Перевод: с латинского на английский

с английского на латинский

oracle

  • 81 delibero

    dē-lībĕro, āvi, ātum, 1, v. a. [de and libro, libra; cf. Paul. ex Fest. p. 74, 1 Müll.: deliberare a libella, qua quid perpenditur dictum], to weigh well in one's mind, to consider maturely, deliberate respecting a thing; to take counsel, consult, advise upon (freq. and class.; for syn. cf. cogito, agito, volvo, reputo, perpendo, meditor, commentor, consulo).
    I.
    Prop.
    A.
    In gen.:

    re deliberata, post diem tertium ad Caesarem reversuros,

    Caes. B. G. 4, 9; so,

    re deliberata,

    id. B. C. 1, 10:

    delibera hoc, dum ego redeo,

    Ter. Ad. 2, 1, 42:

    de summa rerum deliberare,

    Caes. B. C. 2, 30:

    de geographia etiam atque etiam,

    Cic. Att. 2, 7:

    de necanda filia,

    Suet. Aug. 65:

    de singulis articulis temporum,

    id. Claud. 4 al.:

    deliberare Velitne an non,

    Ter. Hec. 3, 5, 58:

    utrum... an (with concoquere),

    Cic. Rosc. Com. 15, 45:

    an recipiat,

    Quint. 7, 1, 24; cf.:

    quando incipiendum sit,

    id. 12, 6, 3:

    ego amplius deliberandum censeo,

    Ter. Ph. 2, 4, 17; so absol., Caes. B. G. 1, 7 fin.; Cic. Off. 1, 3, 9; Quint. 3, 8, 35 sq.; Vulg. 2 Reg. 21, 13 al.:

    cum aliquo de salute fortunisque alicujus,

    Cic. Att. 11, 3; Liv. 32, 34; cf.:

    cum judicibus quasi deliberamus,

    Quint. 9, 2, 21:

    cum cupiditate id est cum animi levissima parte deliberat,

    takes counsel of, Cic. Fin. 2, 34, 115:

    cum materia,

    Quint. 3, 7, 16:

    cum causis,

    id. 7, 10, 10:

    cum re praesenti,

    id. 9, 4, 117.— Pass. impers.:

    deliberatur de Avarico in communi concilio, incendi placeret an defendi,

    Caes. B. G. 7, 15, 3:

    ut utri potissimum consulendum sit deliberetur,

    Cic. Inv. 2, 58, 174 al. — Prov.:

    deliberando saepe perit occasio,

    Pub. Syr. 140 (Rib.):

    deliberandum est saepe, statuendum est semel,

    id. 132.—
    B.
    In partic.
    1.
    (Like consulo, no. I. B. 1.) To consult an oracle (only in Nepos):

    ex his delecti Delphos deliberatum missi sunt... his consulentibus, etc.,

    Nep. Milt. 1, 2:

    so with consulere,

    id. Them. 2, 6.—
    2.
    Pass. impers.: deliberari, to be maturely discussed, hence to be in doubt, usually with potest, non potest, etc.:

    ex eo deliberari poterit, ducenda necne alvus sit,

    Cels. 3, 13, § 12:

    neque maneatis aut abeatis deliberari potest,

    i. e. you must certainly go away, Liv. 7, 35, 8:

    M. Aemilius, qui pejor an ignavior sit, deliberari non potest,

    Sall. Hist. Fr. 1, 48, 3. Cf.: nemo deliberat, no one doubts, etc., Min. Fel. 35, 4. —
    II.
    Meton. (causa pro effectu), to resolve, determine, after deliberation (rare in the verb. finit.; usually in the part. perf., with inf. or acc. and inf.):

    quod iste certe statuerat ac deliberaverat non adesse,

    Cic. Verr. 2, 1, 1: (Cleopatra) deliberata morte ferocior, * Hor. Od. 1, 37, 29: certum ac deliberatum est me illis obsequi, Turpil. ap. Non. 282, 11, and 429, 21;

    so with certum,

    Cic. Rosc. Am. 11, 31:

    cum mihi deliberatum et constitutum sit ita gerere consulatum, etc.,

    id. Agr. 1, 8, 25:

    sic habuisti statutum cum animo ac deliberatum, omnes judices reicere,

    id. Verr. 2, 3, 41: deliberatum est non tacere amplius, Afran. ap. Interpr. Verg. A. 10, 564.—Hence, dēlībĕrātus, a, um, P. a., resolved upon, determined, certain (rare):

    neque illi quicquam deliberatius fuit quam me... evertere,

    Cic. Fam. 5, 2, 8:

    instructius deliberatiusque,

    Gell. 1, 13, 9.

    Lewis & Short latin dictionary > delibero

  • 82 Delos

    Dēlos, i, f., Dêlos, a small island in the Aegean Sea, one of the Cyclades, the birthplace of Apollo and Diana, now Dili, Mela, 2, 7, 11; Plin. 2, 87, 89, § 202; 4, 12, 22, § 66; Cic. de Imp. Pomp. 18, 55; Macr. S. 1, 17; Serv. Verg. A. 3, 73; Cic. Verr. 2, 4, 32; Verg. G. 3, 6; Ov. M. 6, 191; 333 et saep.— Acc.:

    Delum,

    Cic. Verr. 1, 1, 17 and 18 (repeatedly); Verg. A. 4, 144 al.:

    Delon,

    Prop. 4 (5), 6, 27; Ov. M. 3, 597; Stat. Th. 7, 182; Mela, 3, 5, 2 al. —
    II.
    Derivv.
    A.
    Dēlĭus, a, um, adj., of Delos, Delian:

    tellus,

    i. e. Delos, Ov. Pont. 4, 14, 57:

    Apollo,

    Cic. Verr. 2, 1, 18; Verg. A. 3, 162; Hor. Od. 3, 4, 64;

    the same also vates,

    Verg. A. 6, 12; and absol.: Delius, Ov. M. 1, 454; 5, 329; 6, 250; Tib. 3, 4, 79; 3, 6, 8 al.; cf.

    also, folia,

    i. e. of the laurel, Hor. Od. 4, 3, 6:

    antra,

    i. e. the oracle, Stat. S. 5, 3, 4:

    furta,

    i. e. the secret loves of Apollo, id. Th. 1, 573;

    Delia dea,

    i. e. Diana, Hor. Od. 4, 6, 33; also absol.: Dēlĭa, = Diana, Verg. E. 7, 29; Ov. H. 20, 95; id. F. 5, 537; Tib. 4, 3, 5 al.—
    B.
    Dēlĭa, ae, f., the name of a damsel, Tib. 1, 1, 57 sq.; Verg. E. 3, 67.—
    C.
    Dēlĭăcus, a, um, adj., Dêliakos, of Delos, Delian:

    aes, celebrated like the Corinthian,

    Plin. 34, 2, 4, § 9;

    hence, vasa,

    Cic. Rosc. Am. 46:

    supellex,

    id. Verr. 2, 2, 34 and 72; cf. id. Or. 70, 232. The Delians were famed for the rearing of hens and capons, Varr. R. R. 3, 9, 2; Cic. Ac. 2, 18; Col. 8, 2, 4; Plin. 10, 50, 71, § 139;

    hence, gallinarius,

    Cic. Ac. 2, 26 fin.; and:

    Deliaci manu recisi,

    castrated, Petr. 23, 3.

    Lewis & Short latin dictionary > Delos

  • 83 Didyma

    Dĭdymē, ēs, f.
    I.
    An island near Sicily, Plin. 3, 9, 14, § 94; Mel. 2, 7, 18; Ov. F. 4, 475.—
    II.
    An island in the Aegaean Sea, Ov. M. 7, 469.—
    III.
    A city in Ionia (also called Dĭdyma, Diduma), in the Milesian territory, now Jeronda or Joran, with a temple and oracle of Apollo, called Dĭdy-mēon, i, n., Didumeion, Curt. 7, 5, 28; cf. Mütz. and Zumpt, ad h. l.—Hence also, Dĭdymeus (trisyl.), ei, m., = Didumeus, the Didymean, i. e. Apollo, Mel. 1, 17, 1.

    Lewis & Short latin dictionary > Didyma

  • 84 Didyme

    Dĭdymē, ēs, f.
    I.
    An island near Sicily, Plin. 3, 9, 14, § 94; Mel. 2, 7, 18; Ov. F. 4, 475.—
    II.
    An island in the Aegaean Sea, Ov. M. 7, 469.—
    III.
    A city in Ionia (also called Dĭdyma, Diduma), in the Milesian territory, now Jeronda or Joran, with a temple and oracle of Apollo, called Dĭdy-mēon, i, n., Didumeion, Curt. 7, 5, 28; cf. Mütz. and Zumpt, ad h. l.—Hence also, Dĭdymeus (trisyl.), ei, m., = Didumeus, the Didymean, i. e. Apollo, Mel. 1, 17, 1.

