Перевод: с латинского на английский

с английского на латинский

prōdĭgus

  • 1 prodigus

    prōdĭgus, a, um, adj. [prodigo], wasteful, lavish, prodigal.
    I.
    Lit. (class.;

    syn.: largus, munificus): omnino duo sunt genera largorum, quorum alteri prodigi, alteri liberales. Prodigi, qui epulis et viscerationibus et gladiatorum muneribus, ludorum venationumque apparatu, pecunias profundunt in eas res, quarum memoriam aut levem aut nullam omnino sint relicturi,

    Cic. Off. 2, 16, 55:

    femina,

    Juv. 6, 362.—With gen.:

    peculii sui prodigus,

    Plaut. Most. 4, 1, 19:

    aeris,

    Hor. A. P. 164; Claud. IV. Cons. Hon. 500.— As subst.: prōdĭgus, i, m., a wasteful person, a spendthrift, prodigal:

    largitor et prodigus,

    Cic. Cat. 4, 5, 10:

    lege XII. tabularum prodigo interdicitur bonorum suorum administratio,

    Dig. 27, 10, 1 prooem.; Ulp. Reg. 12, 3; Gai. Inst. 1, 53 fin.:

    prodigus ad bonos mores reversus,

    Paul. Sent. 3, 4, a, 12.—
    B.
    Transf.
    1.
    Causing great expense, costly, expensive (post-Aug.):

    margaritae, prodiga res,

    Plin. 37, 2, 6, § 15.—
    2.
    Rich, abounding in any thing ( poet.); with gen.:

    locus prodigus herbae,

    Hor. Ep. 1, 7, 42.— Absol.:

    tellus,

    rich, fertile, Ov. M. 15, 81.—
    3.
    Abundant, great, strong (post-Aug.):

    odor,

    Plin. 13, 3, 5, § 25:

    alvus,

    great, stout, Aus. Idyll. 10, 104.—
    II.
    Trop., lavish, prodigal, profuse; with gen.:

    prodigus suae alienaeque et fortunae et pudicitiae,

    Vell. 2, 48, 3:

    arcanique Fides prodiga,

    Hor. C. 1, 18, 16:

    judicii sui,

    Gell. 11, 5, 4:

    animaeque magnae Prodigum Paulum,

    careless of life, Hor. C. 1, 12, 38; cf.:

    prodiga gens animae,

    Sil. 1, 225.—With in and acc.:

    libidines in cibos atque in Venerem prodigae,

    Gell. 19, 2, 3:

    sed finem impensae non servat prodiga Roma,

    Juv. 7, 138:

    prodiga corruptoris Improbitas,

    id. 10, 304: prodigis oculis intueri, with greedy eyes, with voluptuous glances, Auct. Quint. Decl. 292.—Hence, adv.: prōdĭgē, lavishly, extravagantly, prodigally (class.):

    prodige vivere,

    Cic. Phil. 11, 6, 13:

    uti aliquā re,

    Sen. Ep. 88, 30.

    Lewis & Short latin dictionary > prodigus

  • 2 prōdigus

        prōdigus adj.    [prod-+1 AG-], wasteful, lavish, prodigal (opp. liberalis): femina, Iu.: aeris, H.— As subst: largitor et prodigus, a spendthrift.— Rich, fertile: tellus, O.: locus herbae, H.—Fig., lavish, prodigal, profuse: corruptoris Improbitas, Iu.: arcani Fides, H.: animae Paulus, careless of life, H.
    * * *
    prodiga, prodigum ADJ
    wasteful, lavish, prodigal

    Latin-English dictionary > prōdigus

  • 3 prodigus

    rich, extravagant, abound in, profuse.

    Latin-English dictionary of medieval > prodigus

  • 4 contemptor (-temt-)

        contemptor (-temt-) ōris, m    [1 contemptus], he who disregards, a contemner, despiser: divōm, V.: superūm, O.: famae, L.: sui, regardless (with prodigus alieni), Ta.: ferri, O.: nostri, O.: lucis animus, careless of life, V.: animus, a disdainful spirit, S.

    Latin-English dictionary > contemptor (-temt-)

  • 5 ob-sum

        ob-sum obfuī    (offuī), obesse, to be against, be prejudicial to, hinder, hurt, injure: Pa. Quidquid est id... profuit. La. Immo obfuit, T.: eum, ne prodigus obsit, Dede neci, V.: id obesse huic? T.: obest Clodii mors Miloni: obsunt auctoribus artes, O.: quod mi obsit locutus, to my hurt, H.: nec obsit Agresti fano supposuisse pecus, O.: nihil obest dicere.

    Latin-English dictionary > ob-sum

  • 6 prōdigē

        prōdigē adv.    [prodigus], lavishly, extravagantly: vivere.

