Перевод: с латинского на все языки

со всех языков на латинский

profane

  • 21 sacrilegus

        sacrilegus adj.    [sacer+1 LEG-], that steals sacred things, that robs a temple, sacrilegious: manūs, L.: bellum.—As subst m., one who robs a temple, a plunderer of shrines: sacrilego poena est: non sacrilegum, sed hostem sacrorum religionumque.— Guilty of profanation, sacrilegious, impious, profane: homo, T.: Lycurgus, O.: Graeci: manus arbos, H.: meretricum artes, O.—As subst m., an impious man, profane person, wretch: Ubist ille sacrilegus? T.: omnes patricidae, sacrilegi, S. —As subst f.: Quid ais, sacrilega? T., O.
    * * *
    sacrilega, sacrilegum ADJ
    sacrilegious, impious

    Latin-English dictionary > sacrilegus

  • 22 exauguro

    ex-augŭro, āvi, ātum, 1, v. a., to apply to profane uses a thing which has been consecrated, to desecrate, profane (very rare): fana, Cato ap. Fest. s. v. NEQVITVM, p. 162, 32 Müll.; cf. Liv. 1, 55:

    vestalem,

    Gell. 6, 7, 14:

    sacerdotes,

    Capitol. M. Aurel. 4.

    Lewis & Short latin dictionary > exauguro

  • 23 nefastum

    nĕfastus, a, um, adj. [nefas].
    I.
    Lit. (opp. to fastus): dies nefasti, days on which judgment could not be pronounced or assemblies of the people be held: fastis diebus jura fari licebat, nefastis quaedam non licebat fari, Paul. ex Fest. p. 93 Müll.: nefasti dies notantur N littera, quod iis nefas est praetori, apud quem lege agitur, fari tria verba: do, dico, addico, Paul. ex Fest. p. 165 Müll.;

    v. 1. fastus: ille (Numa) nefastos dies fastosque fecit, quia aliquando nihil cum populo agi, utile futurum erat,

    Liv. 1, 19, 7; Varr. L. L. 6, 4, 30; Ov. F. 1, 47; Gai. Inst. 4, 29.—
    II.
    Transf.
    A.
    For nefas, contrary to the sacred rites or to religion; irreligious, impious: QVAE AVGVR INIVSTA, NEFASTA, DEFIXERIT, Fragm. XII. Tab. ap. Cic. Leg. 2, 8 fin.:

    prolibare dis nefastum habetur, etc.,

    Plin. 14, 19, 23, § 119.—
    2.
    In gen., wicked, profane, abandoned: homines ad hanc rem idonei;

    nam istorum nullus nefastust,

    Plaut. Poen. 3, 2, 7.—Esp., subst.: nĕfastum, i, n. (sc. crimen), a wicked deed, abomination, profanity ( poet. and in post - Aug. prose):

    quid intactum nefasti Liquimus?

    profane, criminal, Hor. C. 1, 35, 35; Plin. 4, 11, 18, § 47.—
    B.
    Unlucky, inauspicious = funestus, ater (not anteAug.):

    ille et nefasto te posuit die, etc.,

    Hor. C. 2, 13, 1:

    cum diem natalem ejus (Agrippinae) inter nefastos referendum suasisset,

    Suet. Tib. 53; Tac. A. 14, 12 init.:

    ne qua terra sit nefasta victoriae suae,

    Liv. 6, 28, 8:

    Acheron,

    Stat. Th. 4, 456:

    loca,

    id. ib. 1, 273:

    religiosi dies dicuntur tristi omine infames... quos multitudo imperitorum prave et perperam nefastos appellat,

    Gell. 4, 9, 5.—
    C.
    Hurtful, injurious: innocentiorem tamen esse marem (fruticem);

    eaque causa est ne inter nefastos frutex damnetur,

    Plin. 20, 11, 44, § 114.

    Lewis & Short latin dictionary > nefastum

  • 24 nefastus

    nĕfastus, a, um, adj. [nefas].
    I.
    Lit. (opp. to fastus): dies nefasti, days on which judgment could not be pronounced or assemblies of the people be held: fastis diebus jura fari licebat, nefastis quaedam non licebat fari, Paul. ex Fest. p. 93 Müll.: nefasti dies notantur N littera, quod iis nefas est praetori, apud quem lege agitur, fari tria verba: do, dico, addico, Paul. ex Fest. p. 165 Müll.;

    v. 1. fastus: ille (Numa) nefastos dies fastosque fecit, quia aliquando nihil cum populo agi, utile futurum erat,

    Liv. 1, 19, 7; Varr. L. L. 6, 4, 30; Ov. F. 1, 47; Gai. Inst. 4, 29.—
    II.
    Transf.
    A.
    For nefas, contrary to the sacred rites or to religion; irreligious, impious: QVAE AVGVR INIVSTA, NEFASTA, DEFIXERIT, Fragm. XII. Tab. ap. Cic. Leg. 2, 8 fin.:

    prolibare dis nefastum habetur, etc.,

    Plin. 14, 19, 23, § 119.—
    2.
    In gen., wicked, profane, abandoned: homines ad hanc rem idonei;

    nam istorum nullus nefastust,

    Plaut. Poen. 3, 2, 7.—Esp., subst.: nĕfastum, i, n. (sc. crimen), a wicked deed, abomination, profanity ( poet. and in post - Aug. prose):

    quid intactum nefasti Liquimus?

    profane, criminal, Hor. C. 1, 35, 35; Plin. 4, 11, 18, § 47.—
    B.
    Unlucky, inauspicious = funestus, ater (not anteAug.):

    ille et nefasto te posuit die, etc.,

    Hor. C. 2, 13, 1:

    cum diem natalem ejus (Agrippinae) inter nefastos referendum suasisset,

    Suet. Tib. 53; Tac. A. 14, 12 init.:

    ne qua terra sit nefasta victoriae suae,

    Liv. 6, 28, 8:

    Acheron,

    Stat. Th. 4, 456:

    loca,

    id. ib. 1, 273:

    religiosi dies dicuntur tristi omine infames... quos multitudo imperitorum prave et perperam nefastos appellat,

    Gell. 4, 9, 5.—
    C.
    Hurtful, injurious: innocentiorem tamen esse marem (fruticem);

    eaque causa est ne inter nefastos frutex damnetur,

    Plin. 20, 11, 44, § 114.