    Lewis & Short latin dictionary > Didyme

  • 85 Didymeon

    Dĭdymē, ēs, f.
    I.
    An island near Sicily, Plin. 3, 9, 14, § 94; Mel. 2, 7, 18; Ov. F. 4, 475.—
    II.
    An island in the Aegaean Sea, Ov. M. 7, 469.—
    III.
    A city in Ionia (also called Dĭdyma, Diduma), in the Milesian territory, now Jeronda or Joran, with a temple and oracle of Apollo, called Dĭdy-mēon, i, n., Didumeion, Curt. 7, 5, 28; cf. Mütz. and Zumpt, ad h. l.—Hence also, Dĭdymeus (trisyl.), ei, m., = Didumeus, the Didymean, i. e. Apollo, Mel. 1, 17, 1.

    Lewis & Short latin dictionary > Didymeon

  • 86 Didymeus

    Dĭdymē, ēs, f.
    I.
    An island near Sicily, Plin. 3, 9, 14, § 94; Mel. 2, 7, 18; Ov. F. 4, 475.—
    II.
    An island in the Aegaean Sea, Ov. M. 7, 469.—
    III.
    A city in Ionia (also called Dĭdyma, Diduma), in the Milesian territory, now Jeronda or Joran, with a temple and oracle of Apollo, called Dĭdy-mēon, i, n., Didumeion, Curt. 7, 5, 28; cf. Mütz. and Zumpt, ad h. l.—Hence also, Dĭdymeus (trisyl.), ei, m., = Didumeus, the Didymean, i. e. Apollo, Mel. 1, 17, 1.

    Lewis & Short latin dictionary > Didymeus

  • 87 dodona

    dōdōna, ae ( , es, Plin. 2, 103, 106, § 228; Claud. III. Cons. Hon. 117), f., = Dôdônê, a city in Epirus, famed on account of its very ancient oracle of Jupiter, situated in an oak-grove, Cic. Div. 1, 43, 95; Plin. l. l.; Prop. 2, 21, 3 (3, 14, 3 M.); Ov. Tr. 4, 8, 43; Luc. 6, 426 al.—
    B.
    Meton.
    1.
    The sacred oak-grove of Dodona, Verg. G. 1, 149 Serv.—
    2.
    The Dodonean priests, Nep. Lys. 3, 2.—
    II.
    Derivv.
    A.
    Dōdō-naeus, a, um, adj., of Dodona, Dodonean:

    quercus,

    Cic. Att. 2, 4; cf. Ov. M. 7, 623:

    oraculum,

    Cic. Div. 1, 1 fin.:

    Juppiter,

    id. ib. 1, 34, 76; Mel. 2, 3, 5; Plin. 4, 1, 1, § 2:

    lebetas,

    Verg. A. 3, 466:

    agmina,

    Claud. Bell. Get. 136 al. —
    * B.
    Dōdōnĭus, a, um, adj., of Dodona:

    quercus,

    Claud. Rapt. Pros. 1, 31.—
    C.
    Dōdōnis, ĭdis, f. adj., Dodonean:

    terra,

    Ov. M. 13, 716:

    quercus,

    Val. Fl. 1, 32:

    Thyene,

    i. e. one of the Hyades, as the nurses of Jupiter, Ov. F. 6, 711;

    these latter are called Dodonides Nymphae,

    Hyg. Fab. 182.—
    D.
    Dō-dōnĭgĕna, ae, m. adj.:

    populi,

    i. e. nations living on acorns, Sid. Ep. 6, 12 med.

    Lewis & Short latin dictionary > dodona

  • 88 Dodonaeus

    dōdōna, ae ( , es, Plin. 2, 103, 106, § 228; Claud. III. Cons. Hon. 117), f., = Dôdônê, a city in Epirus, famed on account of its very ancient oracle of Jupiter, situated in an oak-grove, Cic. Div. 1, 43, 95; Plin. l. l.; Prop. 2, 21, 3 (3, 14, 3 M.); Ov. Tr. 4, 8, 43; Luc. 6, 426 al.—
    B.
    Meton.
    1.
    The sacred oak-grove of Dodona, Verg. G. 1, 149 Serv.—
    2.
    The Dodonean priests, Nep. Lys. 3, 2.—
    II.
    Derivv.
    A.
    Dōdō-naeus, a, um, adj., of Dodona, Dodonean:

    quercus,

    Cic. Att. 2, 4; cf. Ov. M. 7, 623:

    oraculum,

    Cic. Div. 1, 1 fin.:

    Juppiter,

    id. ib. 1, 34, 76; Mel. 2, 3, 5; Plin. 4, 1, 1, § 2:

    lebetas,

    Verg. A. 3, 466:

    agmina,

    Claud. Bell. Get. 136 al. —
    * B.
    Dōdōnĭus, a, um, adj., of Dodona:

    quercus,

    Claud. Rapt. Pros. 1, 31.—
    C.
    Dōdōnis, ĭdis, f. adj., Dodonean:

    terra,

    Ov. M. 13, 716:

    quercus,

    Val. Fl. 1, 32:

    Thyene,

    i. e. one of the Hyades, as the nurses of Jupiter, Ov. F. 6, 711;

    these latter are called Dodonides Nymphae,

    Hyg. Fab. 182.—
    D.
    Dō-dōnĭgĕna, ae, m. adj.:

    populi,

    i. e. nations living on acorns, Sid. Ep. 6, 12 med.

    Lewis & Short latin dictionary > Dodonaeus

  • 89 dodone

    dōdōna, ae ( , es, Plin. 2, 103, 106, § 228; Claud. III. Cons. Hon. 117), f., = Dôdônê, a city in Epirus, famed on account of its very ancient oracle of Jupiter, situated in an oak-grove, Cic. Div. 1, 43, 95; Plin. l. l.; Prop. 2, 21, 3 (3, 14, 3 M.); Ov. Tr. 4, 8, 43; Luc. 6, 426 al.—
    B.
    Meton.
    1.
    The sacred oak-grove of Dodona, Verg. G. 1, 149 Serv.—
    2.
    The Dodonean priests, Nep. Lys. 3, 2.—
    II.
    Derivv.
    A.
    Dōdō-naeus, a, um, adj., of Dodona, Dodonean:

    quercus,

    Cic. Att. 2, 4; cf. Ov. M. 7, 623:

    oraculum,

    Cic. Div. 1, 1 fin.:

    Juppiter,

    id. ib. 1, 34, 76; Mel. 2, 3, 5; Plin. 4, 1, 1, § 2:

    lebetas,

    Verg. A. 3, 466:

    agmina,

    Claud. Bell. Get. 136 al. —
    * B.
    Dōdōnĭus, a, um, adj., of Dodona:

    quercus,

    Claud. Rapt. Pros. 1, 31.—
    C.
    Dōdōnis, ĭdis, f. adj., Dodonean:

    terra,

    Ov. M. 13, 716:

    quercus,

    Val. Fl. 1, 32:

    Thyene,

    i. e. one of the Hyades, as the nurses of Jupiter, Ov. F. 6, 711;

    these latter are called Dodonides Nymphae,

    Hyg. Fab. 182.—
    D.
    Dō-dōnĭgĕna, ae, m. adj.:

    populi,

    i. e. nations living on acorns, Sid. Ep. 6, 12 med.

    Lewis & Short latin dictionary > dodone

  • 90 Dodonigena

    dōdōna, ae ( , es, Plin. 2, 103, 106, § 228; Claud. III. Cons. Hon. 117), f., = Dôdônê, a city in Epirus, famed on account of its very ancient oracle of Jupiter, situated in an oak-grove, Cic. Div. 1, 43, 95; Plin. l. l.; Prop. 2, 21, 3 (3, 14, 3 M.); Ov. Tr. 4, 8, 43; Luc. 6, 426 al.—
    B.
    Meton.
    1.
    The sacred oak-grove of Dodona, Verg. G. 1, 149 Serv.—
    2.
    The Dodonean priests, Nep. Lys. 3, 2.—
    II.
    Derivv.
    A.
    Dōdō-naeus, a, um, adj., of Dodona, Dodonean:

    quercus,

    Cic. Att. 2, 4; cf. Ov. M. 7, 623:

    oraculum,

    Cic. Div. 1, 1 fin.:

    Juppiter,

    id. ib. 1, 34, 76; Mel. 2, 3, 5; Plin. 4, 1, 1, § 2:

    lebetas,

    Verg. A. 3, 466:

    agmina,

    Claud. Bell. Get. 136 al. —
    * B.
    Dōdōnĭus, a, um, adj., of Dodona:

    quercus,

    Claud. Rapt. Pros. 1, 31.—
    C.
    Dōdōnis, ĭdis, f. adj., Dodonean:

    terra,

    Ov. M. 13, 716:

    quercus,

    Val. Fl. 1, 32:

    Thyene,

    i. e. one of the Hyades, as the nurses of Jupiter, Ov. F. 6, 711;

    these latter are called Dodonides Nymphae,

    Hyg. Fab. 182.—
    D.
    Dō-dōnĭgĕna, ae, m. adj.:

    populi,

    i. e. nations living on acorns, Sid. Ep. 6, 12 med.

