-
81 prudentia
prūdentĭa, ae, f. [prudens].I.A foreseeing (very rare): id enim est sapientis providere: ex quo sapientia est appellata prudentia, Cic. Fragm. ap. Non. 41, 31:II.futurorum,
id. Sen. 21, 78.—Acquaintance with a thing, knowledge of a matter, skill in a matter:B.juris publici,
Cic. de Or. 1, 60, 256:juris civilis,
Nep. Cim. 2, 1:legum,
Cic. Rep. 2, 36, 61; cf. id. Mur. 13, 28:physicorum,
id. Div. 2, 4, 11:cani rectoris,
Juv. 12, 32; 10, 48.—Esp., = juris prudentia, Just. Inst. praef. § 2.—III.Sagacity, good sense, intelligence, prudence, practical judgment, discretion:prudentia constat ex scientiā rerum bonarum et malarum et nec bonarum nec malarum,
Cic. N. D. 3, 15, 38:prudentia tribus partibus constare videtur, memoriā, intellegentiā, providentiā,
id. Inv. 2, 53, 160; cf. Auct. Her. 3, 2, 3: prudentia, quam Graeci phronêsin, est rerum expetendarum fugiendarumque scientia, Cic. Off. 1, 43, 153:prudentia cernitur in delectu bonorum et malorum,
id. Fin. 5, 23, 67:ut medicina valetudinis, sic vivendi ars est prudentia,
id. ib. 5, 6, 16:civilis prudentia,
statesmanship, id. Rep. 2, 25, 46; id. Inv. 2, 53, 159:ad omnes res adhibere prudentiam,
id. Att. 12, 4, 2; Col. 12, 57, 6; 1, 1, 1:rerum fato prudentia major,
Verg. G. 1, 416:velox,
ready, Pers. 4, 4:si ratio et prudentia curas aufert,
Hor. Ep. 1, 11, 25. -
82 socio
sŏcĭo, āvi, ātum, 1, v. a. [id.], to join or unite together, to associate; to do or hold in common, to share a thing with another, etc. (freq. and class.; in Cic. mostly with inanimate objects;syn. jungo): coetus utilitatis communione sociatus,
Cic. Rep. 1, 25, 39:concilia coetusque hominum jure sociati,
id. ib. 6, 13, 13:omne genus hominum sociatum inter se esse,
id. Leg. 1, 11, 32:(Romulus) regnum suum cum illorum (Sabinorum) rege sociavit,
id. Rep. 2, 7, 13; cf.:quae nos domo socias,
Verg. A. 1, 600:quid si testium studium cum accusatore sociatum est?
Cic. Fl. 10, 21: cum vel periculum vitae tuae mecum sociare voluisses, to risk your life for me, id. Planc. 30, 73; cf.:tecum ut longae sociarem gaudia vitae,
Tib. 3, 3, 7:qui vim rerum cognitionemque cum scientiā atque exercitatione sociaris,
Cic. de Or. 3, 32, 131:diligentiam cum scientiā,
Col. 3, 3, 7:ne societur sanguis,
Liv. 4, 4, 6; cf.of union by marriage: se alicui vinclo jugali,
Verg. A. 4, 16:cubilia cum aliquo,
Ov. M. 10, 635:corpus,
id. Am. 2, 8, 5:conjugia,
Vulg. Deut. 7, 3; Ov. H. 3, 109:perpetuoque mihi sociatam foedere lecti,
id. Ib. 15:juvencos aratro imposito,
Stat. Th. 1, 132:dextras,
Sil. 11, 149; cf.:manus alicui,
Val. Fl. 5, 290:se participem in omnis casus,
Sil. 1, 75:vitem ulmis,
Stat. S. 5, 1, 48:curas,
to share, Val. Fl. 5, 282:verba loquor socianda chordis,
to be accompanied, Hor. C. 4, 9, 4; so,carmina nervis,
Ov. M. 11, 5:homo simili sui sociabitur,
Vulg. Ecclus. 13, 20:Theseus sociati parte laboris Functus,
undertaken in company with another, common, Ov. M. 8, 546:parricidium (shortly before: societas facinoris),
Just. 10, 1, 6.—Mid.:sociari facinoribus,
to take part in deeds of villany, Liv. 39, 13 fin. -
83 астрономия
astronomia [ae, f]; astrorum scientia [ae, f]; scientia sideralis• заниматься астрономией astronomiam tractare
-
84 EXPERIMENTUM
experience, experiment - опыт, синоним EXPERIENTIA; складывается из собрания многих частностей, обретенных в памяти; рассудок основывается на них. Сравн. SCIENTIA EXPERIMENTALIS. -
85 MATHEMATICA
