Перевод: со всех языков на все языки

со всех языков на все языки

sjá+að+sér

  • 81 KÖSTR

    (-ar, pl. -ir, acc. -i or -u), m.
    1) choice, alternative (hann sá engan sinn kost annan);
    mun ek engan kost á gøra, I will give no choice in the matter;
    2) choice, terms (hvern kost vili þér nú gøra Ingjaldi);
    hugsat hefi ek kostinn, I have thought over the terms;
    3) choice, chance, opportunity;
    kostr er e-s, there is a chance (þat er hverjum manni boðit at leita sér lífs, meðan kostr er);
    eiga e-s kost, to have a choice of (eiga slíkra manna kost);
    eiga alls kosti við e-n, to have one altogether in one’s power;
    4) match (Sigríðr hét dóttir hans ok þótti bezir kostr á Hálogalandi);
    hann spyrr, hverr eigi að ráða fyrir kosti hennar, who was to give her away;
    5) state, condition;
    sjá fyrir sínum kosti, to take care of oneself;
    síðan lét Símon varðveita kost hennar, look after her affairs;
    7) means, victuals, provisions (bauð hann Oddi alla kosti með sér);
    8) food (þat var siðr at fœra konum þeim kost, er á sæng hvíldu);
    9) board (þá bauð Ketill fé fyrir kost hennar);
    10) stores, goods (tvau skip hlaðin vænum kosti);
    11) good quality, good things;
    fær þú fátt af mér fríðra kosta, thou shalt get little good from me;
    12) virtue, opp. to löstr;
    13) adverb. usages:
    þat er til kostar, ef, it is well done, if;
    at þeim kosti, on that condition;
    at öðrum kosti, else, otherwise;
    at síðasta, efsta kosti, in the last instance, last emergency;
    alls kostar, quite, in every respect;
    eigi eins kostar, not very, not peculiarly;
    annars kostar, as for the rest;
    nökkurs kostar, in any wise;
    þess kostar, in this case, thus.
    * * *
    m., gen. kastar, dat. kesti, pl. kestir, acc. köstu; [akin to kös]:—a pile; bera saman í köstu, Grág. ii. 297; þar féll hverr um annan þveran, svá at þar var k. mikill. Fms. ix. 225; hjoggu ok báru saman í einn köst, Sturl. i. 69; val-köstr, a pile of slain; hris-k., a pile of fagots; kastar skurðr, the right of digging peat enough to make a stack, Vm. 64: esp. a pile of fuel, whence poët., lífs köstr, ‘life’s-pile’ = the body, Eb. (in a verse); kastar hel, ‘pile’s-bane’ = fire, Lex. Poët.

    Íslensk-ensk orðabók > KÖSTR

  • 82 LAG

    * * *
    n.
    1) stratum, layer;
    2) due place, right position;
    leggja stýri í lag, to ship the rudder;
    ganga ór lagi, to go wrong;
    fóru nú brýnn hans í lag, his brows became smooth and straight;
    koma lagi á e-t, to put to rights, get a thing into order;
    komast vel í lag, to fall into good order;
    3) companionship, fellowship;
    leggja (binda) saman lag sitt, to enter into fellowship;
    4) living together (hann réðst til lags við Beru);
    eiga lag við konu, to cohabit;
    6) market price, tax;
    leggja lag á varning manna, to set or regulate the market price;
    7) thrust, stab (with a knife, sword, or spear);
    8) air, tune;
    9) adverbial phrases:
    í tvennu lagi, in two parts, double;
    í öllu lagi, in every respect, quite;
    í sumu (mörgu) lagi, in same (many) respects;
    with compar. or superl., denoting degree;
    í meira lagi, considerably, rather;
    í fyrra lagi, rather early, among the earliest;
    í verra lagi, among the worst;
    í hljóðara lagi, rather silent;
    í nærra lagi, rather close;
    þann dag svaf Unnr í lengra lagi, U. slept that day longer than she was wont;
    Helias var í fyrsta lagi spámanna, H. was one of the first of prophets;
    í elzta lagi sona hans, among the oldest of his sons;
    minnsta lag, the least share.
    * * *
    n. [leggja], a stratum, layer; vóru þá Varbelgir at taka af þau lög sem eptir vóru brúarinnar, Fms. ix. 512: freq. in mod. usage, e. g. lag í vegg, a layer or course of masonry.
    II. metaph. shape, Lat. forma:
    1. a laying in order, due place, right position; leggja stýri í lag, to ship the rudder in its place, hook it on, Fms. vii. 47; leggja stýri ór lagi, to unship the rudder, Al. 67; ganga ór lagi, to be displaced, get wrong, Fms. viii. 291; fóru nú brýnn hans í lag, his brows became smooth and straight, of a man frowning, Eg. 306; koma lagi á e-t, to make a thing right, get a thing into order, Fms. xi. 28; hann kvaðsk eigi lagi mundu á koma fyrir næstu vetrnætr, 67; fylkingar hans komask vel í lag, his ranks fell into good order, Al. 142; brugðit er nú lagi ór því sem vant er, i. e. matters go wrong, not as they were wont to go, Grett. 183 new Ed.; nærri lagi, pretty well.
    2. companionship, fellowship, in an enterprise of peace or war; leggja saman lag sitt, to enter into fellowship, Orkn. 88; þeir áttu mikit lag við Þveræinga, Lv. 73; bundu þeir jarl lag sitt saman, Fms. i. 20; kom til lags við Sigurð jarl sá maðr er hét Rauðr, 194; þá réðsk til lags með honum Einarr þambarskelfir, v. 4; taka e-n til lags ok félagsskapar, x. 202; hann fór til lags með Sörkvi Karli ok herjaði, Nj. 183: of living together, hann réðsk til lags við Beru, Gullþ. 13; fé-lag, q. v.: cohabitation, eiga lag við konu, to cohabit, Karl. 47, Þiðr. 247, Ver. 27, H. E. i. 247, Fms. vi. 122; taka konu til lags, Bs. i. 852; fylgja e-m at lagi (i. e. not in wedlock), Sturl. i. 94, 97; fá lag konu, Þiðr. 299.
    3. market price, tax, as e. g. in Icel. the godi of a district had to ‘lay,’ i. e. set or regulate the market price, Hænsaþ. S. ch. 2; gjalda allt at því lagi sem þar gengr, Grág. i. 213; leggja lag á mjöl, ii. 404; leggja lag á varning manna, Ísl. ii. 126; sagði þann vanda at hann legði lag á varning manna, id.; hundraðs-lag, B. K. 53; fjár-lag, tax, Grág. i. 500.
    4. a thrust, stab, Nj. 97, 253, Eg. 231, 379, Orkn. 450, Fms. ii. 94, and passim; see leggja.
    5. regular time; árar-lag (q. v.), a boating term, time, stroke; hafðu lagið, keep time! hafa seint, fljótt lagið, kunna ekki árarlagið: so in the saying, allt vill lagið hafa, all things require time and tact, or require to be done in a due manner; ó-lag, disorder; það er allt í ólagi, það er ólag á því:—naut., lag is the lull between the breakers, the nick of time for landing; but ólag, the wrong time, when the breakers are dashing against the shore; one of these waves is called dauða-lag, see the interesting passage in Ísl. Þjóðs. i. 660.
    6. [Engl. lay], an air, tune; hétu þeir er bundnir vóru á hinn heilaga Thorlák biskup, at þeir skyldi lausir verða, lögum nokkrum (söngum, v. l.), Sturl. ii. 33: freq. in mod. usage, esp. of hymns, hymna-lag, a hymn-tune, of the Ambrosian hymns; sálma-lag, a psalm-tune; vísna-lag, a song-tune; rímna-lag, a ballad-air: also used of metres, in old metric, Haðar-lag, Edda (Ht.) 140; Togdrápu-lag, 137; tog-lag, 138; Fornyrða-lag, 142; Bálkar-lag, id.; Galdra-lag, 143; Flagða-lag, 245; it is possible that songs composed in these metres were a kind of ‘airs’ accompanied by singing.
    II. adverb. in layers; í tvennu lagi, in two layers, double, Fms. i. 156; í öllu lagi, in every respect, in everything, quite, Band. 6 new Ed.; í mörgu lagi, in many respects, Fms. vi. 133, Fs. 123; í sumu lagi, in some respects, Fms. vi. 207.
    2. with compar. or superl., denoting degree; í meira lagi, considerably, rather, Þiðr. 80; í fyrra lagi, rather early, among the earlier, Ísl. ii. 126; minnsta lag, the least share, Sturl. iii. 238; í verra lagi, among the worst, Hrafn. 9; í hljóðara lagi, rather silent, Sks. 370; í fastara lagi, Str. 9; í lengra lagi, þann dag svaf Unnr í lengra lagi, U. slept that day longer than she was wont, Ld. 14; í lægra lagi, Stj. 107; í hærra lagi, í fremra, síðara lagi, passim; í mesta lagi, very greatly; sá er í mesta lagi strauma þeirra er á Breiðafirði eru, Ld. 56, Stj. 156; í heldra lagi, Fms. ii. 72, Al. 92; Helias var í fyrsta lagi spámanna, H. was one of the first of prophets, Ver. 29; í elzta lagi sona hans, among the oldest of his sons, Fagrsk. 12; í nærra lagi, rather close, Konr. 3; í flesta lagi, very numerous, Gísl. 26:—sér í lagi, laid by itself, apart, D. N. ii. 93; meðallagi (q. v.), average.
    COMPDS: lagskona, lagsmaðr.
    B. Lög, only in plur., [prop. what is ‘laid,’ cp. Germ. gesetz, Gr. θεσμός; the Engl. law seems to be a Scandin. word, for Germ. and Saxon use other words; Dan. lov; Swed. lag]:—law; proverbs, með lögum skal land byggja en með ólögum eyða, Nj. 106; svo eru lög sem hafa tog, Kveldv. i. 45: various law phrases, segja lög, to say the law, tell what is law, esp. technically used of the law-speaker who had to read the law in public, and who, in cases of dispute, had to say what was the law; svá er mælt at sá maðr skal vera nokkorr ávallt á landi óru er skyldr sé til þess at segja lög mönnum, ok heitir sá lögsögu-maðr, Grág. i. 1; biskup skal lög segja en eigi leikmenn, Bs. i. 720; hlýðir þat hvergi at hafa eigi lög í landi, Nj. 149; sem ek veit sannast ok réttast ok helzt at lögum, in the oath formula, 232; leiða í lög, to introduce a law; eptir þat leiddi Skapti Þóroddsson í lög fimmtardóm ok allt þat er upp var talit, 151; þú hefir þó mest at gört, segir Gestr, þótt öðrum verði auðit í lög at leiða, 163; taka e-t í lög, id., Bs. i. 158; leggja lög á e-t, id.; dæma e-m lög, Eg. ch. 57; mæla lög, Fms. vii. 142; ræna e-n lögum, Ld. 102; bjóða, festa lög fyrir sik, N. G. L. passim; setja lög, Fms. xi. 75, Fb. ii. 48; halda vel log sín, 76.
    II. law community, communion, as also a law-district; þyki mér sem málum várum sé komit í únýtt efni, ef eigi hafa ein lög allir, en ef sundr-skipt er lögunum þá mun sundr-skipt friðinum, Nj. 164; í hverri þessi deild landsins er sitt lögþing ok sín lög, yfir hverjum lögum er lögmaðr, Ó. H. 65; þrælar mínir eru ekki í lögum eðr landsrétt við aðra menn, id.; kaupeyri mun ek fá þér svá mikinn at þú megir ganga í hraustra manna lög, Ld. 254; þóat menn vildi þangat ráðask er eigi vóru í þessum lögum, Fms. xi. 76; sögðusk hvárir ór lögum við aðra, Nj. 164; leiða e-n í lög, to introduce a person as a lawful citizen, naturalise, Grág. i. 357; eru þeir nú leiddir í lög með þeim Jómsvíkingum, Fms. xi. 80; lendum mönnum ok sýslumönnum í hverjum lögum ( law community) sem þeir sjá at bezt ber ok hæfir, Gþl. 56; innan laga várra, N. G. L. i. 7; ef maðr kemr ór lögum várum í fylki annat með bú sitt, 98; en þat görðisk þar, at annarr maðr at öðrum nefndi sér vátta ok sögðusk hvárir ór lögum við aðra enir Kristnu menn ok enir heiðnu, Bs. i. 22: in a geographical sense, almost as a local name, Gulaþings-lög, Eiðsævis-lög, Þrænda-lög, passim:—in nicknames of great lawyers, Laga-Eiðr, Bárð. new Ed.; Laga-Ulfljótr, Þórð. (1860) 94.
    COMPDS: lagaafbrigði, lagabeiðsla, lagaboð, lagaboðorð, lagabók, lagabrjótr, lagabrot, Lagabætir, lagadeilur, lagadómr, lagaeiðr, lagaflækjur, lagafrestr, lagafrétt, lagagipt, lagagrein, lagagæzla, lagahald, lagahellur, lagahlýðni, lagakaup, lagakefli, lagakvánfang, lagalauss, lagaleiga, lagalyriti, lagalöstr, lagamaðr, lagamál, lagaorð, lagapróf, lagarefsing, lagarétting, lagaréttr, lagaripting, lagasetning, lagaskilnaðr, lagaskilorð, lagaskipan, lagaskipti, lagasnápr, lagasókn, lagastefna, lagatak, Lagatíð, lagaundanfærsla, lagaúrskurðr, lagavápn, lagavegr.

