vīs

tantus, a, um, adj. [perh. for tavantus; cf. Sanscr. tāvant, so great; Gr. teôs, i. e. teWôs].

Of such size or measure, so great in amount, extent, value, degree, etc. (as some standard expressed or understood); usually with a foll. quantus, ut, qui, or absol.; rarely quam.

With [p. 1841] quantus:

nullam (contionem) umquam vidi tantam, quanta nunc vestrum est,

Cic. Phil. 6, 7, 18:

quae tanta sunt in hoc uno, quanta in omnibus reliquis imperatoribus,

id. Imp. Pomp. 11, 29:

est alienum tanto viro, quantus es tu, non posse, etc.,

id. ad Brut. 1, 9, 1:

tantam eorum multitudinem nostri interfecerunt, quantum fuit diei spatium,

Caes. B. G. 2, 11; cf.:

quamquam Demaden continua dicendi exercitatio potuerit tantum, quantuluscumque postea fuit, fecisse,

Quint. 2, 17, 12; Cic. Lael. 20, 74; Sall. C. 58, 2.—

With ut.

Denoting result or consequence; with subj.:

tanta erat operis firmitudo, ut, etc.,

Caes. B G 4, 17:

non fuit tantus homo Sex. Roscius in civitate, ut, etc.,

Cic. Rosc. Am. 43, 125;

unum hoc definio, tantam esse necessitatem virtutis... ut, etc.,

id. Rep. 1, 1, 1:

quod ego tantum nefas commisi, ut hanc vicem saevitiae meae redderes?

Curt. 4, 10, 29:

quod tantum cogitavi nefas, ut dignior Philotas me videretur?

id. 6, 7, 30.—

Denoting comparison:

tantā modestiā dicto audiens fuit, ut si privatus esset,

Nep. Ages. 4, 2.—

With rel. qui, etc.:

cave putes aut mare ullum aut flammam esse tantam, quam non facilius sit sedare quam, etc.,

Cic. Rep. 1, 42, 65:

statuerunt, tantum illud esse maleficium, quod, etc.,

id. Sull. 2, 7:

nulla est tanta vis, quae non ferro frangi possit,

id. Marcell. 3, 8.—

Without correlation (esp. freq. in exclamations, etc.) ita tanta mira in aedibus sunt facta, Plaut. Am. 5, 1, 5:

tanta factis modo mira miris modis, etc.,

id. Cas. 3, 5, 5:

qui tantus natu deorum nescis nomina,

id. Bacch. 1, 2, 15:

neque solum in tantis rebus, sed etiam in mediocribus vel studiis vel officiis,

id. Rep. 1, 3, 4:

tantilla tanta verba funditat,

Plaut. Poen. 1, 2, 61. hocine mihi ob labores tantos tantillum dari, id. Truc. 2, 6, 56:

ne tantae nationes conjugantur,

Caes. B. G. 3, 11:

onus,

id. ib. 2, 30 in tantis motionibus tantisque vicissitudinibus, tam multarum rerum atque tantarum ordinious, Cic. N D. 2, 5, 15:

non idem sentio tanta hac in re tamque immensa posse fieri,

id. de Or 2, 20, 84:

qui tantas et tam infinitas pecunias repudiarit,

id. Rosc. Com. 8, 24:

tot tantaque vitia,

id. Verr 1, 16, 47:

quae faceres in hominem tantum et talem,

id. Fam. 13, 66, 1; cf.:

conservare urbes tantas atque tales,

id. N. D. 3, 38, 92, so too, with talis, id. Fam. 15, 4, 14, id. Phil. 2, 29, 71:

tanta ista mala,

Sall. C. 40, 2;

Liv 31, 9: neque tanto tractu se colligit anguis,

Verg. G. 2, 154:

tantorum ingentia septem Terga boum,

id. A. 5, 404; Curt. 3, 1, 10; 3, 3, 28; 4, 1, 1:

sexcenta tanta reddam, si vivo, tibi,

six hundred times as much, Plaut. Bacch. 4, 9, 111; so,

sexcenta tanta,

id. Ps. 2, 2, 37:

tribus tantis illi minus redit quam obseveris,

three times as much less, id. Trin. 2, 4, 129:

jam non quaero, unde tantam Melitensem vestem habueris,

such a great quantity of, Cic. Verr. 2, 2, 74, § 183:

si in uno corpore tantarum rerum gubernationem mens humana possidet,

Lact. 1, 3, 21.—

With quam:

maria aspera juro, Non ullum pro me tantum cepisse timorem, Quam, etc.,

Verg. A. 6, 352 (cf. infra, B. 2.).—With a partit. gen.:

tantus ille ventorum,

Plin. 2, 47, 46, § 121 (dub.; Jahn, ventus).—

Esp. in phrase tantō ŏpĕre; freq. as one word, tantŏpĕre, so greatly, in so high a degree, so very, etc. (class. and freq.):

cur tanto opere extimueras?

Plaut. Most. 2, 2, 92, cf.:

si studia Graecorum vos tanto opere delectant,

Cic. Rep. 1, 18, 30; Plaut. Cas. 3, 2, 2; id. Ep. 1, 2, 31; Ter. And. 5, 2, 27; id. Heaut. 4, 5, 38; Caes. B. G. 7, 52; Cic. Rep. 1, 14, 21; id. Mur. 10, 23; id. de Or. 1, 35, 164 al.—In an inverted order:

mirum est, me, ut redeam, te opere tanto quaesere,

Plaut. Bacch. 2, 2, 1.—

Transf., so many ( = tot; mostly poet.):

tantae Coëunt in proelia gentes,

Val. Fl. 5, 636:

lamentabile tantis urbibus,

Stat. Th. 11, 160:

legatum valet in tantos quanti inveniantur,

Dig. 30, 1, 65.— Sing.:

numquam tanto se vulture caelum Induit,

Luc. 7, 834. —

tantum, so much, so many:

habere tantum molestiae quantum gloriae...ut tantum nobis, quantum ipsi superesse posset, remitteret,

Cic. Rep. 1, 4, 7:

decutio argenti tantum, quantum mihi lubet,

Plaut. Ep. 2, 3, 4:

iis adposuit tantum, quod satis esset, nullo adparatu,

Cic. Tusc. 5, 32, 91: tantum complectitur, quod satis sit modicae palaestrae, id. Leg. 2, 3, 6:

eo indito cumini fricti tantum, quod oleat,

Cato, R. R. 156, 3 (cf.: tantum quod, s. v. tantum, adv. B. 2. b.): Ch. Coactus reddidit ducentos et mille Philippum. Ni. Tantum debuit, Plaut. Bacch. 2, 3, 38: nec tantum Karthago habuisset opum, Cic. Rep. Fragm. ap. Non. p. 526 (1, 48, 3 B. and K.):

cum tantum belli in manibus esset,

Liv. 4, 57, 1:

sed quid hic tantum hominum incedunt?

Plaut. Poen. 3, 3, 5:

tantum hostium intra muros est,

Liv. 3, 17, 4 et saep.:

sexies tantum, quam quantum satum sit,

Cic. Verr. 2, 3, 43, § 102; cf.:

etiamsi alterum tantum perdundum est, perdam, etc.,

Plaut. Ep. 3, 4, 81 (v. alter):

tantum... dum,

Liv. 27, 42, 12; cf.:

tantum modo... dum,

Sall. J. 53, 3: tantum abest, ut, etc. (v. absum). —

In colloquial lang.: tantum est, that is all, nothing more, etc.:

vos rogat, ut, etc. Tantum est. Valete,

Plaut. Trin. prol. 22; so id. Cas. prol. 87: Lo. Numquid amplius? Ly. Tantum est, id. Merc. 2, 2, 12; Ter. Eun. 5, 5, 26; id. Hec. 5, 3, 15.—

Gen. (of price) tanti:

tanti, quanti poscit, vin' tanti illam emi?

Plaut. Merc. 2, 4, 22; cf.:

tanti est, quanti est fungus putidus,

it is worth as much as, is worth no more than, id. Bacch. 4, 7, 23:

frumentum tanti fuit, quanti iste aestimavit,

Cic. Verr. 2, 3, 84, § 194:

ubi me dixero dare tanti,

Ter. Ad. 2, 1, 49:

graviter increpuit, tanti habitare censorem,

in so costly a house, Plin. 17, 1, 1, § 3. —

Trop.: est tanti (alicui), to be worth so much; to be valued, prized, or esteemed so highly; to be of such consequence or importance:

tanti ejus apud se gratiam esse ostendit, uti, etc.,

Caes. B. G. 1, 20: tanti non fuit Arsacen capere, ut, etc., Cael. ap. Cic. Fam. 8, 14, 1:

hoc tanti fuit vertere, ut, etc.,

Quint. 1, 6, 38: est mihi tanti, Quirites, hujus invidiae tempestatem subire, dummodo a vobis hujus belli periculum depellatur, it is worth this price to me, i. e. I esteem it a light thing, Cic. Cat. 2, 7, 15; cf.:

sed est tanti (sc.: invidiam istam mihi impendere), dummodo,

id. ib. 1, 9, 22:

etsi id quidem non tanti est, quam quod propter eosdem, etc.,

id. Mil. 22, 58:

juratus tibi possum dicere, nihil esse tanti, etc.,

id. Att. 2, 13, 2:

cum dicturis tanti suae non sint (actiones),

Quint. 12, 8, 4:

sunt o! sunt jurgia tanti,

Ov. M. 2, 424 et saep.—

Abl. (with comparatives) tantō, by so much, so much the:

quanto erat in dies gravior oppugnatio, tanto crebriores litterae nuntiique ad Caesarem mittebantur,

Caes. B. G. 5, 45; cf.:

quantum opere processerant, tanto aberant ab aquā longius,

id. B. C. 1, 81:

tanto major vis, quanto recentior,

Plin. 9, 38, 62, § 133:

reperietis quinquies tanto amplius istum quam quantum, etc.,

Cic. Verr. 2, 3, 97, § 225:

tantone minoris decumae venierunt quam fuerunt?

id. ib. 2, 3, 45, § 106 et saep.: bis tanto amici sunt inter se quam prius, twice as much, twice as good, dis tosôi, Plaut. Am. 3, 2, 62:

bis tanto pluris,

id. Men. 4, 3, 6:

ter tanto pejor,

id. Pers. 1, 3, 73:

multo tanto miserior,

id. Rud. 2, 6, 37:

si Cleomenes non tanto ante fugisset,

Cic. Verr. 2, 5, 34, § 89:

post tanto,

Verg. G. 3, 476; Curt. 6, 7, 26.— Rarely with verbs denoting comparison:

tanto praestitit ceteros imperatores, quan to populus Romanus antecedit fortitudine cunctas nationes,

Nep. Hann. 1, 1; Ov. M. 13, 368; cf.:

doctrinis tanto antecessit condiscipulos, ut, etc.,

Nep. Epam. 2, 2.— Poet. with sup.:

tanto pessimus omnium poëta, Quanto tu optimus omnium patronus,

Cat. 49, 6.—

In colloquial lang.: tanto melior! so much the better! well done! good! excellent! bravo! etc.: To. Omnes sycophantias instruxi et comparavi, quo pacto ab lenone auferam hoc argentum. Sa. Tanto melior! Plaut. Pers. 2, 5, 24; cf. Sen. Ep. 31;

so too: tanto melior,

Plaut. Truc. 5, 61; Phaedr. 3, 5, 3:

tanto hercle melior,

Ter. Heaut. 3, 2, 38:

tanto major! tanto augustior!

how great! how noble! Plin. Pan. 71, 4:

tanto nequior!

so much the worse! that is bad! Ter. Ad. 4, 1, 12; cf. Plaut. Men. 2, 3, 84; so,

tanto miserior,

id. Stich. 5, 5, 8.—

In tantum, so far, so much, to such a degree, so greatly:

danti in tantum producenda notitia est muneris sui, in quantum delectatura est eum, cui datur,

Sen. Ben. 2, 23; Col. 12, 24, 1:

quaedam aquae fervent in tantum, ut non possint esse usui,

Sen. Q. N. 3, 24, 1: humum in tantum deprimere, donec altitudinis mensuram datam ceperit, Col. 3, 13, 9:

in tantum suam felicitatem virtutemque enituisse,

Liv. 22, 27.

Since tantus conveys only the idea of relative greatness, it may also be used (with a foll. ut) to denote a small amount, degree, extent, etc.; hence, of such a quantity or quality, such, so small, so slight or trivial; in the neutr., so little, so few (rare but class.):

ceterarum provinciarum vectigalia tanta sunt, ut iis ad ipsas provincias tutandas vix contenti esse possimus,

Cic. Imp. Pomp. 6, 14; id. Fam. 1, 7, 4: si bellum tantum erit, ut vos aut successores sustinere possint, Cael. ap. Cic. Fam. 8, 10, 3:

praesidii tantum est, ut ne murus quidem cingi possit,

Caes. B. G. 6, 35:

tantum navium,

id. B. C. 3, 2.—Hence, tantum, adv.

So much, so greatly, to such a degree, so:

tantum, quantum quis fuge,

as quickly as possible, Plaut. Most. 2, 2, 94:

de quo tantum, quantum me amas, velim cogites,

Cic. Att. 12, 18, 1:

id tantum abest ab officio, ut, etc.,

so far, id. Off. 1, 14, 43:

rex tantum auctoritate ejus motus est, ut, etc.,

Nep. Con. 4, 1:

tantum progressus a castris, ut dimicaturum appareret,

Liv. 37, 39, 6:

tantumque ibi moratus, dum, etc.,

so long, id. 27, 42, 13:

tantum ad narrandum argumentum adest benignitas,

Plaut. Men. prol. 16:

ne miremini, quā ratione hic tantum apud istum libertus potuerit,

Cic. Verr. 2, 2, 54, § 134:

nullo tantum se Mysia cultu Jactat,

Verg. G. 1, 102.—With adjj. (mostly poet.):

nec tantum dulcia, quantum Et liquida,

Verg. G. 4, 101:

juventus Non tantum Veneris quantum studiosa culinae,

Hor. S. 2, 5, 80:

tantum dissimilis,

id. ib. 2, 3, 313:

Marius quantum bello optimus, tantum pace pessimus,

Vell. 2, 11, 1.—

(Acc. to tantus, II.; and therefore, prop., only so much, so little; hence) Only, alone, merely, but:

tantum monet, quantum intellegit,

only so much, Cic. Tusc. 2, 19, 44:

tantum in latitudinem patebat, quantum loci acies instructa occupare poterat,

Caes. B. G. 2, 8:

quod haec tantum, quantum sensu movetur...se accommodat, etc.,

Cic. Off. 1, 4, 11:

Socratem tantum de vitā et de moribus solitum esse quaerere,

id. Rep. 1, 10, 16:

nomen tantum virtutis usurpas,

id. Par. 2, 17:

dixit tantum: nihil ostendit, nihil protulit,

id. Fl. 15, 34:

notus mihi nomine tantum,

Hor. S. 1, 9, 3:

apte dicere non elocutionis tantum genere constat, sed, etc.,

Quint. 11, 1, 7; so,

non tantum... sed,

id. 9, 3, 28:

nec tantum... sed (etiam),

id. 3, 8, 33; 9, 3, 78; 11, 2, 5.—So with unus (mostly post-Aug.;

once in Cic.): excepit unum tantum: scire se nihil se scire, nihil amplius,

Cic. Ac. 2, 23, 74:

unum flumen tantum intererat,

Caes. B. C. 3, 19:

unum defuisse tantum superbiae,

Liv. 6, 16, 5; 21, 50, 6; 34, 9, 5; Just. 8, 5, 5; Cels. 5, 28, 14; Tac. A. 15, 1; Plin. 9, 35, 58, § 120.—

Strengthened by modo, and also joined with it in one word, tantummŏdo (freq. and class.;

whereas solummodo is only post-Aug., v. h. v.): homines populariter annum tantummodo solis, id est unius astri reditu metiuntur,

Cic. Rep. 6, 22, 24:

ut tantummodo per stirpes alantur suas,

id. N. D. 2, 32, 81:

cum tantummodo potestatem gustandi feceris,

id. Rep. 2, 28, 51:

omnis ea judicatio versatur tantummodo in nomine,

id. ib. 4, 6, 6:

pedites tantummodo umeris ac summo pectore exstare (ut possent),

Caes. B. C. 1, 62:

velis tantummodo,

you have only to wish it, Hor. S. 1, 9, 54:

unum hoc tantummodo, neque praeterea quicquam, etc.,

Suet. Tib. 11 et saep.:

neque eum oratorem tantummodo, sed hominem non putant,

Cic. de Or. 3, 14, 52:

neque e silvis tantummodo promota castra, sed etiam... in campos delata acies,

Liv. 9, 37, 2:

Cn. Scipionem misit non ad tuendos tantummodo veteres socios, sed etiam ad pellendum Hispaniā Hasdrubalem,

id. 21, 32, 4; so,

non tantummodo... sed etiam,

Sen. Polyb. 15, 3; id. Ot. Sap. 3, 5; 5, 4; Front. Ep. ad Verr. p. 124:

non tantummodo... sed... quoque,

Vell. 2, 110, 5:

non tantummodo... verum etiam,

Aug. Ep. 162, 1; id. Grat. Christ. 14: non... tantum, with ellips. of sed, not only (but much more), Ov. Am. 1, 4, 63; cf.:

rem atrocem nec tantum epistulā dignam,

Plin. Ep. 3, 14; Juv. 1, 131.—

Particular phrases.