    Latin-English dictionary > prōdigē

  • 7 spargō

        spargō sī, sus, ere    [SPARC-], to strew, throw here and there, cast, hurl, throw about, scatter, sprinkle: semen: per humum, nova semina, dentes, O.: nummos populo de Rostris: flores, V.: rosas, H.: tela, hurl, V.— To bestrew, strew, scatter upon: humum foliis, V.: molā caput salsā, H.: umerum capillis, H.— To besprinkle, sprinkle, moisten, wet: saxa tabo, Enn. ap. C.: aram immolato agno, H.: anguis aureis maculis sparsus, flecked, L.: priscis sparsa tabellis Porticus Livia, O.: sparso ore, freckled, T.— To scatter, separate, disperse, divide, spread out: (aper) spargit canes, O.: sparsi per vias speculatores, L.: spargas tua prodigus, dissipate, H.—Fig., to distribute, spread abroad, spread, extend, disseminate: animos in corpora humana: nomen per urbīs Theseos, O.: vestigia fugae, Cu.: voces In volgum, V.—Esp., of speech, to intersperse, interpose: Sparge subinde (with direct quotation), keep interspersing, H.
    * * *
    spargere, sparsi, sparsus V
    scatter, strew, sprinkle; spot

    Latin-English dictionary > spargō

  • 8 benignus

    bĕnignus, a, um, adj. [as if benigenus, from bonus genus, anal. with malignus and privignus], of a good kind or nature, beneficent, kind.
    I.
    Of feeling or deportment towards others, kind, good, friendly, pleasing, favorable, benignant:

    nam generi lenonio, Numquam ullus deus tam benignus fuit qui fuerit propitius,

    Plaut. Pers. 4, 4, 34:

    benignus et lepidus et comis,

    Ter. Hec. 5, 3, 39:

    boni et benigni,

    id. Phorm. 5, 2, 2:

    comes, benigni, faciles, suaves homines esse dicuntur,

    Cic. Balb. 16, 36:

    Apelles in aemulis benignus,

    Plin. 35, 10, 36, § 88;

    id. praef. § 21: divi,

    Hor. C. 4, 2, 52:

    numen,

    id. ib. 4, 4, 74; cf. Plaut. Pers. 4, 4, 34 al.—
    B.
    Of things, friendly, favorable, pleasant, mild:

    animus,

    Ter. Hec. 3, 5, 22:

    oratio,

    Cic. Off. 2, 14, 48:

    sociorum comitas vultusque benigni,

    Liv. 9, 6, 8; 30, 14, 3; Hor. Ep. 1, 11, 20:

    verba,

    Prop. 1, 10, 24:

    benigniora verba,

    Liv. 21, 19, 11.—In the jurists, interpretatio, a mild, favorable interpretation (opp. dura, which follows the strictness of the letter; cf. Cic. Off. 1, 10, 31 sq.), Dig. 39, 5, 16:

    semper in dubiis benigniora praeferenda sunt,

    ib. 50, 17, 56:

    benignior sententia,

    ib. 37, 6, 8.—
    C.
    Poet., = faustus, lucky, propitious, favorable:

    dies,

    Stat. S. 5, 1, 108:

    nox,

    id. Th. 10, 216.—
    II.
    More freq. of action, beneficent, obliging, that gives or imparts freely, liberal, bounteous, etc.:

    erga te benignus fui, atque opera mea Haec tibi sunt servata,

    Plaut. Rud. 5, 3, 33; id. Trin. 3, 3, 12; 2, 4, 58:

    fortuna... Nunc mihi, nunc alii benigna,

    Hor. C. 3, 29, 52:

    qui benigniores volunt esse, quam res patitur, peccant,

    Cic. Off. 1, 14, 44:

    qui liberalis benignusque dicitur,

    id. Leg. 1, 18, 48:

    facilius in timore benigni quam in victoriā grati reperiuntur,

    id. ad Brut. 1, 15, 8.— Poet., with gen.:

    vini somnique benignus,

    a hard drinker and a lover of sleep, Hor. S. 2, 3, 3.—Opp. to bonae frugi = prodigus, prodigal, lavish:

    est benignus potius quam bonae frugi,

    Plaut. Truc. 1, 1, 20.—
    B.
    Of things (mostly poet. or in post-Aug. prose; cf. malignus), yielding liberally, abundant, fruitful, fertile, copious, rich: et magnas messes terra benigna daret, Tib [p. 233] 3, 3, 6:

    ager,

    Ov. Am. 1, 10, 56:

    tellus,

    Plin. 18, 1, 1, § 1:

    vepres,

    Hor. Ep. 1, 16, 8:

    cornu,

    id. C. 1, 17, 15:

    egens benignae Tantalus semper dapis,

    id. Epod. 17, 66:

    ingenī Benigna vena est,

    id. C. 2, 18, 10:

    praeda,

    Ov. F. 5, 174:

    benigna materia gratias agendi Romanis,

    Liv. 42, 38, 6: quem (ordinem) persequi longa est magis quam benigna materia, fruitful, or suitable for exhibition, Mel. prooem. § 1;

    so Seneca: primus liber.. benigniorem habuit materiem,

    Sen. Ira, 2, 1, 1:

    ipse materiā risūs benignissima,

    id. Const. 18, 1 (cf. also in Gr. aphthonos):

