Перевод: со всех языков на все языки

со всех языков на все языки

revertamur

  • 1 reverto

    re-verto (revorto), vertī (vortī), versum (vorsum), ere, u. revertor (revortor), versus (vorsus) sum, vertī (vortī), I) umkehren, zurückkehren, zurückkommen, a) eig.: ex itinere, Cic.: ex Asia, Iustin.: ex hostium castris, Sen. rhet.: a foro, Plaut.: ab Scythia, a Sicilia, Iustin.: ab exsilio, Suet. u. Tac.: ad alqm, Caes.: Laodiceam, Cic.: domum, Ter.: tridui viam progressi rursus reverterunt, Caes. – m. dopp. Nom., consules praedā ingenti partā victores (als S.) reverterunt, Liv. 7, 17, 5: cum victor a Mithridatico bello revertisset, Cic. Acad. 2, 3: a bello inermis revertor, Sen. suas. 2, 8. – poet. v. lebl. Subjj., multa videbis retro repulsa revorti, Lucr.: Tiberim reverti, Hor.: sol reversus, Manil. – b) bildl., in gratiam cum alqo, sich versöhnen, Liv.: in gratiam cum fato, Sen.: ad sanitatem, zu besserer Einsicht kommen, Caes.: ad vitam, Lucr.: poena reversura est in caput tuum, wieder zurückfallen, Ov.: ad alqm oder adversum alqm, jmd. ersatzpflichtig machen, sich an ihn halten, bei verkauften Dingen usw., ICt.: ad bonos mores, Sen. rhet.: malum in civitatem reverterat, Sall. – bes. in der Rede, rursus igitur eodem revertamur, Cic.: ut eo revertar, unde sum digressus, Quint.: ut unde huc fleximus revertamur, Amm.: sed illuc revertor, Nep.: ut ad me revertar, um wieder auf mich zu kommen, Cic.: sed ut ad propositum revertar, Sen.: ad propositum revertar, Cic.: sed iam ad propositum revertamur, Cic.: nunc ad destinatum revertamur, Solin.: tempus est ad oceani oras reverti, Solin.: sed iam ad id, unde digressi sumus, revertamur, Cic.: verum uti Lilybaeum, unde digressa est oratio, revertamur, Cic.: verum ut ad classem, quo ex loco sum digressus, revertar, Cic.: nunc ad ordinem revertamur, wollen wir den Faden der Erzählung wieder aufnehmen, Vopisc. – II) übtr., reverti, sich wenden, scribam tibi tres libros, ad quos revertare, si qua in re quaeres etc., Varro: revertitur ad commodum, betrifft den Nutzen, Cic.: ne ira victoris in tribunos reverteretur, Tac. – / Vor dem Zeitalter des Augustus ist das Partiz. reversus selten (bei Cic. nur Phil. 6, 10, bei Caes. nur b. G. 6, 42, 1) u. ebenso das Pers. reversus sum (nur bei Nep. Them. 5, 2; u. außerdem Vell. 2, 42, 3 ed. Kritz [Halm revectus est]. Val. Max. 5, 1, 1 u. 5, 3, 4. Plin. 8, 82 u. 9, 27. Hyg. fab. 131. Quint. 7, 8, 2; 11, 2, 17 u. Spät.); in den Präsens-Formen ist dagegen das Aktivum kritisch sicher nur Lucr. 5, 1151 u. Pompon. com. 81. Augustin. serm. 194, 5 Mai (wo ad Marciam revertere). – Parag. Infin. revertier, Phaedr. 4, 18, 14.

    lateinisch-deutsches > reverto

  • 2 reverto

    re-verto (revorto), vertī (vortī), versum (vorsum), ere, u. revertor (revortor), versus (vorsus) sum, vertī (vortī), I) umkehren, zurückkehren, zurückkommen, a) eig.: ex itinere, Cic.: ex Asia, Iustin.: ex hostium castris, Sen. rhet.: a foro, Plaut.: ab Scythia, a Sicilia, Iustin.: ab exsilio, Suet. u. Tac.: ad alqm, Caes.: Laodiceam, Cic.: domum, Ter.: tridui viam progressi rursus reverterunt, Caes. – m. dopp. Nom., consules praedā ingenti partā victores (als S.) reverterunt, Liv. 7, 17, 5: cum victor a Mithridatico bello revertisset, Cic. Acad. 2, 3: a bello inermis revertor, Sen. suas. 2, 8. – poet. v. lebl. Subjj., multa videbis retro repulsa revorti, Lucr.: Tiberim reverti, Hor.: sol reversus, Manil. – b) bildl., in gratiam cum alqo, sich versöhnen, Liv.: in gratiam cum fato, Sen.: ad sanitatem, zu besserer Einsicht kommen, Caes.: ad vitam, Lucr.: poena reversura est in caput tuum, wieder zurückfallen, Ov.: ad alqm oder adversum alqm, jmd. ersatzpflichtig machen, sich an ihn halten, bei verkauften Dingen usw., ICt.: ad bonos mores, Sen. rhet.: malum in civitatem reverterat, Sall. – bes. in der Rede, rursus igitur eodem revertamur, Cic.: ut eo revertar, unde sum digressus, Quint.: ut unde huc fleximus revertamur, Amm.: sed illuc revertor, Nep.: ut ad me revertar, um wieder auf mich zu kommen, Cic.: sed ut ad propositum revertar, Sen.: ad propositum re-
    ————
    vertar, Cic.: sed iam ad propositum revertamur, Cic.: nunc ad destinatum revertamur, Solin.: tempus est ad oceani oras reverti, Solin.: sed iam ad id, unde digressi sumus, revertamur, Cic.: verum uti Lilybaeum, unde digressa est oratio, revertamur, Cic.: verum ut ad classem, quo ex loco sum digressus, revertar, Cic.: nunc ad ordinem revertamur, wollen wir den Faden der Erzählung wieder aufnehmen, Vopisc. – II) übtr., reverti, sich wenden, scribam tibi tres libros, ad quos revertare, si qua in re quaeres etc., Varro: revertitur ad commodum, betrifft den Nutzen, Cic.: ne ira victoris in tribunos reverteretur, Tac. – Vor dem Zeitalter des Augustus ist das Partiz. reversus selten (bei Cic. nur Phil. 6, 10, bei Caes. nur b. G. 6, 42, 1) u. ebenso das Pers. reversus sum (nur bei Nep. Them. 5, 2; u. außerdem Vell. 2, 42, 3 ed. Kritz [Halm revectus est]. Val. Max. 5, 1, 1 u. 5, 3, 4. Plin. 8, 82 u. 9, 27. Hyg. fab. 131. Quint. 7, 8, 2; 11, 2, 17 u. Spät.); in den Präsens-Formen ist dagegen das Aktivum kritisch sicher nur Lucr. 5, 1151 u. Pompon. com. 81. Augustin. serm. 194, 5 Mai (wo ad Marciam revertere). – Parag. Infin. revertier, Phaedr. 4, 18, 14.

    Ausführliches Lateinisch-deutsches Handwörterbuch > reverto

  • 3 Faden

    Faden, filum (auch uneig. = zusammenhängende Folge, Verlauf einer Erzählung etc.). – linum. linea (dicker, aus mehreren Fasern zusammengedrehter Faden, Schnur). – licĭum (Weberfaden und Faden eines aufgetanen Gewebes, Dröselfaden). – tenor (uneig., fortlaufende, ununterbrochene Folge der Rede, der Erzählung). [854] – Sprichw., an einem seidenen Faden hangen, admodum tenui filo suspensum esse od. tenui filo pendēre (Val. Max. 6, 4, 1. Ov. ex Pont. 4, 3, 35). – Uneig., um den Faden (in der Rede) nicht zu verlieren, ne longius abeam: um den Faden der Erzählung etc wieder aufzunehmen, anzuknüpfen, ut ad propositum revertar; ut redeamus ad id, unde devertimus: ut revertamur ad id, unde digressi sumus; ut eo revertar, unde sum digressus: doch ich nehme jetzt den F. der Erzählung, der Rede wieder auf, sed iam, unde huc digressa est, eo redeat narratio; sed iam redeat oratio illuc, unde deflexit; sed eo iam od. sed iam ad id, unde huc digressi sumus, revertamur; sed iam, unde exorsa est oratio, eo revertatur; auch bl. sed illuc redeo od. redeamus; sed illuc revertor od. revertamur: ich nehme den F. der Geschichte wieder auf, ad temporum ordinem redeo: den F. (der Rede) abreißen, zerreißen, orationem praecīdere od. incīdere.

    deutsch-lateinisches > Faden

  • 4 Thema

    Thema, propositio. propositum. res propo. sita. id quod propositum est (der Gegenstand, worüber zu reden sich jmd. vorgenommen hat od. einem aufgegeben ist). – proposita oratio (zur Aufgabe genommene Rede). – quaestio. id quod quaerimus (die zur Beantwortung aufgeworfene Frage, der Vorwurf einer philosophischen Erörterung). – argumentum (der Inhalt, Stoff, das Sujet, worüber man schreibt, z.B. eines Briefes, epistulae). – res (die Sache, um die es sich handelt). – causa (der Gegenstand, um den sich eine Verhandlung dreht, sowohl vor Gericht als bei Disputationen, z.B. sich von jmd. ein Th. [zur Unterhaltung] ausbitten, alqm poscere causam disserendi). – positio od. quod positum est (der aufgestellte Satz, die Sentenz, worüber in den Schulen disputiert wird). – vom Th. abkommen, abschweifen, a proposito aberrare od. declinare od. egredi: zu weit vom Th. abkommen, longius labi: jmds. Rede schweift zu weit vom Th. ab, alcis oratio ab eo, quod propositum est, longius aberrat: auf das Th. zurückkommen, ad propositum reverti: doch ich kehre od. komme (von meiner Abschweifung) zum Th. zurück, sed eo iam, unde huc digressi sumus, revertamur; sed iam ad propositum revertamur; sed unde huc [2282] digressa est, eodem redeat oratio; sed redeat unde aberravit oratio: jmd. von seinem Th. abbringen, abführen, abziehen, alqm velut de spatio auferre: zu weit vom Th. abziehen, longius ab incepto trahere (v. Lebl.): es wird ein Th. aufgestellt für ihre Unterhaltung, iis ponitur, de quo disputent.