    Íslensk-ensk orðabók > LAG

  • 83 LÍTA

    * * *
    (að), v. to dye (l. sik í blóði).
    * * *
    pres. lít; pret. leit, 2nd pers. leizt, pl. litu; part. litinn; imperat. lít and líttu; [a Goth. wleiton may be assumed, cp. litr, lit, leita, A. S. wlîtan; Lat. vultus; cp. Germ. ant-litz]:—to look, behold, see; ek lít, I see, behold, Haustl.; hinnig værir þú undir brún at líta, Nj. 55; Sölvi gat at líta hvar þeir flýðu, 247; ok í augu leit, and looked him in the eyes, Vsp. 21; hón leit báða uxana váta, Ísl. ii. 89; hón leit frú sína gráta, Str. 17: freq. in old and mod. usage, þá hóf hann upp sín augu ok leit Abraham langt burt, og Lazarum í hans skauti, Luke xvi. 23:—the phrases, líta ástar, vinar, öfundar, miskunnar augum til e-s, to cast a glance of love, friendship, envy, mercy, Fb. i. 421, passim; hann mátti eigi réttum augum til hans líta, he could not bear to look straight at him, Fms. iv. 48.
    II. with prepp.; líta á e-t, to look at or on; hann stóð nokkura stund á hinn fótinn ok leit á stúfinn …, eigi þarftú at líta á, jafnt er sem þér sýnisk, af er fótrinn, Nj. 97; til á at líta ok eptir at skoða um landa-merki, Dipl. ii. 19; Þórr lítr á hornit ok sýnist ekki mikit, Edda 32; líttú á ljúfan, leggðú munn við grön … á leit Guðrún, Gkv. 1: metaph. to consider, er þat ekki jafnræði … mun því ekki verða á litið, Ísl. ii. 214; eigi er á at líta, drepum þenna hund sem skjótast, Fms. xi. 146; en hvert mál er skal dæma, þá verðr at líta á tilgörð með efnum, Eg. 417, (a saying); ek mun hafa skjótt á litið, ok vartú fjarri at kenna mér ráðin, Orkn. 214: líta á með e-m, to keep an eye on, take care of, Fb. iii. 305, Fs. 172:—líta aptr, to look back after one, Karl. 404:—líta til e-s, to look towards one; hann leit seint til þeirra ok glotti um tönn, Edda 30; þeir litu til ok kváðusk sjá hann, Nj. 70: metaph., hver spurning lítr jafnan til svara, a question looks for an answer, a saying, Sks. 307:—líta yfir, to look over, look about, view; en er Þorsteinn hafði litið yfir verk húskarla sinna, Eg. 741; kemr heim á Mel ok lítr yfir eignir sínar, Band. 3; hafa brátt yfir litið, Fb. iii. 386:—líta við e-m, to look to one; keisari leit við honum, ok spurði hverr hann væri, Fms. i. 125; konungr leit við þeim ok svarar heldr stutt, Eg. 95:—líta upp, to lift the eyes, Hm. 130; en hann leit upp ok sá þá hina ríku, Luke xxi. 1:—líta niðr fyrir sig, to look down.
    III. reflex. he seems, it appears to one that, e-t lízk e-t; leizk honum mærin fögr, Eg. 23; hann sér hvat leið drykkr inum, ok lízk honum svá sem allítill munr mun vera, Edda 32; svá lízk mér ( methinks) … sem þessi mun mestr ætlaðr, id.; svá lízk mér, frændi, sem nú munim vit hafa gört ráð okkat, Nj. 5; lízk mér svá sem engum várum bræðrum muni trúligt, Fms. i. 53; ok lítisk þeim svá at hann vili vörn hans glepja í því, Grág. i. 60. beta. with prepp.; e-m lítzk á e-t, it seems, pleases me so and so; hversu lítzk þér á mey þessa, þykki þér eigi fögr vera? Nj. 2; teksk umræða mikil hversu þeim hafði á litisk konunginn … svá leizk mér vel á konunginn it fyrsta sinn er ek sá hann, Ld. 174; hefir mér opt vel litisk á konunginn, en aldri betr en nú, Fms. x. 296 (ii. 37); ok bað móður sína göra sér góð klæði, at Steingerði mætti sem bezt á sik lítask, Korm. 32; spyrr Karli hversu Leifi litisk á fé þetta, Fms. iv. 346.
    γ. one likes to have it, ellipt. for lítask ráð; honum leizt at fara, passim in mod. usage:— to like, lízk þér eigi silfrit, does not the silver like thee? Fms. iv. 346; see lítask á.
    2. recipr. to look to one another; fellzk hvárt öðru vel í geð, ok litusk þau vel til ok bliðliga, Band. 3.