Tantum non, analog. to the Gr. monon ouk, to [p. 1842] point out an action as only not, i. e. very nearly, completed, almost, all but, very nearly (perh. not ante-Aug.; in Cic. Att. 14, 5, 2, Baiter reads tantummodo):

cum agger promotus ad urbem vineaeque tantum non jam injunctae moenibus essent,

Liv. 5, 7, 2:

tantum non jam captam Lacedaemonem esse,

id. 34, 40, 5:

tantum non ad portam bellum esse,

id. 25, 15, 1:

videt Romanos tantum non jam circumveniri a dextro cornu,

id. 37, 29, 9:

cum hostes tantum non arcessierint,

id. 4, 2, 12 Drak.:

tantum non adversis tempestatibus Rhodum enavigavit,

Suet. Tib. 11:

tantum non statim a funere,

id. ib. 52:

tantum non summam malorum suorum professus est,

id. ib. 66:

tantum non in ipso ejus consulatu,

id. Dom. 15 et saep.—But in many cases non belongs to the verb, and not to tantum:

tantum non cunctandum neque cessandum esse,

only there must be no delay, Liv. 35, 18, 8:

dictator bello ita gesto, ut tantum non defuisse fortunae videretur,

id. 4, 57, 8 Drak.; cf.:

ut qui per haec vicit, tantum non defuisse sibi advocatum sciat,

Quint. 6, 2, 4.—

Tantum quod, denoting immediate nearness in point of time, only, just, but just, just then, hardly, scarcely (class.):

tantum quod ex Arpinati veneram, cum mihi a te litterae redditae sunt,

Cic. Fam. 7, 23, 1:

tantum quod ultimam imposuerat Pannonico bello Caesar manum, cum, etc.,

Vell. 2, 117, 1:

haec cum scriberem, tantum quod existimabam ad te orationem esse perlatam,

Cic. Att. 15, 13, 7:

navis Alexandrina, quae tantum quod appulerat,

Suet. Aug. 98:

natus est XVIII. Cal. Jan. tantum quod oriente sole,

id. Ner. 6:

tantum quod pueritiam egresso,

id. Aug. 63:

dentem tantum quod exemptum,

id. Vesp. 5 (but in Liv. 22, 2, 9; 33, 4, 6; Amm. 27, 5, 4, the quod belongs not to tantum, but to the following verb):

tantum alone = tantum quod,

Verg. E. 6, 16. —

Tantum quod non, only that not, nothing is wanting but:

tantum quod hominem non nominat: causam quidem totam perscribit,

Cic. Verr. 2, 1, 45, § 116.

tantus, a, um, adj. [perh. for tavantus; cf. Sanscr. tāvant, so great; Gr. teôs, i. e. teWôs].

Of such size or measure, so great in amount, extent, value, degree, etc. (as some standard expressed or understood); usually with a foll. quantus, ut, qui, or absol.; rarely quam.

With [p. 1841] quantus:

nullam (contionem) umquam vidi tantam, quanta nunc vestrum est,

Cic. Phil. 6, 7, 18:

quae tanta sunt in hoc uno, quanta in omnibus reliquis imperatoribus,

id. Imp. Pomp. 11, 29:

est alienum tanto viro, quantus es tu, non posse, etc.,

id. ad Brut. 1, 9, 1:

tantam eorum multitudinem nostri interfecerunt, quantum fuit diei spatium,

Caes. B. G. 2, 11; cf.:

quamquam Demaden continua dicendi exercitatio potuerit tantum, quantuluscumque postea fuit, fecisse,

Quint. 2, 17, 12; Cic. Lael. 20, 74; Sall. C. 58, 2.—

With ut.

Denoting result or consequence; with subj.:

tanta erat operis firmitudo, ut, etc.,

Caes. B G 4, 17:

non fuit tantus homo Sex. Roscius in civitate, ut, etc.,

Cic. Rosc. Am. 43, 125;

unum hoc definio, tantam esse necessitatem virtutis... ut, etc.,

id. Rep. 1, 1, 1:

quod ego tantum nefas commisi, ut hanc vicem saevitiae meae redderes?

Curt. 4, 10, 29:

quod tantum cogitavi nefas, ut dignior Philotas me videretur?

id. 6, 7, 30.—

Denoting comparison:

tantā modestiā dicto audiens fuit, ut si privatus esset,

Nep. Ages. 4, 2.—

With rel. qui, etc.:

cave putes aut mare ullum aut flammam esse tantam, quam non facilius sit sedare quam, etc.,

Cic. Rep. 1, 42, 65:

statuerunt, tantum illud esse maleficium, quod, etc.,

id. Sull. 2, 7:

nulla est tanta vis, quae non ferro frangi possit,

id. Marcell. 3, 8.—

Without correlation (esp. freq. in exclamations, etc.) ita tanta mira in aedibus sunt facta, Plaut. Am. 5, 1, 5:

tanta factis modo mira miris modis, etc.,

id. Cas. 3, 5, 5:

qui tantus natu deorum nescis nomina,

id. Bacch. 1, 2, 15:

neque solum in tantis rebus, sed etiam in mediocribus vel studiis vel officiis,

id. Rep. 1, 3, 4:

tantilla tanta verba funditat,

Plaut. Poen. 1, 2, 61. hocine mihi ob labores tantos tantillum dari, id. Truc. 2, 6, 56:

ne tantae nationes conjugantur,

Caes. B. G. 3, 11:

onus,

id. ib. 2, 30 in tantis motionibus tantisque vicissitudinibus, tam multarum rerum atque tantarum ordinious, Cic. N D. 2, 5, 15:

non idem sentio tanta hac in re tamque immensa posse fieri,

id. de Or 2, 20, 84:

qui tantas et tam infinitas pecunias repudiarit,

id. Rosc. Com. 8, 24:

tot tantaque vitia,

id. Verr 1, 16, 47:

quae faceres in hominem tantum et talem,

id. Fam. 13, 66, 1; cf.:

conservare urbes tantas atque tales,

id. N. D. 3, 38, 92, so too, with talis, id. Fam. 15, 4, 14, id. Phil. 2, 29, 71:

tanta ista mala,

Sall. C. 40, 2;

Liv 31, 9: neque tanto tractu se colligit anguis,

Verg. G. 2, 154:

tantorum ingentia septem Terga boum,

id. A. 5, 404; Curt. 3, 1, 10; 3, 3, 28; 4, 1, 1:

sexcenta tanta reddam, si vivo, tibi,

six hundred times as much, Plaut. Bacch. 4, 9, 111; so,

sexcenta tanta,

id. Ps. 2, 2, 37:

tribus tantis illi minus redit quam obseveris,

three times as much less, id. Trin. 2, 4, 129:

jam non quaero, unde tantam Melitensem vestem habueris,

such a great quantity of, Cic. Verr. 2, 2, 74, § 183:

si in uno corpore tantarum rerum gubernationem mens humana possidet,

Lact. 1, 3, 21.—

With quam:

maria aspera juro, Non ullum pro me tantum cepisse timorem, Quam, etc.,

Verg. A. 6, 352 (cf. infra, B. 2.).—With a partit. gen.:

tantus ille ventorum,

Plin. 2, 47, 46, § 121 (dub.; Jahn, ventus).—

Esp. in phrase tantō ŏpĕre; freq. as one word, tantŏpĕre, so greatly, in so high a degree, so very, etc. (class. and freq.):

cur tanto opere extimueras?

Plaut. Most. 2, 2, 92, cf.:

si studia Graecorum vos tanto opere delectant,

Cic. Rep. 1, 18, 30; Plaut. Cas. 3, 2, 2; id. Ep. 1, 2, 31; Ter. And. 5, 2, 27; id. Heaut. 4, 5, 38; Caes. B. G. 7, 52; Cic. Rep. 1, 14, 21; id. Mur. 10, 23; id. de Or. 1, 35, 164 al.—In an inverted order:

mirum est, me, ut redeam, te opere tanto quaesere,

Plaut. Bacch. 2, 2, 1.—

Transf., so many ( = tot; mostly poet.):

tantae Coëunt in proelia gentes,

Val. Fl. 5, 636:

lamentabile tantis urbibus,

Stat. Th. 11, 160:

legatum valet in tantos quanti inveniantur,

Dig. 30, 1, 65.— Sing.:

numquam tanto se vulture caelum Induit,

Luc. 7, 834. —

tantum, so much, so many:

habere tantum molestiae quantum gloriae...ut tantum nobis, quantum ipsi superesse posset, remitteret,

Cic. Rep. 1, 4, 7:

decutio argenti tantum, quantum mihi lubet,

Plaut. Ep. 2, 3, 4:

iis adposuit tantum, quod satis esset, nullo adparatu,

Cic. Tusc. 5, 32, 91: tantum complectitur, quod satis sit modicae palaestrae, id. Leg. 2, 3, 6:

eo indito cumini fricti tantum, quod oleat,

Cato, R. R. 156, 3 (cf.: tantum quod, s. v. tantum, adv. B. 2. b.): Ch. Coactus reddidit ducentos et mille Philippum. Ni. Tantum debuit, Plaut. Bacch. 2, 3, 38: nec tantum Karthago habuisset opum, Cic. Rep. Fragm. ap. Non. p. 526 (1, 48, 3 B. and K.):

cum tantum belli in manibus esset,

Liv. 4, 57, 1:

sed quid hic tantum hominum incedunt?

Plaut. Poen. 3, 3, 5:

tantum hostium intra muros est,

Liv. 3, 17, 4 et saep.:

sexies tantum, quam quantum satum sit,

Cic. Verr. 2, 3, 43, § 102; cf.:

etiamsi alterum tantum perdundum est, perdam, etc.,

Plaut. Ep. 3, 4, 81 (v. alter):

tantum... dum,

Liv. 27, 42, 12; cf.:

tantum modo... dum,

Sall. J. 53, 3: tantum abest, ut, etc. (v. absum). —

In colloquial lang.: tantum est, that is all, nothing more, etc.:

vos rogat, ut, etc. Tantum est. Valete,

Plaut. Trin. prol. 22; so id. Cas. prol. 87: Lo. Numquid amplius? Ly. Tantum est, id. Merc. 2, 2, 12; Ter. Eun. 5, 5, 26; id. Hec. 5, 3, 15.—

Gen. (of price) tanti:

tanti, quanti poscit, vin' tanti illam emi?

Plaut. Merc. 2, 4, 22; cf.:

tanti est, quanti est fungus putidus,

it is worth as much as, is worth no more than, id. Bacch. 4, 7, 23:

frumentum tanti fuit, quanti iste aestimavit,

Cic. Verr. 2, 3, 84, § 194:

ubi me dixero dare tanti,

Ter. Ad. 2, 1, 49:

graviter increpuit, tanti habitare censorem,

in so costly a house, Plin. 17, 1, 1, § 3. —

Trop.: est tanti (alicui), to be worth so much; to be valued, prized, or esteemed so highly; to be of such consequence or importance:

tanti ejus apud se gratiam esse ostendit, uti, etc.,

Caes. B. G. 1, 20: tanti non fuit Arsacen capere, ut, etc., Cael. ap. Cic. Fam. 8, 14, 1:

hoc tanti fuit vertere, ut, etc.,

Quint. 1, 6, 38: est mihi tanti, Quirites, hujus invidiae tempestatem subire, dummodo a vobis hujus belli periculum depellatur, it is worth this price to me, i. e. I esteem it a light thing, Cic. Cat. 2, 7, 15; cf.:

sed est tanti (sc.: invidiam istam mihi impendere), dummodo,

id. ib. 1, 9, 22:

etsi id quidem non tanti est, quam quod propter eosdem, etc.,

id. Mil. 22, 58:

juratus tibi possum dicere, nihil esse tanti, etc.,

id. Att. 2, 13, 2:

cum dicturis tanti suae non sint (actiones),

Quint. 12, 8, 4:

sunt o! sunt jurgia tanti,

Ov. M. 2, 424 et saep.—

Abl. (with comparatives) tantō, by so much, so much the:

quanto erat in dies gravior oppugnatio, tanto crebriores litterae nuntiique ad Caesarem mittebantur,

Caes. B. G. 5, 45; cf.:

quantum opere processerant, tanto aberant ab aquā longius,

id. B. C. 1, 81:

tanto major vis, quanto recentior,

Plin. 9, 38, 62, § 133:

reperietis quinquies tanto amplius istum quam quantum, etc.,

Cic. Verr. 2, 3, 97, § 225:

tantone minoris decumae venierunt quam fuerunt?

id. ib. 2, 3, 45, § 106 et saep.: bis tanto amici sunt inter se quam prius, twice as much, twice as good, dis tosôi, Plaut. Am. 3, 2, 62:

bis tanto pluris,

id. Men. 4, 3, 6:

ter tanto pejor,

id. Pers. 1, 3, 73:

multo tanto miserior,

id. Rud. 2, 6, 37:

si Cleomenes non tanto ante fugisset,

Cic. Verr. 2, 5, 34, § 89:

post tanto,

Verg. G. 3, 476; Curt. 6, 7, 26.— Rarely with verbs denoting comparison:

tanto praestitit ceteros imperatores, quan to populus Romanus antecedit fortitudine cunctas nationes,

Nep. Hann. 1, 1; Ov. M. 13, 368; cf.:

doctrinis tanto antecessit condiscipulos, ut, etc.,

Nep. Epam. 2, 2.— Poet. with sup.:

tanto pessimus omnium poëta, Quanto tu optimus omnium patronus,

Cat. 49, 6.—

In colloquial lang.: tanto melior! so much the better! well done! good! excellent! bravo! etc.: To. Omnes sycophantias instruxi et comparavi, quo pacto ab lenone auferam hoc argentum. Sa. Tanto melior! Plaut. Pers. 2, 5, 24; cf. Sen. Ep. 31;

so too: tanto melior,

Plaut. Truc. 5, 61; Phaedr. 3, 5, 3:

tanto hercle melior,

Ter. Heaut. 3, 2, 38:

tanto major! tanto augustior!

how great! how noble! Plin. Pan. 71, 4:

tanto nequior!

so much the worse! that is bad! Ter. Ad. 4, 1, 12; cf. Plaut. Men. 2, 3, 84; so,

tanto miserior,

id. Stich. 5, 5, 8.—

In tantum, so far, so much, to such a degree, so greatly:

danti in tantum producenda notitia est muneris sui, in quantum delectatura est eum, cui datur,

Sen. Ben. 2, 23; Col. 12, 24, 1:

quaedam aquae fervent in tantum, ut non possint esse usui,

Sen. Q. N. 3, 24, 1: humum in tantum deprimere, donec altitudinis mensuram datam ceperit, Col. 3, 13, 9:

in tantum suam felicitatem virtutemque enituisse,

Liv. 22, 27.

Since tantus conveys only the idea of relative greatness, it may also be used (with a foll. ut) to denote a small amount, degree, extent, etc.; hence, of such a quantity or quality, such, so small, so slight or trivial; in the neutr., so little, so few (rare but class.):

ceterarum provinciarum vectigalia tanta sunt, ut iis ad ipsas provincias tutandas vix contenti esse possimus,

Cic. Imp. Pomp. 6, 14; id. Fam. 1, 7, 4: si bellum tantum erit, ut vos aut successores sustinere possint, Cael. ap. Cic. Fam. 8, 10, 3:

praesidii tantum est, ut ne murus quidem cingi possit,

Caes. B. G. 6, 35:

tantum navium,

id. B. C. 3, 2.—Hence, tantum, adv.

So much, so greatly, to such a degree, so:

tantum, quantum quis fuge,

as quickly as possible, Plaut. Most. 2, 2, 94:

de quo tantum, quantum me amas, velim cogites,

Cic. Att. 12, 18, 1:

id tantum abest ab officio, ut, etc.,

so far, id. Off. 1, 14, 43:

rex tantum auctoritate ejus motus est, ut, etc.,

Nep. Con. 4, 1:

tantum progressus a castris, ut dimicaturum appareret,

Liv. 37, 39, 6:

tantumque ibi moratus, dum, etc.,

so long, id. 27, 42, 13:

tantum ad narrandum argumentum adest benignitas,

Plaut. Men. prol. 16:

ne miremini, quā ratione hic tantum apud istum libertus potuerit,

Cic. Verr. 2, 2, 54, § 134:

nullo tantum se Mysia cultu Jactat,

Verg. G. 1, 102.—With adjj. (mostly poet.):

nec tantum dulcia, quantum Et liquida,

Verg. G. 4, 101:

juventus Non tantum Veneris quantum studiosa culinae,

Hor. S. 2, 5, 80:

tantum dissimilis,

id. ib. 2, 3, 313:

Marius quantum bello optimus, tantum pace pessimus,

Vell. 2, 11, 1.—

(Acc. to tantus, II.; and therefore, prop., only so much, so little; hence) Only, alone, merely, but:

tantum monet, quantum intellegit,

only so much, Cic. Tusc. 2, 19, 44:

tantum in latitudinem patebat, quantum loci acies instructa occupare poterat,

Caes. B. G. 2, 8:

quod haec tantum, quantum sensu movetur...se accommodat, etc.,

Cic. Off. 1, 4, 11:

Socratem tantum de vitā et de moribus solitum esse quaerere,

id. Rep. 1, 10, 16:

nomen tantum virtutis usurpas,

id. Par. 2, 17:

dixit tantum: nihil ostendit, nihil protulit,

id. Fl. 15, 34:

notus mihi nomine tantum,

Hor. S. 1, 9, 3:

apte dicere non elocutionis tantum genere constat, sed, etc.,

Quint. 11, 1, 7; so,

non tantum... sed,

id. 9, 3, 28:

nec tantum... sed (etiam),

id. 3, 8, 33; 9, 3, 78; 11, 2, 5.—So with unus (mostly post-Aug.;

once in Cic.): excepit unum tantum: scire se nihil se scire, nihil amplius,

Cic. Ac. 2, 23, 74:

unum flumen tantum intererat,

Caes. B. C. 3, 19:

unum defuisse tantum superbiae,

Liv. 6, 16, 5; 21, 50, 6; 34, 9, 5; Just. 8, 5, 5; Cels. 5, 28, 14; Tac. A. 15, 1; Plin. 9, 35, 58, § 120.—

Strengthened by modo, and also joined with it in one word, tantummŏdo (freq. and class.;

whereas solummodo is only post-Aug., v. h. v.): homines populariter annum tantummodo solis, id est unius astri reditu metiuntur,

Cic. Rep. 6, 22, 24:

ut tantummodo per stirpes alantur suas,

id. N. D. 2, 32, 81:

cum tantummodo potestatem gustandi feceris,

id. Rep. 2, 28, 51:

omnis ea judicatio versatur tantummodo in nomine,

id. ib. 4, 6, 6:

pedites tantummodo umeris ac summo pectore exstare (ut possent),

Caes. B. C. 1, 62:

velis tantummodo,

you have only to wish it, Hor. S. 1, 9, 54:

unum hoc tantummodo, neque praeterea quicquam, etc.,

Suet. Tib. 11 et saep.:

neque eum oratorem tantummodo, sed hominem non putant,

Cic. de Or. 3, 14, 52:

neque e silvis tantummodo promota castra, sed etiam... in campos delata acies,

Liv. 9, 37, 2:

Cn. Scipionem misit non ad tuendos tantummodo veteres socios, sed etiam ad pellendum Hispaniā Hasdrubalem,

id. 21, 32, 4; so,

non tantummodo... sed etiam,

Sen. Polyb. 15, 3; id. Ot. Sap. 3, 5; 5, 4; Front. Ep. ad Verr. p. 124:

non tantummodo... sed... quoque,

Vell. 2, 110, 5:

non tantummodo... verum etiam,

Aug. Ep. 162, 1; id. Grat. Christ. 14: non... tantum, with ellips. of sed, not only (but much more), Ov. Am. 1, 4, 63; cf.:

rem atrocem nec tantum epistulā dignam,

Plin. Ep. 3, 14; Juv. 1, 131.—

Particular phrases.