    deutsch-lateinisches > Thema

  • 5 eo

    [st1]1 [-] ĕo, īre, īvī (ĭī), ĭtum: - intr. et tr. -    - la conjugaison. a - aller, marcher, s'avancer, s’en aller.    - eo ad forum, Plaut. As. 1, 1, 95: je vais au forum.    - ire + supin: avoir pour but, être disposé à.    - cubitum ire: aller se coucher.    - lusum ire: aller jouer.    - equis ire: aller à cheval.    - ire pedibus: aller à pied.    - ire ad aliquem: aller trouver qqn.    - ire (in) malam crucem: aller au diable.    - avec double dat. - ire subsidio alicui: aller au secours de qqn. b - marcher contre, marcher sur, attaquer.    - contra (ad, adversus, in) hostem ire: marcher contre l'ennemi.    - ire in Capitolium, Liv. 3, 17: attaquer le Capitole c - venir, se ranger (à un avis), aller du côté de; en venir à.    - ire pedibus alicujus: se ranger à l'avis de qqn.    - in sententiam alicujus ire: se ranger à l'avis de qqn.    - ire pedibus in sententiam alicujus: se ranger à l'avis de qqn.    - ire in lacrimas, Virg. En. 4, 413: recourir aux larmes.    - ire in poenas, Ov.: recourir au chaâtiment.    - istuc ibam, Ter.: j'allais en arriver là. d - passer par, parcourir.    - dicite qua sit eundum, Ov. Tr. 3, 1, 19: dites-moi par quelle route je dois passer. e - se changer en, passer d'un état à un autre, aller (d'une manière ou d'une autre).    - incipit res melius ire, Cic. Att. 14, 15: l'affaire commence à aller mieux. f - couler, se répandre, se divulguer.    - sanguis it in sucos, Ov. M. 10, 493: le sang circule changé en sève. g - être, exister, être traité (de telle ou telle manière).    - non ibo inulta, Sen.: je ne serai pas sans vengeur. h - disparaître, passer, s'évanouir, périr.    - anni eunt: les années passent.    - saepe hominem paulatim cernimus ire, Lucr. 3: souvent nous voyons l'homme s'en aller insensiblement.    - sic eat quaecumque Romana lugebit hostem, Liv. 1, 26: que périsse ainsi toute Romaine qui pleurera un ennemi.    - ire in alia omnia (s.-ent. vota): voter contre un projet de loi. ii - vendre, être vendu (= veneo).    - singulae vehes fimi denario eunt, Plin.: une voiture de fumier se vend un denier.    - tot eat Lydia nummis, Claud. Eutr. 1: que la Lydie soit vendue tant. jj - employé comme auxiliaire pour marquer le futur.    - addit se occisum iri, Cic.: il ajoute qu'on le tuera.    - Brutum visum iri a me puto, Cic.: je pense voir Brutus.    - damnatum iri videbatur, Quint.: il semblait devoir être condamné. [st1]2 [-] ĕō, adv. ou abl. de is: - [abcl][b]a - à cela. - [abcl]b - là, en cet endroit. - [abcl]c - à ce point, jusque-là, à un tel point, à tel degré, en un tel état, tellement, tant. - [abcl]d - dans le but de, afin de, pour. - [abcl]e - c'est pour cela, aussi, voilà pourquoi. - [abcl]f - avec un comparatif: d'autant plus.[/b]    - eo loci: là, (sans mouvt.), en cet endroit; à ce point.    - res erat eo loci, Cic.: l'affaire en était là.    - eo accedebat ut: à cela venait s'ajouter que.    - hoc eo valebat ut... Nep. Them. 4, 4: cela tendait à...    - eo, unde discedere non oportuit, revertamur, Cic. Att. 2, 16, 3: revenons au point d'où nous n'aurions pas dû nous écarter.    - eo... quo...: là... où...; d'autant... que...; afin que par ce moyen.    - eo... ut...: afin que ou à tel point... que...    - eo res est ut...: il va bientôt arriver que...    - eo crevit ut, Liv.: elle a pris un si grand accroissement que...    - eo insolentiae processit, Plin. Pan. 16: il en vint à ce point d'insolence.    - usque eo quo, Cic. (eo usque ut, Tac. - eo usque dum, donec, Liv.): jusqu'au point de; jusqu'à ce que.    - eo scripsi, quo plus auctoritatis haberem, Cic. Att. 8: j'ai écrit pour avoir plus d'autorité.    - eo quod, Cic. Hor.: parce que.    - eo modestior est, quo doctior: il est d'autant plus modeste qu'il est plus savant.    - quo doctior, eo modestior est: plus il est savant, plus il est modeste.    - eo gravior est dolor, quo culpa major, Cic. Att. 11: la douleur est d'autant plus vive que la faute est plus grave.    - eo magis quod: d'autant plus que.    - eo magis quod in conspectu Caesaris res gerebatur, Caes. BG. 3: d'autant plus que l'action se passait sous les yeux de César.    - eo minus quod: d'autant moins que.    - eo minus veritus navibus, quod in litore molli atque aperto deligatas ad ancoram relinquebat, Caes. BG. 5: craignant d'autant moins pour sa flotte qu'il la laissait à l'ancre sur une plage douce et unie.
    * * *
    [st1]1 [-] ĕo, īre, īvī (ĭī), ĭtum: - intr. et tr. -    - la conjugaison. a - aller, marcher, s'avancer, s’en aller.    - eo ad forum, Plaut. As. 1, 1, 95: je vais au forum.    - ire + supin: avoir pour but, être disposé à.    - cubitum ire: aller se coucher.    - lusum ire: aller jouer.    - equis ire: aller à cheval.    - ire pedibus: aller à pied.    - ire ad aliquem: aller trouver qqn.    - ire (in) malam crucem: aller au diable.    - avec double dat. - ire subsidio alicui: aller au secours de qqn. b - marcher contre, marcher sur, attaquer.    - contra (ad, adversus, in) hostem ire: marcher contre l'ennemi.    - ire in Capitolium, Liv. 3, 17: attaquer le Capitole c - venir, se ranger (à un avis), aller du côté de; en venir à.    - ire pedibus alicujus: se ranger à l'avis de qqn.    - in sententiam alicujus ire: se ranger à l'avis de qqn.    - ire pedibus in sententiam alicujus: se ranger à l'avis de qqn.    - ire in lacrimas, Virg. En. 4, 413: recourir aux larmes.    - ire in poenas, Ov.: recourir au chaâtiment.    - istuc ibam, Ter.: j'allais en arriver là. d - passer par, parcourir.    - dicite qua sit eundum, Ov. Tr. 3, 1, 19: dites-moi par quelle route je dois passer. e - se changer en, passer d'un état à un autre, aller (d'une manière ou d'une autre).    - incipit res melius ire, Cic. Att. 14, 15: l'affaire commence à aller mieux. f - couler, se répandre, se divulguer.    - sanguis it in sucos, Ov. M. 10, 493: le sang circule changé en sève. g - être, exister, être traité (de telle ou telle manière).    - non ibo inulta, Sen.: je ne serai pas sans vengeur. h - disparaître, passer, s'évanouir, périr.    - anni eunt: les années passent.    - saepe hominem paulatim cernimus ire, Lucr. 3: souvent nous voyons l'homme s'en aller insensiblement.    - sic eat quaecumque Romana lugebit hostem, Liv. 1, 26: que périsse ainsi toute Romaine qui pleurera un ennemi.    - ire in alia omnia (s.-ent. vota): voter contre un projet de loi. ii - vendre, être vendu (= veneo).    - singulae vehes fimi denario eunt, Plin.: une voiture de fumier se vend un denier.    - tot eat Lydia nummis, Claud. Eutr. 1: que la Lydie soit vendue tant. jj - employé comme auxiliaire pour marquer le futur.    - addit se occisum iri, Cic.: il ajoute qu'on le tuera.    - Brutum visum iri a me puto, Cic.: je pense voir Brutus.    - damnatum iri videbatur, Quint.: il semblait devoir être condamné. [st1]2 [-] ĕō, adv. ou abl. de is: - [abcl][b]a - à cela. - [abcl]b - là, en cet endroit. - [abcl]c - à ce point, jusque-là, à un tel point, à tel degré, en un tel état, tellement, tant. - [abcl]d - dans le but de, afin de, pour. - [abcl]e - c'est pour cela, aussi, voilà pourquoi. - [abcl]f - avec un comparatif: d'autant plus.[/b]    - eo loci: là, (sans mouvt.), en cet endroit; à ce point.    - res erat eo loci, Cic.: l'affaire en était là.    - eo accedebat ut: à cela venait s'ajouter que.    - hoc eo valebat ut... Nep. Them. 4, 4: cela tendait à...    - eo, unde discedere non oportuit, revertamur, Cic. Att. 2, 16, 3: revenons au point d'où nous n'aurions pas dû nous écarter.    - eo... quo...: là... où...; d'autant... que...; afin que par ce moyen.    - eo... ut...: afin que ou à tel point... que...    - eo res est ut...: il va bientôt arriver que...    - eo crevit ut, Liv.: elle a pris un si grand accroissement que...    - eo insolentiae processit, Plin. Pan. 16: il en vint à ce point d'insolence.    - usque eo quo, Cic. (eo usque ut, Tac. - eo usque dum, donec, Liv.): jusqu'au point de; jusqu'à ce que.    - eo scripsi, quo plus auctoritatis haberem, Cic. Att. 8: j'ai écrit pour avoir plus d'autorité.    - eo quod, Cic. Hor.: parce que.    - eo modestior est, quo doctior: il est d'autant plus modeste qu'il est plus savant.    - quo doctior, eo modestior est: plus il est savant, plus il est modeste.    - eo gravior est dolor, quo culpa major, Cic. Att. 11: la douleur est d'autant plus vive que la faute est plus grave.    - eo magis quod: d'autant plus que.    - eo magis quod in conspectu Caesaris res gerebatur, Caes. BG. 3: d'autant plus que l'action se passait sous les yeux de César.    - eo minus quod: d'autant moins que.    - eo minus veritus navibus, quod in litore molli atque aperto deligatas ad ancoram relinquebat, Caes. BG. 5: craignant d'autant moins pour sa flotte qu'il la laissait à l'ancre sur une plage douce et unie.
    * * *
    I.
        Eo, Ablatiuus casus pronominis is, ea, id. Eo, pro Intantum. Terent. Tant, ou Si fort.
    \
        Eo creuit, vt iam magnitudine laboret sua. Liu. Tant et si fort, Elle est venue à telle croissance.
    \
        Eo insolentiae processit. Pli. iun. Il est venu à si grande insolence.
    \
        Eo, Propterea. Terent. Eo ad eam non admissa sum. Pour ce, A ceste cause.
    \
        Eo fuit mirabilius, quod ab eo non expectabatur. Ci. D'autant estoit il plus esmerveillable, qu'il ne l'attendoit point.
    \
        Marionem ad te eo misi, vt statim ad me rediret. Cic. A fin.
    \
        Non eo quin tibi non cupiam quae velis. Plaut. Non point que je ne, etc.
    \
        Non eo hoc dico, quin quae tu vis ego velim, et faciam lubens. Plaut. Je ne di point ceci pourtant que je ne, etc.
    \
        Eo dico, ne me thesaurum reperisse censeas. Plaut. Je le di, à celle fin que tu ne, etc.
    \
        Eo fit, quia in re nostra aut gaudio sumus praepediti nimio, aut aegritudine? Terent. Cela se fait il pourtant que, etc.
    \
        Nec eo secius plurimos docuit. Sueton. Et ne laissa pas pourtant d'enseigner beaucoup de gens, Ce neantmoins il ne laissa pas, etc.
    \
        Eone es ferox, quia habes imperium in beluas? Terent. Est ce pourtant que, etc.
    \
        Eo fuerunt cariora, aes non erat. Plaut. D'autant plus.
    \
        Meministi profecto et eo magis quod, etc. Cic. Et d'autant plus que, etc.
    \
        Dies triginta, aut plus eo in naui fui. Terent. Ou d'advantage, Ou plus que je ne di, Ou plus que cela.
    \
        Eo deductura erant. Liu. En ce lieu là.
    \
        Eo redactae res erant, vt nulla amplius spes esset. Cicero. Estoyent tombees en tel estat que, etc. Jusques là que, etc.
    \
        Res erat et causa nostra eo loci, vt erigere oculos, etc. Cic. La chose estoit en tel estat que, etc.
    \
        Eo loci. Vlpian. En ce lieu là.
    \
        Defendere se eo loci debebit. Vlpian. Alors.
    \
        Res eo recidit. Quintil. La chose est tombee en tel estat.
    \
        Hoc eo pertinet, etc. Cic. Tend à cela que, etc. Je di ceci à celle fin que, etc.
    \
        Haec quae scripsi, eo spectant vt, etc. Cic. Tendent à ce que, etc.
    II.
        Eo, is, iui, itum, ire. Aller.
    \
        Altius ibunt, qui ad summa nitentur. Quintil. Monteront plus hault.
    \
        Si porro ire pergant. Liu. S'ils veulent passer oultre.
    \
        Ire itineribus alicuius. Cic. Tenir le chemin qu'il est allé, Suyvre sa maniere de faire.
    \
        Ire nauigio. Cic. Naviger, Aller par eaue.
    \
        Ire pedibus. Plaut. Aller à pied.
    \
        Ire inficias. Plaut. Nier, Dire le contraire.
    \
        Italiam ire. Virgil. Aller en Italie.
    \
        Ire obuiam alicui. Plaut. Luy aller au devant.
    \
        Ire cum onere. Plaut. Porter quelque chose en chemin.
    \
        Ire ad arma contra aliquem. Cic. Prendre les armes, Courir aux armes, et prendre chascun son espee.
    \
        Ad saga ire. Cic. Prendre les habits de guerre.
    \
        Ibam ad te. Terent. J'alloye à toy, Par devers toy.
    \
        Ire ad tonsorem. Plaut. Aller au barbier.
    \
        Ire in aciem. Quintil. Aller à la guerre.
    \
        Ire in aliquem. Ouid. Aller contre aucun.
    \
        Ire in articulum dicitur seges. Plin. Columel. Se nouer.
    \
        It in auras. Ouid. S'en va en l'air.
    \
        Ire in colloquium ad Celtiberos. Liu. Aller parlementer.
    \
        Ire in consilium iudices dicuntur. Cic. Aller au conseil, Quand les juges apres avoir ouy les parties, conferent ensemble pour opiner.
    \
        In corpus ire. Quintil. Prendre corps.
    \
        Ire vel abire in creditum. Vlpian. Quand le vendeur, ou celuy qui preste, delivre la chose vendue ou prestee, soy fiant à l'acheteur du pris, ou que pareille espece luy sera baillee, ou autre chose equipollente, pour celle qu'il a prestee, et non celle mesme qu'il a baillee.
    \
        I in crucem. Plaut. Va au gibet.
    \
        Ire in duplum. Cic. Venir et aller par devant un juge plaider, à la charge d'estre condamné au double si on a mauvaise cause.
    \
        In exemplum ire. Tacit. Bailler exemple, Estre exemple.
    \
        Ire in exilium. Cic. Estre banni, Aller en exil.
    \
        Ire in fastidium. Seneca. Commencer à estre mesprisé.
    \
        Ire in ius ad aliquem. Plin. iunior. Aller en jugement par devers aucun.
    \
        In lachrymas ire. Stat. Plourer.
    \
        In litem ire. Ouid. Tanser, Noiser.
    \
        Ire in matrimonium sine dote dicitur puella. Plaut. Estre baillee en mariage.
    \
        Ire in neruum. Terent. Aller en prison.
    \
        In ora alicuius ire. Valer. Flac. Se jecter au visage d'aucun comme pour l'esgratigner.
    \
        In poenas ire. Ouid. Aller punir quelcun.
    \
        Iubere ire in possessionem. Cic. Ordonner que aucun sera mis en possession d'aucun biens et heritages.
    \
        Ibit in secula nomen tuum. Plin. iunior. Il sera perpetuelle memoire de toy.
    \
        Ire in sententiam alicuius, vel Pedibus ire in sententiam. Liu. Se ranger à son opinion.
    \
        Ire in somnum. Plin. Aller dormir.
    \
        Ire in subsidium. Cic. Aller au secours.
    \
        Ire in suffragium. Plin. Aller dire son opinion de l'election de quelque Magistrat.
    \
        In thalamos ire. Lucan. Se marier à aucun.
    \
        Ire in vigiliam. Plaut. Aller au guet.
    \
        Sub furcam ire. Horat. Aller en servitude.
    \
        Comitem alicui ire. Lucan. L'accompaigner.
    \
        Ibis nuntius. Virgil. Tu porteras les nouvelles.
    \
        Ire accersitum. Terent. Aller querir.
    \
        In mea vita tu tibi laudem is quaesitum scelus. Terent. Tu cerches d'avoir louange et honneur au danger de ma vie.
    \
        Ire consultum male aliquem. Plaut. Luy porter dommage.
    \
        Ire datum operam amico. Plaut. Aider son ami.
    \
        Ire dormitum. Plaut. Aller dormir.
    \
        Ire habitum honorem alicui. Plaut. Honorer aucun.
    \
        Ire opitulatum. Plaut. Aider.
    \
        It dies, pro Praeterit et elabitur. Plaut. Le jour s'en va et se passe.
    \
        It lucrum ad me. Plaut. Le prouffit m'en vient.
    \
        Eunt praecipites mores. Liu. Vont en decadence.
    \
        Prorsus ibat res. Cic. La chose alloit tresbien et s'advancoit.
    \
        I tu hinc qui dignus es. Terent. Va t'en d'ici.
    \
        Mihi necesse est ire hinc. Plaut. Me partir d'ici.
    \
        I prae, sequar. Terent. Va devant.
    \
        Ibo quo profectus sum. Plaut. Je m'en voy ou j'avoye commencé d'aller.
    \
        I sane, siquid festinas magis. Plaut. Va devant si tu as haste.
    \
        Eamus visere. Terent. Allons veoir.
    \
        Ire melius est. Plaut. Il vault mieulx de s'en aller.
    \
        Itur, Impersonale. Plaut. On va.
    \
        Itur ad me. Terent. On vient à moy.
    \
        Ibitur. Plaut. On s'en ira.
    \
        Iri. Terent. Ne tum quidem quum iri maxime debuit. Alors qu'il estoit necessairement besoing d'y aller.

