-
1 que
quĕ (lengthened in arsis by the poets, like the Gr. te:I.Faunique Satyrique,
Ov. M. 1, 193; 4, 10; 5, 484; Verg. A. 3, 91 al.), conj. enclitic [kindr. with Gr. te, ke, and Sanscr. ca, the same], a copulative particle affixed to the word it annexes. According to Dräger (Hist. Synt. Th. 3, p. 32), it is, in archaic and official language, preferred to et, from which it is distinguished by denoting a closer connection. It is used,Singly, to effect,A.Co-ordination of words,1.Of cognate meaning:2.fames sitisque,
Cic. Fin. 1, 11, 37:augeri amplificarique,
id. ib. 1, 11, 38:admirabilis incredibilisque,
id. ib. 3, 22, 74:fuga pavorque,
Liv. 29, 25:cibus victusque,
id. 2, 35:concilium coetusque,
Cic. Sen. 23, 84:res rationesque,
Plaut. Am. prol. 4:blandimenta voluptatis otiique,
Cic. Rep. 1, 1, 1:extremum summumque supplicium,
id. Verr. 2, 5, 66, § 169:imperio auspicioque,
Curt. 5, 1, 1:carus acceptusque,
Sall. J. 12, 3:jus fasque,
Liv. 8, 5. —Esp. in phrases like longe longeque,
Cic. Fin. 2, 21, 68; Hor. S. 1, 6, 18:longe multumque,
Cic. Fin. 5, 14, 40:saepe diuque,
Hor. Ep. 1, 13, 1. — With comp.:plus plusque,
Plaut. Aul. 3, 6, 10:magis magisque,
id. Ps. 4, 7, 116:minus minusque,
id. Aul. prol. 18; with personal and possessive pronouns:me meosque,
Plaut. Bacch. 8, 4, 6:ipse meique,
Hor. S. 2, 6, 65;and in archaic formulae: potes pollesque,
Liv. 1, 24:vivunt vigentque,
id. 25, 38. —Of contrasted meaning:B.jus nefasque,
Hor. Epod. 5, 87: longe lateque, Naev. ap. Non. p. 503:cominus eminusque,
Liv. 31, 24:ultro citroque,
Cic. Verr. 2, 5, 66, § 170:terrā marique,
Hor. Ep. 1, 16, 25:ferro ignique,
Cic. Phil. 11, 14, 37:pace belloque,
Liv. 2, 1:belli domique,
Hor. Ep. 2, 1, 230:domi ferisque,
Sall. J. 85, 3:tempus locusque,
Liv. 1, 9:parvis magnisque,
Plaut. Ps. 771:floribus coronisque,
flowers loose and bound up, Curt. 4, 4, 5. —Adding a detail or explanation (not in Cic.).1.General:2.fratres consanguineosque,
Caes. B. G. 1, 33:largitiones temeritatisque invitamenta,
Liv. 2, 42:ad tempus non venit, metusque rem impediebat,
Sall. J. 70, 5:a fallaci equitum specie agasonibusque,
Liv. 7, 15, 7: Graeco peregrinoque sermone, Just. praef. 1. —Special to general:3.arma tantum ferrumque in dextris,
Liv. 5, 42, 8. —General to special:C.nostra consilia quaeque in castris gerantur,
Caes. B. G. 1, 17:obsides daturos quaeque imperasset facturos,
id. ib. 4, 27:regno fortunisque omnibus expulit,
Sall. J. 14, 2:Baliares levemque armaturam,
Liv. 21, 55.—Introducing an explanatory clause, and so (Liv.):D.fretusque his animis Aeneas,
Liv. 1, 2:Sabinusque,
id. 1, 45. —In an answer (very rare):E.Ain heri nos adventisse huc? Aio, adveniensque ilico me salutasti,
Plaut. Am. 2, 2, 167.—Equivalent to quoque only in hodieque (not before Velleius):F.quae hodieque appellatur Ionia,
Vell. 1, 4, 3:quae hodieque celebres sunt,
id. 2, 8, 3:in Abydi gymnasio colitur hodieque,
Plin. 2, 58, 59, § 150:et hodieque reliquiae durant,
id. 8, 45, 70, § 176:sunt clari hodieque,
Quint. 10, 1, 94. —Connecting final member of a clause:G.fauste, feliciter, prospereque,
Cic. Mur. 1, 1 fin.:ab honore, famā fortunisque,
id. ib. 1, 1 fin.:pacem, tranquillitatem, otium concordiamque afferat,
id. ib. 1, 1. —In transition to a new subject or thought:II.quoniamque ea natura esset hominis,
Cic. Fin. 3, 20, 67:discriptioque sacerdotum nullum justae religionis genus praetermittit,
id. Leg. 2, 12, 30; v. Madv. ad. Cic. Fin. 3, 22, 73.—Repeated, que... que.A.Both... and (not in Cæs., once in Cic.; v. Zumpt, Gram. § 338), co-ordinating,1.Similar notions:2.quasque incepistis res, quasque inceptabitis,
Plaut. Am. prol. 7:risusque jocosque,
Hor. S. 1, 5, 98.—Contrasted notions:3.meque teque,
Asin. 3, 2, 31: mores veteresque novosque tenentem, Enn. ap. Gell. 12, 4, 4:mittuntque feruntque,
Ov. M. 12, 495:noctesque diesque,
Cic. Fin. 1, 16, 51.—Esp. when one or both of the words are pronouns:B.seque remque publicam curabant,
Sall. C. 9, 3:quique in urbe erant, quosque acciverant,
Liv. 1, 55:quique exissent, quique ibi mansissent,
id. 25, 22.—Que... que, and... and, the first que referring to a previous clause: singulasque res definimus, circumscripteque [p. 1509] complectimur, Cic. N. D. 2, 59, 147.—III.More than twice.1.Que... que... que:2.quod mihique eraeque filiaeque erili est,
Ter. Ad. 3, 2, 3:regnaque tristia, Divosque mortalesque turbas regit,
Hor. C. 3, 4, 46.—Four times, Sil. 2, 444;IV.five times,
Verg. G. 3, 344;seven times,
Ov. M. 9, 691.—Followed by other conjunctions.1.Que... et (not in Cic., Cæs., Suet., or Nep.):2.peregrique et domi,
Plaut. Am. prol. 5:deus, qui quae nos gerimus auditque et videt,
id. Capt. 2, 2, 63:seque et oppidum tradat,
Sall. J. 26, 1:illosque et Sullam,
id. ib. 104, 1:signaque et ordines,
Liv. 2, 59; 1, 43, 2 Weissenb. ad loc.:legatique et tribuni,
id. 29, 22:in formulam jurisque et dicionis,
id. 26, 24:omnes gentesque et terrae,
id. 21, 30, 2 (v. Fabri ad loc.):Arpinique et Romani,
id. 24, 47:seque et arma,
Curt. 8, 4, 15:seque et delatores,
Tac. Agr. 42.—Que... et... et:3.Romanique et Macedones et socii,
Liv. 44, 29:seque et arma et equos,
Tac. Agr. 18:seque et domum et pacem,
id. A. 1, 4; 12, 37. —Que... ac (rare, not earlier than Verg.):4.satisque ac super,
Ov. M. 4, 429:minusque ac minus,
Liv. 26, 17:oculisque ac mente turbatus,
id. 7, 26:posuitque domos atque horrea fecit,
Verg. G. 1, 182:seque ac liberos suos,
Tac. H. 3, 63:opibusque atque honoribus,
id. ib. 4, 34. —Que... ac... et:5.in quos seque ac conjuges et liberos condunt,
Curt. 5, 6, 17. —Que... et... ac, Liv. 35, 41. —V.Following a conjunction, et... que: paratissimi et ab exercitu reliquisque rebus, Brut. ap. Cic. Fam. 11, 13, a, 5:VI.id et singulis universisque honori fuisse,
Liv. 4, 2 (Weissenb. et id);occasionally in Cic. (through negligence, acc. to Madvig): igitur et Epaminondas... Themistoclesque,
Cic. Tusc. 1, 2, 4:officia et servata praetermissaque,
id. Ac. 1, 10, 37.—Que nearly equivalent to autem, sed..., but (not in Cæs.):VII.studio ad rempublicam latus sum ibique multa mihi advorsa fuere,
but there, Sall. C. 3, 3.—Mostly after a negative:Socrates nec patronum quaesivit nec judicibus supplex fuit, adhibuitque liberam contumaciam,
Cic. Tusc. 1, 29, 71; id. Cat. 2, 13, 28 fin.:qui non temere movendam rem tantam expectandosque ex Hispaniā legatos censerent,
Liv. 21, 6, 7:quae neque dant flammas lenique vapore cremantur,
Ov. M. 2, 811.—Que is usually appended to the first word of the phrase, but to a noun rather than to a monosyllabic preposition governing it, unless the preposition is repeated:de provinciāque,
Cic. Verr. 2, 2, 20, § 48:per vimque,
id. Phil. 5, 4, 10; cf.:ab iisque,
id. Tusc. 5, 33, 94:sub occasumque solis,
Caes. B. G. 2, 11.—Exceptions are to be found, especially in Liv.: proque ignoto,
Plaut. Capt. 3, 4, 10:exque eo tempore,
Cic. Off. 2, 23, 80; 1, 34, 122:inque eam rem,
id. Rosc. Am. 39, 114:inque eo exercitu,
id. Sest. 18, 41:inque eam rem,
Caes. B. G. 5, 36; Liv. 10, 37, 15; 40, 57, 5; Tac. A. 15, 45:cumque eis,
Sall. C. 6, 1:proque,
Liv. 4, 26, 9; 6, 26, 5; 30, 18, 2:deque praedā,
id. 23, 11, 3:perque,
id. 1, 49, 5; 3, 6, 7; 5, 36, 7:transque,
id. 22, 41, 7:aque,
Ov. Am. 2, 14, 30:eque,
Verg. E. 7, 13; Val. Max. 1, 5, 3:exque eo,
Cels. 7, 27:perque somnum,
id. 2, 5.—And where the same preposition is repeated que is regularly joined to it:haec de se, deque provinciā,
Liv. 26, 28, 3; 22, 59, 16; 29, 23, 10; 31, 5, 4;38, 35, 7: de matrimonio Agrippinae, deque Neronis adoptione,
Suet. Claud. 43 init.:per senectutem tuam, perque eam, quam, etc.,
Plaut. As. 1, 1, 3. —Where the preposition is dissyllabic it regularly takes the que: interque eos,
Liv. 2, 20, 8; 5, 49, 7:sine scutis sineque ferro,
Cic. Caecin. 23, 64. —It is rarely annexed to the second word of the clause, when the first word is an adverb: tantos tam praecipitisque casus,
Cic. de Or. 3, 4, 13:tanto tam immensoque campo,
id. ib. 3, 31, 124 al.—In class. Latin que is not appended to hic, sic, nunc, huc, etc. (v. Madv. ad. Cic. Fin. 5, 14, 40):hucque et illuc,
Tac. A. 13, 37; 15, 38: tuncque id. ib. 6, 7 (1);14, 15.—Que is often misplaced by the poets, especially by Tibullus and Propertius in the latter part of the pentameter: Messallam terrā dum sequiturque mari,
Tib. 1, 3, 56:ferratam Danaes transiliamque domum,
Prop. 2, 16, 11. -
2 -que
- que (sometimes -quē, V., O.), conj enclit. [2 CA-]. I. Singly, affixed to a word and joining it with a preceding word in one conception, and: fames sitisque: peto quaesoque: cibus victusque, L.: divinarum humanarumque scientia: carus acceptusque, S.: ius fasque, L.: diu noctuque, S.: longe multumque: saepe diuque, H.: iam iamque moriundum esse, every moment: ipse meique, H.: vivunt vigentque, L.: ultro citroque: pace belloque, L.: tempus locusque, L.—Affixed to the last word of a series, and, and in fine: fauste, feliciter, prospereque: ab honore, famā fortunisque: pacem, tranquillitatem, otium concordiamque adferat.—Affixed to another word than that which it adds, and (poet.): si plostra ducenta Concurrantque tria funera, H.: ut cantūs referatque ludos, H.—Adding a co-ordinate clause, regularly affixed to the first word; but, when this is a monosyl. praep., usu. in prose to the following noun, and, and so, and accordingly, and in fact: Tarquini iudicium falsam videri, eumque in vinculis retinendum, S.: ad tempus non venit, metusque rem inpediebat, S.: cum in praediis esset, cumque se dedisset: oppidum deletum est, omniaque deportata: cum volnera acceperit, cumque exercitum eduxerit: fretusque his animis Aeneas, L.: de provinciāque: per vimque.—But the praep. often takes que: cumque eis Aborigines (vagabantur), S.: deque praedā honorem habitote, L.: transque proximos montīs pedites condit, L.: pro nobis proque iis, L.—Connecting alternatives, or: uxores habent deni duodenique inter se communes, Cs.: pelago dona Praecipitare, subiectisque urere flammis, V.—Adversatively, but: studio ad rem p. latus sum, ibique multa mihi advorsa fuere, S.: nec iudicibus supplex fuit, adhibuitque liberam contumaciam.— II. Correlat., with - que, repeated, both... and, as well... as (in prose only where the first -que is affixed to a pron.): qui seque remque p. perditum irent, S.: omnes, quique Romae quique in exercitu erant, L.: risūsque iocosque, H.: mittuntque feruntque, O.: O terque quaterque beati, V.—Often connecting clauses, or words within a clause which is itself appended by -que: singulasque res definimus circumscripteque complectimur: statuam statui, circumque eam locum ludis gladiatoribusque liberos posteresque eius habere.—More than twice (poet.): Quod mihique eraeque filiaeque erilist, T.: Aspice mundum, Terrasque tractūsque maris caelumque, V. —Followed by et or atque, both... and, as well... as, not only... but also: seque et oppidum tradat, S.: signaque et ordines, L.: seque et arma et equos, Ta.: posuitque domos atque horrea fecit, V.: satisque ac super, O.: minusque ac minus, L. —After et (rare; but -que often connects words in a clause introduced by et), both... and: et Epaminondas Themistoclesque: id et singulis universisque semper honori fuisse, L. -
3 con-dōnō
con-dōnō āvī, ātus, āre, to give, present, deliver, surrender, abandon: apothecas hominibus: hereditatem alicui, to adjudge. — To remit, acquit of: pecunias creditas debitoribus. — With two accs.: Argentum quod habes, condonamus te, T.: habeo alia multa quae nunc condonabitur, T.—Fig., to give up, render, surrender, deliver up, sacrifice, devote: aliquid dicioni alicuius: huius vitam matris crudelitati: consuli Achaiam: seque vitamque suam rei p., S.: suum dolorem eius voluntati, Cs. — To pardon, remit, overlook, forbear to punish: crimen nobis: uti scelus condonaretur, S.: alterius lubidini male facta, i. e. out of indulgence to, S.: trīs fratres non solum sibi ipsis, sed etiam rei p., i. e. for the sake of: tibi condonatus est ille: filium sibi, L.: Divitiaco fratri (Dumnorigem), Cs. -
4 et
et adv. and conj. I. adv., adding to a fact or thought, also, too, besides, moreover, likewise, as well, even: Ph. vale. Pa. et tu bene vale, T.: ‘tu tuom negotium gessisti bene.’ Gere et tu tuom bene: et Caelius profectus... pervenit, Cs.: et alia acies fundit Sabinos, L.: nam et testimonium saepe dicendum est: qui bellum gesserint, quom et regis inimici essent: id te et nunc rogo: Romulus et ipse arma tollens, L.: amisso et ipse Pacoro, Ta.: spatium non tenent tantum, sed et implent, Ta.— II. As conj, and, as the simplest connective of words or clauses: cum constemus ex animo et corpore: dixerat et conripiunt spatium, V.: Xerxes et duo Artaxerxes, Macrochir et Mnemon, N.—After a negat., but: portūs capere non potuerunt, et infra delatae sunt, Cs.—After an emphatic word: hoc et erit simile, etc. (i. e. et hoc): Danaūm et... Ut caderem meruisse manu (i. e. et meruisse ut Danaūm manu cederem), V.: vagus et sinistrā Labitur ripā, H. — Regularly, either et introduces the second and each following word or clause, or no connective is used: Alco et Melampus et Tmolus, Alco, Melampus and Tmolus: et ipse bonus vir fuit, et multi Epicurei et fuerunt et hodie sunt et in amicitiis fideles et in omni vitā constantes et graves: Signini fuere et Norbani Saticulanique et Fregellani et Lucerini et, etc. (sixteen times), L.: sequebantur C. Carbo, C. Cato, et minime tum quidem Gaius frater, etc. —But the rule is often violated: consulibus, praetoribus, tribunis pl. et nobis... negotium dederat: fuere autem C. Duellius P. Decius Mus M. Papirius Q. Publilius et T. Aemilius, L.: abi, quaere et refer, H.: It, redit et narrat, H.—After multi, plurimi, tot (where no conj. is used in English): multae et magnae Cogitationes, many great thoughts: plurima et flagitiosissuma facinora, S.: tot et tantae et tam graves civitates.—Repeated, both... and, as well... as, on the one hand... on the other, not only... but also: et haec et alia: et in circo et in foro: Iovis Et soror et coniunx, V.: et publice et privatim: et est et semper fuit: et oratio et voluntas et auctoritas, as well... as... and.—The second or last et often introduces a climax, both... and in particular: homo et in aliis causis versatus et in hac multum versatus.— Corresponding with neque, both... and not, both not... and: via et certa neque longa: nec sapienter et me invito facit, both unwisely and against my protest: quia et consul aberat nec facile erat, etc., L.—Corresponding with -que, deinde, tum, instead of another et: et Epaminondas cecinisse dicitur, Themistoclesque, etc.: uti seque et oppidum tradat, S.: tela hastaque et gladius, L.: et in ceteris... tum maxime in celeritate: et publicani... deinde ex ceteris ordinibus homines.—After a negative, uniting two words or phrases: non errantem et vagam, sed stabilem sententiam: Nec pietate fuit nec bello maior et armis, V.—Uniting two words which form one conception: habere ad Catilinam mandata et litteras: pateris libamus et auro, V.: cernes urbem et promissa Moenia, V.: omnium artium ratio et disciplina, systematic cultivation: quam (medicinam) adfert longinquitas et dies, time: crescit oratio et facultas (i. e. dicendi facultas): a similitudine et inertiā Gallorum separari, from resembling their lack of enterprise, Ta.—Et non, and not, instead of neque: patior, iudices, et non moleste fero: exempla quaerimus et ea non antiqua: uti opus intermitteretur et milites contineri non possent, Cs.: pro decore tantum et non pro salute, L.: tantummodo in urbe et non per totam Italiam, S.: me ista curasse et non inrisisse potius, etc.; cf. otioso vero et nihil agenti privato: temere et nullo consilio: heredes sui cuique liberi, et nullum testamentum, Ta. — Adding a general to a special term, or a whole to one or more parts, and the rest, and all: Chrysippus et Stoici, and the Stoics in general: ad victum et ad vitam: procul ab Syracusis Siciliāque, L.—Adding a special to a general term, or a part to a whole, and in particular, and especially: si te et tuas cogitationes et studia perspexeris: tris (navīs) In brevia et Syrtīs urguet, V.: regnum et diadema, H. — Adding an explanation or enlargement of the thought, and indeed, and in fact, and moreover, and that, and besides: errabas, Verres, et vehementer errabas: hostis et hostis nimis ferus: cum hostis in Italiā esset, et Hannibal hostis, L.: te enim iam appello, et eā voce, ut, etc.: id, et facile, effici posse, N.: et domi quidem causam amoris habuisti: pictores, et vero etiam poëtae.—Introducing a parenthesis: ad praetorem— et ipse ita iubebat—est deductus, L.—Adding a result after an imper, and then, and so: Dic quibus in terris, et eris mihi magnus Apollo, V.—Introducing a strongly contrasted thought, and yet, and in spite of this, and... possibly, but still, but: et dubitas, quin sensus in morte nullus sit?: animo non deficiam et id perferam: in amicitiā nihil fictum (est), et quicquid est, id est verum.—After an expression of time, introducing a contemporaneous fact, and, and then, when, as: haec eodem tempore referebantur, et legati veniebant, Cs.: eādem horā Interamnae fuerat et Romae: simul consul de hostium adventu cognovit, et hostes aderant, S.—Introducing an immediate sequence in time, and then, when: Tantum effatus et in verbo vestigia torsit, V.: vixdum ad se pervenisse et audisse, etc., L.—Introducing the second term of a comparison, as, than, and: Nunc mihi germanu's pariter animo et corpore, T.: quod aeque promptum est mihi et adversario meo: haudquaquam par gloria sequitur scriptorem et actorem, S.: aliter docti et indocti.—Adversative, but, yet: gravis, severus, et saepius misericors, Ta.: magna corpora et tantum ad impetum valida, Ta.* * *and, and even; also, even; (et... et = both... and) -
