second-first

decl like adj

* * *

1. first; pierwsza rocznica first anniversary; pierwsza klasa szkoln. first grade; zwł. Br. first form; pierwszy raz first time; pierwsze piętro second floor; Br. first floor; pierwszy września the first of September; pierwsza wojna światowa hist. World War One, the First World War; pierwsza pomoc first aid; pierwsze śniadanie breakfast; forma w pierwszej osobie liczby pojedynczej gram. first person singular; pisać w pierwszej osobie write in the first person; równanie pierwszego stopnia mat. linear equation; pierwszy oficer żegl. first mate, first officer; Pierwsza Dama polit. First Lady; pierwsze skrzypce muz. first violin; pierwszy bieg mot. first gear; stawiać pierwsze kroki take one's l. the first steps; zrobić pierwszy krok make the first move; pierwszy lepszy l. z brzegu any (old) one, whichever, random; na pierwszy rzut oka at first glance, on the face of it; w pierwszej chwili at first, in the first moment; z pierwszej ręki firsthand; relacja z pierwszej ręki inside story; po pierwsze firstly, first of all, first and foremost; grać pierwsze skrzypce play the first fiddle; posłać kogoś na pierwszy ogień send sb to the frontline; miłość od pierwszego wejrzenia love at first sight; pierwsze wrażenie first impression; ciekawość – pierwszy stopień do piekła curiosity killed the cat; kto pierwszy, ten lepszy first come, first served; pierwsze koty za płoty the first try doesn't count, the first attempt is just for practice.

2. (= taki, przed którym nie było innych podobnych) first, fresh, new; nie pierwszej młodości past one's prime, well on in years; nie pierwszej czystości soiled; przełamać pierwsze lody break the ice; zaspokoić pierwszy głód take the edge off one's appetite; pani pierwsza! after you!

3. (= zasadniczy, główny) main, chief, primary, principal; pierwszy plan film foreground; artykuły pierwszej potrzeby necessities; liczba pierwsza mat. prime number; wysuwać coś na pierwszy plan put sth first.

4. (= najlepszy) top, finest, first-rate; wagon pierwszej klasy kol. first-class car; zająć pierwsze miejsce zwł. sport come in first, be the first; pierwsza liga sport first league; lody – pierwsza klasa! pot. delicious ice-cream!; pierwsza nagroda first prize.

first ( day of a month); umówić się z kimś na pierwszego czerwca arrange a meeting with sb on the first of June; skończyć pracę do pierwszego finish work by the first.

* * *

Gen. - piec violin; pierwsze/drugie skrzypce muz. first/second violins; grać pierwsze skrzypce play first fiddle.

( decl like adj) second; ( jeden z dwóch) (the) other; ( inny) another

* * *

1. (nie pierwszy, nie trzeci) second; to już drugi dzień wakacji it's already the second day of vacation l. holidays; za drugim razem pójdzie ci lepiej you'll do better the second time; dziś mamy drugiego l. drugi maja today is May the second, today is the second of May; wydanie drugie poprawione second, revised edition; druga klasa ( w pociągu) second class; druga klasa ( w szkole) second grade; jabłka drugiego gatunku second-rate apples; drugie śniadanie lunch; minęła godzina druga it is past two (o'clock); co drugi dzień every second l. other day; na drugi dzień on the next l. following day; zająć drugie miejsce take second place, come second; drugi od końca next to last, penultimate; drugi od dołu second from the bottom, next to the bottom; numer drugi number two; program drugi channel two; siedem do potęgi drugiej mat. seven square, seven to the power two, seven to the second power; drugi głos muz. second voice; następnym razem zbierzemy drugie tyle pieniędzy next time we'll collect twice as much money; po pierwsze..., po drugie... first(ly)..., second(ly)...; pierwszy..., drugi... the former..., the latter...; coś schodzi na drugi plan sth is of secondary importance; grać w drugiej lidze sport play in the second division; literatura drugiego obiegu underground literature; odpowiadali jeden po drugim they answered one after another; drugie danie second l. main course.

2. (= jeden z dwóch) other; co drugi every other; statek chwiał się to w jedną, to w drugą stronę ship was swaying l. rocking from side to side; słuchaj no, jeden z drugim! pot. listen, every one of you!; listen, you people!; chłopcy zgłaszali się do odpowiedzi jeden przez drugiego all the boys wanted to answer the teacher's question at the same time; pasażerowie wsiadali do pociągu jeden po drugim passengers boarded the train one after another; na drugi raz next time.

3. (= inny) another; staram się zrozumieć i jednych, i drugich I am trying to understand both sides l. parties; jedni chcą to, inni tamto they want this and the others that; wiadomości z drugiej ręki second-hand news.

4. (= taki sam jak) second, another; pan jest dla mnie drugim ojcem you are a second father to me.

5. (= przeciwny) other; muszę się dostać stąd na drugi koniec miasta I have to get to the other end of the city; na drugim brzegu rzeki on the other bank of the river; po drugiej stronie ulicy on the other side of the street, across the street; druga strona medalu the other side of the coin; z drugiej strony... on the other hand...

* * *

1. ( kategoria) class; pierwsza/druga klasa first/second class; klasa turystyczna tourist class; wagon pierwszej klasy first-class car; podróżować pierwszą klasą travel first class.

2. (= jakość, poziom) class, quality; sportowiec najwyższej klasy top-class athlete; posiłek pierwszej klasy l. pierwsza klasa (= pierwszorzędny) first-rate l. first-class meal; odznaczać się wysoką klasą be of high quality; ona ma klasę she has class; stanowić klasę dla samego siebie be in a class by o.s.; be in a class of one' own.

3. (= grupa uczniów w szkole) class; (= rocznik) grade; zdolna/miła klasa talented/nice students; przejść do następnej klasy be promoted to the next grade.

4. (= sala szkolna) classroom; w klasie in the classroom.

5. (= przedmiot w szkole artystycznej) class; klasa fortepianu/śpiewu/dyrygentury piano/singing/conducting class.

6. socjol. class; klasa rządząca/uprzywilejowana the ruling/privileged class; klasa wyższa/niższa the upper/lower class; klasa średnia/robotnicza the middle/working class.

7. techn. class, grade.

8. bot. class.

9. mat. class, set.

10. sport division, league.

- tylko raz only once

- zrobić coś raz/dwa razy/trzy razy to do sth once/twice/three times

- setki razy hundreds of times

- dwa razy większy/droższy twice as big/expensive

- trzy/dziesięć razy szybszy three/ten times as fast a. faster

- dwa razy więcej osób/czasu twice as many people/as much time

- sprzedał dom trzy razy drożej, niż kupił he sold the house for three times the price he paid for it

- półtora raza więcej wypadków niż rok temu one and a half times more accidents than last year

- podróż trwała kilka razy dłużej niż zwykle the journey lasted several times as long as usual

- sto a. tysiąc a. milion razy lepszy/większy przen. way better/bigger

- zrobiłbym to sto razy lepiej I’d do it way a. a hundred times better

- jest tysiąc razy przystojniejszy od brata he’s way more handsome than his brother

- choć a. chociaż raz chciałbym… just for once I’d like to…

- ile razy? how many times?

- ile razy mam powtarzać? how many times do I have to repeat myself?

- ile razy go widzę, zawsze wygląda na zadowolonego whenever I see him he looks happy, every time I see him he looks happy

- ileż to razy próbowałem go przekonać! how many times have I tried to convince him?

- to się zdarzyło już tyle razy, że… it already happened so many times that…

- pierwszy/drugi/ostatni raz a. po raz pierwszy/drugi/ostatni for the first/second/last time

- zawsze kiedyś jest ten pierwszy raz there’s always a first time

- kolejny raz a. po raz kolejny once again

- po raz ostatni widziałem go w… I last saw him in…

- kiedy z nim ostatni raz rozmawiałem… when I last talked to him…

- zrobiłem to po raz pierwszy i ostatni a. pierwszy i ostatni raz I did it for the first and (the) last time

- po raz setny a. nie wiem który for the umpteenth time pot.