    Dictionarium latinogallicum > eo

  • 6 forma

    forma, formae, f. [st1]1 [-] forme, conformation, figure, façon, manière, air, aspect, extérieur, dessin, représentation, plan, tableau, idée.    - corporis figura et forma, Cic. Fin. 5, 12, 35: la figure et la conformation du corps.    - lanceae novae formae, Suet. Dom. 10: lances de nouvelles formes.    - cerā aliae atque aliae formae duci solent, Quint. 10, 5, 9: la cire se façonne en mille formes.    - in tori forma, Ov.: en forme de lit.    - non absimili formā muralium falcium, Caes. B. G. 3, 14, 5: ayant assez la figure des faux murales.    - domum ex forma judicare, Cic.: juger d'une maison sur le plan.    - imparibus formis deceptus, Hor.: trompé par la différence de leur grandeur.    - geometria divisa in numeros atque formas, Quint. 1, 10, 35: la géométrie qui se divise en nombres et en figures.    - forma circuli, Plin.: figure d'un cercle.    - una et viginti formae litterarum, Cic. N. D. 2, 37, 93: vingt-et-une lettres, vingt-et-un caractères.    - forma liberalis, Cic.: air distingué.    - mihi formam temporum misisti expressam, Cic.: tu m'as envoyé une peinture trop poussée de notre temps.    - formam urbis mihi exponas, Cic.: présente-moi la physionomie de Rome.    - formam vitae inire, Tac. A. 1, 74: inaugurer un genre de vie, commencer un métier.    - illi qui Graeciae formam rerum publicarum dederunt, corpora juvenum firmari labore voluerunt, Cic. Tusc, 2, 3, 36: ceux qui ont donné à la Grèce ses constitutions ont prescrit d'affermir par la fatigue les corps des jeunes gens.    - rei publicae (civitatis, imperii) forma: régime politique.    - clarissimorum virorum formae, Cic.: les portraits (les images) des hommes les plus illustres.    - Jovis formam facere, Cic. Or, 9: faire la statue de Jupiter.    - formae sententiarum orationisque, Cic.: figures de pensée et de style.    - ut ad officii formam revertamur, Cic. Off. 1, 29: pour en revenir à la description générale du devoir.    - secundum vulgarem formam juris, Dig. 30, 1, 111: selon la notion vulgaire du droit.    - formae ingentis leo: un lion d'une grande taille. [st1]2 [-] formes élégantes, belle forme, beauté, grâce.    - di tibi formam dederunt, Hor. Ep. 1, 4, 6: les dieux t'ont donné la beauté.    - formae dignitas, Tac.: noblesse des traits.    - quot tulit Achaia formas, Prop.: toutes les beautés qu'a produites l'Achaïe.    - post Helenam forma secunda, Prop, 2: la seconde merveille après Hélène. [st1]3 [-] espèce (terme de philo. opposé à genre).    - genus et formam definire, Cic. Top. 7, 31: définir le genre et l'espèce.    - argumentum ducitur a forma generis, Cic.: l'argument est tiré de l'espèce.    - formae lignae, Plin.: encadrement en bois. [st1]4 [-] forme, moule, cadre, type, empreinte, coin.    - formae in quibus aera funduntur, Plin. 36, 22, 49, § 168: moules pour couler l'airain.    - buxeae formae, Col. 7, 8: formes en buis (pour le fromage), cagerottes.    - si scalpra et formas non sutor (emat), Hor. S. 2, 3, 106: si, sans être cordonnier, on achetait des tranchets et des formes.    - forma calcei, Dig. 9, 2, 5, § 3: forme de soulier.    - unā formā percussa, Sen.: frappés au même coin.    - denarius formae publicae, Sen. Ben. 5, 29: denier marqué de l'empreinte légale.    - formas nostrae pecuniae agnoscunt, Tac. G. 5: ils savent reconnaître notre monnaie.    - formae binariae, ternariae, Lampr. Alex. Sev. 39: pièces de deux, de trois deniers (d'or).    - quae forma et quasi naturalis nota cujusque sit, Cic. de Or. 3, 29, 115: quel est le type et le caractère particulier de chacun. [st1]5 [-] rigole, aqueduc.    - forma aquaeductus, Dig. 7, 1, 27: conduit d'aqueduc.    - formas rivorum perforare, Front. Aquaed. 75: creuser des canaux. [st1]6 [-] forme (d'un mot), désinence.    - aeditimus eā formā dictum, quā finitimus, Gell. 12, 10, 1: aeditimus se termine comme finitimus. [st1]7 [-] rythme, harmonie (des mots). [st1]8 [-] teneur (d'un écrit), édit, rescrit.    - epigramma in hanc formam, Treb.: une épitaphe ainsi conçue.    - ex forma, Cod.: par un rescrit.    - ex forma, Tert.: d'après la règle.    - formas componere, Capitol. Anton. 6: rédiger des édits. [st1]9 [-] bouillie de millet et de miel.
    * * *
    forma, formae, f. [st1]1 [-] forme, conformation, figure, façon, manière, air, aspect, extérieur, dessin, représentation, plan, tableau, idée.    - corporis figura et forma, Cic. Fin. 5, 12, 35: la figure et la conformation du corps.    - lanceae novae formae, Suet. Dom. 10: lances de nouvelles formes.    - cerā aliae atque aliae formae duci solent, Quint. 10, 5, 9: la cire se façonne en mille formes.    - in tori forma, Ov.: en forme de lit.    - non absimili formā muralium falcium, Caes. B. G. 3, 14, 5: ayant assez la figure des faux murales.    - domum ex forma judicare, Cic.: juger d'une maison sur le plan.    - imparibus formis deceptus, Hor.: trompé par la différence de leur grandeur.    - geometria divisa in numeros atque formas, Quint. 1, 10, 35: la géométrie qui se divise en nombres et en figures.    - forma circuli, Plin.: figure d'un cercle.    - una et viginti formae litterarum, Cic. N. D. 2, 37, 93: vingt-et-une lettres, vingt-et-un caractères.    - forma liberalis, Cic.: air distingué.    - mihi formam temporum misisti expressam, Cic.: tu m'as envoyé une peinture trop poussée de notre temps.    - formam urbis mihi exponas, Cic.: présente-moi la physionomie de Rome.    - formam vitae inire, Tac. A. 1, 74: inaugurer un genre de vie, commencer un métier.    - illi qui Graeciae formam rerum publicarum dederunt, corpora juvenum firmari labore voluerunt, Cic. Tusc, 2, 3, 36: ceux qui ont donné à la Grèce ses constitutions ont prescrit d'affermir par la fatigue les corps des jeunes gens.    - rei publicae (civitatis, imperii) forma: régime politique.    - clarissimorum virorum formae, Cic.: les portraits (les images) des hommes les plus illustres.    - Jovis formam facere, Cic. Or, 9: faire la statue de Jupiter.    - formae sententiarum orationisque, Cic.: figures de pensée et de style.    - ut ad officii formam revertamur, Cic. Off. 1, 29: pour en revenir à la description générale du devoir.    - secundum vulgarem formam juris, Dig. 30, 1, 111: selon la notion vulgaire du droit.    - formae ingentis leo: un lion d'une grande taille. [st1]2 [-] formes élégantes, belle forme, beauté, grâce.    - di tibi formam dederunt, Hor. Ep. 1, 4, 6: les dieux t'ont donné la beauté.    - formae dignitas, Tac.: noblesse des traits.    - quot tulit Achaia formas, Prop.: toutes les beautés qu'a produites l'Achaïe.    - post Helenam forma secunda, Prop, 2: la seconde merveille après Hélène. [st1]3 [-] espèce (terme de philo. opposé à genre).    - genus et formam definire, Cic. Top. 7, 31: définir le genre et l'espèce.    - argumentum ducitur a forma generis, Cic.: l'argument est tiré de l'espèce.    - formae lignae, Plin.: encadrement en bois. [st1]4 [-] forme, moule, cadre, type, empreinte, coin.    - formae in quibus aera funduntur, Plin. 36, 22, 49, § 168: moules pour couler l'airain.    - buxeae formae, Col. 7, 8: formes en buis (pour le fromage), cagerottes.    - si scalpra et formas non sutor (emat), Hor. S. 2, 3, 106: si, sans être cordonnier, on achetait des tranchets et des formes.    - forma calcei, Dig. 9, 2, 5, § 3: forme de soulier.    - unā formā percussa, Sen.: frappés au même coin.    - denarius formae publicae, Sen. Ben. 5, 29: denier marqué de l'empreinte légale.    - formas nostrae pecuniae agnoscunt, Tac. G. 5: ils savent reconnaître notre monnaie.    - formae binariae, ternariae, Lampr. Alex. Sev. 39: pièces de deux, de trois deniers (d'or).    - quae forma et quasi naturalis nota cujusque sit, Cic. de Or. 3, 29, 115: quel est le type et le caractère particulier de chacun. [st1]5 [-] rigole, aqueduc.    - forma aquaeductus, Dig. 7, 1, 27: conduit d'aqueduc.    - formas rivorum perforare, Front. Aquaed. 75: creuser des canaux. [st1]6 [-] forme (d'un mot), désinence.    - aeditimus eā formā dictum, quā finitimus, Gell. 12, 10, 1: aeditimus se termine comme finitimus. [st1]7 [-] rythme, harmonie (des mots). [st1]8 [-] teneur (d'un écrit), édit, rescrit.    - epigramma in hanc formam, Treb.: une épitaphe ainsi conçue.    - ex forma, Cod.: par un rescrit.    - ex forma, Tert.: d'après la règle.    - formas componere, Capitol. Anton. 6: rédiger des édits. [st1]9 [-] bouillie de millet et de miel.
    * * *
        Forma, formae. Plaut. La forme, facon, et traict de quelque chose.
    \
        Mendax. Ouid. Faulse.
    \
        Fucata forma. Lucan. Fardee pour estre plus belle.
    \
        Forma. Terent. Beaulté, Formosité.
    \
        Diuitior forma. Ouid. Plus riche de beaulté.
    \
        Egregius forma iuuenis. Virgil. Excellent en beaulté.
    \
        Forma bona. Terent. Beau visage.
    \
        Fugax forma. Seneca. De petite duree.
    \
        Quotidianae formae. Terent. Vulgaires, Telles qu'on voit touts les jours, Communes.
    \
        Forma stata et vxoria. Gell. Quand une femme n'est ne trop laide, ne trop belle, Moyenne beaulté.
    \
        Fit minor annis forma. Ouid. La beaulté se diminue par laps de temps.
    \
        Forma. Cic. Le pourtraict, patron, et ordonnance d'un edifice et autres choses, L'estalon.
    \
        Peninsula ad formam gladii in transuersum porrecta. Plin. A la maniere et facon d'un cousteau.
    \
        Res proxime in formam latrocinii venerat. Liu. En maniere de briganderie.
    \
        Forma. Quintil. Espece, Sorte, Maniere.
    \
        Forma. Columel. Esclisse où on met le fourmage pour prendre sa forme, Caseret.
    \
        Formae sutorum. Horat. Formes de cordouanniers, sur lesquelles ils font les souliers.
    \
        Forma. Plin. Un moule.
    \
        Forma. Le coing à frapper ou marquer monnoye. Bud.
    \
        Accipere formam aratri dicitur vlmus. Virgil. Quand d'un oulme on fait une charrue.
    \
        Per literas vel formas distinguere. Columel. Separer ou distinguer par lettres ou marques.