5 notō
notō āvī, ātus, āre [nota], to mark, designate with a mark: tabellam cerā: ungue genas, O.: Et notat et delet, writes and erases, O.—Fig., to signify, indicate, denote: res nominibus novis: temporis naturam notant: coniunx visa est... seque indoluisse notatam, was pointed at, O.— To mark, note, single out, designate: oculis ad caedem alqm. — To mark, observe: numerum in cadentibus guttis notare possumus: cantūs avium: id caput notavi, et descriptum tibi misi: sidera, V.: ne ducem circumire hostes notarent, L.: qualis foret aura notare, O.— To mark, brand, censure, reprimand: non nullos ignominiā, Cs.: quos censores furti nomine notaverunt: luxuria Corneli communi maledicto notabatur: amor dignus notari, H.: notante Iudice, quo nosti, populo, H.* * *notare, notavi, notatus Vobserve; record; brand; write, inscribe -
6 succrēscō (sub-c-)
succrēscō (sub-c-) —, —, ere, inch, to grow from below, grow up: succrescit ab imo cortex, O.: per seque vident succrescere vina, i. e. to be supplied anew, O.—Fig.: non ille orator vestrae quasi succrescit aetati, arises by growing up under your influence: gloriae seniorum, i. e. to a share in, L. -
7 sustentō
sustentō āvī, ātus, āre, freq. [sustineo], to hold up, hold upright, uphold, support, prop, sustain: fratrem dextrā, V.: aegre seque et arma, Cu.—Fig., to keep up, uphold, sustain, maintain, cherish, support, bear, uplift, preserve: imbecillitatem valetudinis tuae: valetudo sustentatur notitiā sui corporis: me una consolatio sustentat, quod, etc.: spes inopiam sustentabat, Cs.: Venus Troianas sustentat opes, V.— To feed, nourish, support, sustain, maintain: familiam, T.: idem (aër) spiritu ductus sustentat animantīs: se subsidiis patrimoni: eo (frumento) sustentata est plebs, L.: luxuriem domestico lenocinio.— To bear, hold out, endure, suffer: quorum auxiliis, si qua bella inciderint, sustentare consuerint, Cs.: macrorem doloremque: aegre is dies sustentatur, Cs.: aegre eo die sustentatum est, a defence was made, Cs.— To put off, defer, delay: aedificationem ad tuum adventum: id (malum) opprimi sustentando ac prolatando nullo pacto potest.— To check, hold back, restrain: milites, paulisper ab rege sustentati, S.* * *sustentare, sustentavi, sustentatus Vendure, hold out -
8 abhinc
ăb-hinc, temp. adv.I.Of future time, henceforth, hence, hereafter (anteclass.): seque ad ludos jam inde abhinc exerceant, Pac. ap. Charis. 175 P. (Trag. Rel. p. 80 Rib.); so, aufer abhinc lacrimas. —But more usu.,II.Of past time, ago, since; with acc. or abl., and the cardin. num. (except the comic poets most freq. in Cic., both in his Orations and Letters).(α).With acc.:(β).sed abhinc annos factumst sedecim,
Plaut. Cas. prol. 39; so Ter. And. 1, 1, 42; id. Hec. 5, 3, 24; id. Phorm. 5, 9, 28; cf.:abhinc triennium,
Cic. Rosc. Com. 13:abhinc annos quattuordecim,
id. Verr. 2, 1, 12, § 34; cf. id. Balb. 6, 16; id. Phil. 2, 46, 119; Hor. Ep. 2, 1, 36 al.—With abl.:qui abhinc sexaginta annis occisus foret,
Plaut. Most. 2, 2, 63; so,abhinc annis xv.,
Cic. Rosc. Com. 13:comitiis jam abhinc diebus triginta factis,
thirty days ago, id. Verr. 2, 2, 52 fin. In Lucr. 3, 967: aufer abhinc lacrimas, it is prob. only a fuller expression for hinc, as in Plaut. Pers. 5, 2, 19: jurgium hinc auferas, since there is no other example where abhinc is used of place. Vid. upon this article, Hand, Turs. 1, 63-66. -
9 ad
ad, prep. with acc. (from the fourth century after Christ written also at; Etrusc. suf. -a; Osc. az; Umbr. and Old Lat. ar, as [p. 27] in Eug. Tab., in S. C. de Bacch., as arveho for adveho; arfuerunt, arfuisse, for adfuerunt, etc.; arbiter for adbiter; so, ar me advenias, Plant. Truc. 2, 2, 17; cf. Prisc. 559 P.; Vel. Long. 2232 P.; Fabretti, Glos. Ital. col. 5) [cf. Sanscr. adhi; Goth. and Eng. at; Celt. pref. ar, as armor, i.e. ad mare; Rom. a].I.As antith. to ab (as in to ex), in a progressive order of relation, ad denotes, first, the direction toward an object; then the reaching of or attaining to it; and finally, the being at or near it.A.In space.1.Direction toward, to, toward, and first,a.Horizontally:b.fugere ad puppim colles campique videntur,
the hills and fields appear to fly toward the ship, Lucr. 4, 390: meridie umbrae cadunt ad septentrionem, ortu vero ad occasum, to or toward the north and west, Plin. 2, 13, and so often of the geog. position of a place in reference to the points of compass, with the verbs jacere, vergere, spectare, etc.:Asia jacet ad meridiem et austrum, Europa ad septentriones et aquiionem,
Varr. L. L. 5, § 31 Mull.;and in Plin. very freq.: Creta ad austrum... ad septentrionem versa, 4, 20: ad Atticam vergente, 4, 21 al.—Also trop.: animus alius ad alia vitia propensior,
Cic. Tusc. 4, 37, 81.—In a direction upwards (esp. in the poets, very freq.): manusque sursum ad caelum sustulit, Naev. ap. Non. 116, 30 (B. Pun. p. 13, ed. Vahl.): manus ad caeli templa tendebam lacrimans, Enn. ap. Cic. Div. 1, 20, 40 (Ann. v. 50 ed. Vahl.); cf.:c.duplices tendens ad sidera palmas,
Verg. A. 1, 93: molem ex profundo saxeam ad caelum vomit, Att. ap. Prisc. 1325 P.: clamor ad caelum volvendus, Enn. ap. Varr. L. L. 7, § 104 Mull. (Ann. v. 520 ed. Vahl.) (cf. with this: tollitur in caelum clamor, Enn. ap. Macr. S. 6, 1, or Ann. v. 422):ad caelumque ferat flammai fulgura rursum, of Aetna,
Lucr. 1, 725; cf. id. 2, 191; 2, 325: sidera sola micant;ad quae sua bracchia tendens, etc.,
Ov. M. 7, 188:altitudo pertingit ad caelum,
Vulg. Dan. 4, 17.—Also in the direction downwards (for the usu. in):2.tardiore semper ad terras omnium quae geruntur in caelo effectu cadente quam visu,
Plin. 2, 97, 99, § 216.The point or goal at which any thing arrives.a.Without reference to the space traversed in passing, to, toward (the most common use of this prep.): cum stupro redire ad suos popularis, Naev. ap. Fest. p. 317 Mull. (B. Pun. p. 14 ed. Vahl.):(α).ut ex tam alto dignitatis gradu ad superos videatur potius quam ad inferos pervenisse,
Cic. Lael. 3, 12: ad terras decidat aether, Lucan. 2, 58. —Hence,With verbs which designate going, coming, moving, bearing, bringing near, adapting, taking, receiving, calling, exciting, admonishing, etc., when the verb is compounded with ad the prep. is not always repeated, but the constr. with the dat. or acc. employed; cf. Rudd. II. pp. 154, 175 n. (In the ante-class. per., and even in Cic., ad is generally repeated with most verbs, as, ad eos accedit, Cic. Sex. Rosc. 8:(β).ad Sullam adire,
id. ib. 25:ad se adferre,
id. Verr. 4, 50:reticulum ad naris sibi admovebat,
id. ib. 5, 27:ad laborem adhortantur,
id. de Sen. 14:T. Vectium ad se arcessit,
id. Verr. 5, 114; but the poets of the Aug. per., and the historians, esp. Tac., prefer the dative; also, when the compound verb contains merely the idea of approach, the constr. with ad and the acc. is employed; but when it designates increase, that with the dat. is more usual: accedit ad urbem, he approaches the city; but, accedit provinciae, it is added to the province.)—Ad me, te, se, for domum meam, tuam, suam (in Plaut. and Ter. very freq.):(γ).oratus sum venire ad te huc,
Plaut. Mil. 5, 1, 12: spectatores plaudite atque ite ad vos comissatum, id. Stich. fin.:eamus ad me,
Ter. Eun. 3, 5, 64:ancillas traduce huc ad vos,
id. Heaut. 4, 4, 22:transeundumst tibi ad Menedemum,
id. 4, 4, 17: intro nos vocat ad sese, tenet intus apud se, Lucil. ap. Charis. p. 86 P.:te oro, ut ad me Vibonem statim venias,
Cic. Att. 3, 3; 16, 10 al.—Ad, with the name of a deity in the gen., is elliptical for ad templum or aedem (cf.:(δ).Thespiadas, quae ad aedem Felicitatis sunt,
Cic. Verr. 4, 4; id. Phil. 2, 35:in aedem Veneris,
Plaut. Poen. 1, 2, 120;in aedem Concordiae,
Cic. Cat. 3, 9, 21;2, 6, 12): ad Dianae,
to the temple of, Ter. Ad. 4, 2, 43:ad Opis,
Cic. Att. 8, 1, 14:ad Castoris,
id. Quint. 17:ad Juturnae,
id. Clu. 101:ad Vestae,
Hor. S. 1, 9, 35 al.: cf. Rudd. II. p. 41, n. 4, and p. 334.—With verbs which denote a giving, sending, informing, submitting, etc., it is used for the simple dat. (Rudd. II. p. 175): litteras dare ad aliquem, to send or write one a letter; and: litteras dare alicui, to give a letter to one; hence Cic. never says, like Caesar and Sall., alicui scribere, which strictly means, to write for one (as a receipt, etc.), but always mittere, scribere, perscribere ad aliquem:(ε).postea ad pistores dabo,
Plaut. As. 3, 3, 119:praecipe quae ad patrem vis nuntiari,
id. Capt. 2, 2, 109:in servitutem pauperem ad divitem dare,
Ter. Ph. 4, 3, 48:nam ad me Publ. Valerius scripsit,
Cic. Fam. 14, 2 med.:de meis rebus ad Lollium perscripsi,
id. ib. 5, 3:velim domum ad te scribas, ut mihi tui libri pateant,
id. Att. 4, 14; cf. id. ib. 4, 16:ad primam (sc. epistulam) tibi hoc scribo,
in answer to your first, id. ib. 3, 15, 2:ad Q. Fulvium Cons. Hirpini et Lucani dediderunt sese,
Liv. 27, 15, 1; cf. id. 28, 22, 5.—Hence the phrase: mittere or scribere librum ad aliquem, to dedicate a book to one (Greek, prosphônein):has res ad te scriptas, Luci, misimus, Aeli,
Lucil. Sat. 1, ap. Auct. Her. 4, 12:quae institueram, ad te mittam,
Cic. Q. Fr. 3, 5: ego interea admonitu tuo perfeci sane argutulos libros ad Varronem;and soon after: mihi explices velim, maneasne in sententia, ut mittam ad eum quae scripsi,
Cic. Att. 13, 18; cf. ib. 16; Plin. 1, 19.—So in titles of books: M. Tullii Ciceronis ad Marcum Brutum Orator; M. T. Cic. ad Q. Fratrem Dialogi tres de Oratore, etc.—In the titles of odes and epigrams ad aliquem signifies to, addressed to. —With names of towns after verbs of motion, ad is used in answer to the question Whither? instead of the simple acc.; but commonly with this difference, that ad denotes to the vicinity of, the neighborhood of:(ζ).miles ad Capuam profectus sum, quintoque anno post ad Tarentum,
Cic. de Sen. 4, 10; id. Fam. 3, 81:ad Veios,
Liv. 5, 19; 14, 18; cf. Caes. B. G. 1, 7; id. B. C. 3, 40 al.—Ad is regularly used when the proper name has an appellative in apposition to it:ad Cirtam oppidum iter constituunt,
Sall. J. 81, 2; so Curt. 3, 1, 22; 4, 9, 9;or when it is joined with usque,
Cic. Verr. 2, 1, 34, § 87; id. Deiot, 7, 19.— (When an adjective is added, the simple acc. is used poet., as well as with ad:magnum iter ad doctas proficisci cogor Athenas,
Prop. 3, 21, 1; the simple acc., Ov. H. 2, 83: doctas jam nunc eat, inquit, Athenas).—With verbs which imply a hostile movement toward, or protection in respect to any thing, against = adversus:(η).nonne ad senem aliquam fabricam fingit?
Ter. Heaut. 3, 2, 34:Lernaeas pugnet ad hydras,
Prop. 3, 19, 9: neque quo pacto fallam, nec quem dolum ad eum aut machinam commoliar, old poet in Cic. N. D. 3, 29, 73:Belgarum copias ad se venire vidit,
Caes. B. G. 2, 5; 7, 70:ipse ad hostem vehitur,
Nep. Dat. 4, 5; id. Dion. 5, 4: Romulus ad regem impetus facit (a phrase in which in is commonly found), Liv. 1, 5, 7, and 44, 3, 10:aliquem ad hostem ducere,
Tac. A. 2, 52:clipeos ad tela protecti obiciunt,
Verg. A. 2, 443:munio me ad haec tempora,
Cic. Fam. 9, 18:ad hos omnes casus provisa erant praesidia,
Caes. B. G. 7, 65; 7, 41;so with nouns: medicamentum ad aquam intercutem,
Cic. Off. 3, 24:remedium ad tertianam,
Petr. Sat. 18:munimen ad imbris,
Verg. G. 2, 352:farina cum melle ad tussim siccam efficasissima est,
Plin. 20, 22, 89, § 243:ad muliebre ingenium efficaces preces,
Liv. 1, 9; 1, 19 (in these two passages ad may have the force of apud, Hand).—The repetition of ad to denote the direction to a place and to a person present in it is rare:b.nunc tu abi ad forum ad herum,
Plaut. As. 2, 2, 100; cf.:vocatis classico ad concilium militibus ad tribunos,
Liv. 5 47.—(The distinction between ad and in is given by Diom. 409 P., thus: in forum ire est in ipsum forum intrare; ad forum autem ire, in locum foro proximum; ut in tribunal et ad tribunal venire non unum est; quia ad tribunal venit litigator, in tribunal vero praetor aut judex; cf. also Sen. Ep. 73, 14, deus ad homines venit, immo, quod propius est, in homines venit.)—The terminus, with ref. to the space traversed, to, even to, with or without usque, Quint. 10, 7, 16: ingurgitavit usque ad imum gutturem, Naev. ap. Non. 207, 20 (Rib. Com. Rel. p. 30): dictator pervehitur usque ad oppidum, Naev. ap. Varr. L. L. 5, § 153 Mull. (B. Pun. p. 16 ed. Vahl.):3.via pejor ad usque Baii moenia,
Hor. S. 1, 5, 96; 1, 1, 97:rigidum permanat frigus ad ossa,
Lucr. 1, 355; 1, 969:cum sudor ad imos Manaret talos,
Hor. S. 1, 9, 10:ut quantum posset, agmen ad mare extenderet,
Curt. 3, 9, 10:laeva pars ad pectus est nuda,
id. 6, 5, 27 al. —Hence the Plinian expression, petere aliquid (usque) ad aliquem, to seek something everywhere, even with one:ut ad Aethiopas usque peteretur,
Plin. 36, 6, 9, § 51 (where Jan now reads ab Aethiopia); so,vestis ad Seras peti,
id. 12, 1, 1.— Trop.:si quid poscam, usque ad ravim poscam,
Plaut. Aul. 2, 5, 10:deverberasse usque ad necem,
Ter. Phorm. 2, 2, 13;without usque: hic ad incitas redactus,
Plaut. Trin. 2, 4, 136; 4, 2, 52; id. Poen. 4, 2, 85; illud ad incitas cum redit atque internecionem, Lucil. ap. Non. 123, 20:virgis ad necem caedi,
Cic. Verr. 2, 3, 29, § 70; so Hor. S. 1, 2, 42; Liv. 24, 38, 9; Tac. A. 11, 37; Suet. Ner. 26; id. Dom. 8 al.Nearness or proximity in gen. = apud, near to, by, at, close by (in anteclass. per. very freq.; not rare later, esp. in the historians): pendent peniculamenta unum ad quemque pedum, trains are suspended at each foot, Enn. ap. Non. 149, 33 (Ann. v. 363 ed. Vahl.):B.ut in servitute hic ad suum maneat patrem,
Plaut. Capt. prol. 49; cf. id. ib. 2, 3, 98;3, 5, 41: sol quasi flagitator astat usque ad ostium,
stands like a creditor continually at the door, id. Most. 3, 2, 81 (cf. with same force, Att. ap. Non. 522, 25;apud ipsum astas): ad foris adsistere,
Cic. Verr. 1, 66; id. Arch. 24:astiterunt ad januam,
Vulg. Act. 10, 17:non adest ad exercitum,
Plaut. Am. 1, 3, 6; cf. ib. prol. 133:aderant ad spectaculum istud,
Vulg. Luc. 23, 48: has (testas) e fenestris in caput Deiciunt, qui prope ad ostium adspiraverunt, Lucil. ap. Non. 288, 31:et nec opinanti Mors ad caput adstitit,
Lucr. 3, 959:quod Romanis ad manum domi supplementum esset,
at hand, Liv. 9, 19, 6:haec arma habere ad manum,
Quint. 12, 5, 1:dominum esse ad villam,
Cic. Sull. 20; so id. Verr. 2, 21:errantem ad flumina,
Verg. E. 6, 64; Tib. 1, 10, 38; Plin. 7, 2, § 12; Vitr. 7, 14; 7, 12; and ellipt. (cf. supra, 2. g):pecunia utinam ad Opis maneret!