- zrobić coś jeszcze raz a. raz jeszcze to do sth once more a. one more time

- nie raz (i nie dwa) more than once

- nie raz chodziliśmy tam razem we’ve been there together more than once

- raz czy dwa a. raz i drugi once or twice

- rozmawiałem z nim raz czy dwa I’ve talked to him once or twice

- ani razu not (even) once

- ani razu o niej nie wspomniał he never once mentioned her

- raz/dwa razy/trzy razy na godzinę once/twice/three times an hour

- raz na rok a. do roku once a year

- raz na sto lat once every one hundred years

- raz na dzień a. dziennie once a day

- raz na jakiś czas (every) once in a while

- coś takiego zdarza się tylko raz w życiu something like this happens only once in a lifetime

- raz na zawsze once and for all

- powiedziałem mu raz na zawsze, że… I told him once and for all that..

- było raz ciepło, raz zimno it was first warm and then cold

- wiodło im się raz lepiej, raz gorzej they had their ups and downs

- wiało raz z północy, to znowu z północnego wschodu the wind was changing from north to north-east

- raz po raz a. raz za razem (bez przerwy) over and over (again); (co jakiś czas) every now and then

- raz po raz spoglądał na zegarek every now and then he looked at his watch

- tym razem this time

- tym razem ci daruję I’ll let you off this time

- następnym razem a. na drugi raz next time

- następnym razem, kiedy go zobaczysz… next time you see him…

- poprzednim a. ostatnim razem the last time

- poprzednim razem, kiedy tu był… the last time he was here

- za pierwszym/drugim razem the first/second time round

- zdałem za trzecim razem I passed the test the third time round

- za każdym razem each a. every time

- trafiał za każdym razem he hit the target every time

- za każdym razem, kiedy go widzę… every time I see him…

- w takich razach in such cases

- w razie pożaru/wypadku in case of fire/accident

- w razie potrzeby if need be

- w razie, gdyby coś się stało/ktoś pytał in case something happens/somebody asks

- w razie czego if anything happens

- innym razem some other time

- pewnego a. jednego razu one day

- w każdym (bądź) razie in any case, anyway

- jest najlepszy, a w każdym razie tak uważa he’s the best, that’s what he thinks anyway

- w najgorszym/najlepszym razie at (the) worst/at best

- w przeciwnym razie otherwise

- w takim razie in that case

- w żadnym razie (nigdy) never; (pod żadnym pozorem) under no circumstances; (bynajmniej) by no means

- on w żadnym razie się nie zgodzi he will never agree

- proszę w żadnym razie z nimi nie rozmawiać you must not under any circumstances talk to them

- w żadnym razie nie uważam się za eksperta I don’t consider myself an expert by any means

- raz, dwa, trzy one, two, three

- raz byłem świadkiem ich kłótni once I saw them arguing

- była sobie raz królewna once upon a time there was a princess

- chciałbym, żeby to się już raz skończyło! I’d like it to be over at last

- jak już raz coś obiecam, to dotrzymuję słowa once I promise something I always keep my word

- jak już raz zaczniesz… once you start…

- nie zrobiłem tego, raz, że nie miałem czasu a dwa, że mi się nie chciało I didn’t do it, for one thing because I had no time, and for another because I didn’t feel like it

- jeden razy dwa one times two

- trzy razy pięć równa się piętnaście three times five is fifteen

- (jak) na razie nie ma niebezpieczeństwa there’s no danger at the moment

- „jak idzie?” – „na razie dobrze” ‘how is it going?’ – ‘so far, so good’

- na razie! (pożegnanie) see you later!

- no to na razie, chłopaki! see you, guys!

- od razu go poznał he recognized him right away

- od razu wiedziałem, że tak będzie I always knew it would be like that

■ zrobić coś raz, dwa a. raz-raz to do sth in no time

- raz się żyje! you only live once

- jak raz zadzwonił telefon pot. at that very moment the telephone rang

- w sam raz dla kogoś perfect for sb

- praca w sam raz dla informatyka the right kind of a. a perfect job for a computer expert

- spodnie były w sam raz the trousers fitted perfectly

- połowa ludzi/jabłek/majątku half (of) the people/apples/estate

- połowa zebranych to ludzie młodzi half of those gathered are young people

- spędził w górach połowę roku/życia he spent half a year/half of his life in the mountains

- ślęczał nad książkami połowę dnia/nocy he was poring over books for half the day/night

- w pierwszej/drugiej połowie września in the first/second half of September

- w pierwszej/drugiej połowie XX wieku in the first/second a. latter half of the 20th century

- podzielić/przeciąć coś na połowę to divide/cut sth in half

- mniejszy/większy o połowę half the size/half as big again

- więcej/mniej niż połowa more/less than (a) half

- większa/mniejsza połowa czegoś pot. the larger/smaller part of sth, more/less than (a) half of sth

- pomysł jest w połowie mój the idea is partly mine

- jestem w połowie Rosjaninem, a w połowie Litwinem I’m half Russian and half Lithuanian

- do połowy miesiąca till a. until the middle of the month

- w połowie kwietnia/XIX wieku in mid-June/in the mid-19th century, in the middle of June/the 19th century

- byłem w połowie pasjonującej książki, kiedy… I was in the middle of an exciting book when…

- rok szkolny dobiegał połowy the school year was halfway through a. over

- zatrzymać się w połowie drogi to stop halfway

- w połowie drogi między Warszawą a Krakowem midway a. halfway between Warsaw and Cracow

- wyszedłem w połowie filmu I left halfway through the film

- być w połowie robienia czegoś to be halfway through doing sth

- w połowie schodów halfway down/up the stairs

- w połowie strony halfway down the page

- wszystkie flagi opuszczono do połowy masztu all flags were at half mast

- w pierwszej/drugiej połowie in the first/second half

- na połowie Polaków in the Poles’ half

■ brzydsza połowa rodzaju a. rodu ludzkiego żart. the male sex

- piękniejsza a. ładniejsza połowa rodzaju a. rodu ludzkiego żart. the fair sex

- jego/jej lepsza a. druga połowa żart. his/her better a. other half

- rzut kostką a roll a. throw of the dice

- rzut monetą a toss-up

- celny/niecelny rzut an accurate/a wide throw

- rzut był celny the throw was on target

- o a. na rzut kamieniem a. beretem od czegoś pot. a stone’s throw from somewhere, within spitting distance of sth

- rzut karny/wolny/rożny a penalty/free/corner kick

- wykonać rzut karny/wolny/rożny to take a penalty/free/corner kick

- podyktować rzut karny/wolny/rożny to award a penalty/free/corner kick

- rzuty osobiste free throws

- rzut młotem/dyskiem/oszczepem the hammer/the discus/the javelin

- mistrz świata w rzucie młotem/dyskiem/oszczepem the world hammer/discus/javelin champion

- wykonać rzut do przodu to make a lunge forward

- dopaść do czegoś jednym rzutem to get somewhere in one leap

- rzut na taśmę przen. a last-minute attempt

- wygrać rzutem na taśmę Sport., przen. to win by inches

- rzut przez bark/biodro a shoulder/hip throw

- robić coś w dwóch/trzech rzutach to do sth in two/three stages

- pierwszy rzut ochotników the first group of volunteers

- pierwszy/drugi rzut natarcia Wojsk. the first/second attack

- zrobić coś w pierwszym/kolejnym rzucie to do sth first/at a later stage

- pierwszy/drugi rzut choroby the first/second phase of the disease

- rzut na płaszczyznę the projection onto a plane

- rzut pionowy budynku an elevation of a building

- rzut poziomy budynku a plan of a building

- dwa rzuty rocznie two litters a year

■ rzut oka glance

- wystarczył jeden rzut oka, żeby… one glance was enough to…

- na pierwszy rzut oka at first glance

- pierwszy tom/rozdział the first volume/chapter, volume/chapter one

- pierwsza osoba liczby pojedynczej/mnogiej Jęz. (the) first person singular/plural

- pierwsza rocznica ślubu first wedding anniversary

- pierwsza wojna światowa the First World War, World War I

- student pierwszego roku a first-year student

- pierwsza linijka od góry/od dołu the first line from the top/from the bottom

- pierwszy dotarł do mety/był pierwszy na mecie he was the first to reach the finishing line/he came (in) first

- kto skończył pierwszy? who was the first to finish?, who finished first?