Tantum non, analog. to the Gr. monon ouk, to [p. 1842] point out an action as only not, i. e. very nearly, completed, almost, all but, very nearly (perh. not ante-Aug.; in Cic. Att. 14, 5, 2, Baiter reads tantummodo):

cum agger promotus ad urbem vineaeque tantum non jam injunctae moenibus essent,

Liv. 5, 7, 2:

tantum non jam captam Lacedaemonem esse,

id. 34, 40, 5:

tantum non ad portam bellum esse,

id. 25, 15, 1:

videt Romanos tantum non jam circumveniri a dextro cornu,

id. 37, 29, 9:

cum hostes tantum non arcessierint,

id. 4, 2, 12 Drak.:

tantum non adversis tempestatibus Rhodum enavigavit,

Suet. Tib. 11:

tantum non statim a funere,

id. ib. 52:

tantum non summam malorum suorum professus est,

id. ib. 66:

tantum non in ipso ejus consulatu,

id. Dom. 15 et saep.—But in many cases non belongs to the verb, and not to tantum:

tantum non cunctandum neque cessandum esse,

only there must be no delay, Liv. 35, 18, 8:

dictator bello ita gesto, ut tantum non defuisse fortunae videretur,

id. 4, 57, 8 Drak.; cf.:

ut qui per haec vicit, tantum non defuisse sibi advocatum sciat,

Quint. 6, 2, 4.—

Tantum quod, denoting immediate nearness in point of time, only, just, but just, just then, hardly, scarcely (class.):

tantum quod ex Arpinati veneram, cum mihi a te litterae redditae sunt,

Cic. Fam. 7, 23, 1:

tantum quod ultimam imposuerat Pannonico bello Caesar manum, cum, etc.,

Vell. 2, 117, 1:

haec cum scriberem, tantum quod existimabam ad te orationem esse perlatam,

Cic. Att. 15, 13, 7:

navis Alexandrina, quae tantum quod appulerat,

Suet. Aug. 98:

natus est XVIII. Cal. Jan. tantum quod oriente sole,

id. Ner. 6:

tantum quod pueritiam egresso,

id. Aug. 63:

dentem tantum quod exemptum,

id. Vesp. 5 (but in Liv. 22, 2, 9; 33, 4, 6; Amm. 27, 5, 4, the quod belongs not to tantum, but to the following verb):

tantum alone = tantum quod,

Verg. E. 6, 16. —

Tantum quod non, only that not, nothing is wanting but:

tantum quod hominem non nominat: causam quidem totam perscribit,

Cic. Verr. 2, 1, 45, § 116.

tantus, a, um, adj. [perh. for tavantus; cf. Sanscr. tāvant, so great; Gr. teôs, i. e. teWôs].

Of such size or measure, so great in amount, extent, value, degree, etc. (as some standard expressed or understood); usually with a foll. quantus, ut, qui, or absol.; rarely quam.

With [p. 1841] quantus:

nullam (contionem) umquam vidi tantam, quanta nunc vestrum est,

Cic. Phil. 6, 7, 18:

quae tanta sunt in hoc uno, quanta in omnibus reliquis imperatoribus,

id. Imp. Pomp. 11, 29:

est alienum tanto viro, quantus es tu, non posse, etc.,

id. ad Brut. 1, 9, 1:

tantam eorum multitudinem nostri interfecerunt, quantum fuit diei spatium,

Caes. B. G. 2, 11; cf.:

quamquam Demaden continua dicendi exercitatio potuerit tantum, quantuluscumque postea fuit, fecisse,

Quint. 2, 17, 12; Cic. Lael. 20, 74; Sall. C. 58, 2.—

With ut.

Denoting result or consequence; with subj.:

tanta erat operis firmitudo, ut, etc.,

Caes. B G 4, 17:

non fuit tantus homo Sex. Roscius in civitate, ut, etc.,

Cic. Rosc. Am. 43, 125;

unum hoc definio, tantam esse necessitatem virtutis... ut, etc.,

id. Rep. 1, 1, 1:

quod ego tantum nefas commisi, ut hanc vicem saevitiae meae redderes?

Curt. 4, 10, 29:

quod tantum cogitavi nefas, ut dignior Philotas me videretur?

id. 6, 7, 30.—

Denoting comparison:

tantā modestiā dicto audiens fuit, ut si privatus esset,

Nep. Ages. 4, 2.—

With rel. qui, etc.:

cave putes aut mare ullum aut flammam esse tantam, quam non facilius sit sedare quam, etc.,

Cic. Rep. 1, 42, 65:

statuerunt, tantum illud esse maleficium, quod, etc.,

id. Sull. 2, 7:

nulla est tanta vis, quae non ferro frangi possit,

id. Marcell. 3, 8.—

Without correlation (esp. freq. in exclamations, etc.) ita tanta mira in aedibus sunt facta, Plaut. Am. 5, 1, 5:

tanta factis modo mira miris modis, etc.,

id. Cas. 3, 5, 5:

qui tantus natu deorum nescis nomina,

id. Bacch. 1, 2, 15:

neque solum in tantis rebus, sed etiam in mediocribus vel studiis vel officiis,

id. Rep. 1, 3, 4:

tantilla tanta verba funditat,

Plaut. Poen. 1, 2, 61. hocine mihi ob labores tantos tantillum dari, id. Truc. 2, 6, 56:

ne tantae nationes conjugantur,

Caes. B. G. 3, 11:

onus,

id. ib. 2, 30 in tantis motionibus tantisque vicissitudinibus, tam multarum rerum atque tantarum ordinious, Cic. N D. 2, 5, 15:

non idem sentio tanta hac in re tamque immensa posse fieri,

id. de Or 2, 20, 84:

qui tantas et tam infinitas pecunias repudiarit,

id. Rosc. Com. 8, 24:

tot tantaque vitia,

id. Verr 1, 16, 47:

quae faceres in hominem tantum et talem,

id. Fam. 13, 66, 1; cf.:

conservare urbes tantas atque tales,

id. N. D. 3, 38, 92, so too, with talis, id. Fam. 15, 4, 14, id. Phil. 2, 29, 71:

tanta ista mala,

Sall. C. 40, 2;

Liv 31, 9: neque tanto tractu se colligit anguis,

Verg. G. 2, 154:

tantorum ingentia septem Terga boum,

id. A. 5, 404; Curt. 3, 1, 10; 3, 3, 28; 4, 1, 1:

sexcenta tanta reddam, si vivo, tibi,

six hundred times as much, Plaut. Bacch. 4, 9, 111; so,

sexcenta tanta,

id. Ps. 2, 2, 37:

tribus tantis illi minus redit quam obseveris,

three times as much less, id. Trin. 2, 4, 129:

jam non quaero, unde tantam Melitensem vestem habueris,

such a great quantity of, Cic. Verr. 2, 2, 74, § 183:

si in uno corpore tantarum rerum gubernationem mens humana possidet,

Lact. 1, 3, 21.—

With quam:

maria aspera juro, Non ullum pro me tantum cepisse timorem, Quam, etc.,

Verg. A. 6, 352 (cf. infra, B. 2.).—With a partit. gen.:

tantus ille ventorum,

Plin. 2, 47, 46, § 121 (dub.; Jahn, ventus).—

Esp. in phrase tantō ŏpĕre; freq. as one word, tantŏpĕre, so greatly, in so high a degree, so very, etc. (class. and freq.):

cur tanto opere extimueras?

Plaut. Most. 2, 2, 92, cf.:

si studia Graecorum vos tanto opere delectant,

Cic. Rep. 1, 18, 30; Plaut. Cas. 3, 2, 2; id. Ep. 1, 2, 31; Ter. And. 5, 2, 27; id. Heaut. 4, 5, 38; Caes. B. G. 7, 52; Cic. Rep. 1, 14, 21; id. Mur. 10, 23; id. de Or. 1, 35, 164 al.—In an inverted order:

mirum est, me, ut redeam, te opere tanto quaesere,

Plaut. Bacch. 2, 2, 1.—

Transf., so many ( = tot; mostly poet.):

tantae Coëunt in proelia gentes,

Val. Fl. 5, 636:

lamentabile tantis urbibus,

Stat. Th. 11, 160:

legatum valet in tantos quanti inveniantur,

Dig. 30, 1, 65.— Sing.:

numquam tanto se vulture caelum Induit,

Luc. 7, 834. —

tantum, so much, so many:

habere tantum molestiae quantum gloriae...ut tantum nobis, quantum ipsi superesse posset, remitteret,

Cic. Rep. 1, 4, 7:

decutio argenti tantum, quantum mihi lubet,

Plaut. Ep. 2, 3, 4:

iis adposuit tantum, quod satis esset, nullo adparatu,

Cic. Tusc. 5, 32, 91: tantum complectitur, quod satis sit modicae palaestrae, id. Leg. 2, 3, 6:

eo indito cumini fricti tantum, quod oleat,

Cato, R. R. 156, 3 (cf.: tantum quod, s. v. tantum, adv. B. 2. b.): Ch. Coactus reddidit ducentos et mille Philippum. Ni. Tantum debuit, Plaut. Bacch. 2, 3, 38: nec tantum Karthago habuisset opum, Cic. Rep. Fragm. ap. Non. p. 526 (1, 48, 3 B. and K.):

cum tantum belli in manibus esset,

Liv. 4, 57, 1:

sed quid hic tantum hominum incedunt?

Plaut. Poen. 3, 3, 5:

tantum hostium intra muros est,

Liv. 3, 17, 4 et saep.:

sexies tantum, quam quantum satum sit,

Cic. Verr. 2, 3, 43, § 102; cf.:

etiamsi alterum tantum perdundum est, perdam, etc.,

Plaut. Ep. 3, 4, 81 (v. alter):

tantum... dum,

Liv. 27, 42, 12; cf.:

tantum modo... dum,

Sall. J. 53, 3: tantum abest, ut, etc. (v. absum). —

In colloquial lang.: tantum est, that is all, nothing more, etc.:

vos rogat, ut, etc. Tantum est. Valete,

Plaut. Trin. prol. 22; so id. Cas. prol. 87: Lo. Numquid amplius? Ly. Tantum est, id. Merc. 2, 2, 12; Ter. Eun. 5, 5, 26; id. Hec. 5, 3, 15.—

Gen. (of price) tanti:

tanti, quanti poscit, vin' tanti illam emi?

Plaut. Merc. 2, 4, 22; cf.:

tanti est, quanti est fungus putidus,

it is worth as much as, is worth no more than, id. Bacch. 4, 7, 23:

frumentum tanti fuit, quanti iste aestimavit,

Cic. Verr. 2, 3, 84, § 194:

ubi me dixero dare tanti,

Ter. Ad. 2, 1, 49:

graviter increpuit, tanti habitare censorem,

in so costly a house, Plin. 17, 1, 1, § 3. —

Trop.: est tanti (alicui), to be worth so much; to be valued, prized, or esteemed so highly; to be of such consequence or importance:

tanti ejus apud se gratiam esse ostendit, uti, etc.,

Caes. B. G. 1, 20: tanti non fuit Arsacen capere, ut, etc., Cael. ap. Cic. Fam. 8, 14, 1:

hoc tanti fuit vertere, ut, etc.,

Quint. 1, 6, 38: est mihi tanti, Quirites, hujus invidiae tempestatem subire, dummodo a vobis hujus belli periculum depellatur, it is worth this price to me, i. e. I esteem it a light thing, Cic. Cat. 2, 7, 15; cf.:

sed est tanti (sc.: invidiam istam mihi impendere), dummodo,

id. ib. 1, 9, 22:

etsi id quidem non tanti est, quam quod propter eosdem, etc.,

id. Mil. 22, 58:

juratus tibi possum dicere, nihil esse tanti, etc.,

id. Att. 2, 13, 2:

cum dicturis tanti suae non sint (actiones),

Quint. 12, 8, 4:

sunt o! sunt jurgia tanti,

Ov. M. 2, 424 et saep.—

Abl. (with comparatives) tantō, by so much, so much the:

quanto erat in dies gravior oppugnatio, tanto crebriores litterae nuntiique ad Caesarem mittebantur,

Caes. B. G. 5, 45; cf.:

quantum opere processerant, tanto aberant ab aquā longius,

id. B. C. 1, 81:

tanto major vis, quanto recentior,

Plin. 9, 38, 62, § 133:

reperietis quinquies tanto amplius istum quam quantum, etc.,

Cic. Verr. 2, 3, 97, § 225:

tantone minoris decumae venierunt quam fuerunt?

id. ib. 2, 3, 45, § 106 et saep.: bis tanto amici sunt inter se quam prius, twice as much, twice as good, dis tosôi, Plaut. Am. 3, 2, 62:

bis tanto pluris,

id. Men. 4, 3, 6:

ter tanto pejor,

id. Pers. 1, 3, 73:

multo tanto miserior,

id. Rud. 2, 6, 37:

si Cleomenes non tanto ante fugisset,

Cic. Verr. 2, 5, 34, § 89:

post tanto,

Verg. G. 3, 476; Curt. 6, 7, 26.— Rarely with verbs denoting comparison:

tanto praestitit ceteros imperatores, quan to populus Romanus antecedit fortitudine cunctas nationes,

Nep. Hann. 1, 1; Ov. M. 13, 368; cf.:

doctrinis tanto antecessit condiscipulos, ut, etc.,

Nep. Epam. 2, 2.— Poet. with sup.:

tanto pessimus omnium poëta, Quanto tu optimus omnium patronus,

Cat. 49, 6.—

In colloquial lang.: tanto melior! so much the better! well done! good! excellent! bravo! etc.: To. Omnes sycophantias instruxi et comparavi, quo pacto ab lenone auferam hoc argentum. Sa. Tanto melior! Plaut. Pers. 2, 5, 24; cf. Sen. Ep. 31;

so too: tanto melior,

Plaut. Truc. 5, 61; Phaedr. 3, 5, 3:

tanto hercle melior,

Ter. Heaut. 3, 2, 38:

tanto major! tanto augustior!

how great! how noble! Plin. Pan. 71, 4:

tanto nequior!

so much the worse! that is bad! Ter. Ad. 4, 1, 12; cf. Plaut. Men. 2, 3, 84; so,

tanto miserior,

id. Stich. 5, 5, 8.—

In tantum, so far, so much, to such a degree, so greatly:

danti in tantum producenda notitia est muneris sui, in quantum delectatura est eum, cui datur,

Sen. Ben. 2, 23; Col. 12, 24, 1:

quaedam aquae fervent in tantum, ut non possint esse usui,

Sen. Q. N. 3, 24, 1: humum in tantum deprimere, donec altitudinis mensuram datam ceperit, Col. 3, 13, 9:

in tantum suam felicitatem virtutemque enituisse,

Liv. 22, 27.

Since tantus conveys only the idea of relative greatness, it may also be used (with a foll. ut) to denote a small amount, degree, extent, etc.; hence, of such a quantity or quality, such, so small, so slight or trivial; in the neutr., so little, so few (rare but class.):

ceterarum provinciarum vectigalia tanta sunt, ut iis ad ipsas provincias tutandas vix contenti esse possimus,

Cic. Imp. Pomp. 6, 14; id. Fam. 1, 7, 4: si bellum tantum erit, ut vos aut successores sustinere possint, Cael. ap. Cic. Fam. 8, 10, 3:

praesidii tantum est, ut ne murus quidem cingi possit,

Caes. B. G. 6, 35:

tantum navium,

id. B. C. 3, 2.—Hence, tantum, adv.

