Перевод: со всех языков на все языки

со всех языков на все языки

nil+per+os

Толкование Перевод

61 imporre

impose

prezzo fix

* * *

imporre v.tr.

1 to impose (anche fig.): imporre le mani su qlcu., to lay one's hands on s.o.; imporre un compito, un obbligo, to impose a task, an obligation; imporre la propria compagnia, volontà a qlcu., to impose one's company, will on s.o.; imporre un lavoro a qlcu., to impose a task on s.o.; imporre restrizioni a qlco., to restrict sthg. // imporsi di fare qlco., to force oneself to do sthg: mi sono imposto di non vederlo più, I've made up my mind not to see him again

2 (stabilire) to fix, to establish: imporre un prezzo a qlco., to fix a price on sthg. (o to price sthg.); imporre un prezzo troppo alto a qlco., to overprice sthg.

3 (imposte) to impose, to levy, to lay*: imporre un tributo, to levy (o to lay) a tax; imporre tributi in misura inadeguata, to undertax; imporre un tributo a qlcu., to assess (o to tax) s.o.; imporre un'imposta su un prodotto, to excise; imporre una nuova tassa sulle sigarette, to impose a new tax on cigarettes

4 (ordinare) to impose; to force, to make*: mi impose di venire, he forced me to come; imporre silenzio, to impose (o enforce) silence

5 (dare) to give*, to assign: al neonato fu imposto il nome di Giovanni, the newborn child was given the name of John

6 (esigere) to call for: la sua sofferenza ci impone comprensione e rispetto, his suffering calls for our sympathy and respect.

◘ imporsi v.rifl. o intr.pron.

1 (far sentire la propria superiorità) to stand* out (from, among), to surpass, to outclass, to dominate: si imponeva su tutti per le sue capacità innate, he outclassed everyone by his innate abilities

2 (farsi valere, farsi ubbidire) to assert oneself, to make* oneself respected: non sa imporre ai figli, alla classe, he is incapable of asserting himself with (o making himself respected by) his children, the class; devi imparare a importi, you have to learn to assert yourself // imporre all'attenzione di tutti, to claim everyone's attention

3 (con la presenza) to force oneself, to impose oneself: non puoi importi se non ti vogliono, you can't force (o impose) yourself on them, if they don't want you

4 (avere successo) to become* popular; to be successful: un prodotto che si è imposto sul mercato, a product which has become very popular on the market // ( sport) la squadra si è imposta sugli avversari per 4 a 0, the team beat their opponents by 4 to nil

5 (rendersi necessario) to become* necessary, to be called for: s'impose un cambiamento, a change was called for.

* * *

1. [im'porre]
vb irreg vt
(gen) to impose, (compito) to set, impose, (condizioni) to impose, lay down

imporre qc a qn — to impose sth on sb

imporre a qn di fare qc — to oblige o force sb to do sth, make sb do sth

imporre la propria autorità — to assert one's authority, make one's authority felt

imporre la propria volontà — to have one's way

imporsi qc — to impose sth on o.s.

imporsi di fare qc — to make o.s. do sth, force o.s. to do sth

2. vr (imporsi)

1) (farsi valere) to assert o.s., make o.s. respected

si è imposto sugli altri per la sua competenza — he commanded the others' respect because of his ability

2) (aver successo: musicista, attore, sportivo) to come to the fore, become popular

imporsi al pubblico — to come into the public eye

3.

imporsi vip

1) (diventare necessario) to become necessary

s'impone una scelta — a choice is called for

2) (avere successo: moda) to become established, become popular

* * *
[im'porre] 1.
verbo transitivo

1) to impose, to dictate, to enjoin [sanzioni, termine, regolamento, condizioni] (a qcn., qcs. on sb., sth.)

2) (comandare) to force, to oblige

imporre il silenzio — to impose o order silence

gli hanno imposto di fare — he was obliged o forced to do

3)

imporre a qcn. la propria presenza — to force oneself o one's presence on sb

4) [ situazione] to require, to call for [provvedimenti, cambiamento]

5) (fare accettare) to impose [idea, volontà, moda, amici] (a on)

6) (ispirare) to command [rispetto, ammirazione]

7) relig.

imporre le mani su qcn. — to lay hands on sb

8) (dare)

al bambino fu imposto il nome di Simone — the newborn child was given the name of Simone
2.
verbo pronominale imporsi

1) [scelta, soluzione] to be* obvious (a to); (essere necessario)

si impone un cambiamento — there must be a change, a change is needed

2) (emergere, affermarsi) to stand* out

- rsi per la propria intelligenza — to stand out because of one's intelligence

si è imposto come leader — he established himself as a leader

- rsi su un mercato — [prodotto, azienda] to dominate the market

3)

-rsi all'attenzione di qcn. — to attract o claim sb.'s attention

4) (farsi valere) [ persona] to assert oneself; (farsi rispettare) to command respect

5) (vincere)

l'Italia si è imposta sulla Svezia per 2 a 1 — Italy beat Sweden 2 to 1

* * *

imporre

/im'porre/ [73]

I verbo transitivo

1 to impose, to dictate, to enjoin [sanzioni, termine, regolamento, condizioni] (a qcn., qcs. on sb., sth.)

2 (comandare) to force, to oblige; imporre il silenzio to impose o order silence; gli hanno imposto di fare he was obliged o forced to do

3 imporre a qcn. la propria presenza to force oneself o one's presence on sb.

4 [ situazione] to require, to call for [provvedimenti, cambiamento]

5 (fare accettare) to impose [idea, volontà, moda, amici] (a on)

6 (ispirare) to command [rispetto, ammirazione]

7 relig. imporre le mani su qcn. to lay hands on sb.

8 (dare) al bambino fu imposto il nome di Simone the newborn child was given the name of Simone

II imporsi verbo pronominale

1 [scelta, soluzione] to be* obvious (a to); (essere necessario) si impone un cambiamento there must be a change, a change is needed

2 (emergere, affermarsi) to stand* out; - rsi per la propria intelligenza to stand out because of one's intelligence; si è imposto come leader he established himself as a leader; - rsi su un mercato [prodotto, azienda] to dominate the market

3 -rsi all'attenzione di qcn. to attract o claim sb.'s attention

4 (farsi valere) [ persona] to assert oneself; (farsi rispettare) to command respect

5 (vincere) l'Italia si è imposta sulla Svezia per 2 a 1 Italy beat Sweden 2 to 1.

