Перевод: с латинского на все языки

со всех языков на латинский

omnīnō

  • 1 omnino

    omnīno, adv. [omnis].
    I.
    In gen., altogether, wholly, entirely, utterly, at all (syn.: prorsus, penitus): Neoptolemus apud Ennium philosophari sibi ait necesse esse, sed paucis: nam omnino haud placere, entirely, i. e. constantly, Cic. Tusc. 2, 1, 1; v. also id. de Or. 2, 37, 156 (Enn. Trag. v. 417 Vahl.):

    non omnino jam perii: est reliquom quo peream magis,

    Plaut. As. 1, 3, 80:

    defensionum laboribus aut omnino aut magnā ex parte liberatus,

    Cic. Tusc. 1, 1, 1:

    ut non multum aut nihil omnino Graecis cederetur,

    not at all, id. ib. 1, 3, 5:

    ita fit ut omnino nemo esse possit beatus,

    id. ib. 2, 6, 16:

    id agimus ut id in sapiente nullum sit omnino,

    id. ib. 3, 10, 22; cf. id. Off. 2, 1, 3:

    Clodium sanxisse, ut vix aut omnino non posset... infirmari sua lex,

    not at all, id. Att. 3, 23, 2:

    non omnino quidem, sed magnam partem,

    id. Fam. 9, 15, 3:

    quae aut omnino aut certe facilius consequentur,

    id. Balb. 19, 43:

    eos omittamus, qui omnino nusquam reperiuntur,

    id. Lael. 6, 21:

    causas omnino numquam attigerunt,

    id. de Or. 2, 13, 55: non usquam id quidem dicit omnino, sed quae dicit idem valent, absolutely, i. e. expressly, explicitly, id. Tusc. 5, 9, 24:

    omnino, quod cupis, efficies,

    Cat. 98, 5:

    non tamen omnino Teucros delere paratis,

    Verg. A. 9, 248:

    ne faciam, inquis, Omnino versus,

    Hor. S. 2, 1, 6:

    nihil omnino, te recitante placet,

    Mart. 3, 45, 4.— With omnis:

    non ego omnino lucrum omne esse utile homini existimo,

    all and every, of all kinds whatever, Plaut. Capt. 2, 2, 75:

    hoc genus et cetera necessaria et omnino omnis argumentatio, etc.,

    Cic. Inv. 1, 46, 86:

    vis et injuria et omnino omne. quod obfuturum est,

    id. ib. 2, 53, 164:

    sin omnino interierint omnia,

    id. Fam. 6, 2, 6; v. also the foll.—With prorsus:

    non justa, injusta, prorsus omnino obsequor,

    Ter. Ad. 5, 9, 33.—
    II.
    In partic.
    A.
    With numerals, in all, altogether, only, but, just (= hoi pantes):

    quinque omnino fuerunt,

    Cic. Clu. 28, 76:

    diebus omnino decem et octo,

    Caes. B. G. 4, 19 fin.:

    sane frequentes fuimus: omnino ad ducentos,

    Cic. Q. Fr. 2, 1, 1:

    erant omnino itinera duo,

    there were only two ways, Caes. B. G. 1, 6:

    duae omnino civitates,

    id. ib. 4, 38:

    cum omnino non essent amplius centum,

    Nep. Pelop. 2, 3:

    expeditionem unam omnino suscepit,

    Suet. Claud. 17:

    semel omnino eam viderat,

    Curt. 4, 10. [p. 1265] 24.—
    B.
    In concessive clauses, by all means, indeed, doubtless, yes, certainly, to be sure. —With sed:

    restricti omnino esse nullo modo debemus, sed in deligendis idoneis judicium et diligentiam adhibere, etc.,

    Cic. Off. 2, 18, 62:

    danda opera est omnino... sed, etc.,

    id. ib. 2, 20, 71; so id. de Or. 2, 21, 89:

    pugnas omnino, sed cum adversario facili,

    id. Ac. 2, 6, 84.—With autem:

    omnino est amans sui virtus... ego autem non de virtute nunc loquor,

    id. Lael. 26, 98.—
    C.
    In making a statement of general application, in general, generally, universally:

    de hominum genere, aut omnino de animalium loquor,

    Cic. Fin. 5, 11, 33:

    plurimumque poëtis nostris, omninoque Latinis litteris luminis attulisti,

    id. Ac. 1, 3, 9; Plin. Ep. 5, 4, 3.—At the beginning of a general proposition:

    omnino fortis animus et magnus duabus rebus maxime cernitur,

    Cic. Off. 1, 20, 66:

    omnino omnium horum vitiorum atque incommodorum una cautio est, ut, etc.,

    id. Lael. 21, 78.—
    D.
    After non modo (non), in a climax:

    non modo imperator, sed liber habendus omnino non est,

    Cic. Par. 5, 1, 33:

    non modo tantam causam perorare, sed omnino verbum facere,

    id. Quint. 24, 77:

    quos ego non modo reges appellatos, sed omnino natos nesciebam,

    id. Fam. 9, 15, 13; cf. id. Caecin. 13, 36.

    Lewis & Short latin dictionary > omnino

  • 2 omnino

    omninō, adv. [st2]1 [-] au total, en tout, seulement. [st2]2 [-] tout à fait, entièrement, complètement. [st2]3 [-] en général, généralement.    - dicere omnino, Cic.: dire formellement.    - omnino nemo: absolument personne.    - miserrimus omnino, Cic.: tout à fait malheureux.    - omnino fortis animus cernitur... Cic.: en général, le courage se reconnaît à.    - dies omnino decem, Caes.: dix jours en tout.    - pugnas omnino, sed... Cic.: tu combats, il est vrai, mais...    - spero omnino; verumtamen... Cic.: certes, j'espère; cependant...
    * * *
    omninō, adv. [st2]1 [-] au total, en tout, seulement. [st2]2 [-] tout à fait, entièrement, complètement. [st2]3 [-] en général, généralement.    - dicere omnino, Cic.: dire formellement.    - omnino nemo: absolument personne.    - miserrimus omnino, Cic.: tout à fait malheureux.    - omnino fortis animus cernitur... Cic.: en général, le courage se reconnaît à.    - dies omnino decem, Caes.: dix jours en tout.    - pugnas omnino, sed... Cic.: tu combats, il est vrai, mais...    - spero omnino; verumtamen... Cic.: certes, j'espère; cependant...
    * * *
        Omnino, pen. prod. Aduerbium. Cic. Totalement, Entierement, Du tout en tout.
    \
        Vix, aut omnino non posse fieri. Cic. A grand'peine, ou point du tout.
    \
        Nihil omnino. Horat. Rien du tout.
    \
        Omnino, in principio sententiae. Cic. Omnino omnium horum vitiorum atque incommodorum vna cautio est, atque vna prouisio, vt ne nimis cito diligere incipiamus. Brief, Pour le faire court.
    \
        Is omnino seruus in familia non erat. Cic. Ce serviteur n'estoit nullement en la maison.
    \
        Quinque omnino fuerunt, qui illum vestrum innocentem absoluerent. Cic. Il n'y a eu que cinq en tout, Il n'en y a eu que cinq seulement.
    \
        Nego illum adolescentem omnino illa die esse mortuum. Cic. En quelque maniere que ce fust.
    \
        Mihi perdifficile esse contra tales oratores, non modo tantam causam perorare, sed omnino verbum facere conari. Cic. Mais aussi en quelque maniere que ce fust, de, etc.

    Dictionarium latinogallicum > omnino

  • 3 omnīnō

        omnīnō adv.    [omnis], altogether, wholly, entirely, utterly, at all: haec nunc omnino ut crederem, T.: omnino cuncta plebes, the whole body, S.: non id quidem dicit omnino, i. e. expressly: omnis argumentatio, of every kind: interire: philosophari omnino haud placere, i. e. constantly: nihil dare, nothing whatever: omnino nemo: non omnino quidem, sed magnam partem: Teucros delere, V.: ne faciam, inquis, Omnino versūs, H.—With numerals, in all, altogether, only, but, just: quinque omnino fuerunt: erant itinera duo, only two ways, Cs.: cum omnino non essent amplius centum, N.: semel omnino, Cu.—By all means, indeed, doubtless, yes, certainly, to be sure: acerbum omnino genus iudicii, sed, etc.: pugnas omnino, sed cum adversario facili.—In general, generally, universally: plurimumque poëtis nostris, omninoque Latinis litteris luminis attulisti: omnino omnium horum vitiorum atque incommodorum una cautio est, ut, etc.—In climax: non modo imperator, sed liber habendus omnino non est, not even.
    * * *
    entirely, altogether

    after negatives -- at all; with numerals-- in all

    Latin-English dictionary > omnīnō

  • 4 omnino

    omnīnō, Adv. (omnis), im ganzen, in allem, I) zur Bezeichnung der weitesten Ausdehnung eines Zustandes, gänzlich, ganz, überhaupt, cum defensionum laboribus senatoriisque muneribus aut omnino aut magna ex parte essem aliquando liberatus, Cic.: qui omn. Graecas non ament litteras, plures, qui philosophiam, Cic. – dah. bes. a) wenn man vom einzelnen zum Ganzen übergeht, überhaupt, im allgemeinen, de hominum genere aut omn. de animalibus loquor, Cic. – b) wenn eine Steigerung der Begriffe stattfindet, überhaupt nur, sogar nur, nam pleraque tacta tantum et omn. commota latissime serpunt, Plin. ep.: nec leges ullae sunt nec iudicia nec omn. simulacrum aliquod aut vestigium civitatis, Cic.: verb. non modo... sed omnino, Cic. – c) wenn man eine Aussage kurz zusammenfaßt, kurz, mit einem Worte, omnino, ut te absolvam, nullam pictam conspicio hic avem, Plaut. – d) bei Zahlen, überhaupt, im ganzen, in allem, quinque omn. fuerunt, Cic.: diebus omn. decem et octo, Caes. – II) zur Bezeichnung des höchsten Grades eines Zustandes od. einer Eigenschaft, gänzlich, ganz und gar, durchaus, in jeder Hinsicht, vollständig, nunc ego omn. occĭdi, Plaut.: fieri omnino neges, Cic.: me omn. lapidem, non hominem putas, Ter.: Maximum fratrem, egregium virum omn., sibi nequaquam parem colebat, Cic. – dah. a) neben Superlativen, miserrima est omn. ambitio honorumque contentio, Cic.: aptissima omn. sunt arma senectutis, Cic. – u. mit omnis verb., omn. omnium horum vitiorum atque incommodorum una cautio est, Cic. – b) neben negativen Ausdrücken, is omn. servus in familia non erat, Cic.: non usquam id quidem dicit omnino (vollständig), sed, quae dicit, idem valent, Cic.: quod autem sine sensu sit, id nihil ad nos pertinere omnino (durchaus nicht), Cic.: soli tamen dicamus potius, quam omn. non dicamus, Quint.: sensu omisso fit idem quasi natus non esset omn., Cic.: nulla omn. in re, Cic. – III) zur Bezeichnung der allgemeinen Gültigkeit einer Aussage, überhaupt, allerdings, nego illum adulescentem omn. illo die esse mortuum, Cic.: quod amici genus adhibere omn. levitatis est, Cic. – dah. bes. a) in Einräumungen, mit folg. Adversativsatz, pugnas omnino, sed cum adversario facili, Cic. – b) in allgemeinen Behauptungen, omn. illud honestum, quod animi efficitur, non corporis viribus, Cic.: omn. est amans sui virtus, Cic.