So much, so greatly, to such a degree, so:

tantum, quantum quis fuge,

as quickly as possible, Plaut. Most. 2, 2, 94:

de quo tantum, quantum me amas, velim cogites,

Cic. Att. 12, 18, 1:

id tantum abest ab officio, ut, etc.,

so far, id. Off. 1, 14, 43:

rex tantum auctoritate ejus motus est, ut, etc.,

Nep. Con. 4, 1:

tantum progressus a castris, ut dimicaturum appareret,

Liv. 37, 39, 6:

tantumque ibi moratus, dum, etc.,

so long, id. 27, 42, 13:

tantum ad narrandum argumentum adest benignitas,

Plaut. Men. prol. 16:

ne miremini, quā ratione hic tantum apud istum libertus potuerit,

Cic. Verr. 2, 2, 54, § 134:

nullo tantum se Mysia cultu Jactat,

Verg. G. 1, 102.—With adjj. (mostly poet.):

nec tantum dulcia, quantum Et liquida,

Verg. G. 4, 101:

juventus Non tantum Veneris quantum studiosa culinae,

Hor. S. 2, 5, 80:

tantum dissimilis,

id. ib. 2, 3, 313:

Marius quantum bello optimus, tantum pace pessimus,

Vell. 2, 11, 1.—

(Acc. to tantus, II.; and therefore, prop., only so much, so little; hence) Only, alone, merely, but:

tantum monet, quantum intellegit,

only so much, Cic. Tusc. 2, 19, 44:

tantum in latitudinem patebat, quantum loci acies instructa occupare poterat,

Caes. B. G. 2, 8:

quod haec tantum, quantum sensu movetur...se accommodat, etc.,

Cic. Off. 1, 4, 11:

Socratem tantum de vitā et de moribus solitum esse quaerere,

id. Rep. 1, 10, 16:

nomen tantum virtutis usurpas,

id. Par. 2, 17:

dixit tantum: nihil ostendit, nihil protulit,

id. Fl. 15, 34:

notus mihi nomine tantum,

Hor. S. 1, 9, 3:

apte dicere non elocutionis tantum genere constat, sed, etc.,

Quint. 11, 1, 7; so,

non tantum... sed,

id. 9, 3, 28:

nec tantum... sed (etiam),

id. 3, 8, 33; 9, 3, 78; 11, 2, 5.—So with unus (mostly post-Aug.;

once in Cic.): excepit unum tantum: scire se nihil se scire, nihil amplius,

Cic. Ac. 2, 23, 74:

unum flumen tantum intererat,

Caes. B. C. 3, 19:

unum defuisse tantum superbiae,

Liv. 6, 16, 5; 21, 50, 6; 34, 9, 5; Just. 8, 5, 5; Cels. 5, 28, 14; Tac. A. 15, 1; Plin. 9, 35, 58, § 120.—

Strengthened by modo, and also joined with it in one word, tantummŏdo (freq. and class.;

whereas solummodo is only post-Aug., v. h. v.): homines populariter annum tantummodo solis, id est unius astri reditu metiuntur,

Cic. Rep. 6, 22, 24:

ut tantummodo per stirpes alantur suas,

id. N. D. 2, 32, 81:

cum tantummodo potestatem gustandi feceris,

id. Rep. 2, 28, 51:

omnis ea judicatio versatur tantummodo in nomine,

id. ib. 4, 6, 6:

pedites tantummodo umeris ac summo pectore exstare (ut possent),

Caes. B. C. 1, 62:

velis tantummodo,

you have only to wish it, Hor. S. 1, 9, 54:

unum hoc tantummodo, neque praeterea quicquam, etc.,

Suet. Tib. 11 et saep.:

neque eum oratorem tantummodo, sed hominem non putant,

Cic. de Or. 3, 14, 52:

neque e silvis tantummodo promota castra, sed etiam... in campos delata acies,

Liv. 9, 37, 2:

Cn. Scipionem misit non ad tuendos tantummodo veteres socios, sed etiam ad pellendum Hispaniā Hasdrubalem,

id. 21, 32, 4; so,

non tantummodo... sed etiam,

Sen. Polyb. 15, 3; id. Ot. Sap. 3, 5; 5, 4; Front. Ep. ad Verr. p. 124:

non tantummodo... sed... quoque,

Vell. 2, 110, 5:

non tantummodo... verum etiam,

Aug. Ep. 162, 1; id. Grat. Christ. 14: non... tantum, with ellips. of sed, not only (but much more), Ov. Am. 1, 4, 63; cf.:

rem atrocem nec tantum epistulā dignam,

Plin. Ep. 3, 14; Juv. 1, 131.—

Particular phrases.

Tantum non, analog. to the Gr. monon ouk, to [p. 1842] point out an action as only not, i. e. very nearly, completed, almost, all but, very nearly (perh. not ante-Aug.; in Cic. Att. 14, 5, 2, Baiter reads tantummodo):

cum agger promotus ad urbem vineaeque tantum non jam injunctae moenibus essent,

Liv. 5, 7, 2:

tantum non jam captam Lacedaemonem esse,

id. 34, 40, 5:

tantum non ad portam bellum esse,

id. 25, 15, 1:

videt Romanos tantum non jam circumveniri a dextro cornu,

id. 37, 29, 9:

cum hostes tantum non arcessierint,

id. 4, 2, 12 Drak.:

tantum non adversis tempestatibus Rhodum enavigavit,

Suet. Tib. 11:

tantum non statim a funere,

id. ib. 52:

tantum non summam malorum suorum professus est,

id. ib. 66:

tantum non in ipso ejus consulatu,

id. Dom. 15 et saep.—But in many cases non belongs to the verb, and not to tantum:

tantum non cunctandum neque cessandum esse,

only there must be no delay, Liv. 35, 18, 8:

dictator bello ita gesto, ut tantum non defuisse fortunae videretur,

id. 4, 57, 8 Drak.; cf.:

ut qui per haec vicit, tantum non defuisse sibi advocatum sciat,

Quint. 6, 2, 4.—

Tantum quod, denoting immediate nearness in point of time, only, just, but just, just then, hardly, scarcely (class.):

tantum quod ex Arpinati veneram, cum mihi a te litterae redditae sunt,

Cic. Fam. 7, 23, 1:

tantum quod ultimam imposuerat Pannonico bello Caesar manum, cum, etc.,

Vell. 2, 117, 1:

haec cum scriberem, tantum quod existimabam ad te orationem esse perlatam,

Cic. Att. 15, 13, 7:

navis Alexandrina, quae tantum quod appulerat,

Suet. Aug. 98:

natus est XVIII. Cal. Jan. tantum quod oriente sole,

id. Ner. 6:

tantum quod pueritiam egresso,

id. Aug. 63:

dentem tantum quod exemptum,

id. Vesp. 5 (but in Liv. 22, 2, 9; 33, 4, 6; Amm. 27, 5, 4, the quod belongs not to tantum, but to the following verb):

tantum alone = tantum quod,

Verg. E. 6, 16. —

Tantum quod non, only that not, nothing is wanting but:

tantum quod hominem non nominat: causam quidem totam perscribit,

Cic. Verr. 2, 1, 45, § 116.

tantus, a, um, adj. [perh. for tavantus; cf. Sanscr. tāvant, so great; Gr. teôs, i. e. teWôs].

Of such size or measure, so great in amount, extent, value, degree, etc. (as some standard expressed or understood); usually with a foll. quantus, ut, qui, or absol.; rarely quam.

With [p. 1841] quantus:

nullam (contionem) umquam vidi tantam, quanta nunc vestrum est,

Cic. Phil. 6, 7, 18:

quae tanta sunt in hoc uno, quanta in omnibus reliquis imperatoribus,

id. Imp. Pomp. 11, 29:

est alienum tanto viro, quantus es tu, non posse, etc.,

id. ad Brut. 1, 9, 1:

tantam eorum multitudinem nostri interfecerunt, quantum fuit diei spatium,

Caes. B. G. 2, 11; cf.:

quamquam Demaden continua dicendi exercitatio potuerit tantum, quantuluscumque postea fuit, fecisse,

Quint. 2, 17, 12; Cic. Lael. 20, 74; Sall. C. 58, 2.—

With ut.

Denoting result or consequence; with subj.:

tanta erat operis firmitudo, ut, etc.,

Caes. B G 4, 17:

non fuit tantus homo Sex. Roscius in civitate, ut, etc.,

Cic. Rosc. Am. 43, 125;

unum hoc definio, tantam esse necessitatem virtutis... ut, etc.,

id. Rep. 1, 1, 1:

quod ego tantum nefas commisi, ut hanc vicem saevitiae meae redderes?

Curt. 4, 10, 29:

quod tantum cogitavi nefas, ut dignior Philotas me videretur?

id. 6, 7, 30.—

Denoting comparison:

tantā modestiā dicto audiens fuit, ut si privatus esset,

Nep. Ages. 4, 2.—

With rel. qui, etc.:

cave putes aut mare ullum aut flammam esse tantam, quam non facilius sit sedare quam, etc.,

Cic. Rep. 1, 42, 65:

statuerunt, tantum illud esse maleficium, quod, etc.,

id. Sull. 2, 7:

nulla est tanta vis, quae non ferro frangi possit,

id. Marcell. 3, 8.—

Without correlation (esp. freq. in exclamations, etc.) ita tanta mira in aedibus sunt facta, Plaut. Am. 5, 1, 5:

tanta factis modo mira miris modis, etc.,

id. Cas. 3, 5, 5:

qui tantus natu deorum nescis nomina,

id. Bacch. 1, 2, 15:

neque solum in tantis rebus, sed etiam in mediocribus vel studiis vel officiis,

id. Rep. 1, 3, 4:

tantilla tanta verba funditat,

Plaut. Poen. 1, 2, 61. hocine mihi ob labores tantos tantillum dari, id. Truc. 2, 6, 56:

ne tantae nationes conjugantur,

Caes. B. G. 3, 11:

onus,

id. ib. 2, 30 in tantis motionibus tantisque vicissitudinibus, tam multarum rerum atque tantarum ordinious, Cic. N D. 2, 5, 15:

non idem sentio tanta hac in re tamque immensa posse fieri,

id. de Or 2, 20, 84:

qui tantas et tam infinitas pecunias repudiarit,

id. Rosc. Com. 8, 24:

tot tantaque vitia,

id. Verr 1, 16, 47:

quae faceres in hominem tantum et talem,

id. Fam. 13, 66, 1; cf.:

conservare urbes tantas atque tales,

id. N. D. 3, 38, 92, so too, with talis, id. Fam. 15, 4, 14, id. Phil. 2, 29, 71:

tanta ista mala,

Sall. C. 40, 2;

Liv 31, 9: neque tanto tractu se colligit anguis,

Verg. G. 2, 154:

tantorum ingentia septem Terga boum,

id. A. 5, 404; Curt. 3, 1, 10; 3, 3, 28; 4, 1, 1:

sexcenta tanta reddam, si vivo, tibi,

six hundred times as much, Plaut. Bacch. 4, 9, 111; so,

sexcenta tanta,

id. Ps. 2, 2, 37:

tribus tantis illi minus redit quam obseveris,

three times as much less, id. Trin. 2, 4, 129:

jam non quaero, unde tantam Melitensem vestem habueris,

such a great quantity of, Cic. Verr. 2, 2, 74, § 183:

si in uno corpore tantarum rerum gubernationem mens humana possidet,

Lact. 1, 3, 21.—

With quam:

maria aspera juro, Non ullum pro me tantum cepisse timorem, Quam, etc.,

Verg. A. 6, 352 (cf. infra, B. 2.).—With a partit. gen.:

tantus ille ventorum,

Plin. 2, 47, 46, § 121 (dub.; Jahn, ventus).—

Esp. in phrase tantō ŏpĕre; freq. as one word, tantŏpĕre, so greatly, in so high a degree, so very, etc. (class. and freq.):

cur tanto opere extimueras?

Plaut. Most. 2, 2, 92, cf.:

si studia Graecorum vos tanto opere delectant,

Cic. Rep. 1, 18, 30; Plaut. Cas. 3, 2, 2; id. Ep. 1, 2, 31; Ter. And. 5, 2, 27; id. Heaut. 4, 5, 38; Caes. B. G. 7, 52; Cic. Rep. 1, 14, 21; id. Mur. 10, 23; id. de Or. 1, 35, 164 al.—In an inverted order:

mirum est, me, ut redeam, te opere tanto quaesere,

Plaut. Bacch. 2, 2, 1.—

Transf., so many ( = tot; mostly poet.):

tantae Coëunt in proelia gentes,

Val. Fl. 5, 636:

lamentabile tantis urbibus,

Stat. Th. 11, 160:

legatum valet in tantos quanti inveniantur,

Dig. 30, 1, 65.— Sing.:

numquam tanto se vulture caelum Induit,

Luc. 7, 834. —

tantum, so much, so many:

habere tantum molestiae quantum gloriae...ut tantum nobis, quantum ipsi superesse posset, remitteret,

Cic. Rep. 1, 4, 7:

decutio argenti tantum, quantum mihi lubet,

Plaut. Ep. 2, 3, 4:

iis adposuit tantum, quod satis esset, nullo adparatu,

Cic. Tusc. 5, 32, 91: tantum complectitur, quod satis sit modicae palaestrae, id. Leg. 2, 3, 6:

eo indito cumini fricti tantum, quod oleat,

Cato, R. R. 156, 3 (cf.: tantum quod, s. v. tantum, adv. B. 2. b.): Ch. Coactus reddidit ducentos et mille Philippum. Ni. Tantum debuit, Plaut. Bacch. 2, 3, 38: nec tantum Karthago habuisset opum, Cic. Rep. Fragm. ap. Non. p. 526 (1, 48, 3 B. and K.):

cum tantum belli in manibus esset,

Liv. 4, 57, 1:

sed quid hic tantum hominum incedunt?

Plaut. Poen. 3, 3, 5:

tantum hostium intra muros est,

Liv. 3, 17, 4 et saep.:

sexies tantum, quam quantum satum sit,

Cic. Verr. 2, 3, 43, § 102; cf.:

etiamsi alterum tantum perdundum est, perdam, etc.,

Plaut. Ep. 3, 4, 81 (v. alter):

tantum... dum,

Liv. 27, 42, 12; cf.:

tantum modo... dum,

Sall. J. 53, 3: tantum abest, ut, etc. (v. absum). —

In colloquial lang.: tantum est, that is all, nothing more, etc.:

vos rogat, ut, etc. Tantum est. Valete,

Plaut. Trin. prol. 22; so id. Cas. prol. 87: Lo. Numquid amplius? Ly. Tantum est, id. Merc. 2, 2, 12; Ter. Eun. 5, 5, 26; id. Hec. 5, 3, 15.—

Gen. (of price) tanti:

tanti, quanti poscit, vin' tanti illam emi?

Plaut. Merc. 2, 4, 22; cf.:

tanti est, quanti est fungus putidus,

it is worth as much as, is worth no more than, id. Bacch. 4, 7, 23:

frumentum tanti fuit, quanti iste aestimavit,

Cic. Verr. 2, 3, 84, § 194:

ubi me dixero dare tanti,

Ter. Ad. 2, 1, 49:

graviter increpuit, tanti habitare censorem,

in so costly a house, Plin. 17, 1, 1, § 3. —

Trop.: est tanti (alicui), to be worth so much; to be valued, prized, or esteemed so highly; to be of such consequence or importance:

tanti ejus apud se gratiam esse ostendit, uti, etc.,

Caes. B. G. 1, 20: tanti non fuit Arsacen capere, ut, etc., Cael. ap. Cic. Fam. 8, 14, 1:

hoc tanti fuit vertere, ut, etc.,

Quint. 1, 6, 38: est mihi tanti, Quirites, hujus invidiae tempestatem subire, dummodo a vobis hujus belli periculum depellatur, it is worth this price to me, i. e. I esteem it a light thing, Cic. Cat. 2, 7, 15; cf.:

sed est tanti (sc.: invidiam istam mihi impendere), dummodo,

id. ib. 1, 9, 22:

etsi id quidem non tanti est, quam quod propter eosdem, etc.,

id. Mil. 22, 58:

juratus tibi possum dicere, nihil esse tanti, etc.,

id. Att. 2, 13, 2:

cum dicturis tanti suae non sint (actiones),

Quint. 12, 8, 4:

sunt o! sunt jurgia tanti,

Ov. M. 2, 424 et saep.—

Abl. (with comparatives) tantō, by so much, so much the:

quanto erat in dies gravior oppugnatio, tanto crebriores litterae nuntiique ad Caesarem mittebantur,

Caes. B. G. 5, 45; cf.:

quantum opere processerant, tanto aberant ab aquā longius,

id. B. C. 1, 81:

tanto major vis, quanto recentior,

Plin. 9, 38, 62, § 133:

reperietis quinquies tanto amplius istum quam quantum, etc.,

Cic. Verr. 2, 3, 97, § 225:

tantone minoris decumae venierunt quam fuerunt?

id. ib. 2, 3, 45, § 106 et saep.: bis tanto amici sunt inter se quam prius, twice as much, twice as good, dis tosôi, Plaut. Am. 3, 2, 62:

bis tanto pluris,

id. Men. 4, 3, 6:

ter tanto pejor,

id. Pers. 1, 3, 73:

multo tanto miserior,

id. Rud. 2, 6, 37:

si Cleomenes non tanto ante fugisset,

Cic. Verr. 2, 5, 34, § 89:

post tanto,

Verg. G. 3, 476; Curt. 6, 7, 26.— Rarely with verbs denoting comparison:

tanto praestitit ceteros imperatores, quan to populus Romanus antecedit fortitudine cunctas nationes,

Nep. Hann. 1, 1; Ov. M. 13, 368; cf.:

doctrinis tanto antecessit condiscipulos, ut, etc.,

Nep. Epam. 2, 2.— Poet. with sup.:

tanto pessimus omnium poëta, Quanto tu optimus omnium patronus,

Cat. 49, 6.—

In colloquial lang.: tanto melior! so much the better! well done! good! excellent! bravo! etc.: To. Omnes sycophantias instruxi et comparavi, quo pacto ab lenone auferam hoc argentum. Sa. Tanto melior! Plaut. Pers. 2, 5, 24; cf. Sen. Ep. 31;

so too: tanto melior,

Plaut. Truc. 5, 61; Phaedr. 3, 5, 3:

tanto hercle melior,

Ter. Heaut. 3, 2, 38:

tanto major! tanto augustior!

how great! how noble! Plin. Pan. 71, 4:

tanto nequior!

so much the worse! that is bad! Ter. Ad. 4, 1, 12; cf. Plaut. Men. 2, 3, 84; so,

tanto miserior,

id. Stich. 5, 5, 8.—

In tantum, so far, so much, to such a degree, so greatly:

danti in tantum producenda notitia est muneris sui, in quantum delectatura est eum, cui datur,

Sen. Ben. 2, 23; Col. 12, 24, 1:

quaedam aquae fervent in tantum, ut non possint esse usui,

Sen. Q. N. 3, 24, 1: humum in tantum deprimere, donec altitudinis mensuram datam ceperit, Col. 3, 13, 9:

in tantum suam felicitatem virtutemque enituisse,

Liv. 22, 27.