    Íslensk-ensk orðabók > LÍTA

  • 84 MÁL

    * * *
    I)
    n.
    1) speech, faculty of speech (þrøngdi svá sóttarfari konungs, at hann misti málsins);
    þau hafa ekki mál, they are dumb;
    2) language, tongue;
    norrønt mál, the Norse tongue;
    3) speech, speaking (hvárt er Flosi svá nær, at hann megi heyra mál mitt);
    4) colloquy, talk, speech;
    koma á mál (or at máli) við e-n, to come to talk with, speak to;
    finna (hitta) e-n at máli, to obtain speech with;
    krefja e-n máls, to ask an interview with;
    leita mills við e-n (spyrja e-n máls, mæla mál of e-m), to broach a subject to one;
    bera mál á e-t, hafa e-t á (or at) máli, to speak (talk) of (allir menn höfðu á máli, hversu fríðr maðr hann var);
    lúka sínu máli, to end one’s speech;
    þat er mál manna, at, people say that;
    5) tale, story;
    nú er þar til máls at taka, now it must be told;
    6) saw, saying;
    fornt (fornkveðit) mál er, at, it is an old saw that;
    7) diction, construction of sentences;
    tvau mál, two sentences;
    fullt mál, a full period;
    9) suit, action, cause;
    hefja mál á hendr e-m, to bring an action against one;
    búa mál, to prepare a suit;
    sœkja mál, to prosecute;
    10) stipulation, agreement (ek vil halda mil við hann þan, sem mælt vóru);
    lauss allra mála, free of all stipulations;
    11) case, matter, affair (þetta mál var við Jórunni rœtt);
    svá er mál með vexti, the matter stands thus;
    var þat annat mál, another matter;
    miðla mál, to mediate;
    tillagagóðr inna stœrri mála, a good counsellor in great matters;
    hafa sitt mál, to have one’s own way, have one’s will (honum eirir illa, of hann hefir eigi sitt mál);
    hafa mikit til síns máls, to have much in support of one’s case;
    e-t skiptir miklu (litlu) máli, it is of great (small) importance;
    12) three months (mál ok misseri).
    n.
    1) measure (fimm álna er hátt mál hans);
    leggja, bera mál við e-t, to measure (hann lagði mál við öll in stœrstu tré);
    2) time, high time (mál er upp at standa);
    sagði, at þá var mið nótt ók at enn væri mál at sofa, and still time to sleep;
    3) meal;
    í eitt mál, at einu máli, for one single meal;
    deila mat at málum, to deal out food at each meal.
    n. inlaid ornaments (on the hilts and guards of swords).
    * * *
    1.
    n., old pl. m́l, 673. 47, Greg.; [Ulf. maþl = ἀγορά; Hel. mahal = speech, meeting; Dan. maal; from the old Teut. maþl or mahal was formed the mid. Lat. mallum = parliament, public meeting (Du Cange), and mallum again was in Norman-French rendered by parliament.]
    A. Speech, faculty of speech; mál heitir orð …, Edda 110; þau hafa ekki mál, they are dumb, Fms. i. 97, Fs. i. 250; þröngdi svá sóttar-fari konungs at hann misti málsins, x. 148; þeir hafa eigi manns rödd né mál, Rb. 348; þeir hafa gauð fyrir mál, 346; mál, heyrn, sjón, Edda 6.
    II. speech as spoken, language, tongue; Norrænt mál, the Norse tongue, Fms. vii. 165; Gírskt mál, Greg. 75; í máli þeirra, til várs máls, in our tongue; í hverju máli, Skálda 161, 168; í vóru máli, 163, 166, 167, 169; í málinu, 165; kynnask várt mál at ráða þat er á Norrænu er ritað, Bs. i. 59; nema mál á Danska tungu, Grág.; rita at Norrænu máli, Hkr. (pref.); þeir skildu eigi hans mál, þá mælti kvinnan á Norrænu, Fs. 136.
    2. speech, speaking; hvárt er Flosi svá nær at hann megi heyra mál mitt, Nj. 36, 200; ver eigi nær honum en mál nemi, Fms. iv. 28; en skáldskapr var honum svá tiltækr, at hann mælti af tungu fram sem annat mál, 374; engi var svá vitr at snjallara mál mundi fram bera, vii. 158; snjallr í máli ok talaðr vel. ix. 535; skilr þú nokkut hérmanna mál, Fas. ii. 512; en er hann lauk sínu máli, Ld. 106, 130, Íb. 12; ok fara svá öllu máli um sem hann hafi áðr ekki um mælt, Grág. i. 40; ef hann kveðr svá at ok hafði í máli sínu, ‘heilt ráð ok heimolt,’ en eigi ella, 317; kveðr jarl þings ok mælti þeim málum á þinginu at Hákon jarl skyldi heita vargr í véum, Fms. xi. 40; tína fyrir mér öll þau mál ok athæfi er hafa þarf fyrir konungi, Sks. 301.
    3. speaking one to another, colloquy; vera á máli, to deliberate, converse, Vtkv., 1; hann kom opt á mál við konung, Eg. 106; engi þorði at krefja hann máls, 601; Þórdís gékk til máls við Egil frænda sinn, 765; þegar er þeir fundu menn at máli, Fms. i. 204; ef þeir vildu hafa hans mál, 241; síðan hættu þau málinu, Nj. 10; hann leitaði þá máls um við Ásgerði hverju þat gegndi, Eg. 703; ok spyrja hana máls hvar til þessi svör skulu koma, Hkr. i. 77; þat var karl ok kerling, mælti hann mál af þeim ok spurði, Fas. iii. 525; höfðu menn at máli (people noticed, of something extraordinary), at…, Fms. vii. 301; allir menn höfðu á máli, er Ólaf sá, hversu fríðr maðr hann var, Ld. 88; bera mikit mál á, Fms. x. 93; þat var mál manna, people said that; or, þat er mál manna, people say, Nj. 268, Eg. 29, Fms. vii. 150.
    4. a tale, narrative; nú er þat til máls at taka (of resuming the narrative after an episode), to take up the story again, Ld. 314, Nj. 16, 29, 135, 148, 196; er fyrr var getið í þessu máli, Fms. xi. 41; þar hef ek upp þat mál, Eg. 735.
    5. a saw; þat er fornt mál (‘tis an old saw), at bísna skal at betr verði, Fms. x. 261, Glúm. 344; á líti þeir mál in fornu, look to the old wise sayings, Sighvat (forn-mæli, q. v.)
    6. gramm. diction, construction of sentences; mál ok hættir, Edda 49; ef þat mál ( figure of speech) er upp er tekit haldi of alla vísu-lengd, 123; breyta háttum með máli einu, to vary the verses with the sentences, Edda 124 (for specimens see lit. 9–23); tvau mál, two sentences; fullt mál, a full period; hér lýkr máli, lúka heilu máli, a sentence closes; annat ok þriðja vísu-orð er sér um mál, ok er þat stál kallat, of the intercalary sentences in poetry, Edda 125; þeir kölluðu at hann hafði eigi rétt ort at máli, Fms. v. 209; samhljóðendr megu ekki mál eðr atkvæði göra einir við sik, Skálda; hér er mál fullt í hverju vísu-orði, Edda; Skáldskapar-mál, poetical diction, id.; bragar-mál, id., 124.
    7. mál is the name of old songs containing old saws or sentences, such as the Háva-mál; as also of poems in a dialogue (mál); all such poems were in a peculiar metre called mála-háttr, which is opposed to the epic kviðu-háttr, thus, Grímnis-mál, Vafþrúðnis-mál, Alvís-mál, Hamðis-mál, Hákonar-mál, Eiríks-mál; in some instances the name has been applied erroneously, e. g. Atla-mál; the Rígs-mál is a name given in modern times, the old name was Rígs-þula.
    B. As a law phrase, with the notion of public speaking, action, or the like:
    1. a suit, action, cause; hefja mál á hendr e-m, Fms. vii. 130; hafa mál á höndum, Grág. i. 38; sókn skal fyrr fara fram hvers máls en vörn, nema þat sé allt eitt, ok sé þat annars máls sókn er annars er vörn, 59; Njáll nefndi vátta ok sagði únýtt málit, Nj. 36; ekki á Bjarkeyjar-réttr á því máli at standa, Fms. vii. 130; þeir veittu Gizuri hvíta at hverju máli, Nj. 86; báru þeir kvið um mál Otkels, 87; færa mál fram at dómi, Grág, i. 135; sækja mál, to prosecute, Nj. 86, 99; sækja mál lögliga ok réttliga, Fms. vii. 133; Gunnarr sótti málit þar til er hann bauð til varna, Nj. 36; en um tólf mánuðr stendr þeirra mál, the case stands over for twelve months, Grág. i. 143; sækja mál á þingi, Nj. 36; færa vörn fyrir mál, 87; mál kemr í dóm, Glúm. 365; höfða mál, to institute a suit, Grág. i. 142; búa mál, to prepare a suit, of the preliminaries, Glúm. 365, passim; leggja mál undir e-n (as umpire), Nj. 105; hafa sitt mál, to get one’s verdict, win the suit, passim; vera borinn máli, to be cast, convicted, N. G. L. i. 122: to be beaten, get the worst, passim: vígs-mál, legorðs-mál, fé-mál, etc.
    2. an indictment, charge;þá eru þeir varðir máli ef þeir fá þann bjargkvið, Grág. i. 54; ok versk hann þá málinu, 317; at upp skyldi vera rannsókn en þau ór málinu ef hann hittisk eigi þar, Ld. 44; ek vil svara því máli, I will answer that charge, Nj. 99; ok bað Sigurð Hranason svara þar málum fyrir sik, Fms. vii. 130; á hann kost at láta varða skóggang eða görtæki, ef hann vill til hins meira máls færa ok skal hann stefna ok láta varða skóggang, Grág. i. 430; hann spurði alla ena beztu menn, hvert mál þeim þætti Gunnarr eiga á þeim nöfnum fyrir fjörráðin, Nj. 105; leynd mál, hidden charges, Grág. i. 362.
    3. procedure, order; at alþingis-máli réttu ok allsherjar-lögum, Nj. 87: pleading, enda er svá sem þeir mæli eigi þeim m́lum nema þeir vinni eiða at, Grág. ii. 342.
    4. stipulation, agreement; mál meginlig, Vsp.; bregða máli, Grág. i. 148; ok skilja þeir eigi þat mál görr, en svá, 136; nema þau vili annat mál á göra, 336; en ek skal lauss allra mála ef hann kemr eigi svá út, Ísl. ii. 217; skulu þeirra manna mál standask, Grág. i. 296: engagement, ok vitja málanna fyrir hönd okkra beggja, Fms. xi. 104.
    5. transactions; en hvert sem at þessum málum var setið lengr eða skemr, Ld. 22.
    6. a case; lá ek þá í vöggu er þær skyldu tala um mitt mál, Fas. i. 340; mál hans stendr í miklum háska, Mar.; en þó skaltu svá um þitt mál hugsa, … at þá munt þú skamt eiga úlifat, Nj. 85; at hvárir-tveggju hafi nakkvat síns máls, Jb. 12; þat er mál Sigurðar konungs at mæla til Inga konungs, Fms. vii. 221; festi járnburð, at svá skyldi sanna mál hans, 230; honum eirir ílla ef hann hefir eigi sitt mál, Ísl. ii. 237; þá skal sá þeirra hafa sitt mál er eið vill at vinna, Grág. i. 393; Þórólfr bað Ölvi byrja mál sitt við konung, Eg. 62; at vit fáim rétt af þessu máli, 40; flytja mál sitt, Ld. 180; muntú mér verða at trúa til málanna þinna allra, Fms. xi. 104; allir er eiðsvarar erut við þetta mál, Nj. 192; eiga síðan allt mitt mál undir yðr fóstbræðrum, Fas. ii. 532; þetta mál var við Jórunni rætt, Ld. 22; þykki mér nú vandast málit, Nj. 4; svá er mál með vexti, the case is this, Lv. 43, Fas. iii. 59; var þat annat m., another affair, Nj. 256; ekki eru þau efni í um várt mál, Ld. 76; konungr átti dóm á þeirra máli, id.; ber hann upp fyrir bróður sinn málit, hann berr upp málit ok biðr Unnar, ok undra ek er þú ferr með því máli, Fas. i. 364; Austmaðrinn heldr nú á málinu við bónda Nj. 259; ef þér vilit göra málit at álitum, 3; svara þessu máli, Fms. vii. 124; miðla mál, to mediate, Íb. 12; inna stærri mála, in important cases, Nj. 2.
    7. special phrases, e-t skiptir miklu, litlu … máli, to bear much or little upon a case, to be of great (small …) importance, Eg. 742, Ó. H. 31, passim: skiptir þá eigi máli, Grág. i. 43; varða máli, id.; ef honum þætti máli varða at hann næði því, Rd. 260: þú kvaddir þess kviðar er eigi átti máli at skipta um víg Auðúlfs, who had no concern with the slaying of A., Nj. 87.
    C. COMPDS, máls- and mála-: máls-afglöpun, f. a false or collusive action, whereby the suit is lost, Grág. i. 494. máls-bót, f. an excuse, exculpation, Fms. vii. 207; esp. in plur., hafa sér e-ð til málsbóta, to use as an excuse. mála-efni, n. pl. a cause, its circumstances and nature, Nj. 47, Háv. 51; íll málaefni, a bad case, Fs. 41. 138, Ó. H. 150, Band. 12. máls-endi, a, m., see málsemd. máls-eyrendi, n. a discourse, Sturl. i. 140. mála-ferli, n. pl. lawsuits, litigation, Fs. 47, Eg. 644, Nj. 78, Sturl. i. 105, Fær. 109. mála-flutningr, m. the conduct of a suit, Hrafn. 17. mála-fylgjumaðr ( mála-fylgismaðr), m. a lawyer; mikill m., a great taker up of suits, Nj. 1, Bs. i. 82. máls-fylling, f. the conclusion of a case, Fb. iii. 451. máls-grein, f. a sentence, Skálda 174, 181, Bs. i. 753 ( a passage in a letter): a phrase, Stj. 79, Edda 49; partr málsgreinar = pars orationis, Skálda 180: diction, style, Edda 120. mála-háttr, m. [mál, háttr], a kind of metre, Edda 142, where a specimen is given. máls-hattr, m. a phrase, Stj. 67, 126: = málsgrein, Skálda 170: a proverb, saying, Fms. ii. 33, Fas. iii. 104, Stj. 133, passim. málshátta-safn, n. a collection of proverbs. mála-hlutr or máls-hlutr or -hluti, a, m. one side of a case or suit eiga enn þyngra málahlut, Ísl. ii. 172; þá ferr ílla m. várr ( our case), Lv. 95: a share, mun sá verða m. várr beztr, Nj. 88; nú kann vera, at ek kunna ekki at sjá málahlut til handa mér, en vilja munda ek halda sæmd minni, Sturl. i. 105. mála-kosta, u, f. a complaint, pleading in a case, Sturl. i. 613, H. E. i. 457. mála-leitan, f. a negotiation, the mooting a question, Eg. 521, Eb. 130, Fms. vii. 299, Orkn. 56. mála-lenging, f. useless prolongation. mála-lok, n. pl. the end of a case, conclusion, Eb. 106, Nj. 102, Bs. i. 68. mála-lyktir, f. pl. = málalok, Eb. 24, 36, Nj. 88, Fms. vii. 14. máls-löstr, m. bad grammar, Skálda 181. mála-maðr, m. = málafylgju-maðr, Dropl. 6, Ld. 298, Boll. 354. mála-mannligt, n. adj. like, worthy of a málamaðr, Bs. i. 751. máls-metandi, part., m. maðr, a person of mark. mála-mynd, f.; til málamyndar, only for appearance, not seriously. máls-orð, n. a word in a sentence, Edda 124, 126, 128. máls-partr, m. a part of speech, Skálda 185: a part in a suit, mod. máls-rödd, f. = málrómr, Stj. 81. mála-skil, n. pl. knowledge of proceeding. Sturl. iii. 10. mála-skot, n. an appeal in a case, K. Á. 218. mála-sóku, f. a lawsuit, prosecution, Nj. 248. máls-spell, n. a flaw in a suit, Nj. 170, Fms. x. 12. mála-sönnun, f. evidence, Mar. mála-tilbúningr or mála-tilbúnaðr, m. the preparation of a suit, Grág. i. 490, Eb. 282, Nj. 36, 100. mála-tilleitan, f. = málaleitan, Þórð. 67. mála-vöxtr, m. the state of a case, Fms. vi. 11, Al. 113, Bs. i. 67, Nj. 79. máls-þörf, f. a wish to speak, Fms. vi. 374.
    2.
    n. [Ulf. mêl = χρόνος, καιρός; A. S. mâl; Engl. meal; Germ. mahl; Dan. and Swed. maal, mâl = a mark]:—a measure: hann mælti grundvöll undir húss, þat var þeirra átrúnaðr ef málit gengi saman, þá er optarr væri reynt, at þess manns ráð mundi saman ganga, ef mál-vöndrinn þyrri, en þróask ef hann vissi til mikilleiks, gékk nú málit saman ok var þrem sinnum reynt, Korm. 8; fimm álna er hátt mál hans, Fms. vi. 929; ganga undir mál, to undergo a mál (for measuring one’s height); þat sögðu menn at þeir hefði jafnmiklir menn verit, þá er þeir gengu undir mál, Ld. 178; leggja, bera mál við, to measure; hann lagði mál við öll in stærstu tré, 216; með því sama máli sem þér mælit út mun yðr verða aptr mælt, Mar.; bar hón mál á, ok þurfti þá þrjár álnar ok þver hönd, Bs. ii. 168; kunna maga mál, to know the measure of one’s stomach, Hm. 20.
    2. a length of sixteen fathoms, D. N. (Fr.)
    B. Temp. [Ulf. mêl = χρόνος, καιρός], a ‘meal,’ of time, i. e. a certain portion of time:
    I. time, high time; skipverjum þótti mál ór hafi, Landn. 206: with infin., Vsp. 14, Hm. 111, Skm. 10, Bm. 1; mönnum væri mál at lýsa sökum sínum, Nj. 149; at mál væri at ganga at sofa, Fms. ii. 138; mælti biskup at mál væri at sofa, 139; sagði mál at ríða, Orkn. 48: adding a dat., mál er mér at ríða, Hkv. 2. 47: ok er mál at vit farim, Fær. 255; mál er at leita at hestum várum, Korm. 182; ok er allt mál at ættvíg þessi takisk af, Ld. 258; ok er nú mál at hætta, Fms. vi. 212: e-m er mál (of stools):—í mál, in due time; þóat í mál yrði borinn kviðrinn, Grág. i. 54.
    2. the moment, nick of time (mál, q. v.); at hann var þar þá nótt, ok á því máli …, of an alibi, N. G. L. i. 309.
    II. the meal-time, morning and evening, Edda 103; hence of cattle, missa máls, to miss the time, sheep lost or astray for a day so that they cannot be milked, Grág. ii. 230, 231; kvikfénaðr missir máls, Snót; hence málnyta. q. v.; deila mat at málum, to deal out meat at each meal, Grág. i. 149; í hvert mál, Hm. 36; í eitt mál, for one single ‘meal,’ Karl. 347, Grág. i. 293; fæða þá í tvau mál, ii. 400; í bæði mál (see i B, p. 317): at því máli = Germ. diesmahl, Korm. (in a verse); þat er ok mitt ráð þó þat sé at fyrra máli at menn snæði nokkut, Fb. ii. 676; þat vilda ek at þær æti at einu máli kýr Hálfdanar bróður míns, Ó. H. 64; ef ættak at málungi mat, if I had meat from meal to meal, Hm.
    2. of the day marks; dag-mál = day-meal = 9 o’clock A. M.; and nátt-mál, night-time = 9 o’clock P. M.; í fyrra málið, to-morrow morning; eg skal koma í fyrra málið.
    III. of the seasons of the year; í misseri eru mál tvau, í máli eru mánuðr þrír, Rb. 6; mál ok misseri, Hm.; sumar-mál, the time when summer sets in (middle of April), opp. to vetr-nætr, when winter sets in; hríð-mál. q. v.
    COMPDS: málamatr, málamjólk, málsverðr.
    3.
    n. [Ulf. mêl = γραφή and γράμμα; Hel. mâl = imago, effigies; cp. also Goth. maljan = γράφειν, whence mod. Germ. mahlerei, mahlen, = pingere]:—prop. ‘a drawing,’ but it is used in old writers only of inlaid ornaments on spear’s heads or on the hilts and guards of swords; görir Þorgrímr þar af spjót, mál vóru í, Gísl. 18; hann hafði króka-spjót í hendi haugtekit ok allgóð mál í, Ld. 78; spjót, þá fann hann blóð í málunum, Glúm. 344; stál bjartra mála, Korm. 1; gull-mál (q. v.), Þiðr. 110; stála-mál, inlaid work of steel, Ht. R. 33. For specimens of ‘mál’ see Worsaae, Nos. 325, 331; a plate with inlaid work on the outside and a Runic inscription on the inside was found in Oct. 1870 in the cairn Greenmount in Ireland, and is described by Major-General Lefroy.
    COMPDS: málajárn, málasax, málaspjót, málasteinn.