    lateinisch-deutsches > omnino

  • 5 omnino

    omnīnō, Adv. (omnis), im ganzen, in allem, I) zur Bezeichnung der weitesten Ausdehnung eines Zustandes, gänzlich, ganz, überhaupt, cum defensionum laboribus senatoriisque muneribus aut omnino aut magna ex parte essem aliquando liberatus, Cic.: qui omn. Graecas non ament litteras, plures, qui philosophiam, Cic. – dah. bes. a) wenn man vom einzelnen zum Ganzen übergeht, überhaupt, im allgemeinen, de hominum genere aut omn. de animalibus loquor, Cic. – b) wenn eine Steigerung der Begriffe stattfindet, überhaupt nur, sogar nur, nam pleraque tacta tantum et omn. commota latissime serpunt, Plin. ep.: nec leges ullae sunt nec iudicia nec omn. simulacrum aliquod aut vestigium civitatis, Cic.: verb. non modo... sed omnino, Cic. – c) wenn man eine Aussage kurz zusammenfaßt, kurz, mit einem Worte, omnino, ut te absolvam, nullam pictam conspicio hic avem, Plaut. – d) bei Zahlen, überhaupt, im ganzen, in allem, quinque omn. fuerunt, Cic.: diebus omn. decem et octo, Caes. – II) zur Bezeichnung des höchsten Grades eines Zustandes od. einer Eigenschaft, gänzlich, ganz und gar, durchaus, in jeder Hinsicht, vollständig, nunc ego omn. occĭdi, Plaut.: fieri omnino neges, Cic.: me omn. lapidem, non hominem putas, Ter.: Maximum fratrem, egregium virum omn., sibi nequaquam parem colebat, Cic. – dah. a) neben
    ————
    Superlativen, miserrima est omn. ambitio honorumque contentio, Cic.: aptissima omn. sunt arma senectutis, Cic. – u. mit omnis verb., omn. omnium horum vitiorum atque incommodorum una cautio est, Cic. – b) neben negativen Ausdrücken, is omn. servus in familia non erat, Cic.: non usquam id quidem dicit omnino (vollständig), sed, quae dicit, idem valent, Cic.: quod autem sine sensu sit, id nihil ad nos pertinere omnino (durchaus nicht), Cic.: soli tamen dicamus potius, quam omn. non dicamus, Quint.: sensu omisso fit idem quasi natus non esset omn., Cic.: nulla omn. in re, Cic. – III) zur Bezeichnung der allgemeinen Gültigkeit einer Aussage, überhaupt, allerdings, nego illum adulescentem omn. illo die esse mortuum, Cic.: quod amici genus adhibere omn. levitatis est, Cic. – dah. bes. a) in Einräumungen, mit folg. Adversativsatz, pugnas omnino, sed cum adversario facili, Cic. – b) in allgemeinen Behauptungen, omn. illud honestum, quod animi efficitur, non corporis viribus, Cic.: omn. est amans sui virtus, Cic.

    Ausführliches Lateinisch-deutsches Handwörterbuch > omnino

  • 6 omnino

    omnino omnino совершенно, совсем

    Латинско-русский словарь > omnino

  • 7 omnino

    omnino omnino в целом, вообще

    Латинско-русский словарь > omnino

  • 8 omnino

    omnino omnino полностью

    Латинско-русский словарь > omnino

  • 9 omnino

    omnīnō adv. [ omnis ]
    1) полностью, вполне, целиком, совершенно, во всех отношениях (vir o. egregius C; o. nescire C; aut o. aut magnā ex parte C)
    non o. C — не совсем
    2) в уступ. предлож. конечно, бесспорно
    pugnas o., sed cum adversario facili C — (бороться-то) ты, конечно, борешься, но с лёгким (слабым) противником
    3) в целом, в общем, вообще (hominum genus aut o. animalia C)
    4) всего, в общей сложности (octo o. legiones L); всего лишь, только (duo o. itinera erant Cs)

    Латинско-русский словарь > omnino

  • 10 omnino

    adv
    entièrement

    Dictionarium Latino-Gallicum botanicae > omnino

  • 11 omnino

    совсем, вовсе, конечно, вообще, omn. non exaudire, прот. tardius exaud. (1. 1 § 15 D. 44, 7);

    omn. uti non posse, прот. cum aliquo incommodo uti (1. 1 § 4 D. 7, 6);

    omn. non facere testamentum, прот. non iure facere (pr. I. 3, 1);

    omn. non deberi, прот. per aliquam exceptionem perpetuam peti non po sse (1. 26 § 3 D. 12, 6. 1. 3 § 2 D. 26, 7. 1. 4 § 3 D. 46, 6. 1. 8 § 7 D. 46, 1. 1. 1 pr. D. 1, 15. 1. 178 pr. D. 50, 16. 1. 152 pr. D. 50, 17).

    Латинско-русский словарь к источникам римского права > omnino

  • 12 omnino

    altogether, entirely, wholly, certainly, completely.

    Latin-English dictionary of medieval > omnino

  • 13 omnino

    (наречие)
    вообще, полностью, совсем

    Latin-Russian dictionary > omnino

  • 14 omnino

      adv.
      совсем; вообще, всего

    Dictionary Latin-Russian new > omnino

  • 15 Omnīno amicitiae corroborātis jam conformatisque et ingeniis et aetatibus judicandae sunt

    Вообще о дружбе можно судить лишь по отношению к людям зрелого возраста и зрелой души.
    Цицерон, "Лелий", XX, 74.
    Возвращаюсь к моему предмету, к дружбе более естественной... Omnino amicitiae corroboratis jam conformatisque ingeniis et aetatibus judicandae sunt. Вообще говоря, то, что мы называем обычно друзьями и дружбой, это не более, чем короткие и близкие знакомства, которые мы завязали случайно или из соображений удобства и благодаря которым наши души вступают в общение. (Мишель Монтень, О дружбе.)

    Латинско-русский словарь крылатых слов и выражений > Omnīno amicitiae corroborātis jam conformatisque et ingeniis et aetatibus judicandae sunt

  • 16 Вообще о дружбе можно судить лишь по отношению к людям зрелого возраста и зрелой души

    Omnino amicitiae corroboratis jam conformatisque et ingeniis et aetatibus judicandae sunt

    Латинско-русский словарь крылатых слов и выражений > Вообще о дружбе можно судить лишь по отношению к людям зрелого возраста и зрелой души