- wysunął się na pierwsze miejsce w konkursie he advanced to (the) first place in the competition

- pierwszy raz tu jestem I’ve never been here before

- jako pierwszy zabrał głos delegat Rosji Russia’s a. the Russian delegate was the first to speak

- jako pierwszy w rodzinie skończył studia he was the first in the family to graduate

- przyszła jako jedna z pierwszych she was one of the first to arrive

- idź pierwszy! you go first!

- z tych dwóch sugestii pierwsza wydaje się lepsza of the two suggestions, the first a. the former seems (the) better

- lubię i horrory i thrillery, ale wolę te pierwsze I like both horror films and thrillers, but I prefer the former

- ten pierwszy (z wymienionych)…, a ten drugi… the former…, and the latter

- pierwszy i ostatni the first and the last

- nie pierwszy i nie ostatni raz się kłócą a. to nie ich pierwsza kłótnia i nie ostatnia it’s not their first quarrel, and it won’t be their last

- przyrzeknij, że to był pierwszy i ostatni raz promise (that) it won’t happen again

- pierwsza z brzegu książka (najbliższa) the first book to hand

- wszedł do pierwszej z brzegu kawiarni he walked into the first café he saw a. came across

- pierwszy lepszy a. z brzegu a. z brzega [przedmiot] just any, any old; (osoba) just anyone

- chwycił się pierwszego lepszego wykrętu he seized on any old excuse a. the first excuse that came to mind

- to może zrobić pierwszy lepszy anybody can do it; every Tom, Dick, and Harry can do it pot.

- nie był pierwszym lepszym Chińczykiem, ale admirałem he wasn’t just any old Chinese, but a Chinese admiral

- pierwsze truskawki/pomidory early a. the first strawberries/tomatoes

- (on) nie jest już pierwszej młodości he’s no longer in the first flush of youth; he’s a bit long in the tooth pot.

- spadł pierwszy śnieg it’s the first snow of the season

- powieść z życia pierwszych chrześcijan a novel about the life of the early Christians

- w pierwszych latach XX wieku in the first a. early years of the 20th century

- w pierwszej chwili at first

- w pierwszej chwili myślałam, że to sen at first I thought it was a dream

- od pierwszej chwili from the (very) first

- od pierwszej chwili nie ufała mu she didn’t trust him from the (very) first

- z pierwszego snu obudził go hałas na ulicy he was woken from the first, deep phase of sleep by noise in the street

- pierwsza dama the first lady

- pierwsza dama swinga przen. the first lady of swing

- mąż Anny był pierwszą osobą w rodzinie Anna’s husband was the most important person in the family

- pierwszy plan foreground; przen. foreground, forefront

- na pierwszym planie in the foreground; przen. in the foreground, in a. at the forefront

- stawiać kogoś/coś na pierwszym planie a. miejscu to put sb/sth first

- wysunąć się na pierwszy plan a. pierwsze miejsce to come to the forefront

- pierwsze potrzeby basic needs

- artukuły pierwszej potrzeby necessities

- pierwszy po Bogu the most important person

- był pierwszym uczniem w szkole he was the best pupil in his school

- jeden z pierwszych ekspertów w dziedzinie psychologii dziecka one of the foremost experts on child psychology

- chce być we wszystkim pierwszy he wants to be the best at everything

- pierwszej klasy a. pierwszej wody aktor a first-class a. first-rate actor

- samochód pierwsza klasa pot. some car pot.

- film był pierwsza klasa! pot. that was some film!

- pierwszy (maja) the first (of May)

- dziś pierwszy lipca it’s the first of July a. July the first today

- wyjechała pierwszego she left on the first

- pensji z trudem starcza mi do pierwszego I find it hard to make ends meet

- spotkajmy się o pierwszej let’s meet at one

- jest pół do pierwszej it’s half past twelve

- na pierwsze zjemy zupę pieczarkową we’ll have mushroom soup as a first course

■ być pierwszym do dowcipów/gotowania to love jokes/cooking

- być pierwszym do pomocy to be eager to help

- zawsze jest pierwszy do bijatyki he’s always getting into scraps pot.

- do pracy był pierwszy he was never work-shy

- pierwszy raz słyszę! a. pierwsze słyszę! pot. that’s news to me!, that’s the first I’ve heard about it!

- pierwsze słyszę, że się pobrali I didn’t know they’d got married

- na pierwszy rzut oka at first glance a. sight

- na pierwszy rzut oka wszystko było w porządku at first glance everything was in order a. O.K.

- od pierwszego wejrzenia a. spojrzenia at first glance a. sight

- miłość od pierwszego wejrzenia love at first sight

- poznać się na kimś od pierwszego wejrzenia (docenić) to see sb’s worth the moment one sets eyes on sb; (przejrzeć) to see through sb the moment one sets eyes on sb

- po pierwsze first (of all), firstly; in the first place pot.

- po pierwsze musisz skończyć studia first a. first of all, you must graduate

- są dwa powody: po pierwsze…, a po drugie… there are two reasons: first(ly), …, and second(ly), …

- kto pierwszy, ten lepszy przysł. first come, first served; the early bird catches the worm przysł.

- poranny bieg a morning run

- szybki/forsowny bieg a fast/tiring run

- zdyszany od biegu a. po biegu breathless from running

- puścić się biegiem to set off at a run/trot

- poruszać się szybkim biegiem to run fast

- zwolnić/przyspieszyć bieg a. biegu to slow down/speed up

- poderwać żołnierzy do biegu to get soldiers on the move

- w pełnym biegu in full flight

- wyskoczyć/wysiąść w biegu (z autobusu/tramwaju/pociągu) to jump off/get off a moving bus/tram/train

- bieg sztafetowy a relay race

- bieg przez płotki a hurdle race, the hurdles

- bieg z przeszkodami an obstacle race

- bieg na przełaj a cross-country race

- bieg na 100 metrów the 100 metres sprint, the 100-meter dash US

- bieg po zdrowie pot. a fitness run

- bieg wsteczny reverse gear

- jechać na drugim/trzecim biegu to drive in second/third gear

- wrzucić drugi/trzeci bieg pot. to get a. shift into second/third gear

- przerzucić biegi to change gear

- włączać biegi to get into gear

- zmieniać biegi to change gear

- zmiana biegów a gear change

- dźwignia zmiany biegów a gear lever GB, a gearstick GB, a gear shift US

- zredukować bieg to change down GB, to shift down US

- w górnym/dolnym biegu rzeki in the upper/lower reaches of the river

- iść z biegiem rzeki to go downstream a. downriver

- bieg historii the course of history

- naturalny/zwykły bieg rzeczy the natural/usual course of events

- z biegiem lat a. czasu over the course of the years, in a. over the course of time

- posprzątaj tu, ale biegiem get this cleared up, and be quick a. look sharp about it pot.

- ubierał się/jadł śniadanie w biegu he (got) dressed/ate breakfast on the run

- □ bieg jałowy Techn. neutral

- bieg zjazdowy Sport downhill race

■ nadać bieg sprawie (w sądzie, urzędzie) to set the wheels in motion

- zostawić sprawy własnemu biegowi a. biegowi zdarzeń to let matters take their own course

* * *

run; (zdarzeń, rzeki) course; MOT, TECH gear

* * *

1. (= szybkie posuwanie się naprzód) run, running; biegiem at a run; running; biegiem marsz! wojsk. quick march!

2. sport (running) race, run; bieg krótkodystansowy sprint; bieg średniodystansowy/długodystansowy middle-distance/long-distant race l. run; bieg maratoński marathon; bieg sztafetowy relay race; bieg przez płotki hurdle race; bieg przełajowy cross-country race; biegi narciarskie cross-country skiing.

3. jeźdz. race, horserace.

4. kolarstwo bieg drużynowy team pursuit; bieg torowy velodrome race.