    Lewis & Short latin dictionary > nefastus

  • 25 profanum

    prŏfānus, a, um, adj. [pro - fanum; prop. before the temple, i. e. outside of it; hence, opp. to the temple as a sacred object], unholy, not sacred, common, profane.
    I.
    Lit.: profanum quod non est sacrum, Plautus: Sacrum an profanum habeas parvi penditur, Paul. ex Fest. p. 228 Müll.; cf.:

    profanum est, quod fani religione non tenetur,

    Fest. p. 253 ib.: Trebatius profanum id proprie dici ait, quod ex religioso vel sacro [p. 1457] in hominum usum proprietatem conversum est, Macr. S. 3, 3, 2:

    loci consecrati an profani,

    Cic. Part. 10, 36;

    opp. sacrum,

    Plaut. Merc. 2, 3, 27 cum omnia illā victoriā suā profana fecisset, Cic. Verr 2, 4, 55, § 122:

    res profanae et usu pollutae,

    Tac. A. 13, 57:

    flamma,

    Ov. F. 6, 440:

    usus,

    Plin. 15, 30, 40, § 135.—Of persons: procul o, procul este, profani, Conclamat vates, ye uninitiated, Verg A. 6, 258:

    Cereris ritus vulgare profanis, Ov A. A. 2, 601 profanum vulgus,

    Hor. C. 3, 1, 1: vulgus, Gell. N A. praef. fin.
    II.
    Transf.
    A.
    Wicked, impious ( poet.):

    mens profana, Ov M 2, 833: verba,

    id. Tr. 3, 5, 48:

    odia,

    Stat. Th. 1, 1: profanus Phorbas, Ov M. 11, 413 sit spes fallendi, miscebis sacra profanis, Hor Ep. 1, 16, 54.— Subst. prŏfānum, i, n., wickedness, impiety (post-Aug.):

    civilium bellorum profano,

    Plin. 16, 4, 3, § 7.—
    B.
    Unlearned, ignorant (post-class.); with gen.:

    litterarum profani (opp.: doctrina initiati),

    Macr. Somn. Scip. 1, 18; Min. Fel. Oct. 5:

    qui profani sunt a sacramento veritatis,

    strangers to, Lact. 2, 15, 2:

    a veritate,

    id. 2, 16, 13; 7, 24, 10.—
    C.
    Ill-boding ( poet.):

    profanus bubo, Ov M 6, 431 avis,

    id. ib. 5, 543.— Hence, adv.: prŏfānē, wickedly, profanely (post-class.);

    illudere,

    Lact. 6, 23, 10:

    de divinitate disputare,

    Min. Fel. Oct. 8.

    Lewis & Short latin dictionary > profanum

  • 26 profanus

    prŏfānus, a, um, adj. [pro - fanum; prop. before the temple, i. e. outside of it; hence, opp. to the temple as a sacred object], unholy, not sacred, common, profane.
    I.
    Lit.: profanum quod non est sacrum, Plautus: Sacrum an profanum habeas parvi penditur, Paul. ex Fest. p. 228 Müll.; cf.:

    profanum est, quod fani religione non tenetur,

    Fest. p. 253 ib.: Trebatius profanum id proprie dici ait, quod ex religioso vel sacro [p. 1457] in hominum usum proprietatem conversum est, Macr. S. 3, 3, 2:

    loci consecrati an profani,

    Cic. Part. 10, 36;

    opp. sacrum,

    Plaut. Merc. 2, 3, 27 cum omnia illā victoriā suā profana fecisset, Cic. Verr 2, 4, 55, § 122:

    res profanae et usu pollutae,

    Tac. A. 13, 57:

    flamma,

    Ov. F. 6, 440:

    usus,

    Plin. 15, 30, 40, § 135.—Of persons: procul o, procul este, profani, Conclamat vates, ye uninitiated, Verg A. 6, 258:

    Cereris ritus vulgare profanis, Ov A. A. 2, 601 profanum vulgus,

    Hor. C. 3, 1, 1: vulgus, Gell. N A. praef. fin.
    II.
    Transf.
    A.
    Wicked, impious ( poet.):

    mens profana, Ov M 2, 833: verba,

    id. Tr. 3, 5, 48:

    odia,

    Stat. Th. 1, 1: profanus Phorbas, Ov M. 11, 413 sit spes fallendi, miscebis sacra profanis, Hor Ep. 1, 16, 54.— Subst. prŏfānum, i, n., wickedness, impiety (post-Aug.):

    civilium bellorum profano,

    Plin. 16, 4, 3, § 7.—
    B.
    Unlearned, ignorant (post-class.); with gen.:

    litterarum profani (opp.: doctrina initiati),

    Macr. Somn. Scip. 1, 18; Min. Fel. Oct. 5:

    qui profani sunt a sacramento veritatis,

    strangers to, Lact. 2, 15, 2:

    a veritate,

    id. 2, 16, 13; 7, 24, 10.—
    C.
    Ill-boding ( poet.):

    profanus bubo, Ov M 6, 431 avis,

    id. ib. 5, 543.— Hence, adv.: prŏfānē, wickedly, profanely (post-class.);

    illudere,

    Lact. 6, 23, 10:

    de divinitate disputare,

    Min. Fel. Oct. 8.