Dizionario Italiano-Inglese > imporre
62 Alius

1.
Ālĭus (better Ālĕus), a, um, adj., = Elius (v. Alis and Elis), Elian; subst., a native of Elis, a town in Achaia (only a few times in Plaut. Capt.):
postquam belligerant Aetoli cum Aleis,
Plaut. Capt. prol. 24; 27; 2, 2, 30.
2.
ălĭus, a, ud, adj. and subst. (old form, alis, alid, after the analogy of quis, quid:
alis rare,
Cat. 66, 28; Sall. ap. Charis, 2, p. 133; Inscr. Orell. 2488:
alid more freq.,
Lucr. 1, 263; 5, 257; 5, 1305; 5, 1456; Cat. 29, 15; cf. Prisc. 13, p. 959.— Gen. sing. masc.: alius, rare, and not used by Tac.; for which alterius is com. used (v. alter); also alii, Cato and Licin. ap. Prisc. 194 P.; Varr. R. R. 1, 2.— Fem. gen.:
aliae,
Lucr. 3, 918; Cic. Div. 2, 13, 30; Liv. 24, 27, 8; Gell. 2, 28, 1; Capito ap. Gell. 4, 10, 8.— Masc. dat.:
ali,
Lucr. 6, 1226:
alio,
Plaut. Stich. 1, 2, 13. — Fem. dat.:
aliae,
Plaut. Mil. 3, 1, 207; Gell. 9, 4, 8) [cf. allos; Osc. allo ( nom. sing. fem.); Goth. alis; Erse, aile; O. H. Germ. alles, elles ( conj.); Engl. else], another, [p. 90] other (i. e. of many, whereas alter is one of two, v. exceptt. under II. G.); freq. with the indef. pronn. aliquis, quis, aliqui, qui, quidam, and the interrog. quis, qui, etc.
I.
A.. In gen.:
eorum sectam sequuntur multi mortales... multi alii ex Troja strenui viri,
Naev. Bell. Pun. 1, 16:
alios multos,
Vulg. Matt. 15, 30; ib. Marc. 7, 4:
plures alios,
ib. ib. 12, 5:
cum aliis pluribus,
ib. Act. 15, 35:
an ita dissolvit, ut omnes alii dissolverunt?
Cic. Font. 1; Tac. H. 5, 5:
dum aliud aliquid flagiti conficiat,
Ter. Phorm. 5, 2, 5:
nec nobis praeter med alius quisquam est servos Sosia,
Plaut. Am. 1, 1, 244:
nec quisquam alius affuit,
id. ib. 1, 1, 269:
panem vel aliud quidquam,
Vulg. 2 Reg. 3, 35. utrum hanc actionem habebis an aliam quampiam; Cic. Caecin. 37:
quidquid aliud dare,
Vulg. Lev. 22, 25:
ALIS NE POTESTO,
Inscr. Orell. 2488:
datum Mi esse ab dis aliis,
Plaut. Am. prol. 12:
adulescentulo in alio occupato amore,
Ter. And. 5, 1, 10:
aut aliae cujus desiderium insideat rei,
Lucr. 3, 918:
ne quam aliam quaerat copiam,
Ter. Heaut. 5, 1, 54:
nisi quid pater ait aliud,
id. And. 5, 4, 47:
si verum est, Q. Fabium Labeonem seu quem alium arbitrum a senatu datum, etc.,
Cic. Off. 1, 10, 33:
quodcumque alid auget,
Lucr. 5, 257:
Est alius quidam, parasitaster paululus,
Ter. Ad. 5. 2, 4; so Vulg. Luc. 22, 59:
tuo (judicio) stabis, si aliud quoddam est tuum,
Cic. Or. 71, 237:
L. Aemilius alius vir erat,
Liv. 44, 18:
Genus ecce aliud discriminis audi,
Juv. 12, 24:
alius, ne condemnaretur, pecuniam dedit,
Cic. Verr. 5, 117; Tac. Agr. 39:
nemo alius,
Cic. Pis. 94; Vulg. Joan. 15, 24:
alius nemo,
Cic. Quinct. 76:
plus alimenti est in pane quam in ullo alio,
Cels. 2, 18:
aliud esse causae suspicamur,
Cic. Fl. 39:
Anne aliud tunc praefecti?
Juv. 4, 78:
estne viris reliqui aliud,
Sall. Fragm. 187, 19:
aliud auxilii,
Tac. A. 5, 8:
aliud subsidii,
id. ib. 12, 46:
alia honorum,
id. ib. 1, 9:
alia sumptuum,
id. ib. 15, 15:
sunt alia quae magis timeam,
Cic. Phil. 5, 29: Facete is quidem, sicut alia, many other things, id. Fin. 1, 3, 7 Madv.:
haec aliaque,
Tac. H. 3, 51 al. —
Hence, alio die, t. t. of the soothsayer, when he wished the Comitia postponed to another day, on the pretence of unfavorable omens: quid gravius quam rem susceptam dirimi, si unus augur alio die dixerit?
Cic. Leg. 2, 12, 31; id. Phil. 2, 33, 83 and 84 Wernsd. Perh. there is a reference to the same thing in Plaut. Poen. 2, 52: ita res divina mihi fuit: res serias omnes extollo ex hoc die in alium diem.—With aliquis, quisquam, or ullus implied (cf. aliqui, V. B., and aliquis, II. B.):
ut, etiam si aliud melius fuit, tamen legatorum reditum exspectetis,
Cic. Phil. 6, 6:
utar post alio, si invenero melius,
something else, id. Tusc. 1, 7, 14; so,
si in aliud tempus differetur,
Caes. B C. 1, 86:
an alium exspectamus?
Vulg. Matt. 11, 3; ib. Marc. 4, 36:
siti magis quam alia re accenditur,
Sall. J. 89, 5:
neque sex legiones alia de causa missas in Hispaniam,
Caes. B. C. 1, 85:
neque creatura alia poterit nos separare,
Vulg. Rom. 8, 39.
► Instances of the rare gen.
alius:
alius generis bestiae,
Cic. N. D. 2, 48, 123; Varr. L. L. 9, 40, 67 dub.:
alius ingenii,
Liv. 1, 56, 7 Madv. by conj.:
alius ordinis,
Amm. 30, 5, 10:
artificis aliusve,
Front. Controv. Agr. 2, 40, 27:
alius coloris,
Non. p. 450:
nomine vel ejus pro quo... aut alius qui, etc.,
Dig. 39, 2, 24, § 6; v. aliusmodi.—
B.
In comparisons, with atque, ac, or et, more rarely with nisi and quam; with the latter, in good class. authors, only when preceded by a neg. clause, or by an interrog. implying a neg.; cf. Ruhnk. ad Ter. And. 3, 3, 13; instead of quam, the comp. abl. or praeter, and similar words, sometimes appear, other than, different from, etc.
(α).
With atque, ac, or et:
illi sunt alio ingenio atque tu,
Plaut. Ps. 4, 7, 35:
alium esse censes nunc me atque olim quom dabam?
Ter. And. 3, 3, 13:
potest non solum aliud mihi ac tibi, sed mihi ipsi aliud alias videri,
Cic. Or. 71, 237:
longe alia nobis ac tu scripseras nuntiantur,
id. Att. 11, 10:
res alio modo est ac putatur,
id. Inv. 2, 6, 21 B. and K.:
qui longe alia ratione ac reliqui Galli bellum gerere coeperunt,
Caes. B. G. 3, 28:
non alius essem atque nunc sum,
Cic. Fam. 1, 9:
longe aliam esse navigationem in concluso mari atque in vastissimo atque apertissimo Oceano perspiciebant,
Caes. B. G. 3, 9: aliud (se) esse facturum ac pronunciasset, Nep. Ages. 3, 4:
alia atque antea sentiret,
id. Hann. 2, 2:
lux longe alia est solis et lychnorum,
is very different, Cic. Cael. 28.—
(β).
With nisi or quam (the latter is suspicious in Cic.; cf. Ochsn. Eclog. 252; Orell. ad Cic. Tusc. 1, 31, 75):
amare autem nihil aliud est, nisi eum ipsum diligere, quem ames,
nothing else than, only, Cic. Lael. 27, 100:
neque ulla fuit causa intermissionis epistularum nisi quod, etc.,
id. Fam. 7, 13:
erat historia nihil aliud nisi annalium confectio,
id. de Or. 2, 12:
Quid est aliud tumultus nisi perturbatio tanta, ut, etc.?
id. Phil. 8, 3:
nihil aliud agerem, nisi eum, qui accusatus esset, defenderem,
id. Sull. 12; id. Att. 5, 10:
quid est aliud Gigantum modo bellare cum dis nisi naturae repugnare?
id. Sen. 2, 5; id. Sex. Rosc. 19, 54; id. Rosc. Am. 5, 13; id. Leg. 1, 8, 25:
pinaster nihil aliud est quam pinus silvestris,
Plin. 16, 10; Nep. Arist. 2, 2; id. Paus. 1, 4:
Lysander nihil aliud molitus est quam ut omnes civitates in sua teneret potestate,
id. Lys. 1, 4:
neque aliud huic defuit quam generosa stirps,
id. Eum. 1, 2:
Nullo quippe alio vincis discrimine quam quod Illi marmoreum caput est, etc.,
Juv. 8, 54.—Hence, nihil aliud nisi or quam, = ouden allo ê, followed by finite verb, nothing else than, nothing but, only (after these words, fecit, factum est may be supplied, or the phraseology changed to nulla alia re facta; cf. Matth. Gr. 903; Hoogev. ad Vig. p. 475;
Kuhn. Gr. Gr. II. p. 825): tribunatus P. Sestii nihil aliud nisi meum nomen causamque sustinuit,
Cic. Sest. 6, 13:
ut nihil aliud nisi de hoste ac de laude cogitet,
id. Imp. Pomp. 22, 64; Liv. 2, 8:
et hostes quidem nihil aliud (i. e. nulla alia re facta) quam perfusis vano timore Romanis citato agmine abeunt,
id. 2, 63; 31, 24:
sed ab lictore nihil aliud quam prehendere prohibito, cum conversus in Patres impetus esset,
id. 2, 29:
ut domo abditus nihil aliud quam per edicta obnuntiaret,
Suet. Caes. 20:
mox nihil aliud quam vectabatur et deambulabat,
id. Aug. 83.—So, quid aliud quam? what other thing than? what else than? quibus quid aliud quam admonemus cives nos eorum esse, Liv. 4, 3:
quid aliud quam ad bellum vocabantur?
Flor. 3, 23 med.; so,
Quid Tullius? Anne aliud quam sidus?
Juv. 7, 199.—In affirmative-clauses rare, and only post-Aug.:
te alia omnia, quam quae velis, agere, moleste ferrem,
Plin. Ep. 7, 15, 2:
quod alium quam se cooptassent,
Suet. Ner. 2 al. —So, with the simple interrogative, quis alius? quid aliud? Qui, malum, alii? Ter. Eun. 4, 7, 10:
Quid te aliud sollicitat?
id. ib. 1, 2, 82:
Quid aliud tibi vis?
id. Heaut. 2, 3, 90:
Numquid vis aliud?
id. Eun. 1, 2, 111:
Sed quis nunc alius audet praeferre? etc.,
Juv. 12, 48:
Quid enim est aliud Antonius?
Cic. Phil. 2, 70:
Quid est aliud furere?
id. Pis. 47:
Quid est alia sinistra liberalitas?
Cat. 29, 15 al. —
(γ).
With comp. abl. (cf. in Gr. alla tôn dikaiôn, Xen. Mem. 4, 4, 25):
qui quaerit alia his, malum videtur quaerere,
other than, Plaut. Poen. prol. 22:
quod est aliud melle,
Varr. R. R. 3, 16: nec quidquam aliud libertate communi quaesisse, nothing else but, Brut. et Cass. ap. Cic. Fam. 11, 2:
neve putes alium sapiente bonoque beatum,
Hor. Ep. 1, 16, 20:
alius Lysippo,
id. ib. 2, 1, 240:
accusator alius Sejano,
Phaedr. 3, prol. 41.—
(δ).
With praeter:
nec nobis praeter me alius quisquam est servos Sosia,
Plaut. Am. 1, 1, 249:
nec quidquam aliud est philosophia praeter studium sapientiae,
Cic. Off. 2, 2, 5:
non est alius praeter eum,
Vulg. Marc. 12, 32:
rogavit numquid aliud ferret praeter arcam?
Cic. de Or. 2, 69:
Num quid igitur aliud in illis judiciis versatum est praeter hasce insidias?
id. Clu. 62:
nec jam tela alia habebant praeter gladios,
Liv. 38, 21, 5.—
(ε).
With extra (eccl. Lat.):
neque est alius extra te,
Vulg. 1 Reg. 2. 2; ib. Soph. 2, 15.—
(ζ).
With absque (eccl. Lat.):
non est alius Deus absque te,
Vulg. 1 Par. 17, 20.—
(η).
With praeterquam:
cum aliud, praeterquam de quo retulissent, decemviri dicere prohiberent,
Liv. 3, 40.
II.
Esp.
A.
In distributive-clauses repeated even several times, and also interchanged with non nulli, quidam, ceteri, pars, partim, etc., the one... the other; plur., some... others:
quid potes dicere cur alia defendas, alia non cures?
Cic. Phil. 2, 111:
latera tegentes alios, alios praegredientes amicos,
id. ib. 13, 4: cum alii fossas complerent, alii defensores vallo depellerent, Caes. B. G. 3, 25; id. B. C. 1, 55:
alii experimentorum notitiam necessariam esse contendunt, alii non satis potentem usum esse proponunt, Cels. prooem.: quae minus tuta erant, alia fossis, alia vallis, alia turribus muniebat,
Liv. 32, 5; so Vulg. Matt. 13, 5 sqq.; ib. 1 Cor. 12, 10; Cels. 3, 3, enumerating the different kinds of fever, repeats aliae seventeen times:
cum aliis Q. Frater legatus, aliis C. Pomptinus legatus, reliquis M. Anneius legatus etc.,
Cic. Fam. 15, 4, 8:
proferebant alii purpuram, tus alii, gemmas alii, vina non nulli Graeca,
id. Verr. 2, 5, 56, § 146: alias bestias nantes, alias volucres, serpentes quasdam, quasdam esse gradientes; earum ipsarum partim solivagas, partim congregatas;
immanes alias, quasdam autem cicures, non nullas abditas,
id. Tusc. 5, 13, 38:
principes partim interfecerant, alios in exsilium ejecerant,
Nep. Pelop. 1, 4:
nos alii ibimus Afros, pars Scythiam veniemus,
Verg. E. 1, 65:
alii superstantes proeliarentur, pars occulti muros subruerent,
Tac. H. 4, 23.—Sometimes alius is omitted in one clause:
Helvetii ea spe dejecti navibus junctis, alii vadis Rhodani, etc.,
Caes. B. G. 1, 8:
Veientes ignari in partem praedae suae vocatos deos, alios votis ex urbe sua evocatos, etc.,
Liv. 5, 21; Plin. 2, 43, 44, § 114:
castra metari placuit, ut opus et alii proelium inciperent,
Tac. A. 1, 63.—Also with aliquis:
alia sunt tamquam sibi nata, ut oculi, ut aures: aliqua etiam ceterorum membrorum usum adjuvant,
Cic. Fin. 3, 19, 63: [putat aliquis esse voluptatem bonum;
alius autem pecuniam],
id. Tusc. 5, 28, 60 B. and K.; cf. Goer. ad Cic. Ac. 2, 10, 20.—Sometimes aliud... aliud designate merely a distinction between two objects contrasted, one thing... another:
Numquam aliud natura, aliud sapientia dicit,
Juv. 14, 321:
Fuit tempus, quo alia adversa, alia secunda principi,
Plin. Pan. 72:
aliud est male dicere, aliud accusare,
Cic. Cael. 3; id. Lig. 16; Quint. 10, 1, 53:
aliud est servum esse, aliud servire,
id. 5, 10, 60 al.:
jam sciunt longe aliud esse virgines rapere, aliud pugnare cum viris,
Liv. 1, 12; cf. infra, e.—
B.
Alius repeated in another case, or with its derivatives, aliter, alias, alio, alibi, aliunde, etc. (but never with its derivatives in Tac.), in imitation of the Greek (cf. L. and S. s. v. allos, and Ochsn. Eclog. 110): simul alis alid aliunde rumitant inter se, Naev. ap. Fest. pp. 135 and 225; cf.
Bothe, Fragm. Comic. p. 25: alius alium percontamur, cuja est navis?
one another, Plaut. Stich. 2, 2, 46:
fallacia alia aliam trudit,
Ter. And. 4, 4, 40:
fecerunt alii quidem alia quam multa,
Cic. Phil. 3, 20, 6:
signa et ornamenta alia alio in loco intuebantur,
some in one place and some in another, id. Verr. 2. 1, 22:
alius in alia est re magis utilis,
id. Sex. Rosc. 111:
alius ex alia parte,
id. Verr. 1, 66:
dies alios alio dedit ordine Luna felicis operum,
Verg. G. 1, 276:
ut ipsi inter se alii aliis prodesse possent,
Cic. Off. 1, 7, 22; id. Leg. 1, 12, 33:
ideo multa conjecta sunt, aliud alio tempore,
id. Q. Fr. 3, 1, 7:
habes Sardos venales, alium alio nequiorem,
one worse than another, id. Fam. 7, 24: quo facto cum alius alii subsidium ferrent, one to another, Fr., l'un a
l'autre,
Caes. B. G. 2, 26 Herz.:
legiones aliae alia in parte resistunt,
id. ib. 2, 22:
alius alia causa illata,
id. ib. 1, 39:
cum ceteros alii alium alia de causa improbarent,
Suet. Vesp. 6:
alius alii subsidium ferunt,
Caes. B. G. 2, 26:
alius alio more viventes,
each in a different way, Sall. C. 6, 2:
alius alii tanti facinoris conscii,
id. ib. 22, 2; so id. ib. 52, 28; id. J. 53, 8; Curt. 10, 5, 16; Just. 15, 2:
alii autem aliud clamabant,
Vulg. Act. 19, 32:
illi alias aliud iisdem de rebus sentiunt,
now this, now that, Cic. de Or. 2, 7 fin.:
aliter ab aliis digeruntur,
id. ib. 2, 19; Vulg. 3 Reg. 22, 20:
equites alii alia dilapsi sunt,
some in this way, some in that, Liv. 44, 43:
cum alii alio mitterentur,
id. 7, 39: Alis alibi stantes, omnes tamen adversis volneribus conciderunt, Sall. ap. Charis. 2, p. 133:
jussit alios alibi fodere,
Liv. 44, 33; Vulg. Sap. 18, 18.—
C.
Alius ex alio, super alium, post alium, one after another; so often of the connection between ideas:
ut aliud ex alio incidit, occurrit, etc.,
Ter. Heaut. 3, 3, 37:
aliud ex alio succurrit mihi,
Cic. Fragm. C. 12:
alid ex alio reficit natura,
Lucr. 1, 263; 5, 1305; 5, 1456: sed, [p. 91] ut aliud ex alio, mihi non est dubium, quin, etc., Cic. Att. 16, 14, Plin. Pan. 18, 1:
ex alio in aliud vicissitudo atque mutatio,
Cic. Tusc. 5, 24, 69:
alias ex aliis nectendo moras,
Liv. 7, 39:
aliam ex alia prolem,
Verg. G. 3, 65; id. Cir. 364:
nos alia ex aliis in fata vocamur,
id. A. 3, 494:
quae impie per biennium alia super alia es ausus,
Liv. 3, 56; 23, 36:
aliud super aliud scelus,
id. 30, 26; Plin. Ep. 7, 8; Suet. Ner. 49:
deinde ab eo magistratu alium post alium sibi peperit,
Sall. J. 63, 5.—
D.
Alius atque alius or alius aliusque, the one and the other; now this, now that; different:
eadem res saepe aut probatur aut reicitur, alio atque alio elata verbo,
Cic. Or. 22, 72:
alio atque alio loco requiescere,
in different places, Sall. J. 72, 2:
inchoata res aliis atque aliis de causis dilata erat,
Liv. 8, 23:
aliud ejus subinde atque aliud facientes initium,
Sen. Ep. 32, 2:
cum alia atque alia appetendo loca munirent,
Liv. 1, 8:
milites trans flumen aliis atque aliis locis traiciebant,
id. 2, 2:
luna alio atque alio loco exoritur,
Plin. 2, 10:
febres aliae aliaeque subinde oriuntur,
Cels. 3, 3:
cancer aliis aliisque signis discernitur,
id. 5, 26:
aliis atque aliis causis,
Suet. Aug. 97.—In Sall. also alius deinde alius or alius post alius:
saepe tentantes agros alia deinde alia loca petiverant, J. 18, 7: alias deinde alias morae causas facere,
id. ib. 36, 2:
aliis post aliis minitari,
id. ib. 55, 8.—
E.
Of another kind or nature, i. e. different; hence, alium facere, to make different, to change, transform; and alium fleri, to become different, to be wholly changed:
nunc haec dies aliam vitam affert, alios mores postulat,
Ter. And. 1, 2, 18 (aliam vitam pro diversam, contrariam, Don.):
alium nunc censes esse me atque olim cum dabam,
id. ib. 3, 3, 13:
Huic aliud mercedis erit,
Verg. E. 6, 26:
longe alia mihi mens est,
Sall. C. 52, 2:
Vos aliam potatis aquam,
Juv. 5, 52:
lectus non alius cuiquam,
id. 8, 178:
ensesque recondit mors alia,
Stat. Th. 7, 806:
ostensus est in alia effigie,
Vulg. Marc. 16, 12; ib. Rom. 7, 23; ib. Gal. 1, 6; ib. Jac. 2, 25:
alium fecisti me, alius ad te veneram,
Plaut. Trin. 1, 2, 123: alius nunc fieri volo, id. Poen. prol. fin.:
homines alii facti sunt,
Cic. Fam. 11, 12:
mutaberis in virum alium,
Vulg. 1 Reg. 10, 6; cf. supra, II. A. fin. —Hence, in alia omnia ire, transire, or discedere, sc. vota, to differ from the thing proposed; and in gen., to reject or oppose it, to go over to the opposite side: qui hoc censetis, illuc transite;
qui alia omnia, in hanc partem: his verbis praeit ominis videlicet causa, ne dicat: qui non censetis,
Fest. p. 221; Plin. Ep. 8, 14, 19:
frequens eum senatus reliquit et in alia omnia discessit,
Cic. Fam. 10, 12:
de tribus legatis frequentes ierunt in alia omnia,
id. ib. 1, 2 Manut.: cum prima M. Marcelli sententia pronunciata esset, frequens senatus in alia omnia iit, Cael. ap. Cic. Fam. 8, 13:
discessionem faciente Marcello, senatus frequens in alia omnia transiit,
Hirt. B. G. 8, 53: aliud or alias res agere, v. ago, II. 7.—
F.
Of that which remains of a whole, = reliquus, ceteri, the rest, the remainder:
Divitiaco ex aliis Gallis maximam fidem habebat,
Caes. B. G. 1, 41:
inter primos atrox proelium fuit, alia multitudo terga vertit,
Liv. 7, 26:
vulgus aliud trucidatum,
id. 7, 19; 2, 23; so id. 24, 1:
legiones in testudinem glomerabantur et alii tela incutiebant,
Tac. H. 3, 31; id. A. 1, 30; 3, 42:
cum alios incessus hostis clausisset, unum reliquum aestas impediret,
id. ib. 6, 33 al.—
G.
Like alter, one of two, the other of two:
huic fuerunt filii nati duo, alium servus surpuit, etc.,
Plaut. Capt. prol. 8; cf. id. ib. arg. 2 and 9: eis genus, aetas, eloquentia prope aequalia fuere;
magnitudo animi par, item gloria, sed alia alii,
Sall. C. 54, 1 Kritz:
duo Romani super alium alius corruerunt,
one upon the other, Liv. 1, 25, 5:
ita duo deinceps reges, alius alia via, civitatem auxerunt,
each in a different way, id. 1, 21, 6; 24, 27:
marique alio Nicopolim ingressus,
Tac. A. 5, 10 ( Ionio, Halm); so,
alias partes fovere,
the other side, id. H. 1, 8.—Also in the enumeration of the parts of any thing:
Gallia est omnis divisa in partes tres, quarum unam incolunt Belgae, aliam Aquitani, tertiam Celtae,
Caes. B. G. 1, 1 Herz.:
classium item duo genera sunt: unum liburnarum, aliud lusoriarum,
Veg. 2, 1 (cf. in Gr. meinantes de tautên tên hêmeran, têi allêi eporeuonto, Xen. Anab. 3, 4, 1; and so the Vulg.: Alia die profecti, the next day, Act. 21, 8).—Hence, alius with a proper name used as an appell. (cf. alter):
ne quis alius Ariovistus regno Galliarum potiretur,
a second Ariovistus, Tac. H. 4, 73 fin.:
alius Nero,
Suet. Tit. 7.—
H.
A peculiar enhancement of the idea is produced by alius with a neg. and the comp.:
mulier, qua mulier alia nulla est pulchrior,
than whom no other woman is more beautiful, to whom no other woman is equal in beauty, Plaut. Merc. 1, 1, 100:
facinus, quo non fortius ausit alis,
Cat. 66, 28:
Fama malum qua non aliud velocius ullum,
Verg. A. 4, 174:
quo neque melius neque amplius aliud in natura mortalium est,
Sall. J. 2, 4:
quo non aliud atrocius visum,
Tac. A. 6, 24:
(Sulla) neque consilio neque manu priorem alium pati,
Sall. J. 96, 3:
neque majus aliud neque praestabilius invenias,
id. ib. 1, 2; Liv. 1, 24:
non alia ante Romana pugna atrocior fuit,
id. 1, 27; 2, 31; Tac. A. 6, 7 al.; cf. under aliter, 2. b. z.—Hence the advv.
A.
ălĭō, adv. (an old dat. form, designating direction to a place; cf.: eo, quo), elsewhither (arch.), elsewhere, to another place, person, or thing, allose (class., esp. among poets; but not found in Lucr. or Juv.).
1.
In gen.
a.
Of place:
fortasse tu profectus alio fueras,
Ter. Eun. 2, 2, 49:
ut ab Norba alio traducerentur,
Liv. 32, 2:
translatos alio maerebis amores,
Hor. Epod. 15, 23:
decurrens alio,
id. S. 2, 1, 32:
nam frustra vitium vitaveris illud, Si te alio pravum detorseris,
id. ib. 2, 2, 55.—With quo:
Arpinumne mihi eundum sit, an quo alio,
to some other place, Cic. Att. 9, 17:
si quando Romam aliove quo mitterent legatos,
Liv. 38, 30. —
b.
Of persons or things (cf. alias, alibi, alicunde, etc.):
illi suum animum alio conferunt,
Ter. Heaut. 2, 4, 10 (cf. Plaut. Merc. 2, 2, 62:
ne ad illam me animum adjecisse sentiat): ne quando iratus tu alio conferas,
id. Eun. 3, 1, 60 Don.:
hi narrata ferunt alio,
Ov. M. 12, 57: tamen vocat me alio ( to another subject) jam dudum tacita vestra exspectatio, Cic. Clu. 23, 63; id. Verr. 2, 1, 53, § 139:
sed, si placet, sermonem alio transferamus,
id. de Or. 1, 29, 133:
quoniam alio properare tempus monet,
Sall. J. 19, 2; so Tac. A. 1, 18 al.—
c.
Of purpose or design:
appellet haec desideria naturae: cupiditatis nomen servet alio,
for another purpose, Cic. Fin. 2, 9, 27:
hoc longe alio spectabat,
looked quite elsewhere, had a far different design, Nep. Them. 6, 3.—
2.
a.. Alio... alio, in one way... in another; hither... thither, = huc... illuc:
hic (i. e. in ea re) alio res familiaris, alio ducit humanitas,
Cic. Off. 3, 23, 89: alio atque alio, in one way and another:
nihil alio atque alio spargitur,
Sen. Brev. Vit. 11, 2.—
b.
Alius alio, each in a different way, one in one way, another in another:
et ceteri quidem alius alio,
Cic. Off. 3, 20, 80:
aliud alio dissipavit,
id. Div. 1, 34, 76; so Liv. 2, 54, 9; 7, 39.—So, aliunde alio, from one place to another:
quassatione terrae aliunde alio (aquae) transferuntur,
Sen. Q. N. 3, 11, 1; cf. aliunde.—
c.
Like alius or aliter with a negative and the particles of comparison quam or atque;
in questions with nisi: plebem nusquam alio natam quam ad serviendum,
for nothing but, Liv. 7, 18, 7: non alio datam summam quam in emptionem, etc., * Suet. Aug. 98 Ruhnk.:
quo alio nisi ad nos confugerent?
Liv. 39, 36, 11; cf. Hand, Turs. I. pp. 232-234.—
B.
ălĭā, adv. (sc. via), in another way, in a different manner (in the whole ante-class. and class. per. dub.); for in Plaut. Rud. prol. 10, aliuta has been proposed; in Lucr. 6, 986, Lachm. reads alio; in Liv. 21, 56, 2, Weissenb. alibi; and in id. 44, 43, 2, via may be supplied from the preced. context; certain only in Don. ad Ter. Hec. 1, 2, 5; cf. Hand, Turs. I. p. 219.—
C.
ălĭās, adv. (acc. to Prisc. 1014 P., and Corss. Ausspr. I. p. 769, an acc. form like foras; but acc. to Herz. ad Caes. B. G. 5, 57, and Hab. Syn. 79, old gen. like paterfamili as, Alcmen as, etc. In the ante-class. per. rare; only once in Plaut., twice in Ter., twice in Varro; in the class. per. most freq. in Cic., but only three times in his orations; also in Plin.).
1.
Of time, at a time other than the present, whether it be in the past or (more freq.) in the future.
a.
At another time, at other times, on another occasion (alias: temporis adverbium, quod Graeci allote, aliter allôs, Capitol. Orth. 2242 P.; cf.
Herz. and Hab., as cited above): alias ut uti possim causa hac integra,
Ter. Hec. 1, 2, 4; so id. And. 3, 2, 49 (alias = alio tempore, Don.):
sed alias jocabimur,
Cic. Fam. 7, 13, 2:
sed plura scribemus alias,
id. ib. 7, 6:
et alias et in consulatus petitione vinci,
id. Planc. 18:
nil oriturum alias,
Hor. Ep. 2, 1, 17.—In the future, freq. in contrast with nunc, in praesentia, tum, hactenus:
recte secusne, alias viderimus,
Cic. Ac. 2, 44, 135:
Hactenus haec: alias justum sit necne poema, Nunc, etc.,
Hor. S. 1, 4, 63: sed haec alias pluribus;
nunc, etc.,
Cic. Div. 2, 2 fin.; Liv. 44, 36 fin.: quare placeat, alias ostendemus; in praesentia, etc., Auct. ad Her. 3, 16, 28.—In the past:
gubernatores alias imperare soliti, tum metu mortis jussa exsequebantur,
Curt. 4, 3, 18:
alias bellare inter se solitos, tunc periculi societas junxerat,
id. 9, 4, 15.—Freq. with advv. of time;
as numquam, umquam, and the like: si umquam in dicendo fuimus aliquid, aut etiam si numquam alias fuimus, tum profecto, etc.,
Cic. Att. 4, 2, 2:
consilio numquam alias dato,
Hor. C. 3, 5, 45:
numquam ante alias,
Liv. 2, 22, 7:
non umquam alias ante tantus terror senatum invasit,
id. 2, 9, 5; 1, 28, 4:
si quando umquam ante alias,
id. 32, 5 (where the four advv. of time are to be taken together):
Saturnalibus et si quando alias libuisset, modo munera dividebat,
Suet. Aug. 75.—
b.
Alias... alias, as in Gr. allote... allote; allote men... allote de, at one time... at another; once... another time; sometimes... sometimes; now... now:
Alias me poscit pro illa triginta minas, Alias talentum magnum,
Plaut. Curc. 1, 1, 63; so Varr. L. L. 8, § 76 Mull.; id. R. R. 2, 1, 15; Cic. Verr. 1, 46, 120:
nec potest quisquam alias beatus esse, alias miser,
id. Fin. 2, 27, 87:
contentius alias, alias summissius,
id. de Or. 3, 55, 212:
cum alias bellum inferrent, alias inlatum defenderent,
Caes. B. G. 2, 29; so id. ib. 5, 57 al.; it occurs four times in successive clauses in Cic. Inv. 1, 52, 99.—Sometimes plerumque, saepe, aliquando, interdum stand in corresponding clauses:
nec umquam sine usura reddit (terra), quod accepit, sed alias minore, plerumque majore cum foenore,
Cic. Sen. 15, 51:
geminatio verborum habet interdum vim, leporem alias,
id. de Or. 3, 54, 206:
hoc alias fastidio, alias contumacia, saepius imbecillitate, evenit,
Plin. 16, 32, 58, § 134; 7, 15, 13, § 63.—Sometimes one alias is omitted:
illi eruptione tentata alias cuniculis ad aggerem actis, etc.,
Caes. B. G. 3, 21; Plin. 26, 3, 7, § 13.—
c.
Alias aliter, alias alius, etc. (cf. alius), at one time in one way... at another in another; now so... now otherwise; now this... now that:
et alias aliter haec in utramque partem causae solent convenire,
Cic. Inv. 2, 13, 45:
alii enim sunt, alias nostrique familiares fere demortui,
id. Att. 16, 11 (Madv. interprets this of time):
illi alias aliud iisdem de rebus judicant,
id. de Or. 2, 7, 30; id. Or. 59, 200:
(deos) non semper eosdem atque alias alios solemus venerari,
id. Red. in Sen. 30:
ut iidem versus alias in aliam rem posse accommodari viderentur,
id. Div. 2, 54, 111.—
d.
Saepe alias or alias saepe... nunc, nuper, quondam, etc.;
also: cum saepe alias... tum, etc. (very common in Cic.): quod cum saepe alias tum nuper, etc.,
Cic. Tusc. 4, 4, 7:
fecimus et alias saepe et nuper in Tusculano,
id. ib. 5, 4, 11:
quibus de rebus et alias saepe... et quondam in Hortensii villa,
id. Ac. 2, 3, 9:
quorum pater et saepe alias et maxime censor saluti rei publicae fuit,
id. de Or. 1, 9, 38:
cum saepe alias, tum apud centumviros,
id. Brut. 39, 144:
cum saepe alias, tum Pyrrhi bello,
id. Off. 3, 22, 86; 3, 11, 47:
neque tum solum, sed saepe alias,
Nep. Hann. 11, 7.—In comparative sentences rare:
nunc tamen libentius quam saepe alias,
Symm. Ep. 1, 90.—So,
e.
Semper alias, always at other times or in other cases (apparently only post-Aug.): et super cenam autem et semper alias communissimus, multa joco transigebat. Suet. Vesp. 22; id. Tib. 18; Gell. 15, 1.—
f.
Raro alias, rarely at other times, on other occasions:
ut raro alias quisquam tanto favore est auditus,
Liv. 45, 20; 3, 69; Tac. H. 1, 89.—
g.
Non alias, at no other time, never, = numquam (a choice poet. expression, often imitated by [p. 92] the histt.):
non alias caelo ceciderunt plura sereno Fulgura,
never at any other time did so much lightning fall from a clear sky, Verg. G. 1, 487:
non alias militi familiarior dux fuit,
Liv. 7, 33; 45, 7:
non alias majore mole concursum,
Tac. A. 2, 46; 4. 69;
11, 31: non sane alias exercitatior Britannia fuit,
id. Agr. 5:
haud alias intentior populus plus vocis permisit,
id. A. 3, 11, and 15, 46; Suet. Tit. 8; Flor. 3, 6.—
2.
Of place, at another place, elsewhere; or in respect of other things, in other circumstances, otherwise (only post-Aug.; v. Madv. ad Cic. Fin. 1, 3, 7):
Idaeus rubus appellatus est, quoniam in Ida, non alias, nascitur,
Plin. 24, 14, 75, § 123 (Jan, alius): nusquam alias tam torrens fretum, * Just. 4, 1, 9:
sicut vir alias doctissimus Cornutus existimat,
Macr. S. 5, 19.—
3.
Alias for alioqui (only post-Aug.), to indicate that something is in a different condition in one instance, not in others, except that, for the rest, otherwise:
in Silaro non virgulta modo immersa, verum et folia lapidescunt, alias salubri potu ejus aquae,
Plin. 2, 103, 106, § 224; so id. 18, 6, 7, § 37; 19, 8, 48, § 163; 25, 2, 6, § 16 al.—
4.
Non alias quam, for no other reason, on no other condition, in no other circumstances than, not other than; and non alias nisi, on no other condition, not otherwise, except (prob. taken from the lang. of common life):
non alias magis indoluisse Caesarem ferunt quam quod, etc.,
Tac. A. 3, 73:
debilitatum vulnere jacuisse non alias quam simulatione mortis tutiorem,
by nothing safer than by feigning death, Curt. 8, 1, 24; 8, 14, 16; Dig. 29, 7, 6, § 2: non alias ( on no other condition) existet heres ex substitutione nisi, etc., ib. 28, 6, 8; 23, 3, 37, 23, 3, 29.—
5.
Alias like aliter, in another manner; flrst in the Lat. of the jurists (cf. Suet. Tib. 71 Oud.; Liv. 21, 56, 2 Drak.; Ter. And. 3, 2, 49 Ruhnk.), Dig. 33, 8, 8, § 8; cf. Hand, Turs. I. pp. 219-227. —
D.
ălĭtĕr, adv. [alis; v. alius init. ], otherwise, in another manner, allôs.
1.
With comparative-clause expressed; constr. both affirm. and neg. without distinction.
a.
With atque, ac, quam, and rarely ut, otherwise than, different from what, etc., Ter. Heaut. 2, 3, 23:
sed aliter atque ostenderam facio,
Cic. Fam. 2, 3, 4; Ter. Ad. 4, 3, 6:
aliter ac nos vellemus,
Cic. Mil. 9, 23:
de quo tu aliter sentias atque ego,
id. Fin. 4, 22, 60; id. Att. 6, 3:
si aliter nos faciant quam aequum est,
Plaut. Stich. 1, 1, 42:
si aliter quippiam coacti faciant quam libere,
Cic. Rab. Post. 11, 29; id. Verr. 2, 1, 19, § 24; id. Inv. 2, 22, 66:
Sed si aliter ut dixi accidisset, qui possem queri?
id. Rep. 1, 4, 7.—
b.
Non (or haud) aliter, not otherwise (per litoten), = just as; with quam si, ac si, quam cum, quam, exactly, just as if:
Non aliter quam si ruat omnis Karthago,
Verg. A. 4, 669:
dividor haud aliter quam si mea membra relinquam,
Ov. Tr. 1, 3, 73:
nihil in senatu actum aliter quam si, etc.,
Liv. 23, 4; 21, 63, 9:
illi negabant se aliter ituros quam si, etc.,
id. 3, 51, 12:
nec aliter quam si mihi tradatur, etc., Quint. prooem. 5: ut non aliter ratio constet quam si uni reddatur,
Tac. A. 1, 6; 1, 49:
Non aliter quam si fecisset Juno maritum Insanum,
Juv. 6, 619; Suet. Aug. 40:
non aliter quam cum, etc.,
Ov. F. 2, 209; so id. M. 2, 623; 4, 348; 6, 516 al.:
nec scripsi aliter ac si, etc.,
Cic. Att. 13, 51; Suet. Oth. 6; Col. 2, 14 (15), 8:
Non aliter quam qui lembum subigit,
Verg. G. 1, 201:
non aliter praeformidat quam qui ferrum medici, priusquam curetur, aspexit,
Quint. 4, 5, 5; so id. 4, 5, 22; 2, 5, 11:
neque aliter quam ii, qui traduntur, etc.,
id. 5, 8, 1:
patere inde aliquid decrescere, non aliter quam Institor hibernae tegetis,
Juv. 7, 220:
successorem non aliter quam indicium mortis accepturum,
Tac. A. 6, 30.—
* c.
Aliter ab aliquo (analog. to alius with the abl., and alienus with ab), differently from any one:
cultores regionum multo aliter a ceteris agunt,
Mel. 1, 9, 6.—
d.
Non ali ter nisi, by no other means, on no other condition, not otherwise, except:
qui aliter obsistere fato fatetur se non potuisse, nisi etc.,
Cic. Fat. 20, 48; id. Fam. 1, 9: non pati C. Caesarem consulem aliter fieri, nisi exercitum et provincias tradiderit, Cael. ap. Cic. Fam. 8, 14; so Lentulus ap. Cic. Fam. 12, 14, 18; Liv. 35, 39; 45, 11; 38; Tac. Or. 32; Just. 12, 14, 7; Suet. Ner. 36; Dig. 37, 9, 6; 48, 18, 9. —
e.
Non aliter quam ut, on no other condition than that:
neque aliter poterit palos, ad quos perducitur, pertingere, quam ut diffluat,
Col. Arb. 7, 5; so Suet. Tib. 15; 24; id. Galb. 8; Curt. 9, 5, 23.—
2.
Without a comparative clause expressed.
a.
In gen., otherwise, in another manner, in other respects; and in the poets: haud aliter (per litoten), just so:
vale atque salve, etsi aliter ut dicam meres,
though you deserve that I speak differently, Plaut. Capt. 3, 5, 86 Brix:
tu si aliter existimes, nihil errabis,
Cic. Fam. 3, 7, 16:
ut eadem ab utrisque dicantur, aliter dicuntur,
in a different sense, Plin. Pan. 72, 7:
Si quis aliter docet,
Vulg. 1 Tim. 6, 3:
quae aliter se habent,
ib. ib. 5, 25:
Quippe aliter tunc vivebant homines,
Juv. 6, 11: quod uterque nostrum his etiam ex studiis notus, quibus aliter ignotus est, otherwise, i. e. personally, unknown, Plin. Ep. 9, 23, 3.—With negatives:
non fuit faciendum aliter,
Cic. Att. 6, 9; Tac. A. 15, 68:
Ergo non aliter poterit dormire?
Juv. 3, 281:
aliter haud facile eos ad tantum negotium impelli posse,
Sall. C. 44, 1; Curt. 8, 10, 27:
haud aliter Rutulo muros et castra tuenti Ignescunt irae (the comparison of the wolf precedes),
Verg. A. 9, 65:
haud aliter (i. e. like a wild beast) juvenis medios moriturus in hostes Irruit,
id. ib. 9, 554 al.; Ov. M. 8, 473; 9, 642:
non aliter (i. e. than I) Samio dicunt arsisse Bathyllo Anacreonta Teium,
Hor. Epod. 14, 10:
neque Mordaces aliter (i. e. than by means of wine) diffugiunt sollicitudines,
id. C. 1, 18, 4:
neque exercitum Romanum aliter transmissurum,
Tac. H. 5, 19:
nec aliter expiari potest,
Vulg. Num. 35, 33. —So, fieri aliter non potest or fieri non potest aliter (not fieri non aliter potest): nihil agis;
Fieri aliter non potest,
Ter. Ad. 5, 8, 13: assentior;
fieri non potuit aliter,
Cic. Att. 6, 6.—
b.
Esp.
(α).
Pregn., otherwise, in the contrary manner: Pe. Servos Epidicus dixit mihi. Ph. Quid si servo aliter visum est? i. e. if he does not speak the truth? Plaut. Ep. 4, 2, 29:
verum aliter evenire multo intellegit,
Ter. And. prol. 4 (aliter autem contra significat, Don.):
amplis cornibus et nigris potius quam aliter,
Varr. R. R. 1, 20, 1: ne aliter quid eveniat, providere de cet, otherwise than harmoniously, Sall. J. 10, 7:
dis aliter visum,
Verg. A. 2, 428:
sin aliter tibi videtur,
Vulg. Num. 11, 15: adversi... saevaque circuitu curvantem bracchia longo Scorpion atque aliter ( in the opposite direction) curvantem bracchia Cancrum, Ov. M. 2, 83: aliterque ( and in the opposite course) secante jam pelagus rostro, Luc. 8, 197.—Hence, qui aliter fecerit, who will not do that:
neu quis de his postea ad senatum referat, neve cum populo agat: qui aliter fecerit, etc.,
Sall. C. 51, 43; Just. 6, 6, 1; cf. Brisson. de Form. p. 200, and de Verb. Signif. p. 66.—
(β).
Aliter esse, to be of a different nature, differently constituted or disposed:
sed longe aliter est amicus atque amator,
Plaut. Truc. 1, 2, 70: ego hunc esse aliter credidi: iste me fefellit;
ego isti nihilo sum aliter ac fui,
Ter. Phorm. 3, 2, 44; id. Ad. 3, 4, 46; Cic. Rosc. Am. 47, 137.—
(γ).
For alioqui (q. v. II. C.), otherwise, else, in any other case:
jus enim semper est quaesitum aequabile: neque enim aliter esset jus (and just after: nam aliter justitia non esset),
Cic. Off. 2, 12, 42; 1, 39, 139; id. Lael. 20, 74:
si suos legatos recipere vellent, quos Athenas miserant, se remitterent, aliter illos numquam in patriam essent recepturi,
Nep. Them. 7 fin.:
aliter sine populi jussu nulli earum rerum consuli jus est,
Sall. C. 29, 3 Kritz:
aliter non viribus ullis Vincere poteris,
Verg. A. 6, 147:
veniam ostentantes, si praesentia sequerentur: aliter nihil spei,
Tac. H. 4, 59:
quoniam aliter non possem,
Vulg. Sap. 8, 21.—
(δ).
Like alius (q. v. II. A.) repeated even several times in a distributive manner, in one way... in another: sed aliter leges, aliter philosophi tollunt astutias. Cic. Off. 3, 17, 68; so id. ib. 1, 12, 38; id. Lael. 24, 89; id. Fam. 15, 21, 6:
aliter utimur propriis, aliter commodatis,
Tac. Or. 32:
Aliter catuli longe olent, aliter sues,
Plaut. Ep. 4, 2, 9:
aliter Diodoro, aliter Philoni, Chrysippo aliter placet,
id. Ac. 2, 47, 143:
idem illud aliter Caesar, aliter Cicero, aliter Cato suadere debebit,
Quint. 3, 8, 49: Et aliter acutis morbis medendum, aliter vetustis; aliter increscentibus, aliter subsistentibus, aliter jam ad sanitatem inclinatis, Cels. prooem. p. 10.—
(ε).
With alius or its derivatives, one in one way, another in another (v. alius, II. B.):
quoniam aliter ab aliis digeruntur,
Cic. de Or. 2, 19, 79; id. Att. 7, 8; Liv. 2, 21; so id. 39, 53:
hoc ex locorum occasione aliter alibi decernitur,
Plin. 18, 5, 6, § 30; so id. 25, 4, 10, § 29.—
(ζ).
Non aliter, analog. to non alius (v. alius, II. H.) with a comp. (only in Plin.):
non aliter utilius id fieri putare quam, etc.,
Plin. 37, 2, 10, § 28:
idque non aliter clarius intellegi potest,
id. 37, 4, 15, § 59; so id. 22, 22, 36, § 78; 24, 11, 50, § 85; 28, 9, 41, § 148; cf. Hand, Turs. I. pp. 267-276.

