Перевод: с латинского на все языки

со всех языков на латинский

suprā-sedeo

  • 1 sedeo

    sedeo, sēdī, sessum, ēre (altind. sad-, sich setzen, sādas, Sitz, gotisch sitan, ahd. sizzen, griech. εδος), sitzen, I) sitzen übh.: A) eig.: 1) im allg., m. in u. Abl., a) v. Menschen: in subselliis, Plaut.: in sella, in solio, in equo, Cic.: in conclavi, Ter.: in cubiculo (suo), Liv. u. Plin. ep.: in vestibulo aedium, Liv.: in hemicyclio domi, Cic. – m. bl. Abl., carpento, sede regiā, Liv.: sellā curuli, Liv.: equo, Liv. epit. u. Curt.: vehiculo, Cels.: theatro curvo, Ov. – mit anderen Praepp., ante fores, Tibull.: apud alqm, Cic.: inter ancillas, Plaut.: per iuga, Verg.: post me gradu uno, Hor.: sub arbore, Ov.: supra torum, Fronto: m. Acc., equum, asinos, Gregor. Tur.: mit Ortsadvv., hic, Plaut.: istic, Plaut.: illic, Ter. – absol., cum tot summi oratores sedeant, Cic.: supplex ille sedet, Prop.: lumbi sedendo mi (= mihi), oculi spectando dolent, Plaut. – impers., sedetur, ambulatur, Varro LL.: cum sedeatur, ambuletur, Gell. – b) v. Tieren: polypus in ovis sedet, Plin.: cornix sedet in humo, Ov. – u. Passiv sederi = geritten werden, sederi equos, Spart.: cum (Bucephalus) ab equario suo mollius sederetur, Solin.: animalia sedentur, Veget. – 2) insbes., a) von Behörden, bes. v. Richtern = Sitzung halten, zu Rate-, zu Gericht sitzen (s. Matthiä Cic. Sest. 33 [welche Stelle Halm richtiger zu no. II, A, 1 zieht]. Manut. Cic. Rab. Post. 9. Korte Sall. Cat. 37, 7. Drak. 3, 46, 9. Passerat. Prop. 2, 17, 27. die Auslgg. zu Phaedr. 1, 10, 6. Bünem. Lact. de mort. pers. 14, 4), Scaevolā (tribuno) in rostris sedente, Cic. – eius igitur mortis sedetis ultores, Cic.: pro tribunali, Cic.: iudices in C. Fabricium, Liv.: Minos sedet arbiter Orci, Prop.: sedebant centum et octoginta iudices, Plin. ep.: iudex sedens adhuc atque audiens, Quint.: sedebat ipse atque innocentes igne torrebat, Lact. – v. den Gehilfen des Prätors, in tribunali, Cic. – v. Zeugen, Quint.: v. Anwalt, Quint. – b) v. Buhldirnen, prostat et in quaestu pro meretrice sedet, treibt das Hurengewerbe, Ov. ex Pont. 2, 3, 20. – c) (= desideo) zu Stuhle sitzen, Marc. Emp. 29; vgl. sordido in loco sedere, auf dem Abtritt sitzen, Val. Max. 9, 13, 2.

    B) übtr., v. lebl. Subjj., sich senken, sich setzen, 1) eig.: a) übh.: (libra) nec hāc plus parte sedet nec surgit ab illa, Tibull.: tam gravia, ut depressa sederent, nec levia, ut possent per summas labier oras, Lucr.: sederunt medio terra fretumque solo, Ov.: rupti aliqui montes tumulique sedere, Sall. fr.: sedisse montes, Tac.: sedet nebula densior campo quam montibus, liegt auf der Ebene dichter als auf den B., Liv. – v. Speisen, die den Magen nicht beschweren, wie unser »sich gesetzt haben« (Ggstz. innatare), esca, quae tibi sederit, gut bekommen ist, Hor. sat. 2, 2, 73. – b) von der niedrigen, flachen Lage von Örtlichkeiten = sich herabsenken, in flacher Ebene liegen, sich in der Ebene hinziehen u. dgl. (wie ἧσθαι, s. Heinsius Sil. 6, 674), proxima pars urbis celsam consurgit in arcem, mediisque sedent convallibus arva, Lucan.: campo Nola sedet, Sil. – u. c) v. Pflanzen, lactuca sedens, niedriger-, ins Breite wachsender Salat, Mart. 10, 48, 9 (sonst lactuca sessilis gen., wie Mart. 3, 47, 8. Plin. 19, 125). – 2) bildl. von Leidenschaften usw. = sich legen, sedit rabies feritasque famesque, Stat.: sedere minae, Sil.