    Dictionarium latinogallicum > forma

  • 7 verum

    [st1]1 [-] vērum: - [abcl][b]a - adv. (= vero): vraiment. - [abcl]b - conj. mais, mais en vérité.[/b]    - Ter. Ad. 543 ; Eun. 347; Haut. 1013.    - verum enimvero (verum enim vero ou verum vero): mais vraiment, oui vraiment, mais pour le coup.    - non modo... verum etiam: non seulement... mais encore.    - non solum... verum etiam: non seulement... mais encore.    - non tantum... verum etiam: non seulement... mais encore.    - verum quidem haec hactenus, Cic.: mais en voilà suffisamment sur ce sujet.    - dans les transitions verum ad Crassum revertamur, Cic. Br. 147: mais revenons à Crassus.    - verum praeterita omittamus, Cic. Phil. 5, 31: mais laissons le passé. [st1]2 [-] vērum, i, n. [verus, subst.]: la vérité, la réalité, le fait.    - controversia aut de vero aut de recto, Cic.: questions de fait ou de droit.    - in vero esse, Lact. 1: être vrai.    - vis dicam tibi veriora veris? Mart. 6, 30, 6: veux-tu que je te dise une chose plus vraie que la vérité même?    - veri inquisitio atque investigatio, Cic. Off. 1, 13: le désir de chercher et de découvrir le vrai.    - verum et falsum, Cic. Ac. 2, 33: le vrai et le faux.    - vera dico, Plaut.: je dis la vérité.    - vicit in senatu pars illa, quae vero pretium aut gratiam anteferebat, Sall. J. 16: l'emporta au sénat le parti qui préférait à la vérité l'argent ou l'influence.    - verum est, quod pro salute fit mendacium, Syr.: quand il s’agit du salut, le mensonge devient vérité. [st1]3 [-] vĕrum, i, n.: c. veru (Plaut. Rud. 1302; 1304).
    * * *
    [st1]1 [-] vērum: - [abcl][b]a - adv. (= vero): vraiment. - [abcl]b - conj. mais, mais en vérité.[/b]    - Ter. Ad. 543 ; Eun. 347; Haut. 1013.    - verum enimvero (verum enim vero ou verum vero): mais vraiment, oui vraiment, mais pour le coup.    - non modo... verum etiam: non seulement... mais encore.    - non solum... verum etiam: non seulement... mais encore.    - non tantum... verum etiam: non seulement... mais encore.    - verum quidem haec hactenus, Cic.: mais en voilà suffisamment sur ce sujet.    - dans les transitions verum ad Crassum revertamur, Cic. Br. 147: mais revenons à Crassus.    - verum praeterita omittamus, Cic. Phil. 5, 31: mais laissons le passé. [st1]2 [-] vērum, i, n. [verus, subst.]: la vérité, la réalité, le fait.    - controversia aut de vero aut de recto, Cic.: questions de fait ou de droit.    - in vero esse, Lact. 1: être vrai.    - vis dicam tibi veriora veris? Mart. 6, 30, 6: veux-tu que je te dise une chose plus vraie que la vérité même?    - veri inquisitio atque investigatio, Cic. Off. 1, 13: le désir de chercher et de découvrir le vrai.    - verum et falsum, Cic. Ac. 2, 33: le vrai et le faux.    - vera dico, Plaut.: je dis la vérité.    - vicit in senatu pars illa, quae vero pretium aut gratiam anteferebat, Sall. J. 16: l'emporta au sénat le parti qui préférait à la vérité l'argent ou l'influence.    - verum est, quod pro salute fit mendacium, Syr.: quand il s’agit du salut, le mensonge devient vérité. [st1]3 [-] vĕrum, i, n.: c. veru (Plaut. Rud. 1302; 1304).
    * * *
        Verum, Coniunctio. Terent. Mais.
    \
        Verum vidi cantharam suffarcinatam. Terent. Si vis je toutesfois.
    \
        Verum vtvt es facturus, hoc quidem hercle haud reticebo tamen. Plaut. Toutesfois.
    \
        Verum etiam. Cic. Non modo agendo, verum etiam cogitando. Mais aussi.
    \
        Verum enim quando bene promeruit, fiat: suum ius postulat. Terent. Toutesfois.
    \
        Verum enimuero. Cic. Toutesfois certainement, Mais certes, Pour certain.
    \
        Veruntamen. Cic. Toutesfois.

    Dictionarium latinogallicum > verum

  • 8 revertor

    re-vertor, reversus sum (чаще revertī), revertī semidepon.
    1) приходить назад, возвращаться (ab Oceăno in patriam Just; ex itinere Cs, C; domum Pl etc.; nescit vox missa reverti H)
    r. ad sani tatem Csобразумиться
    in gratiam cum aliquo r. L, Sen, Pt — примириться с кем-л.
    2) вновь заговаривать, возвращаться ( revertamur eodem unde digressi sumus C)
    3) обращаться, направляться ( ira alicujus in aliquem revertitur T)

    Латинско-русский словарь > revertor

  • 9 sed-

    I sēd- приставкасм. se- IV II sēdсм. se V III sed conj. a,
    но (non sibi soli, s. patriae C); однако (plurima quidem proferre possumus, s. modus adhibendus est Nep); впрочем (s. quid opus est plura? C; s. revertamur ad rem C)

    Латинско-русский словарь > sed-

  • 10 verum

    I ī n. Pl = veru II vērum, ī n. [ verus ]
    1) правда, истина (v. dicere Pl, Ter etc.; v. non libenter audire M)
    veri simĭlis C — правдоподобный, вероятный
    veriora veris M — то, что вернее верного, сущая правда
    2) справедливость, правильность
    v. est C, Cs, H etc. — справедливо, правильно, разумно
    III vērum частица
    1) но, однако
    non modo agendo, v. etiam cogitando C — не только действиями, но и мыслями
    v. ad Crassum revertamur Cно вернёмся к Крассу
    2) арх. именно так, вот именно, верно
    men' quaerit?V Ter — он меня ищет? — Вот именно