Lewis & Short latin dictionary > Alius
63 alius

1.
Ālĭus (better Ālĕus), a, um, adj., = Elius (v. Alis and Elis), Elian; subst., a native of Elis, a town in Achaia (only a few times in Plaut. Capt.):
postquam belligerant Aetoli cum Aleis,
Plaut. Capt. prol. 24; 27; 2, 2, 30.
2.
ălĭus, a, ud, adj. and subst. (old form, alis, alid, after the analogy of quis, quid:
alis rare,
Cat. 66, 28; Sall. ap. Charis, 2, p. 133; Inscr. Orell. 2488:
alid more freq.,
Lucr. 1, 263; 5, 257; 5, 1305; 5, 1456; Cat. 29, 15; cf. Prisc. 13, p. 959.— Gen. sing. masc.: alius, rare, and not used by Tac.; for which alterius is com. used (v. alter); also alii, Cato and Licin. ap. Prisc. 194 P.; Varr. R. R. 1, 2.— Fem. gen.:
aliae,
Lucr. 3, 918; Cic. Div. 2, 13, 30; Liv. 24, 27, 8; Gell. 2, 28, 1; Capito ap. Gell. 4, 10, 8.— Masc. dat.:
ali,
Lucr. 6, 1226:
alio,
Plaut. Stich. 1, 2, 13. — Fem. dat.:
aliae,
Plaut. Mil. 3, 1, 207; Gell. 9, 4, 8) [cf. allos; Osc. allo ( nom. sing. fem.); Goth. alis; Erse, aile; O. H. Germ. alles, elles ( conj.); Engl. else], another, [p. 90] other (i. e. of many, whereas alter is one of two, v. exceptt. under II. G.); freq. with the indef. pronn. aliquis, quis, aliqui, qui, quidam, and the interrog. quis, qui, etc.
I.
A.. In gen.:
eorum sectam sequuntur multi mortales... multi alii ex Troja strenui viri,
Naev. Bell. Pun. 1, 16:
alios multos,
Vulg. Matt. 15, 30; ib. Marc. 7, 4:
plures alios,
ib. ib. 12, 5:
cum aliis pluribus,
ib. Act. 15, 35:
an ita dissolvit, ut omnes alii dissolverunt?
Cic. Font. 1; Tac. H. 5, 5:
dum aliud aliquid flagiti conficiat,
Ter. Phorm. 5, 2, 5:
nec nobis praeter med alius quisquam est servos Sosia,
Plaut. Am. 1, 1, 244:
nec quisquam alius affuit,
id. ib. 1, 1, 269:
panem vel aliud quidquam,
Vulg. 2 Reg. 3, 35. utrum hanc actionem habebis an aliam quampiam; Cic. Caecin. 37:
quidquid aliud dare,
Vulg. Lev. 22, 25:
ALIS NE POTESTO,
Inscr. Orell. 2488:
datum Mi esse ab dis aliis,
Plaut. Am. prol. 12:
adulescentulo in alio occupato amore,
Ter. And. 5, 1, 10:
aut aliae cujus desiderium insideat rei,
Lucr. 3, 918:
ne quam aliam quaerat copiam,
Ter. Heaut. 5, 1, 54:
nisi quid pater ait aliud,
id. And. 5, 4, 47:
si verum est, Q. Fabium Labeonem seu quem alium arbitrum a senatu datum, etc.,
Cic. Off. 1, 10, 33:
quodcumque alid auget,
Lucr. 5, 257:
Est alius quidam, parasitaster paululus,
Ter. Ad. 5. 2, 4; so Vulg. Luc. 22, 59:
tuo (judicio) stabis, si aliud quoddam est tuum,
Cic. Or. 71, 237:
L. Aemilius alius vir erat,
Liv. 44, 18:
Genus ecce aliud discriminis audi,
Juv. 12, 24:
alius, ne condemnaretur, pecuniam dedit,
Cic. Verr. 5, 117; Tac. Agr. 39:
nemo alius,
Cic. Pis. 94; Vulg. Joan. 15, 24:
alius nemo,
Cic. Quinct. 76:
plus alimenti est in pane quam in ullo alio,
Cels. 2, 18:
aliud esse causae suspicamur,
Cic. Fl. 39:
Anne aliud tunc praefecti?
Juv. 4, 78:
estne viris reliqui aliud,
Sall. Fragm. 187, 19:
aliud auxilii,
Tac. A. 5, 8:
aliud subsidii,
id. ib. 12, 46:
alia honorum,
id. ib. 1, 9:
alia sumptuum,
id. ib. 15, 15:
sunt alia quae magis timeam,
Cic. Phil. 5, 29: Facete is quidem, sicut alia, many other things, id. Fin. 1, 3, 7 Madv.:
haec aliaque,
Tac. H. 3, 51 al. —
Hence, alio die, t. t. of the soothsayer, when he wished the Comitia postponed to another day, on the pretence of unfavorable omens: quid gravius quam rem susceptam dirimi, si unus augur alio die dixerit?
Cic. Leg. 2, 12, 31; id. Phil. 2, 33, 83 and 84 Wernsd. Perh. there is a reference to the same thing in Plaut. Poen. 2, 52: ita res divina mihi fuit: res serias omnes extollo ex hoc die in alium diem.—With aliquis, quisquam, or ullus implied (cf. aliqui, V. B., and aliquis, II. B.):
ut, etiam si aliud melius fuit, tamen legatorum reditum exspectetis,
Cic. Phil. 6, 6:
utar post alio, si invenero melius,
something else, id. Tusc. 1, 7, 14; so,
si in aliud tempus differetur,
Caes. B C. 1, 86:
an alium exspectamus?
Vulg. Matt. 11, 3; ib. Marc. 4, 36:
siti magis quam alia re accenditur,
Sall. J. 89, 5:
neque sex legiones alia de causa missas in Hispaniam,
Caes. B. C. 1, 85:
neque creatura alia poterit nos separare,
Vulg. Rom. 8, 39.
► Instances of the rare gen.
alius:
alius generis bestiae,
Cic. N. D. 2, 48, 123; Varr. L. L. 9, 40, 67 dub.:
alius ingenii,
Liv. 1, 56, 7 Madv. by conj.:
alius ordinis,
Amm. 30, 5, 10:
artificis aliusve,
Front. Controv. Agr. 2, 40, 27:
alius coloris,
Non. p. 450:
nomine vel ejus pro quo... aut alius qui, etc.,
Dig. 39, 2, 24, § 6; v. aliusmodi.—
B.
In comparisons, with atque, ac, or et, more rarely with nisi and quam; with the latter, in good class. authors, only when preceded by a neg. clause, or by an interrog. implying a neg.; cf. Ruhnk. ad Ter. And. 3, 3, 13; instead of quam, the comp. abl. or praeter, and similar words, sometimes appear, other than, different from, etc.
(α).
With atque, ac, or et:
illi sunt alio ingenio atque tu,
Plaut. Ps. 4, 7, 35:
alium esse censes nunc me atque olim quom dabam?
Ter. And. 3, 3, 13:
potest non solum aliud mihi ac tibi, sed mihi ipsi aliud alias videri,
Cic. Or. 71, 237:
longe alia nobis ac tu scripseras nuntiantur,
id. Att. 11, 10:
res alio modo est ac putatur,
id. Inv. 2, 6, 21 B. and K.:
qui longe alia ratione ac reliqui Galli bellum gerere coeperunt,
Caes. B. G. 3, 28:
non alius essem atque nunc sum,
Cic. Fam. 1, 9:
longe aliam esse navigationem in concluso mari atque in vastissimo atque apertissimo Oceano perspiciebant,
Caes. B. G. 3, 9: aliud (se) esse facturum ac pronunciasset, Nep. Ages. 3, 4:
alia atque antea sentiret,
id. Hann. 2, 2:
lux longe alia est solis et lychnorum,
is very different, Cic. Cael. 28.—
(β).
With nisi or quam (the latter is suspicious in Cic.; cf. Ochsn. Eclog. 252; Orell. ad Cic. Tusc. 1, 31, 75):
amare autem nihil aliud est, nisi eum ipsum diligere, quem ames,
nothing else than, only, Cic. Lael. 27, 100:
neque ulla fuit causa intermissionis epistularum nisi quod, etc.,
id. Fam. 7, 13:
erat historia nihil aliud nisi annalium confectio,
id. de Or. 2, 12:
Quid est aliud tumultus nisi perturbatio tanta, ut, etc.?
id. Phil. 8, 3:
nihil aliud agerem, nisi eum, qui accusatus esset, defenderem,
id. Sull. 12; id. Att. 5, 10:
quid est aliud Gigantum modo bellare cum dis nisi naturae repugnare?
id. Sen. 2, 5; id. Sex. Rosc. 19, 54; id. Rosc. Am. 5, 13; id. Leg. 1, 8, 25:
pinaster nihil aliud est quam pinus silvestris,
Plin. 16, 10; Nep. Arist. 2, 2; id. Paus. 1, 4:
Lysander nihil aliud molitus est quam ut omnes civitates in sua teneret potestate,
id. Lys. 1, 4:
neque aliud huic defuit quam generosa stirps,
id. Eum. 1, 2:
Nullo quippe alio vincis discrimine quam quod Illi marmoreum caput est, etc.,
Juv. 8, 54.—Hence, nihil aliud nisi or quam, = ouden allo ê, followed by finite verb, nothing else than, nothing but, only (after these words, fecit, factum est may be supplied, or the phraseology changed to nulla alia re facta; cf. Matth. Gr. 903; Hoogev. ad Vig. p. 475;
Kuhn. Gr. Gr. II. p. 825): tribunatus P. Sestii nihil aliud nisi meum nomen causamque sustinuit,
Cic. Sest. 6, 13:
ut nihil aliud nisi de hoste ac de laude cogitet,
id. Imp. Pomp. 22, 64; Liv. 2, 8:
et hostes quidem nihil aliud (i. e. nulla alia re facta) quam perfusis vano timore Romanis citato agmine abeunt,
id. 2, 63; 31, 24:
sed ab lictore nihil aliud quam prehendere prohibito, cum conversus in Patres impetus esset,
id. 2, 29:
ut domo abditus nihil aliud quam per edicta obnuntiaret,
Suet. Caes. 20:
mox nihil aliud quam vectabatur et deambulabat,
id. Aug. 83.—So, quid aliud quam? what other thing than? what else than? quibus quid aliud quam admonemus cives nos eorum esse, Liv. 4, 3:
quid aliud quam ad bellum vocabantur?
Flor. 3, 23 med.; so,
Quid Tullius? Anne aliud quam sidus?
Juv. 7, 199.—In affirmative-clauses rare, and only post-Aug.:
te alia omnia, quam quae velis, agere, moleste ferrem,
Plin. Ep. 7, 15, 2:
quod alium quam se cooptassent,
Suet. Ner. 2 al. —So, with the simple interrogative, quis alius? quid aliud? Qui, malum, alii? Ter. Eun. 4, 7, 10:
Quid te aliud sollicitat?
id. ib. 1, 2, 82:
Quid aliud tibi vis?
id. Heaut. 2, 3, 90:
Numquid vis aliud?
id. Eun. 1, 2, 111:
Sed quis nunc alius audet praeferre? etc.,
Juv. 12, 48:
Quid enim est aliud Antonius?
Cic. Phil. 2, 70:
Quid est aliud furere?
id. Pis. 47:
Quid est alia sinistra liberalitas?
Cat. 29, 15 al. —
(γ).
With comp. abl. (cf. in Gr. alla tôn dikaiôn, Xen. Mem. 4, 4, 25):
qui quaerit alia his, malum videtur quaerere,
other than, Plaut. Poen. prol. 22:
quod est aliud melle,
Varr. R. R. 3, 16: nec quidquam aliud libertate communi quaesisse, nothing else but, Brut. et Cass. ap. Cic. Fam. 11, 2:
neve putes alium sapiente bonoque beatum,
Hor. Ep. 1, 16, 20:
alius Lysippo,
id. ib. 2, 1, 240:
accusator alius Sejano,
Phaedr. 3, prol. 41.—
(δ).
With praeter:
nec nobis praeter me alius quisquam est servos Sosia,
Plaut. Am. 1, 1, 249:
nec quidquam aliud est philosophia praeter studium sapientiae,
Cic. Off. 2, 2, 5:
non est alius praeter eum,
Vulg. Marc. 12, 32:
rogavit numquid aliud ferret praeter arcam?
Cic. de Or. 2, 69:
Num quid igitur aliud in illis judiciis versatum est praeter hasce insidias?
id. Clu. 62:
nec jam tela alia habebant praeter gladios,
Liv. 38, 21, 5.—
(ε).
With extra (eccl. Lat.):
neque est alius extra te,
Vulg. 1 Reg. 2. 2; ib. Soph. 2, 15.—
(ζ).
With absque (eccl. Lat.):
non est alius Deus absque te,
Vulg. 1 Par. 17, 20.—
(η).
With praeterquam:
cum aliud, praeterquam de quo retulissent, decemviri dicere prohiberent,
Liv. 3, 40.
II.
Esp.
A.
In distributive-clauses repeated even several times, and also interchanged with non nulli, quidam, ceteri, pars, partim, etc., the one... the other; plur., some... others:
quid potes dicere cur alia defendas, alia non cures?
Cic. Phil. 2, 111:
latera tegentes alios, alios praegredientes amicos,
id. ib. 13, 4: cum alii fossas complerent, alii defensores vallo depellerent, Caes. B. G. 3, 25; id. B. C. 1, 55:
alii experimentorum notitiam necessariam esse contendunt, alii non satis potentem usum esse proponunt, Cels. prooem.: quae minus tuta erant, alia fossis, alia vallis, alia turribus muniebat,
Liv. 32, 5; so Vulg. Matt. 13, 5 sqq.; ib. 1 Cor. 12, 10; Cels. 3, 3, enumerating the different kinds of fever, repeats aliae seventeen times:
cum aliis Q. Frater legatus, aliis C. Pomptinus legatus, reliquis M. Anneius legatus etc.,
Cic. Fam. 15, 4, 8:
proferebant alii purpuram, tus alii, gemmas alii, vina non nulli Graeca,
id. Verr. 2, 5, 56, § 146: alias bestias nantes, alias volucres, serpentes quasdam, quasdam esse gradientes; earum ipsarum partim solivagas, partim congregatas;
immanes alias, quasdam autem cicures, non nullas abditas,
id. Tusc. 5, 13, 38:
principes partim interfecerant, alios in exsilium ejecerant,
Nep. Pelop. 1, 4:
nos alii ibimus Afros, pars Scythiam veniemus,
Verg. E. 1, 65:
alii superstantes proeliarentur, pars occulti muros subruerent,
Tac. H. 4, 23.—Sometimes alius is omitted in one clause:
Helvetii ea spe dejecti navibus junctis, alii vadis Rhodani, etc.,
Caes. B. G. 1, 8:
Veientes ignari in partem praedae suae vocatos deos, alios votis ex urbe sua evocatos, etc.,
Liv. 5, 21; Plin. 2, 43, 44, § 114:
castra metari placuit, ut opus et alii proelium inciperent,
Tac. A. 1, 63.—Also with aliquis:
alia sunt tamquam sibi nata, ut oculi, ut aures: aliqua etiam ceterorum membrorum usum adjuvant,
Cic. Fin. 3, 19, 63: [putat aliquis esse voluptatem bonum;
alius autem pecuniam],
id. Tusc. 5, 28, 60 B. and K.; cf. Goer. ad Cic. Ac. 2, 10, 20.—Sometimes aliud... aliud designate merely a distinction between two objects contrasted, one thing... another:
Numquam aliud natura, aliud sapientia dicit,
Juv. 14, 321:
Fuit tempus, quo alia adversa, alia secunda principi,
Plin. Pan. 72:
aliud est male dicere, aliud accusare,
Cic. Cael. 3; id. Lig. 16; Quint. 10, 1, 53:
aliud est servum esse, aliud servire,
id. 5, 10, 60 al.:
jam sciunt longe aliud esse virgines rapere, aliud pugnare cum viris,
Liv. 1, 12; cf. infra, e.—
B.
Alius repeated in another case, or with its derivatives, aliter, alias, alio, alibi, aliunde, etc. (but never with its derivatives in Tac.), in imitation of the Greek (cf. L. and S. s. v. allos, and Ochsn. Eclog. 110): simul alis alid aliunde rumitant inter se, Naev. ap. Fest. pp. 135 and 225; cf.
Bothe, Fragm. Comic. p. 25: alius alium percontamur, cuja est navis?
one another, Plaut. Stich. 2, 2, 46:
fallacia alia aliam trudit,
Ter. And. 4, 4, 40:
fecerunt alii quidem alia quam multa,
Cic. Phil. 3, 20, 6:
signa et ornamenta alia alio in loco intuebantur,
some in one place and some in another, id. Verr. 2. 1, 22:
alius in alia est re magis utilis,
id. Sex. Rosc. 111:
alius ex alia parte,
id. Verr. 1, 66:
dies alios alio dedit ordine Luna felicis operum,
Verg. G. 1, 276:
ut ipsi inter se alii aliis prodesse possent,
Cic. Off. 1, 7, 22; id. Leg. 1, 12, 33:
ideo multa conjecta sunt, aliud alio tempore,
id. Q. Fr. 3, 1, 7:
habes Sardos venales, alium alio nequiorem,
one worse than another, id. Fam. 7, 24: quo facto cum alius alii subsidium ferrent, one to another, Fr., l'un a
l'autre,
Caes. B. G. 2, 26 Herz.:
legiones aliae alia in parte resistunt,
id. ib. 2, 22:
alius alia causa illata,
id. ib. 1, 39:
cum ceteros alii alium alia de causa improbarent,
Suet. Vesp. 6:
alius alii subsidium ferunt,
Caes. B. G. 2, 26:
alius alio more viventes,
each in a different way, Sall. C. 6, 2:
alius alii tanti facinoris conscii,
id. ib. 22, 2; so id. ib. 52, 28; id. J. 53, 8; Curt. 10, 5, 16; Just. 15, 2:
alii autem aliud clamabant,
Vulg. Act. 19, 32:
illi alias aliud iisdem de rebus sentiunt,
now this, now that, Cic. de Or. 2, 7 fin.:
aliter ab aliis digeruntur,
id. ib. 2, 19; Vulg. 3 Reg. 22, 20:
equites alii alia dilapsi sunt,
some in this way, some in that, Liv. 44, 43:
cum alii alio mitterentur,
id. 7, 39: Alis alibi stantes, omnes tamen adversis volneribus conciderunt, Sall. ap. Charis. 2, p. 133:
jussit alios alibi fodere,
Liv. 44, 33; Vulg. Sap. 18, 18.—
C.
Alius ex alio, super alium, post alium, one after another; so often of the connection between ideas:
ut aliud ex alio incidit, occurrit, etc.,
Ter. Heaut. 3, 3, 37:
aliud ex alio succurrit mihi,
Cic. Fragm. C. 12:
alid ex alio reficit natura,
Lucr. 1, 263; 5, 1305; 5, 1456: sed, [p. 91] ut aliud ex alio, mihi non est dubium, quin, etc., Cic. Att. 16, 14, Plin. Pan. 18, 1:
ex alio in aliud vicissitudo atque mutatio,
Cic. Tusc. 5, 24, 69:
alias ex aliis nectendo moras,
Liv. 7, 39:
aliam ex alia prolem,
Verg. G. 3, 65; id. Cir. 364:
nos alia ex aliis in fata vocamur,
id. A. 3, 494:
quae impie per biennium alia super alia es ausus,
Liv. 3, 56; 23, 36:
aliud super aliud scelus,
id. 30, 26; Plin. Ep. 7, 8; Suet. Ner. 49:
deinde ab eo magistratu alium post alium sibi peperit,
Sall. J. 63, 5.—
D.
Alius atque alius or alius aliusque, the one and the other; now this, now that; different:
eadem res saepe aut probatur aut reicitur, alio atque alio elata verbo,
Cic. Or. 22, 72:
alio atque alio loco requiescere,
in different places, Sall. J. 72, 2:
inchoata res aliis atque aliis de causis dilata erat,
Liv. 8, 23:
aliud ejus subinde atque aliud facientes initium,
Sen. Ep. 32, 2:
cum alia atque alia appetendo loca munirent,
Liv. 1, 8:
milites trans flumen aliis atque aliis locis traiciebant,
id. 2, 2:
luna alio atque alio loco exoritur,
Plin. 2, 10:
febres aliae aliaeque subinde oriuntur,
Cels. 3, 3:
cancer aliis aliisque signis discernitur,
id. 5, 26:
aliis atque aliis causis,
Suet. Aug. 97.—In Sall. also alius deinde alius or alius post alius:
saepe tentantes agros alia deinde alia loca petiverant, J. 18, 7: alias deinde alias morae causas facere,
id. ib. 36, 2:
aliis post aliis minitari,
id. ib. 55, 8.—
E.
Of another kind or nature, i. e. different; hence, alium facere, to make different, to change, transform; and alium fleri, to become different, to be wholly changed:
nunc haec dies aliam vitam affert, alios mores postulat,
Ter. And. 1, 2, 18 (aliam vitam pro diversam, contrariam, Don.):
alium nunc censes esse me atque olim cum dabam,
id. ib. 3, 3, 13:
Huic aliud mercedis erit,
Verg. E. 6, 26:
longe alia mihi mens est,
Sall. C. 52, 2:
Vos aliam potatis aquam,
Juv. 5, 52:
lectus non alius cuiquam,
id. 8, 178:
ensesque recondit mors alia,
Stat. Th. 7, 806:
ostensus est in alia effigie,
Vulg. Marc. 16, 12; ib. Rom. 7, 23; ib. Gal. 1, 6; ib. Jac. 2, 25:
alium fecisti me, alius ad te veneram,
Plaut. Trin. 1, 2, 123: alius nunc fieri volo, id. Poen. prol. fin.:
homines alii facti sunt,
Cic. Fam. 11, 12:
mutaberis in virum alium,
Vulg. 1 Reg. 10, 6; cf. supra, II. A. fin. —Hence, in alia omnia ire, transire, or discedere, sc. vota, to differ from the thing proposed; and in gen., to reject or oppose it, to go over to the opposite side: qui hoc censetis, illuc transite;
qui alia omnia, in hanc partem: his verbis praeit ominis videlicet causa, ne dicat: qui non censetis,
Fest. p. 221; Plin. Ep. 8, 14, 19:
frequens eum senatus reliquit et in alia omnia discessit,
Cic. Fam. 10, 12:
de tribus legatis frequentes ierunt in alia omnia,
id. ib. 1, 2 Manut.: cum prima M. Marcelli sententia pronunciata esset, frequens senatus in alia omnia iit, Cael. ap. Cic. Fam. 8, 13:
discessionem faciente Marcello, senatus frequens in alia omnia transiit,
Hirt. B. G. 8, 53: aliud or alias res agere, v. ago, II. 7.—
F.
Of that which remains of a whole, = reliquus, ceteri, the rest, the remainder:
Divitiaco ex aliis Gallis maximam fidem habebat,
Caes. B. G. 1, 41:
inter primos atrox proelium fuit, alia multitudo terga vertit,
Liv. 7, 26:
vulgus aliud trucidatum,
id. 7, 19; 2, 23; so id. 24, 1:
legiones in testudinem glomerabantur et alii tela incutiebant,
Tac. H. 3, 31; id. A. 1, 30; 3, 42:
cum alios incessus hostis clausisset, unum reliquum aestas impediret,
id. ib. 6, 33 al.—
G.
Like alter, one of two, the other of two:
huic fuerunt filii nati duo, alium servus surpuit, etc.,
Plaut. Capt. prol. 8; cf. id. ib. arg. 2 and 9: eis genus, aetas, eloquentia prope aequalia fuere;
magnitudo animi par, item gloria, sed alia alii,
Sall. C. 54, 1 Kritz:
duo Romani super alium alius corruerunt,
one upon the other, Liv. 1, 25, 5:
ita duo deinceps reges, alius alia via, civitatem auxerunt,
each in a different way, id. 1, 21, 6; 24, 27:
marique alio Nicopolim ingressus,
Tac. A. 5, 10 ( Ionio, Halm); so,
alias partes fovere,
the other side, id. H. 1, 8.—Also in the enumeration of the parts of any thing:
Gallia est omnis divisa in partes tres, quarum unam incolunt Belgae, aliam Aquitani, tertiam Celtae,
Caes. B. G. 1, 1 Herz.:
classium item duo genera sunt: unum liburnarum, aliud lusoriarum,
Veg. 2, 1 (cf. in Gr. meinantes de tautên tên hêmeran, têi allêi eporeuonto, Xen. Anab. 3, 4, 1; and so the Vulg.: Alia die profecti, the next day, Act. 21, 8).—Hence, alius with a proper name used as an appell. (cf. alter):
ne quis alius Ariovistus regno Galliarum potiretur,
a second Ariovistus, Tac. H. 4, 73 fin.:
alius Nero,
Suet. Tit. 7.—
H.
A peculiar enhancement of the idea is produced by alius with a neg. and the comp.:
mulier, qua mulier alia nulla est pulchrior,
than whom no other woman is more beautiful, to whom no other woman is equal in beauty, Plaut. Merc. 1, 1, 100:
facinus, quo non fortius ausit alis,
Cat. 66, 28:
Fama malum qua non aliud velocius ullum,
Verg. A. 4, 174:
quo neque melius neque amplius aliud in natura mortalium est,
Sall. J. 2, 4:
quo non aliud atrocius visum,
Tac. A. 6, 24:
(Sulla) neque consilio neque manu priorem alium pati,
Sall. J. 96, 3:
neque majus aliud neque praestabilius invenias,
id. ib. 1, 2; Liv. 1, 24:
non alia ante Romana pugna atrocior fuit,
id. 1, 27; 2, 31; Tac. A. 6, 7 al.; cf. under aliter, 2. b. z.—Hence the advv.
A.
ălĭō, adv. (an old dat. form, designating direction to a place; cf.: eo, quo), elsewhither (arch.), elsewhere, to another place, person, or thing, allose (class., esp. among poets; but not found in Lucr. or Juv.).
1.
In gen.
a.
Of place:
fortasse tu profectus alio fueras,
Ter. Eun. 2, 2, 49:
ut ab Norba alio traducerentur,
Liv. 32, 2:
translatos alio maerebis amores,
Hor. Epod. 15, 23:
decurrens alio,
id. S. 2, 1, 32:
nam frustra vitium vitaveris illud, Si te alio pravum detorseris,
id. ib. 2, 2, 55.—With quo:
Arpinumne mihi eundum sit, an quo alio,
to some other place, Cic. Att. 9, 17:
si quando Romam aliove quo mitterent legatos,
Liv. 38, 30. —
b.
Of persons or things (cf. alias, alibi, alicunde, etc.):
illi suum animum alio conferunt,
Ter. Heaut. 2, 4, 10 (cf. Plaut. Merc. 2, 2, 62:
ne ad illam me animum adjecisse sentiat): ne quando iratus tu alio conferas,
id. Eun. 3, 1, 60 Don.:
hi narrata ferunt alio,
Ov. M. 12, 57: tamen vocat me alio ( to another subject) jam dudum tacita vestra exspectatio, Cic. Clu. 23, 63; id. Verr. 2, 1, 53, § 139:
sed, si placet, sermonem alio transferamus,
id. de Or. 1, 29, 133:
quoniam alio properare tempus monet,
Sall. J. 19, 2; so Tac. A. 1, 18 al.—
c.
Of purpose or design:
appellet haec desideria naturae: cupiditatis nomen servet alio,
for another purpose, Cic. Fin. 2, 9, 27:
hoc longe alio spectabat,
looked quite elsewhere, had a far different design, Nep. Them. 6, 3.—
2.
a.. Alio... alio, in one way... in another; hither... thither, = huc... illuc:
hic (i. e. in ea re) alio res familiaris, alio ducit humanitas,
Cic. Off. 3, 23, 89: alio atque alio, in one way and another:
nihil alio atque alio spargitur,
Sen. Brev. Vit. 11, 2.—
b.
Alius alio, each in a different way, one in one way, another in another:
et ceteri quidem alius alio,
Cic. Off. 3, 20, 80:
aliud alio dissipavit,
id. Div. 1, 34, 76; so Liv. 2, 54, 9; 7, 39.—So, aliunde alio, from one place to another:
quassatione terrae aliunde alio (aquae) transferuntur,
Sen. Q. N. 3, 11, 1; cf. aliunde.—
c.
Like alius or aliter with a negative and the particles of comparison quam or atque;
in questions with nisi: plebem nusquam alio natam quam ad serviendum,
for nothing but, Liv. 7, 18, 7: non alio datam summam quam in emptionem, etc., * Suet. Aug. 98 Ruhnk.:
quo alio nisi ad nos confugerent?
Liv. 39, 36, 11; cf. Hand, Turs. I. pp. 232-234.—
B.
ălĭā, adv. (sc. via), in another way, in a different manner (in the whole ante-class. and class. per. dub.); for in Plaut. Rud. prol. 10, aliuta has been proposed; in Lucr. 6, 986, Lachm. reads alio; in Liv. 21, 56, 2, Weissenb. alibi; and in id. 44, 43, 2, via may be supplied from the preced. context; certain only in Don. ad Ter. Hec. 1, 2, 5; cf. Hand, Turs. I. p. 219.—
C.
ălĭās, adv. (acc. to Prisc. 1014 P., and Corss. Ausspr. I. p. 769, an acc. form like foras; but acc. to Herz. ad Caes. B. G. 5, 57, and Hab. Syn. 79, old gen. like paterfamili as, Alcmen as, etc. In the ante-class. per. rare; only once in Plaut., twice in Ter., twice in Varro; in the class. per. most freq. in Cic., but only three times in his orations; also in Plin.).
1.
Of time, at a time other than the present, whether it be in the past or (more freq.) in the future.
a.
At another time, at other times, on another occasion (alias: temporis adverbium, quod Graeci allote, aliter allôs, Capitol. Orth. 2242 P.; cf.
Herz. and Hab., as cited above): alias ut uti possim causa hac integra,
Ter. Hec. 1, 2, 4; so id. And. 3, 2, 49 (alias = alio tempore, Don.):
sed alias jocabimur,
Cic. Fam. 7, 13, 2:
sed plura scribemus alias,
id. ib. 7, 6:
et alias et in consulatus petitione vinci,
id. Planc. 18:
nil oriturum alias,
Hor. Ep. 2, 1, 17.—In the future, freq. in contrast with nunc, in praesentia, tum, hactenus:
recte secusne, alias viderimus,
Cic. Ac. 2, 44, 135:
Hactenus haec: alias justum sit necne poema, Nunc, etc.,
Hor. S. 1, 4, 63: sed haec alias pluribus;
nunc, etc.,
Cic. Div. 2, 2 fin.; Liv. 44, 36 fin.: quare placeat, alias ostendemus; in praesentia, etc., Auct. ad Her. 3, 16, 28.—In the past:
gubernatores alias imperare soliti, tum metu mortis jussa exsequebantur,
Curt. 4, 3, 18:
alias bellare inter se solitos, tunc periculi societas junxerat,
id. 9, 4, 15.—Freq. with advv. of time;
as numquam, umquam, and the like: si umquam in dicendo fuimus aliquid, aut etiam si numquam alias fuimus, tum profecto, etc.,
Cic. Att. 4, 2, 2:
consilio numquam alias dato,
Hor. C. 3, 5, 45:
numquam ante alias,
Liv. 2, 22, 7:
non umquam alias ante tantus terror senatum invasit,
id. 2, 9, 5; 1, 28, 4:
si quando umquam ante alias,
id. 32, 5 (where the four advv. of time are to be taken together):
Saturnalibus et si quando alias libuisset, modo munera dividebat,
Suet. Aug. 75.—
b.
Alias... alias, as in Gr. allote... allote; allote men... allote de, at one time... at another; once... another time; sometimes... sometimes; now... now:
Alias me poscit pro illa triginta minas, Alias talentum magnum,
Plaut. Curc. 1, 1, 63; so Varr. L. L. 8, § 76 Mull.; id. R. R. 2, 1, 15; Cic. Verr. 1, 46, 120:
nec potest quisquam alias beatus esse, alias miser,
id. Fin. 2, 27, 87:
contentius alias, alias summissius,
id. de Or. 3, 55, 212:
cum alias bellum inferrent, alias inlatum defenderent,
Caes. B. G. 2, 29; so id. ib. 5, 57 al.; it occurs four times in successive clauses in Cic. Inv. 1, 52, 99.—Sometimes plerumque, saepe, aliquando, interdum stand in corresponding clauses:
nec umquam sine usura reddit (terra), quod accepit, sed alias minore, plerumque majore cum foenore,
Cic. Sen. 15, 51:
geminatio verborum habet interdum vim, leporem alias,
id. de Or. 3, 54, 206:
hoc alias fastidio, alias contumacia, saepius imbecillitate, evenit,
Plin. 16, 32, 58, § 134; 7, 15, 13, § 63.—Sometimes one alias is omitted:
illi eruptione tentata alias cuniculis ad aggerem actis, etc.,
Caes. B. G. 3, 21; Plin. 26, 3, 7, § 13.—
c.
Alias aliter, alias alius, etc. (cf. alius), at one time in one way... at another in another; now so... now otherwise; now this... now that:
et alias aliter haec in utramque partem causae solent convenire,
Cic. Inv. 2, 13, 45:
alii enim sunt, alias nostrique familiares fere demortui,
id. Att. 16, 11 (Madv. interprets this of time):
illi alias aliud iisdem de rebus judicant,
id. de Or. 2, 7, 30; id. Or. 59, 200:
(deos) non semper eosdem atque alias alios solemus venerari,
id. Red. in Sen. 30:
ut iidem versus alias in aliam rem posse accommodari viderentur,
id. Div. 2, 54, 111.—
d.
Saepe alias or alias saepe... nunc, nuper, quondam, etc.;
also: cum saepe alias... tum, etc. (very common in Cic.): quod cum saepe alias tum nuper, etc.,
Cic. Tusc. 4, 4, 7:
fecimus et alias saepe et nuper in Tusculano,
id. ib. 5, 4, 11:
quibus de rebus et alias saepe... et quondam in Hortensii villa,
id. Ac. 2, 3, 9:
quorum pater et saepe alias et maxime censor saluti rei publicae fuit,
id. de Or. 1, 9, 38:
cum saepe alias, tum apud centumviros,
id. Brut. 39, 144:
cum saepe alias, tum Pyrrhi bello,
id. Off. 3, 22, 86; 3, 11, 47:
neque tum solum, sed saepe alias,
Nep. Hann. 11, 7.—In comparative sentences rare:
nunc tamen libentius quam saepe alias,
Symm. Ep. 1, 90.—So,
e.
Semper alias, always at other times or in other cases (apparently only post-Aug.): et super cenam autem et semper alias communissimus, multa joco transigebat. Suet. Vesp. 22; id. Tib. 18; Gell. 15, 1.—
f.
Raro alias, rarely at other times, on other occasions:
ut raro alias quisquam tanto favore est auditus,
Liv. 45, 20; 3, 69; Tac. H. 1, 89.—
g.
Non alias, at no other time, never, = numquam (a choice poet. expression, often imitated by [p. 92] the histt.):
non alias caelo ceciderunt plura sereno Fulgura,
never at any other time did so much lightning fall from a clear sky, Verg. G. 1, 487:
non alias militi familiarior dux fuit,
Liv. 7, 33; 45, 7:
non alias majore mole concursum,
Tac. A. 2, 46; 4. 69;
11, 31: non sane alias exercitatior Britannia fuit,
id. Agr. 5:
haud alias intentior populus plus vocis permisit,
id. A. 3, 11, and 15, 46; Suet. Tit. 8; Flor. 3, 6.—
2.
Of place, at another place, elsewhere; or in respect of other things, in other circumstances, otherwise (only post-Aug.; v. Madv. ad Cic. Fin. 1, 3, 7):
Idaeus rubus appellatus est, quoniam in Ida, non alias, nascitur,
Plin. 24, 14, 75, § 123 (Jan, alius): nusquam alias tam torrens fretum, * Just. 4, 1, 9:
sicut vir alias doctissimus Cornutus existimat,
Macr. S. 5, 19.—
3.
Alias for alioqui (only post-Aug.), to indicate that something is in a different condition in one instance, not in others, except that, for the rest, otherwise:
in Silaro non virgulta modo immersa, verum et folia lapidescunt, alias salubri potu ejus aquae,
Plin. 2, 103, 106, § 224; so id. 18, 6, 7, § 37; 19, 8, 48, § 163; 25, 2, 6, § 16 al.—
4.
Non alias quam, for no other reason, on no other condition, in no other circumstances than, not other than; and non alias nisi, on no other condition, not otherwise, except (prob. taken from the lang. of common life):
non alias magis indoluisse Caesarem ferunt quam quod, etc.,
Tac. A. 3, 73:
debilitatum vulnere jacuisse non alias quam simulatione mortis tutiorem,
by nothing safer than by feigning death, Curt. 8, 1, 24; 8, 14, 16; Dig. 29, 7, 6, § 2: non alias ( on no other condition) existet heres ex substitutione nisi, etc., ib. 28, 6, 8; 23, 3, 37, 23, 3, 29.—
5.
Alias like aliter, in another manner; flrst in the Lat. of the jurists (cf. Suet. Tib. 71 Oud.; Liv. 21, 56, 2 Drak.; Ter. And. 3, 2, 49 Ruhnk.), Dig. 33, 8, 8, § 8; cf. Hand, Turs. I. pp. 219-227. —
D.
ălĭtĕr, adv. [alis; v. alius init. ], otherwise, in another manner, allôs.
1.
With comparative-clause expressed; constr. both affirm. and neg. without distinction.
a.
With atque, ac, quam, and rarely ut, otherwise than, different from what, etc., Ter. Heaut. 2, 3, 23:
sed aliter atque ostenderam facio,
Cic. Fam. 2, 3, 4; Ter. Ad. 4, 3, 6:
aliter ac nos vellemus,
Cic. Mil. 9, 23:
de quo tu aliter sentias atque ego,
id. Fin. 4, 22, 60; id. Att. 6, 3:
si aliter nos faciant quam aequum est,
Plaut. Stich. 1, 1, 42:
si aliter quippiam coacti faciant quam libere,
Cic. Rab. Post. 11, 29; id. Verr. 2, 1, 19, § 24; id. Inv. 2, 22, 66:
Sed si aliter ut dixi accidisset, qui possem queri?
id. Rep. 1, 4, 7.—
b.
Non (or haud) aliter, not otherwise (per litoten), = just as; with quam si, ac si, quam cum, quam, exactly, just as if:
Non aliter quam si ruat omnis Karthago,
Verg. A. 4, 669:
dividor haud aliter quam si mea membra relinquam,
Ov. Tr. 1, 3, 73:
nihil in senatu actum aliter quam si, etc.,
Liv. 23, 4; 21, 63, 9:
illi negabant se aliter ituros quam si, etc.,
id. 3, 51, 12:
nec aliter quam si mihi tradatur, etc., Quint. prooem. 5: ut non aliter ratio constet quam si uni reddatur,
Tac. A. 1, 6; 1, 49:
Non aliter quam si fecisset Juno maritum Insanum,
Juv. 6, 619; Suet. Aug. 40:
non aliter quam cum, etc.,
Ov. F. 2, 209; so id. M. 2, 623; 4, 348; 6, 516 al.:
nec scripsi aliter ac si, etc.,
Cic. Att. 13, 51; Suet. Oth. 6; Col. 2, 14 (15), 8:
Non aliter quam qui lembum subigit,
Verg. G. 1, 201:
non aliter praeformidat quam qui ferrum medici, priusquam curetur, aspexit,
Quint. 4, 5, 5; so id. 4, 5, 22; 2, 5, 11:
neque aliter quam ii, qui traduntur, etc.,
id. 5, 8, 1:
patere inde aliquid decrescere, non aliter quam Institor hibernae tegetis,
Juv. 7, 220:
successorem non aliter quam indicium mortis accepturum,
Tac. A. 6, 30.—
* c.
Aliter ab aliquo (analog. to alius with the abl., and alienus with ab), differently from any one:
cultores regionum multo aliter a ceteris agunt,
Mel. 1, 9, 6.—
d.
Non ali ter nisi, by no other means, on no other condition, not otherwise, except:
qui aliter obsistere fato fatetur se non potuisse, nisi etc.,
Cic. Fat. 20, 48; id. Fam. 1, 9: non pati C. Caesarem consulem aliter fieri, nisi exercitum et provincias tradiderit, Cael. ap. Cic. Fam. 8, 14; so Lentulus ap. Cic. Fam. 12, 14, 18; Liv. 35, 39; 45, 11; 38; Tac. Or. 32; Just. 12, 14, 7; Suet. Ner. 36; Dig. 37, 9, 6; 48, 18, 9. —
e.
Non aliter quam ut, on no other condition than that:
neque aliter poterit palos, ad quos perducitur, pertingere, quam ut diffluat,
Col. Arb. 7, 5; so Suet. Tib. 15; 24; id. Galb. 8; Curt. 9, 5, 23.—
2.
Without a comparative clause expressed.
a.
In gen., otherwise, in another manner, in other respects; and in the poets: haud aliter (per litoten), just so:
vale atque salve, etsi aliter ut dicam meres,
though you deserve that I speak differently, Plaut. Capt. 3, 5, 86 Brix:
tu si aliter existimes, nihil errabis,
Cic. Fam. 3, 7, 16:
ut eadem ab utrisque dicantur, aliter dicuntur,
in a different sense, Plin. Pan. 72, 7:
Si quis aliter docet,
Vulg. 1 Tim. 6, 3:
quae aliter se habent,
ib. ib. 5, 25:
Quippe aliter tunc vivebant homines,
Juv. 6, 11: quod uterque nostrum his etiam ex studiis notus, quibus aliter ignotus est, otherwise, i. e. personally, unknown, Plin. Ep. 9, 23, 3.—With negatives:
non fuit faciendum aliter,
Cic. Att. 6, 9; Tac. A. 15, 68:
Ergo non aliter poterit dormire?
Juv. 3, 281:
aliter haud facile eos ad tantum negotium impelli posse,
Sall. C. 44, 1; Curt. 8, 10, 27:
haud aliter Rutulo muros et castra tuenti Ignescunt irae (the comparison of the wolf precedes),
Verg. A. 9, 65:
haud aliter (i. e. like a wild beast) juvenis medios moriturus in hostes Irruit,
id. ib. 9, 554 al.; Ov. M. 8, 473; 9, 642:
non aliter (i. e. than I) Samio dicunt arsisse Bathyllo Anacreonta Teium,
Hor. Epod. 14, 10:
neque Mordaces aliter (i. e. than by means of wine) diffugiunt sollicitudines,
id. C. 1, 18, 4:
neque exercitum Romanum aliter transmissurum,
Tac. H. 5, 19:
nec aliter expiari potest,
Vulg. Num. 35, 33. —So, fieri aliter non potest or fieri non potest aliter (not fieri non aliter potest): nihil agis;
Fieri aliter non potest,
Ter. Ad. 5, 8, 13: assentior;
fieri non potuit aliter,
Cic. Att. 6, 6.—
b.
Esp.
(α).
Pregn., otherwise, in the contrary manner: Pe. Servos Epidicus dixit mihi. Ph. Quid si servo aliter visum est? i. e. if he does not speak the truth? Plaut. Ep. 4, 2, 29:
verum aliter evenire multo intellegit,
Ter. And. prol. 4 (aliter autem contra significat, Don.):
amplis cornibus et nigris potius quam aliter,
Varr. R. R. 1, 20, 1: ne aliter quid eveniat, providere de cet, otherwise than harmoniously, Sall. J. 10, 7:
dis aliter visum,
Verg. A. 2, 428:
sin aliter tibi videtur,
Vulg. Num. 11, 15: adversi... saevaque circuitu curvantem bracchia longo Scorpion atque aliter ( in the opposite direction) curvantem bracchia Cancrum, Ov. M. 2, 83: aliterque ( and in the opposite course) secante jam pelagus rostro, Luc. 8, 197.—Hence, qui aliter fecerit, who will not do that:
neu quis de his postea ad senatum referat, neve cum populo agat: qui aliter fecerit, etc.,
Sall. C. 51, 43; Just. 6, 6, 1; cf. Brisson. de Form. p. 200, and de Verb. Signif. p. 66.—
(β).
Aliter esse, to be of a different nature, differently constituted or disposed:
sed longe aliter est amicus atque amator,
Plaut. Truc. 1, 2, 70: ego hunc esse aliter credidi: iste me fefellit;
ego isti nihilo sum aliter ac fui,
Ter. Phorm. 3, 2, 44; id. Ad. 3, 4, 46; Cic. Rosc. Am. 47, 137.—
(γ).
For alioqui (q. v. II. C.), otherwise, else, in any other case:
jus enim semper est quaesitum aequabile: neque enim aliter esset jus (and just after: nam aliter justitia non esset),
Cic. Off. 2, 12, 42; 1, 39, 139; id. Lael. 20, 74:
si suos legatos recipere vellent, quos Athenas miserant, se remitterent, aliter illos numquam in patriam essent recepturi,
Nep. Them. 7 fin.:
aliter sine populi jussu nulli earum rerum consuli jus est,
Sall. C. 29, 3 Kritz:
aliter non viribus ullis Vincere poteris,
Verg. A. 6, 147:
veniam ostentantes, si praesentia sequerentur: aliter nihil spei,
Tac. H. 4, 59:
quoniam aliter non possem,
Vulg. Sap. 8, 21.—
(δ).
Like alius (q. v. II. A.) repeated even several times in a distributive manner, in one way... in another: sed aliter leges, aliter philosophi tollunt astutias. Cic. Off. 3, 17, 68; so id. ib. 1, 12, 38; id. Lael. 24, 89; id. Fam. 15, 21, 6:
aliter utimur propriis, aliter commodatis,
Tac. Or. 32:
Aliter catuli longe olent, aliter sues,
Plaut. Ep. 4, 2, 9:
aliter Diodoro, aliter Philoni, Chrysippo aliter placet,
id. Ac. 2, 47, 143:
idem illud aliter Caesar, aliter Cicero, aliter Cato suadere debebit,
Quint. 3, 8, 49: Et aliter acutis morbis medendum, aliter vetustis; aliter increscentibus, aliter subsistentibus, aliter jam ad sanitatem inclinatis, Cels. prooem. p. 10.—
(ε).
With alius or its derivatives, one in one way, another in another (v. alius, II. B.):
quoniam aliter ab aliis digeruntur,
Cic. de Or. 2, 19, 79; id. Att. 7, 8; Liv. 2, 21; so id. 39, 53:
hoc ex locorum occasione aliter alibi decernitur,
Plin. 18, 5, 6, § 30; so id. 25, 4, 10, § 29.—
(ζ).
Non aliter, analog. to non alius (v. alius, II. H.) with a comp. (only in Plin.):
non aliter utilius id fieri putare quam, etc.,
Plin. 37, 2, 10, § 28:
idque non aliter clarius intellegi potest,
id. 37, 4, 15, § 59; so id. 22, 22, 36, § 78; 24, 11, 50, § 85; 28, 9, 41, § 148; cf. Hand, Turs. I. pp. 267-276.