    Lewis & Short latin dictionary > Dodonigena

  • 91 Dodonis

    dōdōna, ae ( , es, Plin. 2, 103, 106, § 228; Claud. III. Cons. Hon. 117), f., = Dôdônê, a city in Epirus, famed on account of its very ancient oracle of Jupiter, situated in an oak-grove, Cic. Div. 1, 43, 95; Plin. l. l.; Prop. 2, 21, 3 (3, 14, 3 M.); Ov. Tr. 4, 8, 43; Luc. 6, 426 al.—
    B.
    Meton.
    1.
    The sacred oak-grove of Dodona, Verg. G. 1, 149 Serv.—
    2.
    The Dodonean priests, Nep. Lys. 3, 2.—
    II.
    Derivv.
    A.
    Dōdō-naeus, a, um, adj., of Dodona, Dodonean:

    quercus,

    Cic. Att. 2, 4; cf. Ov. M. 7, 623:

    oraculum,

    Cic. Div. 1, 1 fin.:

    Juppiter,

    id. ib. 1, 34, 76; Mel. 2, 3, 5; Plin. 4, 1, 1, § 2:

    lebetas,

    Verg. A. 3, 466:

    agmina,

    Claud. Bell. Get. 136 al. —
    * B.
    Dōdōnĭus, a, um, adj., of Dodona:

    quercus,

    Claud. Rapt. Pros. 1, 31.—
    C.
    Dōdōnis, ĭdis, f. adj., Dodonean:

    terra,

    Ov. M. 13, 716:

    quercus,

    Val. Fl. 1, 32:

    Thyene,

    i. e. one of the Hyades, as the nurses of Jupiter, Ov. F. 6, 711;

    these latter are called Dodonides Nymphae,

    Hyg. Fab. 182.—
    D.
    Dō-dōnĭgĕna, ae, m. adj.:

    populi,

    i. e. nations living on acorns, Sid. Ep. 6, 12 med.

    Lewis & Short latin dictionary > Dodonis

  • 92 Dodonius

    dōdōna, ae ( , es, Plin. 2, 103, 106, § 228; Claud. III. Cons. Hon. 117), f., = Dôdônê, a city in Epirus, famed on account of its very ancient oracle of Jupiter, situated in an oak-grove, Cic. Div. 1, 43, 95; Plin. l. l.; Prop. 2, 21, 3 (3, 14, 3 M.); Ov. Tr. 4, 8, 43; Luc. 6, 426 al.—
    B.
    Meton.
    1.
    The sacred oak-grove of Dodona, Verg. G. 1, 149 Serv.—
    2.
    The Dodonean priests, Nep. Lys. 3, 2.—
    II.
    Derivv.
    A.
    Dōdō-naeus, a, um, adj., of Dodona, Dodonean:

    quercus,

    Cic. Att. 2, 4; cf. Ov. M. 7, 623:

    oraculum,

    Cic. Div. 1, 1 fin.:

    Juppiter,

    id. ib. 1, 34, 76; Mel. 2, 3, 5; Plin. 4, 1, 1, § 2:

    lebetas,

    Verg. A. 3, 466:

    agmina,

    Claud. Bell. Get. 136 al. —
    * B.
    Dōdōnĭus, a, um, adj., of Dodona:

    quercus,

    Claud. Rapt. Pros. 1, 31.—
    C.
    Dōdōnis, ĭdis, f. adj., Dodonean:

    terra,

    Ov. M. 13, 716:

    quercus,

    Val. Fl. 1, 32:

    Thyene,

    i. e. one of the Hyades, as the nurses of Jupiter, Ov. F. 6, 711;

    these latter are called Dodonides Nymphae,

    Hyg. Fab. 182.—
    D.
    Dō-dōnĭgĕna, ae, m. adj.:

    populi,

    i. e. nations living on acorns, Sid. Ep. 6, 12 med.

    Lewis & Short latin dictionary > Dodonius

  • 93 Fata

    fātum, i ( masc. fatus malus meus, Petr. 42, 77), n. [for II. A.], that which is said, an utterance. —Hence,
    I.
    Prop., a prophetic declaration, oracle, prediction (rare but class.): neque me Apollo fatis fandis dementem invitam ciet, Pac. ap. Cic. Div. 1, 31, 66 (Trag. v. 80 Vahl.):

    Lentulum sibi confirmasse ex fatis Sibyllinis haruspicumque responsis se, etc.,

    Cic. Cat. 3, 4, 9:

    eo fatis quae Veientes scripta haberent,

    id. Div. 1, 44, 100:

    fatis, ominibus oraculisque portendere,

    Liv. 29, 10 fin. Drak. N. cr.:

    Siculisne resideret arvis Oblitus factorum,

    Verg. A. 5, 703.—
    II.
    Transf.
    A.
    In gen., that which is ordained, desting, fate; the heimarmenê or moira of the Greeks (syn.:

    fortuna, fors, sors, casus): nec ii, qui dicunt immutabilia esse, quae futura sint nec posse verum futurum convertere in falsum, fati necessitatem confirmant, sed verborum vim interpretantur. At qui introducunt causarum seriem sempiternam, ii mentem hominis voluntate libera spoliatam necessitate fati devinciunt,

    Cic. Fat. 9, 20 sq.; hence the philosophic use of the word to denote the eternal, immutable law of nature: fieri omnia fato, ratio cogit fateri. Fatum autem id appello, quod Graeci heimarmenên, id est ordinem seriemque causarum, cum causa causae nexa rem ex se gignat, id. Div. 1, 55, 125 sq.; cf.:

    cum vos fato fieri dicatis omnia, quod autem semper ex omni aeternitate verum fuerit, id esse fatum,

    id. N. D. 3, 6, 14; and: cum duae sententiae fuissent veterum philosophorum, una eorum, qui censerent omnia ita fato fieri, ut id fatum vim necessitatis afferret;

    in qua sententia Democritus, Heraclitus, Empedocles, Aristoteles fuit: altera eorum, quibus viderentur sine ullo fato esse animorum motus voluntarii,

    id. Fat. 17, 39; cf.

    also: ex hoc genere causarum ex aeternitate pendentium fatum a Stoicis nectitur,

    id. Top. 15, 59; and:

    anile sane et plenum superstitionis fati nomen ipsum,

    id. Div. 2, 7, 19:

    si Daphitae fatum fuit ex equo cadere,

    id. Fat. 3, 5; cf. id. ib. 12, 28: cf.:

    neque si fatum fuerat, effugisset,

    id. Div. 2, 8, 20:

    ut praedici posset, quid cuique eventurum et quo quisque fato natus esset,

    id. ib. 1, 1, 2;

    quonam meo fato fieri dicam, ut, etc.,

    id. Phil. 2, 1, 1: qua quidem in re singulari sum fato, I experience a remarkable fate, Caecin. ap. Cic. Fam. 6, 7, 1:

    si quid mihi humanitus accidisset multa autem impendere videntur praeter naturam etiam praeterque fatum,

    i. e. beyond the natural and appointed course of events, id. Phil. 1, 4, 10:

    quasi debita sibi fato dominatione,

    Suet. Aug. 19:

    persuasio, cuncta fato agi,

    id. Tib. 69:

    nisi dii immortales omni ratione placati suo numine prope fata ipsa flexissent,

    Cic. Cat. 3, 8, 19:

    orte Saturno, tibi cura magni Caesaris fatis data,

    Hor. C. 1, 12, 51:

    quo (Caesare) nihil majus meliusve terris Fata donavere bonique divi,

    id. ib. 4, 2, 38; id. Carm. Sec. 28:

    ut caneret fera Nereus Fata,

    id. C. 1, 15, 5; so,

    acerba,

    id. Epod. 7, 17:

    triste,

    id. S. 1, 9, 29:

    caeca,

    id. C. 2, 13, 16:

    plebeium in circo positum est fatum,

    the fate of the vulgar, Juv. 6, 588:

    fata regunt homines,

    id. 9, 32; 12, 63.—With ut:

    qui hoc fato natus est, ut, etc.,

    Cic. Mil. 11, 30:

    fuit hoc sive meum sive rei publicae fatum, ut, etc.,

    id. Balb. 26, 58.—With ne: eo [p. 730] fato se in iis terris collocatam esse arbitratur, ne, etc., Cic. Font. 16, 35.—
    B.
    Esp.
    1.
    Of the will or determination of the gods:

    heu stirpem invisam et fatis contraria nostris Fata Phrygum,

    Verg. A. 7, 293; 7, 50; cf. Non. 455, 25.—And also of that which determines the fate of a person or thing: Ilio tria fuisse audivi fata, quae illi forent exitio: signum ex arce si perisset;

    alterum, etc.,

    Plaut. Bacch. 4, 9, 29; so,

    Herculis sagittae, quae fatum Trojae fuere,

    Just. 20, 1 fin. —Prov.:

    fata viam invenient,

    Verg. A. 3, 395; 10, 113.— Fāta, ōrum, n., personified as deities, the Fates, Prop. 4, 7, 51; Stat. Th. 8, 26; id. S. 5, 1, 259; Inscr. Orell. 1771 sq.—
    2.
    a.. Bad fortune, ill fate, calamity, mishap:

    dictum facete et contumeliose in Metellos antiquum Naevii est: Fato Metelli Romae fiunt consules,

