proelium

cŏ-hortor, ātus, 1, v. dep., to animate or encourage by forcible language, to incite, exhort, admonish.

Esp., of the general before a battle, or in other milit. proceedings:

cohortatus suos proelium commisit,

Caes. B. G. 1, 25:

acies instruenda, milites cohortandi, signum dandum,

id. ib. 2, 20:

exercitum ad pugnam,

id. B. C. 3, 90:

militem ad proelium,

Quint. 12, 1, 28.—

With inf., Auct. B. Alex. 21; cf. Tac. A. 12, 49.—

With ut or ne:

Scipionis milites cohortatur, ut, etc.,

Caes. B. C. 3, 82; Tac. Agr. 36:

ipse adit reliquos, cohortatur, ne labori succumbant,

Caes. B. G. 7, 86; cf. II.—

In gen., and without the sphere of military operations (in good prose).

Absol.:

hac (eloquentiā) et cohortamur, hac persuademus,

Cic. N. D. 2, 59, 148; Quint. 11, 3, 124:

vereor ne majorem vim ad deterrendum habuerit quam ad cohortandum,

Cic. de Or. 1, 61, 258.—

Aliquem:

Caesar Remos cohortatus liberaliterque oratione prosecutus,

Caes. B. G. 2, 5 init.; cf.:

non sibi cohortandum Sulpicium, sed magis conlaudandum videri,

Cic. de Or. 1, 8, 20.—

Aliquem ad aliquid:

aliquem ad virtutem,

Cic. de Or. 2, 9, 35: in hominibus ad virtutis studium cohortandis, id. Ac. 1, 4, 16:

ad studium summae laudis,

id. Fam. 2, 4, 2: ad pacem. id. Att. 15, 1, A, 3:

ad concordiam,

Suet. Claud. 46:

ad libertatem recuperandam,

Cic. Phil. 4, 5, 11. —

With final clause; with ut:

fratrem cohortatus, ut, etc.,

Suet. Oth. 10.—With ne:

cohortantibus invicem, ne, etc.,

Suet. Galb. 10.

con-sto, stĭti, stātum (constātūrus, Sen. Clem. 1, 19, 3; Plin. 18, 5, 6, § 30; Luc. 2, 17; Mart. 10, 41, 5; Lact. Opif. Dei, 7, 11), 1, v. n.

To stand together, stand with some person or thing.

Lit. (very rare):

constant, conserunt sermones inter se drapetae,

Plaut. Curc. 2, 3, 11.—

Trop., to stand with, to agree with, be in accord or agreement, to correspond, fit.

With cum and abl. (cf. consisto, II. B. 3.):

considerabit, constetne oratio aut cum re aut ipsa secum,

Cic. Inv. 2, 14, 45:

sententiā non constare cum superioribus et inferioribus sententiis, etc.,

Auct. Her. 2, 10, 14.—

Absol.:

veri similis narratio erit, si spatia temporum, personarum dignitates, consiliorum rationes, locorum opportunitates constabunt,

Auct. Her. 1, 9, 16.—

With dat.:

si humanitati tuae constare voles,

Cic. Att. 1, 11, 1.—And esp. with sibi, to agree, accord with itself, to remain like one's self, be consistent:

in Oppianico sibi constare et superioribus consentire judiciis debuerunt,

Cic. Clu. 22, 60; so,

with consentire,

id. Univ. 3 init.; id. Fin. 2, 11, 35:

ut constare in vitae perpetuitate possimus nobismetipsis nec in ullo officio claudicare,

id. Off. 1, 33, 119; so,

sibi (opp. titubare),

Quint. 5, 7, 11:

sibi et rei judicatae,

Cic. Clu. 38, 106:

sibi,

Hor. Ep. 1, 14, 16; id. A. P. 127; cf.:

constat idem omnibus sermo,

Liv. 9, 2, 3.—

In the phrase ratio constat, mercantile t. t., the account agrees or is correct, is or proves right:

auri ratio constat: aurum in aerario est,

Cic. Fl. 28, 69:

quibus ratio impensarum constaret,

was correct, accurately kept, Suet. Ner. 30.—

In postAug. prose, esp. in the younger Pliny, transf. from the sphere of business:

mirum est, quam singulis diebus in urbe ratio aut constet aut constare videatur,

Plin. Ep. 1, 9, 1; cf. id. ib. 1, 5, 16; 3, 18, 10; 2, 4, 4; 7, 6, 4; id. Pan. 38, 4; Just. praef. § 5: eam condicionem esse imperandi, ut non aliter ratio [p. 439] constet, quam si uni reddatur, Tac. A. 1, 6 fin. —

With the access. idea of firmness, to stand firm, to remain immovable, unchanging, steadfast, to abide, last, endure, persevere, etc. (very freq. in all perr. and styles).

In gen.:

prius quam totis viribus fulta constaret hostium acies,

Liv. 3, 60, 9; cf.:

nec pugna deinde illis constare,

id. 1, 30, 10:

ut non color, non vultus ei constaret,

id. 39, 34, 7; cf.:

valetudo ei neque corporis neque animi constitit,

Suet. Calig. 50; and:

dum sanitas constabit,

Phaedr. 4, 24, 30:

non mentibus solum consipere, sed ne auribus quidem atque oculis satis constare poterant,

Liv. 5, 42, 3; cf.:

in ebrietate lingua non constat,

Sen. Ep. 83, 27:

mente vix constare,

Cic. Tusc. 4, 17, 39; cf. Liv. 8, 19, 6; 44, 20, 7:

quā in sententia si constare voluissent,

Cic. Fam. 1, 9, 14; cf. Caes. B. G. 5, 36 fin.:

numerus legionum constat,

id. ib. 7, 35:

ceteris exercitibus constare fidem,

Tac. H. 2, 96:

utrimque fides constitit,

kept their word, Liv. 37, 32, 13; 2, 13, 9.— Poet.: cum sint huc forsitan illa, Haec translata illuc;

summā tamen omnia constant,

i. e. the principal sum remains always the same, Ov. M. 15, 258:

postquam cuncta videt caelo constare sereno,

every thing continues in unbroken serenity, Verg. A. 3, 518:

constitit in nullā qui fuit ante color,

Ov. A. A. 1, 120.—

In partic.

Milit. t. t., to stop, halt: multitudinem procul hostium constare videtur, Sisenn. ap. Non. p. 273, 4.—

Of facts, reports, etc., to be established, settled, certain, manifest, evident, well known:

quae cum constent, perspicuum debet esse, etc.,

Cic. Tusc. 1, 17, 40:

eorum quae constant exempla ponemus, horum quae dubia sunt, exempla adferemus, id. mv 1, 38, 68: quod nihil nobis constat,

Caes. B. G. 7, 5:

cum et factum constet et nomen, qualia sint vocatur in dubium,

Cic. Part. Or. 12, 42; cf.:

cum factum constat, sed a quo sit factum in controversiam venit,

Quint. 7, 2, 8; and impers., with acc. and inf.:

mihi multa agitanti constabat, paucorum civium egregiam virtutem cuncta patravisse,

Sall. C. 53, 4; cf.:

quod omnibus constabat, hiemari in Gallia oportere,

Caes. B. G. 4, 29 fin., and Cic. Clu. 13, 38.—

Constat (constabat, constabit, etc., it is settled, established, undisputed, certain, well known, etc.), Cic. Mil. 6, 14; id. Quint. 29, 89; Caes. B. G. 3, 6; 3, 9 al.; Ov. M. 7, 533; Quint. 4, 2, 90 et saep.—So freq.: constat inter omnes, with acc. and inf., all agree, all are convinced:

sed tum nimis inter omnis constabat neminem esse resalutatum,

Cic. Phil. 2, 41, 106:

quae propositio in se quiddam continet perspicuum et quod constare inter omnis necesse est, hanc velle approbare et firmare nihil attinet,

in which all must agree, id. Inv. 1, 36, 62 dub. (B. and K. stare); Caes. B. G. 7, 44; Nep. Alcib. 1, 1; Quint. 6, 1, 8 et saep.; cf.

also: constare inter homines sapientissimos (for which, just after: omnium consensu sic esse judicatum),

Cic. de Or. 3, 1, 3:

inter suos,

Caes. B. G. 7, 47:

inter augures, Liv 10, 6, 7 et saep.: cum de Magio constet,

Cic. Att. 13, 10, 3; cf.:

de facto constat,

Quint. 7, 2, 7; so with de, id. 7, 2, 11; 4, 2, 5:

etsi non satis mihi constiterat, cum aliquāne animi mei molestiā an potius, etc.,

Cic. Fam. 13, 1, 1:

nec satis certum constare apud animum poterat, utrum, etc.,

Liv. 30, 28, 1:

quid cuique sit opus constare decet,

Quint. 3, 9, 8; so id. 3, 8, 25:

quid porro quaerendum est? Factumne sit? At constat. A quo? At patet,

Cic. Mil. 6, 15; so absol., id. Verr. 2, 3, 21, § 54.—

Of a resolve.

Impers.: mihi (ei) constat, = certum est, it is my ( his) fixed determination, I am determined, I am fully resolved (rare): mihi quidem constat, nec meam contumeliam, nec meorum ferre, Anton. ap. Cic. Phil. 13, 19, 42:

neque satis Bruto neque tribunis militum constabat, quid agerent,

were undecided, Caes. B. G. 3, 14:

ut nihil ei constet quod agat,

Cic. Tusc. 4, 15, 35.—

With the resolve as subject:

animo constat sententia,

Verg. A. 5, 748:

cum constitit consilium,

when my mind was fully made up, Cic. Att. 8, 11, 1.—

In gen., as opp. to that which has no existence, to exist, be, abide (esp. in Lucr.):

(corpora) quoniam fragili naturā praedita constant,

Lucr. 1, 582; 1, 246; 1, 510 et saep.:

antiquissimi fere sunt, quorum quidem scripta constent,

Cic. de Or. 2, 22, 93; id. Verr. 2, 2, 76, § 187: qui sine manibus et pedibus constare deum posse decreverunt, id. N. D. 1, 33, 92:

si ipsa mens constare potest vacans corpore,

id. ib. 1, 10, 25.—

With ex, in, de, or the abl. (in Cic. only with ex; cf. Madv. ad Cic. Fin. 4, 8, 19), to consist in or of, to be composed of, to rest upon something, etc.

With ex (very freq. in prose and poetry):

fulminis ignem e parvis constare figuris,

Lucr. 2, 385:

homo ex animo constat et corpore,

Cic. N. D. 1, 35, 98;

id. Fin. l. l.: simplex (jus) e dulci constat olivo,

Hor. S. 2, 4, 64:

ea virtus, quae constat ex hominibus tuendis,

Cic. Off. 1, 44, 157 et saep.—

With in and abl. (very rare):

victoriam in earum cohortium virtute constare,

Caes. B. C. 3, 89 fin.; Nep. Att. 14 fin. —

With de:

partus duplici de semine,

Lucr. 4, 1229.—

With abl. (freq. in Lucr. and Quint.):

aeterno quia constant semine quaeque,

Lucr. 1, 221; 1, 484; 1, 518 et saep.:

agri campis, vineis, etc.,

Plin. Ep. 3, 19, 5:

constat tota oratio longioribus membris, brevioribus periodis,

Quint. 9, 4, 134; 5, 10, 63 et saep.:

causa constat aut unius rei controversiā aut plurium,

id. 3, 10, 1. omnis disciplina memoriā, id. 11, 2, 1. omne jus aut scripto aut moribus, id. 12, 3, 6 et saep.—

Mercantile t. t., like our phrase, to stand at, i. e. to cost; constr. with abl.. gen., etc., of price (cf. Zumpt, Gr. § 444).

Lit.

With abl.:

ut unae quadrigae Romae constiterint quadringentis milibus,

Varr. R. R. 2, 1, 14; Suet. Vit. 19:

filius auro,

Plaut. Truc. 2, 6, 57:

navis gratis,

Cic. Verr. 2, 5, 19, § 48 (al. stare):

HS. sex milibus tibi constant,

id. ib. 2, 4, 12, §

28: tanto nobis deliciae,

Plin. 12, 18, 41, § 84:

magno tibi,

Plin. Ep. 2, 6, 4:

parvo,

Pall. Febr. 9, 12; cf.

gratis,

Sen. Ep. 104, 34; Aug. Serm. 385, 6.—

With gen.:

(ambulatiuncula) prope dimidio minoris constabit isto loco,

Cic. Att. 13, 29, 2; Suet. Ner. 27 fin.:

quanti funus,

id. Vesp. 19; Juv. 7, 45.—

With adv.: quod mihi constat carius, Lucil. ap. Non. p. 272, 25; so,

vilissime,

Col. 9, 1. 6.—

With sup.:

cujus area super HS. millies constitit,

Suet. Caes. 26.—

Trop.:

edocet, quanto detrimento et quot virorum fortium morte necesse sit constare victoriam,

Caes. B. G. 7, 19:

odia constantia magno,

Ov. H. 7, 47:

imperia pretio quolibet constant bene,

Sen. Phoen. 664.—Hence, constans, antis, P. a. (acc. to II. 1.), standing firm, firm, unchangeable, constant, immovable, uniform, fixed, stable, invariable (freq. and class.).

Lit.:

mellis constantior est natura (sc. quam aquae),

Lucr. 3, 192:

constans uva contra tenorem unum algoris aestusve,

Plin. 14, 2, 4, § 27:

cujus in indomito constantior inguine nervus, Quam nova arbor, etc.,

Hor. Epod. 12, 19:

cursus certi et constantes,

Cic. N. D. 3, 9, 24; cf.:

constans reversio stellarum (with conveniens),

id. ib. 2, 21, 54:

constantissimus motus lunae,

id. Div. 2, 6, 17:

nihil (mundo) motu constantius,

id. N. D. 3, 9, 23; 2, 21, 54:

constanti vultu graduque,

Liv. 5, 46, 3: aetas, the mature age (of an adult), Cic. Sen. 10, 33; cf.:

constans aetas, quae media dicitur,

id. ib. 20, 76:

aetate nondum constanti,

Suet. Galb. 4:

pax,

firm, secure, Liv. 6, 25, 6:

fides,

Hor. C. 3, 7, 4:

an ire comminus et certare pro Italiā constantius foret,

safer, Tac. H. 3, 1. —

Agreeing or accordant with itself, consistent, harmonious:

quemadmodum in oratione constanti, sic in vitā omnia sint apta inter se et convenientia,

Cic. Off. 1, 40, 144:

nihil intellego dici potuisse constantius,

id. Tusc. 5, 9, 25; cf.:

incredibilia an inter se constantia,

Quint. 5, 4, 2:

rumores,

Cic. Fam. 12, 9, 1:

constans parum memoria hujus anni,

Liv. 10, 37, 13:

constans fama erat,

Suet. Caes. 6; so,

opinio,

id. Tib. 39; id. Vesp. 4 al.—

Trop., intellectually or morally certain, sure, steadfast, constant, faithful, steady, unchanging:

firmi et stabiles et constantes amici,

Cic. Lael. 17, 62; cf. Nep. Lys. 2, 2:

quem hominem? Levem? imo gravissimum. Mobilem? imo constantissimum,

Cic. Rosc. Com. 16, 49; cf. opp. varium, id. Fragm. ap. Quint. 6, 3, 48 Spald.:

pater amens at is quidem fuit omnium constantissimus,

a very constant, steadfast man, Cic. Rosc. Am. 14, 41; cf.:

prudens et constans (testis),

Quint. 5, 7, 26; and under adv.:

(Helvidius Priscus) recti pervicax, constans adversus metus,

Tac. H. 4, 5 fin.:

constans Fortuna tantum in levitate suā,

Ov. Tr. 5, 8, 18; cf.: neque fidei constans, neque strenuus in perfidiā, Tac. H. 3, 57:

constantior In vitiis, etc.,

Hor. S. 2, 7, 18.— Adv.: constanter.

(Acc. to A.) Firmly, immovably, steadily, constantly:

manere in suo statu,

Cic. Univ. 13: constanter ac perpetuo placet consilium, Brut. ap. Cic. Ep. ad Brut. 1, 16, 9:

vitiis gaudere constanter,

Hor. S. 2, 7, 6.— Comp.:

ut maneamus in perspicuis firmius et constantius,

Cic. Ac. 2, 14, 45.— Sup.:

impetus caeli constantissime conficiens vicissitudinis anniversarias,

Cic. N. D. 2, 38, 97.—

Harmoniously, evenly, uniformly, consistently:

constanter et aequaliter ingrediens oratio,

Cic. Or. 58, 198:

sibi constanter convenienterque dicere,

id. Tusc. 5, 9, 26; cf. id. ib. 5, 9, 24; in comp., id. ib. 5, 9, 25; in sup., id. ib. 5, 8, 23; id. Ac. 2, 3, 9; so,

hi constanter omnes nuntiaverunt,

with one voice, unanimously, Caes. B. G. 2, 2:

aequabilius atque constantius sese res humanae haberent,

Sall. C. 2, 3:

aequabilius atque constantius regere provincias,

Tac. A. 15, 21 fin. —

(Acc. to B.) Steadily, calmly, tranquilly, sedately:

constanter ac non trepide pugnare,

Caes. B. G. 3, 25; cf.

agere, Auct. B. Afr. 84: proelium inire,

Suet. Vesp. 4; id. Tib. 19:

constanter et sedate ferre dolorem,

Cic. Tusc. 2, 20, 46:

constanter et libere se gerere,

id. Att. 4, 16, 9:

constanter prudenterque fit,

id. Tusc. 4, 6, 12:

constanter delata beneficia (with judicio, considerate, and opp. repentino quodam impetu),

id. Off. 1, 15, 49.— Comp.:

cetera exsequi,

Suet. Aug. 10:

acrius quam constantius proelium inire,

Curt. 4, 6, 14.— Sup.:

amicitias retinere,

Suet. Aug. 66; id. Tib. 45 al.

dĭrĭmo, ēmi, emptum ( perf. dirempsi, cited as error, Charis. 220 P.), 3, v. a. [disĕmo, like diribeo, from dis-habeo], to take apart; to part, separate, divide (class.; esp. freq. in the trop. sense—cf.: findo, scindo, divello, separo, sejungo, segrego, secerno).

Lit.:

dirimi corpus distrahive,

Cic. N. D. 3, 12; cf. Lucr. 6, 1075:

Tiberis Veientem agrum a Crustumino dirimens,

Plin. 3, 5, 9, § 53; cf.:

castris Ilerdam,

Luc. 4, 33: sontes justis (Minos), Claud. ap. Rufin. 2, 477:

oppida nostra unius diei itinere dirimuntur,

are separated from each other, Plin. Ep. 6, 8, 2; cf.:

urbs Vulturno flumine dirempta,

Liv. 22, 15; and:

dirempta mari gens,

Plin. Pan. 32; and absol.:

dirimente amne,

Liv. 42, 39 et saep.— Poet., of cutting through the waves in a ship, Stat. Th. 5, 482.

Trop.

To break off, interrupt, to disturb, put off, delay (the fig. is taken from combatants who are parted asunder; transferred, like the opp. committere, to things; cf.:

dirimere infestas acies, dirimere iras,

Liv. 1, 13):

proelium tandem diremit nox,

Plaut. Am. 1, 1, 99; so,

proelium,

Caes. B. C. 1, 40 fin.; Sall. J. 60 fin.; Liv. 37, 32; Verg. A. 5, 467 al.; cf. Plin. Ep. 4, 9, 9:

pugnam,

Liv. 27, 13:

bellum,

id. 27, 30; 40, 52; Verg. A. 12, 79:

certamina,

Ov. M. 5, 314 et saep.:

controversiam,

i. e. to adjust, compose, Cic. Off. 3, 33, 119:

seditionem,

Front. Strat. 1, 8, 6:

litem,

Ov. M. 1, 21:

rem arbitrio,

id. F. 6, 98 et saep.; also, to separate, dissolve, break off a connection:

conjunctionem civium,

Cic. Off. 3, 5, 23:

societatem,

id. Sull. 2, 6; Liv. 8, 23:

nuptias,

Suet. Caes. 43:

affinitatem,

Tac. A. 12, 4:

amicitias,

id. ib. 6, 29; cf. Cic. Lael. 10, 34:

caritatem quae est inter natos et parentes,

id. ib. 8, 27:

pacem,

Liv. 9, 8; Quint. 2, 16, 7:

conubium,

Liv. 4, 6 et saep.—So too, to interrupt, disturb, break up a conversation, deliberation, etc.:

colloquium,

Caes. B. G. 1, 46, 4:

sermonem,

Cic. Rep. 1, 11:

concilia populi,

Liv. 1, 36 fin.:

comitia,

id. 40, 59 al.; cf. absol.:

actum est eo die nihil: nox diremit,

Cic. Q. Fr. 2, 13, 2.—

In gen., to destroy, frustrate, bring to naught:

natura animaï morte dirempta,

Lucr. 1, 114:

auspicium,

Liv. 8, 23 fin.; cf.:

rem susceptam,

Cic. Leg. 2, 12, 31: dirimere [p. 585] tempus et proferre diem, id. Div. 1, 39, 85:

ea res consilium diremit,

Sall. C. 18 fin.— Absnl., to dissuade, to be unfavorable:

dirimen tibus auspicibus,

Amm. 14, 10, 9.

magnus, a, um (archaic gen. magnai for magnae:

magnai reipublicai gratia,

Plaut. Mil. 2, 1, 23), adj.; comp. mājor, us; sup. maxĭmus ( maxŭm-), a, um [root magh-; Sanscr. mahat, maba, great; Gr. megas; cf. meizôn for megiôn; cf. mêchos, majestas; also cf. root mak-; Gr. makros, and perh. makar], great, large.

Lit., of physical size or quantity, great, large; of things, vast, extensive, spacious, etc.: nequam et magnus homo, a great, tall fellow, Lucil. ap. Varr. L. L. 7, § 32 Mull.; cf.

the double meaning: tu, bis denis grandia libris Qui scribis Priami proelia, magnus homo es,

a great man, Mart. 9, 51, 4: magna ossa lacertique Apparent homini, Lucil. ap. Macr. S. 6, 1:

magna ossa lacertosque Exuit,

Verg. A. 5, 422: (scarus) magnusque bonusque, Enn. ap. App. Mag. p. 299 (Heduph. v. 9 Vahl.): indu mari magno, id. ap. Macr. 6, 2 (Ann. v. 425 Vahl.); so, in mari magno, id. ap. Fest. p. 356 Mull.; cf. Lucr. 2, 554:

magnus fluens Nilus,

Verg. G. 3, 28; Sen. Q. N. 4, 2, 2:

magna et pulcra domus,

spacious, Cic. N. D. 2, 6, 17:

montes,

Cat. 64. 280; cf. Olympum, Enn. ap. Varr. L. L. 7, § 20 Mull. (Ann. v. 1 Vahl.):

templa caelitum,

vast, id. ib. 7, § 6 (Trag. v. 227 Vahl.): magnae quercus, great oaks, lofty oaks, id. ap. Macr. S. 6, 2 (Ann. v. 194 Vahl.):

aquae,

great floods, inundations, Liv. 24, 9: saxa maxima, Enn. ap. Cic. Tusc. 1, 16, 37:

oppidum maximum,

Caes. B. G. 1, 23.—

Esp.

Of measure, weight, quantity, great, much, abundant, considerable, etc.:

maximum pondus auri, magnum numerum frumenti, vim mellis maximam exportasse,

Cic. Verr. 2, 2, 72, § 176:

magna pecunia mutua,

id. Att. 11, 3, 3:

copia pabuli,

Caes. B. G. 1, 16:

multitudo peditatus,

id. ib. 4, 34:

divitiae,

Nep. Dion. 1, 2:

populus,

Verg. A. 1, 148.—

Rarely of time, for longus, multus:

interea magnum sol circumvolvitur annum,

Verg. A. 3, 284:

magnum vocans solis (annum) comparatione lunaris,

Macr. S. 2, 11:

magno post tempore,

Just. 11, 10, 14; 32, 3, 10.—

Of the voice, loud, powerful, strong, mighty:

magna voce confiteri,

Cic. Caecin. 32, 92: major pars, the majority:

tribunorum,

Liv. 9, 46, 7.

Trop.

In gen., great, grand, mighty, noble, lofty, important, of great weight or importance, momentous: cum magnis dis, Enn. ap. Cic. Off. 1, 12, 38 (Ann. v. 207 Vahl.); cf.: Saturnia magna dearum, id. ap. Prisc. p. 1103 P. (Ann. v. 482 Vahl.):

vir magnus in primis,

Cic. N. D. 1, 43, 120:

nemo igitur vir magnus sine aliquo adflatu divino umquam fuit,

id. ib. 2, 66, 167:

magnus hoc bello Themistocles fuit, nec minor in pace,

Nep. Them. 6, 1:

Cato clarus atque magnus habetur,

Sall. C. 53, 1:

amicus,

great, wealthy, Juv. 6, 312: res magnas parvasque Eloqui, Enn. ap. Gell. 12, 4 (Ann. v. 244 Vahl.):

virtus,

Caes. B. G. 2, 15:

infamia,

Cic. Fam. 1, 1:

eloquentia, gravitas, studium, contentio,

id. ib.:

multo major alacritas, studiumque pugnandi majus,

Caes. B. G. 1, 46:

causa,

great, important, weighty, Cic. Dom. 1, 1:

opus et arduum,

id. Or. 10, 33.— Absol. in neutr, sing. and plur.:

quamquam id magnum, et arduum est,

something great, Cic. Fam. 6, 7, 6: magna Di curant ( great things, important matters), parva neglegunt, id. N. D. 2, 66, 167:

magna loqui,

to say great things, speak boastfully, Tib. 2, 6, 11:

magnum est efficere, ut quis intellegat, quid sit illud, etc.,

it is a great, difficult, important thing, Cic. Ac. 1, 2, 7:

probitatem vel in eis, quos numquam vidimus, vel, quod majus est, in hoste etiam diligimus,

what is far greater, id. Lael. 9, 29: annus magnus, the great year, at the end of which the sun, moon, and planets were supposed to return to the same relative positions, the Piatonic year or cycle, consisting of 15000 years:

quarum (stellarum) ex disparibus motionibus, magnum annum mathematici nominaverunt, etc.,

Cic. N. D. 2, 20, 52; id. Fragm. ap. Tac. Or. 16.— Posit. in comparison: Alexander orbi magnus est, Alex. andro orbis angustus, great in comparison with, i. e. too great for, Sen. Suas. 1, 3.—

In partic.