    aestivam sermone benigno tendere noctem,

    Hor. Ep. 1, 5, 11 (sermone multo et liberali et largo, Lamb.):

    benignissimum inventum, i. e. beneficentissimum,

    Plin. 35, 2, 2, § 11. —Hence, adv.: bĕnignē (ante-class. collat. form bĕnignĭter).
    1.
    In a friendly manner, kindly, benevolently, courteously, benignly:

    benigne et amice facere,

    Plaut. Cist. 1, 1, 109:

    me benignius Omnes salutant quam salutabant prius,

    id. Aul. 1, 2, 36:

    ecquid ego possiem Blande dicere aut benigne facere,

    Ter. Ad. 5, 4, 24:

    viam monstrare,

    courteously, politely, Cic. Balb. 16, 36:

    salutare,

    id. Phil. 13, 2, 4:

    audire,

    id. Clu. 3, 8:

    polliceri,

    id. Fam. 4, 13, 3:

    servire alicui,

    Cat. 76, 3:

    respondere,

    Sall. J. 11, 1; Liv. 27, 4, 7:

    milites adpellare,

    Sall. J. 96, 2:

    habere,

    id. ib. 113, 2:

    alloqui,

    Liv. 1, 28, 1:

    audire aliquem,

    id. 1, 9, 4:

    excipere aliquem,

    id. 2, 35, 6; 21, 19, 7; Tac. A. 1, 57:

    arma capere,

    readily, willingly, Liv. 3, 26, 1:

    audire,

    Suet. Aug. 89.—In the ante-class. form benigniter, Titin. ap. Non. p. 510, 13, and Prisc. p 1010 P.—
    b.
    Mildly, indulgently (in jurid. Lat.):

    in poenalibus causis benignius interpretandum est,

    Dig. 50, 17, 155; ib. 44, 7, 1, § 13:

    benignissime rescripserunt,

    ib. 37, 14, 4.—
    c.
    Benigne dicis, or absol. benigne, used in colloquial lang. in thanking one for something, both when it is taken and when it is refused (the latter a courtly formula like the Gr. ainô se, zêlô se, kalôs, kallista; cf. recte), you are very kind, I thank you very much, am under great obligation; no, I thank you.
    (α).
    In receiving: As. Peregre cum advenis, cena detur. Di. Benigne dicis, Plaut. Truc. 1, 2, 27; Ter. Phorm. 5, 9, 62.—
    (β).
    In declining:

    frumentum, inquit, me abs te emere oportet. Optime. Modium denario. Benigne ac liberaliter: nam ego ternis HS non possum vendere, etc.,

    Cic. Verr. 2, 3, 85, § 196:

    dic Ad cenam veniat.. Benigne Respondet. Neget ille mihi? etc.,

    Hor. Ep. 1, 7, 62; id. ib. 1, 7, 16 Schmid.—
    2.
    Abundantly, liberally, freely, generously:

    pecuniam praebere,

    Plaut. Curc. 4, 2, 37; id. Aul. 4, 4, 20; Ter. Hec. 5, 2, 1; Cic. Off. 2, 15, 52 and 53; Sall. J. 68, 3; Liv. 9, 31, 5; 9, 32. 2:

    benignius Deprome quadrimum,

    Hor. C. 1, 9, 6:

    paulo benignius ipsum Te tractare voles,

    id. Ep. 1, 17, 11. —
    b.
    Benigne facere alicui = bene facere, to do a favor, to show favor, Ter. Ad. 5, 4, 24 Ruhnk.; Cat. 73, 3:

    qui plurimis in istā provinciā benigne fecisti,

    Cic. Fam. 13, 67, 1; id. Off. 1, 14, 42; id. Inv. 1, 55, 109; Liv. 4, 14, 5; 28, 39, 18; Gell. 17, 5, 10 al.; cf. Rutil. Lup. p. 127 Ruhnk. (175 Frotscher).

    Lewis & Short latin dictionary > benignus

  • 9 contemptor

    contemptor ( - temt-), ōris, m. [id.], he who puts small value upon or makes light of a thing, a contemner, despiser (freq. after the Aug. per.;

    not in Cic. or Hor.): divum Mezentius,

    Verg. A. 7, 648; cf.

    superūm,

    Ov. M. 3, 514:

    magni Olympi cum dis,

    id. ib. 13, 761: religionum, * Suet. Ner. 56:

    gratiae, divitiarum (Cato),

    Liv. 39, 40, 10:

    famae,

    id. 44, 22, 7:

    suae infamiae,

    Tac. A. 6, 38:

    opum,

    id. H. 4, 5; cf.

    sui (opp. prodigus alieni),

    id. G. 31:

    Amulius aequi,

    Ov. F. 3, 49:

    ferri, nullo forabilis ictu,

    id. M. 12, 170; cf.:

    vulnerum leones,

    Plin. 8, 16, 18, § 46:

    nostri,

    Ov. M. 11, 7; 9, 240: (Cicero) minime sui contemptor, * Quint. 12, 1, 20 (cf. contemno, II.).—
    II.
    Of abstract subjects:

    lucis animus,

    Verg. A. 9, 205; cf.:

    ambitionis animus,

    Plin. Pan. 55, 9; and absol. as adj.: cui inerat contemptor animus et superbia, a proud, disdainful spirit, * Sall. J. 64, 1.