    Pseudo Ascon. ad Cic. Verr. 1, 10, 29 (p. 140 ed. Orell.);

    and, alluding to this verse: hoc Verrem dicere aiebant, te (sc. Metellum) non fato, ut ceteros ex vestra familia, sed opera sua consulem factum,

    id. ib. 10, 29:

    quibus ego confido impendere fatum aliquod et poenas jamdiu improbitati, nequitiae... debitas instare,

    Cic. Cat. 2, 5, 11:

    exitii ac fati dies,

    id. ib. 3, 7, 17:

    abditi in tabernaculis aut suum fatum querebantur aut, etc.,

    Caes. B. G. 1, 39, 4; cf. Caes. B. C. 2, 6, 1:

    quod si jam (quod dii omen avertant) fatum extremum rei publicae venit,

    Cic. Phil. 3, 14, 35:

    in illo paene fato rei publicae,

    id. Dom. 57, 145.— So,
    b.
    Esp. freq. of death:

    sic Hortensii vox exstincta fato suo est, nostra publico,

    id. Brut. 96, 328; cf.:

    nolite hunc maturius exstingui vulnere vestro quam suo fato,

    id. Cael. 32, 79; cf.:

    omen fati,

    id. Phil. 9, 4, 6; and:

    quia nec fato merita nec morte peribat,

    Verg. A. 4, 696: ferro, non fato moerus Argivum (i. e. Achilles) occidit, Poët. ap. Quint. 8, 6, 10 Spald.:

    perfunctos jam fato = mortuos,

    Liv. 9, 1, 6;

    qui fato sunt functi,

    Quint. 3, 7, 10:

    fato cedere,

    Liv. 26, 13: fato concessit, Pl. Pan. 11, 3; for which: concedere in fatum, Modestin. Dig. 34, 3, 20:

    fato obiit,

    died a natural death, Tac. A. 6, 10:

    fato fungi,

    id. ib. 14, 12 fin.:

    ille (uxorem) functam fato respondet,

    id. ib. 11, 3:

    si me praeceperit fatum,

    Curt. 9, 6; Quint. 6, 2, 33.—In this sense sometimes in the plur.:

    jamdudum peccas, si mea fata petis,

    Ov. H. 19, 118;

    Minotauri,

    Mel. 2, 7:

    mea fata,

    my ashes, Prop. 1, 17, 11:

    sentiet vivus eam, quae post fata praestari magis solet, venerationem,

    Quint. 12, 17, 7:

    si me fata intercepissent,

    id. 6 praef. 1; cf.: (mater) acerbissimis rapta fatis, id. § 4; cf. the shades or spirits of the dead:

    cum fato jacentis,

    Mel. 2, 2.—
    3.
    Concr., one who brings calamity, a plague:

    duo illa rei publicae paene fata, Gabinium et Pisonem,

    Cic. Sest. 43, 93.

    Lewis & Short latin dictionary > Fata

  • 94 fatum

    fātum, i ( masc. fatus malus meus, Petr. 42, 77), n. [for II. A.], that which is said, an utterance. —Hence,
    I.
    Prop., a prophetic declaration, oracle, prediction (rare but class.): neque me Apollo fatis fandis dementem invitam ciet, Pac. ap. Cic. Div. 1, 31, 66 (Trag. v. 80 Vahl.):

    Lentulum sibi confirmasse ex fatis Sibyllinis haruspicumque responsis se, etc.,

    Cic. Cat. 3, 4, 9:

    eo fatis quae Veientes scripta haberent,

    id. Div. 1, 44, 100:

    fatis, ominibus oraculisque portendere,

    Liv. 29, 10 fin. Drak. N. cr.:

    Siculisne resideret arvis Oblitus factorum,

    Verg. A. 5, 703.—
    II.
    Transf.
    A.
    In gen., that which is ordained, desting, fate; the heimarmenê or moira of the Greeks (syn.:

    fortuna, fors, sors, casus): nec ii, qui dicunt immutabilia esse, quae futura sint nec posse verum futurum convertere in falsum, fati necessitatem confirmant, sed verborum vim interpretantur. At qui introducunt causarum seriem sempiternam, ii mentem hominis voluntate libera spoliatam necessitate fati devinciunt,

    Cic. Fat. 9, 20 sq.; hence the philosophic use of the word to denote the eternal, immutable law of nature: fieri omnia fato, ratio cogit fateri. Fatum autem id appello, quod Graeci heimarmenên, id est ordinem seriemque causarum, cum causa causae nexa rem ex se gignat, id. Div. 1, 55, 125 sq.; cf.:

    cum vos fato fieri dicatis omnia, quod autem semper ex omni aeternitate verum fuerit, id esse fatum,

    id. N. D. 3, 6, 14; and: cum duae sententiae fuissent veterum philosophorum, una eorum, qui censerent omnia ita fato fieri, ut id fatum vim necessitatis afferret;

    in qua sententia Democritus, Heraclitus, Empedocles, Aristoteles fuit: altera eorum, quibus viderentur sine ullo fato esse animorum motus voluntarii,

    id. Fat. 17, 39; cf.

    also: ex hoc genere causarum ex aeternitate pendentium fatum a Stoicis nectitur,

    id. Top. 15, 59; and:

    anile sane et plenum superstitionis fati nomen ipsum,

    id. Div. 2, 7, 19:

    si Daphitae fatum fuit ex equo cadere,

    id. Fat. 3, 5; cf. id. ib. 12, 28: cf.:

    neque si fatum fuerat, effugisset,

    id. Div. 2, 8, 20:

    ut praedici posset, quid cuique eventurum et quo quisque fato natus esset,

    id. ib. 1, 1, 2;

    quonam meo fato fieri dicam, ut, etc.,

    id. Phil. 2, 1, 1: qua quidem in re singulari sum fato, I experience a remarkable fate, Caecin. ap. Cic. Fam. 6, 7, 1:

    si quid mihi humanitus accidisset multa autem impendere videntur praeter naturam etiam praeterque fatum,

    i. e. beyond the natural and appointed course of events, id. Phil. 1, 4, 10:

    quasi debita sibi fato dominatione,

    Suet. Aug. 19:

    persuasio, cuncta fato agi,

    id. Tib. 69:

    nisi dii immortales omni ratione placati suo numine prope fata ipsa flexissent,

    Cic. Cat. 3, 8, 19:

    orte Saturno, tibi cura magni Caesaris fatis data,

    Hor. C. 1, 12, 51:

    quo (Caesare) nihil majus meliusve terris Fata donavere bonique divi,

    id. ib. 4, 2, 38; id. Carm. Sec. 28:

    ut caneret fera Nereus Fata,

    id. C. 1, 15, 5; so,

    acerba,

    id. Epod. 7, 17:

    triste,

    id. S. 1, 9, 29:

    caeca,

    id. C. 2, 13, 16:

    plebeium in circo positum est fatum,

    the fate of the vulgar, Juv. 6, 588:

    fata regunt homines,

    id. 9, 32; 12, 63.—With ut:

    qui hoc fato natus est, ut, etc.,

    Cic. Mil. 11, 30:

    fuit hoc sive meum sive rei publicae fatum, ut, etc.,

    id. Balb. 26, 58.—With ne: eo [p. 730] fato se in iis terris collocatam esse arbitratur, ne, etc., Cic. Font. 16, 35.—
    B.
    Esp.
    1.
    Of the will or determination of the gods:

    heu stirpem invisam et fatis contraria nostris Fata Phrygum,

    Verg. A. 7, 293; 7, 50; cf. Non. 455, 25.—And also of that which determines the fate of a person or thing: Ilio tria fuisse audivi fata, quae illi forent exitio: signum ex arce si perisset;

    alterum, etc.,

    Plaut. Bacch. 4, 9, 29; so,

    Herculis sagittae, quae fatum Trojae fuere,

    Just. 20, 1 fin. —Prov.:

    fata viam invenient,

    Verg. A. 3, 395; 10, 113.— Fāta, ōrum, n., personified as deities, the Fates, Prop. 4, 7, 51; Stat. Th. 8, 26; id. S. 5, 1, 259; Inscr. Orell. 1771 sq.—
    2.
    a.. Bad fortune, ill fate, calamity, mishap:

    dictum facete et contumeliose in Metellos antiquum Naevii est: Fato Metelli Romae fiunt consules,

    Pseudo Ascon. ad Cic. Verr. 1, 10, 29 (p. 140 ed. Orell.);

    and, alluding to this verse: hoc Verrem dicere aiebant, te (sc. Metellum) non fato, ut ceteros ex vestra familia, sed opera sua consulem factum,

    id. ib. 10, 29:

    quibus ego confido impendere fatum aliquod et poenas jamdiu improbitati, nequitiae... debitas instare,