Of age, with natu, advanced in years, of great age, aged:

jam magno natu,

Nep. Paus. 5; Liv. 3, 71, 3:

homo magnus natu,

id. 10, 38, 6.—Usually in the comp. and sup., with or without natu or annis, older, the elder, the oldest or eldest:

qui (Livius) fuit major natu quam Plautus et Naevius,

older than, earlier, Cic. Tusc. 1, 1, 3:

audivi ex majoribus natu,

id. Off. 1, 30, 109:

hic una e multis, quae maxima natu, Pyrgo,

Verg. A. 5, 644:

annos natus major quadraginta,

more than, Cic. Rosc. Am. 14, 39:

civis major annis viginti,

Suet. Caes. 42:

cum liberis, majoribus quam quindecim annos natis,

Liv. 45, 32.— Absol.: senis nostri frater major, the elder of two, Ter. Phorm. 1, 2, 13:

ex duobus filiis major, Caes B. C. 3, 108, 3: Fabii Ambusti filiae duae nuptae, Ser. Sulpicio major minor Licinio Stoloni erat,

Liv. 6, 34:

Gelo maximus stirpis,

id. 23, 30:

ut nubere vellet mulier viro, major juniori,

App. Mag. 27, p. 291, 28; cf.

in gen.: Cyrus major,

Lact. 4, 5, 7:

quaerere uter major aetate fuerit, Homerus an Hesiodus, cum minor Hecuba fuerit quam Helena,

Sen. Ep. 88, 5.—In legal lang., major (opp. minor), one who has attained his twenty-fifth year, who is of age:

si minor negotiis majoris intervenerit,

Dig. 4, 4, 24.—In plur. subst.: mājō-res, um, m., adults (opp. pueri), Varr. L. L. 9, 10, § 16 Mull.—But usually majores, ancestors, forefathers:

Itan tandem hanc majores famam tradiderunt tibi tui, Ut, etc.,

Plaut. Trin. 3, 2, 16:

ibi mei sunt majores siti, pater, avos, proavos, abavos,

id. Mil. 2, 4, 20:

L. Philippus, vir patre, avo, majoribus suis dignissimus,

Cic. Phil. 3, 10, 25:

patres majoresque nostri,

id. Div. in Caecil. 21, 69:

more majorum,

id. Att. 1, 1, 1:

spes tamen una est, aliquando populum Romanum majorum similem fore,

id. Fam. 12, 22, 2:

majores natu,

Nep. Iphicr. 1, 1:

maxima virgo,

the eldest of the Vestal virgins, Ov. F. 4, 639: major erus, the old master, the master of the house, the old man (opp.: minor erus, the young master): Le. Ubinam est erus? Li. Major apud forum'st, minor hic est intus, Plaut. As. 2, 2, 63: majores natu, of the Senate:

de istis rebus in patria majores natu consulemus,

Liv. 1, 32, 10.—In designating relationship, magnus denotes kindred of the fourth, major of the fifth, and maximus of the sixth degree; so, avunculus magnus, a great-uncle; amita magna, a greataunt; avunculus or amita major; avunculus maximus, amita maxima, etc.; v. h. vv., and cf. Dig. 38, 10, 10.—

In specifications of value, in the neutr. absol., magni or magno, high, dear, of great value, at a high price, etc.; cf.: pretii majoris or maximi, higher, highest, very high:

magni esse,

to be highly esteemed, Cic. Fam. 13, 72, 2:

magni aestimare,

id. Tusc. 5, 7, 20:

magni existimans interesse ad decus,

to be of great consequence, id. N. D. 1, 4, 7:

emere agros poterunt quam volent magno,

id. Agr. 2, 13, 34:

magno vendere,

id. Verr. 2, 3, 30, § 71:

conducere aliquid nimium magno,

too high, too dear, id. Att. 1, 17, 9:

magno illi ea cunctatio stetit,

cost him dear, Liv. 2, 36.— Comp.:

ornatus muliebris majoris pretii,

Cic. Inv 1, 31, 51, rarely without pretii:

multo majoris alapae mecum veneunt,

dearer, higher, Phaedr. 2, 5, 25.— Sup.: te haec solum semper fecit maxumi, most highly prized, Ter And. 1, 5, 58:

senatus auctoritatem sibi maximi videri,

Cic. Att. 1, 14, 2: in majus, too greatly, too highly, greater than it is:

extollere aliquid in majus,

more highly than it deserves, Tac. A. 15, 30:

celebrare,

id. ib. 13, 8:

nuntiare,

id. H. 3, 38:

credere,

to believe a thing to be worse than it is, id. ib. 1, 18:

accipere,

to take a thing to be greater than it is, id. ib. 3, 8 init.: innotescere, in an exaggerated manner, id. ib 4, 50.—Also with abl., in majus vero ferri, Liv. 21, 32, 7.—

Magnum and maximum, adverbially, greatly, loudly (ante- and post-class.):

magnum clamat,

greatly, with a loud voice, aloud, Plaut. Mil. 3, 2, 10:

inclamare,

Gell. 5, 9 fin.:

exclamat derepente maximum,

Plaut. Most. 2, 2, 57.—Hence, măgis, adv., only in comp. in this anomalous form (i. e. mag-ius, like pris-cus for [p. 1100] prius-cus, and pris-tinus for prius-tinus); and in sup.: maxĭmē ( maxŭmē).

Comp.: magĭs (apocop. form, măgĕ, Plaut. As. 1, 1, 51; 2, 3, 14; id. Mon. 2, 3, 35; id. Poen. 1, 2, 64; 1, 2, 14; id. Trin. 4, 3, 46; id. Truc. 1, 2, 75; 3, 1, 17; 4, 4, 34; Lucr. 4, 81; 756; 5, 1203; Prop. 1, 11, 9; 3 (4), 14, 2; 4 (5), 8, 16; Verg. A. 10, 481; Sol. 22 fin.; but in Enn. ap. Cic. Fam. 7, 13, 2, magis or magi'. Acc. to Serv. Verg. A. 10, 481, Cicero in the Frumentaria wrote: mage condemnatum hominum in judicium adducere non posse), in a higher degree, more completely, more (for the difference between magis, plus, potius, and amplius, v. amplius).—

In gen.

With no qualifying words.

With the addition of the second term of the comparison.

With verbs:

quae (facinora) istaec aetas fugere magis quam sectari solet,

Plaut. Mil. 3, 1, 28:

saliendo sese exercebant magis, quam scorto aut saviis,

id. Bacch. 3, 3, 25; id. Pers. 4, 4, 108; 86:

magis honorem tribuere quam salutem accipere,

Caes. B. G. 7, 20, 7:

nisi forte magis erit parricida, si qui consularem patrem, quam si quis humilem necarit,

Cic. Mil. 7, 17:

magis ut consuetudinem servem, quam quod, etc.,

id. Clu. 32, 89.—Repeated:

quam magis exhausto spumaverit ubere mulctra, Laeta magis pressis manabunt flumina mammis, i. e. quo magis,... eo magis,

Verg. G. 3, 309 sq.; cf.:

tam magis illa fremens... quam magis effuso crudescunt sanguine pugnae,

id. ib. 7, 787 sq.; v. Hand, Turs. III. p. 566.—Magis est, quod or ut, there is greater reason, there is more cause that, etc.:

quamobrem etsi magis est, quod gratuler tibi, quam quod te rogem: tamen etiam rogo, etc.,

Cic. Att. 16, 5, 2:

magis est, ut ipse moleste ferat, errasse se, quam ut, etc.,

id. Cael. 6, 14.—

With substt., usu. with quam: tu me amoris magis quam honoris servavisti gratia, Poet. ap. Cic. Tusc. 4, 32, 69: bellipotentes sunt magi' quam sapientipotentes, Enn. ap. Cic. Div. 2, 56, 116 (Ann. v. 188 Vahl.):

umbra es amantum magis quam amator,

Plaut. Mil. 3, 1, 31:

magis adeo id facilitate quam alia ulla culpa mea contigit,

Cic. de Or. 2, 4, 15:

aditus ad consulatum non magis nobilitati quam virtuti pateret,

id. Mur. 8, 17:

magis ratione et consilio quam virtute vicisse,

Caes. B. G. 1, 40, 8; cf.:

ut magis virtute quam dolo contenderent,

id. ib. 1, 13, 6:

se magis consuetudine sua quam merito eorum civitatem conservaturum,

id. ib. 2, 32, 1:

timori magis quam religioni consulere,

id. B. C. 1, 67, 3:

jus bonumque apud eos non legibus magis quam natura valebat,

Sall. C. 9, 1:

non duces magis quam milites callent (obsistere, etc.),

Curt. 3, 2, 14.—And after negatives: non magis quam, as little as:

in dicendo irasci, dolere... non sunt figurae, non magis quam suadere,

Quint. 9, 1, 23:

Romanos nec magis jam dolo capi quam armis vinci posse,

Liv. 10, 4, 10:

pro certo habens non magis Antonio eripi se quam Caesari Brutum posse,

Sen. Suas. 6, 17:

non magis Alexandri saevitiam quam Bessi parricidium ferre potuisse,

Curt. 7, 6, 15; cf.:

nec magis post proelium quam in proelio caedibus temperatum est,

Liv. 2, 16, 9. —Followed by atque instead of quam (rare):

non Apollinis magis verum atque hoc responsum est,

Ter. And. 4, 2, 15.— With the comp. abl. (rare):

quid philosophia magis colendum?

Cic. Fin. 3, 22, 76:

quanto magis Aliensi die Aliam ipsam reformidaturos?

Liv. 6, 28, 6 Weissenb. ad loc.:

quam Juno fertur terris magis omnibus unam... coluisse,

Verg. A. 1, 15 (cf. B. 3. infra):

Albanum sive Falernum Te magis appositis delectat,

Hor. S. 2, 8, 17.—

With pronn.:

quid habetis, qui mage immortales vos credam esse quam ego siem?

Plaut. Poen. 1, 2, 64:

quis homo sit magis meus quam tu es?

id. Mil. 3, 1, 20:

quam mage amo quam matrem meam,

id. Truc. 3, 1, 17; cf.:

quem ego ecastor mage amo quam me,

id. ib. 4, 4, 34.—With utrum, followed by an:

jam scibo, utrum haec me mage amet, an marsupium,

Plaut. Men. 2, 3, 35.—With the abl. instead of quam:

nec magis hac infra quicquam est in corpore nostro,

Lucr. 3, 274; Verg. A. 1, 15.—

With adjj. and advv., and esp. with those which do not admit the comparative termination (most freq. without adding the second term of the comparison; v. under b. d): numquam potuisti mihi Magis opportunus advenire quam advenis, Plaut. Most. 3, 1, 47:

neque lac lacti magis est simile, quam ille ego similis est mei,

id. Am. 2, 1, 54:

ars magis magna atque uber, quam difficilis et obscura,

Cic. de Or. 1, 42, 190:

corpora magna magis quam firma,

Liv. 5, 44, 4:

vultu pulchro magis quam venusto,

Suet. Ner. 51.—With the abl., Plaut. As. 3, 3, 114:

neque ego hoc homine quemquam vidi magis malum,

id. Ps. 4, 1, 27:

ab secundis rebus magis etiam solito incauti,

Liv. 5, 44, 6.—With compp. (adding to their force):

ita fustibus sum mollior miser magis quam ullus cinaedus,

Plaut. Aul. 3, 2, 8. —

Without the addition of the second term.

With verbs: ergo plusque magisque viri nunc gloria claret, Enn. ap. Macr. S. 6, 1 (Ann. v. 315 Vahl.):

sapiunt magis,

Plaut. Bacch. 3, 3, 4:

magis curae est, magisque afformido, ne, etc.,

id. ib. 4, 10, 3:

magis metuant,

id. Mil. 5, 44:

tum magis id diceres, Fanni, si, etc.,

Cic. Lael. 7 fin.; cf. id. Rep. 1, 40, 62:

cum Pompeius ita contendisset, ut nihil umquam magis,

id. Fam. 1, 9, 20:

magis velle, for malle: quod magis vellem evenire,

Ter. Eun. 5, 7, 1; Val. Fl. 3, 270.—

With substt.: non ex jure manum consertum sed magi' ferro, Enn. ap. Gell. 20, 10 (Ann. v. 276 Vahl.):

magis aedilis fieri non potuisset,

better, finer, Cic. Planc. 24, 60.—

With pronn.:

ecastor neminem hodie mage Amat corde atque animo suo,

Plaut. Truc. 1, 2, 75.—

With adjj. and advv. (so most freq.).—With adjj.:

ut quadam magis necessaria ratione recte sit vivendum,

Cic. Verr. 2, 3, 1, § 2:

magis anxius,

Ov. M. 1, 182:

hic magis tranquillu'st,

Plaut. Bacch. 5, 2, 55:

nihil videtur mundius, nec magis compositum quicquam, nec magis elegans,

Ter. Eun. 5, 4, 12:

nemo fuit magis severus nec magis continens,

id. ib. 2, 1, 21:

quod est magis verisimile,

Caes. B. G. 3, 13, 6:

magis admirabilis oratio,

Quint. 8, 3, 24:

magis communia verba,

id. 8, 2, 24 et saep.; rare: magis quam in aliis = praeter ceteros;

nescio quo pacto magis quam in aliis suum cuique pulchrum est,

Cic. Tusc. 5, 22, 63.— With advv.:

magis aperte,

Ter. Ad. 4, 5, 30:

magis impense,

id. ib. 5, 9, 36.—With compp. adding to their force:

magis est dulcius,

Plaut. Stich. 5, 4, 22:

magis majores nugae,

id. Men. prol. 55:

magis modum in majorem,

id. Am. 1, 1, 145:

contentiores mage erunt,

id. Poen. 2, 15.—

Strengthened.

By etiam, multo, tanto, eo, hoc, quo, tam, quam; and negatively, nihilo:

qualis in dicendo Hierocles Alabandeus, magis etiam Menecles, frater ejus, fuit,

Cic. Brut. 95, 325; id. Off. 1, 21, 72:

illud ad me, ac multo etiam magis ad vos,

id. de Or. 2, 32, 139:

tanto magis Dic, quis est?

Plaut. Bacch. 3, 6, 28:

ut quidque magis contemplor, tanto magis placet,

id. Most. 3, 2, 146:

vicina cacumina caelo, quam sint magis, tanto magis fument,

Lucr. 6, 460:

quanto ille plura miscebat, tanto hic magis in dies convalescebat,

Cic. Mil. 9, 25:

sed eo magis cauto est Opus, ne huc exeat, qui, etc.,

Plaut. Most. 4, 2, 22:

atque eo magis, si, etc.,

Cic. Verr. 2, 3, 1, § 1:

eoque magis quod, etc.,

id. Lael. 2, 7; Caes. B. G. 1, 23; 1, 47; 3, 14;

5, 1: immo vero etiam hoc magis, quam illi veteres, quod, etc.,

Cic. Agr. 2, 35, 97:

hoc vero magis properare Varro, ut, etc.,

Caes. B. C. 2, 20:

quo magis cogito ego cum meo animo,

Plaut. Most. 3, 2, 13; Nep. Thras. 2:

magis quam id reputo, tam magis uror,

Plaut. Bacch. 5, 1, 5:

tam magis illa fremens... Quam magis, etc.,

Verg. A. 7, 787:

quanto mage... tam magis,

Lucr. 4, 81 sq.:

quam magis in pectore meo foveo, quas meus filius turbas turbet... magis curae est magisque afformido, ne, etc.,

Plaut. Bacch. 4, 10, 1; 4, 4, 27; id. Men. 1, 1, 19:

quam magis te in altum capessis, tam aestus te in portum refert,

id. As. 1, 3, 6:

densior hinc suboles Quam magis, etc.,

Verg. G. 3, 309:

cum Vercingetorix nihilo magis in aequum locum descenderet,

Caes. B. G. 6, 53.—

By reduplication: magis magisque, magis et magis, magis ac magis; and poet. also, magis magis, more and more: ex desiderio magis magisque maceror, Afran. ap. Charis. p. 182 P.:

cum cotidie magis magisque perditi homines tectis ac templis urbis minarentur,

Cic. Phil. 1, 2, 5; id. Fam. 2, 18, 2; 16, 21, 2; Sall. C. 5, 7; cf. Cic. Fil. Fam. 16, 21, 2:

de Graecia cotidie magis et magis cogito,

Cic. Att. 14, 18, 4; 16, 3, 1; id. Brut. 90, 308; Liv. 7, 32, 6; Sall. J. 8, 6:

magis deinde ac magis,

Suet. Vit. 10:

post hoc magis ac magis,

id. Gram. 3;

for which also: magisque ac magis deinceps,

id. Tit. 3; Tac. A. 14, 8; Sen. de Ira, 3, 1, 4; id. Ep. 114, 25; id. Ben. 2, 14, 4; Plin. Ep. 1, 12, 10; 7, 3, 4; 10, 28, 3.— Poet. also:

magis atque magis,

Verg. A. 12, 239; Cat. 68, 48:

post, vento crescente, magis magis increbescunt,

id. 64, 275; cf. Verg. G. 4, 311.—

Pleon.

With potius (anteclass.):

magis decorum'st Libertum potius quam patronum onus in via portare,

Plaut. As. 3, 3, 99:

mihi magis lubet cum probis potius quam cum improbis vivere,

id. Trin. 2, 1, 38.—

With malle: quam cum lego, nihil malo quam has res relinquere;

his vero auditis multo magis,

Cic. Tusc. 1, 31, 76:

finge enim malle eum magis suum consequi quam, etc.,

Dig. 17, 2, 52, § 10. —

In partic.: non (neque) magis quam.

To signify perfect equality between two enunciations, no more... than; just as much... as; or neg., no more... than; just as little... as:

domus erat non domino magis ornamento quam civitati,

i. e. just as much to the city as to its owner, Cic. Verr. 2, 4, 3, § 5; Planc. ap. Cic. Fam. 10, 4, 2:

non Hannibale magis victo a se quam Q. Fabio,

Liv. 22, 27, 2:

conficior enim maerore, mea Terentia, nec me meae miseriae magis excruciant quam tuae vestraeque,

Cic. Fam. 13, 3, 1; Liv. 9, 22.— Neg.: qui est enim animus in aliquo morbo... non magis est sanus, quam id corpus, quod in morbo est, i. e. is just as far from being sound as a body, etc., Cic. Tusc. 3, 5, 10:

si aliqua in re Verris similis fuero, non magis mihi deerit inimicus quam Verri defuit,

id. Verr. 2, 3, 69, § 162; id. Fam. 5, 12, 3; id. de Or. 2, 8, 31:

non nascitur itaque ex malo bonum, non magis quam ficus ex olea,

Sen. Ep. 87, 25;

Quint. prooem. § 26: non magis Gaium imperaturum, quam per Baianum sinum equis discursurum,

Suet. Calig. 19. —Ellipt.:

nec eo magis lege liberi sunto,

just as little from that as from the rest, Cic. Leg. 3, 4, 11.—

For restricting the idea expressed in the clause with non magis, so that not more, according to a common figure of speech, = less; in Engl. not so much... as; less... than:

deinde credas mihi affirmanti velim, me hoc non pro Lysone magis quam pro omnibus scribere,

Cic. Fam. 13, 24; Planc. ap. Cic. Fam. 10, 17:

miserebat non poenae magis homines, quam sceleris, quo poenam meriti essent,

Liv. 2, 5; 1, 28.—

Magis minusve, magis aut minus, or magis ac minus; post-Aug. for the usual plus minusve, more or less:

sed istud magis minusve vitiosum est pro personis dicentium,

Quint. 11, 1, 27; Plin. 17, 24, 37, § 220:

minora vero plerumque sunt talia, ut pro persona, tempore, loco, causa magis ac minus vel excusata debeant videri vel reprehendenda,

Quint. 11, 1, 14; Plin. 37, 5, 18, § 67:

quaedam tamen et nationibus puto magis aut minus convenire,

Sen. Ep. 40, 11; cf.:

quosdam minus aut magis osos veritatem,

id. Suas. 1, 5:

aut minus, aut magis,

id. Ep. 82, 14.—

With alius... alio, etc.: ceterae philosophorum disciplinae, omnino alia magis alia, sed tamen omnes, one more than another, i. e. in different degrees, Cic. Fin. 3, 3, 11 Madvig. ad loc. (al.:

alia magis, alia minus, v. Hand, Turs. III. p. 560): mihi videntur omnes quidem illi errasse... sed alius alio magis,

Cic. Fin. 4, 16, 43:

sunt omnino omnes fere similes, sed declarant communis notiones, alia magis alia,

id. Tusc. 4, 24, 53:

alii aliis magis recusare,

Liv. 29, 15, 11.— Sup.: maxĭmē( maxŭmē), in the highest degree, most of all, most particularly, especially, exceedingly, very, etc.

Lit.

Alone.

With a verb:

haec una res in omni libero populo maximeque in pacatis tranquillisque civitatibus praecipue semper floruit,

Cic. de Or. 1, 8, 30:

quid commemorem primum aut laudem maxime?

Ter. Eun. 5, 9, 14; 3, 1, 79:

nos coluit maxime,

id. Ad. 3, 2, 54:

quem convenire maxime cupiebam,

Plaut. Pers. 2, 4, 30; id. As. 3, 3, 133:

de te audiebamus ea, quae maxime vellemus,

Cic. Fam. 12, 25, a, 7; cf. id. Att. 13, 1:

extra quos (fines) egredi non possim, si maxime velim,

id. Quint. 10, 35:

in re publica maxime conservanda sunt jura belli,

most especially, id. Off. 1, 11, 33: huic legioni Caesar propter virtutem confidebat maxime, [p. 1101] Caes. B. G. 1, 40:

quem Homero crederet maxime accedere,

came nearest to, Quint. 10, 1, 86; cf.

pugnare,

most violently, Plaut. Am. 1, 1, 271; 1, 1, 44:

jubere,

most positively, id. Bacch. 4, 9, 80:

id enim est profecto, quod constituta religione rem publicam contineat maxime,

Cic. Leg. 2, 27, 69; cf. maxime fin.:

ab eo exordiri volui maxime,

id. Off. 1, 2, 4:

cernere naturae vim maxime,

id. Tusc. 1, 15, 35.—

With an adj.:

res maxime necessaria,

Cic. Lael. 23, 86:

loca maxime frumentaria,

Caes. B. G. 1, 10:

loci ad hoc maxime idonei,

Quint. 1, 11, 13:

maxime naturali carent amicitia,

Cic. Lael. 21, 80:

maxime feri,

Caes. B. G. 2, 4:

qui eo tempore maxime plebi acceptus erat,

id. ib. 1, 3:

idem ad augendam eloquentiam maxime accommodati erunt,

Quint. 1, 11, 13:

elegans maxime auctor,

id. 10, 1, 93:

maxime vero commune est quaerere, an sit honesta? etc.,

id. 2, 4, 37:

noto enim maxime utar exemplo,

id. 7, 3, 3.—So with supp.:

quae maxime liberalissima,

Cic. Att. 12, 38, 3:

maxime gravissimam omniumque (rerum),

Liv. 41, 23, 4 MS. (dub.: maxumam gravissimamque, Weissenb.). —

With numerals, at most:

puer ad annos maxime natus octo,

Gell. 17, 8, 4.—

With an adv.:

ut dicatis quam maxime ad veritatem accommodate,

Cic. de Or. 1, 33, 149 (v. infra 2).—

Strengthened by unus, unus omnium, omnium, multo, vel, tam, quam, etc. (supply potest):

qui proelium unus maxime accenderat,

Curt. 5, 2, 5:

cum sua modestia unus omnium maxime floreret,

Nep. Milt. 1, 1:

quae maxime omnium belli avida,

Liv. 23, 49; 4, 59; cf. Drak. ad Liv. 36, 19, 4:

atque ea res multo maxime disjunxit illum ab illa,

Ter. Hec. 1, 2, 85:

imperium populi Romani multo maxime miserabile visum est,

Sall. C. 36, 4:

illud mihi videtur vel maxime confirmare, etc.,

Cic. N. D. 2, 65, 162:

hoc enim uno praestamus vel maxime feris,

id. de Or. 1, 8, 32:

quae quidem vel maxime suspicionem movent,

id. Part. Or. 33, 114:

quam potes, tam verba confer maxime ad compendium,

as much as possible, Plaut. Mil. 3, 1, 186:

ego jubeo quam maxime unam facere nos hanc familiam,

Ter. Ad. 5, 8, 2:

ut quam maxime permaneant diuturna corpora,

Cic. Tusc. 1, 45, 108; id. de Or. 1, 34, 154:

quo mihi rectius videtur, memoriam nostri quam maxime longam efficere,

Sall. C. 1, 3:

ceterum illum juvenem incipere a quam maxime facili ac favorabili causa velim,

Quint. 12, 6, 6.—

With the relative qui in the phrases, quam qui maxime and ut qui maxime:

tam enim sum amicus rei publicae, quam qui maxime,

as any one whatever, Cic. Fam. 5, 2, 6:

grata ea res, ut quae maxime senatui umquam fuit,

Liv. 5, 25; 7, 33.—

With ut quisque... ita (maxime, potissimum or minime), the more... the more (or less):

hoc maxime officii est, ut quisque maxime opis indigeat, ita ei potissimum opitulari,

Cic. Off. 1, 15, 49:

ut quisque magnitudine animae maxime excellit, ita maxime, etc.,

id. ib. 1, 19, 64; cf.