5. (= ruch) running, movement, motion; bieg jałowy techn. idling, ticking over.

6. (= prąd rzeczny) current; z biegiem rzeki downstream.

7. (= trasa) course; dolny/górny bieg rzeki the lower/upper course of a river.

8. (= dzianie się) bieg historii/wydarzeń/spraw the course of history/events/things; z biegiem lat/czasu with the passing of years/time; nadać czemuś bieg set sth in motion.

9. mot., techn. gear; zmieniać biegi change gear; pierwszy/drugi/trzeci bieg the first/second/third gear; wsteczny bieg the reverse gear; skrzynia biegów gearbox; automatyczna skrzynia biegów automatic transmission.

10. bud. ( odcinek schodów) flight.

- padł na wznak he fell on his back

- padła zemdlona na podłogę she fell to the floor in a faint

- padł na łóżko/na fotel he collapsed onto a. fell into the bed/the armchair

- drzewa padały na ziemię trees were crashing to the ground

- paść komuś w objęcia a. ramiona to fall into sb’s arms

- paść sobie w objęcia a. ramiona to fall into each other’s arms, to fall on each other

- paść na kolana a. klęczki to fall to a. on one’s knees (przed kimś/czymś before sb/sth)

- paść komuś do nóg to fall at sb’s feet

- paść przed kimś plackiem to prostrate oneself before sb

- padać ze zmęczenia a. wyczerpania to be dead tired; to be dead beat pot.

- padam z nóg I’m dead tired; I’m dead beat pot.

- paść martwym a. bez życia a. bez ducha to drop dead

- padnij! Wojsk. down!

- dojrzałe jabłka padały na trawę ripe apples were dropping onto the grass

- pocisk padł kilka metrów od naszego domu the missile fell a. came down several metres from our house

- smuga światła padła na podłogę a beam of light fell on the floor

- cienie drzew padały na drogę the trees were casting their shadows on the road

- promienie słońca padały przez otwarte okna shunshine was flooding in through the open windows

- jego wzrok padł na mnie his gaze fell on me

- w naszą stronę padały ukradkowe spojrzenia sekretarki the secretary was giving us furtive glances, the secretary was casting furtive glances in our direction

- akcent pada na drugą sylabę the stress falls a. is on the second syllable

- paść w boju/na posterunku/na polu chwały to fall in battle/in the course of duty/with honour

- paść z głodu i chorób to die a. perish from starvation and disease

- rośliny padały z braku wody plants were dying a. withering for lack of water

- padły pod siekierą wielowiekowe wierzby ancient willows were chopped down a. felled

- zboże padało pod kosą corn was falling before the scythe

- miasto padło pod naporem przeważających sił wroga the town fell to overwhelming enemy forces

- paść na egzaminie to flunk an exam pot., to come a cropper at an exam pot.

- padł na niego gniew królewski he incurred the wrath of the king książk.

- padło na niego 100 głosów he got 100 votes

- padło 10 głosów za i 10 przeciw there were 10 votes for and 10 against

- wybór padł na niego he was the one to be chosen

- wygrana padła na numer 275 the winning number is/was 275

- na jego los padła główna wygrana he won the first prize; he hit the jackpot pot.

- nie padło ani jedno słowo na ten temat not a word was said on this subject

- padło wiele gorzkich słów there were many bitter words

- padały cytaty, nazwiska, tytuły quotations, names and titles were being cited

- czekała, ale pytanie nie padało she was waiting, but the question didn’t come

- padł wniosek o powołanie komisji specjalnej it was proposed that a special commission be appointed

- padają głosy, że… there is talk that…

- padł rozkaz wymarszu marching orders were issued

- padła komenda: „na ramię broń!” ‘slope a. shoulder arms!’ came the order

- padło kilka strzałów several shots were fired

- strzały padały gęsto bullets were hailing down

- pierwsza bramka padła w drugiej połowie the first goal was scored in the second half

- na zawodach padły dwa rekordy two new records were established at the championships

- w drugim meczu padł wynik bezbramkowy the second match was goalless a. a no-score draw

■ padać przed kimś na twarz (bać się kogoś) to fall prostrate before sb, to prostrate oneself before sb

- na mózg a. rozum mu padło pot. he’s gone mad a. off his nut pot.

- chyba ci na mózg padło! you must be mad a. out of your mind!

- padam do nóg a. nóżek przest., żart. your humble servant przest.

- drewno sortowano na klasy według gatunku i jakości the timber was graded according to type and quality

- jezioro o pierwszej klasie czystości wód a lake with first-class water quality

- sprzęt, który był o klasę lepszy equipment that was in a different class

- zabytek klasy zerowej a Grade 1 listed monument

- klasa średnia the middle class

- klasa robotnicza the working class

- klasa rządząca the ruling class

- walka klas class struggle

- w której jesteś klasie? which year are you in?

- chodzi a. uczęszcza do pierwszej klasy s/he’s a first-form pupil a. first-grade student US

- z trudem przechodził z klasy do klasy he had trouble moving up from year to year

- drugi rok chodziła do trzeciej klasy she was kept back a. down for a year in the third form

- klasa maturalna the final year of secondary school

- klasa o profilu humanistycznym a class specializing in the humanities

- klasa śpiewu/fortepianu/rysunku a singing/piano/drawing class

- to zdolna klasa they’re a clever class

- nauczyciel wszedł do klasy the teacher entered the classroom

- klasa amatorska an amateur class

- bez trudu wygrywali w swojej klasie they won easily in their class

- samochód tej klasy rzadko się psuje this class of car rarely breaks down

- pokazał aktorstwo wysokiej klasy he gave a first-class performance

- był światowej klasy specialistą he was a world-class specialist

- obaj jazzmani reprezentują najwyższą światową klasę both of them are top world-class jazz players

- dziewczyna z klasą a classy a. stylish girl

- towar pierwszej klasy first-class a. first-rate goods

- wagon pierwszej/drugiej klasy a first-class/second-class compartment

- podróżować pierwszą klasą to travel (in) first class

- bilet klasy turystycznej an economy class ticket

- podróżować klasą turystyczną to travel economy class

- grać w klasy to play hopscotch

- gra w klasy hopscotch

■ być klasą dla siebie to be in a class by oneself a. of one’s own

- kumpel (pierwsza) klasa pot. a fantastic mate GB pot. a. buddy US pot.

- obsługa (pierwsza) klasa first-class a. first-rate service

- mieć klasę pot. to have class

- robić wszystko z klasą to do everthing in a. with style

* * *

pat. burn, scald(ing); oparzenie pierwszego/drugiego/trzeciego stopnia first-/second-/third-degree burn; oparzenie słoneczne sunburn.

* * *

lit. ( przed nazwiskiem kobiety) primo/secundo/tertio voto first/second/third married name.

* * *

Gen.pl. wojen war, warfare; wojna atomowa l. jądrowa nuclear war; wojna biologiczna biological warfare; wojna chemiczna chemical warfare; wojna celna ekon. tariff war; wojna domowa civil war; wojna elektroniczna electronic warfare, e-warfare; wojna gangów gang warfare; wojna na wyczerpanie war of attrition; wojna nerwów war of nerves; wojna pozycyjna trench warfare; wojna partyzancka guerilla warfare; wojna psychologiczna psychological warfare; wojna religijna religious war; wojna totalna total war; dziwna wojna hist. phony war ( 1939); święta wojna holy war; ( muzułmańska) jihad; wojna o pokój l. mająca położyć kres wszystkim wojnom the war to end all wars; zimna wojna cold war; ( 1945-89) the Cold War; I/II wojna światowa hist. World War I/II, the First/Second World War; wojna dwóch róż hist. the War of the Roses ( 1455-85); wojna secesyjna hist. the Civil War ( 1861-65); wojna stuletnia hist. the Hundred Years' War ( 1337-1453); okropności wojny horrors l. atrocities of war; pójść na wojnę go to war; toczyć wojnę wage a war (z kimś/czymś against sb/sth); wypowiedzieć wojnę declare a war (komuś/czemuś on sb/sth); na krawędzi wojny at the brink of war; w stanie wojny at war (z kimś/czymś with sb/sth); wybuchła wojna war broke out.