mathematics - математика; ее предмет составляет квадривиум: арифметика, геометрия, музыка, астрономия; это конкретная наука, а не возможная, ее предмет не включает в себя перемещающиеся, изменчивые вещи опыта. Однако, существуют различия, касающиеся того, чем ее предмет является в действительности: в августинианской традиции числа являются вечными сущностями, возвышающимися над душой, имеющими отношение к мудрости, к созерцанию которой обращены человеческие души; в аристотелевской традиции не существует раздельных вечных сущностей, но неизменные математические сущности возникают как абстракции вещей, постигаемых в опыте. По Фоме Аквинскому (Sum. Theol. I, q. 5, a. 3 ad 4): "Математические предметы не существуют отдельно от бытия, но отделимы друг от друга только в разуме, так как они абстрагированы от движения и материи". Однако, они абстрагируются всего лишь от чувственной материи и этим они отличаются от метафизических предметов; по Фоме (In lib. III de An. lect. 8, 708): "Математические предметы абстрагируются от чувственной материи, а не от интеллектуальной материи, подобно тому, как протяженное количество в мышлении абстрагируется от чувственного качества". Сравн. SCIENTIA. -
86 accitus
I 1. accītus, a, umpart. pf. к accio2. adj.заимствованный извне, иноземный ( scientia T)II accītus, ūs m. [ accio ]приглашение, призыв -
87 antecedo
ante-cēdo, cessī, cessum, ere1) идти впереди, предшествовать (agmen Cs; gregem Col; aliquando umbra antecedit, aliquando a tergo est Sen)a. alicui (aliquem Just) aetate C — быть старше кого-л.2) опережать, перегонятьbiduo me Antonius antecessit C — Антоний опередил меня на два дня3) превзойти, превосходить (aliquem scientiā Cs; aliquem in doctrina Nep); выдвинуться, отличиться (auctoritate, aetate, honore C)a. pretio PM — быть ценнее (дороже)fabulas etiam antecessura latrocinia Pt — разбойничьи дела, о которых и в сказках не услышишь -
88 armatura
armātūra, ae f. [ armo ]1) вооружение (того или иного вида), род оружия (a. varia peditatūs et equitatūs C)2) войска (nostra lĕvis a. C)3) тактические упражнения, тактика (multiplex armaturae scientia Amm) -
89 augeo
auxī, auctum, ēre1)а) (при)умножать, увеличивать, расширять (opes, possessiones Nep; numerum pugnantium Cs)б) усиливать, усугублять ( dolorem C)suis animum, hostibus terrorem a. Sl — придать бодрости своим, нагнать ещё больший страх на враговв) укреплять, оснащать ( naves turribus T); укреплять, усиливать, развивать (rem publicam imperio, agris, vectigalibus C)aliquid in majus a. L — преувеличивать что-л.г) наделять, обогащать (aliquem agro Nep; scientiā C)libertā auctus Pl — обзаведшийся вольноотпущенницей, т. е. отпустивший рабыню на волюres auctae Ap — приобретения, завоеванияaliquem imperatorio nomine auxisse T — присвоить кому-л. звание полководцаsermonis aviditatem alicui auxisse C — развить в ком-л. любовь к собеседованиям3) содействовать, покровительствовать, поддерживать ( auctus adjutusque ab aliquo Nep)4) причинять5) культ. чтить, славить ( deos venatibus V)6) увеличиваться, расти (res eorum auxit Cato ap. AG). — см. тж. auctus -
90 calliditas
calliditās, ātis f. [ callidus ]1) умение, искусство, ловкость, сноровка, смётка ( ingenii Nep)scientia, quae est remota ab justitiā, c. potius quam sapientia appellanda C — знание, далёкое от справедливости, заслуживает названия скорее ловкости, чем мудрости2) хитрость, лукавство C; pl. плутни Ter -
91 civilis
I cīvīlis, e [ civis ]1) гражданскийjus civile C etc. — гражданское право, тж. политические праваc. dies Vr — гражданский день ( от полуночи до полуночи — в отличие от naturalis dies)mos c. (= mos civium) C — обычай гражданbellum civile C etc. — гражданская войнаvictoria c. Nep — победа, одержанная в гражданской войнеc. quercus V — corona civica (см. civicus)vir c. Q — государственный деятель3) достойный гражданина, подобающий гражданину (sermo, animas L)4) учтивый, приветливый, вежливый (circa amicos, in cunctos Eutr; genus vitae Su)II Cīvīlis, is m. (Julius или Claudius)Цивилис, знатный батав, руководивший восстанием своих соплеменников против римлян в 69—70 гг. н. э. T -
92 colloco