    Латинско-русский словарь > verum

  • 11 calculus

    calculus, ī, m. (Demin. v. 2. calx), der kleine Stein, das Steinchen, I) im allg.: calculos conicere in os, Cic.: tenui venulā per calculos fluere (im Bilde, v. Redeflusse), Quint.: calculi arenae, Sandkörnchen, Vulg.: calculi calcis, Klümper im Kalk, Vitr.: dumosis calculus arvis, Kies im Dornengefild, Verg. – II) insbes.: A) der Stein der Urinblase, humanus, Plin.: arenosus, Cels.: calculum frangere, rumpere, Plin.: calculum eximere, evellere, Cels.: calculum comminuere et eicere, Plin.: vesicae dolore calculis per urinam eiectis levari, Suet.: calculi dolore consumi, Liv. epit. – B) der Stein in den latrunculorum u. duodecim scriptorum ludus (lusus) genannten Brettspielen, dergl. Steine kleine Figuren aus Glas (vitrei), aus Edelstein (gemmei), aus Elfenbein (c. eburnei, ex ebore), od. aus Wachs (c. cerei od. cerā ficti) waren, deren jede Partei in der Farbe verschiedene (dah. bicolores, discolores) hatte, nämlich die eine weiße (c. albi), die andere schwarze (c. nigri), die im latrunc. ludus, da es ein Kriegsspiel war, bald im allg. calculi, bald speziell milites od. bellatores od. latrones od. gew. latrunculi (dah. latrunculis ludere), im duod. script. ludus, obwohl es ebenfalls als eine Art Kriegsspiel genannt wird, gew. bl. calculi heißen, s. Marquardt-Mau, Privatleben2 S. 854 ff. Becker-Göll, Gallus 3, 468. – calculorum ludus, Cael. Aur. chron. 1, 5, 165: laxare animum lusu calculorum, Plin. ep.: in lusu duodecim scriptorum cum prior calculum promovisset (zuerst gezogen hatte) etc., Quint.: quomodo alligatus (matt gesetzte) exeat calculus, Sen. ep. 117, 30: cum medius gemino calculus hoste perit, Ov. trist. 2, 478: quis te duce cessit calculus? Laus Pisonis 196: im Bilde, tibi concedo, quod in duodecim scriptis solemus, ut calculum reducas (einen Stein wieder zurückziehst = eine Handlung zurücknimmst), si te alicuius dati (gezogenen) paenitet, Cic. fr. philos. F. V, 60 M. – C) der Rechenstein auf dem Rechenbrett; dah. meton. die Rechnung, Berechnung, calculi et rationes, Quint.: calculi error, ICt.: causae paucorum calculorum, Prozesse über geringe Geldsummen, Bagatellen, Quint.: calculum ponere, s. pōno no. I, 1, f: vocare alqm ad calculos, mit jmd. abrechnen, Liv.: exiliter vocare amicitiam ad calculos, einer förmlichen Berechnung unterwerfen, d.i. nicht mehr Gefälligkeiten erweisen, als man empfängt, Cic.: voluptatum calculis subductis proelium inire, nachdem sie das Fazit der Lust gezogen (= nachdem sie den wahrscheinlichen Gewinn an Lust genau berechnet), Cic.: ad illos calculos revertamur, zu jenen Berechnungen, Maximen, Cic. ad Att. 8, 12, 5. – D) in der ältesten Zeit der Votierstein (wie später die Votiertafel), u. zwar ein weißer für Beistimmung oder Freisprechung, ein schwarzer für Verwerfung od. Verurteilung, Ov. met. 15, 41 sq.: dah. c. iudicialis, Cod. Iust.: deteriorem calculum reportare, Cod. Iust. – übtr., calculis omnibus, einstimmig, Apul. met. 7, 9: album calculum adicere errori nostro, seinen Beifall geben, begünstigen, Plin. ep. 1, 2, 5. – E) die Thrazier pflegten durch weiße Steinchen die Erinnerung an glückliche, durch schwarze die an unglückliche Ereignisse zu bewahren, Plin. 7, 131. – dah. bildl., o diem laetum notandumque mihi candidissimo calculo, Plin. ep. 6, 11, 3. – F) ein kleines Gewicht, Gromat. vet. de ponder. p. 373, 21. – / Nbf. cauculus, Itala (Wirzeb.) thren. 3, 16. Anthol. Lat. ed. Riese 96, 1; 193, 3; 196, 8 cod. Salmas. – Nbf. calculum, Gloss.; s. Wölfflins Archiv 4, 180.

    lateinisch-deutsches > calculus

  • 12 decurro

    dē-curro, currī u. (selten) cucurrī, cursum, ere, von einem höhern od. obern Punkte nach einem niedern od. untern Punkte herab- (od. herunter- od. hinab-) laufen, -rennen (-stürmen), -eilen, hinlaufen, -rennen, -eilen, u. Passiv decurritur unpers. = man läuft (rennt) herab usw., I) eig., m. de od. ab u. Abl. od. m. bl. Abl. von wo? de tribunali, Liv.: summa ab arce, Verg.: ab agro Lanuvino (v. einer Wölfin), Hor.: clivo Capitolino (v. Pers.), Vell.: iugis (v. Ziegen), Verg.: cito (Adv.) tramite, herabschweben (v. der Isis), Verg. – m. Adv. wohin? sursum deorsum cum sono haedi (v. einem Käfer), Plin.: od. m. Acc. loc. wohin? decurro rus (ich mache einen Ausflug aufs Land), Cic.: od. m. ad u. Akk. wohin? pauci armati, maior pars inermes ad mare decurrunt, Liv.: dec. ad hamum (v. Fische), Ov.: notis itineribus (auf b. W.) ad naves, Caes.: Baccharum habitu crinibus sparsis cum ardentibus facibus ad Tiberim (v. röm. Matronen), Liv. – m. per od. super od. inter u. Akk., cerva fugiens lupum e montibus exacta per campos inter duas acies decurrit, Liv.: eques Romanus elephanto supersedens per catadromum decucurrit, lief auf dem schräg gespannten Seil herab, Suet.: u. (im Bilde) dec. per vestigia paternae virtutis, in die F. der vät. T. treten, Iustin.: pedibus siccis super aequora, einherwallen, Ov. – m. ad u. Akk. des Zweckes, Caesar ad cohortandos milites, quam in partem fors obtulit, decucurrit, Caes. b. G. 2, 21, 1.

    So nun bes.: a) als milit. t. t., nach einem niederen Punkte eine Evolution machen, sowohl α) zur Übung od. zu einer Feier, manövrieren, defilieren, einen Waffenlauf halten (s. Fabri Liv. 23, 35, 6), simulacrum decurrentis exercitus, Liv.: miles sine gladio decurrens, Quint.: pedites ordinatos instruendo et decurrendo signa sequi et servare ordines docuit, Liv.: crebro milites decurrere cogebat, Liv.: primo die legiones in armis quattuor milium spatio decurrerunt, Liv.: quinto die iterum in armis decursum est, Liv. – zu einer Feier (bes. zu einer Totenfeier), mos erat lustrationis sacro peracto decurrere exercitum, Liv.: armatum exercitum decurrisse cum tripudiis Hispanorum motibusque armorum et corporum suae cuique genti assuetis, Liv.: ter circa accensos cincti fulgentibus armis decurrēre rogos, Verg.: circa quem (honorarium tumulum) deinceps stato die quotannis miles decurreret, Suet.: honori patris princeps ipse cum legionibus decucurrit, Tac. – β) feindl. herabstürmen, im eiligen Lauf herabrücken, -sich herabziehen, decurrunt omnes, Frontin.: barbari catervis (in Schwadronen) decurrentes, Tac. – m. Advv. od. m. ab od. ex u. Abl. od. m. bl. Abl. von wo herab? inde dec. ab arce, Liv.: ex superiore loco, Liv.; u. bl. loco superiore, Hirt. b. G.: ex omnibus partibus, Caes.: ex arce Capitolioque clivo Publicio in equis, aus der B. usw. am publ. H. herabsprengen, Liv. – m. in od. ad u. Akk. wohin? od. gegen wen? in eum locum, Auct. b. Alex.: ad flumen, Caes.: ad conspecta procul a Cremera pecora, Liv.: ex montibus in vallem, Caes.: in hostes, Quint.: ex colle in terga hostium, Frontin.: ex Capitolio in hostem, Liv. – m. pro u. Abl. wo? pro fronte aciei, Frontin. 2, 2, 12.

    b) v. Herablaufen, -rennen auf einer bestimmten Bahn (Rennbahn usw.), iam quadrigae meae decucurrerunt, ex quo podagricus factus sum (sprichw. wie unser »bei mir ist Spiel u. Tanz vorbei« = mein früherer Frohsinn ist dahin), Petron. 64, 3. – m. in u. Abl. wo? in spatio (Rennbahn), v. Pferden, Nep.: in spatio trium milium (sc. passuum) equo (zu Pf.) od. curru biiugo (auf einem Zweigespann), Aur. Vict.: in extremis spatiis subsultim dec., in kleinen Sprüngen einherhüpfen, Suet. – m. ad u. Akk., nunc video calcem, ad quam cum sit decursum, nihil sit praeterea extimescendum (im Bilde), Cic. Tusc. 1, 15. – m. extra u. Akk., ne extra calcem, quod dicitur, sermo decurrens (übel das Ziel hinausschießend) lecturo fastidium ferat, ad explicanda prospecta revertamur, Amm. 21, 1, 14. – m. Acc. u. beim Passiv m. Nom. der Bahn, quasi decurso spatio ad carceres a calce revocari (im Bilde), Cic. de sen. 83: u. so im Bilde dec. aetatis od. vitae spatium, Plaut. u. Ov.: spatium amoris, Lucr.: decursā novissimā metā, ist das letzte Ziel im Wettlauf erreicht, Ov.: exorto iubare, noctis decurso itinere, Pacuv. tr. 347.

    c) v. der Schiffahrt, herab od. hinabfahren (-segeln), hinfahren, wohin (wo) einlaufen, uti naves, quae frumentum Tiberi subvectassent, onustae rudere decurrerent, hinab-, stromabwärts fahren sollten, Tac.: ego puto te bellissime cum quaestore Mescinio decursurum, hinüberfahren (von Griechenland nach Italien), Cic. – dec. celeri cymbā, Ov.: pelago aperto, Verg.: tuto mari, auf sicherem Meere dem Ziele zusteuern (im Bilde), Ov. – eo (dahin) classis decurrit, Liv.: nullum portum terrae Africae, quo (wohin) classes decurrerent, pro certo tutum ab hostium praesidio fore suspicabatur, Auct. b. Afr.: naves longae LV Carthaginiensium cum Bomilcare classis praefecto in magnum portum Syracusas ex alto decurrēre, Liv. – m. Acc. (welche Bahn?), vada salsa citā puppi, Catull. 64, 6.

    d) v. Laufe einer Flüssigkeit, α) des Wassers, bes. eines Flusses, herab- od. hinablaufen (-rinnen, -strömen), hinlaufen (-rinnen, -strömen), Tanais incitatus semper decurrit, Mela: Baetis uno amne decurrit, Mela: lenius aut modico strepitu (v. einem Gießbache), Ov. – m. ab od. ex u. Abl. od. m. bl. Abl. von wo? e summo monte (v. einem Flusse), Stat.: monte decurrens velut amnis, Hor.: m. in od. ad u. Akk. wohin? rivi decurrentes in prata et hortos et salicta, Col.: dec. pluribus ostiis (in m. M.) in mare (v. einem Flusse), Liv.: in diversa (v. einem Flusse), Mela: a te decurrit ad meos haustus liquor, Phaedr.: quidam salubri temperamento ad nos quoque velut rivi ex benignissimo fonte decurrunt (im Bilde), Plin. ep. – m. Advv. od. m. per od. inter u. Akk. od. m. bl. Abl. auf welchem Wege od. wo? quā (wo) omisso alveo Euphrates decurrit, Frontin.: per saxa (v. einer Quelle), Plin. ep.: inter Elaeam et Pitanen (v. einem Flusse), Mela: saxosas inter valles (v. einem Flusse), Verg.: inter oppida (v. einem Flusse), Plin. – m. Abl. wo? mediā urbe (v. einem Flusse), Liv. – β) v. Flüssigkeiten des Körpers, herabrinnen, -fließen, multa pituita decurrit, Cels. – m. in u. Akk., pituita in oculos decurrens, Cels.

    e) v. der Sonne u.a. Gestirnen, quā (wo) sol decurrit meridies (nuncupatur), ab adversa parte septentrio, Mela 1. § 3: toto semper decurrere mundo, Manil. 1, 505 (512). – m. Acc. (welche Bahn?), seu celer (sol) hibernas properat decurrere luces, Tibull. 4, 1, 160.

    f) v. Ländern u. Völkerschaften, der geogr. Lage nach sich herabziehen, laufen, a quibus (montibus) India tota decurrit in planitiem immensam, Plin.: Moesia ad Pontum usque cum Danuvio decurrens, Plin.: populi cum Indo flumine decurrentes, Plin.: gens Isaurica decurrit ad mare, Plin.

    g) v. Ggstdn., die rasch über eine Fläche herabgleiten, rasch dahingleiten, est usus quidam irrationalis, quem Graeci ἄλογον τριβήν (regellose Routine) vocant, quā manus in scribendo decurrit, Quint. 10, 7, 11; vgl. decurrere per materiam stilo quam velocissimo volunt, mit möglichst rascher Feder über den Stoff hinwegeilen, Quint. 10, 3, 17.