- antyki to doskonała lokata kapitału antiques are an excellent investment

- lokata terminowa a fixed-term deposit account

- lokata złotówkowa a Polish zloty account

- oprocentowanie lokat deposit interest rates

- założyć lokatę to open a deposit account

- zająć pierwszą/drugą lokatę to finish first/second a. to come in first/second place

- zdać egzamin z pierwszą lokatą to pass an exam top of the list

- wiele przeszli podczas wojny they had gone through a lot during the war

- przejść twardą szkołę (życia) to grow up in a hard school, to go through the mill

- w zeszłym roku przeszła ciężką grypę last year she suffered from a bad case of (the) flu

- wiele przeszła she’s gone a. been through a lot

- mój samochód przeszedł pomyślnie wszystkie testy my car has passed all its roadworthiness tests

- wszystkie urządzenia przeszły właśnie generalny remont all equipment has just been overhauled

- powtarzała z dziećmi to, co przeszły w zeszłym roku w szkole she revised with the children what they learned last year at school

- przejdźmy do mojego biura let’s go to my office

- przeszedł pieszo przez całe miasto he went around the whole town on foot

- właśnie przeszedł tędy pociąg the train has just passed this way

- czy nikt tędy nie przechodził? has anybody passed this way?

- burza przeszła bokiem the storm passed us/them by

- zaraza przeszła przez cały kraj the plague swept through the entire country

- przeszła obok i nie zauważyła go wcale she passed by and didn’t notice him

- pomógł jej przejść przez ulicę he helped her across the street

- przejdź po pasach! take the zebra crossing!

- przejście wzbronione no trespassing

- igła nie chciała przejść przez gruby materiał the needle wouldn’t go through the thick fabric

- światło nie przechodziło przez brudne szyby the light didn’t filter through the dirty windows

- kula przeszła przez płuco the bullet went through the lung

- autostrada ma przejść na wschód od miasta/przez środek wsi the motorway is to run east of the town/through the middle of the village

- przez rzekę przechodzi granica the frontier a. border runs across the river

- drużyna przeszła do półfinału the team made it a. got through to the semi-finals

- przeszliśmy pomyślnie eliminacje we got through the qualifying round

- nie przeszedł do drugiej tury wyborów he didn’t make it to the second round of the election, he lost in the first round of the election

- wniosek przeszedł 150 głosami przeciw 96 the motion was carried by 150 votes to 96

- budżet przeszedł większością głosów the budget was approved by a majority vote

- ustawa nie przeszła the bill was rejected, the law failed to get through

- nie myśl, że przejdą takie numery! pot. don’t think you’re going to get away with this!

- ból powoli przechodził the pain was slowly going away

- ból przeszedł po godzinie the pain eased off after an hour

- terminy realizacji zobowiązań dawno przeszły the deadlines have all been missed

- zima nareszcie przeszła the winter’s gone at last

- poczekam, aż burza przejdzie I’ll wait until the storm subsides a. the storm’s over

- przejść na nowe stanowisko to take a new post

- przejść do rezerwy to be transferred to the reserve, to pass to the reserve

- przejść na dietę to go on a diet

- przejść do innego tematu to change the subject

- w tym roku przechodzę na wcześniejszą emeryturę I’m taking early retirement this year

- przeszedł z partii konserwatywnej do partii liberalnej he went over to the conservative party from the liberals

- przejść na inną wiarę to change one’s faith

- przejść na katolicyzm/Islam to convert to Catholicism/Islam

- przejść do wyższej/następnej klasy to get through to the next year

- uczy się dobrze, przechodzi z klasy do klasy he’s a good pupil and never has to repeat a year

- przejść od wzniosłości do śmieszności to go from the sublime to the ridiculous

- szarpanina przeszła w bójkę a punch-up turned into a major fight a. incident

- energia chemiczna przechodzi w elektryczną chemical energy is converted into electrical energy

- jesień przeszła w zimę the autumn turned a. wore into winter

- nasze ubrania przeszły wilgocią our clothes were permeated with damp

- cały dom przeszedł zapachem smażonej ryby the aroma of fried fish spread through a. permeated the entire house

- przeszedł się po parku he walked around the park

- przejdę się trochę przed obiadem I’ll have a little walk before lunch

- przejdę się do niej po obiedzie I’ll walk over to her after lunch

■ przejść do historii/do potomności książk. to go down in history a. to posterity

- przejdzie do historii jako wielki mąż stanu he will go down in history as a great statesman

- przejść do tematu to get down to the subject

- przejść na „ty” pot. to start to address each other by first names

- przejść z kimś na „ty” to call sb by a. move onto first name terms, to start to call sb by his/her first name

- w biurze wszyscy przeszli na „ty” in the office everybody is on first name terms

- przejść suchą nogą pot. to cross without getting one’s feet wet

- przejść w czyjeś ręce to pass into sb’s hands

- przejść na angielski/niemiecki pot. to switch to English/German

- przechodzenie z francuskiego na hiszpański sprawia mi trudność I can’t switch from French to Spanish easily

- przejść nad czymś do porządku dziennego to come to terms with sth

- ani przez myśl/głowę mi/jej nie przeszło it didn’t even occur to me/her

- ani przez głowę mi nie przeszło, żeby cię posądzić o coś takiego it didn’t even occur to me to suspect you of something like that

- to przechodzi ludzkie pojęcie a. wszelkie pojęcie a. ludzkie wyobrażenie a. wszelkie wyobrażenie that beats everything!; that takes the cake a. biscuit! pot., pejor.

- jego skąpstwo/ich zuchwalstwo przechodzi ludzkie pojęcie his miserliness a. stinginess/their impudence is indescribable

- przejść bez echa to pass unnoticed

- przejść przez czyjeś ręce pot. to pass through sb’s hands

- ta sprawa musi przejść przez ręce burmistrza this matter has to be endorsed by the mayor

- ta decyzja musi jeszcze przejść przez zarząd pot. the decision must still be endorsed by the board

- przejść (czyjeś) najśmielsze oczekiwania to exceed one’s wildest expectations

- przejść samego siebie to surpass oneself

- słowa nie chciały mu/jej przejść a. przechodziły mu/jej z trudem przez gardło pot. he/she was lost for words a. at a loss for words, he/she was unable to get a word out

- słowa przeprosin z trudem przechodziły mu przez gardło the apology stuck in his throat, he found it very difficult to say sorry

- ze wzruszenia słowa nie chciały przejść jej przez gardło she was so moved that she found herself tongue-tied a. that she was unable to get a word out

- dreszcze/ciarki przeszły po nim/niej shivers ran down his/her spine

- strach przeszedł po nim he suddenly shivered with fear

- na jego widok ciarki przeszły jej po plecach he gave her the horrors, at the sight of him she felt prickles down her spine

- ciarki po mnie przechodzą, gdy o tym pomyślę it gives me the shivers when I think of it

- jest wielu znanych aktorów there are many well known actors

- nie ma nikogo, kto mógłby to zrobić there’s no one who could do it

- czy jest Bóg, czy go nie ma? does God exist, or not?

- był sobie kiedyś stary król there was a. lived once an old king

- nie było cię jeszcze wtedy na świecie this was before you were born

- kiedy mnie już z wami nie będzie euf. when I am no more a. I am no longer with you euf.

- myślę, więc jestem I think, therefore I am

- być albo nie być to be or not to be

- to dla nas być albo nie być this is our to be or not to be, this is our Waterloo

- nie ma już dla niej ratunku nothing can save her now

- jest wiele powodów do zadowolenia there’s good reason to be happy

- nie ma obaw a. strachu pot. ! no problem! pot., not to worry! pot.