    Íslensk-ensk orðabók > MÁL

  • 85 NÝTA

    * * *
    (-tta, -ttr), v.
    1) to make use of; ek ætla, at þú nýtir eigi boga minn, thou canst not wield my bow; absol., hann spurði síðan, hvárt þá mætti svá nýta, if that would do (be valid); nýta af e-u, to derive benefit (pleasure) from (sjá má, at ekki nýtir þú hér af); eigi munu þit lengr nýta hvárt af öðru, enjoy each other;
    2) to eat, consume (n. svín);
    3) fig., to bear, endure (hvárgi þóttist nýta mega, at þeir væri eigi á samt);
    4) refl., nýtast, to be of use, avail; þetta verk má eigi nýta, it will not succeed, it is in vain.
    * * *
    t, [njóta], to make use of; ek ætla at þú nýtir eigi boga minn, thou canst not wield my bow, Fms. vii. 120: absol., ok frétti Þorstein, hvárt þá mætti svá nýta, he asked Th. if that would do, Ísl. ii. 207; skulu vér bræðr búnir ok boðnir til slíks sem þér vilit okkr til nýta, Eg. 50; ekki nýtir þú hér af, Edda 32; eigi munu þit lengr nýta hvárt af öðru, enjoy one another, Sturl. i. 96; þau Sigríðr nýttu eigi af samförum, lived unhappily together, 116; vóru þau í Reykjaholti lengstum, þvíat ekki nýtti af henni um samvistir ef þau vóru eigi þar, ii. 48.
    2. to eat, consume; þat er rétt at nýta svín, K. Þ. K.; nú nýtir hann sér nyt fjár þess, Grág. i. 428; ef hann nýtir sér fuglinn, ii. 346; nýta fæzlu, Anecd., N. G. L. i. 342.
    II. metaph. to use, bear, endure; údaunn svá mikill at menn þóttusk varla mega nýta at sitja yfir henni, Bs. i. 178; þóttusk menninir eigi nýta at vera hjá honum, Hom. (St.), of Job; jaxlinn varð svá sárr, at hann þóttisk eigi nýta mega at láta tunguna við koma, Bs. i. 195; ú-nýta, to destroy, N. G. L. i. 342.
    III. reflex. to avail; þetta má eigi nýtask, Sturl. i. 148; en þetta eitt mál nýttisk ( succeeded) þat er í dóm var lagt, 31.
    β. = nytjask, to yield milk; ok er konur hafa mjólkat, segja þær aldrei jafnílla nýzk (nytjask?) hafa, Ísl. ii. 181.
    2. part. nýtandi. fit to be used, Fms. vi. 422, Fb. i. 168: worthy, nýtandi menn = nýtir menn, xi. 80: eatable, N. G. L. i. 341:—part. pass., hafið þér enn framar nýttar en gefnar vóru, Fms. x. 7.

    Íslensk-ensk orðabók > NÝTA

  • 86 OK

    I)
    conj.
    1) and; bæði … ok, both … and (bæði er hann vitr ok framgjarn);
    2) in comparison, as, and; sami maðr ok áðr, the same man as before; nú fór Svíum allt á eina leið ok Dönum, it went with the Swedes in the same way as with the Danes; þat er mjök sundrleitt (úlíkt) ok kristnir menn gøra, it differs much from what Christians do;
    3) of an adversative character, and yet, but (hann var særðr mörgum sárum ok engum stórum);
    4) introducing the apodosis, then = þá; esp. in the old laws; ef sá maðr (etc.) …, ok verðr hann útlagr, then he shall pay;
    5) used for the relative particle ‘er’; at höllu hann kom ok átti Íms faðir, which belonged to Im’s father; Geirröðr konungr átti þá son, ok hét Agnarr, who was called A.;
    6) also (hann heyrir ok þat, er gras vex á jörðu).
    * * *
    1.
    copulative conj.; the mod. form is og, which appears in the 15th century MSS., but the word is usually in the MSS. written thus ⁊. The Runic inscriptions mostly have auk, which diphthongal form has in the conj. been changed into ok, but is retained in the adverbial auk = etiam. As neither the stone in Tune nor the Golden horn happens to have the word, we are in the dark as to its earliest Scandinavian form. The particle ok is characteristic of the Scandinavian languages, as distinguished from the Germ. und, Engl. and; although this is more apparent than real, for the identity of ok with the Goth. copulative particle jah and uh. Hel. jac, has been conclusively demonstrated by Grimm, who also makes out an identity between Goth. uh, standing for hu, and Gr. καί, Lat. -que; the metathesis of uh for hu is analogous to Lat. ac = Gr. καί. Grimm farther supports this etymology by comparing the Teutonic compounds ne-hu, Icel. contr. né, with Lat. ne-c = ne-que, which proves the identity of both the suffixed particles, the Lat. c or que and the Teut. uh. The Goth. jah is a compound = jâ-uh = ‘immo-que;’ the Norse ok, too, is prob. a compound particle, the j being dropped, and then jâ-uh contracted into auh = auk; the final guttural h (sounded as χ), instead of being absorbed by the preceding vowel, was hardened into the tenuis k. The negative verbal suffix -a and -að, the nominal suffix -gi, and the copula ok will thus all be derived from one root,—one of the many instances of the Protean transformations of particles, even the negative and positive being interwoven into the same word.
    A. And, a copula between two or more nouns; í upphafi skapaði Guð himinn ok jörð, Edda (pref., Gen. i. 1); ríki ok konungdóm, Fms. i. 23; mikill ok sterkr, Nj. 2; væn kona ok kurteis ok vel at sér, 1; dætr þrjár ok sonu þrá, 30. If the nouns are many the usage may vary:—the nouns may be paired off, eldr ok vatn, járn ok málmr, Edda 36; or the copula is only put to the last, eldr, vatn, járn ok málmr; or, if emphatic, it may be reiterated, eldr ok vatn ok járn ok málmr; or ok may be left out altogether, málmr. steinar, jörðin, viðirnir, sóttirnar, dýrin, fuglarnir, eitrormar, Edda l. c.
    2. bæði ok, bæði er hann vitr ok framgjarn, Nj. 6.
    3. in comparison, as, and, = Lat. ac, atque; með jöfnum skildaga ok Hrólfr Kraki görði, Fb. ii. 137; samr maðr ek áðr, the same man as before, i. 364; hafa með sér sín epli, ok bera saman ok hin, and compare them and the others, Edda 46; hón var þá úlík ok fyrr, Fms. i. 185; þat er mjök sundrleitt ok Kristnir menn göra, it differs much from what Christians do, x. 171; á sömu leið ok fyrr, i. 253; samsumars ok Steingerðr gékk frá Bersa, Korm. 160; jamvandhæfr ok flörbaugsmaðr, Grág. i. 89.
    4. of an adversative character, and yet, but; mörgum sárum ok engum stórum, Fms. x. 370; þetta eru áheyrilig boð, ok újafnlig. Nj. 77; úsællig kona ertú, ok ( but yet) ekki svá at eigi megi sæma við slíkt, Fms. vii. 167.
    5. the particle ok connects together the parts of the sentence; þá mælti Frigg, ok spurði, then spoke Frigg, and asked, Edda 37; at þú bættir ráð þitt, ok bæðir þér konu, thou shouldst mend thy condition, and take thee a wife, Nj. 2:—it is used to mark the progress of a speech or sentence, féllusk Ásum orðtök ok svá hendr, ok sá hverr til annars, ok vóru allir með einum hug til þess er unnit hafði verkit; Loki tók. Mistiltein, ok sleit upp, ok gékk til þings …; Höðr tók Mistiltein, ok skaut at Baldri; Æsir tóku lík Baldrs, ok fluttu til sjávar, Edda 37; sendu þeir Ívar til hans, ok skyldi hann vita, Fms. x. 27.
    II. in the old law (the Grág.) the apodosis or conclusion is headed by ok, then, as in the standing phrase, ok verðr hann útlagr, ok varðar þat … marka útlegð, and he shall pay, i. e. then he shall …; þeir menn er sakir eigu, ok skulu þeir ganga til dóms …, and so in every page of the Grágás.
    III. in some ancient epic poems the ok is as an historical particle put at the head of sentences or verses in a manner which closely resembles the use of the Hebrew ו; the old Ýt. is in this respect remarkable,—ok sikling, I; ok salbjartr, 2; ok sá brann, 3; ok Visburs, ok allvald, 4; ok landherr, 5: ok ek þess opt fregit hafðak, 6; ok allvald, 7; ok þat orð, 8; ok hnakkmars, 10; ok varð hinn, 11; ok Hagbarðs, 12; ok þrálífr … ok sveiðuðs. 13; ok lofsæll, 14; ok Austmarr, ok við aur, ok dáðgjarn, 16; ok ljóshömum, 18; ok ofveg, ok sá frömuðr, 19; ok Ingjald, ok sjá urðr, 20; ok Skæreið, 22; ok nú liggr, 23: ok launsigr, ok buðlung, 24; ok um ráð, ok launsigr, 25; ok niðkvisl, 26; - so used about thirty times in this single poem; in other poems less freq., but yet it occurs, e. g. in the fragments of Vellekla, see also the references given s. v. auk (III).
    IV. the placing the copula before both the parts to be joined is curious; this only occurs in a few instances in old poetry; ok einnar átta, ‘and’ one eight, i. e. one plus eight = nine, Hd. (composed about 986 A. D.); ok hárar hamljót, ‘and hoary scraggy’ = hoary and scraggy, Haustl.; ok Sörli þeir Hamðir, ‘and Sorli Hamdir’ = S. and H., Bragi; ok átta enni-tungl fjögur höfuð, ‘and eight eyes four heads’ i. e. four heads and eight eyes, id.; ok hörga blóthús, Rekst.; ok svá jarlar Óláfar, = jarlar ok svá Óláfar, Sighvat; ok hringa hlínar óþurft mína, the woe of her and myself, Kormak; ok há grasi viði = há grasi ok viði, Gm. 17; ok Elfar Gandvikr miðli, Edda (Ht.) 1.
    V. used as an interjection; þú skalt fara í Kirkjubæ—Ok, hvat skal ek þangat? Nj. 74; ok skaltú enn þora at mæla jöfnum orðum við mik, 656 B. 10: akin to this is the mod. usage in exclamations, wrath, wonder, indignation, og, hvað er nú að tarna! og, hvernig ætli þú látir! og, ekki nema það!
    VI. the following are prob. ellipt.; segðú mér þat …, ok ek vilja vita, tell thou me that, and I wish to know = that which I want to know, Skm. 3; ætlar jarl at höggva þessa menn alla, ok þeir hofðu nú höndum á komit, all those, and (whom) they had got hold of, Fms. xi. 14.
    B. Adverb; older form auk, q. v., [Germ. auch; Old Engl. eke]:—also; þat er ok, at, Grág. i. 36; hér eru ok tignar-klæði, Nj. 6; hann vaknar ok sem aðrir, Fms. xi. 117; svá mun ok, Hom. 142, and in countless instances old and mod., see auk; eigi ok, neither, Fms. x. 324; það er og, so so!
    2.
    n. [Goth. juk; A. S. geoc; Engl. yoke; O. H. G. joh; Germ. joch; cp. Lat. jugum, Gr. ζυγόν; in the Northern languages the j is dropped, ok, Dan. aag]:—a yoke, Fb. ii. 72, Rb. 398, Al. 6, 19, Sks. 136 new Ed.: metaph., ok vóru svá Norðmenn undir því oki, Ó.T. 15; ok-björn, ok-hreinn, poët. = a ‘yoke-bear,’ an ox, Ýt., Lex. Poët.