Since tantus conveys only the idea of relative greatness, it may also be used (with a foll. ut) to denote a small amount, degree, extent, etc.; hence, of such a quantity or quality, such, so small, so slight or trivial; in the neutr., so little, so few (rare but class.):

ceterarum provinciarum vectigalia tanta sunt, ut iis ad ipsas provincias tutandas vix contenti esse possimus,

Cic. Imp. Pomp. 6, 14; id. Fam. 1, 7, 4: si bellum tantum erit, ut vos aut successores sustinere possint, Cael. ap. Cic. Fam. 8, 10, 3:

praesidii tantum est, ut ne murus quidem cingi possit,

Caes. B. G. 6, 35:

tantum navium,

id. B. C. 3, 2.—Hence, tantum, adv.

So much, so greatly, to such a degree, so:

tantum, quantum quis fuge,

as quickly as possible, Plaut. Most. 2, 2, 94:

de quo tantum, quantum me amas, velim cogites,

Cic. Att. 12, 18, 1:

id tantum abest ab officio, ut, etc.,

so far, id. Off. 1, 14, 43:

rex tantum auctoritate ejus motus est, ut, etc.,

Nep. Con. 4, 1:

tantum progressus a castris, ut dimicaturum appareret,

Liv. 37, 39, 6:

tantumque ibi moratus, dum, etc.,

so long, id. 27, 42, 13:

tantum ad narrandum argumentum adest benignitas,

Plaut. Men. prol. 16:

ne miremini, quā ratione hic tantum apud istum libertus potuerit,

Cic. Verr. 2, 2, 54, § 134:

nullo tantum se Mysia cultu Jactat,

Verg. G. 1, 102.—With adjj. (mostly poet.):

nec tantum dulcia, quantum Et liquida,

Verg. G. 4, 101:

juventus Non tantum Veneris quantum studiosa culinae,

Hor. S. 2, 5, 80:

tantum dissimilis,

id. ib. 2, 3, 313:

Marius quantum bello optimus, tantum pace pessimus,

Vell. 2, 11, 1.—

(Acc. to tantus, II.; and therefore, prop., only so much, so little; hence) Only, alone, merely, but:

tantum monet, quantum intellegit,

only so much, Cic. Tusc. 2, 19, 44:

tantum in latitudinem patebat, quantum loci acies instructa occupare poterat,

Caes. B. G. 2, 8:

quod haec tantum, quantum sensu movetur...se accommodat, etc.,

Cic. Off. 1, 4, 11:

Socratem tantum de vitā et de moribus solitum esse quaerere,

id. Rep. 1, 10, 16:

nomen tantum virtutis usurpas,

id. Par. 2, 17:

dixit tantum: nihil ostendit, nihil protulit,

id. Fl. 15, 34:

notus mihi nomine tantum,

Hor. S. 1, 9, 3:

apte dicere non elocutionis tantum genere constat, sed, etc.,

Quint. 11, 1, 7; so,

non tantum... sed,

id. 9, 3, 28:

nec tantum... sed (etiam),

id. 3, 8, 33; 9, 3, 78; 11, 2, 5.—So with unus (mostly post-Aug.;

once in Cic.): excepit unum tantum: scire se nihil se scire, nihil amplius,

Cic. Ac. 2, 23, 74:

unum flumen tantum intererat,

Caes. B. C. 3, 19:

unum defuisse tantum superbiae,

Liv. 6, 16, 5; 21, 50, 6; 34, 9, 5; Just. 8, 5, 5; Cels. 5, 28, 14; Tac. A. 15, 1; Plin. 9, 35, 58, § 120.—

Strengthened by modo, and also joined with it in one word, tantummŏdo (freq. and class.;

whereas solummodo is only post-Aug., v. h. v.): homines populariter annum tantummodo solis, id est unius astri reditu metiuntur,

Cic. Rep. 6, 22, 24:

ut tantummodo per stirpes alantur suas,

id. N. D. 2, 32, 81:

cum tantummodo potestatem gustandi feceris,

id. Rep. 2, 28, 51:

omnis ea judicatio versatur tantummodo in nomine,

id. ib. 4, 6, 6:

pedites tantummodo umeris ac summo pectore exstare (ut possent),

Caes. B. C. 1, 62:

velis tantummodo,

you have only to wish it, Hor. S. 1, 9, 54:

unum hoc tantummodo, neque praeterea quicquam, etc.,

Suet. Tib. 11 et saep.:

neque eum oratorem tantummodo, sed hominem non putant,

Cic. de Or. 3, 14, 52:

neque e silvis tantummodo promota castra, sed etiam... in campos delata acies,

Liv. 9, 37, 2:

Cn. Scipionem misit non ad tuendos tantummodo veteres socios, sed etiam ad pellendum Hispaniā Hasdrubalem,

id. 21, 32, 4; so,

non tantummodo... sed etiam,

Sen. Polyb. 15, 3; id. Ot. Sap. 3, 5; 5, 4; Front. Ep. ad Verr. p. 124:

non tantummodo... sed... quoque,

Vell. 2, 110, 5:

non tantummodo... verum etiam,

Aug. Ep. 162, 1; id. Grat. Christ. 14: non... tantum, with ellips. of sed, not only (but much more), Ov. Am. 1, 4, 63; cf.:

rem atrocem nec tantum epistulā dignam,

Plin. Ep. 3, 14; Juv. 1, 131.—

Particular phrases.

Tantum non, analog. to the Gr. monon ouk, to [p. 1842] point out an action as only not, i. e. very nearly, completed, almost, all but, very nearly (perh. not ante-Aug.; in Cic. Att. 14, 5, 2, Baiter reads tantummodo):

cum agger promotus ad urbem vineaeque tantum non jam injunctae moenibus essent,

Liv. 5, 7, 2:

tantum non jam captam Lacedaemonem esse,

id. 34, 40, 5:

tantum non ad portam bellum esse,

id. 25, 15, 1:

videt Romanos tantum non jam circumveniri a dextro cornu,

id. 37, 29, 9:

cum hostes tantum non arcessierint,

id. 4, 2, 12 Drak.:

tantum non adversis tempestatibus Rhodum enavigavit,

Suet. Tib. 11:

tantum non statim a funere,

id. ib. 52:

tantum non summam malorum suorum professus est,

id. ib. 66:

tantum non in ipso ejus consulatu,

id. Dom. 15 et saep.—But in many cases non belongs to the verb, and not to tantum:

tantum non cunctandum neque cessandum esse,

only there must be no delay, Liv. 35, 18, 8:

dictator bello ita gesto, ut tantum non defuisse fortunae videretur,

id. 4, 57, 8 Drak.; cf.:

ut qui per haec vicit, tantum non defuisse sibi advocatum sciat,

Quint. 6, 2, 4.—

Tantum quod, denoting immediate nearness in point of time, only, just, but just, just then, hardly, scarcely (class.):

tantum quod ex Arpinati veneram, cum mihi a te litterae redditae sunt,

Cic. Fam. 7, 23, 1:

tantum quod ultimam imposuerat Pannonico bello Caesar manum, cum, etc.,

Vell. 2, 117, 1:

haec cum scriberem, tantum quod existimabam ad te orationem esse perlatam,

Cic. Att. 15, 13, 7:

navis Alexandrina, quae tantum quod appulerat,

Suet. Aug. 98:

natus est XVIII. Cal. Jan. tantum quod oriente sole,

id. Ner. 6:

tantum quod pueritiam egresso,

id. Aug. 63:

dentem tantum quod exemptum,

id. Vesp. 5 (but in Liv. 22, 2, 9; 33, 4, 6; Amm. 27, 5, 4, the quod belongs not to tantum, but to the following verb):

tantum alone = tantum quod,

Verg. E. 6, 16. —

Tantum quod non, only that not, nothing is wanting but:

tantum quod hominem non nominat: causam quidem totam perscribit,

Cic. Verr. 2, 1, 45, § 116.

tempestas, ātis (collat. form tempe-stūs, ūtis; v. in the foll.; gen. plur. tempestatium, Vitr. 9, 6, 3), f. [tempus].

A [p. 1850] portion, point, or space of time, a time, season, period, hôra (so mostly ante-class. and poet.; syn. tempus): SOL OCCASVS SVPREMA TEMPESTAS ESTO, Fragm. XII. Tab. ap. Gell. 17, 2, 10; cf.:

in duodecim tabulis: SOLIS OCCASV DIEI SVPREMA TEMPESTAS ESTO: libri augurum pro tempestate tempestutem dicunt, supremum augurii tempus,

Varr. L. L. 7, § 51 Müll. N. cr.: jam quā tempestate vivo certe sine ad me recipio, Lucil. ap. Non. 407, 31:

eā tempestate flos poëtarum fuit,

Plaut. Cas. prol. 18:

verum tempestas quondam cum vixi fuit, Quom, etc.,

id. Truc. 2, 4, 29:

eādemque tempestate multis signis Lacedaemoniis calamitas denuntiabatur,

Cic. Div. 1, 34, 75:

quā tempestate juvencos egerat a stabulis,

Prop. 4, 9, 1:

non ego pro mundi regno magis anxius illā Tempestate fui, qua, etc.,

Ov. M. 1, 183: tertia te Phthiae tempestas laeta locabit, the third day (a translation of the Homeric êmati ken tritatôi, Il. 9, 363), Cic. poët. Div. 1, 25, 52:

quā tempestate Poenus in Italiam venit,

Cic. de Or. 3, 38, 153; cf. id. Or. 49, 164:

fuere item eā tempestate, qui crederent, etc.,

Sall. C. 17, 7; Curt. 4, 2, 11; 6, 2, 15:

illā tempestate,

Liv. 27, 37, 13; Curt. 3, 1, 2:

hac tempestate,

Sall. J. 3, 1; 13, 7; Vell. 2, 78; Just. 19, 2, 3; 25, 2, 8: sic omnia nimia, cum vel in tempestate vel in agris vel in corporibus laetiora fuerunt, in contraria fere convertuntur (a transl. of the Platonic en hôrais te kai en phutois kai en sômasi), Cic. Rep. 1, 44, 68.— In plur.: quam te post multis tueor tempestatibus, Pac. ap. Non. 407, 33:

cis paucas tempestates, augebis, etc.,

Plaut. Most. 1, 1, 18:

multis tempestatibus haud sane quisquam Romae virtute magnus fuit,

Sall. C. 53, 5:

Sulla sollertissimus omnium in paucis tempestatibus factus est,

id. J. 96, 1:

Evander, qui multis ante tempestatibus ea tenuerat loca,

Liv. 1, 5, 2.—

Time, with respect to its physical qualities, weather (the predom. and class. signif. of the word).

Lit., of good as well as of bad weather: tum tonuit laevum bene tempestate serenā, Enn. ap. Cic. Div. 2, 39, 82 (Ann. v. 517 Vahl.; cf. infra, in plur.); Varr. ap. Non. 408, 5:

liquida,

Plaut. Most. 3, 2, 64; cf.:

liquidissima caeli,

Lucr. 4, 169:

nactus idoneam ad navigandum tempestatem,

Caes. B. G. 4, 23; cf. Cic. Q. Fr. 2, 2, 4:

secunda,

Tac. Agr. 38:

fuit pridie Quinquatrus egregia tempestas,

Cic. Att. 9, 13, 2:

tempestatem praetermittere,

id. Fam. 14, 4, 5:

cum tempestas arridet,

Lucr. 2, 32; cf. id. 5, 1395:

unde haec tam clara repente Tempestas?

Verg. A. 9, 20.—In plur.: tempestates serenae riserunt risu Jovis, Enn. ap. Serv. ad Verg. A. 1, 254 (Ann. v. 445 Vahl.):

dum tempestates assunt,

Lucr. 1, 178:

et comites et tempestates et navem idoneam ut habeas, diligenter videbis,

Cic. Fam. 16, 1, 2; Cels. 2, 1.—

Esp., of bad or stormy weather, a storm, tempest (cf.:

procella, hiemps): turbida tempestas heri fuit,

Plaut. Rud. 4, 3, 3; so,

turbida,

Lucr. 6, 376; Caes. B. C. 2, 22:

saeva,

Plaut. Rud. 4, 2, 12; Lucr. 6, 458:

perfrigida,

Cic. Verr. 2, 4, 40, § 86:

turbulenta,

id. ib. 2, 5, 10, §

26: foeda,

Liv. 2, 62; Verg. G. 1, 323:

horrida,

Hor. Epod. 13, 1:

demissa ab Euro,

id. C. 3, 17, 11:

tempestas venit, Confringit tegulas imbricesque,

Plaut. Most. 1, 2, 27:

tanta tempestas cooritur, ut, etc.,

Caes. B. C. 1, 48:

tempestas naves adflixit,

id. ib. 3, 27:

vis tempestatis,

Cic. Rep. 4, 8, 8:

maximo imbri, tempestate, ventis, procellis, etc.,

id. Phil. 5, 6, 15:

nautae cum adversā tempestate in alto jactarentur,

id. Inv. 2, 31, 95:

si segetibus tempestas nocuerit,

id. N. D. 2, 66, 167:

si tempestas a vertice silvis Incubuit,

Verg. G. 2, 310:

tempestas sine more furit,

id. A. 5, 694.—In plur.:

duo genera esse caelestis injuriae meminisse debemus: unum quod tempestates vocamus, in quibus grandines, procellae, ceteraque similia intelleguntur, etc.,

Plin. 18, 28, 69, § 278:

magnis commotis tempestatibus, fluvius ita magnus factus est, ut, etc.,

Cic. Inv. 2, 31, 96; Plaut. Merc. 1, 2, 86:

etiam summi gubernatores in magnis tempestatibus a vectoribus admoneri solent,

Cic. Phil. 7, 9, 27:

ut tempestates saepe certo aliquo caeli signo commoventur,

id. Mur. 17, 36:

procellae, tempestates,

id. Off. 2, 6, 19; Varr. R. R. 3, 10, 3:

autumni,

Verg. G. 1, 311; Caes. B. G. 4, 34. —

Personified: Tempestātes, the weather-goddesses, the weather: (Lucius Scipio) CEPIT. CORSICA. ALERIAQVE. VRBE. DEDET TEMPESTATIBVS AIDE MERITO, Inscrr. Scip. in Inscr. Orell. 552; Cic. N. D. 3, 20, 51; Hor. Epod. 10, 24; cf. in sing. Tempestas, Ov. F 6, 193. —

Trop. (like our storm, tempest, =), commotion, disturbance; calamity, misfortune:

qui in hac tempestate populi jactemur et fluctibus,

Cic. Planc. 4, 11:

comitiorum,

id. Mur. 17, 36:

video quanta tempestas invidiae nobis impendeat,

id. Cat. 1, 9, 22:

periculi tempestas,

id. Sest. 47, 101:

tempestas horribilis Gallici adventus,

id. Rep. 2, 6, 11:

quanta per Idaeos tempestas ierit campos,

Verg. A. 7, 223:

eā ipsā tempestate eversam esse rem publicam,

Cic. Att. 10, 4, 5:

tempestas popularis,

id. Sest. 67, 140:

vis illa fuit et ruina quaedam atque tempestas et quidvis potius quam judicium,

id. Clu. 35, 96:

communis Siculorum tempestas (i. e. Verres),

id. Verr. 2, 2, 37, § 91:

haud ignari quanta invidiae immineret tempestas,

Liv. 3, 38, 6:

(scurra) Pernicies et tempestates barathrumque macelli,

Hor. Ep. 1, 15, 31:

belli,

Stat. Th. 3, 229; Sen. Agam. 63.—In plur.:

in his undis et tempestatibus ad summam senectutem maluit jactari quam, etc.,

Cic. Rep. 1, 1, 1:

immoderatae tempestates,

id. N. D. 1, 2, 4:

navis rei publicae fluitans in alto tempestatibus,

id. Sest. 20, 46; id. de Or. 1, 1, 2; id. Fam. 9, 6, 4; Hor. Ep. 2, 2, 85 al.—

A storm, shower, i. e. a throng, multitude, etc.:

querelarum,

Cic. Pis. 36, 89:

turbida telorum,

Verg. A. 12, 284; Claud. in Ruf. 1, 102.

tempestas, ātis (collat. form tempe-stūs, ūtis; v. in the foll.; gen. plur. tempestatium, Vitr. 9, 6, 3), f. [tempus].