  • 17 curo

    cūro (altlat. coiro u. coero), āvī, ātum, āre (cura), etw. sich angelegen sein lassen, I) im allg., etw. sich angelegen sein lassen, sich um etw. od. jmd. bekümmern, für etw. od. jmd. Sorge (Fürsorge) tragen, sorgen, etw. besorgen (Ggstz. neglegere), α) m. Acc., u. zwar teils m. Acc. einer Sache, c. haec, Ter.: istaec non c., Cic.: sic enim decet, te mea curare, tua me, Cic.: c. domi forisque omnia, Sall.: negat quicquam deos nec alieni curare nec sui, Cic.: c. aliena, Ter.: negotia aliena, Cic.: mandatum, vollziehen, Cic.: sociorum iniurias, Sall.: non c. animi conscientiam, Cic.: c. preces alcis, Hor.: nihil omnino c., ganz indifferent (gegen alles gleichgültig) sein, Cic.: alia od. aliud cura, darum kümmere dich nicht, darum sei außer Sorge, Plaut. u. Ter. (s. Ussing Plaut. asin. 106): neben potin aliam rem ut cures, Plaut. – praeter animum nihil c., alles andere unbeachtet lassen, Cic.: periuria nihil c., sich nichts machen aus usw., Catull.: c. haec diligenter, Cic.: praeceptum diligenter c., einer Vorschrift pünktlich nachkommen, Nep.: eam rem studiose c., Cornif. rhet.: studiosissime omnia diligentissimeque c., Cic.: huic mandes, si quid recte curatum velis, Ter. – rem alienam periculo suo c., Sall. – duabus his artibus... se remque publicam curabant, wahrten sie das eigene u. des Staates Interesse, Sall. Cat. 9, 3. – teils m. Acc. einer Person, quis enim potest, cum existimet, se curari a deo, non et dies et noctes divinum numen horrere? Cic.: etiam hic mihi curandus est? auch um diesen soll ich mich bekümmern? Cic.: curate istam diligenter virginem, nehmt die J. gut in acht, Ter. – β) m. Acc. u. dem Gerundivum, besorgen lassen, in Sicilia frumentum emendum et ad urbem mittendum c., Cic.: epistulam alci referendam c., fasciculum ad alqm perferendum c., Cic.: ex eo auro buculam c. faciendam, Cic.: ex ea pecunia... basilicam faciendam c., Liv.: pontem in Arare faciendum c., Caes.: longis navibus exercitum transportandum c., Caes.: c. alqm docendum equo armisque, Liv.: eum per simulationem colloquii c. interficiendum, Hirt. b. G. – γ) m. Acc. u. Partic. Perf. Pass., inventum tibi curabo et mecum adductum tuum Pamphilum, ich will schon machen, daß ich finde usw., Ter. Andr. 684. – δ) m. Infin. = es sich angelegen sein lassen, dafür sorgen, sich ein Geschäft daraus machen, darauf denken od. bedachtsein, suchen, nihil Romae geritur, quod te putem scire curare, Cic. ep. 9, 10, 1: mando tibi, uti cures lustrare, Cato r. r. 141: tu recte vivis, si curas esse quod audis, Hor.: multa exemplaria contracta emendare curavit, Suet.: curavi equidem abolere orationem, Fronto. – bes. oft non (nec) curare = sich nicht die Mühe nehmen, nicht mögen, sich weigern, in Siciliam ire non curat, Cic.: neque sane redire curavit, Cic.: id ad me referre non curat, Cic.: itaque ea nolui scribere, quae nec indocti intellegere possent nec docti legere curarent, Cic.: qui ista nec didicissent nec omnino scire curassent, Cic.: nec revocare situs aut iungere carmina curat, Verg.: in negativem Sinn, quis ignorat, qui modo umquam mediocriter res istas scire curavit, Cic. Flacc. 64. – tantum abest, ut Antonii suspicionem fugere nunc curem,...ut mihi causa ea sit, cur Romam venire nolim ne illum videam, Cic. – ε) mit Acc. u. Infin. Act., Persium non curo legere (mir liegt nichts daran, daß mich P. liest), Laelium Decumum volo, Lucil. 593 ( bei Cic. de or. 2, 25). – gew. im Acc. u. Infin. Pass., neque vero haec inter se congruere possent, ut natura et procreari vellet et diligi procreatos non curaret, Cic. de fin. 3, 62: symbolos proponi et saxis proscribi curat, Iustin. 2, 12, 2 (u. so auch Iustin. 3, 5, 12). – ζ) m. Nom. u. Infin., ego capitis mei periculo patriam liberavi, vos liberi sine periculo esse non curatis, Cornif. rhet. 4, 66. – η) m. folg. ut od. ne od. ut ne u. Konj. od. m. bl. Konj. (s. Lachm. Lucr. 6, 231), adhuc curavi unum hoc quidem, ut mihi esset fides, Ter.: ex coriis utres uti fierent, curavit, Sall.: pollicitus sum curaturum me Bruti causā, ut ei Salaminii pecuniam solverent, Cic.: curare et perficere, ut etc., Cic.: sic tibi persuade, me dies et noctes nihil aliud agere, nihil curare, nisi ut mei cives salvi liberi-que sint, Cic.: u. so in Briefen, cura, ut valeas, Cic.: tu velim in primis cures, ut valeas, Cic.: tu etiam atque etiam cura, ut valeas, Cic.: cura ergo potissimum, ut valeas, Cic.: cura igitur nihil aliud, nisi ut valeas; cetera ego curabo, Cic.: nec quicquam cures, nisi ut valeas, Cic.: cura igitur, ut quam primum venias, Cic.: cura et effice, ut ab omnibus et laudemur et amemur, Cic. – senatus nobis, qui pro consulibus sumus, negotium de-derat, ut curaremus, ne quid res publica detrimenti caperet, Cic.: curavi, ne quis metueret, Cic.: amari iucundum est, si curetur, ne quid insit amari, Cornif. rhet.: praetor curavit, ut Romae ne essent, Suet. – m. bl. Coni., curare domi sint gerdius, ancillae, pueri, zonarius, textor, Lucil. 1056 sq.: ne illa quidem curo mihi scribas, quae etc., Cic. ep. 2, 8, 1: imprimat his, cura, Maecenas signa tabellis, Hor. sat. 2, 6, 38 (vgl. Hor. carm. 1, 38, 5): iam curabo sentiat, quos attentarit, Phaedr. 5, 2, 6: curabo, iam tibi Iovis iratus sit, Petron. 58, 2: u. so Petr. 58, 7; 69, 1; 74, 17. Fronto de eloqu. 1. p. 145, 1 N. – θ) m. folg. quod (daß) u. Indikativ, nam quod strabonus est, non curo, Petron. 68, 8. – ι) m. folg. Relativsatz od. Fragesatz, cura quae iussi atque abi, Plaut.: ego quae ad tuam dignitatem pertinere arbitror summo studio diligentiāque curabo, Cic.: non curo, an isti suspicionibus relinquantur, Plin. ep. 6, 31, 11. – κ) m. Dat. (s. Brix Plaut. trin. 1057. Dehler Tert. apol. 46 u. die Auslgg. zu Apul. de deo Socr. 2), rebus publicis, rebus alienis, Plaut.: otio hominum, Fronto: rebus eius absentis, Gell.: saluti suae, Tert.: rebus meis, Apul. – λ) m. (gräzisierendem) Genet., corporis curata (Psyche), Apul. 5, 2: virginitatis, Apul. met. 5, 4. – μ) m. pro u. Abl., ego pro me et pro te curabo, Plaut.: non te pro his curasse rebus, ne quid aegre esset mihi? Ter. – ν) m. de u. Abl., Quintus de emendo nihil curat hoc tempore, denkt nicht an das K., Cic.: omnino de tota re, ut mihi videtur, sapientius faceres, si non curares, Cic.: vides, quanto hoc diligentius curem quam aut de rumore aut de Pollione, Cic.: quasi vero curent divina (die Gottheit) de servis, Macr. sat. 1, 11, 1: noli curare de palea, Augustin. serm. 5, 3. – ο) absol., in Briefen, sed amabo te, cura et cogita, tecum loquere etc., Cic.: quia sum Romae et quia curo attendoque, Cic. – und bei den Komik. (s. Spengel Ter. Andr. 171), D. omnia apparata iam sunt intus. S. curasti bene, Ter.: bene curassis, sei ohne Sorge, Plaut.: curabo, Ter.: curabitur, es wird besorgt werden, Ter.: quemadmodum adstitit severā fronte curans (sorgend), cogitans, Plaut.

    II) insbes.: 1) die Pflege von etw. besorgen = etw. mit Sorgfalt behandeln, -ziehen, abwarten, warten, pflegen, putzen (abputzen), griech. θεραπεύειν, a) übh.: c. domos, herausputzen, Petron. 71, 7: vestimenta c. et polire (v. Walker), Ulp. dig. 47, 2, 12 pr. – als t.t. der Landw., vineam, Col.: vitem falce, ausputzen, Plin.: apes, Col. – als mediz. t.t., reinigen, bes. im Partiz. curatus ( wie τεθεραπευμένος und noch heute italien. curato), zB. sevum vitulinum curatum, Cels.: cadmia curata, Cels. – u. als t.t. der Kochkunst, putzen, säubern, ante curatae rapae, Apic. 1, 24. – b) den Körper usw. durch Kämmen, Waschen, Baden, durch Speise u. Trank warten und pflegen, erquicken, bewirten, c. corpus, Lucr. u.a., oft als milit. t.t. mit u. ohne cibo, vino et cibo, cibo somnoque, Liv. u. Curt. (s. Drak. u. Fabri Liv. 21, 54, 2. Mützell Curt. 3, 8 [21], 22): c. membra, cutem, pelliculam, seine Gl., seine H. pflegen = sich gütlich tun, sich's wohl sein lassen, Hor. u.a. (s. Schmid Hor. ep. 1, 2, 29): c. alqm (zB. einen Gast), Tibull. u.a. (s. Dissen Tibull. 1, 5, 33): parentem suum (von Töchtern), Plaut.: dominum, aufmerksam bedienen, Plaut.: amicos suos, bewirten, Plaut.: c. se, nos,Ter. u. Cic.: verb. reficere se et c., Cic.: c. se molliter, Ter.: c. se suamque aetatem, Plaut.: c. genium, s. genius. – Passiv, curari mollius, Komik.: curati cibo, cibo vinoque, Liv.: ut ante lucem viri equique curati pransi essent, Liv.: sic (pulli anserini) curati circiter duobus mensibus pingues fiunt, Varro. – Partiz. Präs. im Zshg. absol., zB. iumentum e manibus curantium (seiner Wärter) elapsum, Liv. – bes. von der Haarpflege, curatus inaequali tonsore capillos, schief geschnitten das Haar, Hor. ep. 1, 1, 94. – c) einen Kranken, ein Übel, eine Krankheit usw. warten, abwarten,pflegen, v. Arzt = behandeln, heilen ( kurieren ), operieren (s. Mützell Curt. 3, 5 [13], 12), c. corpora, Cic.: c. alqm, Cic. u.a.: regis filiam, Sen.: ipsi se curare non possunt, Sulpic. in Cic. ep.: curari non posse, Caes.: is, qui curatur, der Patient, Cels. – c. reduviam, Cic.: ulcus, Cels. u. Sen.: vulnus, Liv.: morbum, febrem, Cels.: curari se pati, Cic.: obligari curarique se pati, Suet.: qui ferrum medici prius quam curetur (operiert wird) aspexit, Cels.: c. alqm od. se diligenter, Cic.: alqm graviter aegrum c. diligentissime, Ter. u. Cic.: alqm magna cum cura, Plaut.: c. alqm leniter, Cic.: curari aegre, aliter, celeriter, commodissime, facile, difficilius, difficillime (v. Übeln), Cels.: curari recte, perperam (v. Pers.), Cels.: curari se fortiter pati (v. Pers.), Liv.: ictus parum bene curatus, Cels.: adulescentes gravius aegrotant, tristius curantur, Cic.: curari arbitrio suo (v. Pers.), Curt.: curari neque manu (durch chirurgische Hilfe) neque medicamentis posse (v. einem Übel), Cels.: curari scalpello, ferro, mit dem Messer operiert werden (von Pers.), Cels.: vinolentis quibusdam medicaminibus solere curari (v. Pers.), Cic.: frigidis (mit kalten Umschlägen) curari se pati (v. Pers.), Suet.: c. morbos victu (durch Diät), Cels.: c. morbos remediis, Cels.: c. graviores morbos asperis remediis, Curt.: c. oculos sanguinis detractione, oculos vino, Cels.: c. alcis valetudinem, Apul.: c. vulnus suturā, Cels. – absol., c.tuto, celeriter, iucunde (v. einem Arzte), Cels.: tertiam esse medicinae partem, quae manu (durch Manualhilfe) curet, Cels.: medicus, qui curandi finem fecerit, Quint. – Partiz. subst., cūrāns, antis, m., der Behandelnde = der Arzt, zB. plurimi sub alterutro curantis errore moriuntur, Cels. 3, 8. – d) jmdm. seine Achtung und Verehrung an den Tag legen, jmd. ehren, verehren, jmdm. huldigen, den Hof machen (griech. θεραπεύειν), c. delicatos, Spart. Hadr. 4, 5: curatur a multis, timetur a pluribus, Plin. ep. 1, 5, 15. – eum ultra Romanorum ac mortalium etiam morem curabant exornatis aedibus per aulaea et signa scaenisque ad ostentationem histrionum fabricatis, Sall. hist. fr. 2, 23, 2 (2, 29, 2).