- nie ma powodu do obaw there is no reason a. need to worry

- są sprawy, których nigdy nie zrozumiesz there are (certain) things that you’ll never understand

- nie ma co płakać/gadać it’s no use crying/talking (about it)

- nie ma co żałować (there’s) no need to be sorry

- nie ma co a. czego żałować it’s no great loss

- nie ma czemu się dziwić, że… it’s no surprise a. wonder that…

- nie ma o co się kłócić there’s nothing to quarrel about

- nie ma czym się martwić/czego się bać there’s nothing to worry about/to be afraid of

- nie ma z czego być dumnym (it’s) nothing to be proud of

- nie ma z czego się cieszyć/śmiać there’s nothing to rejoice/to laugh about

- „dziękuję za podwiezienie” – „nie ma za co” ‘thanks for the lift’ – ‘don’t mention it’ a. ‘you’re welcome‘

- „przepraszam, że panu przerwałem” – „nie ma za co” ‘sorry I interrupted you’ – ‘that’s all right’

- już cię/was nie ma! off with you!

- być w pracy/szkole to be at work/at school

- być w teatrze/na koncercie to be at the theatre/at a concert

- teraz wychodzę, ale będę w domu o piątej I’m going out now, but I’ll be home at five

- dzisiaj nie ma go w biurze he’s not in the office today

- w pokoju nikogo nie ma/nie było there is/was no-one in the room

- jest już piąta, a jego jak nie ma, tak nie ma it’s already five, and he’s still not here a. there’s still no trace of him

- „czy jest Robert?” – „nie, nie ma go, jest jeszcze w szkole” ‘is Robert in?’ – ‘no, he’s not, he’s still at school’

- „są jeszcze bilety na ostatni seans?” – „niestety, już nie ma” ‘do you still have tickets for the last showing?’ – ‘sorry, all sold out’

- czy będziesz jutro w domu? ‘will you be at home a. in home tomorrow?’

- kiedy (ona) będzie znowu w Warszawie? when will she be in Warsaw again?

- byłem wczoraj u Roberta/u babci I was at Robert’s/granny’s yesterday, I went to see Robert/granny yesterday

- był przy narodzinach swojej córki he was present at the birth of his daughter

- nigdy nie byłem w Rosji I’ve never been to Russia

- „skąd jesteś?” – „(jestem) z Krakowa/Polski” ‘where are you from?’ – ‘(I’m) from Cracow/Poland’

- „gdzie jesteś?” – „tutaj!” ‘where are you?’ – ‘(I’m) here!’

- „jestem!” (przy odczytywaniu listy) ‘here!’, ‘present’

- będąc w Londynie, odwiedziłem Annę when a. while I was in London I went to see Anna

- biblioteka jest w budynku głównym the library is in the main building

- w jednym pudełku jest dziesięć bateryjek there are ten batteries in a packet

- w domu nie było nic do jedzenia there was nothing to eat at home a. in the house

- co jest w tym pudle? what’s in this box?

- gdzie jest moja książka/najbliższa apteka? where’s my book/the nearest chemist’s?

- co jest dzisiaj na lunch? what’s for lunch today?

- wczoraj na kolację był dorsz there was cod for dinner yesterday

- „dużo masz tych ziemniaków?” – „oj, będzie” pot. ‘got a lot of those spuds?’ – ‘loads’ pot.

- będzie, będzie, więcej się nie zmieści pot. that’s plenty a. that’ll do, there’s no room for any more

- jest godzina druga po południu it’s two in the afternoon a. two p.m.

- nie ma jeszcze szóstej rano it’s not yet six a.m.

- zanim dotrzemy do domu, będzie ósma wieczorem/północ it’ll be eight p.m./midnight by the time we reach home

- był maj it was in May

- to było w grudniu 1999 it was in December 1999

- to było dawno, dawno temu this was a long, long time ago

- jest piękny ranek it’s a fine morning

- jest mroźno/upalnie it’s nippy/hot

- wczoraj był deszcz/mróz it was raining/freezing yesterday

- ciekawe, czy jutro będzie pogoda I wonder if it’s going to be fine tomorrow

- nie pamiętam dokładnie, to było dość dawno temu I can’t really remember, it was some time ago

- z niego jeszcze coś będzie he’ll turn out all right

- co z niego będzie? how will he turn out?, what will become of him?

- będzie z niego dobry pracownik he’ll be a good worker

- kuchmistrz to z ciebie nie będzie you’ll never make a chef

- z tych kwiatów nic już nie będzie these flowers/plants have had it pot.

- z naszych planów/wakacji nic nie będzie nothing will come of our plans/holidays

- nic z tego nie będzie it’s hopeless

- nic dobrego z tego nie będzie nothing good will come of it

- tyle pracy i nic z tego nie ma (he’s done) so much work and nothing to show for it

- koncert/egzamin jest jutro the concert/exam is tomorrow

- zebranie było w sali konferencyjnej the meeting was (held) in the conference room

- jutro nie będzie a. nie ma lekcji there are no classes tomorrow

- był do ciebie telefon there was a phone call for you

- czy były do mnie jakieś telefony? has anyone called me?

- był wypadek w kopalni there was an accident in the mine

- co będzie, jeśli nie zdasz egzaminu? what’s going to happen if you fail the exam?

- co będzie, jeśli ktoś nas zobaczy? supposing a. what if someone sees us?

- nie martw się, wszystko będzie dobrze don’t worry, it’ll be a. it’s going to be fine

- w życiu bywa rozmaicie you never know what life may bring

- opowiedziałem jej wszystko, tak jak było I told her everything just as it happened

- co ci/jej jest? what’s the matter with you/her?

- coś mi/jemu jest something’s the matter with me/him

- czy jemu coś jest? is anything the matter with him?

- nic mu nie będzie, to tylko przeziębienie he’ll be fine, it’s only a cold

- być na weselu/zebraniu to be at a wedding/meeting

- wczoraj byliśmy na przyjęciu we were at a reception yesterday

- być w liceum/na uniwersytecie to be at secondary school/at university

- być na studiach to be a student a. at college

- być na prawie/medycynie to study law/medicine

- był na trzecim roku anglistyki he was in his third year in the English department

- być na kursie komputerowym to be on a computer course

- być na wojnie to go to war

- być pierwszym/drugim to be the first/second to arrive

- był na mecie trzeci he came third

- czy był już listonosz? has the postman been a. come yet?

- być pod urokiem/wrażeniem kogoś/czegoś to be charmed/impressed by sb/sth

- być pod wpływem kogoś/czegoś to be under the influence of sb/sth

- prowadzić samochód, będąc pod wpływem alkoholu to drive while under the influence of alcohol

- być w ciąży to be pregnant

- być w dobrym/złym humorze to be in a good/bad mood

- nie być w nastroju do zabawy not to feel like going out a. partying

- być w doskonałej formie to be in excellent form a. in fine fettle

- być w strachu to be scared

- być w rozpaczy to be in despair

- bądźmy dobrej myśli let’s hope for the best

- jestem przed obiadem I haven’t had my lunch yet

- jestem już po śniadaniu I’ve already had breakfast

- był siedem lat po studiach he had graduated seven years earlier

- być po kielichu/po paru kieliszkach pot. to have had a drop/a few euf.

- być na diecie to be on a diet

- być na kaszce a. kleiku to be on a diet of gruel

- być na emeryturze/rencie to be on a pension

- sukienka jest do kolan the dress is knee-length

- wody było do kostek the water was ankle-deep

- firanka była do połowy okna the net curtain reached halfway down the window

- chwila nieuwagi i było po wazonie one unguarded moment and the vase was smashed to pieces

- jest już po nim/nas! it’s curtains for him/us! pot.

- jeszcze chwila i byłoby po mnie another instant and it would have been curtains for me a. would have been all up with me pot.

- być nauczycielem/malarzem to be a teacher/painter

- kiedy dorosnę, będę aktorem when I grow up, I’ll be an actor

- być Polakiem/Duńczykiem to be Polish/Danish

- borsuk jest drapieżnikiem the badger is a predator

- nie bądź dzieckiem! don’t be childish a. such a child!

- jestem Anna Kowalska I’m Anna Kowalska

- „cześć, to ty jesteś Robert?” – „nie, jestem Adam” ‘hi, are you Robert? a. you’re Robert, are you?’ – ‘no, I’m Adam’

- co to jest – ma cztery nogi i robi „miau”? what (is it that) has four legs and says ‘miaow’?