Cic. Phil. 1, 17.—Even of persons:qui primum pilum ad Caesarem duxerat (for apud),
Caes. B. G. 6, 38; so id. ib. 1, 31; 3, 9; 5, 53; 7, 5; id. B. C. 3, 60:ad inferos poenas parricidii luent,
among, Cic. Phil. 14, 13:neque segnius ad hostes bellum apparatur,
Liv. 7, 7, 4: pugna ad Trebiam, ad Trasimenum, ad Cannas, etc., for which Liv. also uses the gen.:si Trasimeni quam Trebiae, si Cannarum quam Trasimeni pugna nobilior esset, 23, 43, 4.—Sometimes used to form the name of a place, although written separately, e. g. ad Murcim,
Varr. L. L. 5, § 154:villa ad Gallinas, a villa on the Flaminian Way,
Plin. 15, 30, 40, § 37: ad urbem esse (of generals), to remain outside the city (Rome) until permission was given for a triumph:“Esse ad urbem dicebantur, qui cum potestate provinciali aut nuper e provincia revertissent, aut nondum in provinciam profecti essent... solebant autem, qui ob res in provincia gestas triumphum peterent, extra urbem exspectare, donec, lege lata, triumphantes urbem introire possent,”
Manut. ad Cic. Fam. 3, 8.—So sometimes with names of towns and verbs of rest:pons, qui erat ad Genavam,
Caes. B. G. 1, 7:ad Tibur mortem patri minatus est,
Cic. Phil. 6, 4, 10:conchas ad Caietam legunt,
id. Or. 2, 6:ad forum esse,
to be at the market, Plaut. Ps. 4, 7, 136; id. Most. 3, 2, 158; cf. Ter. Ph. 4, 2, 8; id. And. 1, 5, 19.—Hence, adverb., ad dextram (sc. manum, partem), ad laevam, ad sinistram, to the right, to the left, or on the right, on the left:ad dextram,
Att. Rib. Trag. Rel. p. 225; Plaut. Poen. 3, 4, 1; Ter. Ad. 4, 2, 44; Cic. Univ. 13; Caes. B. C. 1, 69:ad laevam,
Enn. Rib. Trag. Rel. p. 51; Att. ib. p. 217: ad sinistram, Ter. [p. 28] Ad. 4, 2, 43 al.:ad dextram... ad laevam,
Liv. 40, 6;and with an ordinal number: cum plebes ad tertium milliarium consedisset,
at the third milestone, Cic. Brut. 14, 54, esp. freq. with lapis:sepultus ad quintum lapidem,
Nep. Att. 22, 4; so Liv. 3, 69 al.; Tac. H. 3, 18; 4, 60 (with apud, Ann. 1, 45; 3, 45; 15, 60) al.; cf. Rudd. II. p. 287.In time, analogous to the relations given in A.1.Direction toward, i. e. approach to a definite point of time, about, toward:2.domum reductus ad vesperum,
toward evening, Cic. Lael. 3, 12:cum ad hiemem me ex Cilicia recepissem,
toward winter, id. Fam. 3, 7.—The limit or boundary to which a space of time extends, with and without usque, till, until, to, even to, up to:3.ego ad illud frugi usque et probus fui,
Plaut. Most. 1, 2, 53:philosophia jacuit usque ad hanc aetatem,
Cic. Tusc. 1, 3, 5; id. de Sen. 14:quid si hic manebo potius ad meridiem,
Plaut. Most. 3, 1, 55; so id. Men. 5, 7, 33; id. Ps. 1, 5, 116; id. As. 2, 1, 5:ad multam noctem,
Cic. de Sen. 14:Sophocles ad summam senectutem tragoedias fecit,
id. ib. 2; cf. id. Rep. 1, 1:Alexandream se proficisci velle dixit (Aratus) remque integram ad reditum suum jussit esse,
id. Off. 2, 23, 82:bestiae ex se natos amant ad quoddam tempus,
id. Lael. 8; so id. de Sen. 6; id. Somn. Sc. 1 al. —And with ab or ab-usque, to desig. the whole period of time passed away:ab hora octava ad vesperum secreto collocuti sumus,
Cic. Att. 7, 8:usque ab aurora ad hoc diei,
Plaut. Poen. 1, 2, 8.—Coincidence with a point of time, at, on, in, by:C.praesto fuit ad horam destinatam,
at the appointed hour, Cic. Tusc. 5, 22:admonuit ut pecuniam ad diem solverent,
on the day of payment, id. Att. 16, 16 A:nostra ad diem dictam fient,
id. Fam. 16, 10, 4; cf. id. Verr. 2, 2, 5: ad lucem denique arte et graviter dormitare coepisse, at (not toward) daybreak, id. Div. 1, 28, 59; so id. Att. 1, 3, 2; 1, 4, 3; id. Fin. 2, 31, 103; id. Brut. 97, 313:ad id tempus,
Caes. B. C. 1, 24; Sall. J. 70, 5; Tac. A. 15, 60; Suet. Aug. 87; Domit. 17, 21 al.The relations of number.1.An approximation to a sum designated, near, near to, almost, about, toward (cf. Gr. epi, pros with acc. and the Fr. pres de, a peu pres, presque) = circiter (Hand, Turs. I. p. 102):2.ad quadraginta eam posse emi minas,
Plaut. Ep. 2, 2, 111:nummorum Philippum ad tria milia,
id. Trin. 1, 2, 115; sometimes with quasi added:quasi ad quadraginta minas,
as it were about, id. Most. 3, 1, 95; so Ter. Heaut. 1, 1, 93:sane frequentes fuimus omnino ad ducentos,
Cic. Q. Fr. 2, 1:cum annos ad quadraginta natus esset,
id. Clu. 40, 110:ad hominum milia decem,
Caes. B. G. 1, 4:oppida numero ad duodecim, vicos ad quadringentos,
id. ib. 1, 5.—In the histt. and post-Aug. authors ad is added adverbially in this sense (contrary to Gr. usage, by which amphi, peri, and eis with numerals retain their power as prepositions): ad binum milium numero utrinque sauciis factis, Sisenn. ap. Non. 80, 4:occisis ad hominum milibus quattuor,
Caes. B. G. 2, 33:ad duorum milium numero ceciderunt,
id. B. C. 3, 53:ad duo milia et trecenti occisi,
Liv. 10, 17, 8; so id. 27, 12, 16; Suet. Caes. 20; cf. Rudd. II. p. 334.—The terminus, the limit, to, unto, even to, a designated number (rare):D.ranam luridam conicere in aquam usque quo ad tertiam partem decoxeris,
Varr. R. R. 1, 2, 26; cf. App. Herb. 41:aedem Junonis ad partem dimidiam detegit,
even to the half, Liv. 42, 3, 2:miles (viaticum) ad assem perdiderat,
to a farthing, to the last farthing, Hor. Ep. 2, 2, 27; Plin. Ep. 1, 15:quid ad denarium solveretur,
Cic. Quint. 4.—The phrase omnes ad unum or ad unum omnes, or simply ad unum, means lit. all to one, i. e. all together, all without exception; Gr. hoi kath hena pantes (therefore the gender of unum is changed according to that of omnes): praetor omnes extra castra, ut stercus, foras ejecit ad unum, Lucil. ap. Non. 394, 22:de amicitia omnes ad unum idem sentiunt,
Cic. Lael. 23:ad unum omnes cum ipso duce occisi sunt,
Curt. 4, 1, 22 al.:naves Rhodias afflixit ita, ut ad unam omnes constratae eliderentur,
Caes. B. C. 3, 27; onerariae omnes ad unam a nobis sunt exceptae, Cic. Fam. 12, 14 (cf. in Gr. hoi kath hena; in Hebr., Exod. 14, 28).— Ad unum without omnes:ego eam sententiam dixi, cui sunt assensi ad unum,
Cic. Fam. 10, 16:Juppiter omnipotens si nondum exosus ad unum Trojanos,
Verg. A. 5, 687.In the manifold relations of one object to another.1.That in respect of or in regard to which a thing avails, happens, or is true or important, with regard to, in respect of, in relation to, as to, to, in.a.With verbs:b.ad omnia alia aetate sapimus rectius,
in respect to all other things we grow wiser by age, Ter. Ad. 5, 3, 45:numquam ita quisquam bene ad vitam fuat,
id. ib. 5, 4, 1:nil ibi libatum de toto corpore (mortui) cernas ad speciem, nil ad pondus,
that nothing is lost in form or weight, Lucr. 3, 214; cf. id. 5, 570; Cic. Verr. 2, 1, 21, § 58; id. Mur. 13, 29: illi regi Cyro subest, ad immutandi animi licentiam, crudelissimus ille Phalaris, in that Cyrus, in regard to the liberty of changing his disposition (i. e. not in reality, but inasmuch as he is at liberty to lay aside his good character, and assume that of a tyrant), there is concealed another cruel Phalaris, Cic. Rep. 1, 28:nil est ad nos,
is nothing to us, concerns us not, Lucr. 3, 830; 3, 845:nil ad me attinet,
Ter. Ad. 1, 2, 54:nihil ad rem pertinet,
Cic. Caecin. 58;and in the same sense elliptically: nihil ad Epicurum,
id. Fin. 1, 2, 5; id. Pis. 68:Quid ad praetorem?
id. Verr. 1, 116 (this usage is not to be confounded with that under 4.).—With adjectives:c.ad has res perspicax,
Ter. Heaut. 2, 3, 129:virum ad cetera egregium,
Liv. 37, 7, 15:auxiliaribus ad pugnam non multum Crassus confidebat,
Caes. B. G. 3, 25:ejus frater aliquantum ad rem est avidior,
Ter. Eun. 1, 2, 51; cf. id. And. 1, 2, 21; id. Heaut. 2, 3, 129:ut sit potior, qui prior ad dandum est,
id. Phorm. 3, 2, 48:difficilis (res) ad credendum,
Lucr. 2, 1027:ad rationem sollertiamque praestantior,
Cic. N. D. 2, 62; so id. Leg. 2, 13, 33; id. Fin. 2, 20, 63; id. Rosc. Am. 30, 85; id. Font. 15; id. Cat. 1, 5, 12; id. de Or. 1, 25, 113; 1, 32, 146; 2, 49, 200; id. Fam. 3, 1, 1; Liv. 9, 16, 13; Tac. A. 12, 54 al.—With nouns:d.prius quam tuum, ut sese habeat, animum ad nuptias perspexerit,
before he knew your feeling in regard to the marriage, Ter. And. 2, 3, 4 (cf. Gr. hopôs echei tis pros ti):mentis ad omnia caecitas,
Cic. Tusc. 3, 5, 11:magna vis est fortunae in utramque partem vel ad secundas res vel ad adversas,
id. Off. 2, 6; so id. Par. 1:ad cetera paene gemelli,
Hor. Ep. 1, 10, 3.—So with acc. of gerund instead of the gen. from the same vb.:facultas ad scribendum, instead of scribendi,
Cic. Font. 6;facultas ad agendum,
id. de Imp. Pomp. 1, 2: cf. Rudd. II. p. 245.—In gramm.: nomina ad aliquid dicta, nouns used in relation to something, i. e. which derive their significance from their relation to another object: quae non possunt intellegi sola, ut pater, mater;2.jungunt enim sibi et illa propter quae intelleguntur,
Charis. 129 P.; cf. Prisc. 580 ib.—With words denoting measure, weight, manner, model, rule, etc., both prop. and fig., according to, agreeably to, after (Gr. kata, pros):3.columnas ad perpendiculum exigere,
Cic. Mur. 77:taleis ferreis ad certum pondus examinatis,
Caes. B. G. 5, 12: facta sunt ad certam formam. Lucr. 2, 379:ad amussim non est numerus,
Varr. 2, 1, 26:ad imaginem facere,
Vulg. Gen. 1, 26:ad cursus lunae describit annum,
Liv. 1, 19:omnia ad diem facta sunt,
Caes. B. G. 2, 5:Id ad similitudinem panis efficiebant,
id. B. C. 3, 48; Vulg. Gen. 1, 26; id. Jac. 3, 9:ad aequos flexus,
at equal angles, Lucr. 4, 323: quasi ad tornum levantur, to or by the lathe, id. 4, 361:turres ad altitudiem valli,
Caes. B. G. 5, 42; Liv. 39, 6:ad eandem crassitudinem structi,
id. 44, 11:ad speciem cancellorum scenicorum,
with the appearance of, like, Varr. R. R. 3, 5, 8:stagnum maris instar, circumseptum aedificiis ad urbium speciem,
Suet. Ner. 31:lascivum pecus ludens ad cantum,
Liv. Andron. Rib. Trag. Rel. p. 1:canere ad tibiam,
Cic. Tusc. 4, 2: canere ad tibicinem, id. ib. 1, 2 (cf.:in numerum ludere,
Verg. E. 6, 28; id. G. 4, 175):quod ad Aristophanis lucernam lucubravi,
Varr. L. L. 5, § 9 Mull.: carmen castigare ad unguem, to perfection (v. unguis), Hor. A. P. 294:ad unguem factus homo,
a perfect gentleman, id. S. 1, 5, 32 (cf. id. ib. 2, 7, 86):ad istorum normam sapientes,
Cic. Lael. 5, 18; id. Mur. 3:Cyrus non ad historiae fidem scriptus, sed ad effigiem justi imperii,
id. Q. Fr. 1, 1, 8:exercemur in venando ad similitudinem bellicae disciplinae,
id. N. D. 2, 64, 161: so,ad simulacrum,
Liv. 40, 6:ad Punica ingenia,
id. 21, 22:ad L. Crassi eloquentiam,
Cic. Var. Fragm. 8:omnia fient ad verum,
Juv. 6, 324:quid aut ad naturam aut contra sit,
Cic. Fin. 1, 9, 30:ad hunc modum institutus est,
id. Tusc. 2, 3; Caes. B. G. 2, 31; 3, 13:ad eundem istunc modum,
Ter. Ad. 3, 3, 70:quem ad modum, q. v.: ad istam faciem est morbus, qui me macerat,
of that kind, Plaut. Cist. 1, 1, 73; id. Merc. 2, 3, 90; cf.91: cujus ad arbitrium copia materiai cogitur,
Lucr. 2, 281:ad eorum arbitrium et nutum totos se fingunt,
to their will and pleasure, Cic. Or. 8, 24; id. Quint. 71:ad P. Lentuli auctoritatem Roma contendit,
id. Rab. Post. 21:aliae sunt legati partes, aliae imperatoris: alter omnia agere ad praescriptum, alter libere ad summam rerum consulere debet,
Caes. B. C. 3, 51:rebus ad voluntatem nostram fluentibus,
Cic. Off. 1, 26:rem ad illorum libidinem judicarunt,
id. Font. 36:ad vulgi opinionem,
id. Off. 3, 21.—So in later Lat. with instar:ad instar castrorum,
Just. 36, 3, 2:scoparum,
App. M. 9, p. 232:speculi,
id. ib. 2, p. 118: ad hoc instar mundi, id. de Mundo, p. 72.—Sometimes, but very rarely, ad is used absol. in this sense (so also very rarely kata with acc., Xen. Hell. 2, 3; Luc. Dial. Deor. 8): convertier ad nos, as we (are turned), Lucr. 4, 317:ad navis feratur,
like ships, id. 4, 897 Munro. —With noun:ad specus angustiac vallium,
like caves, Caes. B. C. 3, 49.—Hence,With an object which is the cause or reason, in conformity to which, from which, or for which, any thing is or is done.a.The moving cause, according to, at, on, in consequence of:b.cetera pars animae paret et ad numen mentis momenque movetur,
Lucr. 3, 144:ad horum preces in Boeotiam duxit,
on their entreaty, Liv. 42, 67, 12: ad ea Caesar veniam ipsique et conjugi et fratribus tribuit, in consequence of or upon this, he, etc., Tac. Ann. 12, 37.—The final cause, or the object, end, or aim, for the attainment of which any thing,(α).is done,(β).is designed, or,(γ). (α).Seque ad ludos jam inde abhinc exerceant, Pac. ap. Charis. p. 175 P. (Rib. Trag. Rel. p. 80):(β).venimus coctum ad nuptias,
in order to cook for the wedding, Plaut. Aul. 3, 2, 15:omnis ad perniciem instructa domus,
id. Bacch. 3, 1, 6; cf. Ter. Heaut. 3, 1, 41; Liv. 1, 54:cum fingis falsas causas ad discordiam,
in order to produce dissension, Ter. Hec. 4, 4, 71:quantam fenestram ad nequitiam patefeceris,
id. Heaut. 3, 1, 72:utrum ille, qui postulat legatum ad tantum bellum, quem velit, idoneus non est, qui impetret, cum ceteri ad expilandos socios diripiendasque provincias, quos voluerunt, legatos eduxerint,
Cic. de Imp. Pomp. 19, 57:ego vitam quoad putabo tua interesse, aut ad spem servandam esse, retinebo,
for hope, id. Q. Fr. 1, 4; id. Fam. 5, 17:haec juventutem, ubi familiares opes defecerant, ad facinora incendebant,
Sall. C. 13, 4:ad speciem atque ad usurpationem vetustatis,
Cic. Agr. 2, 12, 31; Suet. Caes. 67:paucis ad speciem tabernaculis relictis,
for appearance, Caes. B. C. 2, 35; so id. ib. 2, 41; id. B. G. 1, 51.—Aut equos alere aut canes ad venandum. Ter. And. 1, 1, 30:(γ).ingenio egregie ad miseriam natus sum,
id. Heaut. 3, 1, 11;(in the same sense: in rem,
Hor. C. 1, 27, 1, and the dat., Ter. Ad. 4, 2, 6):ad cursum equum, ad arandum bovem, ad indagandum canem,
Cic. Fin. 2, 13, 40:ad frena leones,
Verg. A. 10, 253:delecto ad naves milite,