A [p. 1850] portion, point, or space of time, a time, season, period, hôra (so mostly ante-class. and poet.; syn. tempus): SOL OCCASVS SVPREMA TEMPESTAS ESTO, Fragm. XII. Tab. ap. Gell. 17, 2, 10; cf.:

in duodecim tabulis: SOLIS OCCASV DIEI SVPREMA TEMPESTAS ESTO: libri augurum pro tempestate tempestutem dicunt, supremum augurii tempus,

Varr. L. L. 7, § 51 Müll. N. cr.: jam quā tempestate vivo certe sine ad me recipio, Lucil. ap. Non. 407, 31:

eā tempestate flos poëtarum fuit,

Plaut. Cas. prol. 18:

verum tempestas quondam cum vixi fuit, Quom, etc.,

id. Truc. 2, 4, 29:

eādemque tempestate multis signis Lacedaemoniis calamitas denuntiabatur,

Cic. Div. 1, 34, 75:

quā tempestate juvencos egerat a stabulis,

Prop. 4, 9, 1:

non ego pro mundi regno magis anxius illā Tempestate fui, qua, etc.,

Ov. M. 1, 183: tertia te Phthiae tempestas laeta locabit, the third day (a translation of the Homeric êmati ken tritatôi, Il. 9, 363), Cic. poët. Div. 1, 25, 52:

quā tempestate Poenus in Italiam venit,

Cic. de Or. 3, 38, 153; cf. id. Or. 49, 164:

fuere item eā tempestate, qui crederent, etc.,

Sall. C. 17, 7; Curt. 4, 2, 11; 6, 2, 15:

illā tempestate,

Liv. 27, 37, 13; Curt. 3, 1, 2:

hac tempestate,

Sall. J. 3, 1; 13, 7; Vell. 2, 78; Just. 19, 2, 3; 25, 2, 8: sic omnia nimia, cum vel in tempestate vel in agris vel in corporibus laetiora fuerunt, in contraria fere convertuntur (a transl. of the Platonic en hôrais te kai en phutois kai en sômasi), Cic. Rep. 1, 44, 68.— In plur.: quam te post multis tueor tempestatibus, Pac. ap. Non. 407, 33:

cis paucas tempestates, augebis, etc.,

Plaut. Most. 1, 1, 18:

multis tempestatibus haud sane quisquam Romae virtute magnus fuit,

Sall. C. 53, 5:

Sulla sollertissimus omnium in paucis tempestatibus factus est,

id. J. 96, 1:

Evander, qui multis ante tempestatibus ea tenuerat loca,

Liv. 1, 5, 2.—

Time, with respect to its physical qualities, weather (the predom. and class. signif. of the word).

Lit., of good as well as of bad weather: tum tonuit laevum bene tempestate serenā, Enn. ap. Cic. Div. 2, 39, 82 (Ann. v. 517 Vahl.; cf. infra, in plur.); Varr. ap. Non. 408, 5:

liquida,

Plaut. Most. 3, 2, 64; cf.:

liquidissima caeli,

Lucr. 4, 169:

nactus idoneam ad navigandum tempestatem,

Caes. B. G. 4, 23; cf. Cic. Q. Fr. 2, 2, 4:

secunda,

Tac. Agr. 38:

fuit pridie Quinquatrus egregia tempestas,

Cic. Att. 9, 13, 2:

tempestatem praetermittere,

id. Fam. 14, 4, 5:

cum tempestas arridet,

Lucr. 2, 32; cf. id. 5, 1395:

unde haec tam clara repente Tempestas?

Verg. A. 9, 20.—In plur.: tempestates serenae riserunt risu Jovis, Enn. ap. Serv. ad Verg. A. 1, 254 (Ann. v. 445 Vahl.):

dum tempestates assunt,

Lucr. 1, 178:

et comites et tempestates et navem idoneam ut habeas, diligenter videbis,

Cic. Fam. 16, 1, 2; Cels. 2, 1.—

Esp., of bad or stormy weather, a storm, tempest (cf.:

procella, hiemps): turbida tempestas heri fuit,

Plaut. Rud. 4, 3, 3; so,

turbida,

Lucr. 6, 376; Caes. B. C. 2, 22:

saeva,

Plaut. Rud. 4, 2, 12; Lucr. 6, 458:

perfrigida,

Cic. Verr. 2, 4, 40, § 86:

turbulenta,

id. ib. 2, 5, 10, §

26: foeda,

Liv. 2, 62; Verg. G. 1, 323:

horrida,

Hor. Epod. 13, 1:

demissa ab Euro,

id. C. 3, 17, 11:

tempestas venit, Confringit tegulas imbricesque,

Plaut. Most. 1, 2, 27:

tanta tempestas cooritur, ut, etc.,

Caes. B. C. 1, 48:

tempestas naves adflixit,

id. ib. 3, 27:

vis tempestatis,

Cic. Rep. 4, 8, 8:

maximo imbri, tempestate, ventis, procellis, etc.,

id. Phil. 5, 6, 15:

nautae cum adversā tempestate in alto jactarentur,

id. Inv. 2, 31, 95:

si segetibus tempestas nocuerit,

id. N. D. 2, 66, 167:

si tempestas a vertice silvis Incubuit,

Verg. G. 2, 310:

tempestas sine more furit,

id. A. 5, 694.—In plur.:

duo genera esse caelestis injuriae meminisse debemus: unum quod tempestates vocamus, in quibus grandines, procellae, ceteraque similia intelleguntur, etc.,

Plin. 18, 28, 69, § 278:

magnis commotis tempestatibus, fluvius ita magnus factus est, ut, etc.,

Cic. Inv. 2, 31, 96; Plaut. Merc. 1, 2, 86:

etiam summi gubernatores in magnis tempestatibus a vectoribus admoneri solent,

Cic. Phil. 7, 9, 27:

ut tempestates saepe certo aliquo caeli signo commoventur,

id. Mur. 17, 36:

procellae, tempestates,

id. Off. 2, 6, 19; Varr. R. R. 3, 10, 3:

autumni,

Verg. G. 1, 311; Caes. B. G. 4, 34. —

Personified: Tempestātes, the weather-goddesses, the weather: (Lucius Scipio) CEPIT. CORSICA. ALERIAQVE. VRBE. DEDET TEMPESTATIBVS AIDE MERITO, Inscrr. Scip. in Inscr. Orell. 552; Cic. N. D. 3, 20, 51; Hor. Epod. 10, 24; cf. in sing. Tempestas, Ov. F 6, 193. —

Trop. (like our storm, tempest, =), commotion, disturbance; calamity, misfortune:

qui in hac tempestate populi jactemur et fluctibus,

Cic. Planc. 4, 11:

comitiorum,

id. Mur. 17, 36:

video quanta tempestas invidiae nobis impendeat,

id. Cat. 1, 9, 22:

periculi tempestas,

id. Sest. 47, 101:

tempestas horribilis Gallici adventus,

id. Rep. 2, 6, 11:

quanta per Idaeos tempestas ierit campos,

Verg. A. 7, 223:

eā ipsā tempestate eversam esse rem publicam,

Cic. Att. 10, 4, 5:

tempestas popularis,

id. Sest. 67, 140:

vis illa fuit et ruina quaedam atque tempestas et quidvis potius quam judicium,

id. Clu. 35, 96:

communis Siculorum tempestas (i. e. Verres),

id. Verr. 2, 2, 37, § 91:

haud ignari quanta invidiae immineret tempestas,

Liv. 3, 38, 6:

(scurra) Pernicies et tempestates barathrumque macelli,

Hor. Ep. 1, 15, 31:

belli,

Stat. Th. 3, 229; Sen. Agam. 63.—In plur.:

in his undis et tempestatibus ad summam senectutem maluit jactari quam, etc.,

Cic. Rep. 1, 1, 1:

immoderatae tempestates,

id. N. D. 1, 2, 4:

navis rei publicae fluitans in alto tempestatibus,

id. Sest. 20, 46; id. de Or. 1, 1, 2; id. Fam. 9, 6, 4; Hor. Ep. 2, 2, 85 al.—

A storm, shower, i. e. a throng, multitude, etc.:

querelarum,

Cic. Pis. 36, 89:

turbida telorum,

Verg. A. 12, 284; Claud. in Ruf. 1, 102.

tunc, adv. demonstr., of time [tum, and demonstr. suffix -ce], then, at that time; but in ante-class. and class. prose tunc is always emphatic, and generally refers to a point of time. In post-Aug. style tunc freq. occurs without emphasis, and is freely used of periods of time. Tunc = deinde occurs first in the class. per. and rarely in prose; but is very freq. after the Aug. per. Tunc in mere co-ordinative use is very rare and not ante-class. (v. I. C.). Tunc coupled with an emphatic or temporal particle is very rare in class. prose, but freq. in the postAug. period. Poets often use tunc instead of tum before vowels for the sake of the metre. In general, tunc is not freq. till after the Aug. period. Cic. has tum about thirty times as often as tunc; Caes. has tunc only five times; Livy, in the first two books, has tunc five times, tum eighty-two times; but Val. Max. has tunc four times as often as tum. Sen. almost always has tunc; tum only in a few passages, mostly in co ordinative use. In Vitr., Suet., Plin., Just., and the jurists, tunc largely predominates; but Nep. has tunc once only, and Tac., who employs both words sparingly, has tum oftener than tunc. The Codd. very freq. vary between the words, and in many passages the reading is still doubtful. Undue weight has been given by some critics to opposition to nunc and connection with cum; cf. Kritz ad Sall. J. 5, 1; Zumpt ad Cic. Verr. 2, 4, 64, § 142; 2, 5, 10, § 27. Both tum and tunc are freq. opposed to nunc, and connected with cum.

Referring an event to a time before mentioned.

To definite past time.

To a period of time, = illis temporibus (only post-Aug.):

tunc melius tenuere fidem cum paupere cultu Stabat in exigua ligneus aede deus,

Tib. 1, 10, 19:

nulli tunc subsessores alienorum matrimoniorum oculi metuebantur,

Val. Max. 2, 1, 5:

sed tunc clarissimus quisque juvenum pro amplificanda patria plurimum periculi sustinebat,

id. 3, 2, 6:

nunc quo ventum est? A servis vix impetrari potest ne eam supellectilem fastidiant qua tunc consul non erubuit,

id. 4, 3, 7:

quo pacto inter amicos viguisse tunc justitiam credimus, cum inter accusatores quoque, etc.,

id. 6, 5, 6:

si vere aestimare Macedonas qui tunc erant volumus, fatebimur, etc.,

Curt. 4, 16, 33:

sed civitati nullae tunc leges erant,

Just. 2, 7, 3; 6, 9, 5.—

Referring to a point of time spoken of: cives Romani [p. 1914] tunc facti sunt Campani, Enn. ap. Censor. 14 (Ann. v. 174 Vahl.): tanto sublatae sunt Augmine tunc lapides, id. ap. Non. p. 211, 8 (Ann. v. 542 ib.): tunc ipsos adoriant, ne quis Spartam referat nuntium, Naev. ap. Prisc. 8, p. 801 P. (Trag. Rel. v. 16 Rib.):

(Sulla) statim ex iis rebus quas tunc vendebat jussit ei praemium tribui, etc.,

Cic. Arch. 10, 25:

neque ego tunc princeps ad salutem esse potuissem si, etc.,

id. Sull. 3, 9:

his tunc cognitis rebus amici regis his... liberaliter responderunt,

Caes. B. C. 3, 104:

tunc duces Nerviorum... colloqui sese velle dicunt,

at this time, id. B. G. 5, 41:

quod se facturos minabantur, aegreque tunc sunt retenti quin oppidum irrumperent,

id. B. C. 2, 13 fin.:

Romanus tunc exercitus in agro Larinati erat,

Liv. 22, 24, 1:

itaque cum in ipsum, et innocentia tutum et magistratu in quo tunc erat, impetus fieri non posset, etc.,

id. 4, 44, 6; cf. id. 2, 2, 2; 4, 8, 6; 10, 37, 10;

44, 44, 3: nec, si rescindere posses (sc. jussa Jovis), Tunc aderas,

Ov. M. 2, 679:

tunc ego nec cithara poteram gaudere sonora, nec, etc.,

Tib. 3, 4, 69:

tunc urbis custodiis praepositus C. Maecenas,

Vell. 2, 88, 2:

forte evenit ut tunc summae dignitatis ibi femina veneno consumere se destinarit,

Val. Max. 2, 6, 8:

qui tunc Libitinam exercebant,

id. 5, 2, 10:

Coriolanus ad Volscos, infestos tunc Romanis, confugit,

id. 5, 4, 1; cf. id. 2, 10, 3; 4, 8, 5; 5, 5, 3; 7, 6, 5 fin.;

8, 1 damn. 1: Carthaginiensium legati ad celebrandum sacrum anniversarium more patrio tunc venerant,

Curt. 4, 2, 10:

et tunc aestas erat, cujus calor, etc.,

id. 3, 5, 1:

perierat imperium, quod tunc in extremo stabat, si Fabius, etc.,

Sen. Troad. 1, 11, 5:

tunc,distractis Orientis viribus, casus Mithridati datus est occupandi Armeniam,

Tac. A. 11, 9; cf. id. ib. 2, 25:

quidam ex eis qui tunc egerant, decesserunt,

Plin. Ep. 4, 24, 3:

ardente tunc in Africa bello,

Suet. Caes. 70; cf. id. Calig. 48; id. Ner. 20; 21:

Asiam tunc tenebat imperio rex Darius,

Gell. 17, 9, 20:

hostes tunc populi Romani fuerant Fidenates,

id. 17, 21, 17; cf. id. 13, 5, 2 and 3; 14, 1, 8; Ael. Spart. Had. 11; 23; 24.—Repeated by anaphora:

tunc victus abiere feri, tunc consita pomus, tunc bibit inriguas fertilis hortus aquas, Aurea tunc pressos, etc.,

Tib. 2, 1, 43:

tunc Parmenio et Philotas, tunc Amyntas consobrinus, tunc noverca fratresque interfecti, tunc Attalus, Eurylochus... occurrebant,

Just. 12, 6, 14; so id. 43, 3, 2; 43, 4, 2.—Attributively:

regem tunc Lacedaemoniorum,

Just. 6, 2, 4.—

Referring to a state no longer in existence:

silvae tunc circa viam erant, plerisque incultis,

Liv. 21, 25, 8:

urbs (Corinthus) erat tunc praeclara ante excidium,

id. 45, 28, 2:

hic (Curio) primo pro Pompei partibus, id est, ut tunc habebatur, pro republica, mox... pro Caesare stetit,

Vell. 2, 48, 3:

certissimum tunc proscriptorum perfugium penetravit,

Val. Max. 7, 3, 9:

docuit in atrio Catulinae domus, quae pars Palatii tunc erat,

Suet. Gram. 17: tunc (i. e. olim) in usu erat, eam hereditatem, etc., Gai Inst. 2, 254 erat autem tunc mos ut cum princeps causam cognosceret... sententiam ex omnium deliberatione proferret, Ael. Spart. Had. 8.—

Expressly opposed to present time: tunc igitur pelles, nunc aurum et purpura exercent hominum vitam, Lucr 5, 1423;

ea lege quae tunc erat Sempronia, nunc est Cornelia,

Cic. Clu. 56, 154:

cum vero causam justam deus ipse dederit, ut tunc Socrati, nunc Catoni, etc.,

id. Tusc. 1, 30, 74, cf. id. Verr. 2, 2, 18, § 45; 2, 3, 67, § 156; id. Arch. 3, 5; id. Pis. 13, 30; id. Rab. Post. 12, 34; id. Phil. 7, 5, 14:

cur privati non damus remiges, sicut tunc dedimus?

Liv. 34, 6, 18:

munitiones et locis opportunioribus tunc fuerunt et validiores impositae (i. e. quam nunc),

id. 36, 17, 4:

parva nunc res videri potest quae tunc patres ac plebem accendit,

id. 4, 25, 13; cf. id. 8, 31, 4; 21, 18, 5:

Macedones milites ea tunc erant fama qua nunc Romani feruntur,

Nep. Eum. 3, 4: nunc solvo poenas;

tunc tibi inferias dedi,

Sen. Phoen. 172:

nunc haberent socios quos tunc hostes habuerant,

Just. 6, 7, 5; cf. id. 8, 2, 9:

hoc tunc Veii fuere, nunc fuisse quis meminit?