    Lewis & Short latin dictionary > profanus

  • 27 sacrilega

    sā̆crĭlĕgus, a, um, adj. [sacer-lego], that steals sacred things, that robs a temple, sacrilegious:

    sacrilegas admovere manus,

    Liv. 29, 18:

    altare sacrilegum,

    Vulg. Jos. 22, 16; cf.:

    quorum templis et religionibus iste bellum sacrilegum habuit indictum,

    Cic. Verr. 2, 5, 72, § 188.—As subst. (so usually): sā̆crĭlĕgus, i, m., one who robs or steals from a temple, one who commits sacrilege:

    sacrilego poena est, neque ei soli, qui sacrum abstulerit, sed etiam ei, qui sacro commendatum,

    Cic. Leg. 2, 16, 40:

    non sacrilegum, sed hostem sacrorum religionumque,

    id. Verr. 2, 1, 3, § 9: an sacrilegus, qui, ut hostes urbe expelleret, arma [p. 1613] templo affixa detraxit? Quint. 5, 10, 36; cf. id. 3, 6, 38; 3, 6, 41; 4, 2, 68 (v. sacrilegium init.):

    cavendum ne fortiori subjungatur aliquid infirmius, ut sacrilego fur,

    Quint. 9, 4, 23:

    punit furta sacrilegus,

    Sen. Ira, 2, 28, 8; Vulg. Act. 19, 37.—
    II.
    Transf., in gen., that violates or profanes sacred things, sacrilegious, impious, profane (freq. since the Aug. per.).
    a.
    Adj.:

    hominem perditum Miserumque, et illum sacrilegum,

    Ter. Eun. 3, 1, 29; Ov. M. 4, 23; cf.:

    o genera sacrilega!

    Ter. Ad. 3, 2, 6:

    quorum civis Romanus nemo erat sed Graeci sacrilegi,

    Cic. Verr. 2, 3, 28, § 69:

    sacrilegos ignes admovere templis,

    Tib. 3, 5, 11:

    manus,

    id. 2, 4, 26; Hor. C. 2, 13, 2; Ov. F. 3, 700; id. Am. 1, 7, 28:

    dextra,

    id. M. 14, 539:

    meretricum artes,

    id. A. A. 1, 435:

    nefas (Catilinae),

    Mart. 9, 70, 2:

    hami (on account of the preceding sacris piscibus),

    id. 4, 30, 12.— Sup.:

    exi e fano, sacrilegissime,

    Plaut. Rud. 3, 4, 1.—
    b.
    Subst., an impious, wicked, or profane person:

    parricida, sacrilege, perjure, etc.,

    Plaut. Ps. 1, 3, 129; Ter. Ad. 2, 4, 1; id. Eun. 5, 3, 2; 5, 3, 13; Sall. C. 14, 3; Ov. M. 8, 792; 8, 817.—With gen.:

    nuptiarum,

    i. e. a violator of marriage vows, an adulterer, Cod. Just. 9, 9, 29 fin. —In fem.: sā̆crĭlĕga, ae, Ter. Eun. 5, 1, 13; Ov. M. 11, 41.— Adv.: sā̆crĭlĕgē, sacrilegiously, impiously (late Lat.), Tert. Apol. 12.

    Lewis & Short latin dictionary > sacrilega

  • 28 sacrilegus

    sā̆crĭlĕgus, a, um, adj. [sacer-lego], that steals sacred things, that robs a temple, sacrilegious:

    sacrilegas admovere manus,

    Liv. 29, 18:

    altare sacrilegum,

    Vulg. Jos. 22, 16; cf.:

    quorum templis et religionibus iste bellum sacrilegum habuit indictum,

    Cic. Verr. 2, 5, 72, § 188.—As subst. (so usually): sā̆crĭlĕgus, i, m., one who robs or steals from a temple, one who commits sacrilege:

    sacrilego poena est, neque ei soli, qui sacrum abstulerit, sed etiam ei, qui sacro commendatum,

    Cic. Leg. 2, 16, 40:

    non sacrilegum, sed hostem sacrorum religionumque,

    id. Verr. 2, 1, 3, § 9: an sacrilegus, qui, ut hostes urbe expelleret, arma [p. 1613] templo affixa detraxit? Quint. 5, 10, 36; cf. id. 3, 6, 38; 3, 6, 41; 4, 2, 68 (v. sacrilegium init.):

    cavendum ne fortiori subjungatur aliquid infirmius, ut sacrilego fur,

    Quint. 9, 4, 23:

    punit furta sacrilegus,

    Sen. Ira, 2, 28, 8; Vulg. Act. 19, 37.—
    II.
    Transf., in gen., that violates or profanes sacred things, sacrilegious, impious, profane (freq. since the Aug. per.).
    a.
    Adj.:

    hominem perditum Miserumque, et illum sacrilegum,

    Ter. Eun. 3, 1, 29; Ov. M. 4, 23; cf.:

    o genera sacrilega!

    Ter. Ad. 3, 2, 6:

    quorum civis Romanus nemo erat sed Graeci sacrilegi,

    Cic. Verr. 2, 3, 28, § 69:

    sacrilegos ignes admovere templis,

    Tib. 3, 5, 11:

    manus,

    id. 2, 4, 26; Hor. C. 2, 13, 2; Ov. F. 3, 700; id. Am. 1, 7, 28:

    dextra,

    id. M. 14, 539:

    meretricum artes,

    id. A. A. 1, 435:

    nefas (Catilinae),

    Mart. 9, 70, 2:

    hami (on account of the preceding sacris piscibus),

    id. 4, 30, 12.— Sup.:

    exi e fano, sacrilegissime,

    Plaut. Rud. 3, 4, 1.—
    b.
    Subst., an impious, wicked, or profane person:

    parricida, sacrilege, perjure, etc.,

    Plaut. Ps. 1, 3, 129; Ter. Ad. 2, 4, 1; id. Eun. 5, 3, 2; 5, 3, 13; Sall. C. 14, 3; Ov. M. 8, 792; 8, 817.—With gen.:

    nuptiarum,

    i. e. a violator of marriage vows, an adulterer, Cod. Just. 9, 9, 29 fin. —In fem.: sā̆crĭlĕga, ae, Ter. Eun. 5, 1, 13; Ov. M. 11, 41.— Adv.: sā̆crĭlĕgē, sacrilegiously, impiously (late Lat.), Tert. Apol. 12.

    Lewis & Short latin dictionary > sacrilegus

  • 29 illudo

    il-lūdo, lūsī, lūsum, ere (in u. ludo), hinspielen, I) im guten Sinne: 1) im allg., an etw. hinspielen, mit Dat., ima videbatur talis illudere palla, umspielen, Tibull. 3, 4, 35. – 2) prägn., a) etwas schriftl. gleichs. spielend hinwerfen, alqd chartis, mit spielender Leichtigkeit zu Papier bringen, Hor. sat. 1, 4, 139. – b) etwas gleichs. mit etwas bespielen, illudunt auro vestes, durchweben leicht mit Goldfäden (so daß die Goldstickerei hier u. da im Purpur hervorschimmert), Avien. descr. orb. 1260 (viell. zu lesen includunt, wie jetzt inclusas auro vestes, Verg. georg. 2, 464): illusa pictae vestis inania, Prud. perist. 14, 105.