Lewis & Short latin dictionary > alius
64 transeo

trans-ĕo, īvi or ĭi, ĭtum, īre ( perf. -ivit, Sen. Ben. 1, 13, 3; fut. -iet, Tib. 1, 4, 27; Sen. Q. N. 3, 10, 4; Lact. 4, 18, 3), v. n. and a., to go over or across, to cross over, pass over, pass by, pass (syn. transgredior).
I.
Lit.
A.
In gen.
(α).
Neutr.:
ego ad vos eum jussero transire,
Plaut. Ep. 5, 1, 51:
per hortum ad amicam,
id. Stich. 3, 1, 36:
ad uxorem,
id. Caecin. 3, 4, 24; Ter. Phorm. 4, 5, 7: ad te, Planc. ap. Cic. Fam. 10, 7, 1:
ad forum,
Ter. Phorm. 5, 7 (8), 28:
ne Germani e suis finibus in Helvetiorum fines transirent,
Caes. B. G. 1, 28:
in agrum Noricum,
id. ib. 1, 5:
in Britanniam,
id. ib. 4, 30:
per eorum corpora transire conantes repulerunt,
id. ib. 2, 10:
per media castra,
Sall. J. 107, 5:
per illud (iter, i. e. vocis) Murmure blanditiae minimo transire solebant,
Ov. M. 4, 70: obsides ut inter sese dent, perficit;
Helvetii, ut sine maleficio et injuriā transeant,
Caes. B. G. 1, 9; Liv. 10, 46, 3:
Mosa in Rhenum transit,
Caes. B. G. 4, 10:
caseum per cribrum facito transeat in mortarium,
Cato, R. R. 76, 3:
odor foliorum transit in vestes,
Plin. 12, 3, 7, § 15:
ficus ad nos ex aliis transire gentibus,
id. 15, 18, 19, § 69. —
(β).
Act.:
campos pedibus transire videmur,
Lucr. 4, 459:
Taurum,
Cic. Fam. 3, 8, 5:
Taurus transiri non potest,
id. Att. 5, 21, 14:
Apenninum,
id. Fam. 11, 10, 4; Liv. 5, 33, 2; 5, 33, 4 sq.; 21, 38, 6; 26, 12, 14;
21, 58, 3: paulatim Germanos consuescere Rhenum transire,
Caes. B. G. 1, 33:
flumen,
id. ib. 1, 12;
1, 13: Euphratem,
Cic. Fin. 3, 22, 75:
maria,
id. Or. 42, 146; id. Pis. 24, 57; Hor. A. P. 345:
paludem,
Hirt. B. G. 8, 10:
forum,
Hor. Ep. 1, 6, 59:
equum cursu,
to pass by, Verg. A. 11, 719:
omnes mensas transiit,
Plaut. Curc. 5, 3, 4:
quem (serpentem) rota transiit,
ran over, Verg. A. 5, 274:
anulis medios articulos (digitorum) non transeuntibus,
Quint. 11, 3, 142:
Domitii filius transiit Formias,
passed through Formiæ, Cic. Att. 9, 3, 1.—In pass.:
Rhodanus nonnullis locis vado transitur,
is crossed by a ford, is fordable, Caes. B. G. 1, 6; cf.:
flumen uno omnino loco pedibus transiri potest,
id. ib. 5, 18; 2, 10; 7, 55; Hirt. B. G. 8, 27; Liv. 21, 43, 4; Plin. 29, 4, 27, § 89:
totus transibitur orbis,
Manil. 4, 398.—
B.
In partic.
1.
To go over to a party or side (cf. transfugio):
ne deserat me atque ad hostes transeat,
Plaut. Ps. 4, 3, 10:
ad adversarios transeas?
Cic. Verr. 2, 1, 15, § 40:
ad Pompeium transierunt,
Caes. B. C. 3, 60:
transit cohors ad eum,
id. ib. 1, 60:
a Patribus ad plebem,
Liv. 4, 16, 3:
cum iis pugnare ad quos transierant,
Nep. Dat. 6, 6:
ad Q. Sextii philosophi sectam,
Suet. Gram. 18. — Absol.:
nec manere nec transire aperte ausus,
Liv. 1, 27, 5:
ut nulla ante Britanniae nova pars illacessita transierit,
Tac. Agr. 20.—
2.
To go or pass over into any thing by transformation, to be changed or transformed into a thing ( poet. and in postAug. prose):
ille in humum saxumque undamque trabemque fallaciter transit,
Ov. M. 11, 643:
in plures figuras,
id. ib. 8, 730:
humana in corpora,
id. ib. 15, 167:
in aestatem post ver,
id. ib. 15, 206:
aqua mulsa longā vetustate transit in vinum,
Plin. 22, 24, 52, § 112; 9, 41, 65, § 139; 25, 9, 57, § 103; 37, 6, 23, § 87.—
3.
Of food. to pass through, pass off:
cibi qui difficillime transeant sumpti,
Varr. R. R. 2, 11, 3; so,
cibi,
Plin. 11, 37, 79, § 202:
vinum tenue per urinam,
id. 23, 1, 22, § 39.—
4.
To pierce, transfix (very rare):
ilia cornipedis surrectā cuspide transit,
Sil. 10, 253.—
II.
Trop.
A.
In gen.
1.
Neutr. (very rare):
quod quaedam animalis intellegentia per omnia ea permanet et transeat,
runs through, pervades, Cic. Ac. 2, 37, 119:
utinam ista saevitia inter peregrina exempla mansisset, nec in Romanos mores transisset,
Sen. Ira, 3, 18, 1.— Impers. pass.:
cujus (ordinis) similitudine perspectā in formarum specie ac dignitate transitum est et ad honestatem dictorum atque factorum,
Cic. Fin. 2, 14, 47.— More freq.,
2.
Act.:
ii sine dubio finem et modum transeunt,
go beyond, overstep, transgress, Cic. Off. 1, 29, 102; so,
modum,
id. Tusc. 4, 17, 40:
finem aequitatis et legis in judicando,
id. Verr. 2, 3, 95, § 220:
fines verecundiae,
id. Fam. 5, 12, 3:
aliquid silentio,
to pass over, pass by, id. Att. 2, 19, 3; Quint. 2, 3, 1; 5, 12, 23;
nil transit amantes,
i. e. escapes, Stat. Th. 2, 335; so, ita compositi sumus ut nos cottidiana, etiamsi admiratione digna sunt, transeant, Sen. Q. N. 7, 1, 1.—
B.
In partic.
1.
To go or pass over to another opinion:
in sententiam alicujus,
Liv. 34, 34, 1:
senatus frequens in alia omnia transiit,
Hirt. B. G. 8, 53: transierunt illuc, ut ratio esset ejus habenda, qui neque exercitum neque provincias traderet, Cael. ap. Cic. Fam. 8, 13, 2.—
2.
To pass over, be changed into any thing:
quomodo quire et ruere vel in praeterita patiendi modo, vel in participia transibunt?
Quint. 1, 6, 26:
in eam (vocalem sequentem) transire possit (M),
id. 9, 4, 40; 1, 4, 29:
frequens imitatio transit in mores,
id. 1, 11, 3:
jactantur cuncta et in contrarium transeunt jubente fortunā,
Sen. Ep. 99, 9:
in vinum transire,
Plin. 22, 24, 52, § 112; Sen. Ep. 114, 24; 84, 6; 85, 15.—
3.
To overpass, surpass, excel:
qui hoc agit, ut prior sit, forsitan, etiamsi non transierit, aequabit,
Quint. 10, 2, 10:
verum ut transeundi spes non sit, magna tamen est dignitas subsequendi,
id. 12, 11, 28:
Pompeium transire paras,
Luc. 2, 565:
monumenta transibit nostra juventus,
id. 4, 499.—
4.
In speaking.
a.
To pass over to another subject:
ad partitionem transeamus,
Cic. Inv. 1, 21, 30:
ad alias (quaestiones),
Quint. 7, 1, 18:
hinc ad rationem sermonis conjuncti,
id. 8, 3, 40:
protinus ad dispositionem,
id. 6, 5, 1:
ad responsum partis alterius,
id. 7, 1, 6:
ad rhetoris officia (proximus liber),
id. 1, 12, 19:
consumptis precibus violentam transit in iram,
Ov. M. 8, 106:
inde in syllabas cura transibit,
Quint. 1, 4, 17.— Impers. pass.:
seminarii curam ante convenit dici, quam transeatur ad alia genera,
Plin. 17, 10, 13, § 68:
transeatur ad alteram contionem,
Liv. 45, 37, 11. —
b.
To go quickly or briefly through a subject (syn. transcurro):
sed in animo est leviter transire ac tantummodo perstringere unamquamque rem,
to touch lightly upon, Cic. Rosc. Am. 32, 91:
sperare et ea quae premant et ea quae inpendeant me facile transiturum,
id. Fam. 9, 1, 2:
eos (libros) omnes duabus proximis noctibus cursim transeo,
Gell. 9, 4, 5:
brevi auditu quamvis magna transibat,
Tac. H. 2, 59.—
c.
To pass over, pass by, leave untouched (so freq. first in post-Aug. prose;
syn. praetermitto): malueram, quod erat susceptum ab illis, silentio transiri,
Cic. Att. 2, 19, 3: ex quo tu quae digna sunt, selige, multa transi, Cael. ap. Cic. Fam. 8, 11, 4:
ut alii transeunt quaedam imputantque quod transeant: sic ego nihil praetereo, etc.,
Plin. Ep. 8, 21, 4:
Neronem enim transeo,
id. ib. 5, 3, 6; so,
Protagoran transeo,
Quint. 3, 4, 10; cf. id. 10, 1, 57; 12, 1, 22; 12, 10, 22:
sed hoc transeo,
id. 12, 2, 4:
ut ne id quidem transeam,
id. 11, 3, 131:
transeamus id quoque, quod, etc.,
id. 1, 10, 17:
ut transeam, quemadmodum vulgo imperiti loquantur,
id. 1, 6, 45:
lacrimas alicujus,
Stat. S. 5 praef. —In pass.:
nec a nobis neglegenter locus iste transibitur,
Quint. 2, 4, 17:
illa quoque minora non sunt transeunda,
id. 10, 3, 31; 10, 2, 3:
levia haec et transeunda,
Plin. Ep. 8, 6, 5:
transita signa,
Manil. 2, 486.—
5.
Of time, to pass by, elapse.
a.
Neutr.:
cum legis dies transierit,
Cic. Att. 7, 7, 6:
dies hibernorum complures,
Caes. B. G. 3, 2:
multi jam menses,
id. B. C. 3, 25:
quinquennium,
Dig. 7, 1, 37: tran et aetas;
Quam cito!
Tib. 1, 4, 27:
menses transeunt,
Phaedr. 5, 7, 11. —
b.
Act., to pass, spend:
ne vitam silentio transeant,
pass through, spend, Sall. C. 1, 1; so,
vitam,
id. ib. 2, 8 Kritz N. cr.:
ipsum tribunatūs annum quiete et otio,
Tac. Agr. 6 fin.:
hiemem (securi),
Sen. Ep. 90, 15:
spatium juventae,
to pass beyond, Ov. M. 15, 226.—
6.
To pass away, cease:
precarium seni imperium et brevi transiturum,
Tac. H. 1, 52 fin.:
fortuna imperii transit,
id. ib. 3, 49:
mutatam auctoritatem (unguenti) et saepius transisse gloriam,
Plin. 13, 1, 2, § 4:
quidquid irarum fuit, transierit,
Sen. Thyest. 398:
caelum et terra,
Vulg. Matt. 5, 18; id. 2 Pet. 3, 10; id. 1 Joan. 2, 17.—Hence, transĕunter, adv. (acc. to transeo, II. B. 4. b.), in passing, cursorily (late Lat.):
commemorata quaestio, Aug. Civ. Dei, 15, 23: discussā indiciorum fide,
Amm. 28, 1, 14.

Lewis & Short latin dictionary > transeo
65 share

1. сущ.
1)

а) эк. доля, часть (напр., рынка, имущества, доходов и т. п.); квота

proportional share, pro rata share — пропорциональная доля

in equal shares — равными долями, в равных долях

Tenancy in common is the holding of property by two or more persons, either in equal shares or unequal shares. — Нераздельно совладение представляет собой форму собственности, при которой имуществом владеют двое или более лиц, в равных или в неравных долях.

Rather, they have a very simple Will or no Will at all, either of which means that the estate will be divided among the children "in equal shares". — Скорее, они составляют очень простой вариант завещания или не составляют вообще никакого завещания, в обоих этих случаях имущество будет разделено среди детей в равных долях.

See:

shareowner, share tenant, share-tenant, market share, brand share, audience share, profit share, quota share, surplus share reinsurance

б) общ. доля, удел, участь

I couldn't even dream that such prize would fall to my share. — Я даже не мог мечтать о том, чтобы такая удача выпала на мою долю.

the hardest work fell to her share — самая тяжелая работа выпала на ее долю

2) общ. участие; роль

to bear share in smth., to take share in smth. — принимать участие в чем-л.

We will further our interests through partnership with those who, like us, are willing to bear a share in promoting peace and stability. — Мы будем продолжать наше дело совместно с теми, кто, подобно нам, желает принять участие в работе на благо укрепления мира и стабильности.

3)

а) фин. акция; пай (участие в капитале компании, т. е. доля собственности в компании, напр., доля в капитале взаимного инвестиционного фонда, кооператива и т. п.)

share in a cooperative — пай в кооперативе

See:

share insurance

б) фин. акция (ценная бумага, свидетельствующая о внесении определенной суммы в собственный капитал компании и подтверждающая право своего владельца на определенную часть прибыли данной компании и остатка активов при ликвидации, а обычно также и право на участие в управлении компании путем голосования на собраниях акционеров)

to acquire shares — скупать [приобретать\] акции

to hold shares in a company — иметь акции какой-л. компании, владеть акциями какой-л. компании

to issue shares — выпускать [эмитировать\] акции

block [line\] of shares — пакет акций

shares of a firm — акции фирмы

shares are rising — акции поднимаются (в цене); курс акций растет [поднимается\]

shares are down — акции падают (в цене); курс акций снижается [падает\]

H-P will buy 1,2 million Convex shares at $14.875 a share, representing a 1,25-a-share premium over the price of Convex stock. — "H-P" купит 1,2 млн акций компании "Конвекс" по цене 14,875 долл. за штуку, что означает уплату премии в размере 1,25 долл. на акцию сверх цены акций "Конвекса".

share market — фондовый рынок, рынок ценных бумаг

Syn:

stock 1. 5) б)

See:

share broker, share market, A ordinary share, A share, accumulation share, active share, allotted shares, American Depositary Share, annuity income shares, authorized shares, Bancshares, bearer share, bogus share, bonus share, callable share, capital growth shares, capital shares, class A share, class B share, classified shares, closely held shares, common share, conversion shares, convertible preference share, convertible preferred share, cross-held shares, cumulative preference share, defensive shares, deferred ordinary share, deferred share, diluted shares, equity share, excess shares, first preferred share, flow-through shares, forfeited share, founders' shares, fractional share, fully paid shares, geared ordinary income shares, geared ordinary shares, gold shares, golden share, growth share, high-priced share, identified shares, inactive share, incentive shares, income shares, industrial shares, inscribed share, investment shares, investment trust share, irredeemable preference share, irredeemable share, issued and outstanding shares, issued share, low-priced share, management share, monthly income preferred share, multiple voting share, mutual fund share, new share, nil paid shares, no par value share, nominal share, non-convertible preference share, non-convertible preferred share, noncumulative preference share, non-equity share, non-par value share, non-participating share, non-par-value share, non-voting ordinary share, non-voting share, no-par share, no-par-value share, ordinary income shares, ordinary share, outstanding shares, overvalued share, paid-up share, paired shares, par value share, partially paid shares, participating preference share, participating preferred share, participating share, partly paid shares, par-value share, penny share, performance shares, permanent interest-bearing shares, perpetual preference share, perpetual preferred share, preference share, preferred ordinary share, preferred share, publicly held shares, quality share, quarterly income preferred share, redeemable preference share, redeemable share, registered share, senior preferred share, stepped preference share, stock share, subordinate voting share, subscription shares, term share, traditional income shares, treasure share, treasury share, unallotted shares, under valued share, underlying share, undervalued share, under-valued share, unissued shares, unquoted share, voting right share, voting share, zero dividend preference share, zero dividend share, zero-dividend preference share, American Depositary Share, share warrant, shareholder, shareholding, share capital, equity security, dividend, dividend coupon, and interest, book value per share, cash flow per share, dividends per share, earnings per share, net asset value per share, sales per share, employee share ownership plan, profit sharing share scheme

в) фин., юр., брит. акция (согласно доктрине британского права, под акцией понимается интерес ее владельца, измеряемый определенной суммой денег и включающий в себя различные права, установленные договором; акции должны быть именными; могут выпускаться как в документарной форме, согласно закону "О компаниях" от 1985 г., так и в электронной форме, согласно Положению о бездокументарных ценных бумагах от 1995 г.; передача прав на акции через средства электронной техники регламентируется законом 1982 г. "О передаче акций"; законом 1963 г. с аналогичным названием была утверждена форма передаточного распоряжения, которая должна заполняться при совершении сделок с акциями)

See:

Company Act 1985, Uncertificated Securities Regulations 1995, Stock Transfer Act 1982, Stock Transfer Act 1963, equity share, non-equity share

4)

а) с.-х. (плужный/плужной) лемех, (плужный/плужной) сошник, лемеш, плужник (часть плуга, сабана или косули, подрезающая пласт земли снизу)

digging share — подкапывающий лемех

Syn:

plow share, plowshare, ploughshare

б) с.-х. сошник (рабочий орган сеялки для образования в почве бороздки, направления в нее семян и заделки их почвой)

See:

2)

в) с.-х. (культиваторная) лапа (рабочий орган культиватора, предназначенный для подрезания поверхностного слоя почвы при рыхлении, образования в почве борозд для семян или подкормки и т. д.)