Flor. 1, 12, 11.—And tunc and tum in co-ordinated sentences: qui ager nunc multo pluris est quam tunc fuit. Tum enim, etc., nunc, etc.;

tum erat ager incultus, nunc est cultissimus,

Cic. Rosc. Com. 12, 33: vos etiamsi tunc faciendum non fuerit, nunc utique faciendum putatis;

ego contra, etiamsi tum migrandum fuisset, nunc has ruipas relinquendas non censerem,

Liv. 5, 53, 3 (in such connections tum generally refers to a previous tunc, rarely vice versa).—

Opposed to a previous or a later time:

quae ipsum Hannibalem, armis tunc invictum voluptate vicit (i. e. etsi non postea),

Cic. Agr. 2, 35, 95:

raro alias tribuni popularis oratio acceptior plebi quam tunc severissimi consulis fuit,

Liv. 3, 69, 1:

(Syphax) tunc accessio Punici belli fuerat, sicut Gentius Macedonici,

id. 45, 7, 2; 5, 37, 2; 45, 25, 10:

non ab Scipionibus aliisque veteribus Romanorum ducum quidquam ausum fortius quam tunc a Caesare,

Vell. 2, 80, 3:

et tunc Aeanti, ut deo, immolaverunt, et deinceps, etc.,

Val. Max. 1, 5, ext. 2:

praetor hic Alexandri fuerat, tunc transfuga,

Curt. 3, 11, 18; cf. id. 4, 13, 18:

Cilicum nationes saepe et alias commotae, tunc Troxoboro duce, montes asperos castris cepere,

Tac. A. 12, 55; cf. id. ib. 2, 62; id. H. 3, 58:

ob res et tunc in Africa, et olim in Germania gestas,

Suet. Galb. 8; cf. id. Tib. 10; 18; id. Oth. 4:

idem tunc Faesulae quod Carrhae nuper,

Flor. 1, 5, 8.—

In general statements, applied to the actual state of affairs:

mos est regibus quotiens in societatem coeant, pollices inter se vincire, etc. Sed tunc, qui ea vincula admovebat decidisse simulans, genua Mithridatis invadit,

Tac. A. 12, 47:

legebatur ergo ibi tunc in carmine Latino, etc.,

Gell. 2, 22, 2.— Pregn., as matters then stood:

aptissimum tempus fuerat, delinimentum animis Bolani agri divisionem obici: tunc haec ipsa indignitas angebat animos,

Liv. 4, 51, 6.—

Of coincidence in time: tunc = cum hoc fieret, on that occasion:

quodsi tu tunc, Crasse, dixisses, omnem eorum importunitatem evellisset oratio tua,

Cic. de Or. 1, 53, 230; id. Clu. 56, 153; id. Lig. 5, 16; id. Phil. 7, 5, 14:

tunc Lacedaemoniis accusantibus respondendum erat, nunc a vobis ipsis accusati sumus,

Liv. 39, 36, 7:

jam Horatius secundam pugnam petebat. Tunc... clamore adjuvant militem suum,

while he was doing so, id. 1, 25, 9; 45, 23, 17:

sed neque... nubes Tunc habuit, nec... imbres,

Ov. M. 2, 310:

quid mihi tunc animi fuit?

id. ib. 7, 582:

quid mihi tunc animi credis, germane, fuisse?

id. H. 11, 87; 12, 31:

quid tunc homines timuerint, quae senatus trepidatio... neque mihi exprimere vacat, neque, etc.,

Vell. 2, 124, 1:

non Catoni tunc praetura, sed praeturae Cato negatus est,

Val. Max. 7, 5, 6; cf. id. 1, 8, 6; 4, 5, 3; 6, 1, 8; 6, 2, 3; 6, 2, 6; 6, 6, ext. 1;

9, 3, 1: tunc ego dicere debui,

Sen. Ep. 63, 15:

non possum dicere aliud tunc mihi quam deos adfuisse,

Plin. Ep. 1, 5, 5:

tunc domus priscorum ducum arserunt,

Suet. Ner. 38; Just. 18, 3, 14; Gell. 6 (7), 3, 48; 12, 13, 21; 19, 1, 11.—Tunc and tum co-ordinate: sanguine tunc (Phaethontis) credunt... Tum facta'st Libya... arida;

tum, etc.,

Ov. M. 2, 235 sqq.: tunc... sorores Debuerant, etc.;

Tum potui Medea mori bene,

id. H. 12, 3 sqq.—And referring to a supposed action at a definite time:

nobis tunc repente trepidandum in acie instruenda erat,

if we had accepted the battle then, Liv. 44, 38, 11.—

Redundant (post-class.):

id quale fuerit, neque ipse tunc prodidit, neque cuiquam facile succurrat,

Suet. Tit. 10; cf.: in ejusmodi temporibus tunc eae ambulationes aperiuntur, Vitr 5, 9, 9.—

= nunc, in oblique discourse (rare):

quod si consulatus tanta dulcedo sit, jam tunc ita in animum inducant, consulatum captum a tribunicia potestate esse,

Liv. 2, 54, 5:

ut cum multis saeculis murus urbi civium virtus fuerit, tunc cives salvos se fore non existimaverint nisi intra muros laterent,

Just. 14, 5, 7.—

Referring to indefinite time.

Then, at such a time of the year, day, etc.; at such a season:

tunc (i. e. autumno) praecidi arbores oportere secundum terram,

Varr. R. R. 1, 27:

ab eo in fastis dies hordicalia nominantur, quod tunc hordae boves immolantur,

id. ib. 2, 5:

omnes (nubes sol) enim sub se tunc (= medio die),

Sen. Q. N. 1, 8, 7:

tunc enim maximae et integrae adhuc nives (= aestate prima),

id. ib. 4, 2, 21:

et tunc potest ventis concitari mare,

id. ib. 4, 2, 25; cf. id. ib. 4, 5, 2.—

With the force of an indefinite temporal clause:

tunc ignes tenuissimi iter exile designant et caelo producunt, of shooting stars,

Sen. Q. N. 1, 1, 6: nemo observat lunam nisi laborantem. Tunc urbes conclamant, tunc pro se quisque superstitione vana trepidat, id. ib. 7, 1, 2:

adjuvari se tunc (i. e. cum faces vident) periclitantes existimant Pollucis et Castoris numine,

id. ib. 1, 1, 13; cf. id. ib. 1, 8, 3; 2, 55, 2; 5, 3, 1; 6, 12, 2; id. Ep. 42, 4; id. Brev. Vit. 11, 1: si ancilla ex cive Romand conceperit, deinde civis Romana facta sit, et tunc pariat, etc., Gai Inst. 1, 88; 1, 90; Dig. 1, 6, 8; 40, 12, 22, § 3.—

With the force of a conditional clause, in this instance: Tr. Erus peregre venit. Si. Tunc tibi actutum chorda tenditur, Plaut. Most. 3, 2, 55 Lorenz (al. tum):

dominae mentem convertite... Tunc ego crediderim vobis, et sidera et amnes Posse, etc.,

Prop. 1, 1, 23:

itaque tunc dividere optimum erit (= si plura sunt quae nocent),

Quint. 4, 2, 101; so id. 6, 1, 22:

cuperem tecum communicare tam subitam mutationem mei: tunc amicitiae nostrae certiorem fiduciam habere coepissem,

Sen. Ep. 6, 2: nemo est ex inprudentibus qui reliqui sibi debeat. Tunc mala consilia agitant, tunc aut aliis aut ipsis pericula struunt;

tunc cupiditates improbas ordinant, tunc... tunc... denique, etc.,

id. ib. 10, 2;

7, 2: tunc enim (i. e. si cottidie reputes) subit recordatio: Quot dies quam frigidis rebus absumpsi!

Plin. Ep. 1, 9, 3:

propter liberos retentio fit (dotis) si culpa mulieris divortium factum sit, tunc enim sextae retinentur ex dote,

Ulp. Fragm. 6, 10: veluti si a femina manumissa sit: tunc enim e lege Atilia petere debet tutorem, Gai Inst. 1, 195; 1, 76; 1, 40; 3, 181; Fragm. Vat. 52; Dig. 2, 4, 8; 5, 3, 13, § 12; 7, 3, 1; 19, 1, 11, § 15; 11, 1, 20; Just. Inst. 1, 12, § 6; in the jurists, saep.—

Referring to future time.

In gen.: tunc illud vexillum... coloniae Capuae inferetur;

tunc contra hanc Romam illa altera Roma quaeretur,

Cic. Agr. 2, 32, 86:

tunc, ut quaeque causa crit statuetis, nunc libertatem repeti satis est,

Liv. 3, 53, 10:

senatus consultum adjectum est ut... praetor qui tunc esset... apud eorum quem qui manumitteretur... jusjurandum daret, etc.,

id. 41, 9, 11:

nec taedebit avum parvo advigilare nepoti... Tunc operata deo pubes discumbet in herba, etc.,

Tib. 2, 5, 95:

tunc interea tempus exercitus ex hoc loco educendi habebis,

Gell. 3, 7, 7.—

With the force of a conditional clause:

tunc me biremis Tutum... Aura feret geminusque Pollux (i. e. si mugiat malus procellis),

Hor. C. 3, 29, 62:

vectabor umeris tunc ego inimicis eques (i. e. si hoc feceris),

id. Epod. 17, 74:

tunc tua me infortunia laedent (i. e. si dolebis tibi),

id. A. P. 103:

tunc ego jurabo quaevis tibi numina... Tunc ego... Efficiam, etc.,

Ov. H. 15 (16), 319:

tunc piger ad nandum, tunc ego cautus ero,

id. ib. 17 (18), 210.—

Representing sequence or succession in events, = deinde.

Simple sequence in time.

Time proper (rare till after the Aug. per.;

in Cic. perh. only in the foll. passages): Herodotus cum Roma reverteretur, offendit eum mensem qui sequitur mensem comitialem. Tunc Cephaloeditani decrerunt intercalarium XLV dies longum,

Cic. Verr. 2, 2, 52, § 130:

veni in eum sermonem ut docerem, etc. Tunc mihi ille dixit quod, etc.,

id. Fam. 3, 5, 3:

dixi ei, me ita facturum esse ut, etc. Tunc ille a me petivit, etc.,

id. ib. 3, 6, 2 is finis pugnae equestris fuit. Tunc adorti peditum aciem, nuntios ad consules rei gestae mittunt, Liv. 3, 70, 8:

tandem curia excesserunt. Tunc sententiae interrogari coeptae,

id. 45, 25, 1:

equites, relictis equis, provolant ante signa... Tunc inter priores duorum populorum res geritur,

id. 7, 8, 1:

iterum deinde interpellatus, in proposito persistit. Tunc Poppedius, abjecturum inde se... minatus est,

Val. Max. 3, 1, 2; cf. id. 5, 4, 1; 7, 3, 2; 7, 3, 6: tunc intendit arcum, et ipsum cor adulescentis figit, Sen. de Ira, 3, 14, 2; so id. Ot. Sap. 1, 1; id. Q. N. 1, 12, 1:

Dareum XXX inde stadia abesse praemissi indicabant. Tunc consistere agmen jubet,

Curt. 3, 8, 24:

contionem discedere in manipulos jubet. Tunc a veneratione Augusti orsus flexit ad victorias,

Tac. A. 1, 34; cf. id. ib. 1, 67; 12, 31; 12, 33; 12, 69; id. H. 4, 72; Vitr. 1, 4, 12; 1, 6, 7; 2, 1, 2; 2, 1, 4; 5, 12, 5; 7, praef. 5; 7, 1, 3; 7, 2, 2; 8, 1, 1; Suet. Ner. 49; id. Vit. 15 fin.; id. Dom. 16; Front. Strat. 2, 5, 4; Gell. 1, 22, 6; 6 (7), 17, 6; 13, 31 (30), 6; 14, 2, 9; [p. 1915] Flor. 2, 13 (4, 2), 71; Just. 11, 4, 1; 11, 10, 2; 12, 7, 7; 13, 3, 4; 18, 4, 10 et saep.; Dig. 1, 2, 2, § 26.—

Before an abl. absol. (postclass.):

statuunt tempus quo foedissimum quemque invadant. Tunc, signo inter se dato, inrumpunt contubernia,

Tac. A. 1, 48:

tunc, Campaniae ora proximisque insulis circuitis, Caprearum secessui quadriduum impendit,

Suet. Aug. 98:

tunc, exercitu in Aetoliam promoto, pecunias civitatibus imperat,

Just. 14, 1, 6; 21, 5, 2; 22, 2, 7; 25, 2, 6.—

Implying a consequence, then, under these circumstances, hence, accordingly:

caedere januam saxis, instare ferro, ligna circumdare ignemque circumicere coeperunt. Tunc cives Romani, qui Lampsaci negotiabantur, concurrunt,

Cic. Verr. 2, 1, 27, § 69: huc tota Vari conversa acies suos fugere videbat. Tunc Rebilus; Perterritum, inquit, hostem vides;

quid dubitas, etc.,

Caes. B. C. 2, 34:

animadversum est, extra consuetudinem longius a vallo esse aciem Pompei progressum. Tunc Caesar apud suos Differendum est iter, inquit, etc.,

id. ib. 3, 85:

omnium spe celerius Saguntum oppugnari adlatum est. Tunc relata de integro res ad senatum,

Liv. 21, 6, 5; cf. id. 9, 30, 10:

Tisiphoneque Saevit et huc illuc impia turba fugit. Tunc niger in porta serpentum Cerberus ore Stridet,

Tib. 1, 3, 71:

apud patres disseruit, nec posse Orientem nisi Germanici sapientia conponi, etc. Tunc decreto patrum permissae Germanico provinciae,

Tac. A. 2, 43; id. H. 4, 83; Vitr. 2, 8, 14; 2, 9, 16; Just. 39, 3, 11.—Emphatically, = tum vero:

donec ipse quoque longinquo morbo est implicitus. Tunc adeo fracti simul cum corpore sunt spiritus illi feroces ut, etc.,

Liv. 1, 31, 6.—And = tum primum:

multitudo tandem perrumpit ordines hostium. Tunc vinci pertinacia coepta, et averti manipuli quidam,

Liv. 9, 39, 10. —

In enumerations with tum... deinde... postea, etc.

In gen. (postclass.): ante omnia instituit ut e libertorum bonis dextans... cogeretur; deinde ut ingratorum, etc.;

tunc ut lege majestatis facta omnia... tenerentur,

Suet. Ner. 32 med.; so,

tunc... deinde... tunc, etc.,

Vitr. 1, 6, 12 and 13:

tunc... tunc... deinde... tunc,

id. 3, 5, 5 and 6; cf. id. 5, 12, 4; cf. Suet. Oth. 6; Flor. 4, 2, 88.—With tum: terras primum situmque earum quaerit; deinde condicionem maris;

tunc quidquid inter caelum terrasque interjacet perspicit... tum, peragratis humilioribus, ad summa prorumpit,

Sen. Cons. Helv. 17 fin.; so Gai Inst. 3, 6, 3.—

Of successive speakers in dialogue (rare):

tu vero abi, inquit, etc. Tunc Mucius Quandoquidem, inquit, est apud te virtuti honos, etc.,

Liv. 2, 12, 15:

apud quem Valerius in hunc modum egit, etc. Tunc Collatinus Quaero inquit, etc.,

Val. Max. 2, 8, 2.—With tum:

tunc poeta... inquit, etc. Tum Fronto ita respondit, etc.,

Gell. 19, 8, 10 and 11; 12, 13, 19; Val. Max. 7, 3, ext. 4.—

In co-ordination (very rare).

= praeterea, and then:

(Romulus) hoc consilio fultus... locupletari civis non destitit. Tunc, id quod retinemus hodie magna cum salute rei publicae, auspiciis plurimum obsecutus est Romulus,

Cic. Rep. 2, 9, 15 sq.:

praeter has, frugalitas et continentia... splendorem illi suum adfunderent. Tunc providentia cum elegantia quantum decoris illi adderent!

Sen. Ep. 115, 3.—

In the connection cum... tunc (v. tum, I. C. 3.):

vivendum recte est cum propter plurima, tunc est Idcirco, etc.,

Juv. 9, 118 ( poet. for tum, on account of the foll. vowel).—

Vid. tunc etiam, III. B. 7. b.

As correlative of dependent clauses.

Of temporal clauses with cum.

Referring to definite past time.

Tunc as antecedent of the clause:

set Stalagmus quojus erat tunc nationis quom hinc abit?

Plaut. Capt. 4, 2, 108:

etiamne in ara tunc sedebant mulieres Quom ad me profectu's ire?

id. Rud. 3, 6, 8:

quo damnato tunc, cum judicia fiebant, HS. IV milibus lis aestimata est,

Cic. Verr. 2, 4, 10, § 22:

etenim tunc esset hoc animadvertendum cum classis Syracusis proficiscebatur,

id. ib. 2, 5, 43, §

111: atque ille eo tempore paruit cum parere senatui necesse erat: vos tunc paruistis cum paruit nemo nisi qui voluit,

id. Lig. 7, 20: se ita pugnaturos ut Romae pugnaverint in repetenda patria, ut postero die ad Gabios, tunc cum effecerint ne quis hostium, etc., Liv. 6, 28, 9:

et quod tunc fecimus cum hostem Hannibalem in Italia haberemus, id nunc, pulso Hannibale, cunctamur facere?

id. 31, 7, 5:

infelix Dido, nunc te facta impia tangunt? Tunc decuit cum sceptra dabas,

Verg. A. 4, 597 (Rib. tum; v. Prisc. p. 8, 841 P.):

prudenter sensit tunc incrementum Romano imperio petendum fuisse cum intra septimum lapidem triumphi quaerebantur,

Val. Max. 4, 1, 10:

quorum nihil tunc cum diceretur parum aptum fuit,

Quint. 11, 1, 89; cf. Val. Max. 8, 8, ext. 1; 9, 8, ext. 1.—

Introducing the apodosis.

Of coincident actions:

cum jam adpropinquantium forma lemborum haud dubie esset... tunc injecta trepidatio,

Liv. 44, 28, 10.—

= deinde:

adversus singula quaeque cum respondere haud facile esset, et quereretur... purgaretque se invicem, tunc Papirius, redintegrata ira, virgas et secures expediri jussit,

Liv. 8, 32, 10:

divus Caesar cum exercitum habuisset circa Alpes, imperavissetque, etc., tunc qui in eo castello fuerunt... noluerunt imperio parere,

Vitr. 2, 9, 15:

cum nuntiatum esset Leonidae a XX milibus hostium summum cacumen teneri, tunc hortatur socios, recedant,

Just. 2, 11, 5.—

Of definite present time, tunc is not found; v. tum.—

Referring to indefinite time.