    Lewis & Short latin dictionary > contemptor

  • 10 contemtor

    contemptor ( - temt-), ōris, m. [id.], he who puts small value upon or makes light of a thing, a contemner, despiser (freq. after the Aug. per.;

    not in Cic. or Hor.): divum Mezentius,

    Verg. A. 7, 648; cf.

    superūm,

    Ov. M. 3, 514:

    magni Olympi cum dis,

    id. ib. 13, 761: religionum, * Suet. Ner. 56:

    gratiae, divitiarum (Cato),

    Liv. 39, 40, 10:

    famae,

    id. 44, 22, 7:

    suae infamiae,

    Tac. A. 6, 38:

    opum,

    id. H. 4, 5; cf.

    sui (opp. prodigus alieni),

    id. G. 31:

    Amulius aequi,

    Ov. F. 3, 49:

    ferri, nullo forabilis ictu,

    id. M. 12, 170; cf.:

    vulnerum leones,

    Plin. 8, 16, 18, § 46:

    nostri,

    Ov. M. 11, 7; 9, 240: (Cicero) minime sui contemptor, * Quint. 12, 1, 20 (cf. contemno, II.).—
    II.
    Of abstract subjects:

    lucis animus,

    Verg. A. 9, 205; cf.:

    ambitionis animus,

    Plin. Pan. 55, 9; and absol. as adj.: cui inerat contemptor animus et superbia, a proud, disdainful spirit, * Sall. J. 64, 1.

    Lewis & Short latin dictionary > contemtor

  • 11 culpanda

    culpo, āvi, ātum, 1, v. a. [culpa].
    I.
    To reproach or blame a person or thing as wrong or faulty, to censure, reprove, disapprove, condemn (syn.: reprehendo, vitupero; opp. laudo, probo, etc.; rare; mostly post-Aug.; never in the Cic. per.).
    a.
    With personal objects:

    quos modo culpavi,

    Ov. M. 10, 581:

    illum,

    Quint. 8, 4, 23:

    alium,

    id. 4, 2, 26: Neronem, Suet. Vit. Pers. — Pass.:

    laudatur (prodigus) ab his, culpatur ab illis,

    Hor. S. 1, 2, 11; 1, 4, 25; id. C. 4, 5, 20; Quint. 3, 6, 60:

    cum ob id culparetur,

    Suet. Caes. 72:

    sola est, in quā merito culpetur, pecuniae cupiditas,

    id. Vesp. 16 init.:

    num culpandus est qui coepit?

    Plin. Ep. 7, 17, 4; 9, 19, 8.—
    b.
    With things as objects:

    hoc (opp. laudare),

    Plaut. Bacch. 3, 2, 13:

    quod,

    Ter. Eun. 2, 3, 96:

    faciem deae,

    Ov. M. 11, 322:

    versus duros (with reprehendere inertes),

    Hor. A. P. 446:

    statuas,

    Mart. 9, 60, 12:

    modum praemii poenaeve,

    Quint. 2, 4, 38:

    factum ipsum,

    Plin. Ep. 1, 8, 15:

    plura culpanda sunt quam laudanda,

    id. ib. 5, 8, 13.—
    c.
    Absol.:

    culpetne probetne,

    Ov. M. 3, 256; 9, 524; Hor. S. 1, 4, 82.— Hence, subst.: culpanda, ōrum, n., things deserving censure:

    et probandorum et culpandorum ex iis confirmatio eosdem gradus habet,

    Quint. 5, 11, 7.—
    II.
    Culpare aliquid, to declare something as a crime, to impute a fault to, to complain of, find fault with:

    arbore nunc aquas Culpante, etc.,

    Hor. C. 3, 1, 31; cf.:

    agrorum infecunditatem,

    Col. 1, prooem. §

    1: culpantur frustra calami,

    Hor. S. 2, 3, 7.—Hence, culpā-tus, a, um, P. a.
    A.
    Worthy of reproach, blamable:

    Paris,

    Verg. A. 2, 602:

    culpatius esse arbitror,

    Gell. 11, 7, 1.—
    B.
    Corrupted, spoiled:

    vinum,

    Macr. S. 7, 6.

    Lewis & Short latin dictionary > culpanda

  • 12 culpo

    culpo, āvi, ātum, 1, v. a. [culpa].
    I.
    To reproach or blame a person or thing as wrong or faulty, to censure, reprove, disapprove, condemn (syn.: reprehendo, vitupero; opp. laudo, probo, etc.; rare; mostly post-Aug.; never in the Cic. per.).
    a.
    With personal objects:

    quos modo culpavi,

    Ov. M. 10, 581:

    illum,

    Quint. 8, 4, 23:

    alium,

    id. 4, 2, 26: Neronem, Suet. Vit. Pers. — Pass.:

    laudatur (prodigus) ab his, culpatur ab illis,

    Hor. S. 1, 2, 11; 1, 4, 25; id. C. 4, 5, 20; Quint. 3, 6, 60:

    cum ob id culparetur,

    Suet. Caes. 72:

    sola est, in quā merito culpetur, pecuniae cupiditas,

    id. Vesp. 16 init.:

    num culpandus est qui coepit?