, in the contrary order: colendum autem esse ita quemque maxime, ut quisque maxime virtutibus his lenioribus erit ornatus,

id. ib. 1, 15, 47:

ut enim quisque maxime ad suum commodum refert, quaecumque agit, ita minime est vir bonus,

id. Leg. 1, 18, 49.—

In gradations, to denote the first and most desirable, first of all, in the first place:

hujus industriam maxime quidem vellem, ut imitarentur ii, quos oportebat: secundo autem loco, ne alterius labori inviderent,

Cic. Phil. 8, 10, 31; cf. id. Caecin. 9, 23:

si per eum reductus insidiose redissem, me scilicet maxime sed proxime illum quoque fefellissem,

id. Rab. Post. 12, 33:

in quo genere sunt maxime oves, deinde caprae,

Varr. R. R. 2, 9, 1:

maxime... dein,

Plin. 9, 16, 23, § 56:

sed vitem maxime populus videtur alere, deinde ulmus, post etiam fraxinus,

Col. 5, 6, 4:

maxime... deinde... postea... minume,

Plin. 37, 12, 75, § 196:

maxime... postea... ultimae,

Col. 6, 3, 6:

post Chium maxime laudatur Creticum, mox Aegyptium,

Plin. 18, 7, 17, § 77.—

Transf.

Like potissimum, to give prominence to an idea, especially, particularly, principally:

quae ratio poetas, maximeque Homerum impulit, ut, etc.,

Cic. N. D. 2, 6, 6; Varr. R. R. 1, 51, 1:

scribe aliquid, et maxime, si Pompeius Italia cedit,

Cic. Att. 7, 12, 4: de Cocceio et Libone quae scribis, approbo:

maxime quod de judicatu meo,

id. ib. 12, 19, 2; id. Fin. 5, 1, 1:

cognoscat etiam rerum gestarum et memoriae veteris ordinem, maxime scilicet nostrae civitatis,

id. Or. 34, 120; id. Att. 13, 1, 2.—So in the connection, cum... tum maxime; tum... tum maxime; ut... tum maxime, but more especially:

scio et perspexi saepe: cum antehac, tum hodie maxime,

Plaut. Mil. 4, 8, 56:

plena exemplorum est nostra res publica, cum saepe, tum maxime bello Punico secundo,

Cic. Off. 3, 11, 47; id. Att. 11, 6, 1; id. Fl. 38, 94:

tum exercitationibus crebris atque magnis, tum scribendo maxime persequatur,

id. de Or. 2, 23, 96:

longius autem procedens, ut in ceteris eloquentiae partibus, tum maxime, etc.,

id. Brut. 93, 320.— With nunc, nuper, tum, cum, just, precisely, exactly: Me. Quid? vostrum patri Filii quot eratis? M. Su. Ut nunc maxime memini, duo, just now, Plaut. Men. 5, 9, 58:

cum iis, quos nuper maxime liberaverat,

Caes. B. C. 3, 9:

ipse tum maxime admoto igne refovebat artus,

Curt. 8, 4, 25; 6, 6, 10; 5, 7, 2; Liv. 27, 4, 2 Drak.:

haec cum maxime loqueretur, sex lictores eum circumsistunt valentissimi,

Cic. Verr. 2, 5, 54, § 142; cf. id. ib. 2, 2, 76, § 187;

2, 4, 38, § 72: totius autem injustitiae nulla capitalior, quam eorum, qui cum maxime fallunt, id agunt, ut viri boni esse videantur,

id. Off. 1, 13, 41; Liv. 4, 3; 30, 33:

tum cum maxime,

at that precise time, at that moment, Liv. 40, 13, 4; 40, 32, 1; 33, 9, 3; 43, 7, 8; so,

tunc cum maxime,

Curt. 3, 2, 17:

nunc cum maxime,

Cic. Clu. 5, 12; id. Sen. 11, 38; Liv. 29, 17, 7; v. 2. cum.—

In colloquial lang., to denote emphatic assent, certainly, by all means, very well, yes; and with immo, to express emphatic dissent, certainly not, by no means: Ar. Jace, pater, talos, ut porro nos jaciamus. De. Maxime, Plaut. As. 5, 2, 54; id. Curc. 2, 3, 36: Th. Nisi quid magis Es occupatus, operam mihi da. Si. Maxime, id. Most. 4, 3, 17; Ter. And. 4, 5, 23: Ca. Numquid peccatum est, Simo? Si. Immo maxime, Plaut. Ps. 1, 5, 80; Ter. Hec. 2, 1, 31:

scilicet res ipsa aspera est, sed vos non timetis eam. Immo vero maxime,

Sall. C. 52, 28 (v. immo); v. Hand, Turs. III. p. 552-607.

Magnus, i, m., a Roman surname, e. g. Cn. Pompeius Magnus; v. Pompeius.

magnus, a, um (archaic gen. magnai for magnae:

magnai reipublicai gratia,

Plaut. Mil. 2, 1, 23), adj.; comp. mājor, us; sup. maxĭmus ( maxŭm-), a, um [root magh-; Sanscr. mahat, maba, great; Gr. megas; cf. meizôn for megiôn; cf. mêchos, majestas; also cf. root mak-; Gr. makros, and perh. makar], great, large.

Lit., of physical size or quantity, great, large; of things, vast, extensive, spacious, etc.: nequam et magnus homo, a great, tall fellow, Lucil. ap. Varr. L. L. 7, § 32 Mull.; cf.

the double meaning: tu, bis denis grandia libris Qui scribis Priami proelia, magnus homo es,

a great man, Mart. 9, 51, 4: magna ossa lacertique Apparent homini, Lucil. ap. Macr. S. 6, 1:

magna ossa lacertosque Exuit,

Verg. A. 5, 422: (scarus) magnusque bonusque, Enn. ap. App. Mag. p. 299 (Heduph. v. 9 Vahl.): indu mari magno, id. ap. Macr. 6, 2 (Ann. v. 425 Vahl.); so, in mari magno, id. ap. Fest. p. 356 Mull.; cf. Lucr. 2, 554:

magnus fluens Nilus,

Verg. G. 3, 28; Sen. Q. N. 4, 2, 2:

magna et pulcra domus,

spacious, Cic. N. D. 2, 6, 17:

montes,

Cat. 64. 280; cf. Olympum, Enn. ap. Varr. L. L. 7, § 20 Mull. (Ann. v. 1 Vahl.):

templa caelitum,

vast, id. ib. 7, § 6 (Trag. v. 227 Vahl.): magnae quercus, great oaks, lofty oaks, id. ap. Macr. S. 6, 2 (Ann. v. 194 Vahl.):

aquae,

great floods, inundations, Liv. 24, 9: saxa maxima, Enn. ap. Cic. Tusc. 1, 16, 37:

oppidum maximum,

Caes. B. G. 1, 23.—

Esp.

Of measure, weight, quantity, great, much, abundant, considerable, etc.:

maximum pondus auri, magnum numerum frumenti, vim mellis maximam exportasse,

Cic. Verr. 2, 2, 72, § 176:

magna pecunia mutua,

id. Att. 11, 3, 3:

copia pabuli,

Caes. B. G. 1, 16:

multitudo peditatus,

id. ib. 4, 34:

divitiae,

Nep. Dion. 1, 2:

populus,

Verg. A. 1, 148.—

Rarely of time, for longus, multus:

interea magnum sol circumvolvitur annum,

Verg. A. 3, 284:

magnum vocans solis (annum) comparatione lunaris,

Macr. S. 2, 11:

magno post tempore,

Just. 11, 10, 14; 32, 3, 10.—

Of the voice, loud, powerful, strong, mighty:

magna voce confiteri,

Cic. Caecin. 32, 92: major pars, the majority:

tribunorum,

Liv. 9, 46, 7.

Trop.

In gen., great, grand, mighty, noble, lofty, important, of great weight or importance, momentous: cum magnis dis, Enn. ap. Cic. Off. 1, 12, 38 (Ann. v. 207 Vahl.); cf.: Saturnia magna dearum, id. ap. Prisc. p. 1103 P. (Ann. v. 482 Vahl.):

vir magnus in primis,

Cic. N. D. 1, 43, 120:

nemo igitur vir magnus sine aliquo adflatu divino umquam fuit,

id. ib. 2, 66, 167:

magnus hoc bello Themistocles fuit, nec minor in pace,

Nep. Them. 6, 1:

Cato clarus atque magnus habetur,

Sall. C. 53, 1:

amicus,

great, wealthy, Juv. 6, 312: res magnas parvasque Eloqui, Enn. ap. Gell. 12, 4 (Ann. v. 244 Vahl.):

virtus,

Caes. B. G. 2, 15:

infamia,

Cic. Fam. 1, 1:

eloquentia, gravitas, studium, contentio,

id. ib.:

multo major alacritas, studiumque pugnandi majus,

Caes. B. G. 1, 46:

causa,

great, important, weighty, Cic. Dom. 1, 1:

opus et arduum,

id. Or. 10, 33.— Absol. in neutr, sing. and plur.:

quamquam id magnum, et arduum est,

something great, Cic. Fam. 6, 7, 6: magna Di curant ( great things, important matters), parva neglegunt, id. N. D. 2, 66, 167:

magna loqui,

to say great things, speak boastfully, Tib. 2, 6, 11:

magnum est efficere, ut quis intellegat, quid sit illud, etc.,

it is a great, difficult, important thing, Cic. Ac. 1, 2, 7:

probitatem vel in eis, quos numquam vidimus, vel, quod majus est, in hoste etiam diligimus,

what is far greater, id. Lael. 9, 29: annus magnus, the great year, at the end of which the sun, moon, and planets were supposed to return to the same relative positions, the Piatonic year or cycle, consisting of 15000 years:

quarum (stellarum) ex disparibus motionibus, magnum annum mathematici nominaverunt, etc.,

Cic. N. D. 2, 20, 52; id. Fragm. ap. Tac. Or. 16.— Posit. in comparison: Alexander orbi magnus est, Alex. andro orbis angustus, great in comparison with, i. e. too great for, Sen. Suas. 1, 3.—

In partic.

Of age, with natu, advanced in years, of great age, aged:

jam magno natu,

Nep. Paus. 5; Liv. 3, 71, 3:

homo magnus natu,

id. 10, 38, 6.—Usually in the comp. and sup., with or without natu or annis, older, the elder, the oldest or eldest:

qui (Livius) fuit major natu quam Plautus et Naevius,

older than, earlier, Cic. Tusc. 1, 1, 3:

audivi ex majoribus natu,

id. Off. 1, 30, 109:

hic una e multis, quae maxima natu, Pyrgo,

Verg. A. 5, 644:

annos natus major quadraginta,

more than, Cic. Rosc. Am. 14, 39:

civis major annis viginti,

Suet. Caes. 42:

cum liberis, majoribus quam quindecim annos natis,

Liv. 45, 32.— Absol.: senis nostri frater major, the elder of two, Ter. Phorm. 1, 2, 13:

ex duobus filiis major, Caes B. C. 3, 108, 3: Fabii Ambusti filiae duae nuptae, Ser. Sulpicio major minor Licinio Stoloni erat,

Liv. 6, 34:

Gelo maximus stirpis,

id. 23, 30:

ut nubere vellet mulier viro, major juniori,

App. Mag. 27, p. 291, 28; cf.

in gen.: Cyrus major,

Lact. 4, 5, 7:

quaerere uter major aetate fuerit, Homerus an Hesiodus, cum minor Hecuba fuerit quam Helena,

Sen. Ep. 88, 5.—In legal lang., major (opp. minor), one who has attained his twenty-fifth year, who is of age:

si minor negotiis majoris intervenerit,

Dig. 4, 4, 24.—In plur. subst.: mājō-res, um, m., adults (opp. pueri), Varr. L. L. 9, 10, § 16 Mull.—But usually majores, ancestors, forefathers:

Itan tandem hanc majores famam tradiderunt tibi tui, Ut, etc.,

Plaut. Trin. 3, 2, 16:

ibi mei sunt majores siti, pater, avos, proavos, abavos,

id. Mil. 2, 4, 20:

L. Philippus, vir patre, avo, majoribus suis dignissimus,

Cic. Phil. 3, 10, 25:

patres majoresque nostri,

id. Div. in Caecil. 21, 69:

more majorum,

id. Att. 1, 1, 1:

spes tamen una est, aliquando populum Romanum majorum similem fore,

id. Fam. 12, 22, 2:

majores natu,

Nep. Iphicr. 1, 1:

maxima virgo,

the eldest of the Vestal virgins, Ov. F. 4, 639: major erus, the old master, the master of the house, the old man (opp.: minor erus, the young master): Le. Ubinam est erus? Li. Major apud forum'st, minor hic est intus, Plaut. As. 2, 2, 63: majores natu, of the Senate:

de istis rebus in patria majores natu consulemus,

Liv. 1, 32, 10.—In designating relationship, magnus denotes kindred of the fourth, major of the fifth, and maximus of the sixth degree; so, avunculus magnus, a great-uncle; amita magna, a greataunt; avunculus or amita major; avunculus maximus, amita maxima, etc.; v. h. vv., and cf. Dig. 38, 10, 10.—

In specifications of value, in the neutr. absol., magni or magno, high, dear, of great value, at a high price, etc.; cf.: pretii majoris or maximi, higher, highest, very high:

magni esse,

to be highly esteemed, Cic. Fam. 13, 72, 2:

magni aestimare,

id. Tusc. 5, 7, 20:

magni existimans interesse ad decus,

to be of great consequence, id. N. D. 1, 4, 7:

emere agros poterunt quam volent magno,

id. Agr. 2, 13, 34:

magno vendere,

id. Verr. 2, 3, 30, § 71:

conducere aliquid nimium magno,

too high, too dear, id. Att. 1, 17, 9:

magno illi ea cunctatio stetit,

cost him dear, Liv. 2, 36.— Comp.:

ornatus muliebris majoris pretii,

Cic. Inv 1, 31, 51, rarely without pretii:

multo majoris alapae mecum veneunt,

dearer, higher, Phaedr. 2, 5, 25.— Sup.: te haec solum semper fecit maxumi, most highly prized, Ter And. 1, 5, 58:

senatus auctoritatem sibi maximi videri,

Cic. Att. 1, 14, 2: in majus, too greatly, too highly, greater than it is:

extollere aliquid in majus,

more highly than it deserves, Tac. A. 15, 30:

celebrare,

id. ib. 13, 8:

nuntiare,

id. H. 3, 38:

credere,

to believe a thing to be worse than it is, id. ib. 1, 18:

accipere,

to take a thing to be greater than it is, id. ib. 3, 8 init.: innotescere, in an exaggerated manner, id. ib 4, 50.—Also with abl., in majus vero ferri, Liv. 21, 32, 7.—

Magnum and maximum, adverbially, greatly, loudly (ante- and post-class.):

magnum clamat,

greatly, with a loud voice, aloud, Plaut. Mil. 3, 2, 10:

inclamare,

Gell. 5, 9 fin.:

exclamat derepente maximum,

Plaut. Most. 2, 2, 57.—Hence, măgis, adv., only in comp. in this anomalous form (i. e. mag-ius, like pris-cus for [p. 1100] prius-cus, and pris-tinus for prius-tinus); and in sup.: maxĭmē ( maxŭmē).

Comp.: magĭs (apocop. form, măgĕ, Plaut. As. 1, 1, 51; 2, 3, 14; id. Mon. 2, 3, 35; id. Poen. 1, 2, 64; 1, 2, 14; id. Trin. 4, 3, 46; id. Truc. 1, 2, 75; 3, 1, 17; 4, 4, 34; Lucr. 4, 81; 756; 5, 1203; Prop. 1, 11, 9; 3 (4), 14, 2; 4 (5), 8, 16; Verg. A. 10, 481; Sol. 22 fin.; but in Enn. ap. Cic. Fam. 7, 13, 2, magis or magi'. Acc. to Serv. Verg. A. 10, 481, Cicero in the Frumentaria wrote: mage condemnatum hominum in judicium adducere non posse), in a higher degree, more completely, more (for the difference between magis, plus, potius, and amplius, v. amplius).—

In gen.

With no qualifying words.

With the addition of the second term of the comparison.

With verbs:

quae (facinora) istaec aetas fugere magis quam sectari solet,

Plaut. Mil. 3, 1, 28:

saliendo sese exercebant magis, quam scorto aut saviis,

id. Bacch. 3, 3, 25; id. Pers. 4, 4, 108; 86:

magis honorem tribuere quam salutem accipere,

Caes. B. G. 7, 20, 7:

nisi forte magis erit parricida, si qui consularem patrem, quam si quis humilem necarit,

Cic. Mil. 7, 17:

magis ut consuetudinem servem, quam quod, etc.,

id. Clu. 32, 89.—Repeated:

quam magis exhausto spumaverit ubere mulctra, Laeta magis pressis manabunt flumina mammis, i. e. quo magis,... eo magis,

Verg. G. 3, 309 sq.; cf.:

tam magis illa fremens... quam magis effuso crudescunt sanguine pugnae,

id. ib. 7, 787 sq.; v. Hand, Turs. III. p. 566.—Magis est, quod or ut, there is greater reason, there is more cause that, etc.:

quamobrem etsi magis est, quod gratuler tibi, quam quod te rogem: tamen etiam rogo, etc.,

Cic. Att. 16, 5, 2:

magis est, ut ipse moleste ferat, errasse se, quam ut, etc.,

id. Cael. 6, 14.—

With substt., usu. with quam: tu me amoris magis quam honoris servavisti gratia, Poet. ap. Cic. Tusc. 4, 32, 69: bellipotentes sunt magi' quam sapientipotentes, Enn. ap. Cic. Div. 2, 56, 116 (Ann. v. 188 Vahl.):

umbra es amantum magis quam amator,

Plaut. Mil. 3, 1, 31:

magis adeo id facilitate quam alia ulla culpa mea contigit,

Cic. de Or. 2, 4, 15:

aditus ad consulatum non magis nobilitati quam virtuti pateret,

id. Mur. 8, 17:

magis ratione et consilio quam virtute vicisse,

Caes. B. G. 1, 40, 8; cf.:

ut magis virtute quam dolo contenderent,

id. ib. 1, 13, 6:

se magis consuetudine sua quam merito eorum civitatem conservaturum,

id. ib. 2, 32, 1:

timori magis quam religioni consulere,

id. B. C. 1, 67, 3:

jus bonumque apud eos non legibus magis quam natura valebat,

Sall. C. 9, 1:

non duces magis quam milites callent (obsistere, etc.),

Curt. 3, 2, 14.—And after negatives: non magis quam, as little as:

in dicendo irasci, dolere... non sunt figurae, non magis quam suadere,

Quint. 9, 1, 23:

Romanos nec magis jam dolo capi quam armis vinci posse,

Liv. 10, 4, 10:

pro certo habens non magis Antonio eripi se quam Caesari Brutum posse,

Sen. Suas. 6, 17:

non magis Alexandri saevitiam quam Bessi parricidium ferre potuisse,

Curt. 7, 6, 15; cf.:

nec magis post proelium quam in proelio caedibus temperatum est,

Liv. 2, 16, 9. —Followed by atque instead of quam (rare):

non Apollinis magis verum atque hoc responsum est,

Ter. And. 4, 2, 15.— With the comp. abl. (rare):

quid philosophia magis colendum?

Cic. Fin. 3, 22, 76:

quanto magis Aliensi die Aliam ipsam reformidaturos?

Liv. 6, 28, 6 Weissenb. ad loc.:

quam Juno fertur terris magis omnibus unam... coluisse,

Verg. A. 1, 15 (cf. B. 3. infra):

Albanum sive Falernum Te magis appositis delectat,

Hor. S. 2, 8, 17.—

With pronn.:

quid habetis, qui mage immortales vos credam esse quam ego siem?

Plaut. Poen. 1, 2, 64:

quis homo sit magis meus quam tu es?

id. Mil. 3, 1, 20:

quam mage amo quam matrem meam,

id. Truc. 3, 1, 17; cf.:

quem ego ecastor mage amo quam me,

id. ib. 4, 4, 34.—With utrum, followed by an:

jam scibo, utrum haec me mage amet, an marsupium,

Plaut. Men. 2, 3, 35.—With the abl. instead of quam:

nec magis hac infra quicquam est in corpore nostro,

Lucr. 3, 274; Verg. A. 1, 15.—

With adjj. and advv., and esp. with those which do not admit the comparative termination (most freq. without adding the second term of the comparison; v. under b. d): numquam potuisti mihi Magis opportunus advenire quam advenis, Plaut. Most. 3, 1, 47:

neque lac lacti magis est simile, quam ille ego similis est mei,

id. Am. 2, 1, 54:

ars magis magna atque uber, quam difficilis et obscura,

Cic. de Or. 1, 42, 190:

corpora magna magis quam firma,

Liv. 5, 44, 4:

vultu pulchro magis quam venusto,

Suet. Ner. 51.—With the abl., Plaut. As. 3, 3, 114:

neque ego hoc homine quemquam vidi magis malum,

id. Ps. 4, 1, 27:

ab secundis rebus magis etiam solito incauti,

Liv. 5, 44, 6.—With compp. (adding to their force):

ita fustibus sum mollior miser magis quam ullus cinaedus,

Plaut. Aul. 3, 2, 8. —

Without the addition of the second term.

With verbs: ergo plusque magisque viri nunc gloria claret, Enn. ap. Macr. S. 6, 1 (Ann. v. 315 Vahl.):

sapiunt magis,

Plaut. Bacch. 3, 3, 4:

magis curae est, magisque afformido, ne, etc.,

id. ib. 4, 10, 3:

magis metuant,

id. Mil. 5, 44:

tum magis id diceres, Fanni, si, etc.,

Cic. Lael. 7 fin.; cf. id. Rep. 1, 40, 62:

cum Pompeius ita contendisset, ut nihil umquam magis,

id. Fam. 1, 9, 20:

magis velle, for malle: quod magis vellem evenire,

Ter. Eun. 5, 7, 1; Val. Fl. 3, 270.—

With substt.: non ex jure manum consertum sed magi' ferro, Enn. ap. Gell. 20, 10 (Ann. v. 276 Vahl.):

magis aedilis fieri non potuisset,

better, finer, Cic. Planc. 24, 60.—

With pronn.:

ecastor neminem hodie mage Amat corde atque animo suo,

Plaut. Truc. 1, 2, 75.—

With adjj. and advv. (so most freq.).—With adjj.:

ut quadam magis necessaria ratione recte sit vivendum,

Cic. Verr. 2, 3, 1, § 2:

magis anxius,

Ov. M. 1, 182:

hic magis tranquillu'st,

Plaut. Bacch. 5, 2, 55:

nihil videtur mundius, nec magis compositum quicquam, nec magis elegans,

Ter. Eun. 5, 4, 12:

nemo fuit magis severus nec magis continens,

id. ib. 2, 1, 21:

quod est magis verisimile,

Caes. B. G. 3, 13, 6:

magis admirabilis oratio,

Quint. 8, 3, 24:

magis communia verba,

id. 8, 2, 24 et saep.; rare: magis quam in aliis = praeter ceteros;

nescio quo pacto magis quam in aliis suum cuique pulchrum est,

Cic. Tusc. 5, 22, 63.— With advv.:

magis aperte,

Ter. Ad. 4, 5, 30:

magis impense,

id. ib. 5, 9, 36.—With compp. adding to their force:

magis est dulcius,

Plaut. Stich. 5, 4, 22:

magis majores nugae,

id. Men. prol. 55:

magis modum in majorem,

id. Am. 1, 1, 145:

contentiores mage erunt,

id. Poen. 2, 15.—

Strengthened.

By etiam, multo, tanto, eo, hoc, quo, tam, quam; and negatively, nihilo:

qualis in dicendo Hierocles Alabandeus, magis etiam Menecles, frater ejus, fuit,

Cic. Brut. 95, 325; id. Off. 1, 21, 72:

illud ad me, ac multo etiam magis ad vos,

id. de Or. 2, 32, 139:

tanto magis Dic, quis est?

Plaut. Bacch. 3, 6, 28:

ut quidque magis contemplor, tanto magis placet,

id. Most. 3, 2, 146:

vicina cacumina caelo, quam sint magis, tanto magis fument,

Lucr. 6, 460:

quanto ille plura miscebat, tanto hic magis in dies convalescebat,

Cic. Mil. 9, 25:

sed eo magis cauto est Opus, ne huc exeat, qui, etc.,

Plaut. Most. 4, 2, 22:

atque eo magis, si, etc.,

Cic. Verr. 2, 3, 1, § 1:

eoque magis quod, etc.,

id. Lael. 2, 7; Caes. B. G. 1, 23; 1, 47; 3, 14;

5, 1: immo vero etiam hoc magis, quam illi veteres, quod, etc.,

Cic. Agr. 2, 35, 97:

hoc vero magis properare Varro, ut, etc.,

Caes. B. C. 2, 20:

quo magis cogito ego cum meo animo,

Plaut. Most. 3, 2, 13; Nep. Thras. 2:

magis quam id reputo, tam magis uror,

Plaut. Bacch. 5, 1, 5:

tam magis illa fremens... Quam magis, etc.,

Verg. A. 7, 787:

quanto mage... tam magis,

Lucr. 4, 81 sq.:

quam magis in pectore meo foveo, quas meus filius turbas turbet... magis curae est magisque afformido, ne, etc.,

Plaut. Bacch. 4, 10, 1; 4, 4, 27; id. Men. 1, 1, 19:

quam magis te in altum capessis, tam aestus te in portum refert,

id. As. 1, 3, 6:

densior hinc suboles Quam magis, etc.,

Verg. G. 3, 309:

cum Vercingetorix nihilo magis in aequum locum descenderet,

Caes. B. G. 6, 53.—

By reduplication: magis magisque, magis et magis, magis ac magis; and poet. also, magis magis, more and more: ex desiderio magis magisque maceror, Afran. ap. Charis. p. 182 P.:

cum cotidie magis magisque perditi homines tectis ac templis urbis minarentur,

Cic. Phil. 1, 2, 5; id. Fam. 2, 18, 2; 16, 21, 2; Sall. C. 5, 7; cf. Cic. Fil. Fam. 16, 21, 2:

de Graecia cotidie magis et magis cogito,

Cic. Att. 14, 18, 4; 16, 3, 1; id. Brut. 90, 308; Liv. 7, 32, 6; Sall. J. 8, 6:

magis deinde ac magis,

Suet. Vit. 10:

post hoc magis ac magis,

id. Gram. 3;

for which also: magisque ac magis deinceps,

id. Tit. 3; Tac. A. 14, 8; Sen. de Ira, 3, 1, 4; id. Ep. 114, 25; id. Ben. 2, 14, 4; Plin. Ep. 1, 12, 10; 7, 3, 4; 10, 28, 3.— Poet. also:

magis atque magis,

Verg. A. 12, 239; Cat. 68, 48:

post, vento crescente, magis magis increbescunt,

id. 64, 275; cf. Verg. G. 4, 311.—

Pleon.