    II) übtr., m. ad od. in u. Akk., quin proclivius hic iras decurrat ad acres, Lucr. 3, 311: posse haec liquefacta calore quamlibet in formam et faciem decurrere rerum, Lucr. 5, 1260 sq. So nun bes.: a) zu etw. übergehen, schreiten, bes. als Auskunftsmittel, zu etw. od. jmd. seine Zuflucht nehmen, die und die Auskunft treffen, α) zu etw., m. Advv. od. m. ad u. Akk., omnium eo sententiae decurrerunt, ut pax, si posset, aequis, si minus, tolerandis condicionibus peteretur, Liv.: postremum eo decursum est, ut populus proconsuli creando in Hispaniam comitia haberet, Liv.: ideo se non illuc decurrere, quod promptum rescriptu, Tac.: decurritur ad leniorem verbis sententiam, vim tamen eandem habentem, Liv.: dec. ad istam cohortationem, Cic.: ad medicamenta, Cels.: ad tacita suffragia quasi ad remedium, Plin. ep.: alcis rei taedio ad mortem irrevocabili constantiā, Plin. ep.: ad oraculum, Iustin.: ad miseras preces, Hor.: ad duo ultima auxilia, summum imperium summumque ad civem, Liv.: decurritur ad illud extremum atque ultimum senatus consultum ›dent operam consules etc.‹, Caes. – β) zu einer Pers., m. ad u. Akk., dec. ad Philotam, Curt. 7, 1 (4), 28: ad Alexandri exercitum, Iustin. 14, 2, 6: ad Ptolemaeum hostem, Iustin. 27, 3, 9: ad regem Macedoniae Demetrium, Iustin. 28, 1, 2: ad consulendum te, Plin. ep. 10, 96 (97).

    b) in der Rede, Darstellung fortschreiten, sich fortbewegen, sed mox plura de hoc, cum membratim historia decurret, Plin.: quibus generibus per totas quaestiones decurrimus, Quint.: in hac (rerum repetitione) decurrendum per capita, Quint. – bes. v. der rhythmischen Bewegung des Verses, versus semper similis est sibi et unā ratione decurrit, Quint.: rhythmi, quā coeperunt sublatione ac positione, ad finem usque decurrunt, Quint.

    c) in der Zeit fortlaufen, origo domini decurrens ab Abraham usque ad Mariam, Tert. de carne Chr. 20.

    d) etw. wie eine Bahn ablaufen, durchlaufen, durchmachen, α) übh.: inceptum unā decurre laborem, Verg.: rursus mihi videor omnium (alles dessen = aller Ehren), quae decucurri, candidatus, Plin. ep. – β) eine Zeit (vgl. oben no. I, b a. E.): decurso iam gravissimo tempore, Cels.: prope actā iam aetate decursāque, Cic.: decurso lumine vitae, Lucr.: talem (qualem) vitam, Prop.: tristem vitam, Phaedr.: decursam vitam resignasse, Lact. – γ) einen Ggstd. der Rede = abhandeln, ista, quae abs te breviter de arte decursa sunt, audire cupimus, Cic. de or. 1, 148: equos pugnasque virûm decurrere versu, besingen, Stat. silv. 5, 3, 149: sed prius emenso Titan versetur Olympo, quam mea tot laudes decurrere carmina possint, Auct. pan. in Pis. 197 (209) sq. – / Über die Perf.-Form decucurri s. Neue-Wagener Formenl.3. Bd. 3 S. 360 u. 361.

    lateinisch-deutsches > decurro

  • 13 destino

    dē-stino, āvī, ātum, āre (*stanāre, abgel. v. stāre, vgl. ἱστάνω), eig. feststellen, dah. I) = festmachen, -binden, befestigen, anbinden (vgl. die Auslgg. zu Caes. b. G. 3, 14, 6), antemnas ad malos, Caes.: arcas firmiter, Vitr.: lorum, quo fueram destinatus, abrumpo, Apul. – II) übtr.: A) festbinden, diverso quodam negotio destinatus, gebunden durch usw., Apul. met. 9, 21. – B) entschieden festsetzen, -bestimmen, fest beschließen (vgl. Benecke Iustin. 8, 3, 11. Fabri Liv. 24, 2, 1), 1) im allg.: tempus locumque ad certamen, Liv.: alqm ad mortem, Liv.: saxo aurove in aliud destinato, Tac. – alci diem necis, Cic.: haedo et venerem et proelia, zuweisen, Hor. – alqd (domum, locum) publicis usibus, Vell. u. ICt.: Hannibali provinciam, Liv. – alqm morti, dem T. weihen, Curt. (u. so destinata morti victima, Flor.: debiti destinatique morti, unfehlbar dem T. geweiht, Liv.: animus morti destinatus, auf den T. gefaßt, Tac.): supplicio destinatus, verurteilt zur T., Curt.: sorti destinatus, dem Sch. verfallen, Curt. – operi destinati, die bei der Schanzarbeit Beschäftigten, Caes.: ad omne obsequium destinatus, entschlossen, Curt. – dest. alqm animo parem alci, fest dafür halten, Liv.: ebenso alqm animis auctorem caedis, Liv.: certae destinataeque sententiae, Cic. – m. folg. Infin. od. Acc. u. Infin., fest beschließen, sich fest vornehmen, die feste Absicht haben, im Sinne haben, auch die feste Erwartung hegen (mit und ohne animo; vgl. Fabri Liv. 24, 2, 1), quae agere destinaverat, Caes.: si destinarent potiorem populi Romani quam regis Persei amicitiam habere, Liv.: quas urbes direpturos se destinaverant, Liv.: sibi destinatum in animo esse Camillo summittere imperium, Liv.: morte solā vinci destinaverant animis, Liv. – absol., ut destinarat, Suet. – Partic. subst., dēstinātum, ī, n. u. dēstināta, ōrum, n., das Beabsichtigte, nunc ad destinatum (Aufgabe, Thema) revertamur, Solin. 2, 1: so ei destinato satisfacere, Frontin. strat. praef.: antequam destinata componam, die beabsichtigte Erzählung, Tac.: pergere ad destinata (Thema), Solin.: destinatis alcis adversari, Absichten, Tac. – ex destinato (adverb.), mit reiflicher Überlegung, mit Vorbedacht, vorsätzlich, Sen. u. Suet.: ebenso destinato (Ggstz. ex occasione), Suet. Cal. 43. – 2) insbes.: a) irgend einen Punkt als Ziel bestimmen, nach etwas zielen, locum oris, Liv.: alqm ad ictum, Tac.: alqm iaculo, Iul. Val. – Partic. subst., dēstinātum, ī, n., od. Plur. dēstināta, ōrum, n., das bestimmte Ziel (σκοπός, s. Deder. Dict. 3, 18), velut destinatum petentes, Liv.: destinatum configere, Dict.: certo ictu destinata ferire, Curt. – serrā per destinata currente, in der vorgeschriebenen Linie, Sen. – prägn., sagittas, nach dem Ziele abschießen, Aur. Vict. de Caes. 42, 23. Iul. Val. 1, 23 (31). – übtr., Partiz. destinatus, gleichs. nach dem Ziele gerichtet, beharrlich, hartnäckig, at tu Catulle, destinatus obdura, Catull.: animi dest., Amm.: preces dest., Amm. – b) (sibi) alqd, für sich zum Kaufe ersehen, zu kaufen beabsichtigen (s. Lorenz Plaut. most. 631), Plaut. most. 646 u. ö. Lucil. 893. Cic. ep. 7, 23, 3. – c) ein Mädchen einem Manne als Braut, Gattin bestimmen, jmdm. verloben, alci filiam suam, Plin. ep.: m. dopp. Acc., alqam forti marito uxorem (als G.), Hor.: im Passiv m. dopp. Nom., Lepida destinata quondam uxor L. Caesari, Tac.: absol., antequam destinaretur, Ps. Quint. decl.: virgines iam desponsatae, iam destinatae, die schon verlobt, schon Bräute waren, Min. Fel.: destinata uxor (zus. = Braut), Ggstz. maritus futurus (zus. = Bräutigam), ICt. – d) als publiz. t. t., zu einem Amte usw. bezeichnen, bestimmen, ausersehen, praetor destinatus, magistratus destinati, Suet. – m. dopp. Acc., im Passiv m. dopp. Nom., dest. alqm consulem, destinatur alqs consul, Liv. u. Tac.: alqm Pompeio collegam, Suet.: alqm regem in locum alcis, Iustin.: alqm alci tutorem, Curt. – m. Dat. od. ad u. Akk. des Postens, alqm ei bello gerendo, Vell.: alqm ad castra inspicienda, Vopisc.: alqm ad Aegyptum, Vopisc.

    lateinisch-deutsches > destino

  • 14 digredior

    dī-gredior, gressus sum, gredī (dis u. gradior), scheidend hinweg-, weggehen, ab-, fortgehen, sich entfernen, sich trennen, scheiden (Ggstz. congredi), I) eig.: inde, Auct. b. Afr.: ab alqo, Cic.: a mari, Auct. b. Afr.: a colloquio, Caes.: ex eo loco, Caes.: de via in semitam, Plaut.: u. bl. viā, Liv.: domo, Sall.: finibus, castris, Vell.: a marito, sich trennen, Suet.: per aëra, Ov.: sol digreditur ad austrum, Plin. – II) übtr., abgehen, sich entfernen, abschweifen, a) im allg.: officio, Ter.: de causa, Cic.: a causa, Cic.: nusquam a veritate, Amm. – b) in der Rede: digredi ab eo, quod proposueris, Cic.: sed eo, unde huc digressi sumus, revertamur, Cic.: antequam digrediamur a Scythia, Solin.

    lateinisch-deutsches > digredior

  • 15 propositum

    prōpositum, ī, n. (propono), I) das Vorgestellte, Vorgelegte, A) eig., Plur. proposita, die Vorlagen für Schreibübungen, Sen. ep. 94, 51. – B) übtr.: 1) der Vorsatz, das Vorhaben, der Plan, propositi tenax, Hor. u. Ov.: vir proposito sanctissimus, von den reinsten Absichten, Vell.: pr. maius quam mortalem decet (sterbliche Kraft übersteigend), Ov.: quo proposito, in dieser Absicht, Vell.: hoc proposito, ut etc., Sen. rhet.: propositum peragere, ausführen, Nep.: pr. assequi, erreichen, Cic.: pr. tenere, bei seinem V. beharren, Cic.: a proposito deterreri, Caes.: propositum mutare, Ov. – 2) der Hauptsatz, die Hauptsache in einer Schrift, das Thema, ad propositum revertamur, Cic.: ut ad propositum meum redeam, Cels.: a proposito declinare, aberrare, Cic. – 3) eine allgemeine Betrachtung, Abhandlung eines Gegenstandes im allgemeinen, ohne auf besondere Fälle einzugehen, wenn man zB. über die Bestechung (de ambitu) im allgemeinen spricht, die θέσις (im Gegensatz zu causa, ὑπόθεσις), Cic. top. 79 sq. – II) das Vorangestellte, bildl. der Vordersatz des Syllogismus, Cic. de or. 2, 215. Sen. nat. qu. 1, 8, 4: Plur., Cassiod. in psalm. 1, 2 (tom. 2. p. 9, b ed. Garet).