Syn:

cultivator share
2. гл.
1)

а) общ. делить, разделять, распределять (что-л. между несколькими лицами, направлениями использования и т. п.; также to share out); делить (что-л. с кем-л.), делиться (чем-л. с кем-л.)

to share equally — делить на равные части, делить поровну

to share experience — делиться опытом

We agreed to share out money. — Мы договорились разделить деньги.

You don't need to share money. — Вам не нужно делиться деньгами.

I would like to share with you some exciting news. — Я бы хотел поделиться с вами увлекательными новостями.

See:

б) общ. разделять, использовать совместно (что-л. с кем-л.)

to share a house with four other people — жить в одном доме вместе с четырьмя другими людьми

We have a very large house, but I insist that they share a room. — У нас очень большой дом, но я настаивают на том, чтобы они жили в одной комнате.

Bill and I shared an office for years. — Мы с Биллом работали в одном офисе много лет.

When two people share an umbrella, the taller person should carry it for greater visibility and safety. — когда двое идут под одним зонтом, для лучшего обзора и большей безопасности зонт должен нести более высокий человек.

2)

а) общ. участвовать (в какой-л. деятельности, проекте и т. п.)

to share in the project — участвовать в проекте

You can share in the project by being part of our support team, by praying for us or by contributing to our financial support. — Вы можете участвовать в проекте присоединившись к команде поддержки, молясь за нас или оказав нам финансовую помощь.

Syn:

participate

б) эк. быть пайщиком; быть акционером (участвовать в собственном капитале компании, кооператива, взаимного инвестиционного фонда и т. п.)

to share in a firm — быть акционером фирмы, участвовать в собственном капитале фирмы

3) общ. разделять (мнения, вкусы и т. п.)

to share smb's opinion/views — разделять чье-л. мнение/взгляды

I fully share his opinion. — Я полностью разделяю его мнение.

He likes people who share his likes. — Ему нравятся люди, которые разделяют его пристрастия.

They all share common features. — Они все обладают общими чертами.

* * *
доля, часть (целого): 1) акция, участие в капитале компании: ценная бумага, дающая право на долю в акционерном капитале компании и на пропорциональную часть прибыли и остатка активов при ликвидации (также обычно право голоса на общих собраниях акционеров при выборах директоров и утверждении результатов деятельности компании); право собственности представлено сертификатом акции; 2) пай (акция) во взаимном фонде, кооперативе, кредитном союзе, строительном обществе; 3) участие в товариществе (общем или с ограниченной ответственностью); 4) доля рынка; = market share; 5) = Nielsen rating.
* * *

• 1) /vt/ разделять; 2) /vi/ принимать участие

• 1) доля; 2) акция

* * *

акция; доля; пай
. . Словарь экономических терминов .
* * *

Инвестиционная деятельность

акция

1. ценная бумага, являющаяся титулом собственности на часть имущества компании; лицо, инвестирующее средства в компанию, может ограничить свою ответственность суммой стоимости акций

2. долевое участие доля собственных ресурсов заемщика и кредита банка в формировании затрат или в инвестициях

-----

Международное страхование

часть (доля) участия

применяется в практике перестрахования, когда первоначальный страховщик удерживает на своей ответственности часть риска, а оставшуюся передает в перестрахование

-----

Ценные бумаги/Биржевая деятельность

акция

ценная бумага, удостоверяющая участие ее вла-дельца в капитале акционерного общества <5>stock

Англо-русский экономический словарь > share
66 Gratia

grātĭa, ae, f. [gratus; lit., favor, both that in which one stands with others and that which one shows to others].
I.
(Acc. to gratus, I.) Favor which one finds with others, esteem, regard, liking, love, friendship (syn. favor):
pluris pauciorum gratiam faciunt pars hominum quam id quod prosint pluribus,
Plaut. Trin. 1, 1, 12:
perspicio nihili meam vos facere gratiam,
id. Curc. 1, 2, 68:
ut majores ejus (Plancii) summum in praefectura florentissima gradum tenuerint et dignitatis et gratiae,
Cic. Planc. 13, 32; cf.:
Sex. Roscius gratia atque hospitiis florens hominum nobilissimorum,
id. Rosc. Am. 6, 15:
deinde si maxime talis est deus, ut nulla gratia, nulla hominum caritate teneatur, etc.,
id. N. D. 1, 44, 124:
neque quo Cn. Pompeii gratiam mihi per hanc causam conciliari putem,
id. de Imp. Pomp. 24, 70; cf.:
aliquem restituere in gratiam,
id. Prov. Cons. 9, 23:
aliquem restituere in ejus veterem gratiam,
id. Att. 1, 3, 3:
in gratiam reducere,
id. Rab. Post. 8, 19; cf.
also: cum aliquo in gratiam redire,
to reconcile one's self with one, id. Att. 1, 14, 7; Nep. Alcib. 5, 1; id. Thras. 3 fin.; id. Dat. 8, 5 al.:
alicujus gratiam sequi,
Caes. B. C. 1, 1, 3; cf.:
si suam gratiam Romani velint, posse eis utiles esse amicos,
id. B. G. 4, 7, 4:
ab aliquo inire gratiam,
Cic. Verr. 2, 2, 46, § 113:
a bonis omnibus summam inire gratiam,
id. Att. 7, 9, 3:
magnam inire gratiam,
id. Fin. 4, 12, 31:
quantam eo facto ad plebem inierat gratiam,
Liv. 33, 46, 7:
apud regem gratiam initam volebant,
id. 36, 5, 3:
at te apud eum, dii boni, quanta in gratia posui!
Cic. Att. 6, 6, 4; cf. id. ib. 5, 11, 6; Cael. ap. Cic. Fam. 8, 6 fin.;
with a different construction: apud Lentulum ponam te in gratiam (Ern. conj. in gratia),
Cic. Att. 5, 3, 3:
cum aliquo in laude et in gratia esse,
id. Verr. 1, 17, 51; cf. Cael. ap. Cic. Fam. 8, 14, 2:
inter vos sic haec potius cum bona Ut componantur gratia quam cum mala,
Ter. Phorm. 4, 3, 17 Ruhnk.:
plerique (in divortio) cum bona gratia discedunt,
Dig. 24, 1, 32, § 10;
without bona: cum istuc quod postulo impetro cum gratia,
with a good grace, Ter. And. 2, 5, 11:
omnia quae potui in hac summa tua gratia ac potentia a te impetrare,
credit, influence, Cic. Fam. 13, 29, 5; cf.:
Iccius Remus, summa nobilitate et gratia inter suos,
Caes. B. G. 2, 6, 4; 1, 43, 8:
gratiā plurimum posse,
id. ib. 1, 9, 3; 1, 20, 2; cf.:
quantum gratia, auctoritate, pecunia valent,
id. ib. 7, 63, 1:
gratiā valere,
id. B. C. 2, 44, 1:
inproba quamvis Gratia fallaci praetoris vicerit urna,
Juv. 13, 4:
quem triumphum magis gratiae quam rerum gestarum magnitudini datum constabat,
Liv. 40, 59, 1.—In plur.:
L. Murenae provincia multas bonas gratias cum optima existimatione attulit,
tokens of favor, Cic. Mur. 20, 42:
cum haec res plurimas gratias, firmissimas amicitias pariat,
id. ib. 11, 24:
non hominum potentium studio, non excellentibus gratiis paucorum, sed universi populi Romani judicio consulem factum,
id. Agr. 2, 3, 7.—
B.
Transf., objectively, like the Gr. charis, agreeableness, pleasantness, charm, beauty, loveliness, grace (only poet. and in post-Aug. prose;
esp. freq. in Quint.): gratia formae,
Ov. M. 7, 44; Suet. Tit. 3:
corporis,
id. Vit. 3; id. Vit. Ter. 1; Plin. 28, 19, 79, § 260:
quid ille gratiae in vultu ostenderit,
Quint. 6 prooem. § 7; cf. id. 6, 3, 26:
unica nec desit jocundis gratia verbis,
charm, Prop. 1, 2, 29; cf.: neque abest facundis gratia dictis, Ov. M. 13, 127:
plenus est jucunditatis et gratiae (Horatius),
Quint. 10, 1, 96:
sermonis Attici,
id. ib. 65;
12, 10, 35: dicendi,
id. 9, 3, 74:
brevitatis novitatisque,
id. ib. 58:
omnis bene scriptorum,
id. 11, 2, 46 et saep.; Cels. 4, 29 med.:
uvis et vinis gratiam affert fumus fabrilis,
Plin. 14, 1, 3, § 16; id. 17, 9, 6, § 53. —Hence,
2.
As a nom. propr.: Grātiae, ārum, f., a transl. of the Gr. Charites, the goddesses of favor, loveliness, grace, etc., the three Graces, Aglaia, Euphrosyne, and Thalia, daughters of Jupiter and Eurynome, Sen. Ben. 1, 3, 3; Serv. Verg. A. 1, 720; Hor. C. 1, 4, 6; 1, 30, 6; 3, 19, 16; 3, 21, 22; Quint. 10, 1, 82.—In sing.: Grātia, ae, collect., Ov. M. 6, 429.
II.
Favor which one shows to another, mark of favor, kindness, courtesy, service, obligation.
A.
In gen. (rare): ita mihi Telamonis patris, avi Aeaci et proavi Jovis grata est gratia, Enn. ap. Non. 85, 23 (Trag. v. 367 Vahl.):
ergo ab eo petito gratiam istam,
Plaut. Capt. 3, 5, 63; cf.:
gratiam a patre si petimus, spero ab eo impetrassere,
id. Stich. 1, 2, 23:
petivit in beneficii loco et gratiae, ut, etc.,
Cic. Verr. 2, 3, 82, § 189; cf.:
quod beneficii gratiaeque causa concessit,
id. ib. 2, 3, 48 fin.:
hanc gratiam ut sibi des,
Ter. Hec. 3, 3, 30:
juris jurandi volo gratiam facias,
excuse, release, Plaut. Rud. 5, 3, 59; cf.:
alicui delicti gratiam facere,
to grant pardon, forgive, Sall. J. 104 fin. Kritz.:
qui mihi atque animo meo nullius umquam delicti gratiam fecissem,
id. Cat. 52, 8; cf.
also: quibus senatus belli Lepidani gratiam fecerat,
id. Fragm. 3, 34 Gerl.:
alii ipsi professi se pugnaturos in gratiam ducis,
to please, for the sake of, Liv. 28, 21, 4; cf.:
deletam urbem cernimus eorum, quorum in gratiam Saguntum deleverat Hannibal,
id. 28, 39, 12 Drak.:
in gratiam alicujus,
id. 35, 2, 6; 39, 26, 12; Vell. 2, 41, 2; Suet. Tib. 49 al.; cf.
also: data visceratio in praeteritam judicii gratiam,
for the favor shown him on the trial, Liv. 8, 22, 4:
nil ibi majorum respectus, gratia nulla umbrarum,
Juv. 8, 64.—
B.
In partic., a mark of favor shown for a service rendered, thanks (by word or deed), thankfulness, gratitude; acknowledgment, return, requital (the form with agere of returning thanks is the plur., but with habere, referre, debere, nearly always in sing.; but when thanks are due to or rendered by more than one person, the form gratias referre, etc., may be used; v. infra., and cf. Krebs. Antibarb. p. 505):
quae (gratia) in memoria et remuneratione officiorum et honoris et amicitiarum observantiam teneat,
Cic. Inv. 2, 22, 66; cf.:
gratia est, in qua amicitiarum et officiorum alterius memoria et remunerandi voluntas continetur,
id. ib. 2, 53, 161:
immortales ago tibi gratias agamque dum vivam: nam relaturum me affirmare non possum,
id. Fam. 10, 11, 1; cf.:
renuntiate, gratias regi me agere: referre gratiam aliam nunc non posse, quam ut suadeam, ne, etc.,
Liv. 37, 37, 8 (v. ago):
dīs gratias agere... si referre studeant gratias,
Plaut. Am. 1, 1, 26 sq.:
L. Lucceius meus, homo omnium gratissimus, mirificas tibi apud me gratias egit, cum diceret, etc.,
Cic. Fam. 13, 42, 1:
eique amplissimis verbis per senatus consultum gratias egimus,
id. Phil. 1, 1, 3:
Lentulo nostro egi per litteras tuo nomine gratias diligenter,
id. Fam. 1, 10:
justissimas gratias agere,
id. Leg. 2, 3, 6:
quamquam gratiarum actionem a te non desiderabam, etc.,
id. Fam. 10, 19, 1:
nunc tecum sic agam, tulisse ut potius injuriam, quam retulisse gratiam videar,
to have made a return, requital, recompense, id. Sull. 16, 47 fin.:
magno meo beneficio affecti cumulatissime mihi gratiam retulerunt,
id. Fam. 13, 4, 1:
praeclaram vero populo Romano refers gratiam,
id. Cat. 1, 11, 28:
ut pro tantis eorum in rem publicam meritis honores eis habeantur gratiaeque referantur,
id. Phil. 3, 15, 39; cf. id. ib. 3, 10, 25:
me omnibus, si minus referenda gratia satisfacere potuerim, at praedicanda et habenda certe satis esse facturum,
if I cannot requite... I can extol, id. Balb. 1, 2; cf.: nimirum inops ille, si bonus est vir, etiam si referre gratiam non potest, habere certe potest. Commode autem quicumque dixit, pecuniam qui habeat, non reddidisse; qui reddiderit, non habere: gratiam autem et qui retulerit, habere et qui habeat retulisse, id. Off. 2, 20, 69; id. Planc. 28, 68; cf. id. ib. 42, 101; id. Fam. 5, 11, 1:
gratias habere,
Liv. 24, 37, 7:
alicui summas gratias habere,
Plaut. Trin. 3, 2, 33:
alicui maximas infinitasque agere atque habere gratias, quod, etc.,
Vitr. 6 praef. 4:
merito vestro maximas vobis gratias omnes et agere et habere debemus,
Cic. Phil. 3, 10, 25:
meritam dīs immortalibus gratiam justis honoribus et memori mente persolvere,
id. Planc. 33, 80:
pro beneficio gratiam repetere,
Liv. 1, 47, 7:
gratias ob hoc agere, quod, etc.,
Liv. 54, 50, 4; so with ob, Plin. Ep. 9, 31, 21; Treb. Pol. Trig. Tyr. 10, 9:
pro tuo summo beneficio gratias agere,
Cic. Att. 16, 16, 16; Liv. 23, 11, 12; Plin, Pan. 25, 1; cf. Gell. 9, 3, 5:
dum carmine nostro Redditur agricolis gratia caelitibus,
Tib. 2, 1, 36; cf.:
hoc certe justitiae convenit suum cuique reddere, beneficio gratiam, injuriae talionem aut certe malam gratiam,
Sen. Ep. 81 med.;
rarely: in gratiam habere (=ita accipere, ut ad gratiam comparandam valere putet),
to accept as thankworthy, Sall. J. 111, 1:
unum vis curem: curo. Et est dīs gratia, Cum ita, ut volo, est,
I thank, Ter. Ad. 1, 2, 58; cf.: Er. Eamus intro, ut prandeamus. Me. Bene vocas: tam gratia est, no, I'm much obliged to you (the negative being omitted, as in the Fr. je vous remercie, and the Germ. ich danke sehr), Plaut. Men. 2, 3, 36.—Ellipt.: fores effregit? restituentur;
discidit Vestem? resarcietur: est, dīs gratia, Et unde haec fiant, et adhuc non molesta sunt,
thank Heaven, Ter. Ad. 1, 2, 41.—With acc. and inf. (anteclass. and post-Aug.):
dīs gratias agebat, tempus sibi dari, etc.,
Ter. Phorm. 4, 2, 6; Tac. H. 4, 64; cf. Ter. Phorm. 1, 2, 4; id. And. 1, 1, 15.—Hence, as adverbs:
A.
grātĭā (acc. to II. A.), lit., in favor of, on account of, for the sake of; hence, in gen., on account of (usually placed after the gen., in Quint. a few times before it; cf.: causa, ergo).
(α).
With gen.:
sed neque longioribus quam oportet hyperbatis compositioni serviamus, ne quae ejus gratia fecerimus, propter eam fecisse videamur,
lest what we have done to embellish the style we should seem to have done merely on account of the construction we had chosen, Quint. 9, 4, 144:
tantum abest, ut haec bestiarum etiam causa parata sint, ut ipsas bestias hominum gratia generatas esse videamus,
Cic. N. D. 2, 63, 158: tu me amoris magis quam honoris servavisti gratia, Enn. ap. Cic. Tusc. 4, 32, 69 (Trag. v. 316 Vahl.); cf.:
honoris gratia nomino,
Cic. Quint. 7, 28:
nuptiarum gratia haec sunt ficta atque incepta omnia,
Ter. And. 5, 1, 17:
simulabat sese negotii gratia properare,
Sall. J. 76, 1: hominem occisum esse constat;
non praedae gratia: quia inspoliatus est,
Quint. 7, 1, 33; cf.:
hereditatis gratia,
id. 5, 12, 5:
quem censores senatu probri gratia moverant,
Sall. C. 23, 1:
profectus gratia dicere,
Quint. 2, 10, 9:
brevitatis gratia,
id. 4, 2, 43:
decoris gratia,
id. 8, 6, 65:
difficultatis gratia,
id. 9, 2, 77:
aut invidiae gratia... aut miserationis,
id. 9, 2, 8:
praesentis gratia litis,
id. 2, 7, 4 al. —With gerund.: duxit me uxorem liberorum sibi quaesendum gratia, Enn. ap. Fest. p. 258 Müll. (Trag. v. 161 Vahl.):
ut aut voluptates omittantur majorum voluptatum adipiscendarum causa, aut dolores suscipiantur majorum dolorum effugiendorum gratia,
Cic. Fin. 1, 10, 36; cf. Caes. B. G. 7, 43, 2:
tentandi gratia,
Sall. J. 47, 2:
hiemandi gratia,
id. ib. 61, 3:
colloquendi gratia,
id. ib. 61, 4:
placandi gratia,
id. ib. 71, 5:
simulandi gratia,
id. ib. 37, 4:
sui exposcendi gratia,
Nep. Hann. 7, 6:
amplificandi gratia... vel miserandi,
Quint. 9, 3, 28:
elevandae invidiae gratia,
id. 5, 13, 40:
recuperandae dignitatis gratia,
id. 11, 1, 79:
vitandae similitudinis gratia,
id. 9, 1, 11 al. —Ellipt.: ejus generis hae sunt quaestiones. Si, exempli gratia, vir bonus Alexandria Rhodum magnum frumenti numerum advexerit, etc., for example, for instance (for the usual exempli causa; so,
verbi gratia, for verbi causa, infra),
Cic. Off. 3, 12, 50; so,
exempli gratia,
Plin. 2, 41, 41, § 110;
for which in full: pauca tamen exempli gratia ponam,
Quint. 6, 5, 6:
eorum unam discordiam ponemus exempli gratia,
Plin. 18, 25, 57, § 213:
propter aliam quampiam rem, verbi gratia propter voluptatem,
for instance, Cic. Fin. 5, 11, 30.—Placed before the [p. 826] gen.:
gratiā decoris,
Quint. 8 praef. §
18: compositionis,
id. 9, 4, 58:
lenitatis,
id. 9, 4, 144:
significationis,
id. 8, 6, 2.—
(β).
With pron. (mostly ante-class.):
meā gratiā,
Plaut. Bacch. 1, 1, 64; id. Ps. 5, 2, 3:
qui nihil ocius venit tamen hac gratia,
id. Stich. 5, 1, 5; cf.:
abire istac gratia,
id. Ps. 1, 5, 138: (Medea) per agros passim dispergit corpus: id eā gratiā, Ut, etc., Poët. ap. Cic. N. D. 3, 26, 67; so,
eā gratiā,
Ter. And. 3, 4, 8; id. Heaut. 4, 5, 20; id. Hec. 4, 3, 11:
sed huc qua gratia te arcessi jussi, ausculta,
id. Eun. 1, 2, 19; cf. id. ib. 1, 2, 79:
id ea gratia eveniebat, quod nemo ex fuga regem sequitur,
Sall. J. 54, 4:
id ea gratia facilius fuit, quod, etc.,
id. ib. 80, 4.—
B.
grā-tĭīs (always as a trisyll. in ante-class. poets; Pompon. Com. Fragm. v. 110 Rib.; Plaut. As. prol. 5; id. Ep. 3, 4, 38; Ter. Ad. 4, 7, 26; cf. Charis. p. 1806; so in Cic. Verr. 2, 4 and 5 Halm), and contr., grātīs (since the class. per.; acc. to II. A.), lit., out of favor or kindness; hence, pregn., without recompense or reward, for nothing, gratuitously, gratis, proika (cf.:
gratuito, nequidquam, frustra): quae (psaltria) quantum potest Aliquo abicienda est, si non pretio, at gratiis,
Ter. Ad. 4, 7, 26; cf. Plaut. Poen. 4, 2, 46:
si mihi dantur duo talenta argenti numerata in manum, Hanc tibi noctem honoris causa gratiis dono dabo,
id. As. 1, 3, 38 sq.:
quam introduxistis fidicinam, atque etiam fides, Ei quae accessere, tibi addam dono gratiis,
into the bargain, to boot, id. Ep. 3, 4, 38:
quae Romae magna cum infamia pretio accepto edixeras, ea sola te, ne gratis in provincia male audires, ex edicto Siciliensi sustulisse video,
Cic. Verr. 1, 46, 118:
hic primum questus est non leviter Saturius, communem factum esse gratis cum Roscio, qui pretio proprius fuisset Fanni,
id. Rosc. Com. 10, 27:
gratis dare alicui (opp. pretium accipere ab aliquo),
Mart. 14, 175, 2:
id me scis antea gratis tibi esse pollicitum. Quid nunc putas, tanta mihi abs te mercede proposita?
Cic. Q. Fr. 3, 1, 3, § 7:
gratis rei publicae servire,
id. Clu. 26, 71:
tantum gratis pagina nostra placet,
Mart. 5, 16, 10:
virtutes omnes per se ipsas gratis diligere,
Cic. Fin. 2, 26, 83.—Opp. for payment:
is repente, ut Romam venit, gratis praetor factus est. Alia porro pecunia ne accusaretur data,
Cic. Verr. 1, 39, 101; cf. id. ib. 2, 5, 19, §
48: habitent gratis in alieno?
id. Off. 2, 23, 83; so,
habitare in aedibus alienis,
Dig. 39, 5, 9:
habitationem cui dare,
free of cost, ib. 19, 2, 53, § 2; Mart. 10, 3, 11.