    II) mit dem Nbbgr. der Dauer: A) eig.: 1) = an einem Orte harren, verharren, verweilen, u. mit dem Nbbgr. der Untätigkeit = ruhig-, müßig-, untätig dasitzen (s. Schmid Hor. ep. 1, 17, 37. Bremi Nep. Dat. 7, 1. Halm Cic. Sest. 33), in oppido, Varro: in villa totos dies, Cic.: Corcyrae, Cic.: desidem domi, Liv.: ad aquas, Cic.: sedit qui timuit, blieb ruhig zu Hause sitzen, Hor.: consulibus sedentibus, Cic.: sedetis et oscitamini, Cornif. rhet.: tu sedes et quiescis? Cic. – Sprichw., compressis, quod aiunt, manibus sedere, ruhig die Hände in den Schoß legen, Liv. 7, 13, 7. – 2) insbes.: a) v. denen, die beim Altare einer Gottheit als Betende od. Flehende auf den Ausspruch od. die Hilfe einer Gottheit harren (wie ιζειν, ἱζάνειν; vgl. Broukh. Tibull. 1, 3, 30), meliora deos sedet omina poscens, Verg.: ad tumulum fugiam supplexque sedebo, Tibull. – b) v. Frauen, die im Hause still-, zurückgezogen leben (s. Bremi Nep. praef. 7. Broukh. Prop. 2, 14, 15), domi, Ter.: in interiore parte aedium, Nep. – c) v. Jünglingen, die vor den Türen der Geliebten harren, Tibull. 4, 4, 20 (s. dazu Bach). – d) als milit. t. t. = zu Felde liegen, gelagert sein, ruhig od. untätig harren (vgl. Taubm. Plaut. Amph. 2, 1, 52. Drak. Sil. 12, 64), ad Trebiam, Liv.: Arretii ante moenia, Liv.: apud moenia Contrebiae, Val. Max.: apud hostes, Plaut.: montana circum castella in armis, Verg.: contra alqm, Cato fr.: absol., sedendo oppugnare urbem, Liv.: sedendo et cunctando bellum gerere, Liv. – Sprichw., vetus proverbium... est: Romanus sedendo vincit, Varro r. r. 1, 2, 2.

    B) übtr., v. lebl., Subjj.: 1) eig.: a) = festsitzen, feststecken, hangen bleiben, in liquido sederunt ossa cerebro, Ov. – b) von tief eindringenden Waffen, wie unser sitzen, clava sedet in ore viri, Ov.: librataque cum sederet (glans), Liv.: u. v. Hiebe, Schlage usw., plagam sedere cedendo arcebat, Ov. – übtr., vox auribus sedens, eindringend, Quint. – c) v. Kleidern, die sich dem Leibe fest-, knapp anschließen, wie unser sitzen (Ggstz. dissidere, s. Obbar. Hor. ep. 1, 1, 96), toga sedet umero, Quint.: toga umeris non sedet, Sen. rhet.: pars togae melius sedet, Quint. – d) von Schiffen, die auf Untiefen od. Felsen auflaufen (s. Drak. Liv. 2, 5, 3), super aggerationem, Vitr.: sicco litore, Lucan.: pars sedet una ratis, pars altera pendet in undis, Lucan. – 2) bildl.: a) sitzen, fest bleiben, unauslöschlich verbleiben (vgl. Schwarz Plin. pan. 55 extr.), quam bene umeris tuis sederet imperium, Plin. pan.: pallor in ore sedet, Ov.: cuius amabilis vultus in omnium civium ore, oculis, animo sedet, Plin. pan.: sedet alqd in animo, Sen., od. altius in animo, Plin. ep.: vetus in capto pectore sedit amor, Ov.: sedet Cressa relicta in ingenio tuo, Ov.: sedere coepit sententia, Plin. – b) v. Entschlüssen usw. = sitzen, fest sein, fest beschlossen sein, mihi animo fixum immotumque sedet, Verg.: idque pio sedet Aeneae, Verg.: sedet consilium fugae, Flor.: sedet m. folg. Infin., Stat. Theb. 1, 324 u. 3, 459. Val. Flacc. 2, 383. – / Imperat. sedito, Lex Iul. municip. c. 10; vgl. Rhein. Mus. 8, 480.