    II) (= εμπαίζω) im üblen Sinne, mit jmd. od. etwas sein Spiel treiben, a) spottend, höhnend = mit jmd. od. etw. sein Gespött treiben, jmd. od. etwas verspotten, verhöhnen, α) mit Dat.: capto, Verg.: signis et aquilis (Romanorum) per superbiam, Tac. – alcis dignitati, auctoritati, Cic.: rebus humanis, Hor.: per lasciviam rebus Romanis, Tac. – β) m. in u. Akk.: ego te pro istis dictis et factis ulciscar, ut ne impune in nos illuseris, Ter. eun. 942. – γ) mit in u. Abl.: adeon videmur vobis esse idonei, in quibus sic illudatis? Ter. Andr. 758. – δ) m. Acc.: satis superbe illuditis me, Ter.: miseros illudi nolunt, Cic.: quid autem turpius quam illudi, Cic.: ill. probrosis sermonibus divum Augustum, Tac. – ill. relatum caput eius tamquam praematurā canitie deforme, Tac.: ipsa praecepta (rhetoricorum doctorum), Cic.: illud nimium acumen (Ggstz. admirari ingenium), Cic.: eam artem, Cic.: virtutem verbis superbis, Verg. – ε) absol.: hos sic illudere, daß diese so ungebunden ihr Spiel treiben, Cic.: illuseras heri inter scyphos, quod dixeram controversiam esse etc., Cic. – dah. illudens = spottend, ironisch, quae cum dixisset in Albutium illudens, Cic.: hanc sapientiam sibi ipsi detrahere, eis tribuere illudentem, qui eam sibi arrogant, Cic. – b) täuschend mit jmd. sein Spiel treiben = jmd. zum besten haben u. so täuschen, betrügen, α) mit Dat.: illusit dehinc Neroni fortuna per vanitatem ipsius, Tac. – β) m. Acc.: Cretenses omnes, Nep.: artem illusus deponas, Hor.: multis vadimoniis desertis saepe illusi ac destituti, Cic.: illusi pedes, die, wenn sie meinen stehen zu können, sich darin täuschen (dies nicht vermögen), die wackeligen, Hor. – γ) absol.: saevitiam Neronis per istiusmodi imagines illusisse, die Tyrannei des N. habe vermittelst Blendwerks solcher Art ihr (täuschendes) Spiel getrieben, Tac. – c) mißhandelnd, beschädigend, verletzend, verderbend mit jmd. od. etw. sein Spiel od. seinen Spott treiben, einem Ggstde. übel mitspielen, an einem Ggstde. seinen Mutwillen auslassen, sich mutwillig vergreifen, jmd. od. etw. mutwillig mißhandeln u. dgl., α) m. Dat.: cui (frondi) silvestres uri... illudunt (benagend benaschen), Verg.: tamquam in summa abundantia pecuniae illudere, das G. mutwillig vergeuden, mit dem G. spielen, Tac.: u. so viribus principis, Tac. – bes. im obszönen Sinne, v. der Schändung, matri alcis, Tac.: feminarum, et quidem illustrium, capitibus, Suet.: pueritiae alcis, Tac. – β) m. Acc.: Quintilii Vari corpus, Tac.: vitam (das Lebensglück) filiae, mutwillig, leichtsinnig aufs Spiel setzen, Ter. – im obszönen Sinne, nonnullas mulierculas, Min. Fel.: aetatulam alcis, Apul.: suum sexum profane ac petulanter, Lact.

    lateinisch-deutsches > illudo

  • 30 profanatus

    profanātus, a, um part. passé de profano.
    * * *
    profanātus, a, um part. passé de profano.
    * * *
        Profanatus, pen. prod. Participium. Profané: vt

    Dictionarium latinogallicum > profanatus

  • 31 sacrarium

    săcrārĭum, ĭi, n. [sacra] [st1]1 [-] endroit où sont les objets sacrés, chapelle, sanctuaire.    - Dig. 1, 8, 9 ; Cic. Verr. 4, 4 ; Mil. 86 ; Liv. 7, 20, 7. [st1]2 [-] fig. réduit secret, sanctuaire.    - Cic. Cat. 1, 21 ; 2, 13 ; Sen. Nat. 7, 31, 3; Ep. 103, 4; Tac. D. 20.    - sacrarium scelerum, Cic.: asile secret des crimes.    - sacraria Ditis, Virg.: le sanctuaire de Pluton (= les enfers).
    * * *
    săcrārĭum, ĭi, n. [sacra] [st1]1 [-] endroit où sont les objets sacrés, chapelle, sanctuaire.    - Dig. 1, 8, 9 ; Cic. Verr. 4, 4 ; Mil. 86 ; Liv. 7, 20, 7. [st1]2 [-] fig. réduit secret, sanctuaire.    - Cic. Cat. 1, 21 ; 2, 13 ; Sen. Nat. 7, 31, 3; Ep. 103, 4; Tac. D. 20.    - sacrarium scelerum, Cic.: asile secret des crimes.    - sacraria Ditis, Virg.: le sanctuaire de Pluton (= les enfers).
    * * *
        Sacrarium. Liu. Le lieu où on met les choses sacrees, Sacraire, Sacristie, Secretainerie.
    \
        Probro vetito temerat sacraria. Ouid. Il pollue et profane le temple, couchant en iceluy avec une femme.
    \
        Sacrarium. Cic. Une petite chapelle secrette en la maison.