With potius (anteclass.):

magis decorum'st Libertum potius quam patronum onus in via portare,

Plaut. As. 3, 3, 99:

mihi magis lubet cum probis potius quam cum improbis vivere,

id. Trin. 2, 1, 38.—

With malle: quam cum lego, nihil malo quam has res relinquere;

his vero auditis multo magis,

Cic. Tusc. 1, 31, 76:

finge enim malle eum magis suum consequi quam, etc.,

Dig. 17, 2, 52, § 10. —

In partic.: non (neque) magis quam.

To signify perfect equality between two enunciations, no more... than; just as much... as; or neg., no more... than; just as little... as:

domus erat non domino magis ornamento quam civitati,

i. e. just as much to the city as to its owner, Cic. Verr. 2, 4, 3, § 5; Planc. ap. Cic. Fam. 10, 4, 2:

non Hannibale magis victo a se quam Q. Fabio,

Liv. 22, 27, 2:

conficior enim maerore, mea Terentia, nec me meae miseriae magis excruciant quam tuae vestraeque,

Cic. Fam. 13, 3, 1; Liv. 9, 22.— Neg.: qui est enim animus in aliquo morbo... non magis est sanus, quam id corpus, quod in morbo est, i. e. is just as far from being sound as a body, etc., Cic. Tusc. 3, 5, 10:

si aliqua in re Verris similis fuero, non magis mihi deerit inimicus quam Verri defuit,

id. Verr. 2, 3, 69, § 162; id. Fam. 5, 12, 3; id. de Or. 2, 8, 31:

non nascitur itaque ex malo bonum, non magis quam ficus ex olea,

Sen. Ep. 87, 25;

Quint. prooem. § 26: non magis Gaium imperaturum, quam per Baianum sinum equis discursurum,

Suet. Calig. 19. —Ellipt.:

nec eo magis lege liberi sunto,

just as little from that as from the rest, Cic. Leg. 3, 4, 11.—

For restricting the idea expressed in the clause with non magis, so that not more, according to a common figure of speech, = less; in Engl. not so much... as; less... than:

deinde credas mihi affirmanti velim, me hoc non pro Lysone magis quam pro omnibus scribere,

Cic. Fam. 13, 24; Planc. ap. Cic. Fam. 10, 17:

miserebat non poenae magis homines, quam sceleris, quo poenam meriti essent,

Liv. 2, 5; 1, 28.—

Magis minusve, magis aut minus, or magis ac minus; post-Aug. for the usual plus minusve, more or less:

sed istud magis minusve vitiosum est pro personis dicentium,

Quint. 11, 1, 27; Plin. 17, 24, 37, § 220:

minora vero plerumque sunt talia, ut pro persona, tempore, loco, causa magis ac minus vel excusata debeant videri vel reprehendenda,

Quint. 11, 1, 14; Plin. 37, 5, 18, § 67:

quaedam tamen et nationibus puto magis aut minus convenire,

Sen. Ep. 40, 11; cf.:

quosdam minus aut magis osos veritatem,

id. Suas. 1, 5:

aut minus, aut magis,

id. Ep. 82, 14.—

With alius... alio, etc.: ceterae philosophorum disciplinae, omnino alia magis alia, sed tamen omnes, one more than another, i. e. in different degrees, Cic. Fin. 3, 3, 11 Madvig. ad loc. (al.:

alia magis, alia minus, v. Hand, Turs. III. p. 560): mihi videntur omnes quidem illi errasse... sed alius alio magis,

Cic. Fin. 4, 16, 43:

sunt omnino omnes fere similes, sed declarant communis notiones, alia magis alia,

id. Tusc. 4, 24, 53:

alii aliis magis recusare,

Liv. 29, 15, 11.— Sup.: maxĭmē( maxŭmē), in the highest degree, most of all, most particularly, especially, exceedingly, very, etc.

Lit.

Alone.

With a verb:

haec una res in omni libero populo maximeque in pacatis tranquillisque civitatibus praecipue semper floruit,

Cic. de Or. 1, 8, 30:

quid commemorem primum aut laudem maxime?

Ter. Eun. 5, 9, 14; 3, 1, 79:

nos coluit maxime,

id. Ad. 3, 2, 54:

quem convenire maxime cupiebam,

Plaut. Pers. 2, 4, 30; id. As. 3, 3, 133:

de te audiebamus ea, quae maxime vellemus,

Cic. Fam. 12, 25, a, 7; cf. id. Att. 13, 1:

extra quos (fines) egredi non possim, si maxime velim,

id. Quint. 10, 35:

in re publica maxime conservanda sunt jura belli,

most especially, id. Off. 1, 11, 33: huic legioni Caesar propter virtutem confidebat maxime, [p. 1101] Caes. B. G. 1, 40:

quem Homero crederet maxime accedere,

came nearest to, Quint. 10, 1, 86; cf.

pugnare,

most violently, Plaut. Am. 1, 1, 271; 1, 1, 44:

jubere,

most positively, id. Bacch. 4, 9, 80:

id enim est profecto, quod constituta religione rem publicam contineat maxime,

Cic. Leg. 2, 27, 69; cf. maxime fin.:

ab eo exordiri volui maxime,

id. Off. 1, 2, 4:

cernere naturae vim maxime,

id. Tusc. 1, 15, 35.—

With an adj.:

res maxime necessaria,

Cic. Lael. 23, 86:

loca maxime frumentaria,

Caes. B. G. 1, 10:

loci ad hoc maxime idonei,

Quint. 1, 11, 13:

maxime naturali carent amicitia,

Cic. Lael. 21, 80:

maxime feri,

Caes. B. G. 2, 4:

qui eo tempore maxime plebi acceptus erat,

id. ib. 1, 3:

idem ad augendam eloquentiam maxime accommodati erunt,

Quint. 1, 11, 13:

elegans maxime auctor,

id. 10, 1, 93:

maxime vero commune est quaerere, an sit honesta? etc.,

id. 2, 4, 37:

noto enim maxime utar exemplo,

id. 7, 3, 3.—So with supp.:

quae maxime liberalissima,

Cic. Att. 12, 38, 3:

maxime gravissimam omniumque (rerum),

Liv. 41, 23, 4 MS. (dub.: maxumam gravissimamque, Weissenb.). —

With numerals, at most:

puer ad annos maxime natus octo,

Gell. 17, 8, 4.—

With an adv.:

ut dicatis quam maxime ad veritatem accommodate,

Cic. de Or. 1, 33, 149 (v. infra 2).—

Strengthened by unus, unus omnium, omnium, multo, vel, tam, quam, etc. (supply potest):

qui proelium unus maxime accenderat,

Curt. 5, 2, 5:

cum sua modestia unus omnium maxime floreret,

Nep. Milt. 1, 1:

quae maxime omnium belli avida,

Liv. 23, 49; 4, 59; cf. Drak. ad Liv. 36, 19, 4:

atque ea res multo maxime disjunxit illum ab illa,

Ter. Hec. 1, 2, 85:

imperium populi Romani multo maxime miserabile visum est,

Sall. C. 36, 4:

illud mihi videtur vel maxime confirmare, etc.,

Cic. N. D. 2, 65, 162:

hoc enim uno praestamus vel maxime feris,

id. de Or. 1, 8, 32:

quae quidem vel maxime suspicionem movent,

id. Part. Or. 33, 114:

quam potes, tam verba confer maxime ad compendium,

as much as possible, Plaut. Mil. 3, 1, 186:

ego jubeo quam maxime unam facere nos hanc familiam,

Ter. Ad. 5, 8, 2:

ut quam maxime permaneant diuturna corpora,

Cic. Tusc. 1, 45, 108; id. de Or. 1, 34, 154:

quo mihi rectius videtur, memoriam nostri quam maxime longam efficere,

Sall. C. 1, 3:

ceterum illum juvenem incipere a quam maxime facili ac favorabili causa velim,

Quint. 12, 6, 6.—

With the relative qui in the phrases, quam qui maxime and ut qui maxime:

tam enim sum amicus rei publicae, quam qui maxime,

as any one whatever, Cic. Fam. 5, 2, 6:

grata ea res, ut quae maxime senatui umquam fuit,

Liv. 5, 25; 7, 33.—

With ut quisque... ita (maxime, potissimum or minime), the more... the more (or less):

hoc maxime officii est, ut quisque maxime opis indigeat, ita ei potissimum opitulari,

Cic. Off. 1, 15, 49:

ut quisque magnitudine animae maxime excellit, ita maxime, etc.,

id. ib. 1, 19, 64; cf.

, in the contrary order: colendum autem esse ita quemque maxime, ut quisque maxime virtutibus his lenioribus erit ornatus,

id. ib. 1, 15, 47:

ut enim quisque maxime ad suum commodum refert, quaecumque agit, ita minime est vir bonus,

id. Leg. 1, 18, 49.—

In gradations, to denote the first and most desirable, first of all, in the first place:

hujus industriam maxime quidem vellem, ut imitarentur ii, quos oportebat: secundo autem loco, ne alterius labori inviderent,

Cic. Phil. 8, 10, 31; cf. id. Caecin. 9, 23:

si per eum reductus insidiose redissem, me scilicet maxime sed proxime illum quoque fefellissem,

id. Rab. Post. 12, 33:

in quo genere sunt maxime oves, deinde caprae,

Varr. R. R. 2, 9, 1:

maxime... dein,

Plin. 9, 16, 23, § 56:

sed vitem maxime populus videtur alere, deinde ulmus, post etiam fraxinus,

Col. 5, 6, 4:

maxime... deinde... postea... minume,

Plin. 37, 12, 75, § 196:

maxime... postea... ultimae,

Col. 6, 3, 6:

post Chium maxime laudatur Creticum, mox Aegyptium,

Plin. 18, 7, 17, § 77.—

Transf.

Like potissimum, to give prominence to an idea, especially, particularly, principally:

quae ratio poetas, maximeque Homerum impulit, ut, etc.,

Cic. N. D. 2, 6, 6; Varr. R. R. 1, 51, 1:

scribe aliquid, et maxime, si Pompeius Italia cedit,

Cic. Att. 7, 12, 4: de Cocceio et Libone quae scribis, approbo:

maxime quod de judicatu meo,

id. ib. 12, 19, 2; id. Fin. 5, 1, 1:

cognoscat etiam rerum gestarum et memoriae veteris ordinem, maxime scilicet nostrae civitatis,

id. Or. 34, 120; id. Att. 13, 1, 2.—So in the connection, cum... tum maxime; tum... tum maxime; ut... tum maxime, but more especially:

scio et perspexi saepe: cum antehac, tum hodie maxime,

Plaut. Mil. 4, 8, 56:

plena exemplorum est nostra res publica, cum saepe, tum maxime bello Punico secundo,

Cic. Off. 3, 11, 47; id. Att. 11, 6, 1; id. Fl. 38, 94:

tum exercitationibus crebris atque magnis, tum scribendo maxime persequatur,

id. de Or. 2, 23, 96:

longius autem procedens, ut in ceteris eloquentiae partibus, tum maxime, etc.,

id. Brut. 93, 320.— With nunc, nuper, tum, cum, just, precisely, exactly: Me. Quid? vostrum patri Filii quot eratis? M. Su. Ut nunc maxime memini, duo, just now, Plaut. Men. 5, 9, 58:

cum iis, quos nuper maxime liberaverat,

Caes. B. C. 3, 9:

ipse tum maxime admoto igne refovebat artus,

Curt. 8, 4, 25; 6, 6, 10; 5, 7, 2; Liv. 27, 4, 2 Drak.:

haec cum maxime loqueretur, sex lictores eum circumsistunt valentissimi,

Cic. Verr. 2, 5, 54, § 142; cf. id. ib. 2, 2, 76, § 187;

2, 4, 38, § 72: totius autem injustitiae nulla capitalior, quam eorum, qui cum maxime fallunt, id agunt, ut viri boni esse videantur,

id. Off. 1, 13, 41; Liv. 4, 3; 30, 33:

tum cum maxime,

at that precise time, at that moment, Liv. 40, 13, 4; 40, 32, 1; 33, 9, 3; 43, 7, 8; so,

tunc cum maxime,

Curt. 3, 2, 17:

nunc cum maxime,

Cic. Clu. 5, 12; id. Sen. 11, 38; Liv. 29, 17, 7; v. 2. cum.—

In colloquial lang., to denote emphatic assent, certainly, by all means, very well, yes; and with immo, to express emphatic dissent, certainly not, by no means: Ar. Jace, pater, talos, ut porro nos jaciamus. De. Maxime, Plaut. As. 5, 2, 54; id. Curc. 2, 3, 36: Th. Nisi quid magis Es occupatus, operam mihi da. Si. Maxime, id. Most. 4, 3, 17; Ter. And. 4, 5, 23: Ca. Numquid peccatum est, Simo? Si. Immo maxime, Plaut. Ps. 1, 5, 80; Ter. Hec. 2, 1, 31:

scilicet res ipsa aspera est, sed vos non timetis eam. Immo vero maxime,

Sall. C. 52, 28 (v. immo); v. Hand, Turs. III. p. 552-607.

Magnus, i, m., a Roman surname, e. g. Cn. Pompeius Magnus; v. Pompeius.

magnus, a, um (archaic gen. magnai for magnae:

magnai reipublicai gratia,

Plaut. Mil. 2, 1, 23), adj.; comp. mājor, us; sup. maxĭmus ( maxŭm-), a, um [root magh-; Sanscr. mahat, maba, great; Gr. megas; cf. meizôn for megiôn; cf. mêchos, majestas; also cf. root mak-; Gr. makros, and perh. makar], great, large.

Lit., of physical size or quantity, great, large; of things, vast, extensive, spacious, etc.: nequam et magnus homo, a great, tall fellow, Lucil. ap. Varr. L. L. 7, § 32 Mull.; cf.

the double meaning: tu, bis denis grandia libris Qui scribis Priami proelia, magnus homo es,

a great man, Mart. 9, 51, 4: magna ossa lacertique Apparent homini, Lucil. ap. Macr. S. 6, 1:

magna ossa lacertosque Exuit,

Verg. A. 5, 422: (scarus) magnusque bonusque, Enn. ap. App. Mag. p. 299 (Heduph. v. 9 Vahl.): indu mari magno, id. ap. Macr. 6, 2 (Ann. v. 425 Vahl.); so, in mari magno, id. ap. Fest. p. 356 Mull.; cf. Lucr. 2, 554:

magnus fluens Nilus,

Verg. G. 3, 28; Sen. Q. N. 4, 2, 2:

magna et pulcra domus,

spacious, Cic. N. D. 2, 6, 17:

montes,

Cat. 64. 280; cf. Olympum, Enn. ap. Varr. L. L. 7, § 20 Mull. (Ann. v. 1 Vahl.):

templa caelitum,

vast, id. ib. 7, § 6 (Trag. v. 227 Vahl.): magnae quercus, great oaks, lofty oaks, id. ap. Macr. S. 6, 2 (Ann. v. 194 Vahl.):

aquae,

great floods, inundations, Liv. 24, 9: saxa maxima, Enn. ap. Cic. Tusc. 1, 16, 37:

oppidum maximum,

Caes. B. G. 1, 23.—

Esp.

Of measure, weight, quantity, great, much, abundant, considerable, etc.:

maximum pondus auri, magnum numerum frumenti, vim mellis maximam exportasse,

Cic. Verr. 2, 2, 72, § 176:

magna pecunia mutua,

id. Att. 11, 3, 3:

copia pabuli,

Caes. B. G. 1, 16:

multitudo peditatus,

id. ib. 4, 34:

divitiae,

Nep. Dion. 1, 2:

populus,

Verg. A. 1, 148.—

Rarely of time, for longus, multus:

interea magnum sol circumvolvitur annum,

Verg. A. 3, 284:

magnum vocans solis (annum) comparatione lunaris,

Macr. S. 2, 11:

magno post tempore,

Just. 11, 10, 14; 32, 3, 10.—

Of the voice, loud, powerful, strong, mighty:

magna voce confiteri,

Cic. Caecin. 32, 92: major pars, the majority:

tribunorum,

Liv. 9, 46, 7.

Trop.

In gen., great, grand, mighty, noble, lofty, important, of great weight or importance, momentous: cum magnis dis, Enn. ap. Cic. Off. 1, 12, 38 (Ann. v. 207 Vahl.); cf.: Saturnia magna dearum, id. ap. Prisc. p. 1103 P. (Ann. v. 482 Vahl.):

vir magnus in primis,

Cic. N. D. 1, 43, 120:

nemo igitur vir magnus sine aliquo adflatu divino umquam fuit,

id. ib. 2, 66, 167:

magnus hoc bello Themistocles fuit, nec minor in pace,

Nep. Them. 6, 1:

Cato clarus atque magnus habetur,

Sall. C. 53, 1:

amicus,

great, wealthy, Juv. 6, 312: res magnas parvasque Eloqui, Enn. ap. Gell. 12, 4 (Ann. v. 244 Vahl.):

virtus,

Caes. B. G. 2, 15:

infamia,

Cic. Fam. 1, 1:

eloquentia, gravitas, studium, contentio,

id. ib.:

multo major alacritas, studiumque pugnandi majus,

Caes. B. G. 1, 46:

causa,

great, important, weighty, Cic. Dom. 1, 1:

opus et arduum,

id. Or. 10, 33.— Absol. in neutr, sing. and plur.:

quamquam id magnum, et arduum est,

something great, Cic. Fam. 6, 7, 6: magna Di curant ( great things, important matters), parva neglegunt, id. N. D. 2, 66, 167:

magna loqui,

to say great things, speak boastfully, Tib. 2, 6, 11:

magnum est efficere, ut quis intellegat, quid sit illud, etc.,

it is a great, difficult, important thing, Cic. Ac. 1, 2, 7:

probitatem vel in eis, quos numquam vidimus, vel, quod majus est, in hoste etiam diligimus,

what is far greater, id. Lael. 9, 29: annus magnus, the great year, at the end of which the sun, moon, and planets were supposed to return to the same relative positions, the Piatonic year or cycle, consisting of 15000 years:

quarum (stellarum) ex disparibus motionibus, magnum annum mathematici nominaverunt, etc.,

Cic. N. D. 2, 20, 52; id. Fragm. ap. Tac. Or. 16.— Posit. in comparison: Alexander orbi magnus est, Alex. andro orbis angustus, great in comparison with, i. e. too great for, Sen. Suas. 1, 3.—

In partic.

Of age, with natu, advanced in years, of great age, aged:

jam magno natu,

Nep. Paus. 5; Liv. 3, 71, 3:

homo magnus natu,

id. 10, 38, 6.—Usually in the comp. and sup., with or without natu or annis, older, the elder, the oldest or eldest:

qui (Livius) fuit major natu quam Plautus et Naevius,

older than, earlier, Cic. Tusc. 1, 1, 3:

audivi ex majoribus natu,

id. Off. 1, 30, 109:

hic una e multis, quae maxima natu, Pyrgo,

Verg. A. 5, 644:

annos natus major quadraginta,

more than, Cic. Rosc. Am. 14, 39:

civis major annis viginti,

Suet. Caes. 42:

cum liberis, majoribus quam quindecim annos natis,

Liv. 45, 32.— Absol.: senis nostri frater major, the elder of two, Ter. Phorm. 1, 2, 13:

ex duobus filiis major, Caes B. C. 3, 108, 3: Fabii Ambusti filiae duae nuptae, Ser. Sulpicio major minor Licinio Stoloni erat,

Liv. 6, 34:

Gelo maximus stirpis,

id. 23, 30:

ut nubere vellet mulier viro, major juniori,

App. Mag. 27, p. 291, 28; cf.

in gen.: Cyrus major,

Lact. 4, 5, 7:

quaerere uter major aetate fuerit, Homerus an Hesiodus, cum minor Hecuba fuerit quam Helena,

Sen. Ep. 88, 5.—In legal lang., major (opp. minor), one who has attained his twenty-fifth year, who is of age:

si minor negotiis majoris intervenerit,

Dig. 4, 4, 24.—In plur. subst.: mājō-res, um, m., adults (opp. pueri), Varr. L. L. 9, 10, § 16 Mull.—But usually majores, ancestors, forefathers:

Itan tandem hanc majores famam tradiderunt tibi tui, Ut, etc.,

Plaut. Trin. 3, 2, 16:

ibi mei sunt majores siti, pater, avos, proavos, abavos,

id. Mil. 2, 4, 20:

L. Philippus, vir patre, avo, majoribus suis dignissimus,

Cic. Phil. 3, 10, 25:

patres majoresque nostri,

id. Div. in Caecil. 21, 69:

more majorum,

id. Att. 1, 1, 1:

spes tamen una est, aliquando populum Romanum majorum similem fore,

id. Fam. 12, 22, 2:

majores natu,

Nep. Iphicr. 1, 1:

maxima virgo,

the eldest of the Vestal virgins, Ov. F. 4, 639: major erus, the old master, the master of the house, the old man (opp.: minor erus, the young master): Le. Ubinam est erus? Li. Major apud forum'st, minor hic est intus, Plaut. As. 2, 2, 63: majores natu, of the Senate:

de istis rebus in patria majores natu consulemus,

Liv. 1, 32, 10.—In designating relationship, magnus denotes kindred of the fourth, major of the fifth, and maximus of the sixth degree; so, avunculus magnus, a great-uncle; amita magna, a greataunt; avunculus or amita major; avunculus maximus, amita maxima, etc.; v. h. vv., and cf. Dig. 38, 10, 10.—

In specifications of value, in the neutr. absol., magni or magno, high, dear, of great value, at a high price, etc.; cf.: pretii majoris or maximi, higher, highest, very high:

magni esse,

to be highly esteemed, Cic. Fam. 13, 72, 2:

magni aestimare,

id. Tusc. 5, 7, 20:

magni existimans interesse ad decus,

to be of great consequence, id. N. D. 1, 4, 7:

emere agros poterunt quam volent magno,

id. Agr. 2, 13, 34:

magno vendere,

id. Verr. 2, 3, 30, § 71:

conducere aliquid nimium magno,

too high, too dear, id. Att. 1, 17, 9:

magno illi ea cunctatio stetit,

cost him dear, Liv. 2, 36.— Comp.:

ornatus muliebris majoris pretii,

Cic. Inv 1, 31, 51, rarely without pretii:

multo majoris alapae mecum veneunt,

dearer, higher, Phaedr. 2, 5, 25.— Sup.: te haec solum semper fecit maxumi, most highly prized, Ter And. 1, 5, 58:

senatus auctoritatem sibi maximi videri,

Cic. Att. 1, 14, 2: in majus, too greatly, too highly, greater than it is:

extollere aliquid in majus,

more highly than it deserves, Tac. A. 15, 30:

celebrare,

id. ib. 13, 8:

nuntiare,

id. H. 3, 38:

credere,

to believe a thing to be worse than it is, id. ib. 1, 18:

accipere,

to take a thing to be greater than it is, id. ib. 3, 8 init.: innotescere, in an exaggerated manner, id. ib 4, 50.—Also with abl., in majus vero ferri, Liv. 21, 32, 7.—

Magnum and maximum, adverbially, greatly, loudly (ante- and post-class.):

magnum clamat,

greatly, with a loud voice, aloud, Plaut. Mil. 3, 2, 10:

inclamare,

Gell. 5, 9 fin.:

exclamat derepente maximum,

Plaut. Most. 2, 2, 57.—Hence, măgis, adv., only in comp. in this anomalous form (i. e. mag-ius, like pris-cus for [p. 1100] prius-cus, and pris-tinus for prius-tinus); and in sup.: maxĭmē ( maxŭmē).

Comp.: magĭs (apocop. form, măgĕ, Plaut. As. 1, 1, 51; 2, 3, 14; id. Mon. 2, 3, 35; id. Poen. 1, 2, 64; 1, 2, 14; id. Trin. 4, 3, 46; id. Truc. 1, 2, 75; 3, 1, 17; 4, 4, 34; Lucr. 4, 81; 756; 5, 1203; Prop. 1, 11, 9; 3 (4), 14, 2; 4 (5), 8, 16; Verg. A. 10, 481; Sol. 22 fin.; but in Enn. ap. Cic. Fam. 7, 13, 2, magis or magi'. Acc. to Serv. Verg. A. 10, 481, Cicero in the Frumentaria wrote: mage condemnatum hominum in judicium adducere non posse), in a higher degree, more completely, more (for the difference between magis, plus, potius, and amplius, v. amplius).—

In gen.

With no qualifying words.

With the addition of the second term of the comparison.