marines, Liv. 22, 19 Weissenb.:servos ad remum,
rowers, id. 34, 6; and:servos ad militiam emendos,
id. 22, 61, 2:comparasti ad lecticam homines,
Cat. 10, 16:Lygdamus ad cyathos,
Prop. 4, 8, 37; cf.:puer ad cyathum statuetur,
Hor. C. 1, 29, 8.—Quae oportet Signa esse [p. 29] ad salutem, omnia huic osse video, everything indicative of prosperity I see in him, Ter. And. 3, 2, 2:4.haec sunt ad virtutem omnia,
id. Heaut. 1, 2, 33:causa ad objurgandum,
id. And. 1, 1, 123:argumentum ad scribendum,
Cic. Att. 9, 7 (in both examples instead of the gen. of gerund., cf. Rudd. II. p. 245):vinum murteum est ad alvum crudam,
Cato R. R. 125:nulla res tantum ad dicendum proficit, quantum scriptio,
Cic. Brut. 24:reliquis rebus, quae sunt ad incendia,
Caes. B. C. 3, 101 al. —So with the adjectives idoneus, utilis, aptus, instead of the dat.:homines ad hanc rem idoneos,
Plaut. Poen. 3, 2, 6:calcei habiles et apti ad pedem,
Cic. de Or. 1, 54, 231:orator aptus tamen ad dicendum,
id. Tusc. 1, 3, 5:sus est ad vescendum hominibus apta,
id. N. D. 2, 64, 160:homo ad nullam rem utilis,
id. Off. 3, 6:ad segetes ingeniosus ager,
Ov. F. 4, 684.—(Upon the connection of ad with the gerund. v. Zumpt, § 666; Rudd. II. p. 261.)—Comparison (since that with which a thing is compared is considered as an object to which the thing compared is brought near for the sake of comparison), to, compared to or with, in comparison with:E.ad sapientiam hujus ille (Thales) nimius nugator fuit,
Plaut. Capt. 2, 2, 25; id. Trin. 3, 2, 100:ne comparandus hic quidem ad illum'st,
Ter. Eun. 4, 4, 14; 2, 3, 69:terra ad universi caeli complexum,
compared with the whole extent of the heavens, Cic. Tusc. 1, 17, 40:homini non ad cetera Punica ingenia callido,
Liv. 22, 22, 15:at nihil ad nostram hanc,
nothing in comparison with, Ter. Eun. 2, 3, 70; so Cic. Deiot. 8, 24; and id. de Or. 2, 6, 25.Adverbial phrases with ad.1.Ad omnia, withal, to crown all:2.ingentem vim peditum equitumque venire: ex India elephantos: ad omnia tantum advehi auri, etc.,
Liv. 35, 32, 4.—Ad hoc and ad haec (in the historians, esp. from the time of Livy, and in authors after the Aug. per.), = praeterea, insuper, moreover, besides, in addition, epi toutois:3.nam quicumque impudicus, adulter, ganeo, etc.: praeterea omnes undique parricidae, etc.: ad hoc, quos manus atque lingua perjurio aut sanguine civili alebat: postremo omnes, quos, etc.,
Sall. C. 14, 2 and 3:his opinionibus inflato animo, ad hoc vitio quoque ingenii vehemens,
Liv. 6, 11, 6; 42, 1, 1; Tac. H. 1, 6; Suet. Aug. 22 al.—Ad id quod, beside that (very rare):4.ad id quod sua sponte satis conlectum animorum erat, indignitate etiam Romani accendebantur,
Liv. 3, 62, 1; so 44, 37, 12.—Ad tempus.a.At a definite, fixed time, Cic. Att. 13, 45; Liv. 38, 25, 3.—b.At a fit, appropriate time, Cic. Verr. 2, 1, 54, § 141; Liv. 1, 7, 13.—c.For some time, for a short time, Cic. Off. 1, 8, 27; id. Lael. 15, 53; Liv. 21, 25, 14.—d.According to circumstances, Cic. Planc. 30, 74; id. Cael. 6, 13; Planc. ap. Cic. Fam. 10, 9.—5.Ad praesens (for the most part only in post-Aug. writers).a.For the moment, for a short time, Cic. Fam. 12, 8; Plin. 8, 22, 34; Tac. A. 4, 21.—b.At present, now, Tac. A. 16, 5; id. H. 1, 44.—So, ad praesentiam, Tac. A. 11, 8.—6.Ad locum, on the spot:7.ut ad locum miles esset paratus,
Liv. 27, 27, 2.—Ad verbum, word for word, literally, Cic. Fin. 1, 2, 4; id. de Or. 1, 34, 157; id. Ac. 2, 44, 135 al.—8.Ad summam.a. b. 9.Ad extremum, ad ultimum, ad postremum.a. (α).Of place, at the extremity, extreme point, top, etc.:(β).missile telum hastili abiegno et cetera tereti, praeterquam ad extremum, unde ferrum exstabat,
Liv. 21, 8, 10.—Of time = telos de, at last, finally:(γ).ibi ad postremum cedit miles,
Plaut. Aul. 3, 5, 52; so id. Poen. 4, 2, 22; Cic. Off. 3, 23, 89; id. Phil. 13, 20, 45; Caes. B. G. 7, 53; Liv. 30, 15, 4 al.— Hence,of order, finally, lastly, = denique: inventa componere; tum ornare oratione; post memoria sepire;b.ad extremum agere cum dignitate,
Cic. de Or. 1, 31, 142.—In Liv., to the last degree, quite: improbus homo, sed non ad extremum perditus, 23, 2, 3; cf.:10.consilii scelerati, sed non ad ultimum dementis,
id. 28, 28, 8.—Quem ad finem? To what limit? How far? Cic. Cat. 1, 1; id. Verr. 5, 75.—11.Quem ad modum, v. sub h. v.► a.Ad (v. ab, ex, in, etc.) is not repeated like some other prepositions with interrog. and relative pronouns, after nouns or demonstrative pronouns:b.traducis cogitationes meas ad voluptates. Quas? corporis credo,
Cic. Tusc. 3, 17, 37 (ubi v. Kuhner).—Ad is sometimes placed after its substantive:c.quam ad,
Ter. Phorm. 3, 2, 39:senatus, quos ad soleret, referendum censuit,
Cic. N. D. 2, 4:ripam ad Araxis,
Tac. Ann. 12, 51;or between subst. and adj.: augendam ad invidiam,
id. ib. 12, 8.—The compound adque for et ad (like exque, eque, and, poet., aque) is denied by Moser, Cic. Rep. 2, 15, p. 248, and he reads instead of ad humanitatem adque mansuetudinem of the MSS., hum. atque mans. But adque, in acc. with later usage, is restored by Hand in App. M. 10, p. 247, adque haec omnia oboediebam for atque; and in Plaut. Capt. 2, 3, 9, utroque vorsum rectum'st ingenium meum, ad se adque illum, is now read, ad te atque ad illum (Fleck., Brix).II.In composition.A.Form. According to the usual orthography, the d of the ad remains unchanged before vowels, and before b, d, h, m, v: adbibo, adduco, adhibeo, admoveo, advenio; it is assimilated to c, f, g, l, n, p, r, s, t: accipio, affigo, aggero, allabor, annumero, appello, arripio, assumo, attineo; before g and s it sometimes disappears: agnosco, aspicio, asto: and before qu it passes into c: acquiro, acquiesco.—But later philologists, supported by old inscriptions and good MSS., have mostly adopted the following forms: ad before j, h, b, d, f, m, n, q, v; ac before c, sometimes, but less well, before q; ag and also ad before g; a before gn, sp, sc, st; ad and also al before l; ad rather than an before n; ap and sometimes ad before p; ad and also ar before r; ad and also as before s; at and sometimes ad before t. In this work the old orthography has commonly been retained for the sake of convenient reference, but the better form in any case is indicated.—B.Signif. In English up often denotes approach, and in many instances will give the force of ad as a prefix both in its local and in its figurative sense.1.Local.a. b.At, by: astare, adesse.—c. d.Up (cf. de- = down, as in deicio, decido): attollo, ascendo, adsurgo.—2.Fig.a.To: adjudico, adsentior.—b.At or on: admiror, adludo.—c.Denoting conformity to, or comparison with: affiguro, adaequo.—d.Denoting addition, increase (cf. ab, de, and ex as prefixes to denote privation): addoceo, adposco.—e.Hence, denoting intensity: adamo, adimpleo, aduro, and perhaps agnosco.—f.Denoting the coming to an act or state, and hence commencement: addubito, addormio, adquiesco, adlubesco, advesperascit. See more upon this word in Hand, Turs. I. pp. 74-134. -
10 amoveo
ā-mŏvĕo, mōvi, mōtum, 2, v. a., to remove from, to put or take away, to withdraw (esp. with effort or trouble; syn.: dimoveo, abduco, averto, arceo, repello): proprie amovetur saxum de loco, Don. ad Ter. Ad. 4, 2, 14; cf.:I.amoveamus lapidem de ore putei,
Vulg. Gen. 29, 8; v. amolior.In gen. (class.): me exinde amovit loco. Plaut. Truc. 1, 1, 64:II.Ubi erit empta, ut aliquo ex urbe (eam) amoveas,
id. Ep. 2, 2, 94:testem hanc quom abs te amoveris,
Ter. Hec. 4, 4, 72:Age, tamen ego hunc amovebo,
id. Ad. 4, 2, 14:illum ex istis locis amove,
Cic. Att. 1, 12:juvenes amoverunt eum,
Vulg. Act. 5, 6:lex Porcia virgas ab omnium civium corpore amovit,
Cic. Rab. Perd. 4, 12:Ille est amotus,
Plaut. Bacch. 4, 8, 64:amoto custode,
Prop. 1, 11, 15:amotis longius ceteris,
Curt. 7, 1:alia amovimus ab hostium oculis,
Liv. 5, 51:imagines ex bibliothecis amovere,
Suet. Calig. 34; id. Caes. 68; id. Ner. 47.—Hence: se amovere, to retire, withdraw:te hinc amove,
off with you! Ter. Phorm. 3, 3, 33:e coetu se amovissent,
Liv. 3, 38:qui memet finibus umquam amōrim Ausoniae,
Sil. 17, 224:statuit repente recedere seque e medio quam longissime amovere,
Suet. Tib. 10.— Trop. of abstract ideas, to put away, cast off, etc.:segnitiem amove,
Plaut. As. 2, 1, 6:suspitionem ab aliquo,
id. Trin. 3, 3, 54:socordiamque ex pectore,
id. Ps. 1, 2, 11; so,crapulam,
id. ib. 5, 1, 35:amoto metu,
Ter. And. 1, 2, 10:qui istum amorem ex animo amoveas,
id. ib. 2, 1, 7:opinionem,
id. ib. 3, 2, 30:misericordiam,
Vulg. 2 Macc. 6, 16:amove malitiam a carne,
ib. Eccl. 11, 10:bellum,
Liv. 5, 35:amoto quaeramus seria ludo,
jesting aside, Hor. S. 1, 1, 27 al. — Poet., of time, to take with itself: quaecumque vetustate amovet aetas, * Lucr. 1, 225.—Esp.A.In and after the Aug. per., to take away by stealth, to steal (euphemist. for furari, furtum facere):B.boves Per dolum amotas,
Hor. C. 1, 10, 10:si filia familiares res amoverit,
Dig. 25, 2, 3:aliquid ex heredidate,
ib. 29, 2, 70 al. —In post-Aug. prose (perh. only in Tac.), to banish:amotus Cercinam quattuordecim annis exilium toleravit,
Tac. A. 1, 53:in insulam,
id. ib. 4, 31:Cretam,
id. ib. 4, 21:aemulationis suspectos per nomen obsidum amovere,
id. ib. 13, 9; 14, 57. -
11 ara
āra, ae, f. (Osc. form aasa; Umbr. asa: PELLEX. ASAM. IVNONIS. NE. TAGITO., Lex Numae ap. Gell. 4, 3, 3; cf. Serv. ad Verg. A. 4, 219; Macr. S. 3, 2) [perh. Sanscr. ās, Gr. hêmai, Dor. hêsmai = to sit, as the seat or resting-place of the victim or offering; v. Curt. p. 381 sq.], an altar.I.Lit.: Jovis aram sanguine turpari, Enn. ap. Cic. Tusc. 1, 35, 85 (Trag. v. 125 Vahl.):II.Inde ignem in aram, ut Ephesiae Dianae laeta laudes,
Plaut. Mil. 2, 5, 1:omnīs accedere ad aras... aras sanguine multo Spargere,
Lucr. 5, 1199 sq.; so id. 1, 84:turicremas aras,
id. 2, 353 (adopted by Verg. A. 4, 453);2, 417: multo sanguine maesti Conspergunt aras adolentque altaria donis,
id. 4, 1237 al.:ara Aio Loquenti consecrata,
Cic. Div. 1, 45, 101:ara condita atque dicata,
Liv. 1, 7; cf. Suet. Claud. 2:ara sacrata,
Liv. 40, 22; cf. Suet. Tib. 14:exstruere,
id. Aug. 15; so Vulg. 4 Reg. 21, 4:construere,
ib. 2 Par. 33, 3:facere,
ib. ib. 33, 15:erigere,
ib. Num. 23, 4:aedificare,
ib. 3 Reg. 14, 23:ponere,
ib. ib. 16, 32:destruere,
ib. Exod. 34, 13, and ib. Jud. 6, 25:subvertere,
ib. Deut. 7, 5:dissipare,
ib. ib. 12, 3:suffodere,
ib. Jud. 31, 32:demolire,
ib. Ezech. 6, 4:depopulari, ib. Osee, 10, 2: interibunt arae vestrae,
ib. Ezech. 6, 6 et saep.—Altars were erected not only in the temples, but also in the streets and highways, in the open air, Plaut. Aul. 4, 1, 20.—Esp. were altars erected in the courts of houses (impluvia), for the family gods (Penates), while the household gods (Lares) received offerings upon a small hearth (focus) in the family hall (atrium); hence, arae et foci, meton. for home, or hearth and home, and pro aris et focis pugnare, to fight for altars and fires, for one's dearest possessions:urbem, agrum, aras, focos seque dedere,
Plaut. Am. 1, 1, 71:te amicum Deiotari regis arae focique viderunt,
Cic. Deiot. 3:de vestris conjugibus ac liberis, de aris ac focis, decernite,
id. Cat. 4, 11, 24; id. Sest. 42:nos domicilia, sedesque populi Romani, Penates, aras, focos, sepulcra majorum defendimus,
id. Phil. 8, 3:patriae, parentibus, aris atque focis bellum parare,
Sall. C. 52, 3:pro patriā, pro liberis, pro aris atque focis suis cernere,
id. ib. 59, 5:sibi pro aris focisque et deūm templis ac solo, in quo nati essent, dimicandum fore,
Liv. 5, 30 et saep.—Criminals fled to the altars for protection, Don. ad Ter. Heaut. 5, 2, 22:interim hanc aram occupabo,
Plaut. Most. 5, 1, 45:Priamum cum in aram confugisset, hostilis manus interemit,
Cic. Tusc. 1, 35, 85:eo ille confugit in arāque consedit,
Nep. Paus. 4, 4:Veneris sanctae considam vinctus ad aras: haec supplicibus favet,
Tib. 4, 13, 23.—Hence, trop., protection, refuge, shelter:tamquam in aram confugitis ad deum,
Cic. N. D. 3, 10, 25:ad aram legum confugere,
id. Verr. 2, 2, 3:hic portus, haec ara sociorum,
id. ib. 2, 5, 48; Ov. Tr. 4, 5, 2; 5, 6, 14; id. H. 1, 110; id. P. 2, 8, 68.—One who took an oath was accustomed to lay hold of the altar, in confirmation of it, Plaut. Rud. 5, 2, 46:qui si aram tenens juraret, crederet nemo,
Cic. Fl. 36, 90; Nep. Hann. 2, 4 (cf. Liv. 21, 1):tango aras, medios ignes et numina testor,
Verg. A. 12, 201; 4, 219: ara sepulcri, a funeral pile, regarded as an altar, Verg. A. 6, 177; Sil. 15, 388.—Meton.A.The Altar, a constellation in the southern sky, Gr. Thutêrion (Arat. 403 al.): Aram, quam flatu permulcet spiritus austri, poët. ap. Cic. N. D. 2, 44, 114; so Cic. Arat. 202; 213 Orell.; Hyg. Astr. 2, 39, and id. ib. 3, 38:B.pressa,
i. e. low in the south, Ov. M. 2, 139. —Arae, The Altars.a.Rocky cliffs in the Mediterranean Sea, between Sicily Sardinia and Africa, so called from their shape, Varr. ap. Serv. ad Verg. A. 1, 108;b.Quadrig. Ann. ib.: saxa vocant Itali, mediis quae in fluctibus, Aras,
Verg. A. 1, 109.—Arae Philaenorum, v. Philaeni.—III.Transf., in gen., a monument of stone:ara virtutis,
Cic. Phil. 14, 13:Lunensis ara,
of Lunensian marble, Suet. Ner. 50 fin. —Also [p. 150] a tombstone:ARAM D. S. P. R. (de suā pecuniā restituit),
Inscr. Orell. 4521; so ib. 4522; 4826. -
12 bustum
bustum, i, n. [buro = uro, whence also comburo; cf. burrus, red], orig. the place where the bodies of the dead were burned and buried; later also, in gen., for a tomb: bustum proprie dicitur locus, in quo mortuus est combustus et sepultus... ubi vero combustus quis tantummodo, alibi vero est sepultus, is locus ab urendo ustrina vocatur; sed modo busta sepulchra appellamus, Paul. ex Fest. p. 32 Müll.; cf. Serv. ad Verg. [p. 256] A. 3, 22; 11, 201; Inscr. Murat. 1514, 3.I.The place of burning and burying; the funeral-pyre after the burning of the body:II.semiustaque servant Busta neque avelli possunt,