    2) die Herrichtung von etwas besorgen, etw. herrichten, herrichten lassen, a) als t.t. der Wirtschaftsspr.: c. cibum (v. Koch), Varro LL.: c. cenam, obsonium (v. Hausherrn), Plaut.: cenulam omnibus, Gell.: ludis Martialibus c. triclinium sacerdotum (vom Anordner), Suet. – absol., wie unser schaffen, curate istic vos, Plaut.: bene curasti, Ter. – b) als publiz. t.t., IIII vir viarum curandarum, des Wegebaues, Corp. inscr. Lat. 5, 1874. – c) als t.t. der Religionsspr., sacra (griech. θεραπεύειν τὰ ἱερά), Cic.: non rite id sacrum, Liv.: sacra Cereris per Graecas semper curata sunt sacerdotes, Cic. – c. prodigia, nach den gesetzlichen Vorschriften (durch Anordnung von Hühnopfern usw.), Liv. 1, 20, 7. – d) wie κηδεύειν = eine Leiche (deren Waschung, Einbalsamierung, Bestattung) besorgen, funus, Ter.: corpus exanimum, Curt.: corpus Alexandri suo more (von den Chaldäern), Curt.: cadaver, Suet. Vgl. Ruhnken Ter. Andr. 1, 1, 83.

    3) die Herbeischaffung von etw. besorgen, a) etw. durch Kauf besorgen, signa, quae nobis curasti, ea sunt ad Caietam exposita. Te multum amamus, quod ea abs te diligenter parvoque curata sunt, Cic. ad Att. 1, 3, 2. – b) eine Geldsumme besorgen, ( herbei) schaffen, auszahlen, auszahlen lassen, iube sodes nummos curari, Cic.: Minucium XII sola (nur 12000 Sesterze) curasse scripsi ad te antea; quod superest, velim videas, ut curetur, Cic. – m. Dat. (wem?), Oviae C. Lollii curanda sunt HS C (100000 Sesterze), Cic.: redemptori tuo dimidium pecuniae curavit, Cic.: me, cui iussisset, curaturum, ich würde auf seine Anweisung Zahlung leisten lassen, Cic.: cum aeris alieni aliquantum esset relictum, quibus nominibus (für welche Schuldposten) pecuniam Romae curari oporteret, auctionem se in Gallia facturum esse proscribit earum rerum, quae ipsius erant privatae, Cic. – m. nomine u. Genet., erat enim curata nobis pecunia Valerii mancipis nomine, Cic. – m. pro u. Abl., L. Cincio HS CCIcuro curoCCIcuro curoCCC pro signis Megaricis curavi, Cic.: ut pro eo frumento pecunia Romae legatis eorum curaretur, Liv.

    4) die Verwaltung, Leitung von etwas besorgen, a) übh.: res rationesque eri, Plaut. Pseud. 626 sq.: c. pensa ac domos (vgl. κομίζειν δῶμα, Hom.), v. den Hausfrauen, Mela 1. § 57. – dah. poet., c. alqm, jmd. besorgen = abgeben, machen, pastorem ad baculum possum curare, Prop. 4, 2, 39. – b) als publiz. u. milit. t. t., einen Zivil- od. Militärposten verwalten, leiten, befehligen (kommandieren; vgl. Heräus Tac. hist. 2, 24, 11), res Romae, Liv.: Asiam, Achaiam, Tac.: bellum maritimum, Liv.: superioris Germaniae legiones, Tac. – absol. = die Leitung haben, befehligen (kommandieren), operieren, c. Romae, Tac.: c. in ea parte, in postremo, Sall.: apud dextumos, Sall.: comitate quādam curandi provinciam tenuit, Tac.: ubi quisque legatus aut tribunus curabat, Sall. Vgl. übh. die Auslgg. zu Sall. Cat. 59, 3. – / Archaist. Coni. Perf. curassis, Plaut. most. 526 u.a.: curassint, Plaut. Poen. prol. 27. – Paragog. Infin. Praes. Pass. curarier, Plaut. capt. 737 u. Poen. prol. 80. Hor. ep. 2, 2, 151. Ser. Samm. 98. – arch. Nbf. a) couro, wov. couraverunt, Corp. inscr. Lat. 1, 1419. – b) coero, wov. coeret, Cic. de legg. 3, 10: coeravit, Corp. inscr. Lat. 1, 600. 604 u. 605: coeraverunt, Corp. inscr. Lat. 1, 570 u. 8, 68: coerare, Corp. inscr. Lat. 3, 2. p. 1187: coerari, coerandi, Cic. de legg. 3, 10. – c) coiro, wov. coiravit, Corp. inscr. Lat. 1, 801 u. 1166: coiraverunt, Corp. inscr. Lat. 1, 565 u. 1116: coiravere, Corp. inscr. Lat. 1, 566 u. 567, synk. coirarunt, Corp. inscr. Lat. 1, 1478. – d) coro, wov. coraveront, Corp. inscr. Lat. 1, 73.