With verbs:

quae (facinora) istaec aetas fugere magis quam sectari solet,

Plaut. Mil. 3, 1, 28:

saliendo sese exercebant magis, quam scorto aut saviis,

id. Bacch. 3, 3, 25; id. Pers. 4, 4, 108; 86:

magis honorem tribuere quam salutem accipere,

Caes. B. G. 7, 20, 7:

nisi forte magis erit parricida, si qui consularem patrem, quam si quis humilem necarit,

Cic. Mil. 7, 17:

magis ut consuetudinem servem, quam quod, etc.,

id. Clu. 32, 89.—Repeated:

quam magis exhausto spumaverit ubere mulctra, Laeta magis pressis manabunt flumina mammis, i. e. quo magis,... eo magis,

Verg. G. 3, 309 sq.; cf.:

tam magis illa fremens... quam magis effuso crudescunt sanguine pugnae,

id. ib. 7, 787 sq.; v. Hand, Turs. III. p. 566.—Magis est, quod or ut, there is greater reason, there is more cause that, etc.:

quamobrem etsi magis est, quod gratuler tibi, quam quod te rogem: tamen etiam rogo, etc.,

Cic. Att. 16, 5, 2:

magis est, ut ipse moleste ferat, errasse se, quam ut, etc.,

id. Cael. 6, 14.—

With substt., usu. with quam: tu me amoris magis quam honoris servavisti gratia, Poet. ap. Cic. Tusc. 4, 32, 69: bellipotentes sunt magi' quam sapientipotentes, Enn. ap. Cic. Div. 2, 56, 116 (Ann. v. 188 Vahl.):

umbra es amantum magis quam amator,

Plaut. Mil. 3, 1, 31:

magis adeo id facilitate quam alia ulla culpa mea contigit,

Cic. de Or. 2, 4, 15:

aditus ad consulatum non magis nobilitati quam virtuti pateret,

id. Mur. 8, 17:

magis ratione et consilio quam virtute vicisse,

Caes. B. G. 1, 40, 8; cf.:

ut magis virtute quam dolo contenderent,

id. ib. 1, 13, 6:

se magis consuetudine sua quam merito eorum civitatem conservaturum,

id. ib. 2, 32, 1:

timori magis quam religioni consulere,

id. B. C. 1, 67, 3:

jus bonumque apud eos non legibus magis quam natura valebat,

Sall. C. 9, 1:

non duces magis quam milites callent (obsistere, etc.),

Curt. 3, 2, 14.—And after negatives: non magis quam, as little as:

in dicendo irasci, dolere... non sunt figurae, non magis quam suadere,

Quint. 9, 1, 23:

Romanos nec magis jam dolo capi quam armis vinci posse,

Liv. 10, 4, 10:

pro certo habens non magis Antonio eripi se quam Caesari Brutum posse,

Sen. Suas. 6, 17:

non magis Alexandri saevitiam quam Bessi parricidium ferre potuisse,

Curt. 7, 6, 15; cf.:

nec magis post proelium quam in proelio caedibus temperatum est,

Liv. 2, 16, 9. —Followed by atque instead of quam (rare):

non Apollinis magis verum atque hoc responsum est,

Ter. And. 4, 2, 15.— With the comp. abl. (rare):

quid philosophia magis colendum?

Cic. Fin. 3, 22, 76:

quanto magis Aliensi die Aliam ipsam reformidaturos?

Liv. 6, 28, 6 Weissenb. ad loc.:

quam Juno fertur terris magis omnibus unam... coluisse,

Verg. A. 1, 15 (cf. B. 3. infra):

Albanum sive Falernum Te magis appositis delectat,

Hor. S. 2, 8, 17.—

With pronn.:

quid habetis, qui mage immortales vos credam esse quam ego siem?

Plaut. Poen. 1, 2, 64:

quis homo sit magis meus quam tu es?

id. Mil. 3, 1, 20:

quam mage amo quam matrem meam,

id. Truc. 3, 1, 17; cf.:

quem ego ecastor mage amo quam me,

id. ib. 4, 4, 34.—With utrum, followed by an:

jam scibo, utrum haec me mage amet, an marsupium,

Plaut. Men. 2, 3, 35.—With the abl. instead of quam:

nec magis hac infra quicquam est in corpore nostro,

Lucr. 3, 274; Verg. A. 1, 15.—

With adjj. and advv., and esp. with those which do not admit the comparative termination (most freq. without adding the second term of the comparison; v. under b. d): numquam potuisti mihi Magis opportunus advenire quam advenis, Plaut. Most. 3, 1, 47:

neque lac lacti magis est simile, quam ille ego similis est mei,

id. Am. 2, 1, 54:

ars magis magna atque uber, quam difficilis et obscura,

Cic. de Or. 1, 42, 190:

corpora magna magis quam firma,

Liv. 5, 44, 4:

vultu pulchro magis quam venusto,

Suet. Ner. 51.—With the abl., Plaut. As. 3, 3, 114:

neque ego hoc homine quemquam vidi magis malum,

id. Ps. 4, 1, 27:

ab secundis rebus magis etiam solito incauti,

Liv. 5, 44, 6.—With compp. (adding to their force):

ita fustibus sum mollior miser magis quam ullus cinaedus,

Plaut. Aul. 3, 2, 8. —

Without the addition of the second term.

With verbs: ergo plusque magisque viri nunc gloria claret, Enn. ap. Macr. S. 6, 1 (Ann. v. 315 Vahl.):

sapiunt magis,

Plaut. Bacch. 3, 3, 4:

magis curae est, magisque afformido, ne, etc.,

id. ib. 4, 10, 3:

magis metuant,

id. Mil. 5, 44:

tum magis id diceres, Fanni, si, etc.,

Cic. Lael. 7 fin.; cf. id. Rep. 1, 40, 62:

cum Pompeius ita contendisset, ut nihil umquam magis,

id. Fam. 1, 9, 20:

magis velle, for malle: quod magis vellem evenire,

Ter. Eun. 5, 7, 1; Val. Fl. 3, 270.—

With substt.: non ex jure manum consertum sed magi' ferro, Enn. ap. Gell. 20, 10 (Ann. v. 276 Vahl.):

magis aedilis fieri non potuisset,

better, finer, Cic. Planc. 24, 60.—

With pronn.:

ecastor neminem hodie mage Amat corde atque animo suo,

Plaut. Truc. 1, 2, 75.—

With adjj. and advv. (so most freq.).—With adjj.:

ut quadam magis necessaria ratione recte sit vivendum,

Cic. Verr. 2, 3, 1, § 2:

magis anxius,

Ov. M. 1, 182:

hic magis tranquillu'st,

Plaut. Bacch. 5, 2, 55:

nihil videtur mundius, nec magis compositum quicquam, nec magis elegans,

Ter. Eun. 5, 4, 12:

nemo fuit magis severus nec magis continens,

id. ib. 2, 1, 21:

quod est magis verisimile,

Caes. B. G. 3, 13, 6:

magis admirabilis oratio,

Quint. 8, 3, 24:

magis communia verba,

id. 8, 2, 24 et saep.; rare: magis quam in aliis = praeter ceteros;

nescio quo pacto magis quam in aliis suum cuique pulchrum est,

Cic. Tusc. 5, 22, 63.— With advv.:

magis aperte,

Ter. Ad. 4, 5, 30:

magis impense,

id. ib. 5, 9, 36.—With compp. adding to their force:

magis est dulcius,

Plaut. Stich. 5, 4, 22:

magis majores nugae,

id. Men. prol. 55:

magis modum in majorem,

id. Am. 1, 1, 145:

contentiores mage erunt,

id. Poen. 2, 15.—

Strengthened.

By etiam, multo, tanto, eo, hoc, quo, tam, quam; and negatively, nihilo:

qualis in dicendo Hierocles Alabandeus, magis etiam Menecles, frater ejus, fuit,

Cic. Brut. 95, 325; id. Off. 1, 21, 72:

illud ad me, ac multo etiam magis ad vos,

id. de Or. 2, 32, 139:

tanto magis Dic, quis est?

Plaut. Bacch. 3, 6, 28:

ut quidque magis contemplor, tanto magis placet,

id. Most. 3, 2, 146:

vicina cacumina caelo, quam sint magis, tanto magis fument,

Lucr. 6, 460:

quanto ille plura miscebat, tanto hic magis in dies convalescebat,

Cic. Mil. 9, 25:

sed eo magis cauto est Opus, ne huc exeat, qui, etc.,

Plaut. Most. 4, 2, 22:

atque eo magis, si, etc.,

Cic. Verr. 2, 3, 1, § 1:

eoque magis quod, etc.,

id. Lael. 2, 7; Caes. B. G. 1, 23; 1, 47; 3, 14;

5, 1: immo vero etiam hoc magis, quam illi veteres, quod, etc.,

Cic. Agr. 2, 35, 97:

hoc vero magis properare Varro, ut, etc.,

Caes. B. C. 2, 20:

quo magis cogito ego cum meo animo,

Plaut. Most. 3, 2, 13; Nep. Thras. 2:

magis quam id reputo, tam magis uror,

Plaut. Bacch. 5, 1, 5:

tam magis illa fremens... Quam magis, etc.,

Verg. A. 7, 787:

quanto mage... tam magis,

Lucr. 4, 81 sq.:

quam magis in pectore meo foveo, quas meus filius turbas turbet... magis curae est magisque afformido, ne, etc.,

Plaut. Bacch. 4, 10, 1; 4, 4, 27; id. Men. 1, 1, 19:

quam magis te in altum capessis, tam aestus te in portum refert,

id. As. 1, 3, 6:

densior hinc suboles Quam magis, etc.,

Verg. G. 3, 309:

cum Vercingetorix nihilo magis in aequum locum descenderet,

Caes. B. G. 6, 53.—

By reduplication: magis magisque, magis et magis, magis ac magis; and poet. also, magis magis, more and more: ex desiderio magis magisque maceror, Afran. ap. Charis. p. 182 P.:

cum cotidie magis magisque perditi homines tectis ac templis urbis minarentur,

Cic. Phil. 1, 2, 5; id. Fam. 2, 18, 2; 16, 21, 2; Sall. C. 5, 7; cf. Cic. Fil. Fam. 16, 21, 2:

de Graecia cotidie magis et magis cogito,

Cic. Att. 14, 18, 4; 16, 3, 1; id. Brut. 90, 308; Liv. 7, 32, 6; Sall. J. 8, 6:

magis deinde ac magis,

Suet. Vit. 10:

post hoc magis ac magis,

id. Gram. 3;

for which also: magisque ac magis deinceps,

id. Tit. 3; Tac. A. 14, 8; Sen. de Ira, 3, 1, 4; id. Ep. 114, 25; id. Ben. 2, 14, 4; Plin. Ep. 1, 12, 10; 7, 3, 4; 10, 28, 3.— Poet. also:

magis atque magis,

Verg. A. 12, 239; Cat. 68, 48:

post, vento crescente, magis magis increbescunt,

id. 64, 275; cf. Verg. G. 4, 311.—

Pleon.

With potius (anteclass.):

magis decorum'st Libertum potius quam patronum onus in via portare,

Plaut. As. 3, 3, 99:

mihi magis lubet cum probis potius quam cum improbis vivere,

id. Trin. 2, 1, 38.—

With malle: quam cum lego, nihil malo quam has res relinquere;

his vero auditis multo magis,

Cic. Tusc. 1, 31, 76:

finge enim malle eum magis suum consequi quam, etc.,

Dig. 17, 2, 52, § 10. —

In partic.: non (neque) magis quam.

To signify perfect equality between two enunciations, no more... than; just as much... as; or neg., no more... than; just as little... as:

domus erat non domino magis ornamento quam civitati,

i. e. just as much to the city as to its owner, Cic. Verr. 2, 4, 3, § 5; Planc. ap. Cic. Fam. 10, 4, 2:

non Hannibale magis victo a se quam Q. Fabio,

Liv. 22, 27, 2:

conficior enim maerore, mea Terentia, nec me meae miseriae magis excruciant quam tuae vestraeque,

Cic. Fam. 13, 3, 1; Liv. 9, 22.— Neg.: qui est enim animus in aliquo morbo... non magis est sanus, quam id corpus, quod in morbo est, i. e. is just as far from being sound as a body, etc., Cic. Tusc. 3, 5, 10:

si aliqua in re Verris similis fuero, non magis mihi deerit inimicus quam Verri defuit,

id. Verr. 2, 3, 69, § 162; id. Fam. 5, 12, 3; id. de Or. 2, 8, 31:

non nascitur itaque ex malo bonum, non magis quam ficus ex olea,

Sen. Ep. 87, 25;

Quint. prooem. § 26: non magis Gaium imperaturum, quam per Baianum sinum equis discursurum,

Suet. Calig. 19. —Ellipt.:

nec eo magis lege liberi sunto,

just as little from that as from the rest, Cic. Leg. 3, 4, 11.—

For restricting the idea expressed in the clause with non magis, so that not more, according to a common figure of speech, = less; in Engl. not so much... as; less... than:

deinde credas mihi affirmanti velim, me hoc non pro Lysone magis quam pro omnibus scribere,

Cic. Fam. 13, 24; Planc. ap. Cic. Fam. 10, 17:

miserebat non poenae magis homines, quam sceleris, quo poenam meriti essent,

Liv. 2, 5; 1, 28.—

Magis minusve, magis aut minus, or magis ac minus; post-Aug. for the usual plus minusve, more or less:

sed istud magis minusve vitiosum est pro personis dicentium,

Quint. 11, 1, 27; Plin. 17, 24, 37, § 220:

minora vero plerumque sunt talia, ut pro persona, tempore, loco, causa magis ac minus vel excusata debeant videri vel reprehendenda,

Quint. 11, 1, 14; Plin. 37, 5, 18, § 67:

quaedam tamen et nationibus puto magis aut minus convenire,

Sen. Ep. 40, 11; cf.:

quosdam minus aut magis osos veritatem,

id. Suas. 1, 5:

aut minus, aut magis,

id. Ep. 82, 14.—

With alius... alio, etc.: ceterae philosophorum disciplinae, omnino alia magis alia, sed tamen omnes, one more than another, i. e. in different degrees, Cic. Fin. 3, 3, 11 Madvig. ad loc. (al.:

alia magis, alia minus, v. Hand, Turs. III. p. 560): mihi videntur omnes quidem illi errasse... sed alius alio magis,

Cic. Fin. 4, 16, 43:

sunt omnino omnes fere similes, sed declarant communis notiones, alia magis alia,

id. Tusc. 4, 24, 53:

alii aliis magis recusare,

Liv. 29, 15, 11.— Sup.: maxĭmē( maxŭmē), in the highest degree, most of all, most particularly, especially, exceedingly, very, etc.

Lit.

Alone.

With a verb:

haec una res in omni libero populo maximeque in pacatis tranquillisque civitatibus praecipue semper floruit,

Cic. de Or. 1, 8, 30:

quid commemorem primum aut laudem maxime?

Ter. Eun. 5, 9, 14; 3, 1, 79:

nos coluit maxime,

id. Ad. 3, 2, 54:

quem convenire maxime cupiebam,

Plaut. Pers. 2, 4, 30; id. As. 3, 3, 133:

de te audiebamus ea, quae maxime vellemus,

Cic. Fam. 12, 25, a, 7; cf. id. Att. 13, 1:

extra quos (fines) egredi non possim, si maxime velim,

id. Quint. 10, 35:

in re publica maxime conservanda sunt jura belli,

most especially, id. Off. 1, 11, 33: huic legioni Caesar propter virtutem confidebat maxime, [p. 1101] Caes. B. G. 1, 40:

quem Homero crederet maxime accedere,

came nearest to, Quint. 10, 1, 86; cf.

pugnare,

most violently, Plaut. Am. 1, 1, 271; 1, 1, 44:

jubere,

most positively, id. Bacch. 4, 9, 80:

id enim est profecto, quod constituta religione rem publicam contineat maxime,

Cic. Leg. 2, 27, 69; cf. maxime fin.:

ab eo exordiri volui maxime,

id. Off. 1, 2, 4:

cernere naturae vim maxime,

id. Tusc. 1, 15, 35.—

With an adj.:

res maxime necessaria,

Cic. Lael. 23, 86:

loca maxime frumentaria,

Caes. B. G. 1, 10:

loci ad hoc maxime idonei,

Quint. 1, 11, 13:

maxime naturali carent amicitia,

Cic. Lael. 21, 80:

maxime feri,

Caes. B. G. 2, 4:

qui eo tempore maxime plebi acceptus erat,

id. ib. 1, 3:

idem ad augendam eloquentiam maxime accommodati erunt,

Quint. 1, 11, 13:

elegans maxime auctor,

id. 10, 1, 93:

maxime vero commune est quaerere, an sit honesta? etc.,

id. 2, 4, 37:

noto enim maxime utar exemplo,

id. 7, 3, 3.—So with supp.:

quae maxime liberalissima,

Cic. Att. 12, 38, 3:

maxime gravissimam omniumque (rerum),

Liv. 41, 23, 4 MS. (dub.: maxumam gravissimamque, Weissenb.). —

With numerals, at most:

puer ad annos maxime natus octo,

Gell. 17, 8, 4.—

With an adv.:

ut dicatis quam maxime ad veritatem accommodate,

Cic. de Or. 1, 33, 149 (v. infra 2).—

Strengthened by unus, unus omnium, omnium, multo, vel, tam, quam, etc. (supply potest):

qui proelium unus maxime accenderat,

Curt. 5, 2, 5:

cum sua modestia unus omnium maxime floreret,

Nep. Milt. 1, 1:

quae maxime omnium belli avida,

Liv. 23, 49; 4, 59; cf. Drak. ad Liv. 36, 19, 4:

atque ea res multo maxime disjunxit illum ab illa,

Ter. Hec. 1, 2, 85:

imperium populi Romani multo maxime miserabile visum est,

Sall. C. 36, 4:

illud mihi videtur vel maxime confirmare, etc.,

Cic. N. D. 2, 65, 162:

hoc enim uno praestamus vel maxime feris,

id. de Or. 1, 8, 32:

quae quidem vel maxime suspicionem movent,

id. Part. Or. 33, 114:

quam potes, tam verba confer maxime ad compendium,

as much as possible, Plaut. Mil. 3, 1, 186:

ego jubeo quam maxime unam facere nos hanc familiam,

Ter. Ad. 5, 8, 2:

ut quam maxime permaneant diuturna corpora,

Cic. Tusc. 1, 45, 108; id. de Or. 1, 34, 154:

quo mihi rectius videtur, memoriam nostri quam maxime longam efficere,

Sall. C. 1, 3:

ceterum illum juvenem incipere a quam maxime facili ac favorabili causa velim,

Quint. 12, 6, 6.—

With the relative qui in the phrases, quam qui maxime and ut qui maxime:

tam enim sum amicus rei publicae, quam qui maxime,

as any one whatever, Cic. Fam. 5, 2, 6:

grata ea res, ut quae maxime senatui umquam fuit,

Liv. 5, 25; 7, 33.—

With ut quisque... ita (maxime, potissimum or minime), the more... the more (or less):

hoc maxime officii est, ut quisque maxime opis indigeat, ita ei potissimum opitulari,

Cic. Off. 1, 15, 49:

ut quisque magnitudine animae maxime excellit, ita maxime, etc.,

id. ib. 1, 19, 64; cf.

, in the contrary order: colendum autem esse ita quemque maxime, ut quisque maxime virtutibus his lenioribus erit ornatus,

id. ib. 1, 15, 47:

ut enim quisque maxime ad suum commodum refert, quaecumque agit, ita minime est vir bonus,

id. Leg. 1, 18, 49.—

In gradations, to denote the first and most desirable, first of all, in the first place:

hujus industriam maxime quidem vellem, ut imitarentur ii, quos oportebat: secundo autem loco, ne alterius labori inviderent,

Cic. Phil. 8, 10, 31; cf. id. Caecin. 9, 23:

si per eum reductus insidiose redissem, me scilicet maxime sed proxime illum quoque fefellissem,

id. Rab. Post. 12, 33:

in quo genere sunt maxime oves, deinde caprae,

Varr. R. R. 2, 9, 1:

maxime... dein,

Plin. 9, 16, 23, § 56:

sed vitem maxime populus videtur alere, deinde ulmus, post etiam fraxinus,

Col. 5, 6, 4:

maxime... deinde... postea... minume,

Plin. 37, 12, 75, § 196:

maxime... postea... ultimae,

Col. 6, 3, 6:

post Chium maxime laudatur Creticum, mox Aegyptium,

Plin. 18, 7, 17, § 77.—

Transf.

Like potissimum, to give prominence to an idea, especially, particularly, principally:

quae ratio poetas, maximeque Homerum impulit, ut, etc.,

Cic. N. D. 2, 6, 6; Varr. R. R. 1, 51, 1:

scribe aliquid, et maxime, si Pompeius Italia cedit,

Cic. Att. 7, 12, 4: de Cocceio et Libone quae scribis, approbo:

maxime quod de judicatu meo,

id. ib. 12, 19, 2; id. Fin. 5, 1, 1:

cognoscat etiam rerum gestarum et memoriae veteris ordinem, maxime scilicet nostrae civitatis,

id. Or. 34, 120; id. Att. 13, 1, 2.—So in the connection, cum... tum maxime; tum... tum maxime; ut... tum maxime, but more especially:

scio et perspexi saepe: cum antehac, tum hodie maxime,

Plaut. Mil. 4, 8, 56:

plena exemplorum est nostra res publica, cum saepe, tum maxime bello Punico secundo,

Cic. Off. 3, 11, 47; id. Att. 11, 6, 1; id. Fl. 38, 94:

tum exercitationibus crebris atque magnis, tum scribendo maxime persequatur,

id. de Or. 2, 23, 96:

longius autem procedens, ut in ceteris eloquentiae partibus, tum maxime, etc.,

id. Brut. 93, 320.— With nunc, nuper, tum, cum, just, precisely, exactly: Me. Quid? vostrum patri Filii quot eratis? M. Su. Ut nunc maxime memini, duo, just now, Plaut. Men. 5, 9, 58:

cum iis, quos nuper maxime liberaverat,

Caes. B. C. 3, 9:

ipse tum maxime admoto igne refovebat artus,

Curt. 8, 4, 25; 6, 6, 10; 5, 7, 2; Liv. 27, 4, 2 Drak.:

haec cum maxime loqueretur, sex lictores eum circumsistunt valentissimi,

Cic. Verr. 2, 5, 54, § 142; cf. id. ib. 2, 2, 76, § 187;

2, 4, 38, § 72: totius autem injustitiae nulla capitalior, quam eorum, qui cum maxime fallunt, id agunt, ut viri boni esse videantur,

id. Off. 1, 13, 41; Liv. 4, 3; 30, 33:

tum cum maxime,

at that precise time, at that moment, Liv. 40, 13, 4; 40, 32, 1; 33, 9, 3; 43, 7, 8; so,

tunc cum maxime,

Curt. 3, 2, 17:

nunc cum maxime,

Cic. Clu. 5, 12; id. Sen. 11, 38; Liv. 29, 17, 7; v. 2. cum.—

In colloquial lang., to denote emphatic assent, certainly, by all means, very well, yes; and with immo, to express emphatic dissent, certainly not, by no means: Ar. Jace, pater, talos, ut porro nos jaciamus. De. Maxime, Plaut. As. 5, 2, 54; id. Curc. 2, 3, 36: Th. Nisi quid magis Es occupatus, operam mihi da. Si. Maxime, id. Most. 4, 3, 17; Ter. And. 4, 5, 23: Ca. Numquid peccatum est, Simo? Si. Immo maxime, Plaut. Ps. 1, 5, 80; Ter. Hec. 2, 1, 31:

scilicet res ipsa aspera est, sed vos non timetis eam. Immo vero maxime,

Sall. C. 52, 28 (v. immo); v. Hand, Turs. III. p. 552-607.

Magnus, i, m., a Roman surname, e. g. Cn. Pompeius Magnus; v. Pompeius.

magnus, a, um (archaic gen. magnai for magnae:

magnai reipublicai gratia,

Plaut. Mil. 2, 1, 23), adj.; comp. mājor, us; sup. maxĭmus ( maxŭm-), a, um [root magh-; Sanscr. mahat, maba, great; Gr. megas; cf. meizôn for megiôn; cf. mêchos, majestas; also cf. root mak-; Gr. makros, and perh. makar], great, large.

Lit., of physical size or quantity, great, large; of things, vast, extensive, spacious, etc.: nequam et magnus homo, a great, tall fellow, Lucil. ap. Varr. L. L. 7, § 32 Mull.; cf.

the double meaning: tu, bis denis grandia libris Qui scribis Priami proelia, magnus homo es,

a great man, Mart. 9, 51, 4: magna ossa lacertique Apparent homini, Lucil. ap. Macr. S. 6, 1:

magna ossa lacertosque Exuit,

Verg. A. 5, 422: (scarus) magnusque bonusque, Enn. ap. App. Mag. p. 299 (Heduph. v. 9 Vahl.): indu mari magno, id. ap. Macr. 6, 2 (Ann. v. 425 Vahl.); so, in mari magno, id. ap. Fest. p. 356 Mull.; cf. Lucr. 2, 554:

magnus fluens Nilus,

Verg. G. 3, 28; Sen. Q. N. 4, 2, 2:

magna et pulcra domus,

spacious, Cic. N. D. 2, 6, 17:

montes,

Cat. 64. 280; cf. Olympum, Enn. ap. Varr. L. L. 7, § 20 Mull. (Ann. v. 1 Vahl.):

templa caelitum,

vast, id. ib. 7, § 6 (Trag. v. 227 Vahl.): magnae quercus, great oaks, lofty oaks, id. ap. Macr. S. 6, 2 (Ann. v. 194 Vahl.):

aquae,

great floods, inundations, Liv. 24, 9: saxa maxima, Enn. ap. Cic. Tusc. 1, 16, 37:

oppidum maximum,

Caes. B. G. 1, 23.—

Esp.

Of measure, weight, quantity, great, much, abundant, considerable, etc.:

maximum pondus auri, magnum numerum frumenti, vim mellis maximam exportasse,

Cic. Verr. 2, 2, 72, § 176:

magna pecunia mutua,

id. Att. 11, 3, 3:

copia pabuli,

Caes. B. G. 1, 16:

multitudo peditatus,

id. ib. 4, 34:

divitiae,

Nep. Dion. 1, 2:

populus,

Verg. A. 1, 148.—

Rarely of time, for longus, multus:

interea magnum sol circumvolvitur annum,

Verg. A. 3, 284:

magnum vocans solis (annum) comparatione lunaris,

Macr. S. 2, 11:

magno post tempore,

Just. 11, 10, 14; 32, 3, 10.—

Of the voice, loud, powerful, strong, mighty:

magna voce confiteri,

Cic. Caecin. 32, 92: major pars, the majority:

tribunorum,

Liv. 9, 46, 7.

Trop.