    lateinisch-deutsches > propositum

  • 16 redeo

    red-eo, iī (selten īvī), itum, īre, I) zurückgehen, wieder gehen, zurückkehren, zurück-, wiederkommen, bes. heimkehren, -kommen (oft, bes. bei den Komik., verb. m. rursus, rursum, retro), A) eig. (Ggstz. abire, venire, remanere): a) v. Pers.: sine rege, heimkehren, Curt.: hinc, Plaut.: rursus inde propere, Suet.: eodem, unde redieram, proficisci, Caes.: peregre, Ter. – rure, Plaut. u. Ter.: colle, Ov.: obsonatu, Plaut.: venatu, Stat.: Thebis, Plaut. – e schola, Val. Max.: e provincia, Cic.: de exsilio, Plaut., ex exsilio, Sen. rhet. u. Plin. ep. – a foro, Plaut.: a cena, Ter. u. Cic.: a Caesare, Cic. – huc, illuc, Plaut.: ut unde abissent, eodem statim redirent, Cic.: domum, Caes.: domos, Curt.: de foro domum, Augustin.: lecticā (in der S.) exregia domum, Suet.: Romam, Cic.: Graeciam, Liv. Andr. – in patriam, Plaut.: in urbem, Liv.: retro in castra, Liv.: in viam (bildl.), Ter. u. Cic.: in veram viam (bildl.), in rectam semitam (bildl.), Plaut.: in caelum, Hor.: rursus in senatum, Plaut.: rursus in proelium, Curt.: in proelium, zum Tr. (um es zu beginnen), Liv.: so auch in suffragium, Liv. (vgl. Fabri Liv. 22, 15, 9): in gyrum, Ov.: ille consertis manibus in se redeuntium chorus, Sen. – ad navem, Plaut.: ad exercitum Nemetocennam, Hirt. b. G.: ad suos, Caes. – m. Prädik.-Nom., salvus redeo, Plaut.: victor (als S.) redit, Liv.: victor ex hac pugna redit, Liv. – m. 1. Supin., spectatum e senatu, aus dem Senate zum Schauspiele zurückkehren, Cic. Sest. 117. – impers., postquam domum reditum est, Nep.: manerent indutiae, dum ab illo rediri posset, Caes.: cum conversis signis retro in urbem rediretur, Liv.: ad arbitrum reditur, Plaut. – b) v. lebl. Subjj.: redeunt umerique manusque, Ov.: ille qui in se redit orbis, Quint. – v. Gewässern, unde tantum redisset subito mare, Curt.: flumen in eandem partem, ex qua venerat, redit, Caes.: amnes in fontes suos redeunt, Ov. – v. Gestirnen, v. Tag u. Nacht, cum ad idem, unde semel profecta sunt, cuncta astra redierint, Cic.: redit sol in sua signa, Ov.: luna a sole discedit ad aquilonem et inde redit in eandem viam, Varro LL.: hic, ubi dies et nox modice redit et abit, Varro. – v. Örtl., collis paulum a planitie editus... in frontem (nach vorn) leniter fastigatus paulatim ad planitiem redibat, ging allmählig nieder, Caes. – poet., v. Gewächsen, redeunt iam gramina campis, Hor.: redeunt frondes arboribus, Ov. – v. phys. Zuständen, forma prior rediit, Ov.: huic non exesam (sei zerstört) vim luminis (die Sehkraft) et redituram, Tac.: tum demum, vitali admoto calore, membris aliquis redibat vigor, Curt.: iam rediit animus (Besinnung): Plaut.; vgl. redeunte paulatim animo, Curt.: et mens et rediit verus in ora color, Ov.

    B) übtr.: 1) im allg.: a) v. Pers.: in veram faciem solitumque nitorem, wieder annehmen, Ov.: in annos, quos egit, rediit, kehrte zurück in die verlebte Zeit (= wurde wieder zum Jüngling), Ov. – red. in pristinum statum, Caes.: cum alqo in antiquam gratiam, Plaut., od. bl. in gratiam, Cic. u.a., sich aussöhnen; vgl. se numquam cum matre in gratiam redisse, er habe sich nie mit der Mutter auszusöhnen gehabt (= sich nie mit der Mutter entzweit), Nep. – redire in memoriam (sich besinnen) m. folg. Acc. u. Infin., Plaut., od. m. folg. Genet. = an etwas od. jmd. zurückdenken, Cic.: so auch in memoriam secum, Ter. – red. ad se, wieder zu sich kommen, teils phys. = wieder zur Besinnung kommen, Ter., Liv. u.a.; teils geistig zu sich kommen = zur Besinnung kommen, sich wieder fassen, sich eines anderen besinnen, Cic.: verb. red. ad se atque ad mores suos, zu sich u. auf seine alten Sprünge kommen, Cic.: rursus ad ingenium u. bl. ad ingenium, wieder zu seiner alten Sinnesart zurückkehren, seinen Charakter wieder annehmen, Ter. – red. in causas malorum saepius, bei den Ursachen der Leiden öfter vorkommen, Tac. – red. ad fastos, auf die F. zurückgehen, Hor. – ut ad pauca redeam, auf weniges zurückgehe, mich beschränke = um es kurz zu machen, Ter. – Caesar ad duas (legiones) redierat, war auf zwei zurückgekommen = es waren ihm nur zwei geblieben, Caes. – impers., reditum (est) in vestram dicionem, Liv.: exuto iustitio reditum ad munia, Tac. – b) v. lebl. Subjj.: cum res redissent, die Geschäfte (nach den Ferien) wieder begonnen hatten, Cic. post red. in sen. 27; vgl. Cic. Sest. 129: redit de integro haec oratio, fängt wieder von vorn an, Ter. heaut. 1010. – redit animo ille latus clavus, da fällt mir wieder ein usw., Plin. ep. 8, 23, 6; so auch redeunt singula menti, Val. Flacc. 8, 160. – nec ita multo post Volscis levatis metu rediit ingenium, kehrten die V. zu ihrer früheren Sinnesart zurück, Liv. 2, 22, 3. – 2) insbes., in der Rede zu einem früheren Thema zurückkehren, auf etwas zurückkommen, illuc unde abii, redeo, Hor.: sed illuc redeamus, Nep.: mitte ista atque ad rem redi, Ter.: sed domum redeamus, id est ad nostros revertamur, Cic.: sed ad instituta redeamus, Cic.: sed ad prima redeo, Cic.: sed redeamus rursus ad Hortensium, Cic.: sed de hoc alias; nunc redeo ad augurem, Cic.: quamobrem ad inceptum redeo, Sall.: longius evectus sum, sed redeo ad propositum, Quint.: nunc redeo ad id, quod intenderam, Lact.: ut ad propositum meum redeam, Cels.

    II) heran-, herbeigehen, hervorgehen, hinauf-, hinabgehen, A) eig.: in nubem Ossa redit, erhebt sich zu den Wolken, Val. Flacc. 2, 16. – B) übtr.: 1) als Ertrag eingehen, einkommen, iamne enumerasti id quod ad te rediturum putes? Ter.: pecunia publica, quae ex metallis redibat, Nep.: ex qua regione quinquaginta talenta quotannis redibant, Nep.: ex pecore redeunt ter ducena Parmensi, Mart.: possentne fructus pro impensa ac labore redire, Varro: tribus tantis illi (= illic) minus redit quam obseveris, Plaut.: ut ex eodem semine aliubi cum decimo (verst. grano) redeat, aliubi cum quinto decimo, Varro. – dah. aus etwas (gleichs. als Ertrag) hervorgehen, sich entspinnen, nec cernentes ex otio (Waffenruhe) illo brevi multiplex bellum rediturum, Liv. 3, 68, 8. – 2) zu etw. kommen, schreiten, greifen, a) v. Pers.: ad gladios redierunt, es blieben ihnen nur noch die Schw., Caes. b. c. 3, 93, 2: so auch unpers., comminus ad manus reditur, es kommt zum Handgemenge Mann gegen Mann, Auct. b. Afr. 18, 4. – b) v. lebl. Subjj.: bona in tabulas publicas redierunt, in die Rechnungsprotokolle der Staatskasse gekommen (eingetragen worden), Cic. – mihi illaec vere ad rastros res redit, es kommt mit mir endlich noch im bitteren Ernste zum Hacken und Graben, Ter.: in eum iam res rediit locum, ut etc., es ist so weit gekommen, daß usw., Ter. (vgl. Spengel Ter. adelph. 273): quodsi eo fortunae meae redeunt, ut etc., Ter.: postremo adeo res rediit, Ter. – omnia haec verba huc redeunt, laufen darauf hinaus, Ter. – bes. v. Gelangen in jmds. Besitz, Gewalt usw., anheimfallen, zufallen, Venus, quam penes amantum summa summarum redit, die das Hauptbuch über die Verliebten führt, Plaut.: ad te summa solum rerum redit, auf dir allein liegt die ganze Last, Ter.: eius morte ea bona ad me redierunt, Ter.: ad hos redibat lege hereditas, Ter.: velle bonis aliquem affici quam maximis, etiam si ad se ex iis nihil redeat, Cic.: summa imperii, summa rerum redit ad alqm, Caes.: quorum (principum) ad arbitrium iudiciumque summa omnium rerum consiliumque redeat, Caes.: mortuo Tullo res (Staatsregierung) ad patres redierat, Liv.: u. so Numae morte ad interregnum res rediit, Liv. – / Archaist. Präs. redinunt = redeunt, Enn. ann. 475*. Paul. ex Fest. 287, 1. – arch. Fut. redeam, Plaut. aul. 273. – Imperf. rediebat, Dracont. Med. 272: rediebant, Sen. contr. 9, 3 (26), 13. – Fut. redies, Apul. met. 6, 19: rediet, Caes. Germ. phaenom. 716 (statt redit et nach Haupts Verbesserung). Augustin. c. Acad. 3, 10. § 22. Vulg. Levit. 25, 10. Ennod. dict. 9: redient, Vulg. Ierem. 37, 7. – Seltene Perf.-Form redivi, Apul. met. 4, 14. Vict. Vit. 3, 59 (redivit). Amm. 27, 5, 6. – Regelmäßig synk. Perf.-Formen, redisti, redisset, redisse; bei Dichtern auch redit, zB. Ter. Phorm. 55; vgl. Lachm. Lucr. 3, 1042. p. 209 sq.

    lateinisch-deutsches > redeo

  • 17 saltem

    saltem (in Hdschrn. u. Ausgg. auch saltim geschr.), Adv. (wohl aus si *alitem [gebildet nach item], wenn anders), wenigstens, zum wenigsten, mindestens, I) affirmativ: a) mit Angabe des Gegensatzes, si illud non licet, saltem hoc licebit, Ter.: si id nequeas, s. ut optimis sis proximus, Plaut.: eripe mihi hunc dolorem aut minue s., Cic.: vere nihil potes dicere; finge aliquid s. commode, Cic.: in der Frage, quis ego sum s., si non sum Sosia? wer bin ich denn eigentlich? Plaut. Amph. 438. – b) ohne Angabe des Gegensatzes, istuc sapienter s. fecit filius, Plaut.: nunc s. ad illos calculos revertamur, Cic.: s. tenet hoc nos, Hor.: hos sex dies s., Plaut.: s. tantisper dum etc., Plaut. – at saltem! s. at no. II, B, 2. – II) mit der Negation non, neque verb. = auch nicht, selbst nicht nicht einmal, non s., Liv. u.a.: neque s., Quint. u.a.