col-loco, āvī, ātum, āre1)а) ставить, расставлять, размещать, располагать (saxa atque materiam Q; simulacrum Victoriae ante Minervam Cs)б) расквартировывать ( exercitum in provinciam hiemandi gratiā Sl); выстраивать ( aciem triplicem bAfr); поселять ( Bojos in finibus suis Cs)c. se in Athenis C — поселиться в Афинах2) вкладывать, помещатьc. se in arborem Pl — влезть на деревоc. saxum supremo in monte H — вкатить камень на вершину горыin eā provinciā pecunias magnas collocatas habent C — (многие римские граждане) поместили в этой провинции большие капиталыc. pecunias graviore fenore Su — ссужать деньги под большие процентыin aliquā re spem c. C — возлагать надежду на что-л.c. aliquam rem in patriae salute C — пожертвовать чём-л. для блага родиныc. omne studium in re aliqua C — прилагать все старания к чему-л.c. se in re aliqua C — отдаться (посвятить себя) чему-л.causam aliquam apud aliquem c. Tert — возложить какую-л. вину на кого-л.se c. in otium Pl — предаться отдыху, уйти на покой3) ставить, воздвигать (statuam Q; moenia Vtr; tabernaculum in Campo Martio C)c. beneficium apud aliquem C — оказать кому-л. благодеяние5) пристроить, выдать замуж (filiam alicui in matrimonium C etc. и in matrimonio Pl, Dig; sorores nuptum in alias civitates Cs)6) устраивать, приводить в порядок (rem militarem C; chlamydem, ut pendeat apte, c. O)male c. horas M — плохо использовать (своё) времяaliquid in tuto c. Pl, C etc. — обеспечить что-л.7) уложить, убить ( hastā sues M)8) мед. вставлять на место, вправлять ( maxillam in sedem suam CC) -
93 competo
com-peto, īvī (iī), ītum, ere1) вместе домогаться, добиваться, стремиться ( aliquid Just)2) сходиться, встречаться ( viae competunt Vr)3) приключаться5) соответствовать, подходить, согласовыватьсяtanto Othonis animo nequaquam corpus competiit Su — тело (осанка) Отона нисколько не соответствовало его столь мужественному характеру6) быть годным, способнымneque oculis neque auribus satis c. T — ничего не видеть и не слышатьc. ad arma capienda L — суметь взяться за оружиеscientia bonorum et malorum, quae sola philosophiae compĕtit Sen — наука о добре и зле, которая одна только и составляет предмет (относится к) философии7) юр. требовать согласно закону ( bona CTh) -
94 consto
cōn-sto, stitī, stātūrus, āre1) стоять твёрдо (неподвижно), удерживаться (acies constat L); оставаться неизменным, одинаковым (cuncta caelo constat sereno V); застаиваться ( aqua constat Cato)c. in sententiā C — оставаться при своём мненииvaletudo ei neque corporis neque animi constītit Su — он не сохранил ни телесного, ни душевного здоровьяc. mente C etc. — владеть своим рассудком (быть в своём уме) или сохранять душевное равновесиеne auribus atque oculis c. posse L — утратить ясность слуха и зрения2) останавливаться, застывать, замерзать ( flumina constiterunt gelu acuto H)video adhuc constare omnia C — до сих пор всё, по-моему, согласуется друг с другом (т. е. свободно от противоречий)constat idem omnibus sermo L — говорят одно и то жеc. sibi C, O, H — не противоречить самому себе (быть последовательным)c. humanitati suae C — не изменять (оставаться верным) своему человеческому достоинствуquae quum constent C — поскольку это установлено, т. е. исходя из этого4) быть известным, не подлежать сомнению ( et factum et nomen constat C)c. res incipit ex illo tempore (quod) L — тогда выяснилось (что)5) impers.constat C etc. — известно ( de aliqua re Q)satis constat и constītit T — хорошо известноconstat mihi (omnibus) C, Cs etc. — мне (всем) известноconstat apud animum или constat mihi (aliquid facere) C etc. — я твёрдо решилсяBruto non satis constabat, quid ageret Cs — Брут колебался, как поступить6) состоять (из чего-л. или в чём-л.) (aliqua re или ex, de C, Nep etc., редко in aliquā re Cs, Nep; c. ex animo et corpore C)constat materies solido corpore Lcr — материя состоит из твёрдого тела (представляет собою твёрдое тело)parvo c. Sen — стоить дёшевоdimidio minoris c. C — стоить вдвое дешевлеc. magno PJ — дорого стоитьconstat tanti PJ и tanto PM — столько стоит8) редко существовать, сохраняться (в наличии) (si mens c. potest vacans corpore C)antiquissimi, quorum scripta constant C — самые древние (писатели), сочинения которых сохранились -