    Cic. Cat. 2, 5, 11:

    exitii ac fati dies,

    id. ib. 3, 7, 17:

    abditi in tabernaculis aut suum fatum querebantur aut, etc.,

    Caes. B. G. 1, 39, 4; cf. Caes. B. C. 2, 6, 1:

    quod si jam (quod dii omen avertant) fatum extremum rei publicae venit,

    Cic. Phil. 3, 14, 35:

    in illo paene fato rei publicae,

    id. Dom. 57, 145.— So,
    b.
    Esp. freq. of death:

    sic Hortensii vox exstincta fato suo est, nostra publico,

    id. Brut. 96, 328; cf.:

    nolite hunc maturius exstingui vulnere vestro quam suo fato,

    id. Cael. 32, 79; cf.:

    omen fati,

    id. Phil. 9, 4, 6; and:

    quia nec fato merita nec morte peribat,

    Verg. A. 4, 696: ferro, non fato moerus Argivum (i. e. Achilles) occidit, Poët. ap. Quint. 8, 6, 10 Spald.:

    perfunctos jam fato = mortuos,

    Liv. 9, 1, 6;

    qui fato sunt functi,

    Quint. 3, 7, 10:

    fato cedere,

    Liv. 26, 13: fato concessit, Pl. Pan. 11, 3; for which: concedere in fatum, Modestin. Dig. 34, 3, 20:

    fato obiit,

    died a natural death, Tac. A. 6, 10:

    fato fungi,

    id. ib. 14, 12 fin.:

    ille (uxorem) functam fato respondet,

    id. ib. 11, 3:

    si me praeceperit fatum,

    Curt. 9, 6; Quint. 6, 2, 33.—In this sense sometimes in the plur.:

    jamdudum peccas, si mea fata petis,

    Ov. H. 19, 118;

    Minotauri,

    Mel. 2, 7:

    mea fata,

    my ashes, Prop. 1, 17, 11:

    sentiet vivus eam, quae post fata praestari magis solet, venerationem,

    Quint. 12, 17, 7:

    si me fata intercepissent,

    id. 6 praef. 1; cf.: (mater) acerbissimis rapta fatis, id. § 4; cf. the shades or spirits of the dead:

    cum fato jacentis,

    Mel. 2, 2.—
    3.
    Concr., one who brings calamity, a plague:

    duo illa rei publicae paene fata, Gabinium et Pisonem,

    Cic. Sest. 43, 93.

    Lewis & Short latin dictionary > fatum

  • 95 fatus

    1.
    fātus, a, um, Part., from for.
    2.
    fātus, ūs, m. [for].
    I.
    A word, saying, Mart. Cap. 7, § 802.—
    B.
    Esp., an oracle, a prophecy:

    Deliaco fatu,

    Mart. Cap. 1, § 24:

    ficta fatu,

    Sid. Ep. 9, 13.— Plur.:

    Apollinis fatus,

    Mart. Cap. 1, § 23.—
    II.
    Fate:

    incerto fatu fortunae aliorsum prorupit eventus,

    Amm. 23, 5, 8; Petr. 42, 77 al.; v. fatum, II. A.

    Lewis & Short latin dictionary > fatus

  • 96 fides

    1.
    fĭdes, ĕi ( gen. sing. scanned fĭdēï, Enn. ap. Cic. de Sen. 1, 1; Lucr. 5, 102.— Ante-class. and poet. form of the gen. fide, like die, facie, etc., Plaut. Aul. 4, 6, 1; id. Poen. 4, 2, 68; Ov. M. 3, 341; 6, 506; 7, 728; 737; Hor. C. 3, 7, 4; cf. Prisc. p. 781 P.; Charis. p. 53 ib.; Ritschl, Proleg. p. 90.— Dat. fide, Plaut. Trin. 1, 2, 80; 91; 105; Enn. ap. Non. 112, 1, or Ann. v. 111 ed. Vahl.; Hor. S. 1, 3, 95), f. [fido], trust in a person or thing, faith, confidence, reliance, credence, belief (syn.: fidelitas, fiducia, confidentia).
    I.
    Lit.
    A.
    In gen.:

    si sciat noster senex, fidem non esse huic habitam,

    that he has not been trusted, Plaut. As. 2, 4, 52; cf.:

    fides ut habeatur, duabus rebus effici potest... iis fidem habemus, quos plus intelligere quam nos arbitramur... bonis viris ita fides habetur, ut nulla sit in iis fraudis injuriaeque suspicio... prudentia sine justitia nihil valeat ad faciendam fidem, etc.,

    to give confidence, produce confidence, Cic. Off. 2, 9, 33; see in the foll.: neque pauci, neque leves sunt, qui se duo soles vidisse dicant;

    ut non tam fides non habenda, quam ratio quaerenda sit,

    to give credence, id. Rep. 1, 10; cf.:

    quod si insanorum visis fides non est habenda, quia falsa sunt, cur credatur somniantium visis, etc.,

    id. Div. 2, 59, 122:

    si ita posset defendere, tamen fides huic defensioni non haberetur,

    id. Verr. 2, 5, 57, § 148:

    me miseram! forsitan hic mihi parvam habeat fidem,

    Ter. Eun. 1, 2, 117; cf.:

    cum jam minor fabulis haberetur fides,

    Cic. Rep. 2, 10:

    (fidem) majorem tibi habui quam paene ipsi mihi,

    id. Fam. 5, 20, 2; cf. id. ib. 7, 18, 1:

    ex aliis ei maximam fidem habebat,

    Caes. B. G. 1, 41, 4:

    cui maximam fidem suarum rerum habeat,

    Cic. Verr. 2, 2, 53, § 131; cf.:

    cui summam omnium rerum fidem habebat,

    Caes. B. G. 1, 19, 3:

    fidem commenticiis rebus adjungere,

    Cic. Div. 2, 55, 113:

    testimonio fidem tribuere,

    id. Sull. 3, 10; cf.:

    Cratippus iisdem rebus fidem tribuit,

    id. Div. 1, 3, 5:

    et auctoritatem orationi affert et fidem,

    id. Or. 34, 120:

    si tota oratio nostra omnem sibi fidem sensibus confirmat,

    id. Fin. 1, 21, 71:

    constituere fidem,

    id. Part. Or. 9, 31: fidem facit oratio, awakens or produces belief, id. Brut. 50, 187; cf.:

    quoniam auribus vestris... minorem fidem faceret oratio mea,

    id. Cat. 3, 2, 4:

    aliquamdiu fides fieri non poterat,

    Caes. B. C. 2, 37, 1;

    so with dare (rare): res ipsa fidem sermoni meo dabit,

    App. M. 4, p. 146, 25:

    Hercules cui ea res immortalitatis fidem dedit,

    assured of, Just. 24, 4, 4; Plin. Pan. 74, 3.—With object-clauses:

    fac fidem, te nihil nisi populi utilitatem et fructum quaerere,

    evince, show, Cic. Agr. 2, 8, 22: tibi fidem faciemus, nos ea suadere, quae, etc., will convince, Balb. et Opp. ap. Cic. Att. 9, 8, A. fin.:

    mihi fides apud hunc est, nihil me istius facturum,

    Ter. Heaut. 3, 3, 10; cf.:

    cum vix fides esset, rem ullo modo successuram,

    Suet. Vesp. 7:

    male fidem servando illis quoque abrogant fidem,

    Plaut. Trin. 4, 3, 41:

    quorum rebus gestis, fidem et auctoritatem in testimonio inimicitiarum suspicio derogavit,

    Cic. Font. 7, 13; cf.:

    alicui abrogare fidem juris jurandi,

    id. Rosc. Com. 15, 44; and:

    omnibus abrogatur fides,

    id. Ac. 2, 11, 36:

    quae res fidem abrogat orationi,

    Auct. Her. 1, 10, 17:

    imminuit et oratoris auctoritatem et orationis fidem,

    Cic. de Or. 2, 37, 156:

    multa fidem promissa levant,

    Hor. Ep. 2, 2, 10: fidem addere, to give credence (opp. fidem demere):

    ex ingenio suo quisque demat vel addat fidem,

    Tac. G. 3 fin.
    B.
    In partic., in mercant. lang., credit:

    cum fides totā Italiā esset angustior, neque creditae pecuniae solverentur,

    Caes. B. C. 3, 1, 2; cf.:

    scimus, Romae solutione impedita fidem concidisse,

    Cic. de Imp. Pomp. 7, 19:

    fides de foro sublata erat,

    id. Agr. 2, 3, 8:

    labefacta jam fide,

    credit being impaired, Suet. Vesp. 4:

    pecunia suā aut amicorum fide sumpta mutua,

    Sall. C. 24, 2:

    non contentus agrariis legibus fidem moliri coepit,

    Liv. 6, 11, 8; cf.:

    fidem abrogare,

    id. 6, 41, 11:

    fidemque remque, perdere,

    credit and means, Plaut. Ep. 2, 2, 36; cf.:

    res eos jampridem, fides deficere nuper coepit,

    Cic. Cat. 2, 5, 10:

    nisi fide staret res publica, opibus non staturam,

    Liv. 23, 48, 9 Drak.; freq.: res fidesque, for fame and fortune, property and credit, i. e. entire resources, Plaut. Curc. 4, 2, 18; id. Truc. 1, 1, 24; 38; id. Most. 1, 2, 64; Sall. J. 73, 6 Cort.—
    2.
    Beyond the mercant. sphere ( poet. and in post-Aug. prose):

    segetis certa fides meae,

    i. e. return, yield, Hor. C. 3, 16, 30:

    at tibi... Persolvat nullā semina certa fide,

    Tib. 2, 3, 62:

    fallax fides unius anni,

    Plin. Pan. 32, 4:

    quia hanc ejus terrae fidem Menander eludit,

    Quint. 12, 10, 25.
    II.
    Transf., that which produces confidence or belief.
    A.
    The quality that produces confidence in a person, trustworthiness, faithfulness, conscientiousness, credibility, honesty; in things, credibility, truth, etc.
    1.
    In gen. (erroneously regarded by Cicero as the primary signif. of the word; wherefore he derived it from fio; v. the foll. passages):

    fundamentum justitiae est fides, id est dictorum conventorumque constantia et veritas. Ex quo, audeamus imitari Stoicos, credamusque, quia fiat, quod dictum est, appellatam fidem,