Verg. A. 11, 201 Don. ad loc.; Lucr. 3, 906; Stat. S. 5, 1, 226; cf. Cic. Leg. 2, 26, 64.—Transf.A.In gen., a mound, tomb (most freq. in the poets):2.in busto Achilli,
Plaut. Bacch. 4, 9, 14: si quis bustum (nam id puto appellari tumbon) violarit, Solon ap. Cic. Leg. 2, 26, 64; Cic. Phil. 14, 13, 34; id. Tusc. 5, 35, 101; id. Att. 7, 9, 1; Cat. 64, 363; Verg. A. 11, 850; 12, 863; * Hor. C. 3, 3, 40; Prop. 3 (4), 6, 29; 1, 19, 21; 2 (3), 13, 33; Ov. M. 4, 88; 13, 452 al.; Suet. Caes. 84; id. Ner. 33, 38; Luc. 8, 748 —Trop., of things that, like a tomb, give up a body to destruction; so of the maw of an animal that eats men:B.viva videns vivo sepeliri viscera busto,
seeing the living body enclosed in the living grave, Lucr. 5, 991.—So of Tereus, who devoured his son:flet modo, seque vocat bustum miserabile nati,
Ov. M. 6, 665.—Sarcastically, of one who annulled the laws:bustum legum omnium ac religionum,
Cic. Pis. 5, 11; and:bustum rei publicae,
id. ib. 4, 9.—Of a battle-field:civilia busta Philippi,
Prop. 2, 1, 27 Kuin.—Ad Busta Gallica, a place in Rome, so called from the Gauls who were burned and buried there, Varr. L. L. 5, § 157 Müll.; Liv. 5, 48, 3; 22, 14, 11.—C. D.The burned body itself, the ashes, Stat. Th. 12, 247. -
13 commendo
com-mendo ( conm-), āvi, ātum, 1, v. a. [1. mando], to commit to one for preservation, protection, etc., to intrust to one ' s charge, commit to one ' s care, commend to.I.Prop.A.Lit., implying a physical delivery, to deposit with, intrust to; constr. aliquem or aliquid alicui, or absol.:B.commendare nihil aliud est quam deponere,
Dig. 50, 16, 186:Oratorem meum—sic enim inscripsi— Sabino tuo commendavi,
Cic. Fam. 15, 20, 1:sacrum sacrove commendatum qui clepsit rapsitve parricida esto,
id. Leg. 2, 9, 22; 2, 16, 40:nummos alicui,
Dig. 16, 3, 24:corpus alicui loco,
Paul. Sent. 1, 21, 4:CORPORA SARCOPHAGO,
Inscr. Orell. 4370.— Poet.:semina sulcis,
Sil. 15, 541.—With apud or ad and acc. (rare and post-class.): Demetrius duos filios apud Gnidium hospitem suum cum magno auri pondere commendaverat, [p. 377] Just. 35, 2, 1:cujus beneficio ad sororem Medeam est commendatus,
Hyg. Fab. 3.—Trop.:2.ego me tuae commendo et committo fidei,
Ter. Eun. 5, 2, 47 (cf.:bona nostra haec tibi permitto et tuae mando fide,
id. And. 1, 5, 61); so,commendare se patri in clientelam et fidem,
id. Eun. 5, 8, 9; 3, 5, 29:tibi ejus omnia negotia, libertos, procuratores, familiam,
Cic. Fam. 1, 3, 2:vos sum testatus, vobis me ac meos commendavi,
id. Dom. 57, 145:totum me tuo amori fideique,
id. Att. 3, 20, 2:tibi suos testamento liberos,
id. Fin. 3, 2, 9:simul atque natum sit animal, ipsum sibi conciliari et commendari ad se conservandum,
id. ib. 3, 5, 16; * Cat. 15, 1; Ov. M. 6, 495:aliquem diis,
Tac. A. 4, 17; cf. id. ib. 15, 23:rempublicam patribus,
id. H. 1, 90; Suet. Aug. 56.— Trop.: aliquid litteris, to commit to writing, Brut. ap. Cic. Fam. 11, 10, 2:historiam immortalitati,
Cic. de Or. 2, 9, 36:nomen tuum immortalitati,
id. Fam. 10, 12, 5; cf.:nomen suum posteritati,
Curt. 9, 3, 5:eum sempiternae gloriae,
Cic. Fam. 5, 12, 6: se fugae, Auct. B. Afr. 34.—Esp., of the dying, to commend children, parents, etc., to the care of others:II.is, qui morti addictus esset, paucos sibi dies commendandorum suorum causā postulavisset,
Cic. Off. 3, 10, 46:hi de suā salute desperantes... parentes suos commendabant, si quos ex eo periculo fortuna servare potuisset,
Caes. B. C. 2, 41:ille tibi moriens nos commendavit senex,
Ter. Ad. 3, 4, 11; Prop. 4 (5), 11, 73:tibi suos testamento liberos,
Cic. Fin. 3, 2, 9.—In gen., to commend or recommend, i. e. to procure favor for, to make agreeable, to set off with advantage, to grace (class.):A.principes undique convenire et se civitatesque suas Caesari commendare coeperunt,
Caes. B. G. 3, 27 fin.;Auct. B. G. 8, 50: P. Rutilii adulescentiam ad opinionem et conscientiae et juris scientiae P. Mucii commendavit domus,
Cic. Off. 2, 13, 47:(vox) quae una maxime eloquentiam vel commendat vel sustinet,
id. de Or. 1, 59, 252; cf.:nullā re unā magis oratorem commendari quam verborum splendore et copiā,
id. Brut. 59, 216; id. Att. 13, 19, 2; Quint. 6, 1, 21:adfectus nemo historicorum commendavit magis,
id. 10, 1, 101:quod me Lucanae commendet amicae,
Hor. Ep. 1, 15, 21:marmora commendantur maculis aut coloribus,
Plin. 36, 6, 8, § 49:compluresque tribuni militum ad Caesarem veniunt seque ei commendant,
Caes. B. C. 1, 74:hoc idcirco commemoratum a te puto, uti te infimo ordini commendares,
Cic. Phil. 2, 2, 3:se civibus impiis,
id. ib. 5, 1, 3:cum se numeris commendat et arte,
Hor. Ep. 2, 1, 261:se tonsā cute,
id. ib. 1, 18, 7:his factis abunde se posteritati commendasset,
Val. Max. 5, 1, ext. 2.—Hence, commendātus, a, um, P. a.Commended, recommended to:B.quae res gloriosior? quae commendatior erit memoriae hominum sempiternae?
Cic. Phil. 2, 13, 32; id. Balb. 18, 43:ceteris rebus habeas eos a me commendatissimos,
id. Fam. 12, 26, 2; 2, 8, 3; 13, 10, 2; 13, 64, 1.—Agreeable, approved, distinguished, valued:vultus commendatior,
Petr. 110, 5:calami,
Plin. 16, 36, 65, § 161:fama commendatior,
id. 25, 10, 81, § 130. -
14 condono
con-dōno, āvi, ātum, 1, v. a.I.Aliquid (aliquem) alicui, to give something to one, to present, deliver up (in good prose; most freq. in Cic.; not in Quint.).A.In gen.1.Prop.:2.pallam,
Plaut. Men. 4, 2, 94:pateram tibi,
id. Am. 1, 3, 38:apothecas hominibus nequissimis,
Cic. Phil. 2, 27, 67:omnia certis hominibus (corresp. with dare),
id. Agr. 2, 6, 15:facultas agrorum suis latronibus condonandi,
id. Phil. 5, 3, 6 Wernsd. N. cr. (cf. Zumpt, Gram. §661): hereditatem alicui (praetor),
to adjudge, id. Verr. 2, 1, 41, § 105.—Trop., to give up, surrender, deliver up, sacrifice, devote, bring as an offering:B.aliquid dicioni, judicio potestatique alicujus permittere et condonare,
Cic. Agr. 2, 15, 39:aliquid potentiae alicujus,
id. Fam. 5, 18, 2:consuli totam Achaiam,
id. Dom. 23, 60:aliquem cruci,
Plaut. Rud. 4, 4, 26:omnes inimicitias rei publicae,
Cic. Phil. 5, 18, 50:ne patiamini M. Caelium libidini muliebri condonatum,
id. Cael. 32, 78: ut M. Aemilius cum suā dignitate omni... vanissimae genti condonetur, id. Scaur. 22, 45; cf.:seque vitamque suam reipublicae,
Sall. J. 79, 9:suum dolorem ejus voluntati ac precibus,
Caes. B. G. 1, 20.—Esp., to give a debt to one, i. e. to remit, acquit from.1.Prop.:2.pecunias creditas debitoribus,
Cic. Off. 2, 22, 78.—More freq.,Trop.a.To pardon, remit an offence:b.ut crimen hoc nobis condonetis,
Cic. Mil. 2, 6:uti Jugurthae scelus condonaretur,
Sall. J. 27, 2.—To pardon, refrain from punishing a crime out of regard or favor: meam animadversionem et supplicium, quo usurus eram in eum, remitto tibi et condono, Vatin. ap. Cic. Fam. 5, 10, 2:II.alterius lubidini malefacta condonare,
Sall. C. 52, 8:tres fratres non solum sibi ipsis, neque his tot ac talibus viris, neque nobis necessariis suis, sed etiam rei publicae condonaveris,
Cic. Lig. 12, 36:non sibi ac defensioni suae condonatum esse Oppianicum,
id. Clu. 39, 109:datus est tibi ille, condonatus est ille,
id. Planc. 31, 75; id. Fam. 13, 73, 2:filium sibi,
Liv. 3, 12, 8:unum tot Claudiis deprecantibus,
id. 3, 58, 3:Divitiaco fratri (sc. Dumnorigem),
Caes. B. G. 1, 20 fin. —Aliquem aliquid or absol., to present one with something (only in the foll. exs.):si quam (rem) debes, te condono,
Plaut. Bacch. 5, 2, 24; so id. Pers. 5, 2, 36:argentum, quod habes, condonamus te,
Ter. Phorm. 5, 8, 54: aurum aliquem, Afran. ap. Non. p. 497, 29.— Pass. impers., with acc. of thing:habeo alia multa quae nunc condonabitur,
Ter. Eun. prol. 17. -
15 confero
confĕro, contŭli, collātum (conl-), conferre, v. a.I.To bring, bear, or carry together, to collect, gather (freq. and class.).A.In gen.:B.ligna circa casam,
Nep. Alcib. 10, 4:arma,
Vell. 2, 114, 4:cibos ore suo (aves),
Quint. 2, 6, 7:undique collatis membris,
Hor. A. P. 3 al.:sarcinas in unum locum,
Caes. B. G. 1, 24; cf. id. ib. 2, 25:collatis militaribus signis,
id. ib. 7, 2:ut premerer sacrā Lauroque collatāque myrto,
Hor. C. 3, 4, 19:quo (sc. in proximum horreum) omne rusticum instrumentum,
Col. 1, 6, 7:illuc (sc. in castella) parentes et conjuges,
Tac. A. 4, 46 fin.:dentes in corpore (canes),
Ov. M. 3, 236:materiam omnem, antequam dicere ordiamur,
Quint. 3, 9, 8:summas (scriptorum) in commentarium et capita,
id. 10, 7, 32:plura opera in unam tabulam,
id. 8, 5, 26:quae in proximos quinque libros conlata sunt,
id. 8, prooem. 1: res Romanas Graeco peregrinoque sermone in historiam, Just. pr. 1; cf. Suet. Caes. 44; cf. I. B. 5. infra.; Quint. 4, 1, 23:rogus inimicis collatus manibus,
Petr. 115 fin. —In partic.1.To collect money, treasures, etc., for any object, to bring offerings, contribute:b.dona mihi,
Plaut. Men. 1, 2, 20:contulit aes populus,
Ov. F. 4, 351;so freq. on monuments: AERE CONLATO,
Inscr. Orell. 3648; 74; Suet. Aug. 59:EX AERE CONLATO,
Inscr. Orell. 3991:aurum argentumque in publicum,
Liv. 28, 36, 3:munera ei,
Nep. Ages. 7, 3:tributa quotannis ex censu,
Cic. Verr. 2, 2, 53, § 131:conferre eo minus tributi,
Liv. 5, 20, 5:in commune,
Cic. Verr. 2, 2, 59, § 145; id. Quint. 3, 12:quadringena talenta quotannis Delum,
Nep. Arist. 3, 1:(pecunia) ad ejus honores conlata,
Cic. Fl. 25, 59:ad honorem tuum pecunias maximas contulisse,
id. Verr. 2, 2, 65, § 157:sextantes in capita,
Liv. 2, 33, 11:pecunias,
Suet. Caes. 19; id. Aug. 57; 30; Just. 3, 6:vinum alius, alius mel,
Dig. 41, 1, 7; 47, 7, 3 pr.:sua bona in medium,
ib. 37, 6, 1 pr.:magnam partem patrimonii alicui rei,
ib. 50, 4, 5:cum et Socrati collatum sit ad victum,
Quint. 12, 7, 9.— Absol.:nos dabimus, nos conferemus, nostro sumptu, non tuo,
Plaut. Most. 5, 2, 39.—Hence,Trop., like the Gr. sumpherô (v. Lidd. and Scott in h. v. 5.), to be useful, profitable, to profit, serve, be of use to ( = prosum; cf. also conduco, II.; post-Aug., and only in the third person; most freq. in Quint.); constr. with ad, in, the dat., inf., or absol.(α).With ad:* (β).naturane plus ad eloquentiam conferat an doctrina,
Quint. 2, 19, 1; so id. 1, 8, 7; 2, 5, 1; 3, 6, 7 al.; Cels. 6, 6, 1; Col. 12, prooem. § 6; Suet. Tib. 4.—With in:(γ).rursus in alia plus prior (exercitatio) confert,
Quint. 10, 7, 26.—With dat.:(δ).Gracchorum eloquentiae multum contulisse matrem,
Quint. 1, 1, 6; so id. prooem. § 6; 2, 9, 2; 3, 7, 12 al.; Plin. 20, 6, 23, § 54; 20, 23, 98, § 261; 29, 1, 6, § 13; Suet. Vesp. 6.—With subj. inf.:(ε).incipiente incremento confert alterna folia circum obruere,
Plin. 19, 5, 26, § 83.—Absol.:2.multum veteres etiam Latini conferunt, imprimis copiam verborum,
Quint. 1, 8, 8; 2, 5, 16; 4, 2, 123 al.; cf. Sillig ad Plin. 35, 10, 36, § 67.—To bring into connection, to unite, join, connect:b.membris collatis, of an embrace,
Lucr. 4, 1101; cf.ora,
App. M. 5, p. 161, 17:fontes e quibus collatae aquae flumen emittunt,
Curt. 7, 11, 3: capita, to lay heads together (in conferring, deliberating, etc.), Cic. Verr. 2, 3, 12, § 31; Liv. 2, 45, 7: pedem, to go or come with one, Plaut. Merc. 5, 2, 41; so,gradum ( = congredi),
id. Men. 3, 3, 30; id. Ps. 2, 4, 17; Verg. A. 6, 488.—Of chemical union:dissimiles et dispares res in unam potestatem,
Vitr. 2, 6, 4.—Trop.:3.collatis viribus,
Plin. Ep. 8, 14, 17; cf.:conferre vires in unum,
Liv. 33, 19, 7:collata omnium vota in unius salutem,
Plin. Pan. 23, 5:e singulis frustis collata oratio,
Quint. 8, 5, 27; cf. id. 2, 9, 3:velut studia inter nos conferebamus,
id. 4, prooem. § 1.— So esp. of conferences, consultations, etc., to consult together, confer, consider or talk over together:si quid res feret, coram inter nos conferemus,
Cic. Att. 1, 20, 1:sollicitudines nostras inter nos,
id. Fam. 6, 21, 2:rationes,
id. Att 5, 21, 12: familiares sermones cum aliquo, to unite in familiar conversation with, id. Off. 2, 11, 39:cum hoc in viā sermonem contulit,
id. Inv. 2, 4, 14; cf.:cum aliquo aut sermones aut consilia,
id. Phil. 2, 15, 38:consilia ad adulescentes,
Ter. Heaut. 3, 1, 64; cf.:consilia dispersim antea habita,
Suet. Caes. 80:injurias,
to deliberate together concerning, Tac. Agr. 15; Cael. ap. Cic. Fam. 8, 15, 2.— Absol.:omnes sapientes decet conferre et fabulari,
Plaut. Rud. 2, 3, 8.—With a rel.clause:fusi contulerimus inter nos... quid finis,
Cic. Fin. 2, 2, 4:ibi conferentibus, quid animorum Hispanis esset,
Liv. 27, 20, 4.—To bring or join together in a hostile manner, to set together (most freq. in milit. lang.):b.(Galli) cum Fontejo ferrum ac manus contulerunt,
Cic. Font. 5, 12 (1, 2):signa cum Alexandrinis,
id. Pis. 21, 49; cf.:collatis signis depugnare,
Plaut. Cas. 2, 5, 44; Cic. Imp. Pomp. 23, 66:arma cum aliquo,
Nep. Eum. 11, 5; 3, 6; cf.:arma inter se,
Liv. 21, 1, 2:castra cum hoste,
id. 26, 12, 14; cf.:castra castris,
id. 23, 28, 9; 8, 23, 9; Cic. Div. 2, 55, 114; Caes. B. C. 3, 79:pedem cum pede,
to fight foot to foot, Liv. 28, 2, 6; cf.:pede conlato,
id. 6, 12, 10; 10, 29, 6; 26, 39, 12 al.:gradum cum aliquo,
id. 7, 33, 11:pectora luctantia nexu pectoribus,
Ov. M. 6, 242:stat conferre manum Aeneae,
Verg. A. 12, 678:prima movet Cacus collatā proelia dextrā,
Ov. F. 1, 569:collatis cursibus hastas conicere,
Val. Fl. 6, 270:seque viro vir contulit,
Verg. A. 10, 735.— Poet.:inter sese duri certamina belli,
Verg. A. 10, 147:contra conferre manu certamina pugnae,
Lucr. 4, 843:collato Marte,
Ov. M. 12, 379.— Absol.:mecum confer, ait,
fight with me, Ov. M. 10, 603.—Transf. from milit. affairs to lawsuits: pedem, to encounter, come in contact with one, to attack:4.non possum magis pedem conferre, ut aiunt, aut propius accedere?
