agminum,
Hor. C. 3, 2, 9:civilis belli,
id. Ep. 2, 2, 47; cf.:bellorum (elephanti),
Flor. 4, 2, 67:operum conjugiique,
Ov. F. 4, 336:somni,
i. e. sleepless, id. M. 7, 213:dicendi,
Tac. A. 1, 29.—With ad (very rare):(ε).rudem ad pedestria bella Numidarum gentem esse,
Liv. 24, 48, 5:ad quae (spectacula) rudes tum Romani erant,
id. 45, 32, 10; 10, 22, 6; 21, 25, 6:ad partus,
Ov. H. 11, 48:ad mala,
id. P. 3, 7, 18:rudes adhuc ad resistendum populos,
Just. 1, 1, 5:rudis natio ad voluptates,
Curt. 6, 21, 9; 8, 8, 24.—With dat. (very rare):(ζ).fontes rudes puellis,
i. e. strange, Mart. 6, 42, 4.—With inf.:2. I.nec ferre rudis medicamina,
Sil. 6, 90:Martem rudis versare,
id. 8, 262.— Comp., sup., and adv. do not occur.To stir with in cooking; a stirring-stick, spatula:II.versato crebro duabus rudibus,
Cato, R. R. 79; so,ferreae,
Plin. 34, 18, 50, § 170; cf. rudicula.—A staff used by soldiers and gladiators in their exercises (perh. a wooden sword), answering to a quarter-staff, a foil (freq. and class.):(milites) rudibus inter se in modum justae pugnae concurrerunt,
Liv. 26, 51; 40, 6 and 9 Drak. N. cr. (al. sudibus); Ov. Am. 2, 9, 22; id. A. A. 3, 515:rudibus batuere,
Suet. Calig. 32.—Hence, transf.: PRIMA or SVMMA RVDIS (also in one word, SVMMARVDIS), the first or head fencer, the fencing-master, Inscr. Orell. 2575; 2584: SECVNDA RVDIS, the second fencer, the fencing-master ' s assistant, ib. 2573 sq.—A gladiator received such a rudis when honorably discharged (whence he was called rudiarius):tam bonus gladiator rudem tam cito accepisti?
Cic. Phil. 2, 29, 74:acceptā rude,
Juv. 6, 113:essedario rudem indulgere,
Suet. Claud. 21.—And hence transf. to other persons who receive an honorable discharge:tardā vires minuente senectā, Me quoque donari jam rude tempus erat,
i. e. to dismiss, discharge, Ov. Tr. 4, 8, 24; id. Am. 2, 9, 22; cf.:spectatum satis et donatum jam rude,
Hor. Ep. 1, 1, 2 (v. Orell. ad h. l.):ergo sibi dabit ipse rudem,
Juv. 7, 171; Mart. 3, 36, 10.
См. также в других словарях:
Dura Navis — was composed by Samuel Taylor Coleridge in 1787. It is one of his earliest known poems and was written for a school assignment while Coleridge attended Christ s Hospital. The poem describes the pain of solitude that accompanies travel and the… … Wikipedia
duro — 1dù·ro agg., s.m., avv. FO I. agg. I 1. che resiste alla pressione, al taglio alla scalfittura, alla deformazione: la pietra è più dura del legno; duro come l acciaio, come la roccia, più duro del diamante, durissimo; pane duro, raffermo, non… … Dizionario italiano
duro — {{hw}}{{duro}}{{/hw}}A agg. 1 Che non si lascia intaccare, scalfire e sim.: duro come l acciaio | Terreno –d, non dissodato | Pane –d, raffermo | Carne dura, tigliosa | Uova dure, sode | (fam.) Duro d orecchi, che ci sente poco; (fig.) che finge… … Enciclopedia di italiano
Majokko Megu-chan — 魔女っ子メグちゃん Dirección Yugo Serikawa Estudio Toei Animation Cadena televisiva TV Asahi … Wikipedia Español
certosino — {{hw}}{{certosino}}{{/hw}}A agg. 1 Che si riferisce all ordine religioso fondato da S. Brunone di Chartres: monaco –c. 2 (fig.) Detto di vita dura, ritirata, solitaria. B s. m. 1 Monaco certosino | (est.) Chi conduce una vita di solitudine e… … Enciclopedia di italiano
André Héléna — est un auteur français né le 8 avril 1919 à Narbonne et mort le 18 novembre 1972 à Leucate où il a passé une grande partie de sa vie. Il a publié sous de nombreux pseudonymes : Noël Vexin, Andy Ellen, Andy Helen, Buddy… … Wikipédia en Français
vitaccia — vi·tàc·cia s.f. CO vita dura, difficile, piena di difficoltà: fare una vitaccia {{line}} {{/line}} DATA: 1826 … Dizionario italiano
Virtua Tennis 4 — Desarrolladora(s) Sega AM3 (PS3 Y PS Vita) Sumo Digital (Xbox 360, PC y Wii) Distribuidora(s) Sega Productor(es) Mie Kumagai … Wikipedia Español
Hannah Arendt — en una ilustración de Aretz para el sello de la serie Mujeres de la Historia alemana. Hannah Arendt, nacida como Johanna Arendt, (Linden Limmer, hoy … Wikipedia Español
Liste de locutions latines — Cet article contient une liste de locutions latines présentée par ordre alphabétique. Pour des explications morphologiques et linguistiques générales, consulter l article : Expression latine. Sommaire A B … … Wikipédia en Français
Persisch-römische Kriege — Über Jahrhunderte stellten das Römische bzw. Oströmische Reich und das neupersische Sassanidenreich die beiden vorherrschenden Staatengebilde im Mittelmeerraum und im Vorderen Orient dar. Obwohl es zwischen den beiden spätantiken Großmächten… … Deutsch Wikipedia