In gen., great, grand, mighty, noble, lofty, important, of great weight or importance, momentous: cum magnis dis, Enn. ap. Cic. Off. 1, 12, 38 (Ann. v. 207 Vahl.); cf.: Saturnia magna dearum, id. ap. Prisc. p. 1103 P. (Ann. v. 482 Vahl.):

vir magnus in primis,

Cic. N. D. 1, 43, 120:

nemo igitur vir magnus sine aliquo adflatu divino umquam fuit,

id. ib. 2, 66, 167:

magnus hoc bello Themistocles fuit, nec minor in pace,

Nep. Them. 6, 1:

Cato clarus atque magnus habetur,

Sall. C. 53, 1:

amicus,

great, wealthy, Juv. 6, 312: res magnas parvasque Eloqui, Enn. ap. Gell. 12, 4 (Ann. v. 244 Vahl.):

virtus,

Caes. B. G. 2, 15:

infamia,

Cic. Fam. 1, 1:

eloquentia, gravitas, studium, contentio,

id. ib.:

multo major alacritas, studiumque pugnandi majus,

Caes. B. G. 1, 46:

causa,

great, important, weighty, Cic. Dom. 1, 1:

opus et arduum,

id. Or. 10, 33.— Absol. in neutr, sing. and plur.:

quamquam id magnum, et arduum est,

something great, Cic. Fam. 6, 7, 6: magna Di curant ( great things, important matters), parva neglegunt, id. N. D. 2, 66, 167:

magna loqui,

to say great things, speak boastfully, Tib. 2, 6, 11:

magnum est efficere, ut quis intellegat, quid sit illud, etc.,

it is a great, difficult, important thing, Cic. Ac. 1, 2, 7:

probitatem vel in eis, quos numquam vidimus, vel, quod majus est, in hoste etiam diligimus,

what is far greater, id. Lael. 9, 29: annus magnus, the great year, at the end of which the sun, moon, and planets were supposed to return to the same relative positions, the Piatonic year or cycle, consisting of 15000 years:

quarum (stellarum) ex disparibus motionibus, magnum annum mathematici nominaverunt, etc.,

Cic. N. D. 2, 20, 52; id. Fragm. ap. Tac. Or. 16.— Posit. in comparison: Alexander orbi magnus est, Alex. andro orbis angustus, great in comparison with, i. e. too great for, Sen. Suas. 1, 3.—

In partic.

Of age, with natu, advanced in years, of great age, aged:

jam magno natu,

Nep. Paus. 5; Liv. 3, 71, 3:

homo magnus natu,

id. 10, 38, 6.—Usually in the comp. and sup., with or without natu or annis, older, the elder, the oldest or eldest:

qui (Livius) fuit major natu quam Plautus et Naevius,

older than, earlier, Cic. Tusc. 1, 1, 3:

audivi ex majoribus natu,

id. Off. 1, 30, 109:

hic una e multis, quae maxima natu, Pyrgo,

Verg. A. 5, 644:

annos natus major quadraginta,

more than, Cic. Rosc. Am. 14, 39:

civis major annis viginti,

Suet. Caes. 42:

cum liberis, majoribus quam quindecim annos natis,

Liv. 45, 32.— Absol.: senis nostri frater major, the elder of two, Ter. Phorm. 1, 2, 13:

ex duobus filiis major, Caes B. C. 3, 108, 3: Fabii Ambusti filiae duae nuptae, Ser. Sulpicio major minor Licinio Stoloni erat,

Liv. 6, 34:

Gelo maximus stirpis,

id. 23, 30:

ut nubere vellet mulier viro, major juniori,

App. Mag. 27, p. 291, 28; cf.

in gen.: Cyrus major,

Lact. 4, 5, 7:

quaerere uter major aetate fuerit, Homerus an Hesiodus, cum minor Hecuba fuerit quam Helena,

Sen. Ep. 88, 5.—In legal lang., major (opp. minor), one who has attained his twenty-fifth year, who is of age:

si minor negotiis majoris intervenerit,

Dig. 4, 4, 24.—In plur. subst.: mājō-res, um, m., adults (opp. pueri), Varr. L. L. 9, 10, § 16 Mull.—But usually majores, ancestors, forefathers:

Itan tandem hanc majores famam tradiderunt tibi tui, Ut, etc.,

Plaut. Trin. 3, 2, 16:

ibi mei sunt majores siti, pater, avos, proavos, abavos,

id. Mil. 2, 4, 20:

L. Philippus, vir patre, avo, majoribus suis dignissimus,

Cic. Phil. 3, 10, 25:

patres majoresque nostri,

id. Div. in Caecil. 21, 69:

more majorum,

id. Att. 1, 1, 1:

spes tamen una est, aliquando populum Romanum majorum similem fore,

id. Fam. 12, 22, 2:

majores natu,

Nep. Iphicr. 1, 1:

maxima virgo,

the eldest of the Vestal virgins, Ov. F. 4, 639: major erus, the old master, the master of the house, the old man (opp.: minor erus, the young master): Le. Ubinam est erus? Li. Major apud forum'st, minor hic est intus, Plaut. As. 2, 2, 63: majores natu, of the Senate:

de istis rebus in patria majores natu consulemus,

Liv. 1, 32, 10.—In designating relationship, magnus denotes kindred of the fourth, major of the fifth, and maximus of the sixth degree; so, avunculus magnus, a great-uncle; amita magna, a greataunt; avunculus or amita major; avunculus maximus, amita maxima, etc.; v. h. vv., and cf. Dig. 38, 10, 10.—

In specifications of value, in the neutr. absol., magni or magno, high, dear, of great value, at a high price, etc.; cf.: pretii majoris or maximi, higher, highest, very high:

magni esse,

to be highly esteemed, Cic. Fam. 13, 72, 2:

magni aestimare,

id. Tusc. 5, 7, 20:

magni existimans interesse ad decus,

to be of great consequence, id. N. D. 1, 4, 7:

emere agros poterunt quam volent magno,

id. Agr. 2, 13, 34:

magno vendere,

id. Verr. 2, 3, 30, § 71:

conducere aliquid nimium magno,

too high, too dear, id. Att. 1, 17, 9:

magno illi ea cunctatio stetit,

cost him dear, Liv. 2, 36.— Comp.:

ornatus muliebris majoris pretii,

Cic. Inv 1, 31, 51, rarely without pretii:

multo majoris alapae mecum veneunt,

dearer, higher, Phaedr. 2, 5, 25.— Sup.: te haec solum semper fecit maxumi, most highly prized, Ter And. 1, 5, 58:

senatus auctoritatem sibi maximi videri,

Cic. Att. 1, 14, 2: in majus, too greatly, too highly, greater than it is:

extollere aliquid in majus,

more highly than it deserves, Tac. A. 15, 30:

celebrare,

id. ib. 13, 8:

nuntiare,

id. H. 3, 38:

credere,

to believe a thing to be worse than it is, id. ib. 1, 18:

accipere,

to take a thing to be greater than it is, id. ib. 3, 8 init.: innotescere, in an exaggerated manner, id. ib 4, 50.—Also with abl., in majus vero ferri, Liv. 21, 32, 7.—

Magnum and maximum, adverbially, greatly, loudly (ante- and post-class.):

magnum clamat,

greatly, with a loud voice, aloud, Plaut. Mil. 3, 2, 10:

inclamare,

Gell. 5, 9 fin.:

exclamat derepente maximum,

Plaut. Most. 2, 2, 57.—Hence, măgis, adv., only in comp. in this anomalous form (i. e. mag-ius, like pris-cus for [p. 1100] prius-cus, and pris-tinus for prius-tinus); and in sup.: maxĭmē ( maxŭmē).

Comp.: magĭs (apocop. form, măgĕ, Plaut. As. 1, 1, 51; 2, 3, 14; id. Mon. 2, 3, 35; id. Poen. 1, 2, 64; 1, 2, 14; id. Trin. 4, 3, 46; id. Truc. 1, 2, 75; 3, 1, 17; 4, 4, 34; Lucr. 4, 81; 756; 5, 1203; Prop. 1, 11, 9; 3 (4), 14, 2; 4 (5), 8, 16; Verg. A. 10, 481; Sol. 22 fin.; but in Enn. ap. Cic. Fam. 7, 13, 2, magis or magi'. Acc. to Serv. Verg. A. 10, 481, Cicero in the Frumentaria wrote: mage condemnatum hominum in judicium adducere non posse), in a higher degree, more completely, more (for the difference between magis, plus, potius, and amplius, v. amplius).—

In gen.

With no qualifying words.

With the addition of the second term of the comparison.

With verbs:

quae (facinora) istaec aetas fugere magis quam sectari solet,

Plaut. Mil. 3, 1, 28:

saliendo sese exercebant magis, quam scorto aut saviis,

id. Bacch. 3, 3, 25; id. Pers. 4, 4, 108; 86:

magis honorem tribuere quam salutem accipere,

Caes. B. G. 7, 20, 7:

nisi forte magis erit parricida, si qui consularem patrem, quam si quis humilem necarit,

Cic. Mil. 7, 17:

magis ut consuetudinem servem, quam quod, etc.,

id. Clu. 32, 89.—Repeated:

quam magis exhausto spumaverit ubere mulctra, Laeta magis pressis manabunt flumina mammis, i. e. quo magis,... eo magis,

Verg. G. 3, 309 sq.; cf.:

tam magis illa fremens... quam magis effuso crudescunt sanguine pugnae,

id. ib. 7, 787 sq.; v. Hand, Turs. III. p. 566.—Magis est, quod or ut, there is greater reason, there is more cause that, etc.:

quamobrem etsi magis est, quod gratuler tibi, quam quod te rogem: tamen etiam rogo, etc.,

Cic. Att. 16, 5, 2:

magis est, ut ipse moleste ferat, errasse se, quam ut, etc.,

id. Cael. 6, 14.—

With substt., usu. with quam: tu me amoris magis quam honoris servavisti gratia, Poet. ap. Cic. Tusc. 4, 32, 69: bellipotentes sunt magi' quam sapientipotentes, Enn. ap. Cic. Div. 2, 56, 116 (Ann. v. 188 Vahl.):

umbra es amantum magis quam amator,

Plaut. Mil. 3, 1, 31:

magis adeo id facilitate quam alia ulla culpa mea contigit,

Cic. de Or. 2, 4, 15:

aditus ad consulatum non magis nobilitati quam virtuti pateret,

id. Mur. 8, 17:

magis ratione et consilio quam virtute vicisse,

Caes. B. G. 1, 40, 8; cf.:

ut magis virtute quam dolo contenderent,

id. ib. 1, 13, 6:

se magis consuetudine sua quam merito eorum civitatem conservaturum,

id. ib. 2, 32, 1:

timori magis quam religioni consulere,

id. B. C. 1, 67, 3:

jus bonumque apud eos non legibus magis quam natura valebat,

Sall. C. 9, 1:

non duces magis quam milites callent (obsistere, etc.),

Curt. 3, 2, 14.—And after negatives: non magis quam, as little as:

in dicendo irasci, dolere... non sunt figurae, non magis quam suadere,

Quint. 9, 1, 23:

Romanos nec magis jam dolo capi quam armis vinci posse,

Liv. 10, 4, 10:

pro certo habens non magis Antonio eripi se quam Caesari Brutum posse,

Sen. Suas. 6, 17:

non magis Alexandri saevitiam quam Bessi parricidium ferre potuisse,

Curt. 7, 6, 15; cf.:

nec magis post proelium quam in proelio caedibus temperatum est,

Liv. 2, 16, 9. —Followed by atque instead of quam (rare):

non Apollinis magis verum atque hoc responsum est,

Ter. And. 4, 2, 15.— With the comp. abl. (rare):

quid philosophia magis colendum?

Cic. Fin. 3, 22, 76:

quanto magis Aliensi die Aliam ipsam reformidaturos?

Liv. 6, 28, 6 Weissenb. ad loc.:

quam Juno fertur terris magis omnibus unam... coluisse,

Verg. A. 1, 15 (cf. B. 3. infra):

Albanum sive Falernum Te magis appositis delectat,

Hor. S. 2, 8, 17.—

With pronn.:

quid habetis, qui mage immortales vos credam esse quam ego siem?

Plaut. Poen. 1, 2, 64:

quis homo sit magis meus quam tu es?

id. Mil. 3, 1, 20:

quam mage amo quam matrem meam,

id. Truc. 3, 1, 17; cf.:

quem ego ecastor mage amo quam me,

id. ib. 4, 4, 34.—With utrum, followed by an:

jam scibo, utrum haec me mage amet, an marsupium,

Plaut. Men. 2, 3, 35.—With the abl. instead of quam:

nec magis hac infra quicquam est in corpore nostro,

Lucr. 3, 274; Verg. A. 1, 15.—

With adjj. and advv., and esp. with those which do not admit the comparative termination (most freq. without adding the second term of the comparison; v. under b. d): numquam potuisti mihi Magis opportunus advenire quam advenis, Plaut. Most. 3, 1, 47:

neque lac lacti magis est simile, quam ille ego similis est mei,

id. Am. 2, 1, 54:

ars magis magna atque uber, quam difficilis et obscura,

Cic. de Or. 1, 42, 190:

corpora magna magis quam firma,

Liv. 5, 44, 4:

vultu pulchro magis quam venusto,

Suet. Ner. 51.—With the abl., Plaut. As. 3, 3, 114:

neque ego hoc homine quemquam vidi magis malum,

id. Ps. 4, 1, 27:

ab secundis rebus magis etiam solito incauti,

Liv. 5, 44, 6.—With compp. (adding to their force):

ita fustibus sum mollior miser magis quam ullus cinaedus,

Plaut. Aul. 3, 2, 8. —

Without the addition of the second term.

With verbs: ergo plusque magisque viri nunc gloria claret, Enn. ap. Macr. S. 6, 1 (Ann. v. 315 Vahl.):

sapiunt magis,

Plaut. Bacch. 3, 3, 4:

magis curae est, magisque afformido, ne, etc.,

id. ib. 4, 10, 3:

magis metuant,

id. Mil. 5, 44:

tum magis id diceres, Fanni, si, etc.,

Cic. Lael. 7 fin.; cf. id. Rep. 1, 40, 62:

cum Pompeius ita contendisset, ut nihil umquam magis,

id. Fam. 1, 9, 20:

magis velle, for malle: quod magis vellem evenire,

Ter. Eun. 5, 7, 1; Val. Fl. 3, 270.—

With substt.: non ex jure manum consertum sed magi' ferro, Enn. ap. Gell. 20, 10 (Ann. v. 276 Vahl.):

magis aedilis fieri non potuisset,

better, finer, Cic. Planc. 24, 60.—

With pronn.:

ecastor neminem hodie mage Amat corde atque animo suo,

Plaut. Truc. 1, 2, 75.—

With adjj. and advv. (so most freq.).—With adjj.:

ut quadam magis necessaria ratione recte sit vivendum,

Cic. Verr. 2, 3, 1, § 2:

magis anxius,

Ov. M. 1, 182:

hic magis tranquillu'st,

Plaut. Bacch. 5, 2, 55:

nihil videtur mundius, nec magis compositum quicquam, nec magis elegans,

Ter. Eun. 5, 4, 12:

nemo fuit magis severus nec magis continens,

id. ib. 2, 1, 21:

quod est magis verisimile,

Caes. B. G. 3, 13, 6:

magis admirabilis oratio,

Quint. 8, 3, 24:

magis communia verba,

id. 8, 2, 24 et saep.; rare: magis quam in aliis = praeter ceteros;

nescio quo pacto magis quam in aliis suum cuique pulchrum est,

Cic. Tusc. 5, 22, 63.— With advv.:

magis aperte,

Ter. Ad. 4, 5, 30:

magis impense,

id. ib. 5, 9, 36.—With compp. adding to their force:

magis est dulcius,

Plaut. Stich. 5, 4, 22:

magis majores nugae,

id. Men. prol. 55:

magis modum in majorem,

id. Am. 1, 1, 145:

contentiores mage erunt,

id. Poen. 2, 15.—

Strengthened.

By etiam, multo, tanto, eo, hoc, quo, tam, quam; and negatively, nihilo:

qualis in dicendo Hierocles Alabandeus, magis etiam Menecles, frater ejus, fuit,

Cic. Brut. 95, 325; id. Off. 1, 21, 72:

illud ad me, ac multo etiam magis ad vos,

id. de Or. 2, 32, 139:

tanto magis Dic, quis est?

Plaut. Bacch. 3, 6, 28:

ut quidque magis contemplor, tanto magis placet,

id. Most. 3, 2, 146:

vicina cacumina caelo, quam sint magis, tanto magis fument,

Lucr. 6, 460:

quanto ille plura miscebat, tanto hic magis in dies convalescebat,

Cic. Mil. 9, 25:

sed eo magis cauto est Opus, ne huc exeat, qui, etc.,

Plaut. Most. 4, 2, 22:

atque eo magis, si, etc.,

Cic. Verr. 2, 3, 1, § 1:

eoque magis quod, etc.,

id. Lael. 2, 7; Caes. B. G. 1, 23; 1, 47; 3, 14;

5, 1: immo vero etiam hoc magis, quam illi veteres, quod, etc.,

Cic. Agr. 2, 35, 97:

hoc vero magis properare Varro, ut, etc.,

Caes. B. C. 2, 20:

quo magis cogito ego cum meo animo,

Plaut. Most. 3, 2, 13; Nep. Thras. 2:

magis quam id reputo, tam magis uror,

Plaut. Bacch. 5, 1, 5:

tam magis illa fremens... Quam magis, etc.,

Verg. A. 7, 787:

quanto mage... tam magis,

Lucr. 4, 81 sq.:

quam magis in pectore meo foveo, quas meus filius turbas turbet... magis curae est magisque afformido, ne, etc.,

Plaut. Bacch. 4, 10, 1; 4, 4, 27; id. Men. 1, 1, 19:

quam magis te in altum capessis, tam aestus te in portum refert,

id. As. 1, 3, 6:

densior hinc suboles Quam magis, etc.,

Verg. G. 3, 309:

cum Vercingetorix nihilo magis in aequum locum descenderet,

Caes. B. G. 6, 53.—

By reduplication: magis magisque, magis et magis, magis ac magis; and poet. also, magis magis, more and more: ex desiderio magis magisque maceror, Afran. ap. Charis. p. 182 P.:

cum cotidie magis magisque perditi homines tectis ac templis urbis minarentur,

Cic. Phil. 1, 2, 5; id. Fam. 2, 18, 2; 16, 21, 2; Sall. C. 5, 7; cf. Cic. Fil. Fam. 16, 21, 2:

de Graecia cotidie magis et magis cogito,

Cic. Att. 14, 18, 4; 16, 3, 1; id. Brut. 90, 308; Liv. 7, 32, 6; Sall. J. 8, 6:

magis deinde ac magis,

Suet. Vit. 10:

post hoc magis ac magis,

id. Gram. 3;

for which also: magisque ac magis deinceps,

id. Tit. 3; Tac. A. 14, 8; Sen. de Ira, 3, 1, 4; id. Ep. 114, 25; id. Ben. 2, 14, 4; Plin. Ep. 1, 12, 10; 7, 3, 4; 10, 28, 3.— Poet. also:

magis atque magis,

Verg. A. 12, 239; Cat. 68, 48:

post, vento crescente, magis magis increbescunt,

id. 64, 275; cf. Verg. G. 4, 311.—

Pleon.

With potius (anteclass.):

magis decorum'st Libertum potius quam patronum onus in via portare,

Plaut. As. 3, 3, 99:

mihi magis lubet cum probis potius quam cum improbis vivere,

id. Trin. 2, 1, 38.—

With malle: quam cum lego, nihil malo quam has res relinquere;

his vero auditis multo magis,

Cic. Tusc. 1, 31, 76:

finge enim malle eum magis suum consequi quam, etc.,

Dig. 17, 2, 52, § 10. —

In partic.: non (neque) magis quam.

To signify perfect equality between two enunciations, no more... than; just as much... as; or neg., no more... than; just as little... as:

domus erat non domino magis ornamento quam civitati,

i. e. just as much to the city as to its owner, Cic. Verr. 2, 4, 3, § 5; Planc. ap. Cic. Fam. 10, 4, 2:

non Hannibale magis victo a se quam Q. Fabio,

Liv. 22, 27, 2:

conficior enim maerore, mea Terentia, nec me meae miseriae magis excruciant quam tuae vestraeque,

Cic. Fam. 13, 3, 1; Liv. 9, 22.— Neg.: qui est enim animus in aliquo morbo... non magis est sanus, quam id corpus, quod in morbo est, i. e. is just as far from being sound as a body, etc., Cic. Tusc. 3, 5, 10:

si aliqua in re Verris similis fuero, non magis mihi deerit inimicus quam Verri defuit,

id. Verr. 2, 3, 69, § 162; id. Fam. 5, 12, 3; id. de Or. 2, 8, 31:

non nascitur itaque ex malo bonum, non magis quam ficus ex olea,

Sen. Ep. 87, 25;

Quint. prooem. § 26: non magis Gaium imperaturum, quam per Baianum sinum equis discursurum,

Suet. Calig. 19. —Ellipt.:

nec eo magis lege liberi sunto,

just as little from that as from the rest, Cic. Leg. 3, 4, 11.—

For restricting the idea expressed in the clause with non magis, so that not more, according to a common figure of speech, = less; in Engl. not so much... as; less... than:

deinde credas mihi affirmanti velim, me hoc non pro Lysone magis quam pro omnibus scribere,

Cic. Fam. 13, 24; Planc. ap. Cic. Fam. 10, 17:

miserebat non poenae magis homines, quam sceleris, quo poenam meriti essent,

Liv. 2, 5; 1, 28.—

Magis minusve, magis aut minus, or magis ac minus; post-Aug. for the usual plus minusve, more or less:

sed istud magis minusve vitiosum est pro personis dicentium,

Quint. 11, 1, 27; Plin. 17, 24, 37, § 220:

minora vero plerumque sunt talia, ut pro persona, tempore, loco, causa magis ac minus vel excusata debeant videri vel reprehendenda,

Quint. 11, 1, 14; Plin. 37, 5, 18, § 67:

quaedam tamen et nationibus puto magis aut minus convenire,

Sen. Ep. 40, 11; cf.:

quosdam minus aut magis osos veritatem,

id. Suas. 1, 5:

aut minus, aut magis,

id. Ep. 82, 14.—

With alius... alio, etc.: ceterae philosophorum disciplinae, omnino alia magis alia, sed tamen omnes, one more than another, i. e. in different degrees, Cic. Fin. 3, 3, 11 Madvig. ad loc. (al.:

alia magis, alia minus, v. Hand, Turs. III. p. 560): mihi videntur omnes quidem illi errasse... sed alius alio magis,

Cic. Fin. 4, 16, 43:

sunt omnino omnes fere similes, sed declarant communis notiones, alia magis alia,

id. Tusc. 4, 24, 53:

alii aliis magis recusare,

Liv. 29, 15, 11.— Sup.: maxĭmē( maxŭmē), in the highest degree, most of all, most particularly, especially, exceedingly, very, etc.

Lit.

Alone.

With a verb:

haec una res in omni libero populo maximeque in pacatis tranquillisque civitatibus praecipue semper floruit,

Cic. de Or. 1, 8, 30:

quid commemorem primum aut laudem maxime?

Ter. Eun. 5, 9, 14; 3, 1, 79:

nos coluit maxime,

id. Ad. 3, 2, 54:

quem convenire maxime cupiebam,

Plaut. Pers. 2, 4, 30; id. As. 3, 3, 133:

de te audiebamus ea, quae maxime vellemus,

Cic. Fam. 12, 25, a, 7; cf. id. Att. 13, 1:

extra quos (fines) egredi non possim, si maxime velim,

id. Quint. 10, 35:

in re publica maxime conservanda sunt jura belli,

most especially, id. Off. 1, 11, 33: huic legioni Caesar propter virtutem confidebat maxime, [p. 1101] Caes. B. G. 1, 40:

quem Homero crederet maxime accedere,

came nearest to, Quint. 10, 1, 86; cf.

pugnare,

most violently, Plaut. Am. 1, 1, 271; 1, 1, 44:

jubere,

most positively, id. Bacch. 4, 9, 80:

id enim est profecto, quod constituta religione rem publicam contineat maxime,

Cic. Leg. 2, 27, 69; cf. maxime fin.:

ab eo exordiri volui maxime,

id. Off. 1, 2, 4:

cernere naturae vim maxime,

id. Tusc. 1, 15, 35.—

With an adj.:

res maxime necessaria,

Cic. Lael. 23, 86:

loca maxime frumentaria,

Caes. B. G. 1, 10:

loci ad hoc maxime idonei,

Quint. 1, 11, 13:

maxime naturali carent amicitia,

Cic. Lael. 21, 80:

maxime feri,

Caes. B. G. 2, 4:

qui eo tempore maxime plebi acceptus erat,

id. ib. 1, 3:

idem ad augendam eloquentiam maxime accommodati erunt,

Quint. 1, 11, 13:

elegans maxime auctor,

id. 10, 1, 93:

maxime vero commune est quaerere, an sit honesta? etc.,

id. 2, 4, 37:

noto enim maxime utar exemplo,

id. 7, 3, 3.—So with supp.:

quae maxime liberalissima,

Cic. Att. 12, 38, 3:

maxime gravissimam omniumque (rerum),

Liv. 41, 23, 4 MS. (dub.: maxumam gravissimamque, Weissenb.). —

With numerals, at most:

puer ad annos maxime natus octo,

Gell. 17, 8, 4.—

With an adv.:

ut dicatis quam maxime ad veritatem accommodate,

Cic. de Or. 1, 33, 149 (v. infra 2).—

Strengthened by unus, unus omnium, omnium, multo, vel, tam, quam, etc. (supply potest):

qui proelium unus maxime accenderat,

Curt. 5, 2, 5:

cum sua modestia unus omnium maxime floreret,

Nep. Milt. 1, 1:

quae maxime omnium belli avida,

Liv. 23, 49; 4, 59; cf. Drak. ad Liv. 36, 19, 4:

atque ea res multo maxime disjunxit illum ab illa,

Ter. Hec. 1, 2, 85:

imperium populi Romani multo maxime miserabile visum est,

Sall. C. 36, 4:

illud mihi videtur vel maxime confirmare, etc.,

Cic. N. D. 2, 65, 162:

hoc enim uno praestamus vel maxime feris,

id. de Or. 1, 8, 32:

quae quidem vel maxime suspicionem movent,

id. Part. Or. 33, 114:

quam potes, tam verba confer maxime ad compendium,

as much as possible, Plaut. Mil. 3, 1, 186:

ego jubeo quam maxime unam facere nos hanc familiam,

Ter. Ad. 5, 8, 2:

ut quam maxime permaneant diuturna corpora,

Cic. Tusc. 1, 45, 108; id. de Or. 1, 34, 154:

quo mihi rectius videtur, memoriam nostri quam maxime longam efficere,

Sall. C. 1, 3:

ceterum illum juvenem incipere a quam maxime facili ac favorabili causa velim,

Quint. 12, 6, 6.—

With the relative qui in the phrases, quam qui maxime and ut qui maxime:

tam enim sum amicus rei publicae, quam qui maxime,

as any one whatever, Cic. Fam. 5, 2, 6:

grata ea res, ut quae maxime senatui umquam fuit,

Liv. 5, 25; 7, 33.—

With ut quisque... ita (maxime, potissimum or minime), the more... the more (or less):

hoc maxime officii est, ut quisque maxime opis indigeat, ita ei potissimum opitulari,

Cic. Off. 1, 15, 49:

ut quisque magnitudine animae maxime excellit, ita maxime, etc.,

id. ib. 1, 19, 64; cf.