    Dictionarium latinogallicum > sacrarium

  • 32 illudo

    il-lūdo, lūsī, lūsum, ere (in u. ludo), hinspielen, I) im guten Sinne: 1) im allg., an etw. hinspielen, mit Dat., ima videbatur talis illudere palla, umspielen, Tibull. 3, 4, 35. – 2) prägn., a) etwas schriftl. gleichs. spielend hinwerfen, alqd chartis, mit spielender Leichtigkeit zu Papier bringen, Hor. sat. 1, 4, 139. – b) etwas gleichs. mit etwas bespielen, illudunt auro vestes, durchweben leicht mit Goldfäden (so daß die Goldstickerei hier u. da im Purpur hervorschimmert), Avien. descr. orb. 1260 (viell. zu lesen includunt, wie jetzt inclusas auro vestes, Verg. georg. 2, 464): illusa pictae vestis inania, Prud. perist. 14, 105.
    II) (= εμπαίζω) im üblen Sinne, mit jmd. od. etwas sein Spiel treiben, a) spottend, höhnend = mit jmd. od. etw. sein Gespött treiben, jmd. od. etwas verspotten, verhöhnen, α) mit Dat.: capto, Verg.: signis et aquilis (Romanorum) per superbiam, Tac. – alcis dignitati, auctoritati, Cic.: rebus humanis, Hor.: per lasciviam rebus Romanis, Tac. – β) m. in u. Akk.: ego te pro istis dictis et factis ulciscar, ut ne impune in nos illuseris, Ter. eun. 942. – γ) mit in u. Abl.: adeon videmur vobis esse idonei, in quibus sic illudatis? Ter. Andr. 758. – δ) m. Acc.: satis superbe illuditis me, Ter.: miseros illudi nolunt, Cic.: quid autem turpius quam illudi, Cic.: ill. probrosis sermonibus divum Augustum, Tac. – ill. relatum caput eius tam-
    ————
    quam praematurā canitie deforme, Tac.: ipsa praecepta (rhetoricorum doctorum), Cic.: illud nimium acumen (Ggstz. admirari ingenium), Cic.: eam artem, Cic.: virtutem verbis superbis, Verg. – ε) absol.: hos sic illudere, daß diese so ungebunden ihr Spiel treiben, Cic.: illuseras heri inter scyphos, quod dixeram controversiam esse etc., Cic. – dah. illudens = spottend, ironisch, quae cum dixisset in Albutium illudens, Cic.: hanc sapientiam sibi ipsi detrahere, eis tribuere illudentem, qui eam sibi arrogant, Cic. – b) täuschend mit jmd. sein Spiel treiben = jmd. zum besten haben u. so täuschen, betrügen, α) mit Dat.: illusit dehinc Neroni fortuna per vanitatem ipsius, Tac. – β) m. Acc.: Cretenses omnes, Nep.: artem illusus deponas, Hor.: multis vadimoniis desertis saepe illusi ac destituti, Cic.: illusi pedes, die, wenn sie meinen stehen zu können, sich darin täuschen (dies nicht vermögen), die wackeligen, Hor. – γ) absol.: saevitiam Neronis per istiusmodi imagines illusisse, die Tyrannei des N. habe vermittelst Blendwerks solcher Art ihr (täuschendes) Spiel getrieben, Tac. – c) mißhandelnd, beschädigend, verletzend, verderbend mit jmd. od. etw. sein Spiel od. seinen Spott treiben, einem Ggstde. übel mitspielen, an einem Ggstde. seinen Mutwillen auslassen, sich mutwillig vergreifen, jmd. od. etw. mutwillig mißhandeln u. dgl., α) m. Dat.: cui (frondi) silvestres uri... illudunt (bena-
    ————
    gend benaschen), Verg.: tamquam in summa abundantia pecuniae illudere, das G. mutwillig vergeuden, mit dem G. spielen, Tac.: u. so viribus principis, Tac. – bes. im obszönen Sinne, v. der Schändung, matri alcis, Tac.: feminarum, et quidem illustrium, capitibus, Suet.: pueritiae alcis, Tac. – β) m. Acc.: Quintilii Vari corpus, Tac.: vitam (das Lebensglück) filiae, mutwillig, leichtsinnig aufs Spiel setzen, Ter. – im obszönen Sinne, nonnullas mulierculas, Min. Fel.: aetatulam alcis, Apul.: suum sexum profane ac petulanter, Lact.

    Ausführliches Lateinisch-deutsches Handwörterbuch > illudo

  • 33 contāminātus

        contāminātus adj. with sup.    [P. of contamino], polluted, contaminated, impure, vile, defiled, stained, degraded: se ut contaminatos abactos esse, L.: pars civitatis, L.: superstitio: grex virorum, H.: flagitiis contaminatissimus.— Plur m. as subst: contaminati, abandoned youths, Ta.— Plur n. as subst, adulterated things.
    * * *
    I
    contaminata -um, contaminatior -or -us, contaminatissimus -a -um ADJ
    contaminated, polluted, adulterated; used, second-hand, soiled by use; profane; impure, vile, defiled, degraded; morally foul, guilt stained; ritually unclean
    II
    abandoned youths (pl.); (juvenile delinquents?)

    Latin-English dictionary > contāminātus

  • 34 ex-augurō

        ex-augurō —, —, āre,    to desecrate, make profane: fana sacellaque, L.

    Latin-English dictionary > ex-augurō

  • 35 temerō

        temerō āvī, ātus, āre    [temere], to treat rashly, violate, profane, defile, dishonor, disgrace, desecrate, outrage: hospitii sacra, O.: templa temerata Minervae, V.: sepulcra maiorum temerata, L.: patrium cubile, O.: Venerem maritam, O.: fluvios venenis, O.: temerata est nostra voluntas, O.
    * * *
    temerare, temeravi, temeratus V
    violate; defile, pollute; violate sexually

    Latin-English dictionary > temerō

  • 36 violō

        violō āvī, ātus, āre    [cf. vis], to treat with violence, injure, dishonor, outrage, violate: hospitem, Cs.: matres familias: sacrum volnere corpus, V.: Getico peream violatus ab arcu, O.: oculos tua cum violarit epistula nostros, i. e. has shocked, O.: Indum sanguineo ostro ebur, i. e. to dye blood-red, V.—Of a place, to invade, violate, profane: finīs eorum se violaturum negavit, Cs.: loca religiosa ac lucos: Silva nullā violata securi, O.—Fig., to violate, outrage, dishonor, break, injure: officium: ius: inducias per scelus, Cs.: foedera, L.: nominis nostri famam tuis probris.—To perform an act of sacrilege, do outrageously, perpetrate, act unjustly: ceteris officiis id, quod violatum videbitur, compensandum: si quae inciderunt non tam re quam suspicione violata, i. e. injurious.
    * * *
    violare, violavi, violatus V
    violate, dishonor; outrage