    lateinisch-deutsches > sedeo

  • 2 sedeo

    sedeo, sēdī, sessum, ēre (altind. sad-, sich setzen, sādas, Sitz, gotisch sitan, ahd. sizzen, griech. εδος), sitzen, I) sitzen übh.: A) eig.: 1) im allg., m. in u. Abl., a) v. Menschen: in subselliis, Plaut.: in sella, in solio, in equo, Cic.: in conclavi, Ter.: in cubiculo (suo), Liv. u. Plin. ep.: in vestibulo aedium, Liv.: in hemicyclio domi, Cic. – m. bl. Abl., carpento, sede regiā, Liv.: sellā curuli, Liv.: equo, Liv. epit. u. Curt.: vehiculo, Cels.: theatro curvo, Ov. – mit anderen Praepp., ante fores, Tibull.: apud alqm, Cic.: inter ancillas, Plaut.: per iuga, Verg.: post me gradu uno, Hor.: sub arbore, Ov.: supra torum, Fronto: m. Acc., equum, asinos, Gregor. Tur.: mit Ortsadvv., hic, Plaut.: istic, Plaut.: illic, Ter. – absol., cum tot summi oratores sedeant, Cic.: supplex ille sedet, Prop.: lumbi sedendo mi (= mihi), oculi spectando dolent, Plaut. – impers., sedetur, ambulatur, Varro LL.: cum sedeatur, ambuletur, Gell. – b) v. Tieren: polypus in ovis sedet, Plin.: cornix sedet in humo, Ov. – u. Passiv sederi = geritten werden, sederi equos, Spart.: cum (Bucephalus) ab equario suo mollius sederetur, Solin.: animalia sedentur, Veget. – 2) insbes., a) von Behörden, bes. v. Richtern = Sitzung halten, zu Rate-, zu Gericht sitzen (s. Matthiä Cic. Sest. 33 [welche Stelle Halm richtiger zu no. II, A, 1 zieht]. Manut. Cic. Rab. Post. 9. Korte Sall. Cat. 37, 7. Drak. 3, 46, 9. Passe-
    ————
    rat. Prop. 2, 17, 27. die Auslgg. zu Phaedr. 1, 10, 6. Bünem. Lact. de mort. pers. 14, 4), Scaevolā (tribuno) in rostris sedente, Cic. – eius igitur mortis sedetis ultores, Cic.: pro tribunali, Cic.: iudices in C. Fabricium, Liv.: Minos sedet arbiter Orci, Prop.: sedebant centum et octoginta iudices, Plin. ep.: iudex sedens adhuc atque audiens, Quint.: sedebat ipse atque innocentes igne torrebat, Lact. – v. den Gehilfen des Prätors, in tribunali, Cic. – v. Zeugen, Quint.: v. Anwalt, Quint. – b) v. Buhldirnen, prostat et in quaestu pro meretrice sedet, treibt das Hurengewerbe, Ov. ex Pont. 2, 3, 20. – c) (= desideo) zu Stuhle sitzen, Marc. Emp. 29; vgl. sordido in loco sedere, auf dem Abtritt sitzen, Val. Max. 9, 13, 2.
    B) übtr., v. lebl. Subjj., sich senken, sich setzen, 1) eig.: a) übh.: (libra) nec hāc plus parte sedet nec surgit ab illa, Tibull.: tam gravia, ut depressa sederent, nec levia, ut possent per summas labier oras, Lucr.: sederunt medio terra fretumque solo, Ov.: rupti aliqui montes tumulique sedere, Sall. fr.: sedisse montes, Tac.: sedet nebula densior campo quam montibus, liegt auf der Ebene dichter als auf den B., Liv. – v. Speisen, die den Magen nicht beschweren, wie unser »sich gesetzt haben« (Ggstz. innatare), esca, quae tibi sederit, gut bekommen ist, Hor. sat. 2, 2, 73. – b) von der niedrigen, flachen Lage von Örtlichkeiten = sich herabsenken, in flacher Ebene liegen,
    ————
    sich in der Ebene hinziehen u. dgl. (wie ἧσθαι, s. Heinsius Sil. 6, 674), proxima pars urbis celsam consurgit in arcem, mediisque sedent convallibus arva, Lucan.: campo Nola sedet, Sil. – u. c) v. Pflanzen, lactuca sedens, niedriger-, ins Breite wachsender Salat, Mart. 10, 48, 9 (sonst lactuca sessilis gen., wie Mart. 3, 47, 8. Plin. 19, 125). – 2) bildl. von Leidenschaften usw. = sich legen, sedit rabies feritasque famesque, Stat.: sedere minae, Sil.
    II) mit dem Nbbgr. der Dauer: A) eig.: 1) = an einem Orte harren, verharren, verweilen, u. mit dem Nbbgr. der Untätigkeit = ruhig-, müßig-, untätig dasitzen (s. Schmid Hor. ep. 1, 17, 37. Bremi Nep. Dat. 7, 1. Halm Cic. Sest. 33), in oppido, Varro: in villa totos dies, Cic.: Corcyrae, Cic.: desidem domi, Liv.: ad aquas, Cic.: sedit qui timuit, blieb ruhig zu Hause sitzen, Hor.: consulibus sedentibus, Cic.: sedetis et oscitamini, Cornif. rhet.: tu sedes et quiescis? Cic. – Sprichw., compressis, quod aiunt, manibus sedere, ruhig die Hände in den Schoß legen, Liv. 7, 13, 7. – 2) insbes.: a) v. denen, die beim Altare einer Gottheit als Betende od. Flehende auf den Ausspruch od. die Hilfe einer Gottheit harren (wie ιζειν, ἱζάνειν; vgl. Broukh. Tibull. 1, 3, 30), meliora deos sedet omina poscens, Verg.: ad tumulum fugiam supplexque sedebo, Tibull. – b) v. Frauen, die im Hause still-, zurückgezogen leben (s. Bremi
    ————
    Nep. praef. 7. Broukh. Prop. 2, 14, 15), domi, Ter.: in interiore parte aedium, Nep. – c) v. Jünglingen, die vor den Türen der Geliebten harren, Tibull. 4, 4, 20 (s. dazu Bach). – d) als milit. t. t. = zu Felde liegen, gelagert sein, ruhig od. untätig harren (vgl. Taubm. Plaut. Amph. 2, 1, 52. Drak. Sil. 12, 64), ad Trebiam, Liv.: Arretii ante moenia, Liv.: apud moenia Contrebiae, Val. Max.: apud hostes, Plaut.: montana circum castella in armis, Verg.: contra alqm, Cato fr.: absol., sedendo oppugnare urbem, Liv.: sedendo et cunctando bellum gerere, Liv. – Sprichw., vetus proverbium... est: Romanus sedendo vincit, Varro r. r. 1, 2, 2.
    B) übtr., v. lebl., Subjj.: 1) eig.: a) = festsitzen, feststecken, hangen bleiben, in liquido sederunt ossa cerebro, Ov. – b) von tief eindringenden Waffen, wie unser sitzen, clava sedet in ore viri, Ov.: librataque cum sederet (glans), Liv.: u. v. Hiebe, Schlage usw., plagam sedere cedendo arcebat, Ov. – übtr., vox auribus sedens, eindringend, Quint. – c) v. Kleidern, die sich dem Leibe fest-, knapp anschließen, wie unser sitzen (Ggstz. dissidere, s. Obbar. Hor. ep. 1, 1, 96), toga sedet umero, Quint.: toga umeris non sedet, Sen. rhet.: pars togae melius sedet, Quint. – d) von Schiffen, die auf Untiefen od. Felsen auflaufen (s. Drak. Liv. 2, 5, 3), super aggerationem, Vitr.: sicco litore, Lucan.: pars sedet una ratis, pars altera pendet in
    ————
    undis, Lucan. – 2) bildl.: a) sitzen, fest bleiben, unauslöschlich verbleiben (vgl. Schwarz Plin. pan. 55 extr.), quam bene umeris tuis sederet imperium, Plin. pan.: pallor in ore sedet, Ov.: cuius amabilis vultus in omnium civium ore, oculis, animo sedet, Plin. pan.: sedet alqd in animo, Sen., od. altius in animo, Plin. ep.: vetus in capto pectore sedit amor, Ov.: sedet Cressa relicta in ingenio tuo, Ov.: sedere coepit sententia, Plin. – b) v. Entschlüssen usw. = sitzen, fest sein, fest beschlossen sein, mihi animo fixum immotumque sedet, Verg.: idque pio sedet Aeneae, Verg.: sedet consilium fugae, Flor.: sedet m. folg. Infin., Stat. Theb. 1, 324 u. 3, 459. Val. Flacc. 2, 383. – Imperat. sedito, Lex Iul. municip. c. 10; vgl. Rhein. Mus. 8, 480.