    Plin. Ep. 7, 17, 4; 9, 19, 8.—
    b.
    With things as objects:

    hoc (opp. laudare),

    Plaut. Bacch. 3, 2, 13:

    quod,

    Ter. Eun. 2, 3, 96:

    faciem deae,

    Ov. M. 11, 322:

    versus duros (with reprehendere inertes),

    Hor. A. P. 446:

    statuas,

    Mart. 9, 60, 12:

    modum praemii poenaeve,

    Quint. 2, 4, 38:

    factum ipsum,

    Plin. Ep. 1, 8, 15:

    plura culpanda sunt quam laudanda,

    id. ib. 5, 8, 13.—
    c.
    Absol.:

    culpetne probetne,

    Ov. M. 3, 256; 9, 524; Hor. S. 1, 4, 82.— Hence, subst.: culpanda, ōrum, n., things deserving censure:

    et probandorum et culpandorum ex iis confirmatio eosdem gradus habet,

    Quint. 5, 11, 7.—
    II.
    Culpare aliquid, to declare something as a crime, to impute a fault to, to complain of, find fault with:

    arbore nunc aquas Culpante, etc.,

    Hor. C. 3, 1, 31; cf.:

    agrorum infecunditatem,

    Col. 1, prooem. §

    1: culpantur frustra calami,

    Hor. S. 2, 3, 7.—Hence, culpā-tus, a, um, P. a.
    A.
    Worthy of reproach, blamable:

    Paris,

    Verg. A. 2, 602:

    culpatius esse arbitror,

    Gell. 11, 7, 1.—
    B.
    Corrupted, spoiled:

    vinum,

    Macr. S. 7, 6.

    Lewis & Short latin dictionary > culpo

  • 13 derivatio

    dērīvātĭo, ōnis, f. [derivo], a leading off, turning off, turning away.
    I.
    Lit.: derivationes fluminum, * Cic. Off. 2, 4, 14:

    sollemnis (sc. lacus Albani),

    Liv. 5, 15 (cf. shortly before, priusquam ex lacu Albano aqua emissa foret).—
    II.
    Trop.
    A.
    In gen.:

    dictum aliquod in aliquem usum tuum opportuna derivatione convertere,

    Macr. S. 6, 1.—
    B.
    Esp.
    1.
    In grammat. lang., derivation, etymology of words, Plin. ap. Serv. Aen. 9, 706; Dig. 50, 16, 57; Charis. p. 73 P. et saep.—
    2.
    In rhetor.
    (α).
    An exchanging of one word for another of like meaning, to soften the expression (as fortis for temerarius, liberalis for prodigus, etc.), Quint. 3, 7, 25.—
    (β).
    As rhet. fig. = parêgmenon, the development of a preceding statement or conception into a new thought, Jul. Ruf. Schem. Lex. § 14.

    Lewis & Short latin dictionary > derivatio

  • 14 diligo

    dī-lĭgo, lexi, lectum, 3, v. a. [2. lego]. Prop., to distinguish one by selecting him from others; hence, in gen., to value or esteem highly, to love (v. amo init., and cf. faveo, studeo, foveo, cupio; very freq. and class.).
    I.
    Prop.:

    nihil est enim virtute amabilius, nihil quod magis alliciat ad diligendum: quippe cum propter virtutem et probitatem etiam eos, quos numquam vidimus, quodam modo diligamus,

    Cic. Lael. 8, 28; cf. id. ib. 9, 29 sq.; 14, 50; id. Rep. 1, 10 fin.; 1, 12 et saep. (cf. also the passages with diligo which are cited under amo, 1. and 1. colo, II. 2. b.); Caes. B. G. 6, 19 fin.; id. B. C. 1, 61, 3; Suet. Caes. 67; Verg. A. 9, 430; Hor. C. 2, 20, 7 et saep.:

    satin habes, si feminarum nulla'st, quam aeque diligam?