Cic. Planc. 19, 48:pedem cum singulis,
Quint. 5, 13, 11; cf. id. 8, 6, 51; cf.:qui illi concedi putem utilius esse quod postulat quam signa conferri,
Cic. Att. 7, 5, 5.— Poet.:lites,
to contend, quarrel, Hor. S. 1, 5, 54.—To bring together for comparison, to compare; constr. with cum, inter se, ad, the dat., or acc. only.(α).With cum:(β).quem cum eo (sc. Democrito) conferre possumus non modo ingenii magnitudine sed etiam animi?
Cic. Ac. 2, 23, 73; so id. Verr. 2, 4, 52, § 115:ut non conferam vitam neque existimationem tuam cum illius,
id. ib. 2, 4, 20, § 45; id. Sull. 26, 72:cum maximis minima,
id. Opt. Gen. Or. 6, 17; Quint. 5, 13, 12; 8, 4, 2 al.:nostras leges cum illorum Lycurgo et Dracone et Solone,
Cic. de Or. 1, 44, 197; cf.:illa cum Graeciā,
id. Tusc. 1, 1, 2; v. also d. —With inter se (rare):* (γ).vitam inter se utriusque conferte,
Cic. Rosc. Com. 7, 20.—With ad:(δ).bos ad bovem collatus,
Varr. L. L. 9, § 28 Müll.—With dat.:(ε).tempora praesentia praeteritis,
Lucr. 2, 1166:parva magnis,
Cic. Or. 4, 14:alicui illud,
id. Inv. 2, 50, 151:lanam tinctam Tyriae lacernae,
Quint. 12, 10, 75:ingenia ingeniis,
Sen. Contr. 5, 33:illam puellis,
Prop. 1, 5, 7; 1, 4, 9:nil jucundo amico,
Hor. S. 1, 5, 44:(Pausanias et Lysander) ne minimā quidem ex parte Lycurgi legibus et disciplinae conferendi sunt,
Cic. Off. 1, 22, 76; cf. supra, a.—With acc. only:5.tesseram hospitalem,
Plaut. Poen. 5, 2, 88:conferte Verrem: non ut hominem cum homine comparetis, etc.,
Cic. Verr. 2, 4, 54, § 121:exemplum,
Plaut. Poen. 1, 2, 85; Ter. Ad. 1, 2, 14; Ov. M. 7, 696:nec cum quaereretur gener Tarquinio, quisquam Romanae juventutis ullā arte conferri potuit,
Liv. 1, 39, 4; Suet. Caes. 47:census,
Plin. 7, 48, 49, § 159.—Of documents:haec omnia summā curā et diligentiā recognita et conlata sunt,
Cic. Verr. 2, 2, 77, § 190.—With the idea of shortening by bringing together (cf. colligo), to compress, abridge, condense, make or be brief:6.quam potero in verba conferam paucissima,
Plaut. Men. prol. 6; cf.:in pauca, ut occupatus nunc sum, confer, quid velis,
id. Ps. 1, 3, 44:rem in pauca,
id. Poen. 5, 4, 68; and:in pauca verba,
id. As. 1, 1, 75; id: Pers. 4, 4, 109:totam Academiam... ex duobus libris contuli in quattuor,
Cic. Att. 13, 13, 1:ut in pauca conferam,
id. Caecin. 6, 17:sua verba in duos versus,
Ov. F. 1, 162:ex immensā diffusāque legum copiā optima quaeque et necessaria in paucissimos libros,
Suet. Caes. 44.— [p. 412] *To join in bringing forward, to propose unitedly (as a law; cf.II.fero, II. B. 8. b.): cur enim non confertis, ne sit conubium divitibus et pauperibus,
Liv. 4, 4, 9 Weissenb. ad loc.(Con intens.) To bear, carry, convey, direct a thing somewhere (in haste, for protection, etc.); and conferre se, to betake or turn one's self anywhere, to go (very freq. and class.).A.Prop.1.In gen.(α).With the designation of the goal: quo me miser conferam? Gracch. ap. Cic. de Or. 3, 56, 214:(β). 2.qui cum se suaque omnia in oppidum Bratuspantium contulissent,
Caes. B. G. 2, 13:se suaque eo,
id. ib. 3, 28:se suaque in naves,
Nep. Them. 2, 7 al.:iter Brundisium versus,
Cic. Att. 3, 4 med.; cf.: iter eo, Brut. ap. Cic. Fam. 11, 13, 4:suas rationes et copias in illam provinciam,
id. Imp. Pomp. 7, 17: legiones in mediam aciem, Auct. B. Alex. 39;Auct. B. Afr. 60: quos eodem audita Cannensis clades contulerat,
Liv. 23, 17, 8:parentes illuc,
Tac. A. 4, 46:se Rhodum conferre,
Cic. de Or. 3, 56, 213: se Laodiceam, Lent. ap. Cic. Fam. 12, 14, 4:se Colonas,
Nep. Paus. 3, 3:quo se fusa acies,
Liv. 9, 16, 1 al.:se ad Tissaphernem,
Nep. Alcib. 5, 2; so,se ad Pharnabazum,
id. Con. 2, 1:se in fugam,
Cic. Caecin. 8, 22: sese in pedes, Enn. ap. Non. p. 518, 20; Plaut. Bacch. 3, 1, 7 (cf.:conicere se in pedes,
Ter. Phorm. 1, 4, 13).—Of things:pituita eo se umorve confert,
Cels. 2, 12.—Esp., in Ov. M. (cf. abeo, II.): aliquem in aliquid, to change into, transform to something:B.aliquem in saxum,
Ov. M. 4, 278: versos vultus ( poet. circumlocution for se) in hanc, id. ib. 9, 348:corpus in albam volucrem,
id. ib. 12, 145.—Trop.1.In gen., to bring, turn, direct something to; and conferre se, to turn, apply, devote one's self to, etc.:2.quo mortuo me ad pontificem Scaevolam contuli,
Cic. Lael. 1, 1:(Crassus) cum initio aetatis ad amicitiam se meam contulisset,
id. Brut. 81, 281; id. Fam. 11, 29, 2:qui se ad senatūs auctoritatem, ad libertatem vestram contulerunt,
id. Phil. 4, 2, 5; id. Ac. 1, 9, 34:se ad studium scribendi,
id. Arch. 3, 4:se ad studia litterarum,
id. ib. 7, 16; cf. Suet. Gram. 24:meus pater eam seditionem in tranquillum conferet (the figure taken from the sea when in commotion),
Plaut. Am. 1, 2, 16: verba ad rem, to bring words to actions, i. e. to pass from words to deeds, Ter. Eun. 4, 6, 4; id. Hec. 3, 1, 17:suspitionem in Capitonem,
Cic. Rosc. Am. 35, 100:ut spes votaque sua non prius ad deos quam ad principum aures conferret,
Tac. A. 4, 39:lamentationes suas etiam in testamentum,
id. ib. 15, 68.—More freq., in partic.,With the access. idea of application or communication, to devote or apply something to a certain purpose, to employ, direct, confer, bestow upon, give, lend, grant, to transfer to (a favorite word with Cic.).(α).With dat.:(β).dona quid cessant mihi Conferre?
Plaut. Men. 1, 2, 20:tibi munera,
Prop. 2, 3, 25; Nep. Ages. 7, 3:victoribus praemia,
Suet. Calig. 20:puellae quinquaginta milia nummūm,
Plin. Ep. 6, 32, 2:fructum alio,
Ter. Eun. 3, 1, 60; Dig. 37, 6, 1, § 24.—With ad and acc.:(γ).hostiles exuvias ornatum ad urbis et posterum gloriam,
Tac. A. 3, 72:Mithridates omne reliquum tempus non ad oblivionem veteris belli, sed ad comparationem novi contulit,
Cic. Imp. Pomp. 4, 9:omne studium atque omne ingenium ad populi Romani gloriam laudemque celebrandam,
id. Arch. 9, 19; id. Fam. 10, 1, 3:omnem meam curam atque operam ad philosophiam,
id. ib. 4, 3, 4:omnem tuum amorem omnemque tuam prudentiam... confer ad eam curam,
id. Att. 7, 1, 2:animum ad fodiendos puteos, Auct. B. Alex. 9: ad naturae suae non vitiosae genus consilium vivendi omne,
Cic. Off. 1, 33, 120:orationem omnem ad misericordiam,
id. Lig. 1, 1.—With in:(δ).omnes curas cogitationesque in rem publicam,
Cic. Off. 2, 1, 2:diligentiam in valetudinem tuam,
id. Fam. 16, 4, 4:praedas ac manubias suas non in monumenta deorum immortalium, neque in urbis ornamenta conferre, sed, etc.,
id. Agr. 2, 23, 60:in eos, quos speramus nobis profuturos, non dubitamus officia conferre,
id. Off. 1, 15, 48; so,plurimum benignitatis in eum,
id. ib. 1, 16, 50; id. Lael. 19, 70: curam restituendi Capitolii in L. Vestinum confert, i. e. assigns to, charges with, Tac. H. 4, 53:in unius salutem collata omnium vota,
Plin. Pan. 23, 5.—With erga:3.commemoratio benevolentiae ejus, quam erga me a pueritiā contulisses,
Cic. Fam. 10, 5, 1.—With aliquid ad or in aliquem or aliquid, to refer or ascribe something to a person or thing as its possessor, author (in a good, and freq. in a bad sense), to attribute, impute, assign, ascribe to one, to lay to the charge of:4.species istas hominum in deos,
Cic. N. D. 1, 27, 77:res ad imperium deorum,
Lucr. 6, 54:permulta in Plancium, quae ab eo numquam dicta sunt, conferuntur... Stomachor vero, cum aliorum non me digna in me conferuntur,
Cic. Planc. 14, 35; id. Fam. 5, 5, 2:mortis illius invidiam in L. Flaccum,
id. Fl. 17, 41:suum timorem in rei frumentariae simulationem angustiasque itinerum,
Caes. B. G. 1, 40:sua vitia et suam culpam in senectutem,
Cic. Sen. 5, 14:hanc ego de re publicā disputationem in Africani personam et Phili contuli,
id. Att. 4, 16, 2.—So esp.:culpam in aliquem,
Plaut. Am. 2, 2, 156; Ter. Eun. 2, 3, 97; Cic. Att. 9, 2, a, 1:causam in aliquem,
id. ib. 12, 31, 1; Liv. 5, 11, 6; cf.:causam in tempus,
Cic. de Or. 3, 61, 228.—To transfer to a fixed point of time, fix, assign, refer, appoint, put off, defer, postpone (cf. differo):5.Carthaginis expugnationem in hunc annum,
Liv. 27, 7, 5: in posterum diem iter suum contulit, Brut. ap. Cic. Fam. 11, 13, 3:omnia in mensem Martium,
Cic. Att. 6, 1, 24:aliquid in ambulationis tempus,
id. Q. Fr. 3, 3, 1:eam pecuniam in rei publicae magnum aliquod tempus,
id. Off. 3, 24, 93:quod in longiorem diem conlaturus fuisset,
Caes. B. G. 1, 40 fin.:alicujus consulatum in annum aliquem,
Plin. Pan. 61.—Rarely of place:idoneum locum in agris nactus... ibi adventum expectare Pompei eoque omnem belli rationem conferre constituit,
Caes. B. C. 3, 81 fin. —To bring on, cause, occasion, induce:pestem alicui,
Col. 1, 5, 4:candorem mollitiamque,
Plin. 35, 15, 50, § 175. -
16 conmendo
com-mendo ( conm-), āvi, ātum, 1, v. a. [1. mando], to commit to one for preservation, protection, etc., to intrust to one ' s charge, commit to one ' s care, commend to.I.Prop.A.Lit., implying a physical delivery, to deposit with, intrust to; constr. aliquem or aliquid alicui, or absol.:B.commendare nihil aliud est quam deponere,
Dig. 50, 16, 186:Oratorem meum—sic enim inscripsi— Sabino tuo commendavi,
Cic. Fam. 15, 20, 1:sacrum sacrove commendatum qui clepsit rapsitve parricida esto,
id. Leg. 2, 9, 22; 2, 16, 40:nummos alicui,
Dig. 16, 3, 24:corpus alicui loco,
Paul. Sent. 1, 21, 4:CORPORA SARCOPHAGO,
Inscr. Orell. 4370.— Poet.:semina sulcis,
Sil. 15, 541.—With apud or ad and acc. (rare and post-class.): Demetrius duos filios apud Gnidium hospitem suum cum magno auri pondere commendaverat, [p. 377] Just. 35, 2, 1:cujus beneficio ad sororem Medeam est commendatus,
Hyg. Fab. 3.—Trop.:2.ego me tuae commendo et committo fidei,
Ter. Eun. 5, 2, 47 (cf.:bona nostra haec tibi permitto et tuae mando fide,
id. And. 1, 5, 61); so,commendare se patri in clientelam et fidem,
id. Eun. 5, 8, 9; 3, 5, 29:tibi ejus omnia negotia, libertos, procuratores, familiam,
Cic. Fam. 1, 3, 2:vos sum testatus, vobis me ac meos commendavi,
id. Dom. 57, 145:totum me tuo amori fideique,
id. Att. 3, 20, 2:tibi suos testamento liberos,
id. Fin. 3, 2, 9:simul atque natum sit animal, ipsum sibi conciliari et commendari ad se conservandum,
id. ib. 3, 5, 16; * Cat. 15, 1; Ov. M. 6, 495:aliquem diis,
Tac. A. 4, 17; cf. id. ib. 15, 23:rempublicam patribus,
id. H. 1, 90; Suet. Aug. 56.— Trop.: aliquid litteris, to commit to writing, Brut. ap. Cic. Fam. 11, 10, 2:historiam immortalitati,
Cic. de Or. 2, 9, 36:nomen tuum immortalitati,
id. Fam. 10, 12, 5; cf.:nomen suum posteritati,
Curt. 9, 3, 5:eum sempiternae gloriae,
Cic. Fam. 5, 12, 6: se fugae, Auct. B. Afr. 34.—Esp., of the dying, to commend children, parents, etc., to the care of others:II.is, qui morti addictus esset, paucos sibi dies commendandorum suorum causā postulavisset,
Cic. Off. 3, 10, 46:hi de suā salute desperantes... parentes suos commendabant, si quos ex eo periculo fortuna servare potuisset,
Caes. B. C. 2, 41:ille tibi moriens nos commendavit senex,
Ter. Ad. 3, 4, 11; Prop. 4 (5), 11, 73:tibi suos testamento liberos,
Cic. Fin. 3, 2, 9.—In gen., to commend or recommend, i. e. to procure favor for, to make agreeable, to set off with advantage, to grace (class.):A.principes undique convenire et se civitatesque suas Caesari commendare coeperunt,
Caes. B. G. 3, 27 fin.;Auct. B. G. 8, 50: P. Rutilii adulescentiam ad opinionem et conscientiae et juris scientiae P. Mucii commendavit domus,
Cic. Off. 2, 13, 47:(vox) quae una maxime eloquentiam vel commendat vel sustinet,
id. de Or. 1, 59, 252; cf.:nullā re unā magis oratorem commendari quam verborum splendore et copiā,
id. Brut. 59, 216; id. Att. 13, 19, 2; Quint. 6, 1, 21:adfectus nemo historicorum commendavit magis,
id. 10, 1, 101:quod me Lucanae commendet amicae,
Hor. Ep. 1, 15, 21:marmora commendantur maculis aut coloribus,
Plin. 36, 6, 8, § 49:compluresque tribuni militum ad Caesarem veniunt seque ei commendant,
Caes. B. C. 1, 74:hoc idcirco commemoratum a te puto, uti te infimo ordini commendares,
Cic. Phil. 2, 2, 3:se civibus impiis,
id. ib. 5, 1, 3:cum se numeris commendat et arte,
Hor. Ep. 2, 1, 261:se tonsā cute,
id. ib. 1, 18, 7:his factis abunde se posteritati commendasset,
Val. Max. 5, 1, ext. 2.—Hence, commendātus, a, um, P. a.Commended, recommended to:B.quae res gloriosior? quae commendatior erit memoriae hominum sempiternae?