    Ausführliches Lateinisch-deutsches Handwörterbuch > sedeo

  • 3 suprasedeo

    suprā-sĕdĕo, v. supra, III.

    Lewis & Short latin dictionary > suprasedeo

  • 4 suprasedeo

    suprā-sedeo, ēre, daraufsitzen, Vulg. Sirach 33, 6.

    lateinisch-deutsches > suprasedeo

  • 5 suprasedeo

    suprā-sedeo, ēre, daraufsitzen, Vulg. Sirach 33, 6.

    Ausführliches Lateinisch-deutsches Handwörterbuch > suprasedeo

  • 6 resideo

    rĕ-sĭdĕo, sēdi, 2, v. n. and a. [sedeo], to sit back, remain sitting anywhere (cf. resisto); to remain behind, to remain, rest, linger, tarry, abide, reside (syn. remaneo; class.).
    I.
    Lit.:

    sine mente animoque nequit residere per artus pars ulla animai,

    Lucr. 3, 398:

    piger pandi tergo residebat aselli,

    Ov. F. 3, 749:

    in tergo,

    id. M. 10, 124; cf.:

    Acidis in gremio (latitans),

    resting, id. ib. 13, 787:

    in hoc facto de cautibus antro,

    residing, id. ib. 1, 575; cf.:

    Erycina Monte suo residens,

    id. ib. 5, 364:

    in villā,

    Cic. Mil. 19, 51:

    si te interfici jussero, residebit in re publicā reliqua conjuratorum manus,

    id. Cat. 1, 5, 12:

    corvus altā arbore residens,

    Phaedr. 1, 13, 4 (but the correct read., Cic. Fin. 3, 2, 9, is residamus; v. Madv. ad h. l.).— In perf.:

    Lydum patriis in terris resedisse, Tyrrheno datum novas ut conderet sedes,

    Tac. A. 4, 55:

    in oppido aliquo mallem resedisse, quoad arcesserer,

    Cic. Att. 11, 6, 2:

    erravitne viā seu lassa resedit, Incertum,

    remained behind, Verg. A. 2, 739; cf.:

    fessus valle,

    id. ib. 8, 232:

    lassus in humo,

    Ov. A. A. 3, 3, 696:

    medio rex ipse resedit Agmine,

    id. M. 7, 102:

    orba resedit Exanimes inter natos natasque,

    id. ib. 6, 301:

    saxo resedit Pastor,

    id. Tr. 4, 1, 11. — Act. (very rare):

    dorsum meum residebat,

    App. M. 8, p. 209, 23. —
    2.
    To sit up, assume a sitting posture (late Lat.):

    et resedit qui erat mortuus,

    Vulg. Luc. 7, 15. —
    B.
    Meton., to sit inactive, to remain idle or listless (rare):

    artifex cum exprimere vellet Athamantis furorem Learcho filio praecipitato residentis poenitentiā,

    sitting listlessly subdued by remorse, Plin. 34, 14, 40, § 140:

    miles residet,

    Petr. 112. — Hence, act., to keep or celebrate a holiday:

    venter gutturque resident esuriales ferias (v. esurialis),

    Plaut. Capt. 3, 1, 8. — Pass.:

    nec vero tam denicales (quae a nece appellatae sunt, quia residentur mortuis) quam ceterorum caelestium quieti dies Feriae nominarentur,

    because they are kept in honor of the dead, Cic. Leg. 2, 22, 55 Creuz (codd. leg. residentur mortui; B. and K. resident mortui; cf.I.supra).—
    II.
    Trop., to remain behind, remain, be left (a favorite word with Cic.; syn.: resto, supersum); constr most freq., in aliquā re:

    in corpore perspicuum est, vel exstincto animo vel elapso, nullum residere sensum,

    Cic. Tusc. 1, 43, 104; cf. id. Fam. 5, 16, 4:

    si ex tanto latrocinio iste unus tolletur, periculum residebit,

    id. Cat. 1, 13, 31:

    ne quas inimicitias residere in familiis nostris arbitretur,

    id. Att. 14, 13, B, § 4; cf.:

    in vobis resident mores pristini,

    Plaut. Truc. prol. 7:

    qui ullas resedisse in te simultatis reliquias senserit,

    Cic. Deiot. 3, 8:

    si quid amoris erga me in te residet,

    id. Fam. 5, 5, 3:

    etiam nunc residet spes in virtute tuā,

    id. ib. 12, 3, 2:

    quorum non in sententiā solum, sed etiam in nutu residebat auctoritas,

    id. Sen. 17, 61:

    quorum in consilio pristinae residere virtutis memoria videtur,

    Caes. B. G. 7, 77.—With dat.:

    cum horum tectis et sedibus residere aliquod bellum semper videtur,

    Cic. Dom. 23, 61.— With apud:

    apud me plus officii residere facile patior,

    Cic. Fam. 5, 7, 2:

    hujus incommodi culpa ubi resideat, facilius possum existimare quam scribere,

    id. Att. 1, 17, 3:

    si qua (ira) ex certamine residet,

    Liv. 40, 7. — Business t. t., to be or remain behind, i. e. to be unaccounted for, in default:

    pecunia publica resedit apud aliquem,

    Dig. 8, 13, 4, § 3.

    Lewis & Short latin dictionary > resideo

  • 7 sedes

    sēdes, is ( gen. plur. sedum, Cic. Sest. 20, acc. to Prisc. p. 771 P.:

    sedium, from form sedis,

    Liv. 5, 42 Drak. N. cr.; Vell. 2, 109, 3), f. [sedeo, q. v.], a seat (freq. and class.).
    I. A.
    In gen.:

    in iis sedibus, quae erant sub platano,

    Cic. de Or. 1, 7, 29:

    haec sedes honoris, sella curulis,

    id. Cat. 4, 1, 2:

    sedes honoris sui,

    Liv. 9, 46, 9; cf.:

    ceteros (senatores) in sedibus suis trucidatos,

    id. 5, 41 fin.: in sedes collocat se regias, Liv. Andron. ap. Non. 127, 31; so,

    regia,

    Liv. 1, 47:

    positis sedibus consederunt,

    id. 42, 39 fin.:

    bis sex caelestes, medio Jove, sedibus altis sedent,

    Ov. M. 6, 72; cf.:

    media inter deos sedes,

    Plin. Pan. 52, 1:

    in saxo frigida sedi, Quamque lapis sedes, tam lapis ipsa fui,

    Ov. H. 10, 50.—In the plur. also of the seat of a single person:

    tibi concedo meas sedes,

    Cic. Div. 1, 46, 104 (cf. infra, II. b).— Poet.: non si priores Maeonius tenet Sedes Homerus, the foremost seat, the first rank (the fig. borrowed from the rows of seats in the theatre), Hor. C. 4, 9, 6.—
    B.
    In partic., in the elder Pliny, the seat, fundament, Plin. 22, 21, 29, § 61; 22, 25, 70, § 143; 23, 3, 37, § 75; 23, 4, 41, § 83; 26, 8, 58, § 90; 32, 9, 33, § 104.—
    II.
    Transf., in gen., of a place where one stays, a seat, dwelling-place, residence, habitation, abode, temple, etc. (the prevailing signif.; syn.: domicilium, locus, habitatio).
    (α).
    Sing. (used alike of the residence of one or more persons):

    hi coetus (hominum) hac, de quā exposui, causā instituti sedem primum certo loco domiciliorum causā constituerunt, quam cum locis manuque sepsissent, ejusmodi conjunctionem tectorum oppidum vel urbem appellaverunt,