    Plaut. Am. 1, 3, 11; cf. id. ib. 3, 3, 18; Verg. A. 1, 344; Hor. C. 2, 5, 17; Suet. Caes. 50; 52; id. Aug. 62 al.:

    te in germani fratris dilexi loco,

    Ter. And. 1, 5, 57; cf. Verg. A. 4, 31; Suet. Calig. 24 al.: quem di diligunt, whom the gods favor, denoting a fortunate person, Plaut. Bacch. 4, 7, 18; Ter. And. 5, 6, 9; id. Phorm. 5, 6, 14. —Prov.:

    diligitur nemo, nisi cui fortuna secunda est,

    Ov. P. 2, 3, 23.
    II.
    Transf.
    A.
    Of inanimate objects:

    fidem est complexus, observantiamque dilexit,

    Cic. Balb. 28; cf.:

    Caesaris consilia in re publica,

    id. Prov. Cons. 10 fin.:

    benevolentiam, diligentiam, prudentiam mirifice,

    id. Att. 12, 34 fin.:

    aviae memoriam,

    Suet. Vesp. 2:

    auream mediocritatem,

    Hor. C. 2, 10, 6:

    Cypron,

    id. ib. 1, 30, 2 et saep. —
    B.
    Very rarely, of inanimate subjects, to love, choose, affect:

    montes amant cedrus, larix, etc.... montes et valles diligit abies,

    Plin. 16, 18, 30, § 73 sq. —
    * C.
    With inf. for amare, to do willingly or habitually, to be fond of doing:

    pira nasci tali solo maxime diligunt,

    Pall. Febr. 25, 1.—Hence,
    1.
    dī-lĭgens, entis, P. a., prop. esteeming, loving; hence, in respect to an inanimate object, careful, assiduous, attentive, diligent, accurate with regard to it, opp. negligens (very freq. and class.).
    A.
    In gen.
    (α).
    With praepp.:

    qui in re adventitia atque hereditaria tam diligens, tam attentus esset,

    Cic. Verr. 2, 1, 48; so, in rebus omnibus, id. Lael. 17, 62:

    in exquirendis temporibus,

    id. Rep. 2, 14 fin.:

    in ostentis animadvertendis,

    id. Div. 1, 42 fin.:

    in compositione,

    id. Quint. 10, 1, 79:

    in philosophia,

    id. ib. 129:

    in eloquendo,

    id. ib. 63:

    in symmetria,

    Plin. 34, 8, 19, § 58 al.:

    ad custodiendum aliquem diligentissimus,

    Cic. Cat. 1, 8, 19; so,

    ad reportandum,

    id. Verr. 2, 4, 3, § 6:

    ad cetera,

    Quint. 1, 1, 7:

    diligentes circa hoc,

    Plin. 31, 5, 30, § 56:

    circa aerarium,

    Eutr. 8, 7.—
    (β).
    With gen.:

    omnis officii diligentissimus,

    Cic. Cael. 30, 73:

    veritatis,

    Nep. Epam. 3:

    imperii,

    id. Con. 1, 2:

    disciplinae,

    Vell. 1, 6; cf.:

    litterarum veterum,

    Gell. 4, 11, 4:

    compositionis,

    Quint. 9, 4, 77:

    aliarum rerum quae vitam instruunt,

    Sen. Vit. Beat. 3, 3:

    temperamenti,

    Plin. Pan. 79, 5:

    naturae,

    attentively investigating it, Plin. 13, 4, 7, § 31; so,

    medicinae,

    id. 32, 3, 13, § 26 et saep.—
    * (γ).
    With dat.:

    Corinthios video publicis equis assignandis et alendis, orborum et viduarum tributis fuisse quondam diligentes,

    Cic. Rep. 2, 20, 32.—
    (δ).
    Absol.:

    experientissimus ac diligentissimus orator,

    Cic. Verr. 2, 3, 21: pro cauto ac diligente, Caes. Fragm. ap. Charis. p. 101 P.;

    for which: ut a diligenti curiosus distat,

    Quint. 8, 3, 55; cf. id. 1, 4, 24; 2, 15, 10 et saep.—
    B.
    Transf., of inanimate subjects:

    assidua ac diligens scriptura,

    Cic. de Or. 1, 33, 150; cf.:

    diligentior notitia,

    Plin. 6, 22, 24, § 84:

    stilus,

    Tac. Or. 39:

    remedia,

    Sen. Ep. 95; Plin. 3, 5, 6, § 45; Vell. 1, 4.—
    C.
    In partic., with reference to domestic affairs, frugal, thrifty, economical (cf. its opp. negligens = prodigus, and Ruhnk. Rutil. Lup. p. 95, a, ed. Frotsch.):

    homo frugi ac diligens, qui sua servare vellet,

    Cic. Verr. 2, 4, 18; Plin. Ep. 2, 6, 1; cf.

    opp. negligens,

    ib. 4, 13, 8;

    and c. c. parcus and opp. luxuriosus,

    Auct. Her. 4, 34:

    cum te pro illiberali diligentem (appelles),

    Quint. 9, 3, 65:

    ex re familiari, cujus diligentissimus erat,

    Suet. Gramm. 23.—Hence, dīlĭgenter, adv. (acc. to II. A.), carefully, attentively, diligently:

    accurate agatur, docte et diligenter,

    Plaut. Capt. 2, 1, 30; id. Men. 5, 6, 3; Ter. Eun. 2, 1, 1; 2, 3, 47 al.; Cic. Phil. 1, 15 fin.; id. Fam. 6, 5; id. Att. 16, 16 A. fin.; Caes. B. G. 2, 5 al.— Comp., Cic. Rep. 1, 22; id. Brut. 22, 86; Caes. B. G. 3, 16 fin.; id. B. C. 3, 8, 4; Vulg. Act. 22, 30 al.— Sup., Cic. Lael. 2, 7; id. Rep. 2, 3; Caes. B. G. 2, 28 fin.; id. B. C. 3, 81 al.—
    2.
    dīlectus, a, um, P. a., loved, beloved, dear (rare).—With dat.:

    pueri dilecti Superis,

    Ov. M. 10, 153; so id. ib. 5, 395; 8, 758.—In sup., Stat. Th. 8, 99; Vulg. Heb. 6, 9.— Absol.:

    luce mihi carior dilectior fili,

    Macr. Somn. Scip. 2, 1 init.; Claud. Rapt. Pros. 3, 74 al.— Subst.: dīlectus, i, m., = ho erômenos, a favorite, Suet. Aug. 98.

    Lewis & Short latin dictionary > diligo

  • 15 obsum

    ob-sum, obfui or offui, obesse (old form of fut. obescet, oberit vel aderit, Paul. ex Fest. p. 188 Müll.), v. n., to be against, be prejudicial to; to hinder, hurt, injure; opp. to prodesse (cf.: officio, noceo, injuriam facio; class.): Ty. Nunc falsa prosunt. Heg. At tibi oberunt, Plaut. Capt. 3, 5, 48; Ter. Hec. 3, 5, 13; cf.: men obesse, illos prodesse, Enn. ap. Cic. Div. 1, 31, 66 (Trag. v. 84 Vahl.); and:

    qui (pudor) non modo non obesset ejus orationi, sed etiam probitatis commendatione prodesset,

    Cic. de Or. 1, 26, 122: subicimus id. quod nobis adjumento futurum sit, aut offuturum illis e contrario. Auct. Her. 4, 23, 33:

    obsunt auctoribus artes,

    Ov. M. 7, 562:

    ne prodigus obsit,

    Verg. G. 4, 89.—With a subject-clause:

    nec, dum degrandinat, obsit Agresti fano supposuisse pecus,

    Ov. F. 4, 755:

    nihil obest dicere,

    Cic. Fam. 9, 13, 4.

    Lewis & Short latin dictionary > obsum

  • 16 polluceo

    pollūcĕo, xi, ctum, 2, v. a. [old prep. port = Gr. proti, pros, and liceor; root licof linquo; Gr. leipô; cf. licet].
    I.
    Lit., in relig. lang., to place upon the altar as a sacrifice to the deity, to offer, offer up:

    Jovi dapali culignam vini quantumvis polluceto... cum pollucere oportebit, sic facies, etc.,

    Cato, R. R. 132: polluxi tibi iam publicando epulo Herculis decumas, Naev. ap. Prisc. p. 874 P. (Com. Rel. p. 9 Rib.):

    decumam partem Herculi,

    Plaut. Stich. 1, 3, 80: pisces, Cass. Hem. ap. Plin. 32, 2, 10, § 20:

    pollucere merces (quas cuivis deo) liceat, sunt far, polenta, vinum, panis fermentalis, ficus passa, suilla, bubula, agnina, casei, ovilla, alica, sesama et oleum, pisces quibus est squama praeter scarum: Herculi autem omnia esculenta, potulenta,

    Fest. p. 253 Müll.—
    II.
    Transf.
    A.
    To serve up as a dish: non ego sum pollucta pago, I am no dish for the village (like the Engl. saying, I am meat for your master), Plaut. Rud. 2, 4, 11.—
    B.
    To entertain, to treal with a thing (ante- and post-class.).
    * 1.
    Lit., jocosely:

    polluctus virgis servus,

    Plaut. Curc. 1, 3, 37.—
    * 2.
    Trop., to cause to share in or partake of, Arn. 5, 164.—Hence,
    A.
    pol-luctum, i, n., the thing offered, an offering; also, a sacrificial banquet:

    polluctum quod a porricendo est fictum. Cum enim ex mercibus libamenta porrecta sunt Herculi in aram, tum polluctum est,

    Varr. L. L. 6, § 54 Müll.: ad polluctum emere, Cass. Hem. ap. Plin. 32, 2, 10, § 20:

    polluctum Herculis,

    Macr. S. 2, 12 fin.; Plaut. Rud. 5, 3, 63.—
    B.
    polluctē, adv., with rich offerings, sumptuously, magnificently: pollucte prodigus, Plaut. Fragm. ap. Fest. s. v. prodegeris, p. 229 Müll. (dub.).