, in the contrary order: colendum autem esse ita quemque maxime, ut quisque maxime virtutibus his lenioribus erit ornatus,

id. ib. 1, 15, 47:

ut enim quisque maxime ad suum commodum refert, quaecumque agit, ita minime est vir bonus,

id. Leg. 1, 18, 49.—

In gradations, to denote the first and most desirable, first of all, in the first place:

hujus industriam maxime quidem vellem, ut imitarentur ii, quos oportebat: secundo autem loco, ne alterius labori inviderent,

Cic. Phil. 8, 10, 31; cf. id. Caecin. 9, 23:

si per eum reductus insidiose redissem, me scilicet maxime sed proxime illum quoque fefellissem,

id. Rab. Post. 12, 33:

in quo genere sunt maxime oves, deinde caprae,

Varr. R. R. 2, 9, 1:

maxime... dein,

Plin. 9, 16, 23, § 56:

sed vitem maxime populus videtur alere, deinde ulmus, post etiam fraxinus,

Col. 5, 6, 4:

maxime... deinde... postea... minume,

Plin. 37, 12, 75, § 196:

maxime... postea... ultimae,

Col. 6, 3, 6:

post Chium maxime laudatur Creticum, mox Aegyptium,

Plin. 18, 7, 17, § 77.—

Transf.

Like potissimum, to give prominence to an idea, especially, particularly, principally:

quae ratio poetas, maximeque Homerum impulit, ut, etc.,

Cic. N. D. 2, 6, 6; Varr. R. R. 1, 51, 1:

scribe aliquid, et maxime, si Pompeius Italia cedit,

Cic. Att. 7, 12, 4: de Cocceio et Libone quae scribis, approbo:

maxime quod de judicatu meo,

id. ib. 12, 19, 2; id. Fin. 5, 1, 1:

cognoscat etiam rerum gestarum et memoriae veteris ordinem, maxime scilicet nostrae civitatis,

id. Or. 34, 120; id. Att. 13, 1, 2.—So in the connection, cum... tum maxime; tum... tum maxime; ut... tum maxime, but more especially:

scio et perspexi saepe: cum antehac, tum hodie maxime,

Plaut. Mil. 4, 8, 56:

plena exemplorum est nostra res publica, cum saepe, tum maxime bello Punico secundo,

Cic. Off. 3, 11, 47; id. Att. 11, 6, 1; id. Fl. 38, 94:

tum exercitationibus crebris atque magnis, tum scribendo maxime persequatur,

id. de Or. 2, 23, 96:

longius autem procedens, ut in ceteris eloquentiae partibus, tum maxime, etc.,

id. Brut. 93, 320.— With nunc, nuper, tum, cum, just, precisely, exactly: Me. Quid? vostrum patri Filii quot eratis? M. Su. Ut nunc maxime memini, duo, just now, Plaut. Men. 5, 9, 58:

cum iis, quos nuper maxime liberaverat,

Caes. B. C. 3, 9:

ipse tum maxime admoto igne refovebat artus,

Curt. 8, 4, 25; 6, 6, 10; 5, 7, 2; Liv. 27, 4, 2 Drak.:

haec cum maxime loqueretur, sex lictores eum circumsistunt valentissimi,

Cic. Verr. 2, 5, 54, § 142; cf. id. ib. 2, 2, 76, § 187;

2, 4, 38, § 72: totius autem injustitiae nulla capitalior, quam eorum, qui cum maxime fallunt, id agunt, ut viri boni esse videantur,

id. Off. 1, 13, 41; Liv. 4, 3; 30, 33:

tum cum maxime,

at that precise time, at that moment, Liv. 40, 13, 4; 40, 32, 1; 33, 9, 3; 43, 7, 8; so,

tunc cum maxime,

Curt. 3, 2, 17:

nunc cum maxime,

Cic. Clu. 5, 12; id. Sen. 11, 38; Liv. 29, 17, 7; v. 2. cum.—

In colloquial lang., to denote emphatic assent, certainly, by all means, very well, yes; and with immo, to express emphatic dissent, certainly not, by no means: Ar. Jace, pater, talos, ut porro nos jaciamus. De. Maxime, Plaut. As. 5, 2, 54; id. Curc. 2, 3, 36: Th. Nisi quid magis Es occupatus, operam mihi da. Si. Maxime, id. Most. 4, 3, 17; Ter. And. 4, 5, 23: Ca. Numquid peccatum est, Simo? Si. Immo maxime, Plaut. Ps. 1, 5, 80; Ter. Hec. 2, 1, 31:

scilicet res ipsa aspera est, sed vos non timetis eam. Immo vero maxime,

Sall. C. 52, 28 (v. immo); v. Hand, Turs. III. p. 552-607.

Magnus, i, m., a Roman surname, e. g. Cn. Pompeius Magnus; v. Pompeius.

magnus, a, um (archaic gen. magnai for magnae:

magnai reipublicai gratia,

Plaut. Mil. 2, 1, 23), adj.; comp. mājor, us; sup. maxĭmus ( maxŭm-), a, um [root magh-; Sanscr. mahat, maba, great; Gr. megas; cf. meizôn for megiôn; cf. mêchos, majestas; also cf. root mak-; Gr. makros, and perh. makar], great, large.

Lit., of physical size or quantity, great, large; of things, vast, extensive, spacious, etc.: nequam et magnus homo, a great, tall fellow, Lucil. ap. Varr. L. L. 7, § 32 Mull.; cf.

the double meaning: tu, bis denis grandia libris Qui scribis Priami proelia, magnus homo es,

a great man, Mart. 9, 51, 4: magna ossa lacertique Apparent homini, Lucil. ap. Macr. S. 6, 1:

magna ossa lacertosque Exuit,

Verg. A. 5, 422: (scarus) magnusque bonusque, Enn. ap. App. Mag. p. 299 (Heduph. v. 9 Vahl.): indu mari magno, id. ap. Macr. 6, 2 (Ann. v. 425 Vahl.); so, in mari magno, id. ap. Fest. p. 356 Mull.; cf. Lucr. 2, 554:

magnus fluens Nilus,

Verg. G. 3, 28; Sen. Q. N. 4, 2, 2:

magna et pulcra domus,

spacious, Cic. N. D. 2, 6, 17:

montes,

Cat. 64. 280; cf. Olympum, Enn. ap. Varr. L. L. 7, § 20 Mull. (Ann. v. 1 Vahl.):

templa caelitum,

vast, id. ib. 7, § 6 (Trag. v. 227 Vahl.): magnae quercus, great oaks, lofty oaks, id. ap. Macr. S. 6, 2 (Ann. v. 194 Vahl.):

aquae,

great floods, inundations, Liv. 24, 9: saxa maxima, Enn. ap. Cic. Tusc. 1, 16, 37:

oppidum maximum,

Caes. B. G. 1, 23.—

Esp.

Of measure, weight, quantity, great, much, abundant, considerable, etc.:

maximum pondus auri, magnum numerum frumenti, vim mellis maximam exportasse,

Cic. Verr. 2, 2, 72, § 176:

magna pecunia mutua,

id. Att. 11, 3, 3:

copia pabuli,

Caes. B. G. 1, 16:

multitudo peditatus,

id. ib. 4, 34:

divitiae,

Nep. Dion. 1, 2:

populus,

Verg. A. 1, 148.—

Rarely of time, for longus, multus:

interea magnum sol circumvolvitur annum,

Verg. A. 3, 284:

magnum vocans solis (annum) comparatione lunaris,

Macr. S. 2, 11:

magno post tempore,

Just. 11, 10, 14; 32, 3, 10.—

Of the voice, loud, powerful, strong, mighty:

magna voce confiteri,

Cic. Caecin. 32, 92: major pars, the majority:

tribunorum,

Liv. 9, 46, 7.

Trop.

In gen., great, grand, mighty, noble, lofty, important, of great weight or importance, momentous: cum magnis dis, Enn. ap. Cic. Off. 1, 12, 38 (Ann. v. 207 Vahl.); cf.: Saturnia magna dearum, id. ap. Prisc. p. 1103 P. (Ann. v. 482 Vahl.):

vir magnus in primis,

Cic. N. D. 1, 43, 120:

nemo igitur vir magnus sine aliquo adflatu divino umquam fuit,

id. ib. 2, 66, 167:

magnus hoc bello Themistocles fuit, nec minor in pace,

Nep. Them. 6, 1:

Cato clarus atque magnus habetur,

Sall. C. 53, 1:

amicus,

great, wealthy, Juv. 6, 312: res magnas parvasque Eloqui, Enn. ap. Gell. 12, 4 (Ann. v. 244 Vahl.):

virtus,

Caes. B. G. 2, 15:

infamia,

Cic. Fam. 1, 1:

eloquentia, gravitas, studium, contentio,

id. ib.:

multo major alacritas, studiumque pugnandi majus,

Caes. B. G. 1, 46:

causa,

great, important, weighty, Cic. Dom. 1, 1:

opus et arduum,

id. Or. 10, 33.— Absol. in neutr, sing. and plur.:

quamquam id magnum, et arduum est,

something great, Cic. Fam. 6, 7, 6: magna Di curant ( great things, important matters), parva neglegunt, id. N. D. 2, 66, 167:

magna loqui,

to say great things, speak boastfully, Tib. 2, 6, 11:

magnum est efficere, ut quis intellegat, quid sit illud, etc.,

it is a great, difficult, important thing, Cic. Ac. 1, 2, 7:

probitatem vel in eis, quos numquam vidimus, vel, quod majus est, in hoste etiam diligimus,

what is far greater, id. Lael. 9, 29: annus magnus, the great year, at the end of which the sun, moon, and planets were supposed to return to the same relative positions, the Piatonic year or cycle, consisting of 15000 years:

quarum (stellarum) ex disparibus motionibus, magnum annum mathematici nominaverunt, etc.,

Cic. N. D. 2, 20, 52; id. Fragm. ap. Tac. Or. 16.— Posit. in comparison: Alexander orbi magnus est, Alex. andro orbis angustus, great in comparison with, i. e. too great for, Sen. Suas. 1, 3.—

In partic.

Of age, with natu, advanced in years, of great age, aged:

jam magno natu,

Nep. Paus. 5; Liv. 3, 71, 3:

homo magnus natu,

id. 10, 38, 6.—Usually in the comp. and sup., with or without natu or annis, older, the elder, the oldest or eldest:

qui (Livius) fuit major natu quam Plautus et Naevius,

older than, earlier, Cic. Tusc. 1, 1, 3:

audivi ex majoribus natu,

id. Off. 1, 30, 109:

hic una e multis, quae maxima natu, Pyrgo,

Verg. A. 5, 644:

annos natus major quadraginta,

more than, Cic. Rosc. Am. 14, 39:

civis major annis viginti,

Suet. Caes. 42:

cum liberis, majoribus quam quindecim annos natis,

Liv. 45, 32.— Absol.: senis nostri frater major, the elder of two, Ter. Phorm. 1, 2, 13:

ex duobus filiis major, Caes B. C. 3, 108, 3: Fabii Ambusti filiae duae nuptae, Ser. Sulpicio major minor Licinio Stoloni erat,

Liv. 6, 34:

Gelo maximus stirpis,

id. 23, 30:

ut nubere vellet mulier viro, major juniori,

App. Mag. 27, p. 291, 28; cf.

in gen.: Cyrus major,

Lact. 4, 5, 7:

quaerere uter major aetate fuerit, Homerus an Hesiodus, cum minor Hecuba fuerit quam Helena,

Sen. Ep. 88, 5.—In legal lang., major (opp. minor), one who has attained his twenty-fifth year, who is of age:

si minor negotiis majoris intervenerit,

Dig. 4, 4, 24.—In plur. subst.: mājō-res, um, m., adults (opp. pueri), Varr. L. L. 9, 10, § 16 Mull.—But usually majores, ancestors, forefathers:

Itan tandem hanc majores famam tradiderunt tibi tui, Ut, etc.,

Plaut. Trin. 3, 2, 16:

ibi mei sunt majores siti, pater, avos, proavos, abavos,

id. Mil. 2, 4, 20:

L. Philippus, vir patre, avo, majoribus suis dignissimus,

Cic. Phil. 3, 10, 25:

patres majoresque nostri,

id. Div. in Caecil. 21, 69:

more majorum,

id. Att. 1, 1, 1:

spes tamen una est, aliquando populum Romanum majorum similem fore,

id. Fam. 12, 22, 2:

majores natu,

Nep. Iphicr. 1, 1:

maxima virgo,

the eldest of the Vestal virgins, Ov. F. 4, 639: major erus, the old master, the master of the house, the old man (opp.: minor erus, the young master): Le. Ubinam est erus? Li. Major apud forum'st, minor hic est intus, Plaut. As. 2, 2, 63: majores natu, of the Senate:

de istis rebus in patria majores natu consulemus,

Liv. 1, 32, 10.—In designating relationship, magnus denotes kindred of the fourth, major of the fifth, and maximus of the sixth degree; so, avunculus magnus, a great-uncle; amita magna, a greataunt; avunculus or amita major; avunculus maximus, amita maxima, etc.; v. h. vv., and cf. Dig. 38, 10, 10.—

In specifications of value, in the neutr. absol., magni or magno, high, dear, of great value, at a high price, etc.; cf.: pretii majoris or maximi, higher, highest, very high:

magni esse,

to be highly esteemed, Cic. Fam. 13, 72, 2:

magni aestimare,

id. Tusc. 5, 7, 20:

magni existimans interesse ad decus,

to be of great consequence, id. N. D. 1, 4, 7:

emere agros poterunt quam volent magno,

id. Agr. 2, 13, 34:

magno vendere,

id. Verr. 2, 3, 30, § 71:

conducere aliquid nimium magno,

too high, too dear, id. Att. 1, 17, 9:

magno illi ea cunctatio stetit,

cost him dear, Liv. 2, 36.— Comp.:

ornatus muliebris majoris pretii,

Cic. Inv 1, 31, 51, rarely without pretii:

multo majoris alapae mecum veneunt,

dearer, higher, Phaedr. 2, 5, 25.— Sup.: te haec solum semper fecit maxumi, most highly prized, Ter And. 1, 5, 58:

senatus auctoritatem sibi maximi videri,

Cic. Att. 1, 14, 2: in majus, too greatly, too highly, greater than it is:

extollere aliquid in majus,

more highly than it deserves, Tac. A. 15, 30:

celebrare,

id. ib. 13, 8:

nuntiare,

id. H. 3, 38:

credere,

to believe a thing to be worse than it is, id. ib. 1, 18:

accipere,

to take a thing to be greater than it is, id. ib. 3, 8 init.: innotescere, in an exaggerated manner, id. ib 4, 50.—Also with abl., in majus vero ferri, Liv. 21, 32, 7.—

Magnum and maximum, adverbially, greatly, loudly (ante- and post-class.):

magnum clamat,

greatly, with a loud voice, aloud, Plaut. Mil. 3, 2, 10:

inclamare,

Gell. 5, 9 fin.:

exclamat derepente maximum,

Plaut. Most. 2, 2, 57.—Hence, măgis, adv., only in comp. in this anomalous form (i. e. mag-ius, like pris-cus for [p. 1100] prius-cus, and pris-tinus for prius-tinus); and in sup.: maxĭmē ( maxŭmē).

Comp.: magĭs (apocop. form, măgĕ, Plaut. As. 1, 1, 51; 2, 3, 14; id. Mon. 2, 3, 35; id. Poen. 1, 2, 64; 1, 2, 14; id. Trin. 4, 3, 46; id. Truc. 1, 2, 75; 3, 1, 17; 4, 4, 34; Lucr. 4, 81; 756; 5, 1203; Prop. 1, 11, 9; 3 (4), 14, 2; 4 (5), 8, 16; Verg. A. 10, 481; Sol. 22 fin.; but in Enn. ap. Cic. Fam. 7, 13, 2, magis or magi'. Acc. to Serv. Verg. A. 10, 481, Cicero in the Frumentaria wrote: mage condemnatum hominum in judicium adducere non posse), in a higher degree, more completely, more (for the difference between magis, plus, potius, and amplius, v. amplius).—

In gen.

With no qualifying words.

With the addition of the second term of the comparison.

With verbs:

quae (facinora) istaec aetas fugere magis quam sectari solet,

Plaut. Mil. 3, 1, 28:

saliendo sese exercebant magis, quam scorto aut saviis,

id. Bacch. 3, 3, 25; id. Pers. 4, 4, 108; 86:

magis honorem tribuere quam salutem accipere,

Caes. B. G. 7, 20, 7:

nisi forte magis erit parricida, si qui consularem patrem, quam si quis humilem necarit,

Cic. Mil. 7, 17:

magis ut consuetudinem servem, quam quod, etc.,

id. Clu. 32, 89.—Repeated:

quam magis exhausto spumaverit ubere mulctra, Laeta magis pressis manabunt flumina mammis, i. e. quo magis,... eo magis,

Verg. G. 3, 309 sq.; cf.:

tam magis illa fremens... quam magis effuso crudescunt sanguine pugnae,

id. ib. 7, 787 sq.; v. Hand, Turs. III. p. 566.—Magis est, quod or ut, there is greater reason, there is more cause that, etc.:

quamobrem etsi magis est, quod gratuler tibi, quam quod te rogem: tamen etiam rogo, etc.,

Cic. Att. 16, 5, 2:

magis est, ut ipse moleste ferat, errasse se, quam ut, etc.,

id. Cael. 6, 14.—

With substt., usu. with quam: tu me amoris magis quam honoris servavisti gratia, Poet. ap. Cic. Tusc. 4, 32, 69: bellipotentes sunt magi' quam sapientipotentes, Enn. ap. Cic. Div. 2, 56, 116 (Ann. v. 188 Vahl.):

umbra es amantum magis quam amator,

Plaut. Mil. 3, 1, 31:

magis adeo id facilitate quam alia ulla culpa mea contigit,

Cic. de Or. 2, 4, 15:

aditus ad consulatum non magis nobilitati quam virtuti pateret,

id. Mur. 8, 17:

magis ratione et consilio quam virtute vicisse,

Caes. B. G. 1, 40, 8; cf.:

ut magis virtute quam dolo contenderent,

id. ib. 1, 13, 6:

se magis consuetudine sua quam merito eorum civitatem conservaturum,

id. ib. 2, 32, 1:

timori magis quam religioni consulere,

id. B. C. 1, 67, 3:

jus bonumque apud eos non legibus magis quam natura valebat,

Sall. C. 9, 1:

non duces magis quam milites callent (obsistere, etc.),

Curt. 3, 2, 14.—And after negatives: non magis quam, as little as:

in dicendo irasci, dolere... non sunt figurae, non magis quam suadere,

Quint. 9, 1, 23:

Romanos nec magis jam dolo capi quam armis vinci posse,

Liv. 10, 4, 10:

pro certo habens non magis Antonio eripi se quam Caesari Brutum posse,

Sen. Suas. 6, 17:

non magis Alexandri saevitiam quam Bessi parricidium ferre potuisse,

Curt. 7, 6, 15; cf.:

nec magis post proelium quam in proelio caedibus temperatum est,

Liv. 2, 16, 9. —Followed by atque instead of quam (rare):

non Apollinis magis verum atque hoc responsum est,

Ter. And. 4, 2, 15.— With the comp. abl. (rare):

quid philosophia magis colendum?

Cic. Fin. 3, 22, 76:

quanto magis Aliensi die Aliam ipsam reformidaturos?

Liv. 6, 28, 6 Weissenb. ad loc.:

quam Juno fertur terris magis omnibus unam... coluisse,

Verg. A. 1, 15 (cf. B. 3. infra):

Albanum sive Falernum Te magis appositis delectat,

Hor. S. 2, 8, 17.—

With pronn.:

quid habetis, qui mage immortales vos credam esse quam ego siem?

Plaut. Poen. 1, 2, 64:

quis homo sit magis meus quam tu es?

id. Mil. 3, 1, 20:

quam mage amo quam matrem meam,

id. Truc. 3, 1, 17; cf.:

quem ego ecastor mage amo quam me,

id. ib. 4, 4, 34.—With utrum, followed by an:

jam scibo, utrum haec me mage amet, an marsupium,

Plaut. Men. 2, 3, 35.—With the abl. instead of quam:

nec magis hac infra quicquam est in corpore nostro,

Lucr. 3, 274; Verg. A. 1, 15.—

With adjj. and advv., and esp. with those which do not admit the comparative termination (most freq. without adding the second term of the comparison; v. under b. d): numquam potuisti mihi Magis opportunus advenire quam advenis, Plaut. Most. 3, 1, 47:

neque lac lacti magis est simile, quam ille ego similis est mei,

id. Am. 2, 1, 54:

ars magis magna atque uber, quam difficilis et obscura,

Cic. de Or. 1, 42, 190:

corpora magna magis quam firma,

Liv. 5, 44, 4:

vultu pulchro magis quam venusto,

Suet. Ner. 51.—With the abl., Plaut. As. 3, 3, 114:

neque ego hoc homine quemquam vidi magis malum,

id. Ps. 4, 1, 27:

ab secundis rebus magis etiam solito incauti,

Liv. 5, 44, 6.—With compp. (adding to their force):

ita fustibus sum mollior miser magis quam ullus cinaedus,

Plaut. Aul. 3, 2, 8. —

Without the addition of the second term.

With verbs: ergo plusque magisque viri nunc gloria claret, Enn. ap. Macr. S. 6, 1 (Ann. v. 315 Vahl.):

sapiunt magis,

Plaut. Bacch. 3, 3, 4:

magis curae est, magisque afformido, ne, etc.,

id. ib. 4, 10, 3:

magis metuant,

id. Mil. 5, 44:

tum magis id diceres, Fanni, si, etc.,

Cic. Lael. 7 fin.; cf. id. Rep. 1, 40, 62:

cum Pompeius ita contendisset, ut nihil umquam magis,

id. Fam. 1, 9, 20:

magis velle, for malle: quod magis vellem evenire,

Ter. Eun. 5, 7, 1; Val. Fl. 3, 270.—

With substt.: non ex jure manum consertum sed magi' ferro, Enn. ap. Gell. 20, 10 (Ann. v. 276 Vahl.):

magis aedilis fieri non potuisset,

better, finer, Cic. Planc. 24, 60.—

With pronn.:

ecastor neminem hodie mage Amat corde atque animo suo,

Plaut. Truc. 1, 2, 75.—

With adjj. and advv. (so most freq.).—With adjj.:

ut quadam magis necessaria ratione recte sit vivendum,

Cic. Verr. 2, 3, 1, § 2:

magis anxius,

Ov. M. 1, 182:

hic magis tranquillu'st,

Plaut. Bacch. 5, 2, 55:

nihil videtur mundius, nec magis compositum quicquam, nec magis elegans,

Ter. Eun. 5, 4, 12:

nemo fuit magis severus nec magis continens,

id. ib. 2, 1, 21:

quod est magis verisimile,

Caes. B. G. 3, 13, 6:

magis admirabilis oratio,

Quint. 8, 3, 24:

magis communia verba,

id. 8, 2, 24 et saep.; rare: magis quam in aliis = praeter ceteros;

nescio quo pacto magis quam in aliis suum cuique pulchrum est,

Cic. Tusc. 5, 22, 63.— With advv.:

magis aperte,

Ter. Ad. 4, 5, 30:

magis impense,

id. ib. 5, 9, 36.—With compp. adding to their force:

magis est dulcius,

Plaut. Stich. 5, 4, 22:

magis majores nugae,

id. Men. prol. 55:

magis modum in majorem,

id. Am. 1, 1, 145:

contentiores mage erunt,

id. Poen. 2, 15.—

Strengthened.

By etiam, multo, tanto, eo, hoc, quo, tam, quam; and negatively, nihilo:

qualis in dicendo Hierocles Alabandeus, magis etiam Menecles, frater ejus, fuit,

Cic. Brut. 95, 325; id. Off. 1, 21, 72:

illud ad me, ac multo etiam magis ad vos,

id. de Or. 2, 32, 139:

tanto magis Dic, quis est?