    Cic. Rep. 1, 26, 41:

    sentio te sedem etiam nunc hominum ac domum contemplari (i. e. terram),

    id. ib. 6, 19, 20; so,

    hanc sedem et aeternam domum contueri,

    id. ib. 6, 23, 25:

    in hanc sedem et domum suam,

    id. ib. 6, 25, 29; id. Par. 3, 2, 25; cf.:

    eam sibi domum sedemque delegit, in quā, etc.,

    id. Clu. 66, 188:

    haec domus, haec sedes, haec sunt penetralia magni Amnis (sc. Penei),

    Ov. M. 1, 574:

    in omni sede ac loco ferrum flammamque metuemus,

    Cic. Mur. 39, 85; so (with locus) id. Agr. 2, 17, 46:

    nec veni, nisi fata locum sedemque dedissent,

    Verg. A. 11, 112:

    illum actum esse praecipitem in sceleratorum sedem atque regionem,

    Cic. Clu. 61, 171:

    in Italiā bellum gerimus, in sede ac solo nostro,

    Liv. 22, 39:

    ea res Trojanis spem adfirmat tandem stabili certāque sede finiendi erroris,

    id. 1, 1, 10:

    crematā patriā domo profugos sedem quaerere,

    id. 1, 1, 8; 10, 10, 10; 38, 16, 13; 39, 54, 5;

    40, 38, 4: Orestis liberi sedem cepere circa Lesbum insulam,

    Vell. 1, 3, 1:

    ultra hos Chatti initium sedis ab Hercynio saltu incohant,

    Tac. G. 30; id. A. 3, 73; 13, 54; Curt. 9, 4, 2; Plin. 2, 107, 111, § 246:

    modo Graecis ultro bellum inferebamus: nunc in sedibus nostris propulsamus illatum,

    Curt. 4, 14, 21:

    non motam Termini sedem (just before: in Termini fano),

    Liv. 1, 55; cf.:

    quod Juppiter O. M. suam sedem atque arcem populi Romani in re trepidā tutatus esset,

    id. 5, 50:

    statim regis praetorium petunt, in ipsius potissimum sede morituri,

    Just. 2, 11, 15:

    (ulmus) nota quae sedes fuerat columbis,

    Hor. C. 1, 2, 10 et saep.— Poet.:

    sedes scelerata, for sceleratorum,

    i. e. the infernal regions, Ov. M. 4, 456; cf.:

    Tibur Sit meae sedes utinam senectae,

    Hor. C. 2, 6, 6:

    talia diversa nequicquam sede locuti,

    place, spot, Ov. M. 4, 78.—
    (β).
    Plur. (in good prose usually only of the dwellings of several):

    qui incolunt eas urbes non haerent in suis sedibus,

    Cic. Rep. 2, 4, 7:

    eorum domicilia, sedes, etc.,

    id. Fam. 13, 4, 3; cf.:

    ut (Galli) aliud domicilium, alias sedes petant,

    Caes. B. G. 1, 31:

    sedes habere in Galliā,

    id. ib. 1, 44:

    reverti se in suas sedes regionesque simulaverunt,

    id. ib. 4, 4:

    quae gens ad hoc tempus iis sedibus se continet,

    id. ib. 6, 24; cf. id. ib. 4, 4 fin.:

    novas ipsi sedes ab se auctae multitudini addiderunt,

    Liv. 2, 1:

    qui profugi sedibus incertis vagabantur,

    Sall. C. 6, 1; cf. id. J. 18, 2:

    (deūm) sedes nostris sedibus esse Dissimiles debent,

    Lucr. 5, 153; so,

    divum, deum sedes,

    id. 3, 18; 5, 146; 5, 1188; Hor. C. 3, 3, 34; cf.:

    sedes sanctae penatium deorumque larumque familiarium,

    Cic. Rep. 5, 5, 7:

    deos ipsos convulsos ex sedibus suis,

    Liv. 38, 43:

    discretae piorum,

    Hor. C. 2, 13, 23:

    silentum,

    Ov. M. 15, 772:

    animalia ad assuetas sibi sedes revertuntur,

    Quint. 11, 2, 6.—Of the dwelling of a single person (cf. supra, I. A.): cur (Juppiter) suas Discutit infesto praeclaras fulmine sedes, Lucr. 6, 418:

    (Demaratus) in eā civitate domicilium et sedes collocavit,

    Cic. Rep. 2, 19, 34:

    immissum esse ab eo C. Cornelium, qui me in sedibus meis trucidaret,

    id. Sull. 6, 18; id. Div. in Caecil. 5, 19:

    patrias age desere sedes, i. e. patriam,

    Ov. M. 15, 22; cf.:

    Aeneam in Siciliam quaerentem sedes delatum,

    Liv. 1, 1, 4.—
    B.
    Esp.
    1.
    Of the abode of the dead, a burial-place:

    ita Augustum in foro potius quam in Campo Martis sede destinatā cremari vellent,

    Tac. A. 1, 10:

    sedibus ut saltem placidis in morte quiescam,

    Verg. A. 6, 371; 6, 152.—
    2.
    Of the home of the soul, i. e. the body:

    prior,

    Ov. M. 15, 159:

    anima de sede volens Exire,

    id. ib. 11, 788. —
    C.
    In relation to inanimate subjects, that upon which any thing sits fast or rests, a seat, place, spot, base, ground, foundation, bottom, etc.
    (α).
    Sing.:

    hanc urbem (Romam) sedem aliquando et domum summo esse imperio praebituram,

    Cic. Rep. 2, 5, 10; cf. id. Prov. Cons. 14, 34:

    rupes caeduntur sedemque trabibus cavatae praebere coguntur,

    Plin. 33, 4, 21, § 74; 2, 38, 38, § 102:

    superbia in superciliis sedem habet,

    id. 11, 37, 51, § 138:

    num montes moliri sede suā paramus?