Cic. Phil. 2, 13, 32; id. Balb. 18, 43:ceteris rebus habeas eos a me commendatissimos,
id. Fam. 12, 26, 2; 2, 8, 3; 13, 10, 2; 13, 64, 1.—Agreeable, approved, distinguished, valued:vultus commendatior,
Petr. 110, 5:calami,
Plin. 16, 36, 65, § 161:fama commendatior,
id. 25, 10, 81, § 130. -
17 convenio
I.To come together, meet together, assemble (class. and freq.).A.In gen.:2.milites, qui ex provinciā convenerant,
Caes. B. G. 1, 8:omnes... eo convenerant,
id. ib. 3, 16:totius fere Galliae legati ad Caesarem gratulatum convenerunt,
id. ib. 1, 30:quanto multitudo hominum ad hoc judicium,
Cic. Rosc. Am. 5, 11:amici privatique hospites ad eum defendendum convenerunt,
Nep. Timoth. 4, 2:ad clamorem hominum,
Caes. B. G. 4, 37:ad delectationem,
Quint. 3, 4, 6:Pericles, cum haberet collegam Sophoclem, iique de communi officio convenissent,
id. Off. 1, 40, 144:nunc ita convenimus, ut possemus dicere, etc.,
id. Phil. 3, 2, 5:quoniam convenimus ambo,
Verg. E. 5, 1; id. A. 1, 361 al.—With the place to or at which, usu. designated by in and acc.:mei capitis servandi causā Romam Italia tota convenit,
Cic. Pis. 15, 34; id. Div. 2, 23, 50:unum in locum omnes,
Caes. B. G. 4, 19:in coetus scholarum,
Quint. 2, 9, 2:in consilium frequentes,
Cic. Verr. 2, 2, 29, § 71:reguli in unum convenere,
Sall. J. 11, 2:tribuni plebis non desistebant clam inter se convenire,
Cic. Agr. 2, 5, 12:et ex proximis hibernis et a Caesare conventura subsidia,
Caes. B. G. 5, 28 fin.: convenientis manus dissipare, Auct. B. G. 8, 6.—Rarely with in and abl., or with advv. of place (mostly post-Aug.):uno in loco omnes adversariorum copiae convenissent,
Cic. Div. 2, 24, 52 B. and K.; cf.: quanta illic multitudo convenisse dicebatur, id. Verr. 2, 2, 66, § 160 B. and K. (al. illuc):in coloniā Agrippiensi in domum privatam conveniunt,
Tac. H. 4, 55.—Transf., of inanim. and abstr. subjects:B.munera multa huc ab amatoribus,
Plaut. Ps. 1, 2, 44:huc convenit utrumque bivium,
Plin. 6, 28, 32, § 144; cf.:oppi dum in quo omnis negotiatio ejus (Arabiae) convenit,
id. 6, 28, 32, § 157:cum multae causae convenisse unum in locum atque inter se congruere videntur,
Cic. Rosc. Am. 22, 62; so id. ad Q. Fr. 1, 4, 4.—In partic.1.Publicist. t. t. of civil communities which belong in jurisdiction to some chief city:2.ex his civitatibus, quae in id forum convenirent,
Cic. Verr. 2, 2, 15, § 38:Carthaginem conveniunt populi LXV.,
Plin. 3, 3, 4, § 25; cf.:ibi Aethiopicae convenere naves,
id. 5, 28, 29, § 105.—Jurid. t. t.:3.in manum, of a woman who in marriage (by usus, confarreatio, or coëmptio, q. v.) comes into the hands (manus) of her husband,
Cic. Fl. 34, 84; id. Top. 3, 14; Quint. 5, 10, 62; Gai Inst. 3, 84:viro in manum,
Cic. Top. 4, 23:in manum flaminis,
Tac. A. 4, 16 et saep.—In the same sense: in matrimonium alicujus,
Dig. 45, 1, 121, § 1:in matrimonium cum viro,
to marry, Gell. 18, 6, 8; or, in nuptias, Cod. Th. 3, 7, 11.—Act., to go to one to speak to him, make a request of him, etc., to address, accost, meet, visit:b.haut multos homines nunc videre et convenire quam te mavellem,
Plaut. Mil. 2, 2, 16; id. Pers. 5, 2, 74 al.; Ter. And. 1, 3, 22:(Helvetii) cum eum (sc. Caesarem) in itinere convenissent,
Caes. B. G. 1, 27:adversarios ejus,
Nep. Dion, 8, 3:illum Atilium,
Cic. Rosc. Am. 18, 50:neminem conveni—convenio autem cottidie plurimos—quin omnes, etc.,
id. Fam. 9, 14, 1:Bruti pueri Laodiceae me convenerunt,
id. ib. 3, 7, 1.— Pass.:Balbus tantis pedum doloribus afficitur, ut se conveniri nolit,
Cic. Fam. 6, 19, 2:nec eum (Lentulum) a minore Balbo conventum,
id. Att. 9, 6, 1:quod conveniundi patris me tempus capere jubebat,
Ter. Phorm. 5, 4, 9; Cic. Fam. 1, 8, 7; Nep. Dion, 9, 3 al. — Absol.:aditum petentibus conveniendi non dabat,
Nep. Paus. 3, 3.—Jurid. t. t., to meet one judicially, to sue, bring an action against, summon before a tribunal:II.ut heredes ex stipulatu conveniri possint,
Dig. 10, 2, 20; 50, 1, 17:de peculio,
Paul. Sent. 2, 31:pro parte dimidiā,
Dig. 17, 1, 59 et saep.—Also with abstr. objects:dolum aut culpam eorum,
Dig. 26, 7, 38:nomen,
ib. 42, 1, 15.Pregn.A.To come together, to unite, join, combine, couple (cf. coëo, II.).1.Lit., so mostly of the coition of animals, Lucr. 2, 922; Plin. 11, 24, 29, § 85; App. M. 6, p. 177, 38 al.—Of the union of atoms:2.Tandem conveniant ea (primordia) quae convecta repente Magnarum rerum fiunt exordia,
Lucr. 5, 429.—Trop.a.With personal subject, to agree with in wishes, decisions, etc., to accord, harmonize (rare;b.late Lat.),
Hyg. Astr. 2, 4; Dig. 9, 2, 27, § 29; Paul. Sent. 1, 1, § 5 (but in Plaut. Ps. 1, 5, the v. 130 is spurious; v. Ritschl, prol. ad Trin. p. 131).—Far more freq.,Res convenit or impers. convenit, it is agreed upon, or there is unanimity in respect to something, the matter is decided.(α).Res convenit, constr. alicui cum aliquo, inter aliquos, or absol.:(β).cum his mihi nec locus nec sermo convenit,
Plaut. Ps. 4, 7, 10:haec fratri mecum non conveniunt neque placent,
Ter. Ad. 1, 1, 34:de dote mecum conveniri nil potest,
Plaut. Trin. 2, 4, 168:hoc mihi cum tuo fratre convenit,
Cic. Fin. 5, 29, 87; Liv. 2, 39, 8; Quint. 3, 6, 91:pax, quae cum T. Quinctio convenisset,
Liv. 34, 43, 2; cf.:pax convenit,
Sall. J. 38 fin.; Liv. 1, 3, 5; 30, 43, 8:in eas condiciones cum pax conveniret,
id. 29, 12, 14 al.; and:cum imperatoribus Romanis pacem conventam fuisse,
Sall. J. 112, 2:ratio accepti atque expensi inter nos,
Plaut. Most. 1, 3, 146:eo signo quod convenerat revocantur,
Caes. B. C. 1, 28:quod tempus inter eos committendi proelii convenerat,
id. B. G. 2, 19:neminem voluerunt majores nostri esse judicem, nisi qui inter adversarios convenisset,
Cic. Clu. 43, 120; so,judex inter eos,
Val. Max. 2, 8, 2:posse rem convenire... si posset inter eos aliquid convenire,
Cic. Leg. 1, 20, 53:dum rem conventuram putamus,
id. Att. 9, 6, 2:si in eo manerent, quod convenisset,
Caes. B. G. 1, 36: [p. 463] in colloquium convenit;condiciones non convenerunt,
Nep. Hann. 6, 2; cf. Liv. 30, 40, 14; 38, 11, 1 al.:postquam ardentia vidit castra magister equitum (id convenerat signum),
id. 9, 23, 15:signum,
Suet. Oth. 6:omnia conventura,
Sall. J. 83, 2.— Pass.:pacem conventam frustra fuisse,
Sall. J. 112, 2:quibus conventis,
Liv. 30, 43, 7.—Convenit, constr. alicui cum aliquo, inter aliquos, with ut, the acc. and inf., with de and abl., or absol.:B.mihi cum Deiotaro convenit, ut, etc.,
Cic. Att. 6, 1, 14:idne agebas, ut tibi cum sceleratis, an ut cum bonis civibus conveniret?
id. Lig. 6, 18:quicum optime convenisset,
id. Verr. 2, 4, 66, § 147:nunc ita convenit inter me atque hunc, ut, etc.,
Plaut. Capt. 2. 3, 19:non modo inter Patres, sed ne inter consules quidem ipsos satis conveniebat,
Liv. 2, 23, 14:conveniat mihi tecum necesse est, ipsum fecisse, etc.,
Cic. Rosc. Am. 29, 79; Sen. Ben. 7, 4, 5; id. Brev. Vit. 7, 3:inter omnis vero convenit, Sibyllam ad Tarquinium Superbum tris libros attulisse,
Plin. 13, 13, 27, § 88; cf. Suet. Vesp. 25: convenit, jam inde per consules reliqua belli perfecta, it is generally asserted, homologeitai, Liv. 9, 16, 1; cf. Suet. Claud. 44 et saep.:cum de facto convenit, et quaeritur, etc.,
Cic. Inv. 1, 8, 11; id. Fin. 4, 26, 72:de duobus minus convenit,
Liv. 2, 33, 2; Quint. 1, 4, 17; Col. 2, 9 init.; Sen. Clem. 2, 7, 4; Gell. 2, 22, 2:quamquam de hoc parum convenit,
Quint. 5, 10, 2:quaedam sunt, de quibus inter omnes convenit,
id. 2, 12, 2; 4, 5, 28; Cic. N. D. 2, 4, 9; Liv. 42, 25, 11; Sen. Q. N. 2, 12, 2; Plin. Pan. 29, 5:ubi de pace non convenit, signa cecinere,
Flor. 2, 6, 59 al.:convenit, victi utri sint eo proelio, Urbem, agrum, etc.... seque uti dederent,
Plaut. Am. 1, 1, 70:convenerat, ne interloquereris,
Sen. Clem. 1, 9, 9; cf.:quibus consulibus interierit non convenit,
Nep. Hann. 13, 1:pacto convenit, etc.,
Liv. 24, 6, 7; Plaut. Aul. 2, 2, 80:omnis exercitus, uti convenerat. Numidiā deductus, etc.,
Sall. J. 39, 4:Patres igitur jurati (ita enim convenerat),
Liv. 30, 40, 12:pro argento si aurum dare mallent, darent convenit,
id. 38, 11, 8.—To fit with, in, or to something, to suit, be adapted to.1.Lit. (rare):2.quae (cupa) inter orbes conveniat... quae (fistula) in columellam conveniat,
Cato, R. R. 21, 1:conveniebatne in vaginam tuam machaera militis?
Plaut. Ps. 4, 7, 85:si cothurni laus illa esset, ad pedem apte convenire,
Cic. Fin. 3, 14, 46.—More freq.,Transf.: res convenit, or impers. convenit, the thing (or it) is fit, becoming, seemly, suitable, appropriate, proper, serviceable for something, it becomes, = consentit, congruit.a.Res convenit, constr. with in or ad aliquid, cum aliquā re, the dat., acc., acc. and inf., or absol.(α).In or ad aliquid:(β).ceterae vites in quemvis agrum conveniunt,
Cato, R. R. 6 fin.; cf. Varr. R. R. 1, 19, 1:quid minus in hunc ordinem convenit? etc.,
Cic. Phil. 9, 4, 8:convenire quae vitia in quemvis videntur potius, etc.,
id. Verr. 2, 1, 49, § 128; id. Rosc. Am. 23, 65:hoc in te unum,
id. N. D. 2, 29, 74 Orell. N. cr. nullam contumeliam jacere potueris, quae non ad maximam partem civium conveniret, id. Sull. 7, 23.—Cum aliquā re:(γ).haec tua deliberatio non mihi convenire visa est cum oratione Largi,
Cic. Fam. 6, 8, 2; so id. Fin. 3, 22, 73 al.—With dat.:(δ).num videntur convenire haec nuptiis?
Ter. And. 2, 2, 29; so Cic. Prov. Cons. 17, 41; id. Fin. 3, 22, 74; Sall. J. 85, 40; Quint. 6, 3, 25; Suet. Galb. 14 et saep.—With acc.:(ε).itidem ut tempus anni, aetatem aliam aliud factum convenit,
Plaut. Merc. 5, 4, 24 dub. (Lachm. ap. Lucr. p. 64, conj. condecet).—With acc. and inf.:(ζ).hoc non convenit, me... agrum habere,
Plaut. Trin. 3, 2, 55; so Prop. 2, 1, 41.—With in and abl.:(η).nihil autem minus in perfecto duce quam festinationem... convenire arbitrabatur,
Suet. Aug. 25.—Absol.: hanc mi expetivi, contigit;b.conveniunt mores, etc.,
Ter. And. 4, 2, 13:nomen non convenit,
id. ib. 5, 4, 39; id. Phorm. 1, 2, 3 (cf. impers.: rationes conferatis; adsidunt;subducunt: ad nummum convenit,
Cic. Att. 5, 21, 12):non bene conveniunt, nec in unā sede morantur Majestas et amor,
Ov. M. 2, 846:medius ille orationis modus maxime convenit,
Quint. 6, 2, 19 et saep.—Convenit, impers., constr. with a clause as subject (so esp. freq. in Lucr. and the elder Pliny).(α).Haud convenit, unā ire cum amicā imperatorem in viā, Ter. Eun. 3, 2, 41:(β).convenit illud in his rebus obsignatum habere, Lucr 2, 582: per se sibi vivere,
id. 3, 685:dicere causas leti,
id. 6, 708 et saep.:quo maxime contendi conveniat,
Caes. B. G. 7, 85, 2:convenit Evandri victos discedere ad urbem,
Verg. A. 12, 184; so Hor. A. P. 226; Vell. 1, 3, 2; Quint. 7, 3, 9; Plin. 18, 13, 33, § 126; cf. id. 33, 1, 5, § 15 Sillig.—With ut:1.quī enim convenit, ut? etc.,
Cic. Phil. 7, 2, 4 (al. evenit):si tibi curae Quantae conveniat Munatius,
Hor. Ep. 1, 3, 31; cf. Quint. 8, 6, 63. —To express assent:convenit,
well, it is agreed, Plaut. Cas. 2, 3, 54.—Hence,convĕnĭens, entis, P. a.A.(Acc. to II. A. 2.) Agreeing, consistent, accordant, harmonious (syn.:B.consentiens, concors, congruens): bene convenientes propinqui,
Cic. Off. 1, 17, 58; cf.:convenientes optime propinqui cognatique,
id. Rosc. Am. 34, 96; Suet. Tib. 7:recta et convenientia et constantia natura desiderat,
Cic. Off. 3, 8, 35:conveniens et conjuncta constantia inter augures,
id. Div. 2, 39, 82:motus,
Lucr. 1, 1029; cf.:inter se motus,
id. 2, 941.—More frequently,(Acc. to II. B. 2.) Fitting to something, appropriate to, meet, fit, suitable, = congruens; constr. with cum, the dat., ad aliquid, inter se, in and acc. or abl., or absol.(α).With cum (rare): motus oris conveniens cum ipsius verbi demonstratione, Nigid. ap. Gell. 10, 4, 4:(β).dies conveniens cum populi vultu,
Ov. P. 2, 1, 28.—With dat. (very freq.):(γ).nihil in hac praeclarā epistulā scriptum ab Epicuro congruens et conveniens decretis ejus reperietis,
Cic. Fin. 2, 31, 99; Quint. 3, 11, 20; 6, 3, 102 al.; Suet. Tib. 50; Hor. A. P. 316; Ov. P. 3, 9, 36 et saep.:aut sibi convenientia finge,
Hor. A. P. 119; cf. Quint. 11, 1, 11:bono civi convenientissimum credidi amplecti, etc.,
Plin. Ep. 3, 18, 1:disciplina convenientissima,
Vell. 1, 6, 3.—Ad aliquid (rare):(δ).nihil est tam conveniens ad res vel secundas vel adversas,
Cic. Lael. 5, 17:sonus ad formam tauri,
Ov. Ib. 436.—In aliquid (very rare):(ε).forma in illam conveniens amplitudinem,
Vell. 2, 29, 2.—In aliquā re:(ζ).gratulatio conveniens in eā victoriā,
Liv. 45, 19, 3.—Inter se (rare):(η).in vitā omnia sint apta inter se et convenientia,
Cic. Off. 1, 40, 144:inter se motus,
Lucr. 2, 941.—Absol. (rare):b.quod sit aptum atque conveniens,
Quint. 5, 10, 123:toga,
fitting, fitting close, Ov. A. A. 1, 514:nihil convenientius ducens, quam, etc.,
Suet. Aug. 10.—Conveniens est = convenit, consentaneum est, it is fit, proper, becoming, suitable (post-Aug. and rare; cf.2.congruens): convenientius est dici,
Plin. 34, 7, 16, § 35.— Sup., Plin. Pan. 87, 1; id. Ep. 10, 3 (20), 2.— Adv.: convĕnĭen-ter, fitly, suitably, conformably, consistently (syn.. congruenter, constanter; class.;most freq. in Cic.): convenienter cum naturā vivere (with congruere),
Cic. Tusc. 5, 28, 82:convenienter naturae vivere (with congruenter),
id. Fin. 3, 7, 26; cf. id. Off. 3, 3, 13 al.; Hor. Ep. 1, 10, 12:convenienter sibi dicere (with constanter),