    lateinisch-deutsches > saltem

  • 18 studium

    studium, iī, n. (studeo), der innere Trieb und Drang, das eifrige Streben, die Bestrebung, der Eifer, die Neigung, Luft usw., I) im allg., m. subj. Genet., amici, Cic.: m. obj. Genet., veri reperiendi, Drang (Durst) nach Wahrheit, Cic.: pugnandi, Kampflust, Caes.: venandi, Liv.: discendi, Cic.: pugnae, Lucr.: dare se studio eloquentiae, Cic.: studio citharae deditus, Hor.: st. quaestus, Gewinnsucht, Cic.: vitae, Lebensweise, Afran. com. fr.: m. Dat. Gerund., tenue studium probandis provinciarum ac militiae rectoribus, Aur. Vict. de Caes. 42, 23: m. Infin., nec aliud studium est quam a deo homines avocare, Cypr. de idol. van. 7: m. Acc. u. Infin., viris esse advorsas aeque studiumst, Ter. Hec. 202. – absol., incensi sunt studio, Cic.: omne studium ad alqd conferre, Cic.: studium agricolationi dare, Colum.: summo studio dicere, Cic.: u. so studio accusare, aus Neigung, leidenschaftlich (Ggstz. officio defendere), Cic.: et hoc studio pravus facis, recht geflissentlich, Hor.: meo de studio studia erant vestra omnia, mir zu gefallen war euer ganzes Streben, Plaut.: vide, quam iniquus sis prae studio, in deinem Eifer, Ter. – II) insbes., die besondere Neigung für eine Person od. Sache: A) für eine Person = die besondere Neigung, Vorliebe, das Interesse, die Ergebenheit, Dienstbeflissenheit, der Parteieifer, die eifrige (begeisterte) Teilnahme, Begeisterung (verb. mit favor u. mit suffragium u. im Ggstz. zu odium), Cic. u.a.: studium et fides erga clientes, Suet.: eorum erga se studium, Auct. b. Afr.: studia nostra circa tuendos socios, Plin. pan.: eorum studium super expugnandis haereticis, Sulp. Sev.: st. in populum Romanum, Tac. rei publicae, Vaterlandsliebe, Cic.: partium Parteilichkeit, Cic.: studia (der Parteieifer) com petitorum, Cic.: u. so absol., verb. cupiditas et studium, Liv.: sine studio dicere, Cic.: sine ira et studio (Vorliebe, Parteilichkeit), Tac.: studium (Interesse) et iracundiam suam rei publicae dimittere, Cic.: im Plur., senatum in studia diducere, in Parteibestrebungen, Tac.: senatus, in quo erant studia, Tac.: studia Numidarum in Iugurtham accensa, Sall.: studia hominum (aller Welt) accensa in Agrippinam, Tac. – B) für eine Sache: 1) übh. die Lieblingsneigung, -beschäftigung, Liebhaberei, istius studium... latrocinium, Cic.: u. so immoritur studiis, Hor.: suo quisque studio maxime ducitur, Cic.: alcis studiis obsequi od. inservire, Ter. u. Nep. – 2) das wissenschaftliche Streben, die wissenschaftliche Beschäftigung, das Studieren, a) eig.: iuris, Cic.: studium u. studia doctrinae, Cic.: Graeca studia, Suet.: studium musicum, Solin.: studia liberalia, Vell. u. Suet.: studia quae honesta ac liberalia vocantur, Augustin.: pabulum studii atque doctrinae, Cic.: haec inter se studia exercere, Cic.: studiis illis se dare, Cic.: in studiis vitam egi, Ov.: studiis septem dedit annos, Hor.: atque huiusce rei coniecturam de tuo ipsius studio (Fach) facillime ceperis, Cic.: ad studiorum (Berufsarten) atque artium (Wissenschaften, Kenntnisse) contentionem revertamur, Cic. – b) meton.: α) Plur., studia, Werke der Literatur, omnia ingenia, quae lucem studiis nostris attulerunt, tunc nata sunt, Sen. contr. 1. praef. § 7. – β) der Studienort, Cod. Theod. 14, 9, 3 pr.

    lateinisch-deutsches > studium

  • 19 Sache

    Sache, I) Gegenstand, Ding: res. – gelehrte Sachen, litterae. – II) Gerätschaft, Besitztum: res. – die Sachen jmds., supel lex (Hausrat); vasa, ōrum,n. pl. (Gefäße, auch der Soldaten); sarcĭna. sarcĭnu la (Gepäck, Habseligkeiten, die man mit auf die Reise nimmt). – meine, deine Sachen, mea, tua (auch = meine, deine gelehrten Arbeiten, z.B. ipse mea legens): alle seine Sachen bei sich tragen, omnia sua secum portare. – III) Begebenheit: a) übh.: res; res gesta. – b) Wirklichkeit etc.: res. – die S. wird es lehren, res indicabit. – IV) Gegenstand des Sprechens, Handelns, der Beschäftigung: res. – propositum (das, worüber man reden will, das Thema). – das gehört nicht zur Sache, hoc nihil ad rem: zur S. schreiten, ad propositum od. ad rem ipsam venire; ad instituta pergere: doch nun zur S.! iam ad instituta pergamus (nach einer Einleitung etc. gesagt); sedad propositum revertar od. revertamur od. bl. sed ad propositum (doch zurück zur Sache, wenn man vom Thema abgeschweift ist): doch um wieder zur Sache zu kommen, sed ut eo revertar, unde sum egressus: jetzt wieder zur S.! nunc ad ordinem inceptum!: um kurz von der S. zu reden, ut paucis dicam; ut in pauca conferam. – es ist eine schwere S., zu etc., difficile est mit Infin. – V) Angelegenheit, a) im allg.: res. – negotium (Geschäft, Obliegenheit). – causa (die obwaltende Angelegenheit, die Sache, um [1990] die es sich in streitigen Fällen handelt). – genus (Gattung, Beziehung, Wesen). – ein Beispiel, das einer bessern S. wert ist, dignum exemplum quod fiat in re honestiore. – es ist die S. jmds., est officium alcis od. gew. bl. est alcis: es ist die S. des Richters, iudicis officium est od. bl. iudicis est: es ist die S. des Jünglings, est adulescentis. – es ist meine, deine S., meum, tuum est: ebenso kann auch der Genetiv eines Subst. in ein Adjektiv verwandelt werden, z.B. es ist die S. des Vaters, zu etc., patrium est mit Infin. – das ist nicht meine Sache, hoc non meum est (im allg.); hae non meae sunt partes (das ist nicht meines Amts): lügen ist nicht meine S., non meum est mentiri. – gegen die S. sein, nicht gegen die Person, causam, non homines odisse: es ist ihm nur um die Sache zu tun, rei agendae causā loquitur. – in dieser S., in eo genere: so aber, wie die Sache jetzt steht, bl. sic vero. – b) = Prozeß, w. s.

    deutsch-lateinisches > Sache

  • 20 calculus

    calculus, ī, m. (Demin. v. 2. calx), der kleine Stein, das Steinchen, I) im allg.: calculos conicere in os, Cic.: tenui venulā per calculos fluere (im Bilde, v. Redeflusse), Quint.: calculi arenae, Sandkörnchen, Vulg.: calculi calcis, Klümper im Kalk, Vitr.: dumosis calculus arvis, Kies im Dornengefild, Verg. – II) insbes.: A) der Stein der Urinblase, humanus, Plin.: arenosus, Cels.: calculum frangere, rumpere, Plin.: calculum eximere, evellere, Cels.: calculum comminuere et eicere, Plin.: vesicae dolore calculis per urinam eiectis levari, Suet.: calculi dolore consumi, Liv. epit. – B) der Stein in den latrunculorum u. duodecim scriptorum ludus (lusus) genannten Brettspielen, dergl. Steine kleine Figuren aus Glas (vitrei), aus Edelstein (gemmei), aus Elfenbein (c. eburnei, ex ebore), od. aus Wachs (c. cerei od. cerā ficti) waren, deren jede Partei in der Farbe verschiedene (dah. bicolores, discolores) hatte, nämlich die eine weiße (c. albi), die andere schwarze (c. nigri), die im latrunc. ludus, da es ein Kriegsspiel war, bald im allg. calculi, bald speziell milites od. bellatores od. latrones od. gew. latrunculi (dah. latrunculis ludere), im duod. script. ludus, obwohl es ebenfalls als eine Art Kriegsspiel genannt wird, gew. bl. calculi heißen, s. Marquardt-Mau, Privatleben2 S. 854 ff. Becker-Göll, Gallus 3, 468. – calculorum ludus, Cael.
    ————
    Aur. chron. 1, 5, 165: laxare animum lusu calculorum, Plin. ep.: in lusu duodecim scriptorum cum prior calculum promovisset (zuerst gezogen hatte) etc., Quint.: quomodo alligatus (matt gesetzte) exeat calculus, Sen. ep. 117, 30: cum medius gemino calculus hoste perit, Ov. trist. 2, 478: quis te duce cessit calculus? Laus Pisonis 196: im Bilde, tibi concedo, quod in duodecim scriptis solemus, ut calculum reducas (einen Stein wieder zurückziehst = eine Handlung zurücknimmst), si te alicuius dati (gezogenen) paenitet, Cic. fr. philos. F. V, 60 M. – C) der Rechenstein auf dem Rechenbrett; dah. meton. die Rechnung, Berechnung, calculi et rationes, Quint.: calculi error, ICt.: causae paucorum calculorum, Prozesse über geringe Geldsummen, Bagatellen, Quint.: calculum ponere, s. pono no. I, 1, f: vocare alqm ad calculos, mit jmd. abrechnen, Liv.: exiliter vocare amicitiam ad calculos, einer förmlichen Berechnung unterwerfen, d.i. nicht mehr Gefälligkeiten erweisen, als man empfängt, Cic.: voluptatum calculis subductis proelium inire, nachdem sie das Fazit der Lust gezogen (= nachdem sie den wahrscheinlichen Gewinn an Lust genau berechnet), Cic.: ad illos calculos revertamur, zu jenen Berechnungen, Maximen, Cic. ad Att. 8, 12, 5. – D) in der ältesten Zeit der Votierstein (wie später die Votiertafel), u. zwar ein weißer für Beistimmung oder Freisprechung, ein schwarzer für Ver-
    ————
    werfung od. Verurteilung, Ov. met. 15, 41 sq.: dah. c. iudicialis, Cod. Iust.: deteriorem calculum reportare, Cod. Iust. – übtr., calculis omnibus, einstimmig, Apul. met. 7, 9: album calculum adicere errori nostro, seinen Beifall geben, begünstigen, Plin. ep. 1, 2, 5. – E) die Thrazier pflegten durch weiße Steinchen die Erinnerung an glückliche, durch schwarze die an unglückliche Ereignisse zu bewahren, Plin. 7, 131. – dah. bildl., o diem laetum notandumque mihi candidissimo calculo, Plin. ep. 6, 11, 3. – F) ein kleines Gewicht, Gromat. vet. de ponder. p. 373, 21. – Nbf. cauculus, Itala (Wirzeb.) thren. 3, 16. Anthol. Lat. ed. Riese 96, 1; 193, 3; 196, 8 cod. Salmas. – Nbf. calculum, Gloss.; s. Wölfflins Archiv 4, 180.

    Ausführliches Lateinisch-deutsches Handwörterbuch > calculus

См. также в других словарях:

  • ANIUS — I. ANIUS Apollinis fil. ex Rhea, et Rex in Delo; habuit Andrum filium. Virg. l. 4. Aen. v. 80. Rex Anius, Rex idem hominum, Phoebique sacerdos, Vittis et sacrâ redimitus tempora laurô Occurrit. Ubi Poeta Anium, Deli insulae Regem Sacerdotemque… …   Hofmann J. Lexicon universale

  • CALBIS — Cariae amnis. Pompon. l. 1. c. 16. Ubi libri veteres vocant Galbiam, non Calbin. Graecis est Κάλβις, et Κάλβιος, ac forsan etiam Καλβίας. Stephanus et Καλαινὸν fuisse dictum prodit. Κάλβιος, inquit, κρήνη Λυκίας, ἣν καὶ Καλαινὸν φασι. Nihil in… …   Hofmann J. Lexicon universale

Поделиться ссылкой на выделенное

Прямая ссылка:
Нажмите правой клавишей мыши и выберите «Копировать ссылку»