- była wysoka/niska she was tall/short

- jest autorką cenioną przez wszystkich she’s an author appreciated by all a. everybody

- mój dziadek był podobno bardzo przystojnym mężczyzną my grandfather is said to have been a very handsome man

- wciąż jest taka, jaką była za młodu she’s still her old self

- kwiaty były żółte i czerwone the flowers were yellow and red

- pizza była całkiem dobra the pizza was quite good

- pojemnik był z drewna/plastiku the container was made of wood/plastic

- z tych listewek byłby ładny latawiec these slats could make a fine kite

- wszystko to były jedynie domysły it was all only conjecture

- czyj jest ten samochód? whose car is this?, who does this car belong to?

- ta książka jest jej/Adama this book is hers/Adam’s, this is her/Adam’s book

- żona była dla niego wszystkim his wife was everything to him

- nie naśladuj innych, bądź sobą don’t imitate others, be yourself

- ta zupa jest zimna this soup is cold

- Maria jest niewidoma Maria is blind

- jesteś głodny? are you hungry?

- Robert jest żonaty/rozwiedziony Robert is married/divorced

- są małżeństwem od dziesięciu lat they’ve been married for ten years

- bądź dla niej miły be nice to her

- bądź tak dobry a. uprzejmy would you mind

- bądź tak miły i otwórz okno would you mind opening the window?

- czy byłaby pani uprzejma podać mi sól would you be kind enough a. would you be so kind as to pass me the salt?

- nie bądź głupi! don’t be a fool!

- cicho bądź! be quiet!

- być w kapeluszu/kaloszach/spodniach to be wearing a hat/rubber boots/trousers

- była w zielonym żakiecie/czarnym berecie she was wearing a green jacket/black beret, she had a green jacket/black beret on

- być za kimś/czymś (opowiadać się) to support sb/sth, to be for sb/sth

- byłem za tym, żeby nikomu nic nie mówić I was for not telling anyone anything

- dwa razy dwa jest cztery two times two is four

- ściany pokoju były pomalowane na różowo the walls of the room were painted pink

- dzieci, które są maltretowane przez rodziców children who are abused by their parents

- tak jest napisane w gazecie that’s what it says in the paper

- samochód będzie naprawiony jutro the car will be repaired by tomorrow

- to musi być zrobione do czwartku this must be done by Thursday

- sukienka była uszyta z czarnej wełenki the dress was made of black wool

- będzie pamiętał a. pamiętać tę scenę przez cały życie he will remember this scene all his life

- będziemy długo go wspominali a. wspominać we shall a. will long remember him

- co by się było stało, gdyby nie jego pomoc what would have happened if it hadn’t been for his help

- byłaby spadła ze schodów (omal nie) she almost fell down the stairs

- byłbym zapomniał! zabierz ze sobą śpiwór I almost a. nearly forgot! take a sleeping bag with you

- jest dopiero wpół do ósmej it’s only half past seven

- nie było co jeść there was nothing to eat

- za ciepło będzie ci w tym swetrze you’ll be too hot in this jumper

- byłoby przyjemnie zjeść razem obiad it would be nice to have lunch together

- wychodzić po zmierzchu było niebezpiecznie it was dangerous going out after dark

- nie kupić tego mieszkania będzie niewybaczalnym błędem not to buy that a. the flat would be an inexcusable mistake

- z chorym było źle/coraz gorzej the patient was bad/getting worse

- z dziadkiem jest nienajlepiej grandfather is poorly

- wszystko będzie na niego he’ll get all the blame

- żeby nie było na mnie I don’t want to get the blame

- na imię było jej Maria her name was Maria

- było dobrze po północy it was well after midnight

- będzie z godzinę/trzy lata temu an hour or so/some three years ago

- będzie kwadrans jak wyszedł he must have left fifteen minutes or so ago, it’s been fifteen minutes or so since he left

- do najbliższego sklepu będzie ze trzy kilometry it’s a good three kilometres to the nearest shop

- nie ma tu gdzie usiąść there’s nowhere here to sit

- w tym mieście na ma dokąd pójść wieczorem there’s nowhere to go at night in this town

- nie ma komu posprzątać/zrobić zakupy there’s no-one to clean/to do shopping

- nie ma z kim się bawić there’s no-one to play with

- trzeba było coś z tym zrobić something had to be done about it

- trzeba było od razu tak mówić why didn’t you say so in the first place?

- czytać można było tylko przy świecach one could read only by candlelight

- jest gorzej niż można było przypuszczać it’s worse than might have been expected

■ bądź zdrów! (pożegnanie) goodbye!, take care!

- być bez forsy/przy forsie pot. to be penniless/flush pot.

- być do niczego (bezużyteczny) [osoba, przedmiot] to be useless a. no good; (chory, słaby) [osoba] to be poorly a. out of sorts

- być może perhaps, maybe

- być może nam się uda perhaps we’ll succeed

- być może a. może być, że… it may happen that…

- być niczym [osoba] to be a nobody

- znałem ją, kiedy jeszcze była nikim I knew her when she was still a nobody

- być przy nadziei a. być w poważnym a. odmiennym a. błogosławionym stanie książk. to be in an interesting condition a. in the family way przest.; to have a bun in the oven euf., pot.

- było nie było (tak czy owak) when all’s said and done, after all; (niech się dzieje co chce) come what may, be that as it may

- było nie było, to już ćwierć wieku od naszego ślubu when all’s said and done a. after all, it’s twenty-five years since we got married

- było nie było, idę pogadać z szefem o podwyżce come what may, I’m going to the boss to talk about a rise

- było siedzieć w domu/nie pożyczać mu pieniędzy pot. serves you right, you should have stayed at home/shouldn’t have lent him money

- było nic mu nie mówić you should have told him nothing

- co będzie, to będzie whatever will be, will be

- co było, to było let bygones be bygones

- co jest? pot. what’s up? pot.

- co jest, do jasnej cholery? dlaczego nikt nie otwiera? what the hell’s going on? – why doesn’t anyone open the door? pot.

- co jest? przyjacielowi paru groszy żałujesz? what’s wrong? – can’t spare a friend a few pence? pot.

- coś w tym jest a. coś w tym musi być there must be something in it

- coś w tym musi być, że wszyscy dyrektorzy będą na tym zebraniu there must be something in it, if all the directors are going to the meeting

- jakoś to będzie things’ll a. it’ll work out somehow pot.

- nie ma co a. rady oh well

- nie ma co, trzeba brać się do roboty oh well, time to do some work

- nie ma co! well, well!

- mieszkanie, nie ma co, widne i ustawne well, well, not a bad flat, airy and well laid out

- ładnie się spisałeś, nie ma co! iron. well, well, you’ve done it now, haven’t you!

- nie ma (to) jak kuchnia domowa/kieliszek zimnej wódki nothing beats a. you can’t beat home cooking/a glass of cold vodka

- nie ma (to) jak muzyka klasyczna give me classical music every time

- nie ma to jak wakacje! there’s nothing like a holiday!

- nie może być! (niedowierzanie) I don’t believe it!, you don’t say!

- niech będzie! oh well!

- niech ci/wam będzie! have it your own way!

- niech mu/jej będzie! let him/her have his/her own way!

- niech tak będzie! (zgoda) so be it!

- tak jest! (owszem) (that’s) right!

- „to jest pańskie ostatnie słowo” – „tak jest, ostatnie” ‘is that your final word?’ – ‘yes, it is’, ‘that’s right’

- tak jest, panie pułkowniku/generale! Wojsk. yes, sir!