    Íslensk-ensk orðabók > OK

  • 87 ORKA

    * * *
    I)
    (að), v.
    1) to be able to do; önnur vann allt þat, er hón orkaði, the other worked all that she could; with da., þó hyggst hann einn munu öllu o., yet he thinks he can do everything himself; allt þat lið, er vápnum mátti o., all those who could wield weapons;
    2) with gen. of the thing, o. e-m e-s, to cause, effect; mér orkar þat margra vandræða, it causes me much trouble; þetta mun o. tíðenda, this will give something to speak about; allt orkar tvímælis þá er gört er, there are two sides to everything that is done; impers., jafnan orkar tvímælis, þó at hefnt sé;
    3) with preps., o. at e-u, to act, proceed with, do; þeir rœða nú um með sér, hversu at skal o., what is to be done; o. á e-t, to work on, have effect on (var þat þó lengi, at eigi orkaði eldr á Þórólf); hann mátti engu á o., he could do nothing; o. orða á e-n, to make one speak; o. til e-s, to prepare (o. til veizlu); o. á, to begin; orkum ekki á fyrri, let us not be the first to attack;
    4) refl., orkast at e-u, to exert oneself in a thing; to set about doing something (hversu hann skyldi at o. at segja föður sínum þessi tíðendi); o. hugar á at gøra e-t, to make up one’s mind to do a thing; honum þótti seint á o., he thougth it went slowly.
    f.
    1) strength, power for work (orkan þvarr, því at ellin sótti á hendr honum);
    2) work.
    * * *
    að, [qs. vorka, akin to verk, cp. also yrkja; Ulf. waurkjan = ποιειν, ἐργάζεσθαι; and the pret. worahto on the Runic stone in Tune; A. S. weorcjan; Engl. work]:—to work, but only used in a limited sense, for vinna (q. v.) is the general word: to work, perform, be able to do, manage, önnur vann allt þat er hón orkaði, the other worked (vann) all that she could (orkaði), Dropl. 4; ek mun hjálpa þér allt slíkt sem ek orka, Fms. i. 213; ek þarf eigi meira forvirki en þetta lið orkar, Hrafn. 5; móður sína á maðr fyrst fram at færa, en ef hann orkar betr …, Grág. i. 232; treysta ek á sem ek orkaða, Fms. v. 301; ek orka tólf punda þunga ( I can carry twelve pounds weight), en hestr minn berr fjögurra lesta byrði, Bær. 18; svá skal gerða þann garð sem búar sjá at hann má orka á þrem sumrum, Grág. ii. 331.
    2. with dat.; þó hyggsk hann einn munu öllu orka, Fms. xi. 267; þótti öllum undr, hverju hann gat orkat, Grett. 125 A; allt þat lið er vápnum mátti orka, Fagrsk. 176; líkneskjum þeim, er ek veit eigi hverju orkat hafa, Fms. ii. 265; skal hann á einum degi kveðja alla, ef því má orka ( if he can), Grág. (Kb.) i. 162; hann mátti engu á orka, he could do nothing, Fms. vii. 270; sá er ölverki orkar Ásar, Kormak; orka þrek, Orkn. (in a verse); orkaði hón vel þeim langa veg, she proceeded well on her long journey, Mar.
    3. with gen. of the thing; o. e-m e-s, to cause, effect; mér orkar þat margra vandræða, Fs. 21; á skip skal skriðar orka, en skjöld til hlifa, mæki höggs, en mey til kosta, a ship shall be worked for sailing …, a maid for giving away, Hm. 81; orka e-m frægðar, to give glory to one, Edda (in a verse); hvar skal ek þess orka, Fas. iii. 72; orka e-m til þarfa, to work for one’s good, Eg. (in a verse): in the saw, jafnan orkar tvímælis þó hefnt sé, revenge works dissent, Nj. 68; allt orkar tvímælis þá gört er, 139; þetta mun orka tíðinda, this will make a story, Fb. ii. 270:—to summon, call upon, orka orða á e-n, to make one speak, accost; þá er menn orkuðu orða á hann, Fms. iv. 165 (ortu orða á hann, from yrkja, Ó. H. l. c.); ef menn tveir eigu land, ok vill annarr-tveggi orka lands-deildar á annan, Grág. ii. 253; en hverr er átt hefir skal orka heimildar á seljanda sinn, shall call on the seller to shew his title, 216; hann orkar á Óla til atkvæðis ok órræða um þetta mál, Fms. xi. 33.
    II. with prepp.; orkum ekki á þá fyrri, let us not be the first to use force, attack them, Grett. 119 A; þó hann orkaði á jörðina, though he tilled the earth, Ver. 5; var þat þó lengi at eigi orkaði eldr á Þórólf, that the fire could not work, had no effect on Th.’s body, Eb. 316: orka at e-u, to act, proceed with, execute; svá skal þar orka at kaupi ok at sölu sem annars staðar var tínt, Grág. ii. 246; þeir ræða nú um með sér, hversu at skal orka, what is to be done? Ld. 242; orkuðum (aurkoðom Cd.) at auðnu, we tried our fortune, Am. 96; orka til e-s, to prepare, = afla til e-s, orka til veizlu, to give a banquet. Fas. iii. 66:—to stride, walk proudly, þeir á jökla orka austr, they strode eastwards on the ice, Skiða R. 53: from the pret. orkaði (ꜹrkaði) was afterwards formed another verb arka, to stride (prop. to strive) on one’s journey.
    III. reflex., ekki orkaðisk á, no work was done, Fms. iv. 328, v. l.; honum þótti seint á orkask, vi. 77:—at orkask = orka at e-u, hversu hann skyldi at orkask at segja föður sínum þessi tíðendi, xi. 15:—fyrir þá skuld, at þau hefði sjálf orkask hugar á ( made up their minds) at bæta meinbugi sína, Grett. 162 A; láttu þeygi orkask at vistarinnar, 677. 12; hann orkaðisk ( he strove) at forðask rangar hugrenningar, Hom. (St.)
    2. part. as subst.; orkandi, the worker, mighty; Guð er alls orkandi, all-powerful, 645. 50; Satan alls ílls orkandi, Niðrst. 7.

    Íslensk-ensk orðabók > ORKA

  • 88 ÓRAR

    * * *
    f. or m. pl.
    1) fits of madness, craziness (hón bar eigi óra í augum); hann gørði sér órar, he feigned insanity;
    2) wild fancies (órar þær, er sjá maðr ferr með).
    * * *
    f. pl., in mod. usage masc. pl. [cp. ærr = insane] fits of madness; þegar tók af honum órarnar er Davíð lék hörpuna, Stj. 467; mæla órar, to talk wildly, Mar. 1071; segi ek yðr satt, at hón bar eigi óra í augum, Bs. i. 204; hann varð ærr ok sagði í órunum ( in fits of delirium) hvat þeir höfðu gört, Magn. 522; hann görði sér órar ( feigned insanity) ok lét sem hann félli í brottfall, Landn. (Hb.) 215; af órum ok vitleysi, Stj. 467; höfuð-órar (q. v.), delirium.
    2. wild fancies, frolics; trúir þú þegar á órar þær, er sá maðr ferr með, Ó. H. 107; þessum mun ek við bregða Áslaugar órunum, Fas. i. 257: wild pranks, mad freaks, órar ( ravings) eru úrækðir órar ( our), Skálda 162; ærsli og órar; þat er ok óronum næst ( there will be mad doings) er veslu batnar, Al. 4; draum-órar, wild dream-fancies.
    COMPDS: órabelgr, óraferð, óramaðr, óramál, óravegr, óraverk.

    Íslensk-ensk orðabók > ÓRAR

  • 89 RÉTTR

    I)
    a.
    1) straight (r. sem laukr);
    2) erect, upright (Óttar stóð r. ok brá sér ekki við);
    3) right, just (telja þat rangt, er rétt er); hafa rétt at mæla, to be right, in the right; at réttu, með réttu, rightly.
    (-ar, -ir), m.
    1) right, law; lands r., the law of the land; kristinn r., guðs r., ecclesiastical law;
    2) right, due, claim; konungs r., the king’s due (at konungr minnki nökkut af sínum rétti);
    3) condition; hann gørði harðan rétt landsmanna, he tyrannized over them;
    4) dish (hinn fyrsta rétt báru inn þessir lendir menn);
    5) drifting before the wind; liggja í rétt, to lie drifting; leggja í rétt, to set a ship’s course for drifting;
    6) storm, heavy sea (fengu þeir rétt mikinn; skipit var lekt ok þoldi illa réttinn).
    * * *
    adj., réttari, réttastr; [Ulf. raihts = εὐδύς, i. e. straight, mostly in the proper sense, but ga-raihts = δίκαιος; A. S. riht; Engl. right; O. H. G. reht; Germ. recht: Dan.-Swed. ret, contr.; Lat. rectus; Gr. ὀ-ρέγω; to the same root belong Icel. rak-, rakna, rekja, in all of which the fundamental notion is to stretch, extend]:—straight; skapti réttara, Gsp., Fas. i. 470 (in a verse); rétt rœði, straight oars, Fms. vi. 309 (in a verse); réttar brautir, Rm. 14: réttr vindr, Edda (Ht.): upright, erect, Óttarr stóð réttr ok brá sér ekki við, Fms. vii. 257: á réttum krossi, 656 C. 37; svá mikil at maðr mátti standa réttr í henni. Fas. iii. 223; réttr sem laukr, Sks. 131; réttr líkams vöxtr, Stj. 20; mannsins líkamr er r. skapaðr ok upp-reistr, 22; upp-r. (cp. Engl. upright), standing upright; upp frá þeim degi mátti hann eigi réttum augum sjá Davíð, Stj. 466; þá öfundaði hann Óláf, ok mátti eigi réttum augum til hans líta, Fms. iv. 48.
    2. neut. rétt, straight; þeir stefndu rétt á þá, Fms. ix. 301; fara rétt at e-u. to proceed in due form, Grág. i. 80; telja rétt, 12; ok er rétt, rétt er honum at …, the law is, it is lawful to …, Grág., passim.
    II. metaph. right, just; verðr honum rétt sú kvöð, Grág. 1. 36; þann er réttari er at bera kvið fram, 58; jamréttir at tengdum, id.; þeir eru réttir at reifa mál manna, 76; réttir í kviðum, at heyrum, ii. 93, 146 (see heyrum); réttr Noregs konungr, Fms. i. 223; betri ok réttari, 129: of a person, vera friðsamr ok réttr, just, viii. 230.
    2. neut., rétt skal at draga við vaðmál kvarða, Grág. i. 497; má vera at konungr unni oss hér af rétts, Eg. 520; hafa réttara at mæla, Fb. ii. 345; næst réttu, Sks. 58; sem ek veit réttast ok sannast ok helzt at lögum, Grág. i. 76; virða svá sem þeim þótti réttast, 195; mun þat réttara, more due, meet, Fms. vi. 299; at réttu, rightly, i. 223, x. 371, Hkr. i. 5, Grág. i. 403; með réttu, id, 83.
    III. rétt, adverbially, just, exactly; sitja rétt þar undir niðri, Th. 76; rétt undir niðri, Stj. 393, Skíða R. 82; þar rétt í hofinu, Stj.; rétt hjá, 600, Skíða R. 81; rétt við, Stj. 395; þat rétt, exactly that, Mar.; nú rétt, just now, Lv. 34, Stj. 534; hér rétt, 442; rétt sem, 491, Skíða R. 133, Fms. iv. 211; rétt á þessari nótt, xi. 424; rétt ok slétt, downright, Stj. 276.

    Íslensk-ensk orðabók > RÉTTR

  • 90 RÚM

    n.
    1) room, space (hvergi nær hafði þar r. lið þeirra); fá rúms, to get space; e-m liggr e-t í miklu rúmi, it is of great concern, importance to one;
    2) place, seat (Egill gekk til rúms þess, er dóttir jarlsins hafði setit um daginn);
    4) ‘room’ in a ship, one for each pair of rowers (mikit skip, þar vóru sex rúm ok tuttugu);
    5) space of time; þriggja daga r., a space of three days.
    * * *
    n. [Ulf. rúms = τόπος; common to all Teut. languages]:—room, space; hvergi nær hafði þar rúm lið þeirra, Eg. 276; gafsk honum svá rúm, 532; ok rúm hindrar þik eigi at vera hvar er þú vill, Stj. 136; fá rúms, to get space, Hm. 106: the phrase, e-m liggr e-t í miklu rúmi, it takes up much room, is of great concern, Fms. i. 208, iv. 80, Fas. iii. 522, Ld. 210, Al. 152; í léttu rúmi, of little concern: the saying, ekki fyllir annars rúm, i. e. everything has its own place.
    2. a room, seat, place, Am. 58; þeir skolu sitja á miðpalli, þar eigu biskupar várir rúm, Grág. i. 4; gef mér rúm, Fs. 52; ef þeir menn koma til lögréttu er þar eigu setur, en aðrir hafa sezk í rúm þeirra, þá skolu þeir beiða sér rúma, 5; búðar rúm, 24; ór lögsögu-manns rúmi at sjá, 26; Egill gékk til rúms þess er dóttir jarlsins hafði setið um daginn, en er menn skipuðusk í sæti sín, þá gékk jarls-dóttir at rúmi sínu, hón kvað—Hvat skaltú sveinn í sess minn! Eg. 248; hverr í sínu rúmi, Ld. 4; í biskups rúmi sá ek sitja, Bs. i. 155; þokaði hann um manns rúm, Vígl. 25; í dag mun ek búa rúm yðvart á himnum, Post. 656 C. 37; aldrei gékk hann ór rúmi sínu nema jarl gengi, Fs. 69; hann vann sem áðr ok sat í rúmi sínu, Orkn. 200.
    3. a place of rest, a bed; hann sá rekkju eina, … er þetta rúm var mátuligt, Fs. 5, 7; hann gékk til rúms síns ok lagðisk niðr í klæðum sínum, Eg. 326; síðan rannsakaði hann rúmit er hón hafði hvílt í, 566; Hallfreðr lá í lokhvílu … í því lagði Björn í rúmit, Fs. 200; var biskup færðr heim í Skálaholt, ok var gört rúm hans í kirkju, Bs. i. 63, Nj. 201, Fs.
    4. naut.; the ships of the ancients were divided into ‘rooms,’ one for each pair of oars; each room consisted of two ‘half-rooms’ (hálf-rými), viz. one for each oar, thus a ship of thirty ‘rooms’ had sixty oars, see Vidal. Skýr. s. v. sessum at telja; á Lang-ormi vóru fjögur rúm ok þrjá-tigi, Fms. i. 219 (fjögur rúm ens sétta tigar, Hkr. i. 294, v. l.), cp. Fms. viii. 181; hann var sjau rúm ok tuttugu, Bs. i. 30; var þat skip þrítugt at rúma tali, ok ekki mikit í sér, … þat skip kallaði hann Tranann, Hkr. i. 275; mikit skip, þar vóru sex rúm ok tuttugu, Fms. viii. 131; var þat þrítugt rúmum, 372. The interesting passage in Fms. ix. 33 (ch. 14) is an instance of ships with double rows of oars; Knútr inn ríki hafði skip furðu-liga stór, hann hafði sjálfr dreka þann er svá var mikill, at sextugr var at ruma tali … Hákon hafði annan dreka, var sá fertugr at rúma tali, Ó. H. 161: the Hálfd. Eyst. S. ch. 26 (of a ship, tirætt at rúma tali) is a mere fable: only a few of the oar-rooms are known by special names, e. g. stafn-rúm, the two fyrir-rúm (eptra ok fremra), the two austr-rúm (one fore and one aft, or even four, cp. senn jósu vér í fjórum rúmum, Fms, vi, in a verse), the klofa-rúm, krappa-rúm, q. v.; betra er autt rúm en ílla skipað, better an empty seat than an ill-filled one, cp. Landn. 82 (in a verse).
    COMPDS: rúmbrík, rúmfastr, rúmfjöl, rúmföt, rúmgylta, rúmrusk, rúmstafr, rúmstæði.