As antecedent:

arbitror, quo nos etiam tunc utimur cum ea dicimus jurati quae comperta habemus,

Cic. Font. 13, 29 (9, 19):

tunc obsequatur naturae cum senserit, etc.,

id. Fragm. Hort. Phil. 75 B. and K.; id. Tusc. 2, 6, 16; id. Verr. 1, 18, 55; 2, 5, 12, § 29: qui tunc vocat me, cum malum librum legi, only... when, never... unless (= tote dê), Cat. 44, 21 Ellis (Mull. tum):

deum tunc adfuisse cum id evenisset, veteres oratores aiebant,

Quint. 10, 7, 14:

tunc est commovendum theatrum cum ventum est ad illud Plodite,

id. 6, 1, 52; cf. id. 4, 2, 8; 12, 11, 7; Vitr. 2, 9, 3:

voluptas tunc, cum maxime delectat, exstinguitur,

Sen. Vit. Beat. 7, 4; cf. id. Q. N. 1, prol. 3; 5, 3, 3; 6, 3, 1; id. Ep. 10, 5; 85, 38:

in tantam quantitatem tenetur quae tunc in peculio fuit cum sententiam dicebat,

Dig. 5, 1, 15: tunc cum certum esse coeperit neminem ex eo testamento fore heredem, Gai Inst. 3, 13; 4, 71; Dig. 28, 3, 6, § 6; 40, 12, 16, § 2; 40, 7, 34.—

Introducing the apodosis:

cum autem fundamenta ita distantia inter se fuerint constituta, tunc inter ea alia transversa... collocentur,

Vitr. 1, 5, 7; 2, 1, 6; 2, 3, 2; 2, 5, 2;

3, 5, 13: cum folia pauca in acumine germinent, tunc maxime serendas ficus,

Plin. 18, 26, 65, § 245; Just. 41, 2, 9.—

Referring to future time:

ex ceteris autem generibus tunc pecunia expedietur cum legionibus victricibus erunt quae spopondimus persolvenda, Cic. Fragm. Ep. Caes. jun. 1, 8: tunc inter eas fore finem belli dixit cum alterutra urbs in habitum pulveris esset redacta,

Val. Max. 9, 3, ext. 3:

poterant videri tunc incohanda cum omnia quae... peregissem,

Quint. 6, 4, 1; Col. praef. 33; v. infra, III. A. 2. b.—

With temporal clauses introduced by ubi (rare).

Of definite past time:

ad quod bellum ubi consules dilectum habere occipiunt, obstare tunc enixe tribuni,

Liv. 4, 55, 2:

haec ubi convenerunt, tunc vero Philomelus consuetudinem nocte egrediendi frequentiorem facere,

id. 25, 8, 9.—

Of indefinite time.

As antecedent:

tunc autem est consummata infelicitas, ubi turpia non solum delectant, sed etiam placent,

Sen. Ep. 39, 6; id. Ben. 2, 3, 3; 2, 17, 3; id. Ep. 89, 19.—

In apodosis:

stillicidia ubi plura coiere et turba vires dedit, tunc fluere et ire dicuntur,

Sen. Q. N. 5, 13, 4; 6, 17, 2; 6, 18, 2.—

With temporal clauses introduced by postquam (posteaquam); rare.

Of definite past time:

posteaquam ingenuae virgines et ephebi venerunt ad deprecandum, tunc est pollicitus his legibus ut, etc.,

Vitr. 10, 16, 7 (but in Sall. C. 51, 40 Dietsch reads tum).—

Of indefinite time: si vero posteaquam eam destinasses, tunc perierit, etc., Dig 17, 2, 58, § 1.—

With temporal clauses introduced by ut (very rare):

ut vero... casus suorum miseris eluxit, tunc toto littore plangentium gemitus, tunc infelicium matrum ululatus... audiebantur,

Just. 19, 2, 11.—

With temporal clauses introduced by quando (rare).

As antecedent:

tunc quando abiero,

Plaut. Pers. 4, 7, 19 (4, 8, 8): tunc inserentur (cerasi) quando his vel non est, vel desinit gummi effluere, Pall. Oct. 12.—

In apodosis:

quando quodque eorum siderum cursum decorum est adeptum... tunc ex alterius naturae motione transversa... vinci a tardioribus videbantur,

Cic. Univ. 9.—

With temporal clauses introduced by dum (very rare):

tunc tamen utrumque tolerabile est, dum illi vis sua est,

Sen. Ep. 83, 21.—

With conditional clauses.

In gen.

As antecedent:

consilium istud tunc esset prudens si rationes ad Hispaniensem casum accommodaturi essemus,

Cic. Att. 10, 8, 2:

sin autem ventus interpellaverit et... tunc habeat canalem longum pedes quinque, etc.,

Vitr. 8, 5, 2:

tunc fidem fallam, tunc inconstantiae crimen audiam si, cum omnia eadem sint quae erant promittente me, non praestitero promissum,

Sen. Ben. 4, 35, 2.—

In apodosis:

si se simul cum gloria rei gestae exstinxisset, tunc victorem, quidquid licuerit in magistro equitum, in militibus ausurum,

Liv. 8, 31, 7:

quem si inclusit mare, tum ille exitu simul redituque praecluso, volutatur,

Sen. Q. N. 6, 15:

quod si non illum, sed me peccasse putabis, tunc ego te credam cordis habere nihil,

Mart. 2, 8, 6: si nullus sit suorum heredum, tunc hereditas pertinet ad adgnatos, Gai Inst. 3, 9:

si vero dissentiunt, tunc praetoris partes necessariae sunt,

Dig. 2, 14, 7, § 19; Sen. Q. N. 6, 9, 2; Gai Inst. 3, 205; Dig. 1, 3, 22.—

With a supposition contrary to fact:

audivi te cum alios consolareris: tunc conspexissem, si te ipse consolatus esses,

Sen. Prov. 4, 5.—

After abl. absol. (rare):

legatis auditis, tunc de bello referre sese Aemilius dixit,

Liv. 44, 21, 1:

his ita praeparatis, tunc in rotae modiolo tympanum includatur,

Vitr. 10, 9 (14), 2.

Particular connections.

With other particles of time.

Jam tunc (rare):

nisi jam tunc omnia negotia diligentissime confecissem,

Cic. Fam. 3, 12, 3: bellum jam tunc ab illis geri coeptum cum sibi Phrygiam ademerint, Trog. Pomp. ap. Just. 38, 53:

At. C. Marius L. Sullam jam tunc, ut praecaventibus fatis, copulatum sibi quaestorem habuit,

Vell. 2, 12, 1:

Archilochum Nepos Cornelius tradit, Tullo Hostilio Romae regnante, jam tunc fuisse poematis clarum et nobilem,

Gell. 17, 21, 8:

palam jam tunc multae civitates libertatem bello vindicandam fremebant,

Just. 13, 5, 5. —

With demum and denique, not until then, then only, then at last.

Tunc demum.

Absol.:

tunc demum nuntius missus ad tertiam legionem revocandam,

Liv. 41, 3, 5:

tunc demum pectora plangi Contigit,

Ov. H. 11, 91:

tunc demum intrat tabernaculum,

Curt. 4, 13, 20:

tunc demum alia mala (exstiterunt),

Sen. Q. N. 1, 17, 6:

(aquilae) primo deponunt, expertaeque pondus, tunc demum abeunt,

Plin. 10, 3, 4, § 14:

tunc demum... invidiam quae sibi fieret deprecati sunt,

Suet. Calig. 9:

tunc demum ad otium concessit,

id. Claud. 5.—

With cum clause:

postero die cum circumsessi aqua arceremur, nec ulla... erumpendi spes esset, tunc demum pacti sumus, etc.,

Liv. 21, 59, 6:

et serius cum redisset, tum demum, recepto sospite filio, victoriae tantae gaudium consul sensit,

id. 44, 44, 3:

cum ab his oritur, tunc demum ei ratio constat,

Val. Max. 4, 8 prooem.: quos ordine suo tunc demum persequar cum praefaturus fuero, Col. praef. 33; Sen. Ep. 84, 6; id. Q. N. 7, 13, 1.—

Tunc denique (very rare): hi dicebantur in eo tempore mathêmatikoi. Exinde ad perspicienda principia naturae procedebant ac tunc denique nominabantur phusikoi, Gell. 1, 9, 7.—

Tunc primum:

quia tunc primum superbiae nobilitatis obviam itum est,

Sall. J. 5, 2:

tunc primum circo qui nunc maximus dicitur, designatus locus est,

Liv. 1, 35, 8:

eum dolorem ulta est (plebs) tunc primum plebeis quaestoribus creatis,

id. 4, 54, 2:

tunc primum equo merere equites coeperunt,

id. 5, 7, 13:

lectisternio tunc primum in urbe Romana facto,

id. 5, 13, 6; Tac. A. 11, 38; Suet. Ner. 17; Just. 8, 5, 1; 11, 10, 2; Jul. Capitol. Anton. Phil. 5; 7.—

With deinde (cf.: tum deinde).

Deinde tunc:

roga bonam mentem, bonam valetudinem animi, deinde tunc corporis,

Sen. Ep. 10, 4; 74, 23; 117, 1.—

Tunc deinde: primum militiae vinculum est religio et signorum amor, et deserendi nefas; tunc deinde facile cetera [p. 1916] exiguntur, Sen. Ep. 95, 35; 11, 4; Val. Fl. 8, 109; Cels. 4, 15.—So, tunc postea, Vitr. 1, 6, 7.—

Tunc tandem:

simul enim cessit possessione Dii, excitavit hostem, ut tunc tandem sciret recuperanda esse quae prius amissa forent,

Liv. 44, 8, 4.—

With emphatic particles.

Tunc vero (or enimvero):

in turbatos jam hostes equos inmittunt. Tunc vero Celtiberi omnes in fugam effunduntur,

Liv. 40, 40, 10:

cunctantem tamen ingens vis morbi adorta est. Tunc enim vero deorum ira admonuit,

id. 2, 36, 6:

tunc vero impotentis fortunae species conspici potuit,

Curt. 3, 11, 23: Tiberioque suspensa semper verba;

tunc vero nitenti, etc.,

Tac. A. 1, 11.—

Tunc quidem: et tunc quidem Perseus copias reduxit;

postero die, etc.,

Liv. 42, 57, 9:

tunc quidem sacrificio rite perpetrato, reliquum noctis rediit, etc.,

Curt. 4, 13, 16; cf. id. 3, 12, 21.—

Ne tunc quidem:

quia ne tunc quidem obsistebatur,

Front. Strat. 3, 17, 9:

ac ne tum quidem senatu aut populo appellato,

Suet. Ner. 41; cf. Just. 27, 3, 6.—

Tunc maxime (or tunc cum maxime).

Chiefly at that time, especially then:

Theophrastus est auctor, in Ponto quosdam amnes crescere tempore aestivo... aut quia tunc maxime in umorem mutabilis terra est, aut quia, etc.,

Sen. Q. N. 3, 26, 2.—

Just then:

hospitem tunc cum maxime utilia suadentem abstrahi jussit ad capitale supplicium,

Curt. 3, 2, 17:

non incidunt causae quae iram lacessant? sed tunc maxime illi oppugnandae manus sunt, Sen. de Ira, 2, 14, 2: sapiens tunc maxime paupertatem meditatur cum in mediis divitiis constitit,

id. Vit. Beat. 26, 1.—

Tunc interea, Gell. 3, 7, 7; v. supra, I. A. 4. a.—

Etiam tunc.

Even then:

experiri etiam tunc volens an ullae sibi reliquae vires essent, etc.,

Gell. 15, 16, 3.—

Still:

quam defunctam praetextatus etiam tunc pro rostris laudavit,

Suet. Calig. 10.— And with cum, Plaut. Rud. 3, 6, 8; v. supra, II. A. 1. a.—

Tunc etiam.

Etiam as connective, tum = eo tempore:

in civitate plena religionum, tunc etiam ob recentem cladem superstitiosis principibus, ut renovarentur auspicia, res ad interregnum redit,

Liv. 6, 5, 6.—

Poet. for tum etiam, on account of the vowel:

ultima prona via est, et eget moderamine certo, Tunc etiam... Tethys solet ipsa vereri,

Ov. M. 2, 68.—

Tunc quoque.

Also then:

irae adversus Vejentes in insequentem annum dilatae sunt. Tunc quoque ne confestim bellum indiceretur religio obstitit,

Liv. 4, 30, 13; 44, 37, 12: saepe legit flores;

et tunc quoque forte legebat,

Ov. M. 4, 315:

quare et sereno tonat? quia tunc quoque per quassum et scissum aera spiritus prosilit,

Sen. Q. N. 2, 18:

cum quidam histriones producti olim, tunc quoque producerentur,

Suet. Claud. 21:

tunc quoque in Hyrcaniam remittitur,

Just. 38, 9, 9.—

Even then:

tunc quoque cum antiqui illi viri inclite viverent, cura comere capillum fuit,

Sen. Q. N. 1, 17, 7:

faba vero non antequam trium foliorum. Tunc quoque levi sarculo purgare melius quam fodere,

Plin. 18, 26, 65, § 241; Suet. Ner. 26; Flor. 1, 7, 12.—With tum demum:

tametsi ad audiendum pigre coitur. Plerique in stationibus sedent... ac sibi nuntiari jubent an jam recitator intraverit... an ex magna parte evolverit librum: tum demum ac tunc quoque lente cunctanterque veniunt,

Plin. Ep. 1, 13, 2.—

= sic quoque, even as it was:

quin nisi firmata extrema agminis fuissent, ingens in eo saltu accipienda clades fuerit. Tunc quoque ad extremum periculi ventum est,

Liv. 21, 34, 8.—

Tunc temporis (postclass.;

v. tum, III. E.): ex gente obscura tunc temporis Persarum,

Just. 1, 4, 4:

parvae tunc temporis vires Atheniensibus erant,

id. 3, 6, 6:

ad abolendam invidiae famam qua insignis praeter ceteros tunc temporis habebatur,

id. 8, 3, 7:

erat namque tunc temporis urbs Appulis Brundisium,

id. 12, 2, 7.

V, v, a character derived from the Greek g, Mar. Victor. p. 2459 P. A consonant which, though originally written with the same sign as the vowel u (v. the letter U), was by the ancients themselves considered as essentially different from it, Charis. p. 57 P.; Diom. p. 416; 420 P.; Prisc. p. 539; 542; 544 sq. P.; Vel. Long. p. 2215; 2222 P.; just as the consonant i ( j) and the vowel i were regarded as two distinct letters; v. the letter J.

The sound of V seems to have been the same with that of English initial W. It corresponded to the Æolic digamma;

hence it is called,

Quint. 12, 10, 29, Aeolica littera, and the emperor Claudius used the Greek digamma inverted F to represent it (because in its proper position it already formed the Latin letter F), Quint. 1, 7, 26; Prisc. p. 545 sq. P.; Gell. 14, 5, 2;

v. also the inscrr. of the period during and immediately succeeding the reign of Claudius,

Inscr. Orell. 710 sq.; Marini Atti, p. 97. In very many words which were originally common to both languages, the initial or medial v in Latin represents a lost digamma in Greek; cf.: ver, êr; vis, is; video, ID; vestis, esthês; vitulus, italos; vomo, emeô; voco, epô; volvo, eilô; vinum, oinos; viola, ion; vespera, hespera; Vesta, Hestia; silva, hulê; ovis, oïs; divus, dios; aevum, aiôn; scaevus, skaios; vicus, oikos; levis, leios al. (For a full discussion of the sound of V, see Roby, Gram. I. praef. p. xxxiii. sqq.).—

V has the closest affinity to the vowel u, and hence, in the course of composition and inflection, it often passed into the latter: solvo, solutum, from solvĭtum, solŭĭtum; caveo, cautum, from cavitum; fautor, from faveo; lautum, from lavo; nauta, from navita; audeo, cf. avidus; neu, seu, from neve, sive; tui, cf. Sanscr. tvam; sui, Sanscr. sva-; suavis, Sanscr. svadus, and is resolved into it by the poets from prosodial necessity: silŭa (trisyl.) for silva; dissŏlŭo, evŏlŭam (quadrisyl.), for dissolvam, evolvam; dissŏlŭenda, evolŭisse (quinquasyl.), for dissolvenda, evolvisse, etc., just as, for the same cause, although less freq., u passed into v: gēnva, tēnvis (dissyl.), for gēnŭa, tĕnŭis; tēnvĭa, tēnvĭus (trisyl.), for tĕnŭĭa, tĕnŭĭus.—For the affinity of v to b, v. the letter B.—

V as a medial between two vowels was very freq. elided, esp. in inflection, and the word underwent in consequence a greater or less contraction: amavisti, amāsti; deleverunt, delērunt; novisti, nōsti; audivisti, audīsti, or audiisti; siveris, siris, or sieris; obliviscor, oblitus; dives, dis; aeviternus, aeternus; divitior, ditior; bovibus, bubus, etc.; providens, prudens; movimentum, momentum; provorsus, prorsus; si vis, sis; si vultis, sultis; Jovis pater, Juppiter; mage volo, mavolo, malo; non volo, nolo, etc. An example of the elision of v without a further contraction of the word is found in seorsus, from sevorsus (v. seorsus).—This etymological suppression of v is to be distinguished from its purely orthographical omission before or after u in ancient MSS. and inscriptions, as serus for servus, noum for novum, festius for festivus, Pacuius for Pacuvius; cf. the letters J and Q.—V is sometimes elided after a mute: dis for dvis from duo; likewise after s: sibi for svibi (from su-ibi); sis, sas, sos, for suis, suas, suos; sultis for si vultis; so Lat. si corresponds to Umbr. sve and Osc. svai; v. esp. Corss. Ausspr. 1, p. 310 sqq.—

As an abbreviation, V (as the sign of the consonant) stands for vir, vivus, vixit, voto, vale, verba, etc.; V. C., or also VC., vir clarissimus; VCP., voti compos posuit; V. V., virgo Vestalis; V. F. Q. D. E. R. F. P. D. E. R. I. C., verba fecerunt. Quid de eā re fieri placeret, de eā re ita censuerunt.—As a numeral, the letter V stands for half of the geometrical cross X or ten, Zumpt, Gr. § 115 Anm. 1.