- to jest książk. that is, that is to say

- główne gałęzie przemysłu, to jest górnictwo i hutnictwo the main branches of industry, that is (to say) mining and metallurgy

* * *

* * *

jestem jesteś są; będę będziesz bądź

1. (= znajdować się w jakimś stanie l. miejscu) be; (= istnieć) exist, be there; być na diecie be on a diet; być na emeryturze be retired; jestem po robocie I'm finished l. done with work (for today); pewnego razu był sobie król... once upon a time there lived a king...; w ogrodzie były róże there were roses in the garden; w Galaktyce są miliardy gwiazd there are billions of stars in the Galaxy; ile ich jest? how many of them are there?; być w kinie be at the theater; być na wycieczce be on a trip; być w Warszawie be in Warsaw; być u babci na wsi be at grandma's house in the country; być z kimś sam na sam be one on one with sb; od świtu jestem na nogach I have been on my feet all day; Ewa jest na ostatnich nogach Eva is ready to drop l. dead on her feet; jesteś na drodze do zawału you are on the road to a heart attack; wszystko jest na swoim miejscu everything is in its place; to było nie na miejscu that was out of line; być na ustach całego miasteczka be on the lips of everyone in town; być jedną nogą na tamtym świecie have one foot in the grave; co dzisiaj będzie na obiad? what's for supper today?; wszystko jest pod ręką we have everything right at hand; być u steru przen. be at the wheel; no to jestem w domu (= zrozumiałem) that hits home; być w latach l. w leciech be up in one's years; być w sile wieku be in one's prime; być w opałach be in a bind; teraz wszystko jest w twoich rękach now everything is in your hands l. up to you; być w siódmym niebie be in seventh heaven; być w swoim żywiole be in one's element; być na zebraniu be at a meeting; być na wojnie be (fighting) in a war; być na studiach be at college; być na anglistyce be in the English Department; nigdy nie byłem w Chicago I've never been to Chicago; Adam jest pod pantoflem swojej żony Adam is henpecked; być nie w sosie be in a bad mood; jest gaz i woda we have gas and water; jestem takiego samego zdania I'm of the same opinion; jestem dobrej myśli I'm hoping for the best; jest mi u ciebie tak dobrze I feel so good at your place; jest mi głupio I feel stupid; to jest do niczego it's no good; być górą be on top; to nie jest czas po temu this is not the time for that; to nie jest mi na rękę this is inconvenient (for me); to nie jest po mojej myśli that's not what I intended l. what I had in mind; jestem pod wrażeniem I'm impressed; jestem bez pieniędzy I'm broke; jestem w ciąży I'm pregnant; Ewa jest przy nadziei przest. Eva is in the family way; jestem na służbie I'm on duty; byliśmy na spacerze we were taking a walk; dobrze wiesz, że jesteś na mojej łasce you know fully well that you're at my mercy; czy jesteś w stanie mnie zrozumieć? are you able to understand me?; jestem w dobrym humorze I'm in a good mood; byliśmy w kłopocie, co zrobić z... we couldn't figure out what to do with...; Ewa przez moment była w rozterce for a moment Ewa was in a dilemma; Ewa jest z Adamem w przyjaźni Ewa is friends with Adam; po czyjej jesteś stronie? whose side are you on?; Adam jest w porządku Adam is OK l. alright; to nie jest w moim guście that's not my style; jestem na bakier z gramatyką I haven't a clue about grammar; z teściową jestem na złej stopie I'm on bad terms with my mother-in-law; z prezesem jestem na ty I'm on a first name basis with the president; jestem za reformą I'm for the reform; oni są z sobą za pan brat they are on familiar terms; jestem z Ewą po słowie przest. I'm engaged to Eve.

2. ( część orzeczenia imiennego) jestem studentem I am a student; byłam piosenkarką I was a singer; będę generałem I will be a general; ta dziewczyna jest ładna that girl is pretty; samochód jest ojca that's father's car; ten długopis nie jest mój this pen isn't mine; bądź zdrów! get well!; jesteś dla mnie niczym! you mean nothing to me; on nie był sobą he wasn't himself; dwa razy dwa jest cztery two plus two is l. equals four.

3. ( w zdaniach bezosobowych) (= zdarzać się) jest piękny dzień it's a beautiful day; był kwiecień it was April; było to dość dawno it was l. happened quite a long time ago; był do ciebie telefon you had a call; było już późno it was getting late; nie ma co jeść there's nothing to eat; będzie z godzinę temu, jak... it's been an hour since...; a co będzie ze mną? what will happen to me?; ciekaw jestem, co z niego będzie I'm curious (about) what will become of him; jeżeli tak jest if it is so; być może maybe, perhaps; co będzie, to będzie come what may; co było, to było let bygones be bygones; jakoś to (w końcu) będzie thing's will turn out fine (in the end); co ci jest? what's wrong l. the matter with you?; z tej mąki nie będzie chleba it's hopeless; nie może być that's impossible; jest już po nim it's too late for him; he's done for; he's a goner l. a has-been; co było, a nie jest, nie pisze się w rejestr what's done is done; tak jest! exactly!, precisely!, that's right; wojsk. yes, sir!; to jest (= czyli) that is; było nie było whatever happens; no matter what (happens).

czasownik posiłkowy

1. tylko będę będziesz itd. ( w formach czasu przyszłego) will (be); będę pamiętał o tym I'll remember that; dzieci będą w ogrodzie the kids will be in the garden; będziemy śpiewać kolędy we're going to sing carols.

2. ( w formach strony biernej) dom był sprzedany za... the house was sold for...; jesteś obserwowany you are being watched; droga jest już naprawiona the road has been repaired.

* * *

Loc. ręce l. ręku pl. ręce Gen. rąk Ins. - ami l. - oma

1. (= dłoń) hand; (= wewnętrzna część dłoni) palm; pot. (= kończyna górna) arm; bronić się przed czymś rękami i nogami resist sth with might and main; być w dobrych rękach be in good hands; dać komuś wolną rękę give sb a free hand; dostać kogoś/coś w swoje ręce get one's hands on sb/sth; dostać się w czyjeś ręce fall into the hands of sb; dostarczyć coś do rąk własnych deliver sth personally; gołymi rękami with one's bare hands; grać z ręki karty play from the hand; iść komuś na rękę be accommodating with sb; jak ręką odjął right away; jeść komuś z ręki eat out of sb's hand; lekką ręką (= bezmyślnie) recklessly; (= bez wysiłku, bez problemu) without batting an eyelid; machnąć na coś ręką let it go; mieć czyste ręce have clean hands; mieć dwie lewe ręce be all thumbs; mieć pełne ręce roboty have one's hands full; mieć związane ręce have one's hands tied; na cztery ręce muz. four-handed; na rękę (= po opodatkowaniu) net; na własną rękę on one's own; niech ręka boska broni! God forbid!; od ręki while you wait; patrzeć komuś na ręce breath down sb's neck; po lewej/prawej ręce on the left-/right-hand side; podnieść rękę na kogoś raise one's hand against sb; pod ręką (close l. near) at hand; prosić o czyjąś rękę propose to sb; przechodzić z rąk do rąk change hands; be passed from hand to hand; przyłożyć do czegoś rękę have a hand in sth; ręce do góry! hands up!; ręce przy sobie! (keep your) hands off!; ręce opadają it's disheartening; ręka boża the hand of God; ręka rękę myje you scratch my back and I'll scratch yours; siedzieć z założonymi rękami sit on one's hands; to jest mi (nie) na rękę this is (in)convenient for me; trzymać się za ręce hold hands; umywać (od czegoś) ręce wash one's hands (of sth); wszystko (jest) w twoich rękach everything's in your hands; wyjść z czegoś obronną ręką (z trudnej l. nieprzyjemnej sytuacji) get out of sth; (= mieć coś pod kontrolą) have the upper hand; wziąć coś w swoje ręce take sth into one's hands; zacierać ręce rub one's hands; (wiadomość) z pierwszej/drugiej ręki first-/second-hand (news); z pocałowaniem ręki gladly; z ręką na sercu hand on heart; żyć z pracy rąk live off the labor of the hands; brak rąk do pracy labor shortage; prawa ręka right hand; ręka sprawiedliwości arm of the law.

2. sport (= niedozwolone zagranie ręką) hand.

* * *

Gen.pl. -er

1. (= kondygnacja) story, floor; pierwsze piętro second floor; Br. first floor.

2. bot., leśn. belt, layer, zone.

3. geol. stage.

4. górn. level, stage.