    Cic. Off. 1, 7, 23 Beier; cf. id. Fragm. ap. Non. 24, 17 (Rep. 4, 7, p. 428 ed. Mos.); id. Fam. 16, 10 fin.:

    justitia creditis in rebus fides nominatur,

    id. Part. Or. 22, 78:

    meo periculo hujus ego experiar fidem,

    Plaut. Capt. 2, 2, 99; cf.:

    fides fidelitasque amicum erga,

    id. Trin. 5, 2, 2:

    homo antiqua virtute ac fide,

    Ter. Ad. 3, 3, 88; cf.:

    exemplum antiquae probitatis et fidei,

    Cic. Rep. 3, 5:

    esse summa probitate ac fide,

    id. ib. 3, 17:

    vir aequissimus, singulari fide,

    id. ib. 3, 17:

    quorum fides est laudata,

    id. ib. 2, 36:

    quibus facillime justitia et fides convalescit,

    id. ib. 2, 14:

    unde justitia, fides, aequitas?

    id. ib. 1, 2:

    cujus virtuti, fidei, felicitati (Gallia) commendata est,

    id. Prov. Cons. 14, 35:

    aequitas et fides,

    id. Rep. 1, 35; cf.:

    si pudor quaeritur, si probitas, si fides,

    id. ib. 3, 18 fin.:

    quanta fide, quanta religione,

    id. Font. 6, 13:

    hinc fides, illinc fraudatio,

    id. Cat. 2, 11, 25: ille vir haud magna cum re sed plenu' fidei, Enn. ap. Cic. de Sen. 1, 1 (Ann. v. 342 ed. Vahl.): ubi societas? ubi fides majorum? Cato ap. Gell. 10, 3, 17: nulla sancta societas, nec fides regni est, Enn. ap. Cic. Off. 1, 8, 26 (Trag. v. 412 ed. Vahl.):

    mea eraga te fides et benevolentia,

    Cic. Fam. 1, 5, 1:

    pro vetere ac perpetua erga populum Romanum fide,

    Caes. B. G. 5, 54, 4:

    in fide atque amicitia civitatis Aeduae,

    id. ib. 2, 14, 2:

    in fide manere,

    id. ib. 7, 4, 5; cf.:

    sincera fide in pace Ligures esse,

    Liv. 40, 34, 11:

    si tibi optima fide sua omnia concessit,

    Cic. Rosc. Am. 49, 144:

    praestare fidem,

    id. Div. 2, 37, 79; id. Top. 10, 42; id. Att. 16, 7, 2; id. Fam. 1, 7, 6:

    te oro per tuam fidem, ne, etc.,

    Ter. And. 1, 5, 55: Eu. Dic bona fide: tu id aurum non surripuisti? Ly. Bona. Eu. Neque scis, quis abstulerit? Ly. Istuc quoque bona, Plaut. Mil. 4, 10, 42:

    de pace cum fide agere,

    Liv. 32, 33, 10:

    jussas cum fide poenas luam,

    Hor. Epod. 17, 37:

    haecne marita fides?

    Prop. 4 (5), 3, 11:

    Aeacidae dederat pacis pignusque fidemque,

    faithful bail, Ov. M. 12, 365:

    perjura patris fides,

    perjured faith, dishonesty, Hor. C. 3, 24, 59 et saep.—Prov.:

    fides ut anima, unde abiit, eo numquam redit,

    Pub. Syr. 181 (Rib.):

    fidem qui perdit, quo se servet relicuo,

    id. 166.—
    b.
    Of inanim. and abstr. things:

    nam cum Gabinii levitas... omnem tabularum fidem resignasset, etc.,

    trustworthiness, credibility, Cic. Arch. 5, 9; cf.:

    nunc vero quam habere auctoritatem et quam fidem possunt (litterae)?

    id. Fl. 9, 21; and:

    visa, quae fidem nullam habebunt,

    id. Ac. 2, 18, 58 fin.; and:

    qui non speciem expositionis sed fidem quaerit,

    truth, Quint. 10, 1, 32:

    aliter oraculorum, aliter haruspicum fides confirmari aut refelli potest,

    id. 5, 7, 36:

    probationum,

    id. 4 praef. §

    6: liber spectatae fidei,

    Gell. 1, 7, 1:

    paulum distare ab eo (lapide) in unguentorum fide multi existimant Lygdinos, etc.,

    in faithful preservation, keeping in good condition, Plin. 36, 8, 13, § 62.—
    c.
    In poets several times, faithful, true fulfilment of a promise:

    dicta fides sequitur,

    Ov. M. 3, 527 (cf.:

    res dicta secuta est,

    id. ib. 4, 550):

    vota fides sequitur,

    id. ib. 8, 713:

    promissa exhibuere fidem,

    were fulfilled, id. ib. 7, 323; cf.:

    en haec promissa fides est?

    is this the fulfilment of the oracle? Verg. A. 6, 346.—
    2.
    In partic., in jurid. lang., bona fides, good faith, sincerity; hence, EX FIDE BONA or BONA FIDE, in good faith, sincerely, honestly, conscientiously:

    arbitrum illum adegit, QVICQVID SIBI DARE FACERE OPORTERET EX FIDE BONA,

    Cic. Off. 3, 16, 66; cf.: quanti verba illa: VTI NE PROPTER TE FIDEMVE TVAM CAPTVS FRAVDATVSVE SIEM, etc.... Q. quidem Scaevola, pontifex maximus, summam vim esse dicebat in omnibus iis arbitriis, in quibus adderetur EX FIDE BONA;

    fideique bonae, nomen existimabat manare latissime, idque versari in tutelis societatibus, fiduciis mandatis, rebus emptis venditis, conductis locatis, etc.,

    id. ib. 3, 17, 70; id. Att. 6, 1, 15: praetor ait: QVI [p. 747] BONA FIDE EMIT, etc., Dig. 6, 2, 7, § 11 sq.; cf.:

    bonae fidei emptori subrepta re quam emerit,

    Just. Inst. 4, 1, 15:

    ubi lex inhibet usucapionem, bona fides possidenti nihil prodest,

    Dig. 41, 3, 24:

    tot judicia de fide mala, quae ex empto aut vendito aut conducto aut locato contra fidem fiunt, etc.,

    i. e. deception, dishonesty, Cic. N. D. 3, 30, 74:

    bonā fide = certissime,

    Plaut. Truc. 2, 7, 30; id. Aul. 4, 10, 42; id. Capt. 4, 2, 110; cf.:

    mala fide,

    Dig. 41, 2, 1, § 6.—
    B.
    An assurance that produces confidence, a promise, engagement, word, assurance, confirmation.
    1.
    In gen.:

    fide data, credamus,

    Plaut. Pers. 2, 2, 61: accipe daque fidem, Enn. ap. Macr. S. 6, 1 (Ann. v. 33 ed. Vahl.):

    atque etiam, si quid singuli temporibus adducti hosti promiserunt, est in eo ipso fides conservanda: ut primo Punico bello Regulus... ad supplicium redire maluit, quam fidem hosti datam fallere,

    Cic. Off. 1, 13, 39; cf. id. Fin. 2, 20, 65:

    fidem dare, violare, in fide non stare,

    id. Rab. Perd. 10, 28:

    Pompei fides, quam de me Caesari dederat,

    id. Fam. 1, 9, 12:

    inter se fidem et jusjurandum dare,

    Caes. B. G. 1, 3 fin.:

    obligare fidem alicui,

    to plight one's faith, Cic. Phil. 5, 18, 51; cf.:

    fidem reliquis interponere,

    Caes. B. G. 5, 6 fin.:

    fide mea spondeo, futurum ut, etc.,

    Plin. Ep. 1, 14, 10:

    diffidens, de numero dierum Caesarem fidem servaturum,

    Caes. B. G. 6, 36, 1:

    si fidem mecum servas,

    Plaut. Curc. 1, 2, 48:

    tecum servavi fidem,

    id. Capt. 5, 1, 10; id. Merc. 3, 1, 33:

    fides juris jurandi cum hoste servanda,

    Cic. Off. 3, 29, 107:

    fidem erga imperatorem conservare,

    Caes. B. C. 1, 84, 3:

    fidem erga populum Romanum servare,

    Liv. 24, 4, 5:

    servata erga Galbam,

    Tac. H. 1, 71:

    in regem suum servata,

    Curt. 6, 5, 2:

    ut fidem vobis praestaremus,

    Liv. 28, 39, 2; so,

    fidem alicui praestare,

    Curt. 6, 4, 9; Liv. 30, 15, 5; Sen. Ben. 5, 21, 1:

    non servata fides deditis est,

    Liv. 24, 1, 10; cf. Cic. de Sen. 20, 75; Sen. Ep. 71, 17:

    fidem suam liberare,

    to perform his promise, Cic. Fl. 20, 47; cf.:

    fidem alicujus liberare,

    id. Fam. 12, 7, 2: so,

    fidem exsolvere,

    Liv. 3, 19, 1; 22, 23, 8; 24, 16, 12; Plin. Ep. 2, 12, 6; Luc. 9, 98 al.:

    fidem frangere,

    Cic. Rosc. Com. 6, 16;

    for which violare, v. above,

    id. Rab. Perd. 10, 28:

    fidem amittere,

    Nep. Eum. 10:

    istius fide ac potius perfidiā decepti,

    Cic. Rosc. Am. 38, 110: quantum mea fides studii mihi afferat, my plighted word (to defend the king), id. Deiot. 1, 1:

    contioni deinde edicto addidit fidem,

    confirmed, Liv. 2, 24, 6.—
    2.
    Pregn., a given promise of protection or security, a guaranty; hence, in gen., protection, guardian care:

    introduxi Vulturcium sine Gallis: fidem ei publicam jussu senatus dedi,

    promised him protection, security, in the name of the public, Cic. Cat. 3, 4, 8; cf.: Vulturcius interrogatus... primo fingere alia;

    post, ubi fide publica dicere jussus est, omnia uti gesta erant aperit,

    Sall. C. 47, 1:

    cum se diceret indicaturum de conjuratione, si fides publica data esset,

    id. ib. 48, 4:

    uti L. Cassius ad Jugurtham mitteretur, eumque interposita fide publica Romam duceret,

    id. J. 32, 1; cf.:

    privatim praeterea fidem suam interponit, quam ille non minoris quam publicam ducebat,

    id. ib. fin.:

    qui Romam fide publica venerat,

    id. ib. 35, 7; so,

    too, simply fides: Lusitani contra interpositam fidem interfecti,

    Cic. Brut. 23, 89:

    fide accepta ab legatis, vim abfuturam,

    Liv. 38, 33, 3:

    Thais patri se commendavit in clientelam et fidem,

    Ter. Eun. 5, 9, 9; cf.:

    se in Chrysogoni fidem et clientelam contulerunt,

    Cic. Rosc. Am. 37, 106:

    quaere in cujus fide sint et clientela,

    id. ib. 33, 93:

    aliquid in fidem alicujus tradere,

    Liv. 38, 31, 2:

    frugi hominem, plenum religionis videtis positum in vestra fide ac potestate: atque ita, ut commissus sit fidei, permissus potestati,

    Cic. Font. 14, 30; cf.:

    se suaque omnia in fidem atque potestatem populi Romani permittere,

    Caes. B. G. 2, 3, 2:

    in alicujus fidem ac potestatem venire,

    id. ib. 2, 13, 2:

    in fide alicujus esse,

    Cic. Planc. 41, 97; cf. id. Fam. 13, 65, 2:

    ea (jura) fidei suae commissa,

    id. Off. 1, 34, 124:

    civitas in Catonis fide locata,

    id. Att. 6, 1, 5:

    recipere aliquid in fidem,

    id. ib. 15, 14, 3; cf.:

    aliquem in fidem necessitudinemque suam recipere,

    id. Fam. 13, 19, 2:

    recipere aliquem in fidem,

    Caes. B. G. 2, 15, 1; 4, 22, 3:

    hortatur, ut populi Romani fidem sequantur,

    id. ib. 4, 21, 8: jura fidemque supplicis erubuit (Achilles), the protection due to a suppliant, Verg. A. 2, 541:

    di, obsecro vostram fidem!

    your protection, assistance, help, Plaut. Cist. 4, 1, 11; id. Am. 5, 1, 78; id. Most. 1, 1, 74; 2, 2, 97; cf.:

    fidem vestram oro atque obsecro, judices,

    Cic. Mur. 40, 86:

    deum atque hominum fidem implorabis,

    id. Verr. 2, 1, 9, § 25;

    so in colloq. lang. frequently elliptic. as an exclamation: Di vostram fidem!

    by the protection of the gods! for heaven's sake! Plaut. Capt. 2, 3, 58, id. Men. 5, 2, 119; id. Poen. 4, 78 al.; Ter. And. 4, 3, 1; 4, 4, 5; id. Eun. 3, 1, 28 al.; cf.:

    tuam fidem, Venus!

    Plaut. Curc. 1, 3, 40:

    pro deum atque hominum fidem!

    id. ib. 5, 3, 16; id. Ep. 4, 2, 10; Ter. And. 1. 5, 2; 1, 5, 11; id. Heaut. 1, 1, 9 al.; Sall. C. 20, 10 al.;

    for which: pro deorum atque hominum fidem!

    Cic. Tusc. 5, 16, 48;

    and in a different order: pro deorum fidem atque hominum,

    id. Lael. 15, 52;

    also simply pro deum fidem,

    Liv. 3, 67, 7 Drak. N. cr.; and:

    per fidem!

    Petr. 100, 5; Tac. Or. 35; App. M. 6, p. 175.—
    C.
    The faith, the Christian religion as a system of belief (eccl. Lat.):

    domicilium fidei,

    Lact. 4, 30 fin.; Vulg. Apoc. 14, 12 al.
    III.
    Fides, personified as a goddess:

    praeclare Ennius: O Fides alma, apta pinnis, et jus jurandum Jovis! Qui jus igitur jurandum violat, is Fidem violat,

    Cic. Off. 3, 29, 104 (Enn. Trag. v. 410 ed. Vahl.); cf. Varr. L. L. 5, § 74 Müll.; Cic. N. D. 3, 18, 47; 2, 23, 61; 31, 79; id. Leg. 2, 8, 19; 11, 28; Plaut. Cas. prol. 2; id. Aul. 3, 6, 46; 50; 4, 2, 14; Verg. A. 1, 292; Hor. C. 1, 35, 21; 4, 5, 20; id. C. S. 57.
    2.
    fĭdes, ium, plur., or fides, is, sing., f. [= sphidê], a stringed instrument, lyre, lute, cithern.
    I.
    Lit.
    A.
    In gen.
    (α).
    In plur. (only so in classic prose): Fides genus citharae, Paul. ex Fest. p. 89, 16 Müll.:

    (hominis) omnis vultus omnesque voces, ut nervi in fidibus, ita sonant, ut a motu animi quoque sunt pulsae,

    Cic. de Or. 3, 57, 216;

    so different from nervi,

    id. Div. 2, 14, 33; id. Leg. 2, 15, 39; id. Brut. 54, 199; id. Fin. 4, 27, 75 (v. Madv. ad h. l., p. 601 sq.):

    ut in fidibus aut tibiis, atque in cantu ipso ac vocibus concentus est quidam tenendus ex distinctis sonis, etc.,

    id. Rep. 2, 42; id. Fin. 4, 27, 75; cf. id. de Or. 3, 51, 197: Fi. Fides non reddis? Pe. Neque fides neque tibias, Plaut. Ep. 3, 4, 77;

    with tibiae,

    Quint. 1, 10, 14; 20; 11, 3, 59:

    Orpheus, Threïciā fretus citharā fidibusque canoris,

    Verg. A. 6, 120:

    fidibus cantare alicui,

    Plaut. Ep. 3, 4, 64:

    fidibus canere praeclare,

    Cic. Tusc. 1, 2, 4; id. Div. 2, 59, 122:

    uti,

    id. Tusc. 5, 39, 113:

    dicere longum melos,

    Hor. C. 3, 4, 4:

    placare deos,

    id. ib. 1, 36, 1:

    discere,

    Cic. de Sen. 8, 26:

    docere aliquem,

    id. Fam. 9, 22, 3:

    scire,

    Ter. Eun. 1, 2, 53:

    vivunt commissi calores Aeoliae fidibus puellae,

    Hor. C. 4, 9, 12:

    fidibusne Latinis Thebanos aptare modos studet,

    i. e. to imitate Pindaric odes in Latin poetry, id. Ep. 1, 3, 12.—
    (β).
    Sing. ( poet.):

    sume fidem et pharetram: fies manifestus Apollo,

    Ov. H. 15, 23; so,

    Teïa,

    Hor. C. 1, 17, 18:

    Cyllenea,

    id. Epod. 13, 9:

    quodsi blandius Orpheo moderere fidem,

    id. C. 1, 24, 14.—
    2.
    Prov.: vetus adagium est: Nihil cum fidibus graculo, i. e. ignoramuses have nothing to do with poetry, Gell. N. A. praef. § 19.—
    B.
    Esp., Fides, is, f., a constellation, i. q. Lyra, the Lyre:

    cedit clara Fides Cyllenia,

    Cic. Arat. 381; Varr. R. R. 2, 5, 12;

    in the form Fidis,

    Col. 11, 2, 14; 40; Sid. Carm. 16, 5.—
    * II.
    Transf., in sing., i. q. nervus, chorda, a string of a musical instrument:

    quae tuba quaeve lyra Flatibus incluta vel fidibus,

    Prud. Cath. 3, 81.