    to push from their place, Liv. 9, 3:

    Athon Pindumve revulsos Sede suā,

    Ov. M. 11, 555:

    patriam pulsam sede suā,

    Liv. 27, 34; cf.:

    voluptas mentem e suā sede et statu demovet,

    Cic. Par. 1, 3, 15 (v. also in the foll. b): ita mihi salvam ac sospitem rempublicam sistere in suā sede liceat, Aug. ap. Suet. Aug. 28; cf.:

    deus haec fortasse benigna Reducet in sedem vice,

    to its former state, Hor. Epod. 13, 8: Veios an Fidenas sedem belli caperent, the seat or scene of war, Liv. 4, 31; so,

    belli (bello),

    id. 28, 44, 15; Vell. 2, 74, 3; Tac. H. 1, 65; 3, 32; 3, 8; 2, 19; Suet. Galb. 10 al.:

    hilaritatis sedes,

    Plin. 11, 37, 77, § 198:

    neque verba sedem habere possunt, si rem subtraxeris,

    Cic. de Or. 3, 5, 19:

    affectus quibusdam videntur in prooemio atque in epilogo sedem habere,

    Quint. 6, 1, 51 (cf. in the foll. b):

    haec est sedes orationis, etc.,

    id. 9, 4, 62:

    non ut de sede secundā Cederet aut quartā (iambus),

    Hor. A. P. 257:

    ut sola ponatur in summi boni sede (voluptas),

    Cic. Fin. 2, 12, 37:

    nec mens mihi nec color Certā sede manent,

    Hor. C. 1, 13, 6.—Of the site on which a city formerly stood:

    vetustissima sedes Assyriae,

    Tac. A. 12, 13; cf.:

    in eā sede, quam Palaetyron ipsi vocant,

    Curt. 4, 2, 4.—
    (β).
    Plur.:

    coloni Capuae in sedibus luxuriosis collocati,

    Cic. Agr. 2, 35, 97:

    nonnumquam fracta ossa in suis sedibus remanent, etc.... fragmenta in suas sedes reponenda sunt,

    Cels. 8, 10:

    rursus in antiquas redeunt primordia sedes Ignis,

    Lucr. 6, 871; 4, 1041:

    dum solidis etiamnum sedibus astas,

    on firm ground, Ov. M. 2, 147:

    cum mihi ipsa Roma prope convulsa sedibus suis visa est,

    Cic. Pis. 22, 52:

    turrim convellimus altis Sedibus,

    Verg. A. 2, 465:

    totamque a sedibus urbem Eruit,

    id. ib. 2, 611:

    monstrabantur urbium sedes, Lyrnessi et Thebes,

    Curt. 3, 4, 10:

    haec tot gentium excita sedibus suis moles,

    id. 3, 2, 12; cf.:

    totum (mare) a sedibus imis Eurusque Notusque ruunt,

    Verg. A. 1, 84; Quint. 8, 6, 63; so,

    argumentorum,

    id. 5, 10, 20 (corresp. to loci); 5, 12, 17.

    Lewis & Short latin dictionary > sedes

  • 8 sedo

    sēdo, āvi, ātum, 1, v. a. and n. [sedeo].
    I.
    Act. (orig. to cause to sit, to seat; hence, of inanimate or abstract objects), to allay, settle, still, calm, assuage, appease, quiet, check, end, stop, stay, etc. (syn.:

    mitigo, mulceo, lenio): cave putes, aut mare ullum aut flammam esse tantam, quam non facilius sit sedare quam effrenatam insolentiā multitudinem,

    Cic. Rep. 1, 42, 65:

    pulverem,

    Phaedr. 2, 5, 18:

    curriculum,

    Cic. Arat. 125; cf.

    vela,

    i. e. to furl, Prop. 3 (4) 21, 20:

    flammam,

    id. 3 (4), 18, 5:

    incendia,

    Ov. R. Am. 117.—Mid.:

    sedatis fluctibus,

    having subsided, abated, lulled, Cic. Inv. 2, 51, 154:

    sedatis ventis,

    Ov. M. 15, 349; cf.:

    tempestas sedatur,

    Cic. Verr. 2, 1, 18, § 46.—Of hunger, thirst, etc.:

    sitim,

    to slake, quench, Lucr. 2, 663; 4, 850; Ov. M. 3, 415; Phaedr. 4, 4, 1; Suet. Oth. 11 al.:

    famem ac sitim,

    Plin. 11, 54, 119, § 284; cf.:

    carne jejunia,

    Ov. M. 15, 83:

    lassitudinem,

    Plaut. Bacch. 1, 1, 75; Nep. Eum. 9, 6:

    pestilentiam,

    Liv. 7, 3; Just. 20, 2, 8:

    dolores aurium,

    Plin. 29, 6, 39, § 133:

    tumorem vulnerum,

    id. 30, 13, 39, § 114; 20, 20, 81, § 211:

    scabiem, pruritum,

    id. 30, 13, 41, § 121 et saep.:

    (populi impetus) aliquando incenditur, et saepe sedatur,

    Cic. Leg. 3, 10, 24:

    bellum intestinum ac domesticum,

    id. Cat. 2, 13, 28; so,

    bellum,

    Nep. Dat. 8, 6:

    pugnam,

    id. Cat. 3, 3, 6:

    proelium,

    Liv. 34, 5:

    seditionem,

    Cic. Rep. 1, 38, 60; id. Att. 5, 14, 1:

    tumultum,

    Caes. B. C. 3, 18; 3, 106 fin.; Liv. 3, 15 al.:

    discordias,

    Cic. Phil. 1, 1, 1:

    controversiam,

    id. Leg. 1, 21, 54:

    contentionem,

    Liv. 39, 39:

    invidiam et infamiam,

    Cic. Verr. 1, 1, 1; cf.:

    sermunculum omnem aut restinxerit aut sedarit,

    id. Att. 13, 10, 2:

    miserias,

    Plaut. Poen. 5, 4, 107:

    calamitatem, Ter. Hec. prol. alt. 24: mala,

    Cic. Phil. 2, 18, 46.—Of feelings, passions, appetites, etc.:

    in animis hominum motum dicendo vel excitare vel sedare,

    Cic. de Or. 1, 46, 202:

    mentes (opp. excitare),

    id. ib. 1, 5, 17; cf.:

    appetitus omnes,

    id. Off. 1, 29, 103:

    illā tertiā parte animi, in quā irarum exsistit ardor, sedatā atque restinctā,

    id. Div. 1, 29, 61:

    animos militum,

    Liv. 26, 21:

    iram,

    Plaut. Merc. 5, 4, 1:

    cupidinem,

    id. Am. 2, 2, 210:

    rabiem,

    Hor. Epod. 12, 9:

    pavorem,

    Liv. 1, 16:

    lamentationem,

    id. 25, 37:

    fletus,

    Prop. 2, 16 (3, 8), 31:

    curas,

    Stat. Th. 12, 514:

    vulnera mentis,

    Ov. P. 4, 11, 19 et saep.—Rarely with personal objects:

    affert potionem et te sedatum it,

    Plaut. Curc. 1, 2, 22:

    ut vix a magistratibus juventus sedaretur,

    was quieted, brought to order, Liv. 21, 20:

    tumultuantes deinde milites ipse sedavit,

    Just. 12, 15, 2.—
    * II.
    Neutr., to become quiet, to lull, subside: postquam tempestas sedavit, Auct. ap. Gell. 18, 12, 6 (cf. the mid.: sedatur tempestas, supra).—Hence, sēdātus, a, um, P. a., composed, moderate, calm, quiet, tranquil, sedate (class.):

    alter (Herodotus) sine ullis salebris quasi sedatus amnis fluit, alter (Thucydides) incitatior fertur,

    Cic. Or. 12, 39:

    in ipsis numeris sedatior,

    id. ib. 52, 176:

    sedatissimā et depressissimā voce uti,

    Auct. Her. 3, 14, 24; cf.: Terenti, Latinā voce Menandrum sedatis vocibus effers, in gentle tones, Cic. poët. ap. Suet. Vit. Ter. 5:

    oderunt Sedatum celeres, agilem gnavumque remissi,

    Hor. Ep. 1, 18, 90:

    scribere sedatiore animo,

    Cic. Att. 8, 3, 7; cf.: olli sedato respondit corde Latinus. Verg. A. 12, 18:

    amnes,

    id. ib. 9, 30:

    sedato gradu in castra abeunt,

    Liv. 25, 37:

    sedatius tempus,

    Cic. Clu. 37, 103.— Adv.: sēdātē, calmly, tranquilly, sedately, Plaut. Men. 5, 6, 17; Cic. Tusc. 2, 20, 46; 2, 24, 58; id. Or. 27, 92. — Comp., Amm. 25, 1, 5.

    Lewis & Short latin dictionary > sedo

См. также в других словарях:

  • List of Latin words with English derivatives — This is a list of Latin words with derivatives in English (and other modern languages). Ancient orthography did not distinguish between i and j or between u and v. Many modern works distinguish u from v but not i from j. In this article both… …   Wikipedia

  • HELIASTAE — Iudices erant numero 500 aupd Athenienses. Pollux, ἡ Η῾λιαῖα δὲ πεντακοσίων, dicti ab Heliaea, Foro primo ac celeberrimo ex sex illis, εν οἷς ἐδίκαζον περὶ δημοτικῶν πραγμάτων, in quibus causas disceptabant civiles, vide supra in voce Dicasterium …   Hofmann J. Lexicon universale

  • OCEANUS — I. OCEANUS Caeli et Vestae filius, maris Deus, maritus Tethyos, fluviorum, fontiumque omnium pater; sic dictus ab Ὠκὺς, quod est velox, quod praeter SErvium testatur Solinus c. 36. his verbis: Nam Ὠκεανὸς, inquit, quem Graeci sic nominant a… …   Hofmann J. Lexicon universale

Поделиться ссылкой на выделенное

Прямая ссылка:
Нажмите правой клавишей мыши и выберите «Копировать ссылку»