    lateinisch-deutsches > curo

  • 18 curo

    cūro (altlat. coiro u. coero), āvī, ātum, āre (cura), etw. sich angelegen sein lassen, I) im allg., etw. sich angelegen sein lassen, sich um etw. od. jmd. bekümmern, für etw. od. jmd. Sorge (Fürsorge) tragen, sorgen, etw. besorgen (Ggstz. neglegere), α) m. Acc., u. zwar teils m. Acc. einer Sache, c. haec, Ter.: istaec non c., Cic.: sic enim decet, te mea curare, tua me, Cic.: c. domi forisque omnia, Sall.: negat quicquam deos nec alieni curare nec sui, Cic.: c. aliena, Ter.: negotia aliena, Cic.: mandatum, vollziehen, Cic.: sociorum iniurias, Sall.: non c. animi conscientiam, Cic.: c. preces alcis, Hor.: nihil omnino c., ganz indifferent (gegen alles gleichgültig) sein, Cic.: alia od. aliud cura, darum kümmere dich nicht, darum sei außer Sorge, Plaut. u. Ter. (s. Ussing Plaut. asin. 106): neben potin aliam rem ut cures, Plaut. – praeter animum nihil c., alles andere unbeachtet lassen, Cic.: periuria nihil c., sich nichts machen aus usw., Catull.: c. haec diligenter, Cic.: praeceptum diligenter c., einer Vorschrift pünktlich nachkommen, Nep.: eam rem studiose c., Cornif. rhet.: studiosissime omnia diligentissimeque c., Cic.: huic mandes, si quid recte curatum velis, Ter. – rem alienam periculo suo c., Sall. – duabus his artibus... se remque publicam curabant, wahrten sie das eigene u. des Staates Interesse, Sall. Cat. 9, 3. – teils m. Acc. einer Person,
    ————
    quis enim potest, cum existimet, se curari a deo, non et dies et noctes divinum numen horrere? Cic.: etiam hic mihi curandus est? auch um diesen soll ich mich bekümmern? Cic.: curate istam diligenter virginem, nehmt die J. gut in acht, Ter. – β) m. Acc. u. dem Gerundivum, besorgen lassen, in Sicilia frumentum emendum et ad urbem mittendum c., Cic.: epistulam alci referendam c., fasciculum ad alqm perferendum c., Cic.: ex eo auro buculam c. faciendam, Cic.: ex ea pecunia... basilicam faciendam c., Liv.: pontem in Arare faciendum c., Caes.: longis navibus exercitum transportandum c., Caes.: c. alqm docendum equo armisque, Liv.: eum per simulationem colloquii c. interficiendum, Hirt. b. G. – γ) m. Acc. u. Partic. Perf. Pass., inventum tibi curabo et mecum adductum tuum Pamphilum, ich will schon machen, daß ich finde usw., Ter. Andr. 684. – δ) m. Infin. = es sich angelegen sein lassen, dafür sorgen, sich ein Geschäft daraus machen, darauf denken od. bedachtsein, suchen, nihil Romae geritur, quod te putem scire curare, Cic. ep. 9, 10, 1: mando tibi, uti cures lustrare, Cato r. r. 141: tu recte vivis, si curas esse quod audis, Hor.: multa exemplaria contracta emendare curavit, Suet.: curavi equidem abolere orationem, Fronto. – bes. oft non (nec) curare = sich nicht die Mühe nehmen, nicht mögen, sich weigern, in Siciliam ire non curat, Cic.: neque sane redire curavit, Cic.: id ad me
    ————
    referre non curat, Cic.: itaque ea nolui scribere, quae nec indocti intellegere possent nec docti legere curarent, Cic.: qui ista nec didicissent nec omnino scire curassent, Cic.: nec revocare situs aut iungere carmina curat, Verg.: in negativem Sinn, quis ignorat, qui modo umquam mediocriter res istas scire curavit, Cic. Flacc. 64. – tantum abest, ut Antonii suspicionem fugere nunc curem,...ut mihi causa ea sit, cur Romam venire nolim ne illum videam, Cic. – ε) mit Acc. u. Infin. Act., Persium non curo legere (mir liegt nichts daran, daß mich P. liest), Laelium Decumum volo, Lucil. 593 ( bei Cic. de or. 2, 25). – gew. im Acc. u. Infin. Pass., neque vero haec inter se congruere possent, ut natura et procreari vellet et diligi procreatos non curaret, Cic. de fin. 3, 62: symbolos proponi et saxis proscribi curat, Iustin. 2, 12, 2 (u. so auch Iustin. 3, 5, 12). – ζ) m. Nom. u. Infin., ego capitis mei periculo patriam liberavi, vos liberi sine periculo esse non curatis, Cornif. rhet. 4, 66. – η) m. folg. ut od. ne od. ut ne u. Konj. od. m. bl. Konj. (s. Lachm. Lucr. 6, 231), adhuc curavi unum hoc quidem, ut mihi esset fides, Ter.: ex coriis utres uti fierent, curavit, Sall.: pollicitus sum curaturum me Bruti causā, ut ei Salaminii pecuniam solverent, Cic.: curare et perficere, ut etc., Cic.: sic tibi persuade, me dies et noctes nihil aliud agere, nihil curare, nisi ut mei cives salvi liberi- que sint, Cic.: u. so in Briefen, cura, ut valeas, Cic.:
    ————
    tu velim in primis cures, ut valeas, Cic.: tu etiam atque etiam cura, ut valeas, Cic.: cura ergo potissimum, ut valeas, Cic.: cura igitur nihil aliud, nisi ut valeas; cetera ego curabo, Cic.: nec quicquam cures, nisi ut valeas, Cic.: cura igitur, ut quam primum venias, Cic.: cura et effice, ut ab omnibus et laudemur et amemur, Cic. – senatus nobis, qui pro consulibus sumus, negotium de-derat, ut curaremus, ne quid res publica detrimenti caperet, Cic.: curavi, ne quis metueret, Cic.: amari iucundum est, si curetur, ne quid insit amari, Cornif. rhet.: praetor curavit, ut Romae ne essent, Suet. – m. bl. Coni., curare domi sint gerdius, ancillae, pueri, zonarius, textor, Lucil. 1056 sq.: ne illa quidem curo mihi scribas, quae etc., Cic. ep. 2, 8, 1: imprimat his, cura, Maecenas signa tabellis, Hor. sat. 2, 6, 38 (vgl. Hor. carm. 1, 38, 5): iam curabo sentiat, quos attentarit, Phaedr. 5, 2, 6: curabo, iam tibi Iovis iratus sit, Petron. 58, 2: u. so Petr. 58, 7; 69, 1; 74, 17. Fronto de eloqu. 1. p. 145, 1 N. – θ) m. folg. quod (daß) u. Indikativ, nam quod strabonus est, non curo, Petron. 68, 8. – ι) m. folg. Relativsatz od. Fragesatz, cura quae iussi atque abi, Plaut.: ego quae ad tuam dignitatem pertinere arbitror summo studio diligentiāque curabo, Cic.: non curo, an isti suspicionibus relinquantur, Plin. ep. 6, 31, 11. – κ) m. Dat. (s. Brix Plaut. trin. 1057. Dehler Tert. apol. 46 u. die Auslgg. zu Apul. de deo Socr. 2), rebus publi-
    ————
    cis, rebus alienis, Plaut.: otio hominum, Fronto: rebus eius absentis, Gell.: saluti suae, Tert.: rebus meis, Apul. – λ) m. (gräzisierendem) Genet., corporis curata (Psyche), Apul. 5, 2: virginitatis, Apul. met. 5, 4. – μ) m. pro u. Abl., ego pro me et pro te curabo, Plaut.: non te pro his curasse rebus, ne quid aegre esset mihi? Ter. – ν) m. de u. Abl., Quintus de emendo nihil curat hoc tempore, denkt nicht an das K., Cic.: omnino de tota re, ut mihi videtur, sapientius faceres, si non curares, Cic.: vides, quanto hoc diligentius curem quam aut de rumore aut de Pollione, Cic.: quasi vero curent divina (die Gottheit) de servis, Macr. sat. 1, 11, 1: noli curare de palea, Augustin. serm. 5, 3. – ο) absol., in Briefen, sed amabo te, cura et cogita, tecum loquere etc., Cic.: quia sum Romae et quia curo attendoque, Cic. – und bei den Komik. (s. Spengel Ter. Andr. 171), D. omnia apparata iam sunt intus. S. curasti bene, Ter.: bene curassis, sei ohne Sorge, Plaut.: curabo, Ter.: curabitur, es wird besorgt werden, Ter.: quemadmodum adstitit severā fronte curans (sorgend), cogitans, Plaut.
    II) insbes.: 1) die Pflege von etw. besorgen = etw. mit Sorgfalt behandeln, -ziehen, abwarten, warten, pflegen, putzen (abputzen), griech. θεραπεύειν, a) übh.: c. domos, herausputzen, Petron. 71, 7: vestimenta c. et polire (v. Walker), Ulp. dig. 47, 2, 12 pr. – als t.t. der Landw., vineam, Col.: vitem falce,
    ————
    ausputzen, Plin.: apes, Col. – als mediz. t.t., reinigen, bes. im Partiz. curatus ( wie τεθεραπευμένος und noch heute italien. curato), zB. sevum vitulinum curatum, Cels.: cadmia curata, Cels. – u. als t.t. der Kochkunst, putzen, säubern, ante curatae rapae, Apic. 1, 24. – b) den Körper usw. durch Kämmen, Waschen, Baden, durch Speise u. Trank warten und pflegen, erquicken, bewirten, c. corpus, Lucr. u.a., oft als milit. t.t. mit u. ohne cibo, vino et cibo, cibo somnoque, Liv. u. Curt. (s. Drak. u. Fabri Liv. 21, 54, 2. Mützell Curt. 3, 8 [21], 22): c. membra, cutem, pelliculam, seine Gl., seine H. pflegen = sich gütlich tun, sich's wohl sein lassen, Hor. u.a. (s. Schmid Hor. ep. 1, 2, 29): c. alqm (zB. einen Gast), Tibull. u.a. (s. Dissen Tibull. 1, 5, 33): parentem suum (von Töchtern), Plaut.: dominum, aufmerksam bedienen, Plaut.: amicos suos, bewirten, Plaut.: c. se, nos,Ter. u. Cic.: verb. reficere se et c., Cic.: c. se molliter, Ter.: c. se suamque aetatem, Plaut.: c. genium, s. genius. – Passiv, curari mollius, Komik.: curati cibo, cibo vinoque, Liv.: ut ante lucem viri equique curati pransi essent, Liv.: sic (pulli anserini) curati circiter duobus mensibus pingues fiunt, Varro. – Partiz. Präs. im Zshg. absol., zB. iumentum e manibus curantium (seiner Wärter) elapsum, Liv. – bes. von der Haarpflege, curatus inaequali tonsore capillos, schief geschnitten das Haar, Hor. ep. 1, 1, 94. – c) einen
    ————
    Kranken, ein Übel, eine Krankheit usw. warten, abwarten,pflegen, v. Arzt = behandeln, heilen ( kurieren ), operieren (s. Mützell Curt. 3, 5 [13], 12), c. corpora, Cic.: c. alqm, Cic. u.a.: regis filiam, Sen.: ipsi se curare non possunt, Sulpic. in Cic. ep.: curari non posse, Caes.: is, qui curatur, der Patient, Cels. – c. reduviam, Cic.: ulcus, Cels. u. Sen.: vulnus, Liv.: morbum, febrem, Cels.: curari se pati, Cic.: obligari curarique se pati, Suet.: qui ferrum medici prius quam curetur (operiert wird) aspexit, Cels.: c. alqm od. se diligenter, Cic.: alqm graviter aegrum c. diligentissime, Ter. u. Cic.: alqm magna cum cura, Plaut.: c. alqm leniter, Cic.: curari aegre, aliter, celeriter, commodissime, facile, difficilius, difficillime (v. Übeln), Cels.: curari recte, perperam (v. Pers.), Cels.: curari se fortiter pati (v. Pers.), Liv.: ictus parum bene curatus, Cels.: adulescentes gravius aegrotant, tristius curantur, Cic.: curari arbitrio suo (v. Pers.), Curt.: curari neque manu (durch chirurgische Hilfe) neque medicamentis posse (v. einem Übel), Cels.: curari scalpello, ferro, mit dem Messer operiert werden (von Pers.), Cels.: vinolentis quibusdam medicaminibus solere curari (v. Pers.), Cic.: frigidis (mit kalten Umschlägen) curari se pati (v. Pers.), Suet.: c. morbos victu (durch Diät), Cels.: c. morbos remediis, Cels.: c. graviores morbos asperis remediis, Curt.: c. oculos sanguinis detractione, oculos vino, Cels.: c.
    ————
    alcis valetudinem, Apul.: c. vulnus suturā, Cels. – absol., c.tuto, celeriter, iucunde (v. einem Arzte), Cels.: tertiam esse medicinae partem, quae manu (durch Manualhilfe) curet, Cels.: medicus, qui curandi finem fecerit, Quint. – Partiz. subst., cūrāns, antis, m., der Behandelnde = der Arzt, zB. plurimi sub alterutro curantis errore moriuntur, Cels. 3, 8. – d) jmdm. seine Achtung und Verehrung an den Tag legen, jmd. ehren, verehren, jmdm. huldigen, den Hof machen (griech. θεραπεύειν), c. delicatos, Spart. Hadr. 4, 5: curatur a multis, timetur a pluribus, Plin. ep. 1, 5, 15. – eum ultra Romanorum ac mortalium etiam morem curabant exornatis aedibus per aulaea et signa scaenisque ad ostentationem histrionum fabricatis, Sall. hist. fr. 2, 23, 2 (2, 29, 2).
    2) die Herrichtung von etwas besorgen, etw. herrichten, herrichten lassen, a) als t.t. der Wirtschaftsspr.: c. cibum (v. Koch), Varro LL.: c. cenam, obsonium (v. Hausherrn), Plaut.: cenulam omnibus, Gell.: ludis Martialibus c. triclinium sacerdotum (vom Anordner), Suet. – absol., wie unser schaffen, curate istic vos, Plaut.: bene curasti, Ter. – b) als publiz. t.t., IIII vir viarum curandarum, des Wegebaues, Corp. inscr. Lat. 5, 1874. – c) als t.t. der Religionsspr., sacra (griech. θεραπεύειν τὰ ἱερά), Cic.: non rite id sacrum, Liv.: sacra Cereris per Graecas semper curata sunt sacerdotes, Cic. – c. prodigia, nach den gesetzli-
    ————
    chen Vorschriften (durch Anordnung von Hühnopfern usw.), Liv. 1, 20, 7. – d) wie κηδεύειν = eine Leiche (deren Waschung, Einbalsamierung, Bestattung) besorgen, funus, Ter.: corpus exanimum, Curt.: corpus Alexandri suo more (von den Chaldäern), Curt.: cadaver, Suet. Vgl. Ruhnken Ter. Andr. 1, 1, 83.
    3) die Herbeischaffung von etw. besorgen, a) etw. durch Kauf besorgen, signa, quae nobis curasti, ea sunt ad Caietam exposita. Te multum amamus, quod ea abs te diligenter parvoque curata sunt, Cic. ad Att. 1, 3, 2. – b) eine Geldsumme besorgen, ( herbei) schaffen, auszahlen, auszahlen lassen, iube sodes nummos curari, Cic.: Minucium XII sola (nur 12000 Sesterze) curasse scripsi ad te antea; quod superest, velim videas, ut curetur, Cic. – m. Dat. (wem?), Oviae C. Lollii curanda sunt HS C (100000 Sesterze), Cic.: redemptori tuo dimidium pecuniae curavit, Cic.: me, cui iussisset, curaturum, ich würde auf seine Anweisung Zahlung leisten lassen, Cic.: cum aeris alieni aliquantum esset relictum, quibus nominibus (für welche Schuldposten) pecuniam Romae curari oporteret, auctionem se in Gallia facturum esse proscribit earum rerum, quae ipsius erant privatae, Cic. – m. nomine u. Genet., erat enim curata nobis pecunia Valerii mancipis nomine, Cic. – m. pro u. Abl., L. Cincio HS CCI CCI CCC pro signis
    ————
    Megaricis curavi, Cic.: ut pro eo frumento pecunia Romae legatis eorum curaretur, Liv.
    4) die Verwaltung, Leitung von etwas besorgen, a) übh.: res rationesque eri, Plaut. Pseud. 626 sq.: c. pensa ac domos (vgl. κομίζειν δῶμα, Hom.), v. den Hausfrauen, Mela 1. § 57. – dah. poet., c. alqm, jmd. besorgen = abgeben, machen, pastorem ad baculum possum curare, Prop. 4, 2, 39. – b) als publiz. u. milit. t. t., einen Zivil- od. Militärposten verwalten, leiten, befehligen (kommandieren; vgl. Heräus Tac. hist. 2, 24, 11), res Romae, Liv.: Asiam, Achaiam, Tac.: bellum maritimum, Liv.: superioris Germaniae legiones, Tac. – absol. = die Leitung haben, befehligen (kommandieren), operieren, c. Romae, Tac.: c. in ea parte, in postremo, Sall.: apud dextumos, Sall.: comitate quādam curandi provinciam tenuit, Tac.: ubi quisque legatus aut tribunus curabat, Sall. Vgl. übh. die Auslgg. zu Sall. Cat. 59, 3. – ⇒ Archaist. Coni. Perf. curassis, Plaut. most. 526 u.a.: curassint, Plaut. Poen. prol. 27. – Paragog. Infin. Praes. Pass. curarier, Plaut. capt. 737 u. Poen. prol. 80. Hor. ep. 2, 2, 151. Ser. Samm. 98. – arch. Nbf. a) couro, wov. couraverunt, Corp. inscr. Lat. 1, 1419. – b) coero, wov. coeret, Cic. de legg. 3, 10: coeravit, Corp. inscr. Lat. 1, 600. 604 u. 605: coeraverunt, Corp. inscr. Lat. 1, 570 u. 8, 68: coerare, Corp. inscr. Lat. 3, 2. p. 1187: coerari, coerandi, Cic. de legg. 3, 10. – c) coiro, wov.
    ————
    coiravit, Corp. inscr. Lat. 1, 801 u. 1166: coiraverunt, Corp. inscr. Lat. 1, 565 u. 1116: coiravere, Corp. inscr. Lat. 1, 566 u. 567, synk. coirarunt, Corp. inscr. Lat. 1, 1478. – d) coro, wov. coraveront, Corp. inscr. Lat. 1, 73.