Plaut. Bacch. 3, 6, 28:

ut quidque magis contemplor, tanto magis placet,

id. Most. 3, 2, 146:

vicina cacumina caelo, quam sint magis, tanto magis fument,

Lucr. 6, 460:

quanto ille plura miscebat, tanto hic magis in dies convalescebat,

Cic. Mil. 9, 25:

sed eo magis cauto est Opus, ne huc exeat, qui, etc.,

Plaut. Most. 4, 2, 22:

atque eo magis, si, etc.,

Cic. Verr. 2, 3, 1, § 1:

eoque magis quod, etc.,

id. Lael. 2, 7; Caes. B. G. 1, 23; 1, 47; 3, 14;

5, 1: immo vero etiam hoc magis, quam illi veteres, quod, etc.,

Cic. Agr. 2, 35, 97:

hoc vero magis properare Varro, ut, etc.,

Caes. B. C. 2, 20:

quo magis cogito ego cum meo animo,

Plaut. Most. 3, 2, 13; Nep. Thras. 2:

magis quam id reputo, tam magis uror,

Plaut. Bacch. 5, 1, 5:

tam magis illa fremens... Quam magis, etc.,

Verg. A. 7, 787:

quanto mage... tam magis,

Lucr. 4, 81 sq.:

quam magis in pectore meo foveo, quas meus filius turbas turbet... magis curae est magisque afformido, ne, etc.,

Plaut. Bacch. 4, 10, 1; 4, 4, 27; id. Men. 1, 1, 19:

quam magis te in altum capessis, tam aestus te in portum refert,

id. As. 1, 3, 6:

densior hinc suboles Quam magis, etc.,

Verg. G. 3, 309:

cum Vercingetorix nihilo magis in aequum locum descenderet,

Caes. B. G. 6, 53.—

By reduplication: magis magisque, magis et magis, magis ac magis; and poet. also, magis magis, more and more: ex desiderio magis magisque maceror, Afran. ap. Charis. p. 182 P.:

cum cotidie magis magisque perditi homines tectis ac templis urbis minarentur,

Cic. Phil. 1, 2, 5; id. Fam. 2, 18, 2; 16, 21, 2; Sall. C. 5, 7; cf. Cic. Fil. Fam. 16, 21, 2:

de Graecia cotidie magis et magis cogito,

Cic. Att. 14, 18, 4; 16, 3, 1; id. Brut. 90, 308; Liv. 7, 32, 6; Sall. J. 8, 6:

magis deinde ac magis,

Suet. Vit. 10:

post hoc magis ac magis,

id. Gram. 3;

for which also: magisque ac magis deinceps,

id. Tit. 3; Tac. A. 14, 8; Sen. de Ira, 3, 1, 4; id. Ep. 114, 25; id. Ben. 2, 14, 4; Plin. Ep. 1, 12, 10; 7, 3, 4; 10, 28, 3.— Poet. also:

magis atque magis,

Verg. A. 12, 239; Cat. 68, 48:

post, vento crescente, magis magis increbescunt,

id. 64, 275; cf. Verg. G. 4, 311.—

Pleon.

With potius (anteclass.):

magis decorum'st Libertum potius quam patronum onus in via portare,

Plaut. As. 3, 3, 99:

mihi magis lubet cum probis potius quam cum improbis vivere,

id. Trin. 2, 1, 38.—

With malle: quam cum lego, nihil malo quam has res relinquere;

his vero auditis multo magis,

Cic. Tusc. 1, 31, 76:

finge enim malle eum magis suum consequi quam, etc.,

Dig. 17, 2, 52, § 10. —

In partic.: non (neque) magis quam.

To signify perfect equality between two enunciations, no more... than; just as much... as; or neg., no more... than; just as little... as:

domus erat non domino magis ornamento quam civitati,

i. e. just as much to the city as to its owner, Cic. Verr. 2, 4, 3, § 5; Planc. ap. Cic. Fam. 10, 4, 2:

non Hannibale magis victo a se quam Q. Fabio,

Liv. 22, 27, 2:

conficior enim maerore, mea Terentia, nec me meae miseriae magis excruciant quam tuae vestraeque,

Cic. Fam. 13, 3, 1; Liv. 9, 22.— Neg.: qui est enim animus in aliquo morbo... non magis est sanus, quam id corpus, quod in morbo est, i. e. is just as far from being sound as a body, etc., Cic. Tusc. 3, 5, 10:

si aliqua in re Verris similis fuero, non magis mihi deerit inimicus quam Verri defuit,

id. Verr. 2, 3, 69, § 162; id. Fam. 5, 12, 3; id. de Or. 2, 8, 31:

non nascitur itaque ex malo bonum, non magis quam ficus ex olea,

Sen. Ep. 87, 25;

Quint. prooem. § 26: non magis Gaium imperaturum, quam per Baianum sinum equis discursurum,

Suet. Calig. 19. —Ellipt.:

nec eo magis lege liberi sunto,

just as little from that as from the rest, Cic. Leg. 3, 4, 11.—

For restricting the idea expressed in the clause with non magis, so that not more, according to a common figure of speech, = less; in Engl. not so much... as; less... than:

deinde credas mihi affirmanti velim, me hoc non pro Lysone magis quam pro omnibus scribere,

Cic. Fam. 13, 24; Planc. ap. Cic. Fam. 10, 17:

miserebat non poenae magis homines, quam sceleris, quo poenam meriti essent,

Liv. 2, 5; 1, 28.—

Magis minusve, magis aut minus, or magis ac minus; post-Aug. for the usual plus minusve, more or less:

sed istud magis minusve vitiosum est pro personis dicentium,

Quint. 11, 1, 27; Plin. 17, 24, 37, § 220:

minora vero plerumque sunt talia, ut pro persona, tempore, loco, causa magis ac minus vel excusata debeant videri vel reprehendenda,

Quint. 11, 1, 14; Plin. 37, 5, 18, § 67:

quaedam tamen et nationibus puto magis aut minus convenire,

Sen. Ep. 40, 11; cf.:

quosdam minus aut magis osos veritatem,

id. Suas. 1, 5:

aut minus, aut magis,

id. Ep. 82, 14.—

With alius... alio, etc.: ceterae philosophorum disciplinae, omnino alia magis alia, sed tamen omnes, one more than another, i. e. in different degrees, Cic. Fin. 3, 3, 11 Madvig. ad loc. (al.:

alia magis, alia minus, v. Hand, Turs. III. p. 560): mihi videntur omnes quidem illi errasse... sed alius alio magis,

Cic. Fin. 4, 16, 43:

sunt omnino omnes fere similes, sed declarant communis notiones, alia magis alia,

id. Tusc. 4, 24, 53:

alii aliis magis recusare,

Liv. 29, 15, 11.— Sup.: maxĭmē( maxŭmē), in the highest degree, most of all, most particularly, especially, exceedingly, very, etc.

Lit.

Alone.

With a verb:

haec una res in omni libero populo maximeque in pacatis tranquillisque civitatibus praecipue semper floruit,

Cic. de Or. 1, 8, 30:

quid commemorem primum aut laudem maxime?

Ter. Eun. 5, 9, 14; 3, 1, 79:

nos coluit maxime,

id. Ad. 3, 2, 54:

quem convenire maxime cupiebam,

Plaut. Pers. 2, 4, 30; id. As. 3, 3, 133:

de te audiebamus ea, quae maxime vellemus,

Cic. Fam. 12, 25, a, 7; cf. id. Att. 13, 1:

extra quos (fines) egredi non possim, si maxime velim,

id. Quint. 10, 35:

in re publica maxime conservanda sunt jura belli,

most especially, id. Off. 1, 11, 33: huic legioni Caesar propter virtutem confidebat maxime, [p. 1101] Caes. B. G. 1, 40:

quem Homero crederet maxime accedere,

came nearest to, Quint. 10, 1, 86; cf.

pugnare,

most violently, Plaut. Am. 1, 1, 271; 1, 1, 44:

jubere,

most positively, id. Bacch. 4, 9, 80:

id enim est profecto, quod constituta religione rem publicam contineat maxime,

Cic. Leg. 2, 27, 69; cf. maxime fin.:

ab eo exordiri volui maxime,

id. Off. 1, 2, 4:

cernere naturae vim maxime,

id. Tusc. 1, 15, 35.—

With an adj.:

res maxime necessaria,

Cic. Lael. 23, 86:

loca maxime frumentaria,

Caes. B. G. 1, 10:

loci ad hoc maxime idonei,

Quint. 1, 11, 13:

maxime naturali carent amicitia,

Cic. Lael. 21, 80:

maxime feri,

Caes. B. G. 2, 4:

qui eo tempore maxime plebi acceptus erat,

id. ib. 1, 3:

idem ad augendam eloquentiam maxime accommodati erunt,

Quint. 1, 11, 13:

elegans maxime auctor,

id. 10, 1, 93:

maxime vero commune est quaerere, an sit honesta? etc.,

id. 2, 4, 37:

noto enim maxime utar exemplo,

id. 7, 3, 3.—So with supp.:

quae maxime liberalissima,

Cic. Att. 12, 38, 3:

maxime gravissimam omniumque (rerum),

Liv. 41, 23, 4 MS. (dub.: maxumam gravissimamque, Weissenb.). —

With numerals, at most:

puer ad annos maxime natus octo,

Gell. 17, 8, 4.—

With an adv.:

ut dicatis quam maxime ad veritatem accommodate,

Cic. de Or. 1, 33, 149 (v. infra 2).—

Strengthened by unus, unus omnium, omnium, multo, vel, tam, quam, etc. (supply potest):

qui proelium unus maxime accenderat,

Curt. 5, 2, 5:

cum sua modestia unus omnium maxime floreret,

Nep. Milt. 1, 1:

quae maxime omnium belli avida,

Liv. 23, 49; 4, 59; cf. Drak. ad Liv. 36, 19, 4:

atque ea res multo maxime disjunxit illum ab illa,

Ter. Hec. 1, 2, 85:

imperium populi Romani multo maxime miserabile visum est,

Sall. C. 36, 4:

illud mihi videtur vel maxime confirmare, etc.,

Cic. N. D. 2, 65, 162:

hoc enim uno praestamus vel maxime feris,

id. de Or. 1, 8, 32:

quae quidem vel maxime suspicionem movent,

id. Part. Or. 33, 114:

quam potes, tam verba confer maxime ad compendium,

as much as possible, Plaut. Mil. 3, 1, 186:

ego jubeo quam maxime unam facere nos hanc familiam,

Ter. Ad. 5, 8, 2:

ut quam maxime permaneant diuturna corpora,

Cic. Tusc. 1, 45, 108; id. de Or. 1, 34, 154:

quo mihi rectius videtur, memoriam nostri quam maxime longam efficere,

Sall. C. 1, 3:

ceterum illum juvenem incipere a quam maxime facili ac favorabili causa velim,

Quint. 12, 6, 6.—

With the relative qui in the phrases, quam qui maxime and ut qui maxime:

tam enim sum amicus rei publicae, quam qui maxime,

as any one whatever, Cic. Fam. 5, 2, 6:

grata ea res, ut quae maxime senatui umquam fuit,

Liv. 5, 25; 7, 33.—

With ut quisque... ita (maxime, potissimum or minime), the more... the more (or less):

hoc maxime officii est, ut quisque maxime opis indigeat, ita ei potissimum opitulari,

Cic. Off. 1, 15, 49:

ut quisque magnitudine animae maxime excellit, ita maxime, etc.,

id. ib. 1, 19, 64; cf.

, in the contrary order: colendum autem esse ita quemque maxime, ut quisque maxime virtutibus his lenioribus erit ornatus,

id. ib. 1, 15, 47:

ut enim quisque maxime ad suum commodum refert, quaecumque agit, ita minime est vir bonus,

id. Leg. 1, 18, 49.—

In gradations, to denote the first and most desirable, first of all, in the first place:

hujus industriam maxime quidem vellem, ut imitarentur ii, quos oportebat: secundo autem loco, ne alterius labori inviderent,

Cic. Phil. 8, 10, 31; cf. id. Caecin. 9, 23:

si per eum reductus insidiose redissem, me scilicet maxime sed proxime illum quoque fefellissem,

id. Rab. Post. 12, 33:

in quo genere sunt maxime oves, deinde caprae,

Varr. R. R. 2, 9, 1:

maxime... dein,

Plin. 9, 16, 23, § 56:

sed vitem maxime populus videtur alere, deinde ulmus, post etiam fraxinus,

Col. 5, 6, 4:

maxime... deinde... postea... minume,

Plin. 37, 12, 75, § 196:

maxime... postea... ultimae,

Col. 6, 3, 6:

post Chium maxime laudatur Creticum, mox Aegyptium,

Plin. 18, 7, 17, § 77.—

Transf.

Like potissimum, to give prominence to an idea, especially, particularly, principally:

quae ratio poetas, maximeque Homerum impulit, ut, etc.,

Cic. N. D. 2, 6, 6; Varr. R. R. 1, 51, 1:

scribe aliquid, et maxime, si Pompeius Italia cedit,

Cic. Att. 7, 12, 4: de Cocceio et Libone quae scribis, approbo:

maxime quod de judicatu meo,

id. ib. 12, 19, 2; id. Fin. 5, 1, 1:

cognoscat etiam rerum gestarum et memoriae veteris ordinem, maxime scilicet nostrae civitatis,

id. Or. 34, 120; id. Att. 13, 1, 2.—So in the connection, cum... tum maxime; tum... tum maxime; ut... tum maxime, but more especially:

scio et perspexi saepe: cum antehac, tum hodie maxime,

Plaut. Mil. 4, 8, 56:

plena exemplorum est nostra res publica, cum saepe, tum maxime bello Punico secundo,

Cic. Off. 3, 11, 47; id. Att. 11, 6, 1; id. Fl. 38, 94:

tum exercitationibus crebris atque magnis, tum scribendo maxime persequatur,

id. de Or. 2, 23, 96:

longius autem procedens, ut in ceteris eloquentiae partibus, tum maxime, etc.,

id. Brut. 93, 320.— With nunc, nuper, tum, cum, just, precisely, exactly: Me. Quid? vostrum patri Filii quot eratis? M. Su. Ut nunc maxime memini, duo, just now, Plaut. Men. 5, 9, 58:

cum iis, quos nuper maxime liberaverat,

Caes. B. C. 3, 9:

ipse tum maxime admoto igne refovebat artus,

Curt. 8, 4, 25; 6, 6, 10; 5, 7, 2; Liv. 27, 4, 2 Drak.:

haec cum maxime loqueretur, sex lictores eum circumsistunt valentissimi,

Cic. Verr. 2, 5, 54, § 142; cf. id. ib. 2, 2, 76, § 187;

2, 4, 38, § 72: totius autem injustitiae nulla capitalior, quam eorum, qui cum maxime fallunt, id agunt, ut viri boni esse videantur,

id. Off. 1, 13, 41; Liv. 4, 3; 30, 33:

tum cum maxime,

at that precise time, at that moment, Liv. 40, 13, 4; 40, 32, 1; 33, 9, 3; 43, 7, 8; so,

tunc cum maxime,

Curt. 3, 2, 17:

nunc cum maxime,

Cic. Clu. 5, 12; id. Sen. 11, 38; Liv. 29, 17, 7; v. 2. cum.—

In colloquial lang., to denote emphatic assent, certainly, by all means, very well, yes; and with immo, to express emphatic dissent, certainly not, by no means: Ar. Jace, pater, talos, ut porro nos jaciamus. De. Maxime, Plaut. As. 5, 2, 54; id. Curc. 2, 3, 36: Th. Nisi quid magis Es occupatus, operam mihi da. Si. Maxime, id. Most. 4, 3, 17; Ter. And. 4, 5, 23: Ca. Numquid peccatum est, Simo? Si. Immo maxime, Plaut. Ps. 1, 5, 80; Ter. Hec. 2, 1, 31:

scilicet res ipsa aspera est, sed vos non timetis eam. Immo vero maxime,

Sall. C. 52, 28 (v. immo); v. Hand, Turs. III. p. 552-607.

Magnus, i, m., a Roman surname, e. g. Cn. Pompeius Magnus; v. Pompeius.

naumăchĭa, ae, f., = naumachia, the representation of a sea-fight, a mock seafight (pure Lat. navale proelium).

Lit.:

naumachiam commisit,

Suet. Claud. 21:

naumachiae spectaculum edere,

id. Caes. 44:

naumachiam exhibere,

id. Ner. 12; Vell. 2, 56, 1; 2, 100, 2; Mart. Spect. 28, 12: voluptates naumachiae, Vopisc. Aur. 34, 6. —

Transf., a place where mock seafights were exhibited:

edidit et navale proelium in veteri naumachia,

Suet. Tib. 7; 72; id. Dom. 5.

păro, āvi, ātum, 1, v. a. [cf. Sanscr. par, piparmi, to lead, to further; Gr. poros; Lat. porta, peritus; also -per in pauper], to make or get ready, to prepare, furnish, provide; to order, contrive, design, etc. (freq. and class.; syn.: apparo, comparo, acquiro); with personal, non-personal, and abstract objects; constr. usually with acc. or inf., rarely with ut, ne, or absol.

Lit.

In gen.

With acc.:

omne paratum est, Ut jussisti... prandium,

Plaut. Men. 2, 3, 14; cf. Cic. Verr. 2, 4, 27, § 62:

turres, falces, testudinesque,

Caes. B. G. 5, 42 fin.:

incendia,

Sall. C. 27, [p. 1305] 2:

ad integrum bellum cuncta parat,

id. J. 73, 1; Ter. And. 4, 4, 2:

quod parato opus est, para,

id. ib. 3, 2, 43:

quam hic fugam aut furtum parat?

id. Phorm. 1, 4, 14; so with acc. of the act purposed:

fugam,

i. e. to prepare one's self for flight, Verg. A. 1, 360; Cic. Att. 7, 26, 1:

filio luctum,

Ter. Hec. 2, 1, 13:

cupiditates in animo,

id. Phorm. 5, 4, 2:

bellum,

Caes. B. G. 3, 9:

insidias alicui,

Sall. C. 43, 2:

defensionem,

id. ib. 35, 2:

leges,

to introduce, id. ib. 51, 40:

verba a vetustate repetita gratiam novitati similem parant,

furnish, Quint. 1, 6, 39.—More rarely with reflex. pron. and final clause, or ad and acc., or (mostly post-Aug.) with dat.:

hisce ego non paro me, ut rideant,

Ter. Eun. 2, 2, 18; cf.:

quin ita paret se, ut, etc.,

id. Hec. 1, 1, 11:

se ad discendum,

Cic. Or. 35, 122:

ad iter parare,

Liv. 42, 53, 2; cf.:

huc te pares, haec cogites,

Cic. Fam. 1, 7, 9:

alterutri se fortunae parans,

Vell. 2, 43, 2:

se ad similem casum,

Caes. B. G. 7, 41; Prop. 2, 24, 48 (3, 19, 32):

multitudo, quam ad capiunda arma paraverat,

Sall. C. 27, 4:

parantibus utrisque se ad proelium,

Liv. 9, 14, 1; 21, 31, 1:

ad proelium vos parate,

Curt. 4, 13, 10: foro se parant, Sen. Contr. praef. § 4.— Pass.:

si ita naturā paratum esset, ut, etc.,

so ordered, ordained, Cic. Div. 2, 59, 122:

ut simul in omnia paremur,

may habituate ourselves, Quint. 11, 3, 25.—

With inf., to prepare, intend, resolve, purpose, delermine, be on the point of, be about to do any thing: signa sonitum dare voce parabant, Enn. ap. Varr. L. L. 7, § 46 Müll. (Ann. v. 447 Vahl.):

maledictis deterrere (poëtam), ne scribat, parat,

Ter. Phorm. prol. 3:

munitiones institutas parat perficere,

Caes. B. C. 1, 83:

omni Numidiae imperare parat,

Sall. J. 13, 2:

proficisci parabat,

id. C. 46, 3 Kritz:

in nemus ire parant,

Verg. A. 4, 118:

multa parantem Dicere,

id. ib. 4, 390.—

With ut or ne (very rare):

aequom fuit deos paravisse, uno exemplo ne omnes vitam viverent,

have so ordered it, Plaut. Mil. 3, 1, 130; cf. Cic. Div. 2, 59, 122 supra:

age jam, uxorem ut arcessat, paret,

Ter. Heaut. 5, 1, 75:

animo virili praesentique ut sis, para,

id. Phorm. 5, 7, 64.—

With rel.-clause:

quom accepisti, haud multo post aliquid quod poscas paras,

Plaut. As. 1, 3, 16:

priusquam unum dederis, centum quae poscat parat,

id. Truc. 1, 1, 31.— Absol., to make preparations, to prepare one's self (very rare):

at Romani domi militiaeque intenti festinare, parare, alius alium hortari, etc.,

Sall. C. 6, 5:

contra haec oppidani festinare, parare,

id. J. 76, 4; 60, 1:

jussis (militibus) ad iter parare,

Liv. 42, 53.—

In partic., of fate, to prepare, destine any thing ( poet.): cui fata parent, quem poscat Apollo, for whom the Fates prepare (death), Verg. A. 2, 121:

quid fata parent,

Luc. 1, 631; 6, 783:

motus fata parabant,

id. 2, 68; cf.:

sed quibus paratum est a Patre meo,

Vulg. Matt. 20, 23. —

Transf., to procure, acquire, get, obtain (freq. and class.).

In gen.:

jam ego parabo Aliquam dolosam fidicinam,

Plaut. Ep. 3, 2, 37:

at dabit, parabit,

id. Ps. 1, 3, 49:

ille bonus vir nobis psaltriam Paravit,

Ter. Ad. 3, 4, 31; id. Eun. 4, 6, 32:

eum mihi precatorem paro,

id. Heaut. 5, 2, 49:

cetera parare, quae parantur pecuniā... amicos non parare,

Cic. Lael. 15, 55:

sibi regnum,

Sall. C. 5, 6:

exercitum,

id. ib. 29, 3:

commeatus,

id. J. 28, 7:

locum et sedes,

Caes. B. G. 1, 31; 6, 22:

quin ei velut opes sint quaedam parandae,

Quint. 10, 1, 15:

de lodice parandā,

Juv. 7, 66.—

In partic., to procure with money, to buy, purchase:

in Piraeum ire volo, parare piscatum mihi,

Plaut. Most. 1, 1, 64:

trans Tiberim hortos,

Cic. Att. 12, 19, 1; id. Fl. 29, 71 fin.:

jumenta,

Caes. B. G. 4, 2:

servi aere parati,

Sall. J. 31, 11:

argento parata mancipia,

Liv. 41, 6 fin. —Hence, părātus, a, um, P. a., prepared.

In gen., ready (class.):

ex paratā re imparatam omnem facis,

Plaut. Capt. 3, 4, 6; so (opp. imparata) id. Cas. 4, 4, 8:

tibi erunt parata verba, huic homini verbera,

Ter. Heaut. 2, 3, 114:

quos locos multā commentatione atque meditatione paratos atque expeditos habere debetis,

Cic. de Or. 2, 27, 118:

propositum ac paratum auxilium,

Q. Cic. Petit. Cons. 6, 22:

omnia ad bellum apta ac parata,

Caes. B. C. 1, 30; Plin. Pan. 88:

obvius et paratus umor,

id. Ep. 2, 17, 25: parata victoria, an easy victory, Liv. 5, 6.—

With inf.:

id quod parati sunt facere,

Cic. Quint. 2, 8:

audire,

id. Inv. 1, 16, 23:

paratos esse et obsides dare et imperata facere,

Caes. B. G. 2, 3:

omnia perpeti parati,

id. ib. 3, 9:

se paratum esse decertare,

id. ib. 1, 44.—

With dat. (not in Cic. or Cæs.):

vel bello vel paci paratus,

Liv. 1, 1, 8:

nec praedae magis quam pugnae paratos esse,

id. 7, 16, 4:

imperio,

id. 9, 36, 8:

ferri acies... parata neci,

Verg. A. 2, 334:

veniae,

Ov. P. 2, 2, 117:

animus sceleribus,

Tac. A. 12, 47:

provincia peccantibus,

id. Agr. 6:

athleta certamini paratior,

Quint. 8, 3, 10:

castris ponendis,

Liv. 33, 6:

omnibus audendis paratissimus,

Vell. 2, 56, 4.—

In partic.

Prepared, provided, furnished, fitted, equipped with any thing:

intellegit me ita paratum atque instructum ad judicium venire, ut, etc.,

Cic. Verr. 1, 3, 7; cf.:

ad permovendos animos instructi et parati,

id. Or. 5, 20:

scutis telisque parati ornatique,

id. Caecin. 21, 60; id. Tusc. 4, 23, 52; id. Fam. 2, 4, 2:

quo paratior ad usum forensem promptiorque esse possim,

id. Div. in Caecil. 13, 41:

paratus ad navigandum,

id. Att. 9, 6, 2:

ad omnem eventum paratus sum,

id. Fam. 6, 21, 1; cf.:

in omnīs causas paratus,

Quint. 10, 5, 12; Sen. Contr. 3, 18, 3; Suet. Galb. 19:

ad mentiendum paratus,

Cic. Lael. 26, 98:

animo simus ad dimicandum parati,

Caes. B. C. 3, 85 fin.:

paratiores ad omnia pericula subeunda,

id. B. G. 1, 5:

ad dicendum parati,

Cic. de Or. 1, 9, 38.—

With ab: ab omni re sumus paratiores, Planc. ap. Cic. Fam. 10, 8, 6: si paratior ab exercitu esses, Cael. ib. 8, 10.—

With in and abl., well versed, skilled, experienced in any thing:

Q. Scaevola in jure paratissimus,

Cic. Brut. 39, 145:

prompta et parata in agendo celeritas,

id. ib. 42, 154:

in rebus maritimis,

id. Imp. Pomp. 18, 55.—

With contra:

te contra fortunam paratum armatumque cognovi,

Cic. Fam. 5, 13, 1.—

Of mental preparation, prepared, ready, in a good or bad sense:

ut ad partes paratus veniat,

Varr. R. R. 2, 5, 1:

fabulam compositam Volsci belli, Hernicos ad partes paratos,

Liv. 3, 10, 10:

ad quam (causarum operam) ego numquam, nisi paratus et meditatus accedo,

Cic. Leg. 1, 4, 12:

homo ad omne facinus paratissimus,

id. Mil. 9, 25; id. Verr. 2, 2, 6, § 17; 2, 2, 15, § 37; id. Quint. 11, 39:

itane huc paratus advenis?

Ter. And. 5, 4, 6; cf.:

philosophi habent paratum quid de quāque re dicant,

Cic. de Or. 2, 36, 152.—Hence, adv.: părātē.