Cic. Tusc. 5, 9, 26; Ov. A. A. 3, 546:convenienter ad praesentem fortunae statum loqui,
Liv. 23, 5, 4.— Sup., Aug. Civ. Dei, 18, 44.—con-ventum, i, n. (acc. to II. A. 2.), an agreement, compact, covenant, convention, accord (in good prose):facere promissa, stare conventis, reddere deposita,
Cic. Off. 3, 25, 95; 1, 10, 32; id. Part. Or. 37, 130; Liv. 29, 24, 3; Sil. 1, 10 al.—As a jurid. expression, very freq. in the connection pactum conventum (for which the MSS. sometimes, perh. through interpolation, give pactum et conventum), Cic. Part. Or. 37, 130; id. de Or. 2, 24, 100; id. Caecin. 18, 51; id. Att. 6, 3, 1; Juv. 6, 25; v. pactum. -
18 dedita opera
dē-do, dĭdi, dĭtum ( infin. pass. parag.:I.dedier,
Liv. 1, 32), 3, v. a., lit., to give away, give up from one's self; hence, with respect to the term. ad quem, to give up any thing to one, to surrender, deliver, consign, yield (stronger than do, q. v.—freq. and class.).Lit.A.In gen.:B.ancillas,
Ter. Hec. 5, 2, 7; cf.:aliquem in pistrinum,
id. Andr. 1, 2, 28:aliquem hostibus in cruciatum,
Caes. B. G. 7, 71, 3; so,ad supplicium,
Liv. 1, 5:ad exitium,
Tac. A. 1, 32; id. H. 2, 10:ad necem,
Liv. 9, 4;for which neci,
Verg. G. 4, 90; Ov. F. 4, 840:telis militum,
Cic. Mil. 1, 2:aliquem istis,
id. Verr. 2, 4, 42:mihi iratae infamem juvencum,
Hor. Od. 3, 27, [p. 526] 46:Assyrios cineri odores,
impart, devote, Tib. 1, 3, 7.—Esp., milit. t. t., to deliver up, surrender some one or something to the enemy; and with se, to surrender one's self, capitulate: INIVSTE IMPIEQVE ILLOS HOMINES ILLASQVE RES DEDIER, an old formula in Liv. 1, 32:II.urbem, agrum, aras, focos seque uti dederent,
Plaut. Am. 1, 1, 71:eos, qui sibi Galliaeque bellum intulisset, sibi dedere,
Caes. B. G. 4, 16, 3: so,auctores belli,
Liv. 9, 1:eum hostibus,
Suet. Caes. 24:Cirtam,
Sall. J. 35, 1:Ambiani se suaque omnia sine mora dediderunt,
Caes. B. G. 2, 15, 2:se suaque omnia Caesari,
id. ib. 3, 16, 4; id. B. C. 3, 11 fin.:se alicui,
id. B. G. 2, 15 fin.; 2, 28, 2; id. B. C. 2, 44, 1; 3, 28, 4 et saep.:se in ditionem atque in arbitratum Thebano poplo,
Plaut. Am. 1, 1, 102; Liv. 7, 31; 26, 33:incolumitatem deditis pollicebatur,
Caes. B. C. 3, 28, 2; Tac. Agr. 16 al.: se, without dat., Caes. B. C. 2, 22; Liv. 42, 8 et saep.Trop.A.In gen., to give up, yield, devote, dedicate; and with se, to give up, apply, devote, dedicate one's self (esp. freq. in Cic.):b.Davo ego istuc dedam jam negoti,
Ter. Andr. 5, 4, 50:membra molli somno,
Lucr. 3, 113:aures suas poetis,
Cic. Arch. 10 fin.:animum sacris,
Liv. 1, 31 al.:aliquem cupiditati crudelitatique alicujus,
Cic. Quint. 18 fin.; so,filiam (Verginiam) libidini App. Claudii,
id. Fin. 2, 20 fin.; ef. Tac. A. 3, 23:collegam liberto,
id. ib. 16, 10:tuus sum, tibi dedo operam,
Plaut. Bacch. 1, 1, 60; cf.:ubi ei dediderit operas,
id. ib. 11 al.:corpora paupertate dedita morti,
Lucr. 6, 1255:se totum Catoni,
Cic. Rep. 2, 1; cf.:cui (sc. patriae) nos totos dedere... debemus,
id. Leg. 2, 2, 5; cf.:se toto animo huic discendi delectationi,
id. Tusc. 5, 39 fin.:se penitus musicis,
id. de Or. 1, 3, 10:se literis,
id. Q. Fr. 3, 5, 4:se ei studio,
id. de Or. 3, 15, 57:se doctrinae,
id. Off. 1, 21, 71; Quint. 10, 2, 23; 11, 1, 35:se amicitiae eorum,
Caes. B. G. 3, 22, 2 al.:ne me totum aegritudini dedam,
Cic. Att. 9, 4; so,se totos libidinibus,
id. Tusc. 1, 30; id. Or. 43, 148; id. Tusc. 2, 21, 48 et saep.:cum se ad audiendum, legendum scribendumque dediderit,
Cic. de Or. 1, 21, 95:dede neci,
Verg. G. 4, 90; Ov. H. 14, 125; id. F. 4, 840:se ad literas memoriasque veteres,
Gell. 2, 21, 6:cum se doctrinae penitus dedidissent,
Lact. 1, 1, 1.— Absol.: dediderim periculis omnibus, Cic. Fragm. ap. Quint. 9, 3, 45.—dēdĭta ŏpĕra, adverb., purposely, designedly, intentionally, Plaut. Trin. 1, 2, 29; Ter. Eun. 5, 2, 2; Afran. ap. Non. 433, 30; Cic. Att. 10, 3; Liv. 2, 29; 2, 51; Col. 12, 4, 5;B.in the order opera dedita,
Cic. de Or. 3, 50, 193;and in MSS. ellipt., dedita,
id. Att. 15, 4, 4; cf. dedita, epitêdes, Gloss. —In Partic.: manus, for the usual dare manus, to give up, to yield: si tibi vera videntur, dede manus;(α).aut, si falsum est, accingere contra,
Lucr. 2, 1043.—Hence, dēdĭtus, a, um, P. a. (acc. to no. II. A.), given up to, addicted, devoted to something; eager, assiduous, diligent (class.; esp. freq. in Cic.).With dat.:(β).hoc magis sum Publio deditus, quod, etc.,
Cic. Fam. 5, 8, 4; cf.:nimis equestri ordini deditus,
id. Brut. 62, 223:eorum voluntati et gratiae deditus fuit,
id. Verr. 2, 3, 24:his studiis,
id. de Or. 1, 13, 57; id. Arch. 6, 12:studio literarum,
id. Brut. 21, 79:literis,
id. Fam. 1, 7 fin.:artibus,
id. de Or. 1, 1, 2; cf. id. Cael. 30, 72; Liv. 1, 57:nec studio citharae nec Musae deditus ulli,
Hor. S. 2, 3, 105 al.:animus libidini deditus,
Cic. Cael. 19, 45:vitiis flagitiisque omnibus,
id. Rosc. Am. 13 fin.:ventri atque somno,
Sall. C. 2, 8; cf.:somno ciboque,
Tac. G. 15:corporis gaudiis,
Sall. J. 2, 4; cf. id. ib. 85, 41:quaestui atque sumptui,
id. Cat. 13 fin.; Suet. Vit. 13:agriculturae,
Vulg. 2 Par. 26, 10:vino,
id. 2 Tim. 3, 8.— Comp.:uxoribus deditior,
Eutr. 10, 15.— Sup.: ab optimo certe animo ac deditissimo tibi, Dolab. ap. Cic. Fam. 9, 9, 1.—In Lucret. and Catull. with in:* (γ).in pugnae studio quod dedita mens est,
Lucr. 3, 647:in rebus animus,
id. 4, 816; Catull. 61, 102.—With an adv. of place:ubi spectaculi tempus venit deditaeque eo (sc. ad spectacula) mentes cum oculis erant,
Liv. 1, 9, 10. -
19 deditio
dēdĭtĭo, ōnis, f. [dedo, no. I. B.], a (military) giving up, a surrender, capitulation (freq. in the historians).—With subj. gen.:deditio sui,
Curt. 5, 1, 18.— Plur.:deditiones cohortium,
Tac. H. 3, 70. —With gen. obj.:ipsius corporis,
Dig. 9, 4, 1; Liv. 31, 18, 6; but usually absol.:Helvetii legatos de deditione ad eum miserunt,
Caes. B. G. 1, 27; cf.:de deditione agere,
id. B. C. 3, 28; 3, 97:aliquem in deditionem petere,
Aur. Vict. Vir. Ill. 23, 7:aliquem in deditionem accipere,
id. B. G. 1, 28; 2, 13; Sall. J. 29, 5; Liv. 23, 30 et saep.:seque in deditionem ut recipiat,
Caes. B. G. 3, 21 fin.:in deditionem redigere,
Flor. 3, 10, 25:deditionis condicio,
Caes. B. G. 2, 32:deditione facta,
id. ib. 2, 33:subire deditionem,
id. B. C. 1, 81, 5:in deditionem venire,
to surrender, id. ib. 3, 99, 3; Liv. 9, 20; 40, 33:omissa deditione,
Sall. J. 66, 1; cf. id. ib. 70, 1 Kritz.:deditio ad tam infestos,
Liv. 28, 22; cf.:ad Romanos,
id. 8, 25:cum locum tibi reliquum non modo ad pacem, sed ne ad deditionem quidem feceris,
Cic. Phil. 13, 21, 48 et saep. An unusual combination is deditionem suam ad aliquem absentem mittere, Flor. 3, 7, 5; v. Graev. ad loc. -
20 dedo
dē-do, dĭdi, dĭtum ( infin. pass. parag.:I.dedier,
Liv. 1, 32), 3, v. a., lit., to give away, give up from one's self; hence, with respect to the term. ad quem, to give up any thing to one, to surrender, deliver, consign, yield (stronger than do, q. v.—freq. and class.).Lit.A.In gen.:B.ancillas,
Ter. Hec. 5, 2, 7; cf.:aliquem in pistrinum,
id. Andr. 1, 2, 28:aliquem hostibus in cruciatum,
Caes. B. G. 7, 71, 3; so,ad supplicium,
Liv. 1, 5:ad exitium,
Tac. A. 1, 32; id. H. 2, 10:ad necem,
Liv. 9, 4;for which neci,
Verg. G. 4, 90; Ov. F. 4, 840:telis militum,
Cic. Mil. 1, 2:aliquem istis,
id. Verr. 2, 4, 42:mihi iratae infamem juvencum,
Hor. Od. 3, 27, [p. 526] 46:Assyrios cineri odores,
impart, devote, Tib. 1, 3, 7.—Esp., milit. t. t., to deliver up, surrender some one or something to the enemy; and with se, to surrender one's self, capitulate: INIVSTE IMPIEQVE ILLOS HOMINES ILLASQVE RES DEDIER, an old formula in Liv. 1, 32:II.urbem, agrum, aras, focos seque uti dederent,
Plaut. Am. 1, 1, 71:eos, qui sibi Galliaeque bellum intulisset, sibi dedere,
Caes. B. G. 4, 16, 3: so,auctores belli,
Liv. 9, 1:eum hostibus,
Suet. Caes. 24:Cirtam,
Sall. J. 35, 1:Ambiani se suaque omnia sine mora dediderunt,
Caes. B. G. 2, 15, 2:se suaque omnia Caesari,
id. ib. 3, 16, 4; id. B. C. 3, 11 fin.:se alicui,
id. B. G. 2, 15 fin.; 2, 28, 2; id. B. C. 2, 44, 1; 3, 28, 4 et saep.:se in ditionem atque in arbitratum Thebano poplo,
Plaut. Am. 1, 1, 102; Liv. 7, 31; 26, 33:incolumitatem deditis pollicebatur,
Caes. B. C. 3, 28, 2; Tac. Agr. 16 al.: se, without dat., Caes. B. C. 2, 22; Liv. 42, 8 et saep.Trop.A.In gen., to give up, yield, devote, dedicate; and with se, to give up, apply, devote, dedicate one's self (esp. freq. in Cic.):b.Davo ego istuc dedam jam negoti,
Ter. Andr. 5, 4, 50:membra molli somno,
Lucr. 3, 113:aures suas poetis,
Cic. Arch. 10 fin.:animum sacris,
Liv. 1, 31 al.:aliquem cupiditati crudelitatique alicujus,
Cic. Quint. 18 fin.; so,filiam (Verginiam) libidini App. Claudii,
id. Fin. 2, 20 fin.; ef. Tac. A. 3, 23:collegam liberto,
id. ib. 16, 10:tuus sum, tibi dedo operam,
Plaut. Bacch. 1, 1, 60; cf.:ubi ei dediderit operas,
id. ib. 11 al.:corpora paupertate dedita morti,
Lucr. 6, 1255:se totum Catoni,
Cic. Rep. 2, 1; cf.:cui (sc. patriae) nos totos dedere... debemus,
id. Leg. 2, 2, 5; cf.:se toto animo huic discendi delectationi,
id. Tusc. 5, 39 fin.:se penitus musicis,
id. de Or. 1, 3, 10:se literis,
id. Q. Fr. 3, 5, 4:se ei studio,
id. de Or. 3, 15, 57:se doctrinae,
id. Off. 1, 21, 71; Quint. 10, 2, 23; 11, 1, 35:se amicitiae eorum,
Caes. B. G. 3, 22, 2 al.:ne me totum aegritudini dedam,
Cic. Att. 9, 4; so,se totos libidinibus,
id. Tusc. 1, 30; id. Or. 43, 148; id. Tusc. 2, 21, 48 et saep.:cum se ad audiendum, legendum scribendumque dediderit,
Cic. de Or. 1, 21, 95:dede neci,
Verg. G. 4, 90; Ov. H. 14, 125; id. F. 4, 840:se ad literas memoriasque veteres,
Gell. 2, 21, 6:cum se doctrinae penitus dedidissent,
Lact. 1, 1, 1.— Absol.: dediderim periculis omnibus, Cic. Fragm. ap. Quint. 9, 3, 45.—dēdĭta ŏpĕra, adverb., purposely, designedly, intentionally, Plaut. Trin. 1, 2, 29; Ter. Eun. 5, 2, 2; Afran. ap. Non. 433, 30; Cic. Att. 10, 3; Liv. 2, 29; 2, 51; Col. 12, 4, 5;B.in the order opera dedita,
Cic. de Or. 3, 50, 193;and in MSS. ellipt., dedita,
id. Att. 15, 4, 4; cf. dedita, epitêdes, Gloss. —In Partic.: manus, for the usual dare manus, to give up, to yield: si tibi vera videntur, dede manus;(α).aut, si falsum est, accingere contra,
Lucr. 2, 1043.—Hence, dēdĭtus, a, um, P. a. (acc. to no. II. A.), given up to, addicted, devoted to something; eager, assiduous, diligent (class.; esp. freq. in Cic.).With dat.:(β).hoc magis sum Publio deditus, quod, etc.,
Cic. Fam. 5, 8, 4; cf.:nimis equestri ordini deditus,
id. Brut. 62, 223:eorum voluntati et gratiae deditus fuit,
id. Verr. 2, 3, 24:his studiis,
id. de Or. 1, 13, 57; id. Arch. 6, 12:studio literarum,
id. Brut. 21, 79:literis,
id. Fam. 1, 7 fin.:artibus,
id. de Or. 1, 1, 2; cf. id. Cael. 30, 72; Liv. 1, 57:nec studio citharae nec Musae deditus ulli,
Hor. S. 2, 3, 105 al.:animus libidini deditus,
Cic. Cael. 19, 45:vitiis flagitiisque omnibus,
id. Rosc. Am. 13 fin.:ventri atque somno,
Sall. C. 2, 8; cf.:somno ciboque,
Tac. G. 15:corporis gaudiis,
Sall. J. 2, 4; cf. id. ib. 85, 41:quaestui atque sumptui,
id. Cat. 13 fin.; Suet. Vit. 13:agriculturae,
Vulg. 2 Par. 26, 10:vino,
id. 2 Tim. 3, 8.— Comp.:uxoribus deditior,
Eutr. 10, 15.— Sup.: ab optimo certe animo ac deditissimo tibi, Dolab. ap. Cic. Fam. 9, 9, 1.—In Lucret. and Catull. with in:* (γ).in pugnae studio quod dedita mens est,
Lucr. 3, 647:in rebus animus,
id. 4, 816; Catull. 61, 102.—With an adv. of place:ubi spectaculi tempus venit deditaeque eo (sc. ad spectacula) mentes cum oculis erant,
Liv. 1, 9, 10.
См. также в других словарях:
séqué — ● séqué, séquée adjectif (latin secare, couper) Se dit des feuilles aux découpures profondes atteignant la nervure médiane. séqué, ée [seke] adj. ÉTYM. XXe (in Larousse, 1933); dér. sav. du lat. secare « … Encyclopédie Universelle
Seque Lyman — Bandera … Wikipedia Español
Sequè — nm lieu ensoleillé Hautes Pyrénées … Glossaire des noms topographiques en France
sèque — dissèque extrinsèque intrinsèque … Dictionnaire des rimes
séqué — disséqué palmiséqué … Dictionnaire des rimes
Jean-Henri Séqué — (Baigts 1893 1959) est un poète français de langue française et gasconne. Présentation Parti en 1914 comme simple soldat, il revient en 1918 avec un galon d or, trois blessures, la croix de guerre, deux citations et la médaille militaire. Il… … Wikipédia en Français
Más vale que se te seque la boca, que no la bolsa. — Dícese admonitoriamente en alusión al crecido desembolso, a menudo ruinoso, que apareja el vicio alcohólico. Tal vez por eso dijo Ernest Dowson: «No son largos los días de vino y rosas.» … Diccionario de dichos y refranes
séquée — ● séqué, séquée adjectif (latin secare, couper) Se dit des feuilles aux découpures profondes atteignant la nervure médiane … Encyclopédie Universelle
Sequenzpräparate — Sequẹnzpräparate, Hormonkombinationspräparate, die vorwiegend zur Empfängnisverhütung angewendet werden … Universal-Lexikon
Municipio Buchivacoa — «Buchivacoa» redirige aquí. Para la batalla de la Guerra Federal, véase Batalla de Buchivacoa. Buchivacoa Municipio de Venezuela … Wikipedia Español
tender — (Del lat. tendere.) ► verbo transitivo 1 Extender una cosa que estaba doblada, arrugada o amontonada: ■ tendió la tela sobre la mesa para poder ver el estampado. SINÓNIMO desdoblar desplegar 2 Colgar o extender la ropa mojada para que se seque: ■ … Enciclopedia Universal