    Ausführliches Lateinisch-deutsches Handwörterbuch > curo

  • 19 non

    nōn (old collat. forms noenum and noenu, cf. Lachm. ad Lucr. tom. 2, p. 149 sq.:

    noenum pro non Lucilius lib. XXX.: sed tamen hoc dicas, quid est, si noenu molestum'st. Varro Epistola ad Fusium: si hodie noenum venis, cras quidem, etc.,

    Non. 143, 33 sq.: noenum rumores ponebat ante salutem, Enn. ap. Macr. S. 6, 1; Ann. v. 314 Vahl.; so, noenum sperando cupide rem prodere summam, Enn. ap. Paul. ex Fest. p. 229 Müll.;

    Ann. v. 411 ib.: noenum mecastor,

    Plaut. Aul. 1, 1, 28: noenu necesse'st, Enn. ap. Cic. Div. 2, 62, 127;

    Ann. v. 161 Vahl.: noenu potest,

    Lucr. 3, 199 Lachm. N. cr.:

    noenu queunt,

    id. 4, 712), adv. [contr. from neoenum, i. e. nec unum, not one, like ne hilum, not any thing (cf. Engl. not, i. q. naught, Angl.-Sax. naht, contr. from ne-aht); cf. Germ. nein], not:

    hocine agis an non?

    Ter. And. 1, 2, 15:

    non erat abundans, non inops tamen,

    Cic. Brut. 67, 238:

    non est ita, judices, non est profecto,

    id. Fl. 22, 53:

    cum ipsi auxilium ferre, si cupiant, non queant,

    id. Rep. 1, 5, 9; 1, 2, 2:

    eam (fugam) si nunc sequor, quonam? Cum illo non,

    id. Att. 8, 3, 5.—
    (β).
    Non before negatives forms a weak affirmative, and before adverbs of emphatic assertion (as prorsus, omnino, etc.) a weak negative:

    moveo nonnullis suspicionem, velle me navigare: quod tamen fortasse non nollem, si possem ad otium,

    Cic. Fam. 2, 16, 2; so,

    non nemo, non nihil, non nullus, v. h. vv: Res has non omnino quidem, sed magnam partem relinquere,

    Cic. Fam. 9, 15, 3: so, non prorsus, etc.—
    (γ).
    After negatives it forms a strong affirmative, and after the adverbs above named a strong negative:

    nihil non ad rationem dirigebat,

    Cic. Brut. 37, 140;

    v. nemo, nihil, nullus: prorsus non arbitror,

    id. Tusc. 4, 4, 8:

    omnino non dicere,

    Quint. 10, 7, 24.—
    (δ).
    But the negative force of non is not destroyed by a following ne... quidem, or nec... nec: non fugio ne hos quidem mores. Cic. Verr. 2, 3, 90, § 210; Liv. 28, 42, 16:

    non medius fidius prae lacrimis possum reliqua nec cogitare nec scribere,

    Cic. Att. 9, 12, 1.—In a very few passages non is added to a negative to strengthen it (cf. Gr. ou mê):

    nolle successum non patribus, non consulibus,

    Liv. 2, 45, 5; id. 3, 11, 6:

    nec sursum nec deorsum non cresco,

    Petr. 58:

    horam eximere nullam... non possumus,

    Cic. Phil. 6, 3, 7; Plaut. Mil. 5, 18; id. Curc. 4, 4, 23; Plin. Ep. 4, 13, 8.—
    (ε).
    Unus non = ne unus quidem:

    unus enim vir Numantinus non fuit, qui in catenis duceretur,

    Flor. 2, 18, 17.—
    (ζ).
    Per litoten, [p. 1215] emphatic, by no means, not at all, the reverse of:

    non ignobilis tragicus,

    Quint. 1, 12, 18:

    non inimici mihi,

    Curt. 7, 10, 7; esp. with sup.:

    Cethegus homo non probatissimus,

    Cic. Par. 5, 3, 40:

    homo non aptissimus ad jocandum,

    id. N. D. 2, 17, 47:

    non minime commoveri,

    id. Verr. 2, 4, 66, § 125:

    tu me consiliario fortasse non imperitissimo usus esses,

    id. Fam. 1, 9, 2.—
    (η).
    Non quod, non quo, not that, not as if:

    non quod sola ornent, sed quod excellant,

    Cic. Or. 39, 134: me non sane movet res publica;

    non quo sit mihi quidquam carius: sed, etc.,

    id. Att. 16, 15, 5:

    non quo sit servulus unus, idem quod familia, verum quia,

    id. Caecin. 20, 58.—
    (θ).
    Non nisi, only:

    non nisi vicinas tutus arārit aquas,

    Ov. Tr. 3, 12, 36; v. nisi.—
    (ι).
    Non vero, truly not:

    non vero tam isti quam tu ipse nugator,

    Cic. Sen. 9, 27.—
    (κ).
    Non modo, non solum... sed or sed etiam, not only... but also:

    non modo falsum illud esse, sed hoc verissimum,

    Cic. Rep. 2, 44, 70; id. Lael. 15, 54;

    v. modo and solum.—Sometimes sed is omitted: nec solum apud Caecinam: Fabii quoque Valentis, etc.,

    Tac. H. 2, 27.—
    (λ).
    Non modo (solum) non... sed or sed etiam, not only not... but even: sed ne... quidem... but not even:

    ut non modo a mente non deserar, sed id ipsum doleam, me, etc.,

    Cic. Att. 3, 15, 2:

    hoc non modo non laudari, sed ne concedi quidem potest,

    id. Mur. 3, 8:

    tu id non modo non prohibebas, verum etiam approbabas,

    id. Att. 16, 7, 3.—When the verb of the second clause is the common predicate of both clauses, the second non is omitted in the first clause:

    talis vir non modo facere, sed ne cogitare quidem quidquam audebit,

    Cic. Off. 3, 19, 77:

    assentatio, quae non modo amico, sed ne libero quidem digna est,

    id. Lael. 24, 89:

    advena non modo vicinae sed ne Italicae quidem stirpis,

    Liv. 1, 40, 2; 3, 24, 4; 6, 20, 2:

    neque solum inscientiam meam, sed ne rerum quidem,

    Cic. de Or. 1, 46, 203:

    quod mihi non modo irasci, sed ne dolere quidem impune licet,

    id. Att. 11, 24, 1:

    non mentibus solum consipere, sed ne auribus quidem satis constare poterant,

    Liv. 5, 42, 3; 4, 3, 11;

    so with sed vix in the second clause: haec genera virtutum non solum in moribus nostris, sed vix jam in libris reperiuntur,

    Cic. Cael. 17, 40:

    non modo ad expeditiones sed vix ad quietas stationes viribus sufficiebant,

    Liv. 3, 6, 8;

    very rarely verum ne... quidem, instead of sed ne... quidem,

    Cic. Rep. 3, 30, 42; id. Rosc. Am. 19, 54; cf. Zumpt, Gram. § 724.—
    (μ).
    Non ita, non tam, not so very, not particularly:

    simulacra non ita antiqua,

    Cic. Verr. 2, 4, 49, § 109:

    non ita lato interjecto mari,

    id. Or. 8, 25:

    non ita diu,

    id. Brut. 66, 233:

    quae nunc quidem non tam est in plerisque,

    id. ib. 15, 58.—So, non fere, scarcely, hardly (v. fere):

    non fere quisquam,

    id. Verr. 2, 5, 71, § 182.—
    (ν).
    Non si, not even if:

    injussu tuo imperator, extra ordinem numquam pugnaverim, non si certam victoriam videam,

    Liv. 7, 10; Sen. Ep. 59, 8; Hor. C. 2, 14, 5; so,

    followed by idcirco (ideo, eo, propterea, etc.): non si Opimium defendisti, idcirco te isti bonum civem putabunt,

    Cic. de Or. 2, 40, 170; id. Cael. 9, 21; id. Top. 16, 60; Liv. 3, 45, 8.—
    (ξ).
    For nedum, much less:

    vix mehercule servis hoc eum suis, non vobis probaturum arbitrer,

    Cic. Agr. 2, 9, 22.—
    (ο).
    In an interrogation for nonne:

    quid haec amentia significat? non vim? non scelus? non latrocinium?