    Latin-English dictionary > violō

  • 37 caerimonia

    caerĭmōnĭa ( cērĭ-; scanned cĕrīmōnĭa, Prud. c. Symm. praef. 1, 5), ae, f. (collat. form caerĭmōnĭum, ii, n., Gloss. Lat. pp. 50, 69 Hild.; Inscr. Orell. 3188) [kindr. with Sanscr. root kri, = facere; cf. also creo. cerus, Ceres. strictly sacred work, divine rite; cf. Bopp, Gloss. p. 79, a; Pott, I. p. 219; Mommsen, Unterit. Dial.], the sacred. the divine, that which has reference to the Deity (in class. prose)
    I.
    Lit.
    A.
    Objectively, sacredness, sanctity (in this sense rare, and only in sing.): sanctitas regum, et caerimonia deorum. Caes. ap. Suet. Caes. 6: legationis. Cic. Rosc. Am. 39, 113; Tac. A. 4, 64 fin.: 3, 61: loci. id. ib. 14, 22 fin.
    B.
    Subjectively, a holy dread, awe, reverence, veneration of the Deity (external; while religio has regard both to internal and external reverence for God; rare except in sing.). Cic. Inv 2. 22, 66; id. Verr. 2, 5, 14. § 36; id. Leg. 2, 22. 55; 2, 53, 161: sacra summā religione caerimoniāque conficere. id. Balb. 24. 55: so id. Har Resp. 10, 21; 17, 37: Nep. Them. 8, 4; Liv. 29. 18, 2; 40, 4, 9; Gell. 4. 9. 9; Tac. A. 4, 55' esse in magnā caerimoniā. to be held in great veneration, Plin. 6, 27, 31, § 135; also plur.: habere aliquid in caerimoniis. id. 37, 7, 28, § 100.—
    II.
    Meton. (abstr. pro concr.), a religious usage, a sacred rite, religious ceremony (while ritus designates both religious and profane rites: so esp. freq. in the histt. and mostly in plur.): Ceres et Libera. quarum sacra... longe maximis atque occultissimis caerimoniis continentur. Cic. Verr. 2, 5, 72, § 187: religiones vero caerimoniaeque omnium sacrorum fanorumque violatae. id. ib. 2. 1. 3. § 7: in sacerdotio caerimoniisque diligentissimus. id. Rab. Perd. 10, 27:

    sepulcrorum,

    id. Tusc. 1, 12, 27: caelestes. Liv 1, 20, 4 and 7' polluere. id. 6, 41, 9; Tac. H. 1, 2; Suet. Caes. 74: fetiales. Liv. 9, 11, 8:

    auspiciaque,

    id. 22, 9, 7; Flor. 1, 2, 2:

    novae,

    Tac. A. 1, 54: vetustissimae. id. ib. 1. 62:

    deorum,

    id. ib. 3, 60; 16, 28;

    publicae,

    id. H. 2, 91; Suet. Caes. 6: an tiquae. id. Aug. 31:

    peregrinae, veteres ac praeceptae,

    id. ib. 93:

    externae,

    id. Tib. 36. —In sing.:

    collatis militaribus signis, quo more eorum gravissima caerimonia continetur,

    Caes. B. G. 7, 2; Suet. Aug. 94 med.

    Lewis & Short latin dictionary > caerimonia

  • 38 caerimonium

    caerĭmōnĭa ( cērĭ-; scanned cĕrīmōnĭa, Prud. c. Symm. praef. 1, 5), ae, f. (collat. form caerĭmōnĭum, ii, n., Gloss. Lat. pp. 50, 69 Hild.; Inscr. Orell. 3188) [kindr. with Sanscr. root kri, = facere; cf. also creo. cerus, Ceres. strictly sacred work, divine rite; cf. Bopp, Gloss. p. 79, a; Pott, I. p. 219; Mommsen, Unterit. Dial.], the sacred. the divine, that which has reference to the Deity (in class. prose)
    I.
    Lit.
    A.
    Objectively, sacredness, sanctity (in this sense rare, and only in sing.): sanctitas regum, et caerimonia deorum. Caes. ap. Suet. Caes. 6: legationis. Cic. Rosc. Am. 39, 113; Tac. A. 4, 64 fin.: 3, 61: loci. id. ib. 14, 22 fin.
    B.
    Subjectively, a holy dread, awe, reverence, veneration of the Deity (external; while religio has regard both to internal and external reverence for God; rare except in sing.). Cic. Inv 2. 22, 66; id. Verr. 2, 5, 14. § 36; id. Leg. 2, 22. 55; 2, 53, 161: sacra summā religione caerimoniāque conficere. id. Balb. 24. 55: so id. Har Resp. 10, 21; 17, 37: Nep. Them. 8, 4; Liv. 29. 18, 2; 40, 4, 9; Gell. 4. 9. 9; Tac. A. 4, 55' esse in magnā caerimoniā. to be held in great veneration, Plin. 6, 27, 31, § 135; also plur.: habere aliquid in caerimoniis. id. 37, 7, 28, § 100.—
    II.
    Meton. (abstr. pro concr.), a religious usage, a sacred rite, religious ceremony (while ritus designates both religious and profane rites: so esp. freq. in the histt. and mostly in plur.): Ceres et Libera. quarum sacra... longe maximis atque occultissimis caerimoniis continentur. Cic. Verr. 2, 5, 72, § 187: religiones vero caerimoniaeque omnium sacrorum fanorumque violatae. id. ib. 2. 1. 3. § 7: in sacerdotio caerimoniisque diligentissimus. id. Rab. Perd. 10, 27:

    sepulcrorum,

    id. Tusc. 1, 12, 27: caelestes. Liv 1, 20, 4 and 7' polluere. id. 6, 41, 9; Tac. H. 1, 2; Suet. Caes. 74: fetiales. Liv. 9, 11, 8:

    auspiciaque,

    id. 22, 9, 7; Flor. 1, 2, 2:

    novae,

    Tac. A. 1, 54: vetustissimae. id. ib. 1. 62:

    deorum,

    id. ib. 3, 60; 16, 28;

    publicae,

    id. H. 2, 91; Suet. Caes. 6: an tiquae. id. Aug. 31:

    peregrinae, veteres ac praeceptae,

    id. ib. 93:

    externae,

    id. Tib. 36. —In sing.:

    collatis militaribus signis, quo more eorum gravissima caerimonia continetur,

    Caes. B. G. 7, 2; Suet. Aug. 94 med.