95 cultrix
cultrīx, īcis f. [ cultor ]1) занимающаяся разведением растений или животных (c., quae sit scientia atque ars agricolarum C)2) обитательница (c. nemorum Latonia = Diana V)3) поклонница, почитательница (deorum Lact; idolorum Aug) -
96 desultorius
I dēsultōrius, a, um [ desultor ]1) обученный для вольтижировки, вольтижировочный ( equus Su)2) неустойчивый, перескакивающий от одного вопроса к другому, распыляющийся ( scientia desultoria Ap)II dēsultōrius, ī m. C = desultor -
97 geometricus
I geōmetricus, a, um [ geometres ]1) землемерный, межевой ( scientia PM)2) геометрический (forma, ratio C)II geōmetricus, ī m.землемер, геометр Q, Is -
98 graphis
idis и idos f. (греч.)vestigia graphĭdis PM — наброски, очерки -
99 gubernator
gubernātor, ōris m. [ guberno ]1) рулевой, кормчийgubernatoris ars C и scientia gubernatorum Cs — искусство кораблевождения2) управляющий, руководитель, правитель ( rei publicae C) -
100 inoblit(t)eratus
in-oblīt(t)erātus, a, umнеизгладившийся, незабытый ( scientia Tert)
См. также в других словарях:
Scientia — ist eine italienische wissenschaftliche Zeitschrift, die 1907 unter dem Namen Rivista di Scienza: organo internazionale di sintesi scientifica in Bologna gegründet wurde. 1910 änderte sie ihren Namen zu Scientia: rivista internazionale di sintesi … Deutsch Wikipedia
Scientĭa — (lat., Scienz), Wissen, Wissenschaft, Kenntniß. S. media dei, in der scholastischen Theologie die Kenntniß, welche Gott auch von dem Möglichen od. dem hat, was an sich od. unter gewissen Bedingungen hätte geschehen können, aber nicht geschehen… … Pierer's Universal-Lexikon
Scientĭa — (lat., Scienz), Wissen, Wissenschaft, Kenntnis; daher scientifisch, wissenschaftlich … Meyers Großes Konversations-Lexikon
scientia — index knowledge (learning), science (study), skill Burton s Legal Thesaurus. William C. Burton. 2006 … Law dictionary
scientia — n. science; knowledge. ♦ scientia scientiarum, science of sciences ; philosophy … Dictionary of difficult words
Scientia est lux lucis — Latin for knowledge is enlightenment, also rendered as scientific knowledge is enlightenment, quotes Leonardo da Vinci (April 15, 1452 – May 2, 1519), the archetypical Renaissance man. The phrase is the motto of the Vermont State Colleges, a… … Wikipedia
scientia potestas est — (izg. sciència potèstas ȅst) DEFINICIJA posl. znanje je moć ETIMOLOGIJA lat … Hrvatski jezični portal
Scientia potentia est — Seriendaten Originaltitel Scientia potentia est – Wissenswert … Deutsch Wikipedia
Scientia media — Sciẹntia media [lateinisch] die, , katholische Dogmatik: das Wissen Gottes um das bedingt Wirkliche. Der durch den Molinismus eingeführte Begriff beschreibt das Wissen, durch das Gott im Voraus alle Handlungen erkenne, die der Mensch aufgrund… … Universal-Lexikon
Scientia potentia est — The famous phrase scientia potentia est is a Latin maxim For also knowledge itself is power stated originally by Sir Francis Bacon in Meditationes Sacrae (1597), which in modern times is often paraphrased as knowledge is power. The phrase implies … Wikipedia
Scientia Pharmaceutica — Infobox Journal discipline = Pharmacy, Chemistry, Medicine abbreviation = Sci Pharm website = http://www.scipharm.at publisher = Österreichischer Apotheker Verlag country = Austria history = 1930 to present ISSN = 0036 8709 CODEN = SCPHA4… … Wikipedia