    Lewis & Short latin dictionary > polluceo

  • 17 polluctum

    pollūcĕo, xi, ctum, 2, v. a. [old prep. port = Gr. proti, pros, and liceor; root licof linquo; Gr. leipô; cf. licet].
    I.
    Lit., in relig. lang., to place upon the altar as a sacrifice to the deity, to offer, offer up:

    Jovi dapali culignam vini quantumvis polluceto... cum pollucere oportebit, sic facies, etc.,

    Cato, R. R. 132: polluxi tibi iam publicando epulo Herculis decumas, Naev. ap. Prisc. p. 874 P. (Com. Rel. p. 9 Rib.):

    decumam partem Herculi,

    Plaut. Stich. 1, 3, 80: pisces, Cass. Hem. ap. Plin. 32, 2, 10, § 20:

    pollucere merces (quas cuivis deo) liceat, sunt far, polenta, vinum, panis fermentalis, ficus passa, suilla, bubula, agnina, casei, ovilla, alica, sesama et oleum, pisces quibus est squama praeter scarum: Herculi autem omnia esculenta, potulenta,

    Fest. p. 253 Müll.—
    II.
    Transf.
    A.
    To serve up as a dish: non ego sum pollucta pago, I am no dish for the village (like the Engl. saying, I am meat for your master), Plaut. Rud. 2, 4, 11.—
    B.
    To entertain, to treal with a thing (ante- and post-class.).
    * 1.
    Lit., jocosely:

    polluctus virgis servus,

    Plaut. Curc. 1, 3, 37.—
    * 2.
    Trop., to cause to share in or partake of, Arn. 5, 164.—Hence,
    A.
    pol-luctum, i, n., the thing offered, an offering; also, a sacrificial banquet:

    polluctum quod a porricendo est fictum. Cum enim ex mercibus libamenta porrecta sunt Herculi in aram, tum polluctum est,

    Varr. L. L. 6, § 54 Müll.: ad polluctum emere, Cass. Hem. ap. Plin. 32, 2, 10, § 20:

    polluctum Herculis,

    Macr. S. 2, 12 fin.; Plaut. Rud. 5, 3, 63.—
    B.
    polluctē, adv., with rich offerings, sumptuously, magnificently: pollucte prodigus, Plaut. Fragm. ap. Fest. s. v. prodegeris, p. 229 Müll. (dub.).

    Lewis & Short latin dictionary > polluctum

  • 18 prodigalitas

    prōdĭgālĭtas, ātis, f. [prodigus], wastefulness, prodigality (very rare): summa, Auct. Decl. ap. Cat. 9.

    Lewis & Short latin dictionary > prodigalitas

  • 19 prodige

    prōdĭgē, adv., v. prodigus fin.

    Lewis & Short latin dictionary > prodige

  • 20 prodigitas

    prōdĭgĭtas, ātis, f. [prodigus], extravagance, prodigality, Lucil ap. Non. 159, 31.

    Lewis & Short latin dictionary > prodigitas

См. также в других словарях:

  • Prodĭgus — (lat.), Verschwender; im rechtlichen Sinne eine Person, welcher durch ein obrigkeitliches Decret die Verwaltung u. Verfügung über ihr Vermögen wegen Verschwendung entzogen ist. Durch ein solches Decret (Prodigalitätserklärung) wird der… …   Pierer's Universal-Lexikon

  • Prodĭgus — (lat.), Verschwender …   Meyers Großes Konversations-Lexikon

  • Prodigus — Prodigus, lat., in der Rechtssprache Verschwender, der unter Vormundschaft gehört. Prodigalität, Verschwendung …   Herders Conversations-Lexikon

  • prodigus — pròdigus m DEFINICIJA onaj koji mnogo troši, rasipa, razbacuje (novac, imovinu); rasipnik, rastrošnik ETIMOLOGIJA lat …   Hrvatski jezični portal

  • prodigus — ˈprädə̇gəs noun ( es) Etymology: Latin, from prodigus, adjective, prodigal more at prodigal Roman law : prodigal 2 …   Useful english dictionary

  • prodigus — prod·i·gus …   English syllables

  • prodigus — /prodagas/ In Roman law, a prodigal; a spendthrift; a person whose extravagant habits manifested an inability to administer his own affairs, and for whom a guardian might therefore be appointed …   Black's law dictionary

  • prodigus — (Roman law.) A prodigal; a spendthrift; an extravagant person …   Ballentine's law dictionary

  • РАСТОЧИТЕЛЬ (МОТ) — •Prodĭgus, который за неумеренные траты или дурное управление имуществом, по определению XII таблиц, мог быть обвиняем родственниками перед претором, после чего он должен был отказаться от распоряжения своим имуществом (bonis interdicere,… …   Реальный словарь классических древностей

  • Расточитель —    • Prodĭgus,          который за неумеренные траты или дурное управление имуществом, по определению XII таблиц, мог быть обвиняем родственниками перед претором, после чего он должен был отказаться от распоряжения своим имуществом (bonis… …   Реальный словарь классических древностей

  • prodigue — [ prɔdig ] adj. et n. • 1265; lat. prodigus 1 ♦ Qui fait des dépenses excessives; qui dilapide son bien. ⇒ dépensier; prodigalité. « L héritier prodigue paye de superbes funérailles, et dévore le reste » (La Bruyère). Il se montre prodigue avec… …   Encyclopédie Universelle

Поделиться ссылкой на выделенное

Прямая ссылка:
Нажмите правой клавишей мыши и выберите «Копировать ссылку»