    Lewis & Short latin dictionary > caerimonium

  • 39 impia

    impĭus ( inp-), a, um, adj. [2. in-pius], without reverence or respect for God, one's parents, or one's country; irreverent, ungodly, undutiful, unpatriotic; abandoned, wicked, impious (rare but class.; cf.: nefarius, sacrilegus).
    I.
    Lit.:

    me fugerat, deorum immortalium has esse in impios et consceleratos poenas certissimas constitutas,

    Cic. Pis. 20, 46:

    numero impiorum et sceleratorum haberi,

    Caes. B. G. 6, 13, 7; cf.:

    scelerosus atque impius,

    Ter. Eun. 4, 3, 1:

    (deos) piorum et impiorum habere rationem,

    Cic. Leg. 2, 7, 15:

    impius ne audeto placare donis iram deorum,

    id. ib. 2, 9, 22:

    dixerunt impium pro parricida,

    Quint. 8, 6, 30; 7, 1, 52:

    impius erga parentes,

    Suet. Rhet. 6:

    impium, qui dividere nolit cum fratre,

    Quint. 7, 1, 45:

    necesse est, iste, qui affinem fortunis spoliare conatus est, impium se esse fateatur,

    Cic. Quint. 6, 26:

    (Danaides) Impiae sponsos potuere duro Perdere ferro!

    Hor. C. 3, 11, 31:

    Titanes,

    id. ib. 3, 4, 42; cf.:

    cohors Gigantum,

    id. ib. 2, 19, 22:

    Saturnus,

    id. ib. 2, 17, 22:

    miles,

    Verg. E. 1, 71:

    Carthago,

    Hor. C. 4, 8, 17:

    gens,

    Verg. G. 2, 537:

    di,

    invoked in imprecations, Tac. A. 16, 31:

    poëtae,

    i. e. accursed, Cat. 14, 7:

    expiari impium non posse,

    Varr. L. L. 6, § 30 Müll.— Sup.:

    impiissimus filius,

    Dig. 28, 5, 46, § 1; Aus. Grat. Act. 17.—
    II.
    Transf., of inanim. or abstr. things (mostly poet.):

    si impias propinquorum manus effugeris,

    Cic. Rep. 6, 12; so,

    manus,

    Hor. Epod. 3, 1:

    cervix,

    id. C. 3, 1, 17:

    pectora Thracum,

    id. Epod. 5, 13:

    ratis,

    id. C. 1, 3, 23; id. Epod. 10, 14:

    ensis,

    Ov. M. 14, 802:

    tura,

    id. H. 14, 26:

    Tartara,

    Verg. A. 5, 733:

    bellum injustum atque impium,

    Cic. Rep. 2, 17:

    caedes,

    Hor. C. 3, 24, 25:

    proelia,

    id. ib. 2, 1, 30:

    furor,

    Verg. A. 1, 294:

    facta,

    Ov. H. 10, 100:

    verba,

    Tib. 1, 3, 52:

    tumultus,

    Hor. C. 4, 4, 46:

    clamor,

    id. ib. 1, 27, 6:

    fama,

    Verg. A. 4, 298:

    vivacitas,

    Quint. 6 praef. §

    3. — Prov.: Impia sub dulci melle venena latent,

    Ov. Am. 1, 8, 104.— Plur. as substt.
    (α).
    impii, ōrum, m., wicked, abandoned men (opp. innoxii), Plaut. Rud. 1, 3, 11.—
    (β).
    impĭa, ōrum, n., profane words, impious sayings:

    impia et illicita dicere,

    Gell. 1, 15, 17. —
    B.
    In partic., impia herba, a plant, perh. the French everlasting, Gnaphalium Gallicum, Plin. 24, 19, 113, § 173.— Adv.: im-pĭē, irreligiously, undutifully, wickedly:

    quae (astra) qui videat, non solum indocte, sed etiam impie faciat, si deos esse neget,

    Cic. N. D. 2, 16, 44:

    impie commissum,

    id. Leg. 2, 9, 22:

    impie ingratus esse,

    id. Tusc. 5, 2, 6:

    fecisti,

    Quint. 7, 1, 53:

    loqui,

    i. e. treasonably, Suet. Dom. 10:

    deserere regem,

    Curt. 5, 12.— Sup.:

    impiissime,

    Salv. de Avar. 3.

    Lewis & Short latin dictionary > impia

  • 40 impii

    impĭus ( inp-), a, um, adj. [2. in-pius], without reverence or respect for God, one's parents, or one's country; irreverent, ungodly, undutiful, unpatriotic; abandoned, wicked, impious (rare but class.; cf.: nefarius, sacrilegus).
    I.
    Lit.:

    me fugerat, deorum immortalium has esse in impios et consceleratos poenas certissimas constitutas,

    Cic. Pis. 20, 46:

    numero impiorum et sceleratorum haberi,

    Caes. B. G. 6, 13, 7; cf.:

    scelerosus atque impius,

    Ter. Eun. 4, 3, 1:

    (deos) piorum et impiorum habere rationem,

    Cic. Leg. 2, 7, 15:

    impius ne audeto placare donis iram deorum,

    id. ib. 2, 9, 22:

    dixerunt impium pro parricida,

    Quint. 8, 6, 30; 7, 1, 52:

    impius erga parentes,

    Suet. Rhet. 6:

    impium, qui dividere nolit cum fratre,

    Quint. 7, 1, 45:

    necesse est, iste, qui affinem fortunis spoliare conatus est, impium se esse fateatur,

    Cic. Quint. 6, 26:

    (Danaides) Impiae sponsos potuere duro Perdere ferro!