    Lewis & Short latin dictionary > fides

  • 97 Hammon

    Hammōn ( Amm-), ōnis, m., = Ammôn, an Egyptian and Libyan deity, worshipped ( in the present oasis Siwah) in the form of a ram, and identified by the Greeks and Romans with Zeus and Jupiter; hence, Juppiter Hammon. Connected with his temple was an oracle often consulted by the ancients, Cic. N. D. 29 fin.; id. Div. 1, 43, 95; 1, 1, 3; Curt. 4, 7, 3 sq.; Luc. 9, 514 al. (cf. Cat. 7, 5).—Hence, Hammonis cornu, a gold-colored precious stone of the shape of a ram's horn, Ammonite, Plin. 37, 10, 60, § 167. —
    II.
    Derivv.
    A.
    Hammōnĭum ( Amm-), ĭi, n., the oasis El-Siwah, Curt. 4, 7, 3 sq.—
    B.
    Hammōnĭi, ōrum, m., the inhabitants of Hammonium, Curt. 4, 7, 11. —
    C. 1.
    Adj.:

    sal,

    Plin. 31, 7, 39, § 79; Col. 6, 17, 7; Ov. M. Fac. 94.—
    2.
    Subst.: Hammōnĭă-cum, i, n., a resinous gum, which distilled from a tree near the temple of Juppiter Hammon, Plin. 12, 23, 49, § 107; 24, 6, 14, § 23; Cels. 5, 5.

    Lewis & Short latin dictionary > Hammon

  • 98 Hammoniacum

    Hammōn ( Amm-), ōnis, m., = Ammôn, an Egyptian and Libyan deity, worshipped ( in the present oasis Siwah) in the form of a ram, and identified by the Greeks and Romans with Zeus and Jupiter; hence, Juppiter Hammon. Connected with his temple was an oracle often consulted by the ancients, Cic. N. D. 29 fin.; id. Div. 1, 43, 95; 1, 1, 3; Curt. 4, 7, 3 sq.; Luc. 9, 514 al. (cf. Cat. 7, 5).—Hence, Hammonis cornu, a gold-colored precious stone of the shape of a ram's horn, Ammonite, Plin. 37, 10, 60, § 167. —
    II.
    Derivv.
    A.
    Hammōnĭum ( Amm-), ĭi, n., the oasis El-Siwah, Curt. 4, 7, 3 sq.—
    B.
    Hammōnĭi, ōrum, m., the inhabitants of Hammonium, Curt. 4, 7, 11. —
    C. 1.
    Adj.:

    sal,

    Plin. 31, 7, 39, § 79; Col. 6, 17, 7; Ov. M. Fac. 94.—
    2.
    Subst.: Hammōnĭă-cum, i, n., a resinous gum, which distilled from a tree near the temple of Juppiter Hammon, Plin. 12, 23, 49, § 107; 24, 6, 14, § 23; Cels. 5, 5.

    Lewis & Short latin dictionary > Hammoniacum

  • 99 Hammoniacus

    Hammōn ( Amm-), ōnis, m., = Ammôn, an Egyptian and Libyan deity, worshipped ( in the present oasis Siwah) in the form of a ram, and identified by the Greeks and Romans with Zeus and Jupiter; hence, Juppiter Hammon. Connected with his temple was an oracle often consulted by the ancients, Cic. N. D. 29 fin.; id. Div. 1, 43, 95; 1, 1, 3; Curt. 4, 7, 3 sq.; Luc. 9, 514 al. (cf. Cat. 7, 5).—Hence, Hammonis cornu, a gold-colored precious stone of the shape of a ram's horn, Ammonite, Plin. 37, 10, 60, § 167. —
    II.
    Derivv.
    A.
    Hammōnĭum ( Amm-), ĭi, n., the oasis El-Siwah, Curt. 4, 7, 3 sq.—
    B.
    Hammōnĭi, ōrum, m., the inhabitants of Hammonium, Curt. 4, 7, 11. —
    C. 1.
    Adj.:

    sal,

    Plin. 31, 7, 39, § 79; Col. 6, 17, 7; Ov. M. Fac. 94.—
    2.
    Subst.: Hammōnĭă-cum, i, n., a resinous gum, which distilled from a tree near the temple of Juppiter Hammon, Plin. 12, 23, 49, § 107; 24, 6, 14, § 23; Cels. 5, 5.

    Lewis & Short latin dictionary > Hammoniacus

  • 100 Hammonii

    Hammōn ( Amm-), ōnis, m., = Ammôn, an Egyptian and Libyan deity, worshipped ( in the present oasis Siwah) in the form of a ram, and identified by the Greeks and Romans with Zeus and Jupiter; hence, Juppiter Hammon. Connected with his temple was an oracle often consulted by the ancients, Cic. N. D. 29 fin.; id. Div. 1, 43, 95; 1, 1, 3; Curt. 4, 7, 3 sq.; Luc. 9, 514 al. (cf. Cat. 7, 5).—Hence, Hammonis cornu, a gold-colored precious stone of the shape of a ram's horn, Ammonite, Plin. 37, 10, 60, § 167. —
    II.
    Derivv.
    A.
    Hammōnĭum ( Amm-), ĭi, n., the oasis El-Siwah, Curt. 4, 7, 3 sq.—
    B.
    Hammōnĭi, ōrum, m., the inhabitants of Hammonium, Curt. 4, 7, 11. —
    C. 1.
    Adj.:

    sal,

    Plin. 31, 7, 39, § 79; Col. 6, 17, 7; Ov. M. Fac. 94.—
    2.
    Subst.: Hammōnĭă-cum, i, n., a resinous gum, which distilled from a tree near the temple of Juppiter Hammon, Plin. 12, 23, 49, § 107; 24, 6, 14, § 23; Cels. 5, 5.

    Lewis & Short latin dictionary > Hammonii

См. также в других словарях:

  • Oracle — Corporation Rechtsform Corporation ISIN US68389X1054 Gründung …   Deutsch Wikipedia

  • ORACLE — Plus ou moins consciemment, les hommes voient dans tel ou tel événement inattendu un signe capable d’orienter leur conduite; ils ont souvent chargé des exégètes d’interpréter certains phénomènes – foudre, éclipses, crues de rivières, naissances… …   Encyclopédie Universelle

  • Oracle — • A Divine communication given at a special place through specially appointed persons; also the place itself. Catholic Encyclopedia. Kevin Knight. 2006. Oracle     Oracle      …   Catholic encyclopedia

  • oracle — ORACLE. s. m. Response que les Payens croyoient recevoir de leurs Dieux, & qui estoit renduë par leurs Idoles ou par d autres voyes. Les oracles estoient ordinairement ambigus. rendre des oracles. expliquer un oracle. Il se prend aussi pour la… …   Dictionnaire de l'Académie française

  • Oracle — Or a*cle, n. [F., fr. L. oraculum, fr. orare to speak, utter, pray, fr. os, oris, mouth. See {Oral}.] [1913 Webster] 1. The answer of a god, or some person reputed to be a god, to an inquiry respecting some affair or future event, as the success… …   The Collaborative International Dictionary of English

  • Oracle — es un sistema de administración de base de datos (o RDBMS por el acrónimo en inglés de Relational Data Base Management System), fabricado por Oracle Corporation. Se considera a Oracle como uno de los sistemas de bases de datos más completos,… …   Enciclopedia Universal

  • Oracle — Oracle, AZ U.S. Census Designated Place in Arizona Population (2000): 3563 Housing Units (2000): 1534 Land area (2000): 11.382188 sq. miles (29.479730 sq. km) Water area (2000): 0.000000 sq. miles (0.000000 sq. km) Total area (2000): 11.382188 sq …   StarDict's U.S. Gazetteer Places

  • Oracle, AZ — U.S. Census Designated Place in Arizona Population (2000): 3563 Housing Units (2000): 1534 Land area (2000): 11.382188 sq. miles (29.479730 sq. km) Water area (2000): 0.000000 sq. miles (0.000000 sq. km) Total area (2000): 11.382188 sq. miles (29 …   StarDict's U.S. Gazetteer Places

  • oracle — (n.) late 14c., a message from a god, expressed by divine inspiration, from O.Fr. oracle (12c.), from L. oraculum divine announcement, oracle, from orare pray, plead (see ORATOR (Cf. orator)), with material instrumental suffix culo . In antiquity …   Etymology dictionary

  • oracle — [ôr′ə kəl, är′ə kəl] n. [OFr < L oraculum, divine announcement, oracle < orare, to speak, pray, beseech < os (gen. oris), the mouth: see ORAL] 1. among the ancient Greeks and Romans, a) the place where, or medium by which, deities were… …   English World dictionary

  • Oracle — Or a*cle, v. i. [imp. & p. p. {Oracled}; p. pr. & vb. n. {Oracling}.] To utter oracles. [Obs.] [1913 Webster] …   The Collaborative International Dictionary of English

Поделиться ссылкой на выделенное

Прямая ссылка:
Нажмите правой клавишей мыши и выберите «Копировать ссылку»