    Íslensk-ensk orðabók > RÚM

  • 91 SÓMA

    (-da), v. to beseem, become, befit (sómir þér konungum at þjóna); at hón sœmdi þér, that she were a fit match for thee; láta sér e-t s., to be pleased with.
    * * *
    ð, subj. sæmði, Korm. 58, Ld. 32, [Dan. sömme], to beseem, become, befit; ef hann kann eigi sjá hvat honum sómir, Ísl. ii. 160, Fms, ii. 244; sómir þér konungum at þjóna, … er konungum sómði at hafa, 656 B. 8; láta sér sóma, 623. 28, 50; at henni sæmði góð klæði, Ld. 32; at hón sæmði þér, were a fit match for thee, Korm. 58.

    Íslensk-ensk orðabók > SÓMA

  • 92 STINGA

    * * *
    (sting; stakk, stungum; stunginn), v.
    1) to thrust, stick, with dat. (hann stakk niðr merkinu í eldinn); s. niðr nösum, to bite the dust; s. við fótum, to stop short;
    2) to stab, with acc.; s. augu ór höfði manns, s. út augu e-s, to put out one’s eyes; impers., stingr mik í hjartat, my heart aches; s. e-n af, to make away with one; s. af stokki við e-n, to push away, cut one short; s. af um liðveizlu, to refuse to grant help;
    3) refl., stingast til e-s, to thrust oneself forward (þú hefir mjök stungizt til þessa máls).
    * * *
    sting, pret. stakk, stakkt (stakst), stakk, pl. stungu; subj. styngi; imperat. stikk, stikktú; part. stunginn: [Goth. stiggan; A. S. stingan; Engl. sting, stick, and stitch; Germ. stechen; Dan. stikke]:—to sting, stick, stab; maðr stingr á manni stauri, stöngu eða öxar-skapti, eða spjótskapti, N. G. L. i. 69; hann stakk öxar-skaptinu á Þrándi, Eg. 717; hann stakk við forkinum, 220; s. höndum við e-m, Finnb.; stinga við fótum, to put the foot forward, of one suddenly stopping, Finnb. 300; hann stingr niðr atgeirinum, Nj. 83; hann stakk niðr merkinu í jörðina, he stuck the pole fast, Fms. viii. 363; hann stakk sverðinu í bug hringinum, Eg. 306; at Búi hafi stungit stúfunum í hringa kistnanna. Fms. i. 178; stikk stafs-broddi mínum í vatnið, Landn. 251; stikk mér í, kvað reka, Fms. vii. 115 (stikk í mér, Mork. l. c.); Þórólfr stakk þar sverðinu, Ld. 204; hann stakk því í munn sér, stuck it in his mouth, Eb. 242; stakk hendinni í eldinn, Bs. i. 341.
    2. naut., stinga stafni, to stick to the stem, to stick close to; Baglar stungu stófnum at nesinu, Fms. ix. 45; varðmenn sjá land svá nær at þeir stungu nær stafni at, Ld. 76; þeir stinga at stafni, Finnb. 232, 254; hann stakk stafni á milli ok skips Sigurðar, Fms. vii. 264; stinga saman stöfnum, to come to close quarters, in a sea battle, xi. 131.
    3. to stab; stinga augu ór höfði manns, Grág. ii. 11, Fs. 99, Fms. vii. 185; s. augat brott, Bs. ii. 177; þeir stungu raufar á hásinum þeirra, Hrafn. 20; hann stakk í lófa sér, Eg. 211; of a stitch of pain, svá stingr mik í hjartað, Bs. i. 810 (stingi).
    4. metaph. to sting, instigate; stakk hana náttúran til þess, Skálda.
    5. phrases, stinga nösum niðr, to bite the dust, Flóv. 41, Fas. i. 41; stinga saman nefjum, Grett.; s. nefi í feld, Fms. x. 401 (see nef); stinga e-n af, to thrust one through, slay, Ld. 262 (Germ. abstecben); s. e-n af stokki, to spear, slay with a spear, Nj. 166; stinga e-m sneið (see sneið), Fms. iv. 310; stinga e-n, to sting, goad, to blame, Fms. viii. 369; s. at e-m, to have a hit at, Skíða R. 124.
    II. reflex.; þú hefir mjök stungizk til þessa máls, thou hast stuck to, meddled with the case, Ólk. 36: in mod. usage, to stick fast, nálin hefir stungizt í koddann, hnífrinn stakst á oddinn, of a knife dropping on its point; stingast á höfuðið, to make a somersault; stakkst á hnífil feigðar-far, the boat sank stem foremost, Stef. Ól.
    2. part. stunginn, gramm. dotted, pointed, Skálda 178 (see introduction to letters G and T).

    Íslensk-ensk orðabók > STINGA

  • 93 SÝNA

    * * *
    (-dá, -dr), v.
    1) to show (hón bað hann s. sér sverðit); þú skalt enga fáleika á þér s., thou must show no signs of coldness;
    2) refl., sýnast, to appear, seem (sýndist vitrum mönnum hann afbragð); s. e-m, to appear to one in a dream (honum sýndist þá hinn helgi Ólafr konungr); e-m sýnist e-t, one thinks fit; veitið mér gröpt slíkan sem yðr sýnist, give me such burial as you please.
    * * *
    d, to shew; hón bað hann sýna sér sverðit, Gullþ. 14; á þinginu sýndu menn vápn sín, Fms. iv. 326; þú skalt enga fáleika á þér sýna, Nj. 14; sýna sik glaðan, Barl. 16; hann sýndi mun ek sýna yðr (dat.) í fata-búr Þorfinns, Grett. 98 A, passim.
    II. reflex. sýnask, to appear, Rb. 478; sýnisk þat jafnan at ek em fégjarn, Nj. 102; hann kvað mikla úsæmd í slíku sýnask af Sturlu, Sturl. i. 87; ok sýndisk hann þá Nero (dat.), he then presented himself to N., 659 C. 29.
    2. to seem, with dat.; e-m sýnisk e-t, it appears to one; óss sýnisk úmakligt, at …, Eluc. 3; sýndisk vitrum mönnum hann afbragð, Fms. x. 397; hefir mér tvennt um sýnzk, Nj. 3: to see in a dream, somnaði hann, honum sýndisk þá enn helgi Ólafr konungr, Ó. H. 240; sýndisk honum í svefni engill Guðs, Bær. 12; sem konunni hafði sýnzk um nóttina, Fms. v. 222: so also, mér sýndist hann koma, I thought I saw him come; mér sýndist eg sjá hann, I thought I saw him; ekki er allt sem sýnist, a saying, varla sýnisk allt sem, Mkv.
    3. to think fit; veitið mér gröpt slíkan sem yðr sýnisk, such as you deem fit, as you like, Fms. ix. 309; fékk konungr sveitar-höfðingja þá er honum sýndisk, Eg. 272; sýndisk mönnum, at Andrés misti sæmda sinna, Fms. ix. 309; sýnisk þat þó flestum, at fá mér þat er ek vil, Grett. 129 A; Þrándr kvað hitt mundu sýnask ( that would seem better) at unna Leifi föður-bóta, Fær. 159.

    Íslensk-ensk orðabók > SÝNA

  • 94 undan

    prep. with dat. and adv.
    1) from under, from beneath;
    hann hjó undan honum fótinn, he cut his leg off;
    hann spratt upp undan borðinu, he sprang up from (sitting at) the table;
    hann spratt upp undan garðinum, from under the fence;
    halda skipum undan landi, to stand aivayfrom the shore;
    2) without motion;
    skerit var út undan firðinum, the skerry was just off the mouth of the fjord;
    G. prestr undan Felli, from Fell;
    3) from, away;
    snúa undan e-m, to turn away from;
    heimta fé mitt undan Hrúti, to claim my property out of Hrut’s hands;
    4) ahead of, before (ganga, fara undan e-m);
    5) as adv. (hann lætr fara undan sauðfé þat, er skjarrast var);
    komast undan, to escape.
    * * *
    prep. with dat. and adv. from under, from underneath; hann kastaði í pallinn undan sér hásætinu, he threw the cushion away from the seat he sat on, Nj. 175; hjó undan honum fótinn, cut his foot from under him, cut his leg off, 9; madr kippti fótum undan honum, svá at hann féll, Fms. ii. 149; hann hafði rétt fingrinn út undan húðinni, Nj. 208; berjask undan skildi eða buklara, Sks. 374 B; hann spratt upp undan borðinu, he sprang up from the table, Nj. 152; spratt upp u. garðinum, up from under the fence, where he had been hidden, 170; róa fram undan eyjunni, Fms. ii. 305; sjá þeir renna skip undan eyjum fram, x. 205; halda skipum undan landi, to keep with his ship from under the land, stand off land, i. 225; gaf byr undan landi, Ísl. ii. 243; þá er hann var þrévetr, gékk hann eigi u. konum, Eb. 320; hestisk Þórólfr á hann en graðungrinn gékk eigi u. at heldr, 324 (of a vicious bull).
    2. without motion, of position; skerit var út undan firðinum, the skerry was out at sea just off the fjord, Háv. 49; ísar liggja langt undan landi, lie off the land, Sks. 173 B; … skeri, þat er vika u. landi, Landn. 134; undan þríhyrningi, from (the farm) Th., Nj. 93, 103; undan Felli, from Fell, Sturl. i. 9.
    3. from, away, in the sense of retreating, pursuing, shunning, escaping, flying from a thing; snúa undan, to turn away from, Nj. 95; get ek þess at þú vilir eigi renna u. þeim, id.; komask undan, to escape; ríða undan. 105; varpa sér undan, 91; ef þetta berr undan, escapes, 63: metaph., fara undan, to keep aloof, withdraw from, refuse, 99; þeir þágu þá undan, got them relieved. 163; frelsa e-n undan valdi e-s, Fms. x. 142; skilja undan, see skilja; ganga undan, to pass away, be lost, i. 23; láta jarl ráða svá miklu ríki undan yðr, 52; Styrr dró alla menn undan Þorgesti, Eb. 108; heimta fé mitt undan Hrúti, claim it from under Rut’s hand, call on Rut to yield it up, Nj. 31; hve þér mundi undan, ef þú hefðir nökkut þat gört er frami væri at, Ísl. ii. 358 (a corrupt passage).
    4. ahead of, before, both as prep. and adv.; ganga, fara undan e-m, to go before, ahead of, opp. to eptir; hann lætr fara undan sauðfé þat er skjarrast var, Ld. 96; hann var á undan mér alla leiðina; farðú á undan, eg skal koma á eptir, freq. in mod. usage; the ancients here mostly use fyrir, q. v.
    5. lömb undan ám, a lamb under a ewe (born of it); kið undan geitum, kálfar undan kú, Grág. ii. 305: so in mod. usage, hann er u. henni Hyrnu, of the young and the dam; so also, smjör undan tuttugu kúm, tíu ám, Fb. ii. 529.