    Cic. Quint. 26, 82; id. Rosc. Com. 2, 5; id. Verr. 2, 4, 23, § 50.—
    (π).
    For ne ( poet. and in post-Aug. prose, regarded by Quint. as a solecism):

    qui tamen dicat pro illo Ne feceris, Non feceris, in idem incidat vitium, quia alterum negandi est, alterum vetandi,

    Quint. 1, 5, 50:

    vos quoque non caris aures onerate lapillis... Munditiis capimur: non sint sine lege capilli,

    Ov. A. A. 3, 129; id. P. 1, 2, 105:

    non Teucros agat in Rutulos,

    Verg. A. 12, 78:

    non etiam sileas,

    Hor. S. 2, 5, 91:

    non sit, qui tollere curat,

    id. A. P. 460:

    non ancilla tuum jecur ulceret ulla puerve,

    id. Ep. 1, 18, 72:

    non dubitaveris,

    Sen. Q. N. 1, 3, 3; so,

    non credideris,

    Rutil. Lup. 2, 9.—
    (ρ).
    With substantives coalescing to form one notion:

    nec vero, aut quod efficeret aliquid, aut quod efficeretur, posse esse non corpus,

    Cic. Ac. 1, 11, 40:

    etiam non orator,

    Quint. 2, 15, 17; 4, 1, 22: veri non dissimulator amoris, Ov. M. 5, 61:

    quasi servitute praedii non possessori relicta,

    Dig. 34, 1, 14 fin.:

    non dominus,

    ib. 43, 15, 7.—
    (σ).
    As an answer, no:

    aut etiam aut non respondere,

    Cic. Ac. 2, 32, 104:

    exhereditavitne (pater filium)? Non,

    id. Rosc. Am. 19, 54; id. Verr. 1, 7, 20; id. Ac. 2, 30, 97; id. N. D. 1, 25, 70.—
    (τ).
    In questions, non expresses surprise, and doubt of the possibility of denial (v. Madv. Gram. §

    451): non sum ego servus Amphitruonis Sosia?

    Plaut. Am. 1, 1, 247:

    non tu scis, etc.?

    id. ib. 2, 2, 71:

    haec non turpe est dubitare philosophos, quae ne rustici quidem dubitant,

    Cic. Off. 3, 19, 77; id. Leg. 3, 20, 47:

    Quid? aviam tuam pater tuus non manifesto necavit,

    id. Clu. 14, 40.

    Lewis & Short latin dictionary > non

  • 20 sed

    1.
    sĕd or sĕt, conj. [cf. Freund, Cic. Mil. p. 8 sq.; old and orig. form sedum, acc. to Charis. p. 87 P., and Mar. Vict. p. 2458 P.; but more prob. an ablative from root of the reflexive pron. so- for suo-, and orig. the same with the insep. prep. 2. sēd; prop., by itself, apart; hence, but, only, etc.; cf. Corss. Ausspr. 1, p. 200 sq.], a particle of limitation, exception, or correction (cf. at and autem init.).
    I.
    In gen., but, yet:

    ipsum regale genus civitatis reliquis simplicibus longe anteponendum: sed ita, quoad statum suum retinet, etc.,

    Cic. Rep. 2, 23, 43:

    Neoptolemus apud Ennium Philosophari sibi ait necesse esse, sed paucis: nam omnino haud placere,

    id. Tusc. 2, 1, 1; cf. id. Rep. 1, 18, 33:

    C. Memmius perfectus litteris, sed Graecis,

    id. Brut. 70, 247:

    nactus es (me otiosum), sed mehercule otiosiorem operā quam animo,

    id. Rep. 1, 9, 14:

    quae observanda essent, multa constituit (Numa), sed ea sine impensa,

    id. ib. 2, 14, 27; cf. id. ib. 1, 31, 47:

    miser homo est, qui, etc....sed ille miserior qui, etc.,

    Plaut. Capt. 3, 1, 2:

    vera dico, sed nequicquam, quoniam non vis credere,

    id. Am. 2, 2, 205:

    video te testimoniis satis instructum: sed apud me argumenta plus quam testes valent,

    Cic. Rep. 1, 38, 59:

    (Platonis civitatem) praeclaram illam quidem fortasse, sed a vitā hominum abhorrentem et moribus,

    id. ib. 2, 11, 21; cf. id. ib. 1, 40, 63:

    sed id ubi jam penes sese habent, ex bonis pessumi sunt,

    Plaut. Capt. 2, 1, 37:

    nostri casus plus honoris habuerunt quam laboris, etc....Sed si aliter ut dixi accidisset: qui possem queri? etc.,

    Cic. Rep. 1, 4, 7:

    istos captivos sinito ambulare, si foris, si intus volent. Sed uti asserventur magnā diligentiā,

    Plaut. Capt. 1, 2, 6:

    non possum dicere...sed neque his contentus sum,

    Cic. Rep. 1, 22, 36: nec sum in ullā re molestus civitatibus;

    sed fortasse tibi, qui haec praedicem de me,

    id. Att. 5, 21, 7:

    non sum tantopere admiratus, sed posteaquam coepit rationem exponere,

    id. Rep. 1, 14, 22:

    non perfectum illud quidem, sed tolerabile est,

    id. ib. 1, 26, 42:

    sane bonum rei publicae genus, sed tamen inclinatum et quasi pronum ad perniciosissimum statum,

    id. ib. 2, 26, 48:

    scio tibi ita placere: sed tamen velim scire, etc.,

    id. ib. 1, 30, 46; cf. Plaut. As. 2, 2, 72:

    difficile factu est, sed conabor tamen,

    Cic. Rep. 1, 43, 66:

    in quo defuit fortasse ratio, sed tamen vincit ipsa natura saepe rationem,

    id. ib. 2, 33, 57: illa quidem tristis, nec adhuc interrita vultu: Sed regina tamen, sed opaci maxima mundi;

    Sed tamen inferni pollens matrona tyranni,

    Ov. M. 5, 507 sq.; cf. id. ib. 7, 718:

    plerique patriae, sed omnes famā atque fortunis expertes,

    Sall. C. 33, 1:

    ipsum quidem regem assecutus non est, sed magnam partem agminis oppresserunt,

    Liv. 36, 19:

    plus aegri ex abitu viri quam ex adventu voluptatis cepi. Sed hoc me beat saltem, quod perduelles vicit,

    Plaut. Am. 2, 2, 15:

    apponam urnam jam ego hanc in mediā viā. Sed autem, quid si hanc hinc abstulerit quispiam?

    but then, id. Rud. 2, 5, 15 (cf. in the foll. II. A. 2.):

    statim Luculli... eum domum suam receperunt. Sed enim hoc non solum ingenii ac litterarum, verum etiam naturae, etc.,

    but indeed, Cic. Arch. 3, 5:

    progeniem sed enim Trojano a sanguine duci Audierat,

    Verg. A. 1, 19; 2, 164; 5, 395;

    6, 28 et saep. (cf. also infra, II. A. 2.): sed enimvero, cum detestabilis altera res sit, quid ad deliberationem dubii superesse?

    Liv. 45, 19, 14.—Very rarely with non (for nec tamen), introducing a qualification of a previous word:

    Academici veteres beatum quidem esse etiam inter hos cruciatus fatentur, sed non ad perfectum,

    Sen. Ep. 71, 18.
    II.
    In partic.
    A.
    Interrupting the discourse by transition to another subject or by ending the speech.
    1.
    In a transition to another subject:

    tristis sit (servus), si eri sint tristes: hilarus sit, si gaudeant. Set age, responde: jam vos redistis in gratiam?

    Plaut. Am. 3, 3, 7; cf. id. ib. 5, 1, 20;

    5, 1, 26: non impedio, praesertim quoniam feriati sumus. Sed possumus audire aliquid, an serius venimus?

    Cic. Rep. 1, 13, 20:

    nunc reliquorum oratorum aetates et gradus persequamur. Curio fuit igitur ejusdem aetatis fere, etc.... Scripsit etiam alia nonnulla, etc.... Sed ecce in manibus vir praestantissimo ingenio... C. Gracchus,

    id. Brut. 33, 125; cf.:

    sed eccum Amphitruonem, etc.,

    Plaut. Am. 3, 4, 22; id. Aul. 2, 1, 55; 3, 5, 62; id. Capt. 5, 3, 20; 5, 4, 8 al.:

    sed quid ego cesso?

    id. As. 1, 1, 112: sed ista mox;

    nunc audiamus Philum, quem, etc.,

    Cic. Rep. 1, 13, 20 fin. et saep.—In recurring to a previous subject:

    sed ad instituta redeamus,

    Cic. Brut. 61, 220:

    sed redeamus rursus ad Hortensium,

    id. ib. 84, 291:

    sed jam ad id, unde degressi sumus, revertamur,

    id. ib. 88, 300:

    sed perge de Caesare et redde quae restant,

    id. ib. 74, 258 et saep.—Hence, after parenthetic clauses, but, now, I say, etc.:

    equidem cum audio socrum meam Laeliam (facilius enim mulieres incorruptam antiquitatem conservant, quod multorum sermonis expertes ea tenent semper quae prima didicerunt) sed eam sic audio, ut Plautum mihi aut Naevium videar audire,

    Cic. de Or. 3, 12, 45:

    qui (Pompeius) ut peroravit (nam in eo sane fortis fuit: non est deterritus: dixit omnia, atque interdum etiam silentio, cum auctoritate semper), sed ut peroravit, surrexit Clodius,

    id. Q. Fr. 2, 3, 2.—
    2.
    In breaking off, discontinuing speech:

    sed satis verborum est: cura quae jussi atque abi,

    Plaut. Capt. 1, 2, 16:

    sed, si placet, in hunc diem hactenus,

    Cic. Rep. 2, 44, 71:

    sed haec hactenus,

    id. Off. 1, 39, 140 al.: sed quid ego haec memoro? Enn. ap. Prisc. p. 724 P. (Ann. v. 318 Vahl.):

    nec requievit enim, donec Calchante ministro—Sed quid ego haec autem nequicquam ingrata revolvo? Quidve moror?