    Hor. C. 3, 11, 31:

    Titanes,

    id. ib. 3, 4, 42; cf.:

    cohors Gigantum,

    id. ib. 2, 19, 22:

    Saturnus,

    id. ib. 2, 17, 22:

    miles,

    Verg. E. 1, 71:

    Carthago,

    Hor. C. 4, 8, 17:

    gens,

    Verg. G. 2, 537:

    di,

    invoked in imprecations, Tac. A. 16, 31:

    poëtae,

    i. e. accursed, Cat. 14, 7:

    expiari impium non posse,

    Varr. L. L. 6, § 30 Müll.— Sup.:

    impiissimus filius,

    Dig. 28, 5, 46, § 1; Aus. Grat. Act. 17.—
    II.
    Transf., of inanim. or abstr. things (mostly poet.):

    si impias propinquorum manus effugeris,

    Cic. Rep. 6, 12; so,

    manus,

    Hor. Epod. 3, 1:

    cervix,

    id. C. 3, 1, 17:

    pectora Thracum,

    id. Epod. 5, 13:

    ratis,

    id. C. 1, 3, 23; id. Epod. 10, 14:

    ensis,

    Ov. M. 14, 802:

    tura,

    id. H. 14, 26:

    Tartara,

    Verg. A. 5, 733:

    bellum injustum atque impium,

    Cic. Rep. 2, 17:

    caedes,

    Hor. C. 3, 24, 25:

    proelia,

    id. ib. 2, 1, 30:

    furor,

    Verg. A. 1, 294:

    facta,

    Ov. H. 10, 100:

    verba,

    Tib. 1, 3, 52:

    tumultus,

    Hor. C. 4, 4, 46:

    clamor,

    id. ib. 1, 27, 6:

    fama,

    Verg. A. 4, 298:

    vivacitas,

    Quint. 6 praef. §

    3. — Prov.: Impia sub dulci melle venena latent,

    Ov. Am. 1, 8, 104.— Plur. as substt.
    (α).
    impii, ōrum, m., wicked, abandoned men (opp. innoxii), Plaut. Rud. 1, 3, 11.—
    (β).
    impĭa, ōrum, n., profane words, impious sayings:

    impia et illicita dicere,

    Gell. 1, 15, 17. —
    B.
    In partic., impia herba, a plant, perh. the French everlasting, Gnaphalium Gallicum, Plin. 24, 19, 113, § 173.— Adv.: im-pĭē, irreligiously, undutifully, wickedly:

    quae (astra) qui videat, non solum indocte, sed etiam impie faciat, si deos esse neget,

    Cic. N. D. 2, 16, 44:

    impie commissum,

    id. Leg. 2, 9, 22:

    impie ingratus esse,

    id. Tusc. 5, 2, 6:

    fecisti,

    Quint. 7, 1, 53:

    loqui,

    i. e. treasonably, Suet. Dom. 10:

    deserere regem,

    Curt. 5, 12.— Sup.:

    impiissime,

    Salv. de Avar. 3.

    Lewis & Short latin dictionary > impii

См. также в других словарях:

  • profane — [ prɔfan ] adj. et n. • 1553; prophane 1228; lat. profanus « hors du temple » I ♦ 1 ♦ Didact. ou littér. Qui est étranger à la religion (opposé à religieux, sacré). Le monde profane. « Des thés et autres divertissements profanes » (Toulet).… …   Encyclopédie Universelle

  • profane — adj 1 Profane, secular, lay, temporal mean not dedicated or set apart for religious ends or uses. Profane specifically implies an opposition to sacred (see HOLY) in this sense it is purely descriptive and not derogatory; thus, profane history is… …   New Dictionary of Synonyms

  • profane — PROFANE. adj. de tout genre. Qui est contre le respect & la reverence qu on doit aux choses de la Religion. C est une action profane & impie. convertir les choses sacrées en des usages profanes. Il se dit aussi, De ce qui regarde purement les… …   Dictionnaire de l'Académie française

  • Profane — Pro*fane , v. t. [imp. & p. p. {Profaned}; p. pr. & vb. n. {Profaning}.] [L. profanare: cf. F. profaner. See {Profane}, a.] [1913 Webster] 1. To violate, as anything sacred; to treat with abuse, irreverence, obloquy, or contempt; to desecrate; to …   The Collaborative International Dictionary of English

  • Profane — Pro*fane , a. [F., fr. L. profanus, properly, before the temple, i. e., without the temple, unholy; pro before + fanum temple. See 1st {Fane}.] [1913 Webster] 1. Not sacred or holy; not possessing peculiar sanctity; unconsecrated; hence, relating …   The Collaborative International Dictionary of English

  • profané — profané, ée (pro fa né, née) part. passé de profaner. 1°   Qui a été traité avec irrévérence, en parlant des choses sacrées. Un calice profané. •   Un caractère [celui d ambassadeur] si cruellement profané [par le meurtre de Patkul], VOLT. Russ.… …   Dictionnaire de la Langue Française d'Émile Littré

  • profane — [adj] immoral, crude, disrespectful of religion abusive, atheistic, blasphemous, coarse, dirty*, filthy*, foul, godless, heathen, idolatrous, impious, impure, indecent, infidel, irreligious, irreverent, irreverential, mundane, nasty, obscene,… …   New thesaurus

  • profane — [prō fān′, prəfān′] adj. [LME prophane < MFr < L profanus < pro , before + fanum, temple; lit., outside of the temple, hence not sacred, common: see PRO 1 & FANE] 1. not connected with religion or religious matters; secular [profane art] …   English World dictionary

  • profane — I adjective bad, blasphemous, coarse, common, damnatory, dirty, disrespectful, evil, execrative, faithless, foul spoken, foulmouthed, godless, impious, impius, imprecative, imprecatory, improper, impure, indelicate, irreligious, irreverant, laic …   Law dictionary

  • profane — (v.) late 14c., from L. profanare to desecrate, from profanus unholy, not consecrated, from pro fano not admitted into the temple (with the initiates), lit. out in front of the temple, from pro before (see PRO (Cf. pro )) + fano, ablative of… …   Etymology dictionary

  • profane — Profane, Profanus …   Thresor de la langue françoyse

Поделиться ссылкой на выделенное

Прямая ссылка:
Нажмите правой клавишей мыши и выберите «Копировать ссылку»