    Íslensk-ensk orðabók > undan

  • 95 VATN

    * * *
    (gen. vatris or vatz), n.
    1) water, fresh water (spratt þar vatn upp); sól gengr at vatni, the sun sets in the sea;
    2) fears (vatnit for niðr eptir kjálkanum á honum); halda vatni, to forbear weeping;
    3) lake (Mjörs er svá mikit vatn, at líkara er sjó);
    4) pl., vötn, large rivers (hnigu heilög vötn af Himin-fjöllum).
    * * *
    n., pl. vötn; vant occurs in N. G. L. i. 363: the gen. sing. is, agreeably with the pronunciation, in old vellums invariably spelt vatz or vaz, vazt, Clem. 148, l. 32; the mod. sound is vass; in the Editions, however, the etymological form vatns has mostly been restored; all the South Teut. languages use a form with an r. The form vatr only occurs in two instances, perhaps used only for the rhyme’s sake, in hvatr vátri, a poem of the beginning of the 12th century; and hélt und vatr enn vitri, Sighvat; but vatn vitni in another verse cf the same poet: [A. S. wæter; Engl. and Dutch water; Hel. watar; O. H. G. wazar; Germ. wasser; cp. Gr. υδατ-ος; Lat. udus: on the other hand, Icel. vatn; Swed. vatten; Dan. vand, qs. vadn.]
    A. Water, fresh water; jörð, vatn, lopt, eldr, Eluc. 19; spratt þar vatn upp, Edda (pref.); blóð ok vatn, Rb. 334; grafa til vatz, Edda (pref.); taka vatn upp at sínum hluta, Vm. 168; þá er vötnin vóru sköpuð, 655. 1; drepa í vatn eða hella á vatni, K. Þ. K.; ef vatn er svá mikit at þar má barn í hylja, N. G. L. i. 363.
    2. phrases; ausa vatni, to besprinkle infants with water, see ausa I. 2. β; to which add, þar stendr þú, Özorr, kvað Helgi, ok mun ek ekki við þér sjá, þvíat þú jóst mik vatni, Dropl. 25; mærin var vatni ausin ok þetta nafn gefit, Nj. 25: ganga til vatns, to go to the water, to go to the ‘trapiza,’ q. v., of washing before meals, Ld. 296: þá er sól gengr at vatni. when the sun goes into the water, sets in the sea, K. Þ. K. 96; sér ekki högg á vatni, a blow in the water is not seen, of a useless effort: á vatni, afloat, Fas. ii. 532; svá skjótt, at ekki tók á vatni, Fms. vii. 344.
    3. of tears; halda ekki vatni, could not forbear weeping, Fms. vi. 236 (in a verse), viii. 232.
    II. a lake; [cp. North. E. Derwent-water, etc.]; uppí vatnið Væni, Fms. vi. 333; lét flytja sik út í vatn eitt, ok leyndisk þar í hólma nökkurum, i. 66; er í norðanverðum flóanum vatn þat er nes liggr í, Ísl. ii. 345; til vatz þess er Á en Helga fellr ór, Ó. H. 163; sjór eða vatn, a sea or lake, Edda.
    III. streams, waters, esp. in plur. of large streams; hnigu heilög vötn af Himin-fjöllum, Hkv. 1. 1; þaðan eigu vötn öll vega, Gm.; þar er djúpt vatn ( deep water) er umhverfis, Grág. ii. 131; geysask vötn at þeim með forsfalli … vötnin flutu um völluna alla, Ó. H. 164; brúar um ár eða vötn, Grág. i. 149; vötn þau er ór jöklum höfðu fallit, Eg. 133; fjörðr sá er flóir allr af vötnum, Fs. 26; en nú falla vötn öll til Dýrafjarðar, Gísl. 20; fóru þar til er vötn hnigu til vestr-ættar af fjöllum, Orkn. 4.
    IV. in local names, Vatn, Vatna-hverfi, Vatns-lausa, Vatns-á, Vatns-dalr, Vatns-endi, Vatns-fell, Vatns-fjörðr, Vatns-nes, Vatns-horn, Vatns-skarð, etc., Landn.; Vatns-dælir, Vatns-firðingar, the men from Vatnsfjörðr, Vatnsdalr, id., Sturl.: of lakes, Gríms-vötn, Fiski-vötn, Elliða-vatn, Mý-vatn, Ólvus-vatn, Landn., map of Icel.; more seldom of rivers, as Héraðsvötn in north of Icel.: Vatns-dælskr, adj. from Vatnsdalr, Finnb. 334, Ísl. ii. 335; Vatnsfirðinga-kyn, -búð, Nj. 248, Ld. 120 (see búð).
    B. COMPDS, with gen. vatna-, vatns-, in vellums vatz-, vaz-: vatns-agi, a, m. dampness. vatns-bakki, a, m. a bank, shore of a water or lake, Grág. ii. 355, Jb. 315, Fms. viii. 32, Fas. i. 360. vatns-beri, a, m. the water-bearer, Aquarius in the zodiac, Rb. vatns-blandaðr, part. mixed with water. vatns-bolli, a, m. a water-jug, Am. 35. vatns-borinn, part. mixed with water. vatns-botn, m. the foot of a lake, Hrafn, 11, Fms. ix. 367. vatns-ból, n. a watering-place, well, where drinking-water is drawn. vatns-bóla, u, f. a water-bubble, vatns-bragð, n. a taste of water. vatns-burðr, m. carrying water, Bs. i. vatns-dauði, a, m. water-death, death by drowning in fresh water. vatna-djúp, n. a water-deep, abyss, Skálda 209. vatns-dropi, a, m. a drop of water, Stj. 154. vatns-drykkr, m. a drink of water, Stj. 150, 581, Edda 24. vatns-dæld, f. a watery hollow. vatns-endi, a, m. the end of a lake, Fms. ix. 406. vatns-fall, n. a stream, river; lítið vatnsfall, a small river, Eg. 134, v. l.: of rain, vindr ok vatnsfall, Art. 85. vatns-farvegr, m. a ‘water’s fairway,’ the bed of a river, Grág. ii. 291. vatns-fata, u, f. a water-pail, Fb. i. 258, O. H. L. ch. 96. vatna-flaumr, m. [Norse vand-flom], a water-flood, swell of water, D. N. vi. 148. vatns-flóð, n. water-flood. vatna-gangr, m. a flood, Stj. 59, Grág. i. 219, Landn. 251: a fall of rain, = vatnfall, veðrátta ok v., Grett. 24 new Ed. vatns-heldr, adj. water-tight. vatns-hestr, m. = nykr, q. v., Landn. 93, v. l.; but vatna-hestr, m. a good horse to cross rivers. vatna-hlaup, n. floods, a rushing forth of waters, Landn. 250. vatns-horn, n. a water-horn, a vessel for holy water in church, Pm. 6: the end or angle of a lake, and as a local name, Ld., Landn. vatns-hríð, f. a storm, Ann. 1336 C. vatns-íss, m. ice on a lake, Stj. 510, Fms. viii. 398, ix. 367. vatns-kanna, u, f. a water-can, Vm. 86. vatns-karl, m. a water-can shaped like a man; vatnskarl til vígðs vatns, Vm. 21; vatnskarl ok munnlaug, Fb. i. 359, D. N. iv. 457. vatns-ker, n. a water-jug, Stj. vatns-kerald, n. = vatnsker, Fms. i. 127, Vm. 21, Jb. 409, vatns-ketill, m. a water-kettle, Vm. 21, 114, B. K. 83. vatns-kottr, m. a water-insect, in foul pools. vatns-lauss, adj. waterless, without water, Barl. 196. vatns-leysi, n. lack of water. vatns-litr, m. water-colour, Rb. 336. vatns-megin, n. fulness of water. vatns-mikill, adj. swelling with water, of a river. vatns-minni, n. the inlet of a lake, Fms. ix. 394. vatns-munnlaug, f. a water hand-basin, Pm. 60. vatns-ósa, adj. soaked with water. vatns-óss, m. the mouth of a lake connected with the sea, Landn. 207. vatns-rás, f. a trench, water-course, Bs. i. 148, Stj. 593. vatns-sár, m. a font, Vm. 110, N. G. L. i. 327. vatns-skál, f. a water-jug, D. N. vatns-skírn, f. baptism in water, Barl. 116, 144 (vatnz-skírn). vatns-skortr, m. lack of water, Barl. 196. vatns-sótt, f water-sickness, dropsy, medic., Post. vatns-steinn, m. a font of stone, Vm. 110. vatns-strönd, f. the bank of a lake, Fms. viii. 32, MS. 623. 33, Vkv. (prose, vaz-strouds). vatns-stökkull, m. a watering-pot, a vessel or brush for sprinkling water, Bs. i. 464. vatns-tjörn, f. a ‘water-tarn,’ pool, Sks. 682. vatna-tunna, u, f. a water-tub. vatns-uppspretta, u, f. a jet of water, Stj. 646. vatns-veita, u, f. a drain, trench, aqueduct, Grág. ii. 289. vatns-veiting, f. a draining. vatns-vetr, m. a winter of floods, Ann. 1191 C. vatns-vígsla, u, f. consecration of water, Bs. i. 97. vatns-vík, f. a creek in a lake, Fms. viii. 67. vatna-vöxtr, m. ‘water-growth,’ a flood, Bs. i. 138, Grett. 133 A, D. N. ii. 35, passim. vatna-þytr, m. the thud, sound of falling waters, Skálda. vatns-æðr, f. a vein of water, Stj. 29, 205.
    C. REAL COMPDS, with the root word vatn- prefixed: vatn-bátr, m. a lake-boat, Jb. 410 B. vatn-beri, a, m. = vatnsberi, Rb. (1812) 65, 66. vatn-dauðr, adj. drowned in fresh water, Grág. i. 223. vatn-dragari, a, m. a drawer of water, Stj. 358. vatn-dragi, a, m. id., Fas. iii. 21 (in a verse). vatn-dýr, n. water-animals, Al. 167. vatn-fall, n. a waterfall, stream; vatnföll deilir: a torrent, stream, í bráða-þeyjum var þar vatnfall mikit, a great torrent, Eg. 766; lítið v., 134; var v. þat fullt af fiskum, Fms. i. 253; svá mikit v. sem áin Níð er, v. 182; deilir norðr vatnföllum til héraða, Ísl. ii. 345; er vatnföll deila til sjóvar, Eg. 131, Grág. i. 440; með öllum vatnföllum, Nj. 265: of rain, fyrir vatnfalli ok regni, Gullþ. 8; vatnfall fylgði hér svá mikit ór lopti, torrents of rain, Gísl. 105, Fms. x. 250. vatn-fátt, n. adj. short of water, Landn. 34, Fms. ix. 45. vatn-fiskr, m. a fresh-water fish, Fs. 165. vatn-gangr, m. a swelling of water, Vápn. 24. vatn-horn, n. a water-horn, as church inventory, Vm. 110. vatn-kakki, a, m. = trapiza, q. v.; gékk hann til vatnkakka ok þó sér, Korm. 24. vatn-karl, m. a jug, Stj. 153, D. I. i. 597, Dipl. v. 18; vatnkarlar fjórir, könnur sextán, iii. 4, Rb. (of the zodiacal Aquarius). vatn-kálfr, m. dropsy; þá sótt er heitir idropicus, þat köllu vér vatnkálf, Hom. 25, 150; hann er góðr við vatnkálfi, Hb. 544. 39. vatn-ker, vatn-kerald, vatn-ketill, n. a water-jug …, Grág. ii. 397, Stj. 311, Nj. 134, Ísl. ii. 410, Fms. xi. 34, Ám. 29, Vm. 35. vatn-lauss, adj. = vatnslauss, Al. 172, Stj. 194. vatn-legill, m. a water-jug, Stj. 128. vatn-leysi, n. lack of water, Al. 173. vatn-ormr, m. a water-serpent, Al. 168; Hercules sigraði v. (the Hydra), MS. 732. 17: a pr. name, Mork. vatn-rás, f. = vatnsrás, Stj. 58, 642. Ísl. ii. 92. vatn-skjóla, u, f. a water-skeel, pail, D. I. i. 225. vatn-staðr, m. a water-place, 655 xxviii. 2. vatn-torf, n. soaked turf, Ísl. ii. 412. vatn-trumba, u, f. a water-pipe, Hom. 131. vatn-veita, u, f. = vatnsveita, a drain, water-trench, Grág. ii. 289, Stj. 498. vatn-viðri, n. = vátviðri, Bs. i. 245. vatn-vígsla, u, f. the consecrating streams and wells, of bishop Gudmund, Bs. i. vatn-ærinn, adj. plentiful as water, abundant; vatnærin hef ek vitni, Sighvat.