    Verg. A. 2, 101: sed enim, oikonomia (epistulae) si perturbatior est, tibi assignato: te enim sequor, schediazonta, but indeed, Cic. Att. 6, 1, 11; so,

    sed enim,

    Verg. A. 1, 19.—
    B.
    After negative clauses, to limit the negative statement, i. e. to indicate either that the assertion does not hold good at all, but something else does instead; or else that it is not exclusively true, but something else holds good in addition, but, on the contrary; and in an ascending signif., but also, but even, but in fact, etc.
    1.
    In a simple opposition: non cauponantes bellum, sed belligerantes, Ferro, non auro, vitam cernamus utrique, Enn. ap. Cic. Off. 1, 12, 38 (Ann. v. 201 Vahl.); cf.: haud doctis dictis certantes, sed maledictis...Non ex jure manu consertum sed magi' ferro Rem repetunt, id. ap. Gell. 20, 10 (Ann. v. 274 sq. Vahl.):

    non ego erus tibi, sed servus sum,

    Plaut. Capt. 2, 1, 44:

    quae (hominum vestigia) ille (Aristippus) non ex agri consiturā, sed ex doctrinae indiciis interpretabatur,

    Cic. Rep. 1, 17, 29:

    nec leges imponit populo, quibus ipse non pareat, sed suam vitam, ut legem, praefert suis civibus,

    id. ib. 1, 34, 52;

    1, 13, 19: neque hac nos patria lege genuit, ut...sed ut, etc.,

    id. ib. 1, 4, 8:

    non quod...sed quod, etc.,

    id. ib. 1, 18, 30.—With contra:

    non liberis servitutem, sed contra servientibus libertatem afferre,

    Liv. 4, 18 init. —

    Several times repeated: non sibi se soli natum, sed patriae, sed suis,

    Cic. Fin. 2, 14, 45 Madv. ad loc.:

    quod non naturā exoriatur, sed judicio, sed opinione,

    id. Tusc. 3, 34, 82:

    sed publicam, sed ob frumentum decretam, sed a publicanis faenore acceptam,

    id. Verr. 2, 3, 72, § 169; id. Planc. 10, 24:

    non eros nec dominos appellat eos...sed patriae custodes, sed patres et deos,

    id. Rep. 1, 41, 64; Tib. 1, 7, 44 sq.: quam tibi non Perseus, verum si quaeris, ademit;

    Sed grave Nereïdum numen, sed corniger Hammon, Sed quae visceribus veniebat belua ponti Exsaturanda meis,

    Ov. M. 5, 17 sq.:

    sed Pompeium, sed Lepidum,

    Tac. A. 1, 10; Sen. Const. 13, 4; id. Ben. 1, 1, 6; 1, 7, 3:

    non praefectum ab iis, sed Germanicum ducem, sed Tiberium imperatorem violari,

    Tac. A. 1, 38 et saep.—
    2.
    In a climax. [p. 1658]
    a.
    Non modo (solum, tantum, etc.)...sed or sed etiam (et, quoque), not only, not merely...but, but also, but even, but indeed (sed, standing alone, isolates the ascending idea, while an appended etiam, et, or quoque places it in closer connection with the first statement, and thus permits them to be viewed together):

    non modo falsum illud esse, sed hoc verissimum,

    Cic. Rep. 2, 44, 71:

    quod non modo singulis hominibus, sed potentissimis populis saepe contingit,

    id. ib. 5, 8, 11;

    3, 10, 17: id ei perpetuā oratione contigit, non modo ut acclamatione, sed ut convitio et maledictis impediretur,

    id. Q. Fr. 2, 3, 2:

    unius viri consilio non solum ortum novum populum, sed adultum jam et paene puberem,

    id. Rep. 2, 11, 21; cf.:

    nec vero corpori soli subveniendum est, sed menti atque animo multo magis,

    id. Sen. 11, 36:

    volo ut in scaenā, sic in foro non eos modo laudari, qui celeri motu utantur, sed eos etiam, quos statarios appellant,

    id. Brut. 30, 116; id. Rep. 1, 8, 13:

    omnia ejus non facta solum, sed etiam dicta meminisset,

    id. ib. 6, 10, 10:

    neque solum fictum, sed etiam imperite absurdeque fictum,

    id. ib. 2, 15, 28; 1, 3, 4;

    1, 34, 51: neque vero se populo solum, sed etiam senatui commisit, neque senatui modo, sed etiam publicis praesidiis et armis, neque his tantum, verum ejus potestati, cui, etc.,

    id. Mil. 23, 61:

    haec non delata solum, sed paene credita,

    id. ib. 24, 64:

    nec mihi soli versatur ante oculos, sed etiam posteris erit clara et insignis,

    id. Lael. 27, 102:

    illum non modo favisse sed et tantam illi pecuniam dedisse honoris mei causā,

    id. Att. 11, 9, 2:

    omnes civiles dissensiones, neque solum eas, quas audistis, sed et has, quas vosmet ipsi meministis et vidistis,

    id. Cat. 3, 10, 24:

    multiplicatusque terror non infimis solum, sed primoribus patrum,

    Liv. 3, 36, 5:

    non responsum solum benigne legatis est, sed Philippi quoque filius Demetrius ad patrem reducendus legatis datus est,

    id. 36, 35 fin.:

    conciti per haec non modo Cherusci, sed conterminae gentes,

    Tac. A. 1, 60; 3, 44:

    via non angusta modo, sed plerumque praerupta,

    Curt. 3, 4, 12; 5, 1, 20 Mützell ad loc.—
    (β).
    Esp., in passing from the part to the whole, from the particular to the universal (usually followed by omnino, or by omnis, cunctus, totus, universus, etc.):

    timebat non ea solum quae timenda erant, sed omnia,

    Cic. Mil. 24, 66:

    neglegere, quid de se quisque sentiat, non solum arrogantis est, sed etiam omnino dissoluti,

    id. Off. 1, 28, 99:

    nec sibi tantum, sed universis singulisque consulere,

    Sen. Ben. 2, 5, 4:

    non consuli modo, sed omnibus civibus enitendum,

    Plin. Pan. 2, 1:

    non initio tantum, sed continuo totius temporis successu,

    Just. 1, 8, 14:

    non modo Italiā, sed toto orbe terrarum,

    Flor. 1, 16, 3.—Etiam is rarely added:

    quotiens non modo ductores nostri, sed universi etiam exercitus ad mortem concurrerunt,

    Cic. Tusc. 1, 37, 89; Curt. 5, 1, 24.—
    b.
    Non modo (solum) non...sed, sed etiam; sed ne... quidem, not only not...but, but even, but indeed, but not even, etc.:

    ut non modo a mente non deserar, sed id ipsum doleam, me, etc.,

    Cic. Att. 3, 15, 2; id. Rep. 2, 23, 43:

    judicetur non verbo, sed re non modo non consul, sed etiam hostis Antonius,

    id. Phil. 3, 6, 14:

    hoc non modo non laudari, sed ne concedi quidem potest,

    id. Mur. 3, 8:

    iis non modo non laudi, verum etiam vitio dandum puto,

    id. Off. 1, 21, 71:

    non modo non oppugnator, sed etiam defensor,

    id. Planc. 31, 76:

    ego contra ostendo, non modo nihil eorum fecisse Sex. Roscium, sed ne potuisse quidem facere,

    id. Rosc. Am. 29, 79.—Also, without the second non in the first clause, and with ne quidem, doubly negative (only when both clauses have the same verb;

    v. Zumpt, Gram. § 724 b): quod mihi non modo irasci, sed ne dolere quidem impune licet,

    Cic. Att. 11, 24, 1:

    ea est ratio instructarum navium, ut non modo plures, sed ne singuli quidem possint accedere,

    id. Verr. 2, 5, 51, § 133:

    non modo aeternam, sed ne diuturnam quidem gloriam assequi possumus,

    id. Rep. 6, 21, 23:

    ea sunt demum non ferenda in mendacio, quae non solum facta esse, sed ne fieri quidem potuisse cernimus,

    id. ib. 2, 15, 28:

    quae non modo amico, sed ne libero quidem digna est,

    id. Lael. 24, 89: non modo facere, sed ne cogitare quidem quicquam audebit, id. Off. 2, 19, 77; cf. with vix:

    verum haec genera virtutum non solum in moribus nostris, sed vix jam in libris reperiuntur,

    id. Cael. 17, 40:

    non modo ad expeditiones, sed vix ad quietas stationes viribus sufficiebant,

    Liv. 3, 6.—After quisquam with ellipsis of non:

    ut non modo praedandi causā quisquam ex agro Romano exiret, sed ultro Fidenates descenderent, etc.,

    Liv. 4, 21, 6 (where Weissenb. supplies non in brackets before exiret); cf.:

    antiqui non solum erant urbes contenti cingere muris, verum etiam loca aspera et confragosa saxis eligebant,

    Hyg. Grom. Limit. p. 197.—
    C.
    As sed, after non modo, acquires an idea of ascent or climax, from the fact that non modo represents a thing as existing (only not existing alone), and thus includes an affirmation, so, too, after purely affirmative clauses, sed sometimes serves as an ascending adjunct, but, but in fact, but also:

    ego te hodie reddam madidum, sed vino, probe,

    Plaut. Aul. 3, 6, 37:

    odore canibus anum, sed multo, replent,

    Phaedr. 4, 17, 19: Dae. Curriculo affer Duas clavas. La. Clavas? Dae. Sed probas:

    propera cito,

    Plaut. Rud. 3, 5, 19.—In good prose usually joined with etiam (or et):

    hic mihi primum meum consilium defuit, sed etiam obfuit,

    Cic. Att. 3, 15, 5; cf. id. ib. 4, 16, c, 10;

    10, 16, 6: Q. Volusium, certum hominem, sed mirifice etiam abstinentem, misi in Cyprum,

    id. ib. 5, 21, 6:

    hoc in genere si eum adjuveris, apud ipsum praeclarissime posueris, sed mihi etiam gratissimum feceris,

    id. Fam. 13, 64, 2:

    ex testamento Tiberii, sed et Liviae Augustae,

    Suet. Calig. 16; 20.
    2.
    sēd = sine, v. sine init. and 2. se.
    3.
    sēd = se; cf. the letter D.

    Lewis & Short latin dictionary > sed

Страницы

См. также в других словарях:

Поделиться ссылкой на выделенное

Прямая ссылка:
… Нажмите правой клавишей мыши и выберите «Копировать ссылку»