    Íslensk-ensk orðabók > VATN

  • 96 VEITA

    * * *
    I)
    (-tta, -ttr), v.
    1) to grant, give (v. e-m líð, hjálp, huggun, grið, trygðir);
    2) to help, assist, stand by one (þeir veittu Gizuri hvíta í hverju máli);
    3) to grant, permit (Þ. beiddist at sjá gripina, ok þat veitti hón henni); v. e-m bœn, to grant one a request;
    4) v. veizlu, to give a feast; v. brúðkaup e-s, to hold a wedding; v. útferð e-s, to hold a funeral feast; also absol. to give a feast or entertainment (v. stórmannliga, með inni mestu rausn);
    5) to entertain, treat (konungr veitti sveitungum sínum);
    6) to sustain, support an indigent person (síra Hafliði veitti þessi góðu konu allt til dauðadags);
    7) of a performance; v. e-u áhald, to lay hold on; v. atfór, heimferð at e-m, to make an expedition against one; v. e-m atsókn, to allack; v. e-m áverka, to inflict a wound on; v. e-m eptirför, to pursue one;
    8) e-t veitir e-m þungt, erfitt, it proves hard, difficult for one (Dönum veitti þungt atsóknin); impers., keisaranum veitti þungt, the emperor had the luck against him; e-t veitir erfitt, it is hard work; Geirmundi veitti betr, G. got the better of it, carried the day;
    9) to happen (þat veitir sjaldan, optliga, stundum);
    10) recipr., veitast at, to back one another (vit Egill munum nú v. at); þeir veittust at öllum málum, they stood by one another in all suits.
    (-tta, -ttr), v. to convey, lead (water), with acc. or dat. (v. vatn or vatni); v. ánni ór enum forna farveg, to divert the river from its old course; impers., veitir vatn til sjóvar, the rivers trend towards the sea.
    f.
    3) = veitiengi.
    * * *
    1.
    t, [Dan. yde], to grant, give; veita far, to give a man a passage, Grág. ii. 268; veita e-m lið, to give one help, assist (lið-veizla), Fms. xi. 27, 121; veita hjálp, aðstoð, huggun, to give help, comfort; veita grið, trygðir, várar, etc., passim; veita manni fyrir Guðs sakir, to give alms, Gþl. 274; konungr veitti honum skatta alla, condoned, remitted, Fms. i. 120: absol. to help, assist, þeir veittu Giziri hvíta at hverju máli, Nj. 86; veita frændum þínum ok mágum, 226; hann veitti þeim Ingólfi (in a battle), Landn. 32.
    2. veita veizlu, to give a feast, Nj. 6, Fb. ii. 177, 301; veita brúðkaup e-s, to hold a wedding; veitti hann brúðkaup þeirra um vetrinn þar at Helga-felli, Eb. 142, Fms. x. 47; veita útferð e-s, to hold an ‘arvel,’ funeral feast. Fas. i. 387; konungr veitti Jól í Björgyn, Fms.; veita Jól sín, Fb. iii. 274: also absol. to give a feast or entertainment, konungr veitti sveitungum sínum, Fms. ix. 340; veita stórmannliga, Eg. 62; konungr skyldi veita í þeim tveim tréhöllum … lét konungr þar veita í, Fms. x. 13.
    3. to give a grant, grant a fief; Sveinn veitti Eireki Raum-ríki, Fms. iii. 15.
    4. to grant a request, allow, permit; þat munu vér nú veita þér, Ld. 218; veita e-m eina bæn, Fms. i. 12; eigi mun ek þat veita ykkr, Eg. 95; konungr kvaðsk veita mundu, 86; veitti hann þeim at vígja Jón, Fms. vii. 240.
    5. of a performance; veita e-m þjónustu, Eg. 112; veita e-m nábjargir (q. v.), Nj. 154; veita tíðir, to perform the service, 195; veita sér afskipti, to take part in, Grág. ii. 241; veita e-u áhald, to lay hold on, Fms. x. 393; veita umbúð, to manage, Nj. 115; veita formála (= mæla fyrir), Eg. 389; veita órskurð, to give a decision, 281; veita tilkall, to claim, Grett. 88; veita þögn, to be silent, Fms. x. 401; veita e-m atför, heimferð, to make an expedition against one, i. 54, Eg. 73; veita atsókn, to attack, Nj. 124; veita áverka, to inflict a wound, 98; veita áþján, to tyrannise, Eg. 47; veita e-m vegskarð, Nj. 118.
    II. spec. usages; e-t veitir so and so, a thing turns, proves (hard, easy); veitti þat flestum þungt, it proved hard, difficult, Eg 754; keisaranum veitti þungt, the emperor had the luck against him, Fms. i. 121; e-t veitir ervitt, Nj. 171; ok hefir oss ervitt veitt, it has been hard work indeed, 117; ervitt hafa draumar veitt, dreams have been hard, Ld. 270; þeir börðusk, veitti Geirmundi betr, G. carried the day, Landn. 125: the phrase, honum veitir ekki af, he has nothing to spare.
    2. to happen; þat verðr ok veitir optliga, it often happens and comes to pass, Stj. 38; veitir þat jafnan, at þeir fá …, Js. 53; nú kann veita þat stundum, at bændr fá eigi vinnu-menn, Jb. 373; því veitir þat allopt, at þeir fá fyrst mann-skaðann, Gþl. 169; ef honum veitir þat optarr, N. G. L. i. 11.
    III. recipr. to give, grant to one another; þeir veittusk at öllum málum, backed one another, Lv. 36; vit Egill munum nú veitask at, Eg. 425.
    IV. pass., a Latinism, to be given, 623. 20, H. E. i. 514; yðr skal fyrr veitast öll þjónusta, Fms. vi. 48, 94, xi. 309.
    2.
    t, qs. vreita, probably different from the preceding word, [see the following]:—to make a trench, make an aqueduct, lead water, with acc. and dat.; hann veitti sjáinn í gögnum háva hálsa, Al. 93; veita vatn, göra stíflur, grafa engi sitt, veita svá vatn á engit, Grág. ii. 281; grafa mikit díkit ok veita vatni í á eptir, Fb. ii. 124; veita vötnum, Grág. (Kb.) ii. 97; but a few lines below, ok skal eigi þá (acc.) veita, ef menn veita merki-vötn; so also, Grímr veitti honum (the brook) á eng sína ok gróf land Ljóts, Landn. 145; hann veitti vatnið (þau vötn veitti hann, v. l.) með fjölkyngi austr fyrir Sólheima … síðan veitti hvárr þeirra vötnin frá sér, 250, 251, freq. in mod. usage, but then always with dat.
    II. reflex., in the following passages the word may be vita …, q. v.; einn stjörnu-veg, hverr upp ríss af sjó Frisiæ, ok veittist ( trends) meðal Teuthoniam ok Galliam, Karl. 129; ok hefir hann (acc.) undan veitt, turned him to flight (?), Bret. 66; veitir vatn til sjóvar, rivers trend towards the sea, Grág.

    Íslensk-ensk orðabók > VEITA

  • 97 vera

    * * *
    I)
    (er; var, várum or vórum; verit), v.
    1) to be, exist; þeir menn vóru, er, there were men who;
    2) to be, happen; þat var, at hón fór brott, so it was that she went away; en er váraði, var þar búskortr, there was scarcity in the household; hvat er henni, what is the matter with her! þat var einn dag, at, it happened one day that; kann (má) v., at, it is possible, it may be that;
    3) to last; meðan þingit væri, while the Thing lasted;
    4) láta e-n v., to leave one alone (lát mik v. ok ger mér ekki illt); bað hann láta v., begged him to leave it undone, not to do it;
    5) to dwell, stay; hann bað hana vera í búð sinni, he asked her to stay in his booth; hann var á Höskuldsstöðum um nótt, he passed a night at H.;
    6) with infin., hlymr var at heyra, a clattering was to be heard; þar var at sjá, there was to be seen; v. at gera e-t, to be doing a thing; kvað hann v. at telja silfr, said he was counting the money; denoting necessity, a thing about to happen, or to be done; nú er þeim út at ganga öllum, er leyft er, now all those must go out to whom leave is given; er nú eigi Kára at varast, now there is no need to beware of K.; nú er þar til máls at taka, at, now it is to be told that; nú er at segja frá Skamkatli, now we must tell of S.;
    7) with a predicate (noun, a., or adv.); v. konungr, Jarl, biskup, to be king, earl, bishop; v. glaðr, sæll, hryggr, ungr, gamall, to be glad, happy, sad, young, old; v. vel, illa til e-s, to be well, ill-disposed towards one; þat er illa, it is sad; vera spakliga í heraði, to behave gently; orð kvað þá Vingi þats án veri, words which he had better not have said;
    8) impers., e-m er varmt, heitt, kalt, one is warm, cold;
    9) with past participles in passive sense; v. kallaðr, sagðr, tekinn, to be called, said, taken;
    10) with preps., v. af e-u, to be off, out of (v. af klæðum); v. at e-u, to be busy at; verkmenn váru at arningu, they were ploughing; to be present (þar varstu at); ek var at ok vafk, I was about weaving; þeir höfðu verit at þrjú sumur, they had been busy at it for three summers; v. eptir, to be left, remain (A. kvazt vilja v. eptir ok hvílast); v. fyrir, to lead ( see fyrir); v. til, to exist; v. um, undir, see um, undir.
    f.
    1) stay, sojourn; ef hann á sér í vá veru, if he has a corner to stay in;
    2) comfort (slíkt er válaðs v.).
    * * *
    u, f.
    1. = væra, a shelter; at þeir hefði né eina veru ( comfort) af eldinum, Eb. 100 new Ed. (v. l. 9): a mansion, í míns föðurs húsi eru margar verur, John xiv. 2: in the allit. phrases, eigi vist né veru, Fb. iii. 457; hvárki vist né veru, Grett. 142 new Ed.; vist né væri, Fb. iii. 52; ef hann á sér í vá veru, Hm. 25.
    2. [vera = to be], a dwelling; seg mér í hverjum staðum þín vera er, Barl. 79; skaut í hug honum vesöld sinnar veru, 196.

    Íslensk-ensk orðabók > vera

  • 98 VISS

    * * *
    a.
    1) certain (þótti honum sér þá vísari dauði en líf); þótt ek vita vísan bana minn, though I know my death is sure; verða e-s v., to ascertain, become aware of (ek mun þessa brátt v. verða af konungi); impers., þessa mun aldri víst verða, this will never be known; verða e-s v. um e-t, af e-u, to get some information of, as to; víss vitandi, knowingly, intentionally;
    2) wise (I. var inn vísasti maðr í öllu);
    3) known (nú liðu svá sex vetr, at þetta varð eigi vist);
    4) neut. as adv., vita e-t víst, to know for certain; þat vil ek víst, surely I will; víst eigi, certainly not, by no means; at vísu, certainly, surely (hann hefir þat at vísu í hug sér); til víss, for certain (sjá, vita kenna e-t til víss) fyrir víst = til víss; acquainted with (dvergar veggbergs vísir).
    * * *
    adj. [Germ. gewiss]; viss and víss are two forms of the same word, the former of a more limited use, = certain, sure; thus Icel. say, það er vísast ( it is most likely); but það er vissast, ‘tis safest; er sú regla vissust, the safest rule, Rb. 262; see víss.

    Íslensk-ensk orðabók > VISS

  • 99 essência

    es.sên.cia
    [es‘ẽsjə] sf essence, ce qui constitue la nature d’une chose. acreditar-se de essência superior se croire d’une essence supérieure, supérieur à ses semblables. a essência das coisas l’essence des choses. a essência de sua existência l’essence de son existence. a essência humana l’essence humaine. essência de café essence de café. essência de lavanda, de bergamota, de violeta essence de lavande, de bergamote, de violette. essência de terebintina essence de térébenthine. essências empregadas em farmácia, perfumaria, confeitaria essences employées en pharmacie, parfumerie, confiserie. essências sintéticas essences synthétiques.
    * * *
    [e`sẽsja]
    Substantivo feminino essence féminin
    * * *
    nome feminino
    1 (ser, perfume) essence
    2 (de uma coisa) essence

    Dicionário Português-Francês > essência

  • 100 presidência

    pre.si.dên.cia
    [prezid‘ẽsjə] sf présidence.
    * * *
    [prezi`dẽsja]
    Substantivo feminino présidence féminin
    * * *
    nome feminino
    1 POLÍTICA présidence
    ser candidato à presidência
    être candidat à la présidence
    2 (de associação, empresa) présidence
    présidence de la république

    Dicionário Português-Francês > presidência

Страницы

См. также в других словарях:

  • Jay Garrick — Flash Primera aparición Flash Comics n.º1 (enero de 1940) DC Comics Creador(es) Gardner Fox y Harry Lampert Información Nombre original …   Wikipedia Español

  • Sociedad de la Justicia de América — Este artículo o sección necesita una revisión de ortografía y gramática. Puedes colaborar editándolo (lee aquí sugerencias para mejorar tu ortografía). Cuando se haya corregido, borra este aviso por favor …   Wikipedia Español

  • Alan Scott — Linterna Verde Primera aparición All American Comics Nº 16 (julio de 1940) DC Comics Creador(es) Bill Finger y Martin Nodell Información Nombre origin …   Wikipedia Español

  • Siete Soldados de la Victoria — Editorial DC Comics Base de operaciones móvil …   Wikipedia Español

  • Tierra-2 (DC Comics) — Tierra 2 es un mundo alternativo a la Tierra principal del Multiverso DC, vibrando a distinta frecuencia y que alberga a los personajes de la Edad de Oro (años 30 y 40) del cómic americano. Tierra 2 es un universo imaginario creado en los comics… …   Wikipedia Español

  • Starman (cómic) — Starman Primera aparición Adventure Comics Nº 61 (1941) DC Comics Creador(es) Gardner Fox Jack Burnley Información Nombre original …   Wikipedia Español

  • Dísir — Saltar a navegación, búsqueda Para otros usos de este término, véase Dis. En la mitología nórdica las dísir (sing. dís) son una colectividad de seres divinos femeninos de quienes poco se sabe con certeza excepto que son mencionadas en… …   Wikipedia Español

  • Homosexualidad en Rusia — La homosexualidad en Rusia ha sido durante mucho tiempo tabú y objeto de persecución. La homosexualidad ha sido descriminalizada en 1917 y en 1933 se convirtió de nuevo en delito. En 1993 las leyes volvieron a ser modificadas para legalizar la… …   Wikipedia Español

  • Wikingerzeit — Chronik (kleine Auswahl) 793 Wikingerüberfall auf das Kloster von Lindisfarne 795 Beginn der Überfälle auf Irland (Inishmurray) 799 Beginn der Überfälle auf das Reich der Franken 830 erneute Wikingerüberfälle auf England 840 erst …   Deutsch Wikipedia

  • Florencia (Caquetá) — Este artículo trata sobre una ciudad en Colombia. Para otros usos de este término, véase Florencia (desambiguación). Florencia …   Wikipedia Español

  • Portuñol riverense — Portuñol Hablado en Uruguay, Brasil Región Frontera de la Paz, departamento de Rivera (Uruguay) y zonas aledañas …   Wikipedia Español

Поделиться ссылкой на выделенное

Прямая ссылка:
… Нажмите правой клавишей мыши и выберите «Копировать ссылку»