Lewis & Short latin dictionary > Gratia
67 gratia

grātĭa, ae, f. [gratus; lit., favor, both that in which one stands with others and that which one shows to others].
I.
(Acc. to gratus, I.) Favor which one finds with others, esteem, regard, liking, love, friendship (syn. favor):
pluris pauciorum gratiam faciunt pars hominum quam id quod prosint pluribus,
Plaut. Trin. 1, 1, 12:
perspicio nihili meam vos facere gratiam,
id. Curc. 1, 2, 68:
ut majores ejus (Plancii) summum in praefectura florentissima gradum tenuerint et dignitatis et gratiae,
Cic. Planc. 13, 32; cf.:
Sex. Roscius gratia atque hospitiis florens hominum nobilissimorum,
id. Rosc. Am. 6, 15:
deinde si maxime talis est deus, ut nulla gratia, nulla hominum caritate teneatur, etc.,
id. N. D. 1, 44, 124:
neque quo Cn. Pompeii gratiam mihi per hanc causam conciliari putem,
id. de Imp. Pomp. 24, 70; cf.:
aliquem restituere in gratiam,
id. Prov. Cons. 9, 23:
aliquem restituere in ejus veterem gratiam,
id. Att. 1, 3, 3:
in gratiam reducere,
id. Rab. Post. 8, 19; cf.
also: cum aliquo in gratiam redire,
to reconcile one's self with one, id. Att. 1, 14, 7; Nep. Alcib. 5, 1; id. Thras. 3 fin.; id. Dat. 8, 5 al.:
alicujus gratiam sequi,
Caes. B. C. 1, 1, 3; cf.:
si suam gratiam Romani velint, posse eis utiles esse amicos,
id. B. G. 4, 7, 4:
ab aliquo inire gratiam,
Cic. Verr. 2, 2, 46, § 113:
a bonis omnibus summam inire gratiam,
id. Att. 7, 9, 3:
magnam inire gratiam,
id. Fin. 4, 12, 31:
quantam eo facto ad plebem inierat gratiam,
Liv. 33, 46, 7:
apud regem gratiam initam volebant,
id. 36, 5, 3:
at te apud eum, dii boni, quanta in gratia posui!
Cic. Att. 6, 6, 4; cf. id. ib. 5, 11, 6; Cael. ap. Cic. Fam. 8, 6 fin.;
with a different construction: apud Lentulum ponam te in gratiam (Ern. conj. in gratia),
Cic. Att. 5, 3, 3:
cum aliquo in laude et in gratia esse,
id. Verr. 1, 17, 51; cf. Cael. ap. Cic. Fam. 8, 14, 2:
inter vos sic haec potius cum bona Ut componantur gratia quam cum mala,
Ter. Phorm. 4, 3, 17 Ruhnk.:
plerique (in divortio) cum bona gratia discedunt,
Dig. 24, 1, 32, § 10;
without bona: cum istuc quod postulo impetro cum gratia,
with a good grace, Ter. And. 2, 5, 11:
omnia quae potui in hac summa tua gratia ac potentia a te impetrare,
credit, influence, Cic. Fam. 13, 29, 5; cf.:
Iccius Remus, summa nobilitate et gratia inter suos,
Caes. B. G. 2, 6, 4; 1, 43, 8:
gratiā plurimum posse,
id. ib. 1, 9, 3; 1, 20, 2; cf.:
quantum gratia, auctoritate, pecunia valent,
id. ib. 7, 63, 1:
gratiā valere,
id. B. C. 2, 44, 1:
inproba quamvis Gratia fallaci praetoris vicerit urna,
Juv. 13, 4:
quem triumphum magis gratiae quam rerum gestarum magnitudini datum constabat,
Liv. 40, 59, 1.—In plur.:
L. Murenae provincia multas bonas gratias cum optima existimatione attulit,
tokens of favor, Cic. Mur. 20, 42:
cum haec res plurimas gratias, firmissimas amicitias pariat,
id. ib. 11, 24:
non hominum potentium studio, non excellentibus gratiis paucorum, sed universi populi Romani judicio consulem factum,
id. Agr. 2, 3, 7.—
B.
Transf., objectively, like the Gr. charis, agreeableness, pleasantness, charm, beauty, loveliness, grace (only poet. and in post-Aug. prose;
esp. freq. in Quint.): gratia formae,
Ov. M. 7, 44; Suet. Tit. 3:
corporis,
id. Vit. 3; id. Vit. Ter. 1; Plin. 28, 19, 79, § 260:
quid ille gratiae in vultu ostenderit,
Quint. 6 prooem. § 7; cf. id. 6, 3, 26:
unica nec desit jocundis gratia verbis,
charm, Prop. 1, 2, 29; cf.: neque abest facundis gratia dictis, Ov. M. 13, 127:
plenus est jucunditatis et gratiae (Horatius),
Quint. 10, 1, 96:
sermonis Attici,
id. ib. 65;
12, 10, 35: dicendi,
id. 9, 3, 74:
brevitatis novitatisque,
id. ib. 58:
omnis bene scriptorum,
id. 11, 2, 46 et saep.; Cels. 4, 29 med.:
uvis et vinis gratiam affert fumus fabrilis,
Plin. 14, 1, 3, § 16; id. 17, 9, 6, § 53. —Hence,
2.
As a nom. propr.: Grātiae, ārum, f., a transl. of the Gr. Charites, the goddesses of favor, loveliness, grace, etc., the three Graces, Aglaia, Euphrosyne, and Thalia, daughters of Jupiter and Eurynome, Sen. Ben. 1, 3, 3; Serv. Verg. A. 1, 720; Hor. C. 1, 4, 6; 1, 30, 6; 3, 19, 16; 3, 21, 22; Quint. 10, 1, 82.—In sing.: Grātia, ae, collect., Ov. M. 6, 429.
II.
Favor which one shows to another, mark of favor, kindness, courtesy, service, obligation.
A.
In gen. (rare): ita mihi Telamonis patris, avi Aeaci et proavi Jovis grata est gratia, Enn. ap. Non. 85, 23 (Trag. v. 367 Vahl.):
ergo ab eo petito gratiam istam,
Plaut. Capt. 3, 5, 63; cf.:
gratiam a patre si petimus, spero ab eo impetrassere,
id. Stich. 1, 2, 23:
petivit in beneficii loco et gratiae, ut, etc.,
Cic. Verr. 2, 3, 82, § 189; cf.:
quod beneficii gratiaeque causa concessit,
id. ib. 2, 3, 48 fin.:
hanc gratiam ut sibi des,
Ter. Hec. 3, 3, 30:
juris jurandi volo gratiam facias,
excuse, release, Plaut. Rud. 5, 3, 59; cf.:
alicui delicti gratiam facere,
to grant pardon, forgive, Sall. J. 104 fin. Kritz.:
qui mihi atque animo meo nullius umquam delicti gratiam fecissem,
id. Cat. 52, 8; cf.
also: quibus senatus belli Lepidani gratiam fecerat,
id. Fragm. 3, 34 Gerl.:
alii ipsi professi se pugnaturos in gratiam ducis,
to please, for the sake of, Liv. 28, 21, 4; cf.:
deletam urbem cernimus eorum, quorum in gratiam Saguntum deleverat Hannibal,
id. 28, 39, 12 Drak.:
in gratiam alicujus,
id. 35, 2, 6; 39, 26, 12; Vell. 2, 41, 2; Suet. Tib. 49 al.; cf.
also: data visceratio in praeteritam judicii gratiam,
for the favor shown him on the trial, Liv. 8, 22, 4:
nil ibi majorum respectus, gratia nulla umbrarum,
Juv. 8, 64.—
B.
In partic., a mark of favor shown for a service rendered, thanks (by word or deed), thankfulness, gratitude; acknowledgment, return, requital (the form with agere of returning thanks is the plur., but with habere, referre, debere, nearly always in sing.; but when thanks are due to or rendered by more than one person, the form gratias referre, etc., may be used; v. infra., and cf. Krebs. Antibarb. p. 505):
quae (gratia) in memoria et remuneratione officiorum et honoris et amicitiarum observantiam teneat,
Cic. Inv. 2, 22, 66; cf.:
gratia est, in qua amicitiarum et officiorum alterius memoria et remunerandi voluntas continetur,
id. ib. 2, 53, 161:
immortales ago tibi gratias agamque dum vivam: nam relaturum me affirmare non possum,
id. Fam. 10, 11, 1; cf.:
renuntiate, gratias regi me agere: referre gratiam aliam nunc non posse, quam ut suadeam, ne, etc.,
Liv. 37, 37, 8 (v. ago):
dīs gratias agere... si referre studeant gratias,
Plaut. Am. 1, 1, 26 sq.:
L. Lucceius meus, homo omnium gratissimus, mirificas tibi apud me gratias egit, cum diceret, etc.,
Cic. Fam. 13, 42, 1:
eique amplissimis verbis per senatus consultum gratias egimus,
id. Phil. 1, 1, 3:
Lentulo nostro egi per litteras tuo nomine gratias diligenter,
id. Fam. 1, 10:
justissimas gratias agere,
id. Leg. 2, 3, 6:
quamquam gratiarum actionem a te non desiderabam, etc.,
id. Fam. 10, 19, 1:
nunc tecum sic agam, tulisse ut potius injuriam, quam retulisse gratiam videar,
to have made a return, requital, recompense, id. Sull. 16, 47 fin.:
magno meo beneficio affecti cumulatissime mihi gratiam retulerunt,
id. Fam. 13, 4, 1:
praeclaram vero populo Romano refers gratiam,
id. Cat. 1, 11, 28:
ut pro tantis eorum in rem publicam meritis honores eis habeantur gratiaeque referantur,
id. Phil. 3, 15, 39; cf. id. ib. 3, 10, 25:
me omnibus, si minus referenda gratia satisfacere potuerim, at praedicanda et habenda certe satis esse facturum,
if I cannot requite... I can extol, id. Balb. 1, 2; cf.: nimirum inops ille, si bonus est vir, etiam si referre gratiam non potest, habere certe potest. Commode autem quicumque dixit, pecuniam qui habeat, non reddidisse; qui reddiderit, non habere: gratiam autem et qui retulerit, habere et qui habeat retulisse, id. Off. 2, 20, 69; id. Planc. 28, 68; cf. id. ib. 42, 101; id. Fam. 5, 11, 1:
gratias habere,
Liv. 24, 37, 7:
alicui summas gratias habere,
Plaut. Trin. 3, 2, 33:
alicui maximas infinitasque agere atque habere gratias, quod, etc.,
Vitr. 6 praef. 4:
merito vestro maximas vobis gratias omnes et agere et habere debemus,
Cic. Phil. 3, 10, 25:
meritam dīs immortalibus gratiam justis honoribus et memori mente persolvere,
id. Planc. 33, 80:
pro beneficio gratiam repetere,
Liv. 1, 47, 7:
gratias ob hoc agere, quod, etc.,
Liv. 54, 50, 4; so with ob, Plin. Ep. 9, 31, 21; Treb. Pol. Trig. Tyr. 10, 9:
pro tuo summo beneficio gratias agere,
Cic. Att. 16, 16, 16; Liv. 23, 11, 12; Plin, Pan. 25, 1; cf. Gell. 9, 3, 5:
dum carmine nostro Redditur agricolis gratia caelitibus,
Tib. 2, 1, 36; cf.:
hoc certe justitiae convenit suum cuique reddere, beneficio gratiam, injuriae talionem aut certe malam gratiam,
Sen. Ep. 81 med.;
rarely: in gratiam habere (=ita accipere, ut ad gratiam comparandam valere putet),
to accept as thankworthy, Sall. J. 111, 1:
unum vis curem: curo. Et est dīs gratia, Cum ita, ut volo, est,
I thank, Ter. Ad. 1, 2, 58; cf.: Er. Eamus intro, ut prandeamus. Me. Bene vocas: tam gratia est, no, I'm much obliged to you (the negative being omitted, as in the Fr. je vous remercie, and the Germ. ich danke sehr), Plaut. Men. 2, 3, 36.—Ellipt.: fores effregit? restituentur;
discidit Vestem? resarcietur: est, dīs gratia, Et unde haec fiant, et adhuc non molesta sunt,
thank Heaven, Ter. Ad. 1, 2, 41.—With acc. and inf. (anteclass. and post-Aug.):
dīs gratias agebat, tempus sibi dari, etc.,
Ter. Phorm. 4, 2, 6; Tac. H. 4, 64; cf. Ter. Phorm. 1, 2, 4; id. And. 1, 1, 15.—Hence, as adverbs:
A.
grātĭā (acc. to II. A.), lit., in favor of, on account of, for the sake of; hence, in gen., on account of (usually placed after the gen., in Quint. a few times before it; cf.: causa, ergo).
(α).
With gen.:
sed neque longioribus quam oportet hyperbatis compositioni serviamus, ne quae ejus gratia fecerimus, propter eam fecisse videamur,
lest what we have done to embellish the style we should seem to have done merely on account of the construction we had chosen, Quint. 9, 4, 144:
tantum abest, ut haec bestiarum etiam causa parata sint, ut ipsas bestias hominum gratia generatas esse videamus,
Cic. N. D. 2, 63, 158: tu me amoris magis quam honoris servavisti gratia, Enn. ap. Cic. Tusc. 4, 32, 69 (Trag. v. 316 Vahl.); cf.:
honoris gratia nomino,
Cic. Quint. 7, 28:
nuptiarum gratia haec sunt ficta atque incepta omnia,
Ter. And. 5, 1, 17:
simulabat sese negotii gratia properare,
Sall. J. 76, 1: hominem occisum esse constat;
non praedae gratia: quia inspoliatus est,
Quint. 7, 1, 33; cf.:
hereditatis gratia,
id. 5, 12, 5:
quem censores senatu probri gratia moverant,
Sall. C. 23, 1:
profectus gratia dicere,
Quint. 2, 10, 9:
brevitatis gratia,
id. 4, 2, 43:
decoris gratia,
id. 8, 6, 65:
difficultatis gratia,
id. 9, 2, 77:
aut invidiae gratia... aut miserationis,
id. 9, 2, 8:
praesentis gratia litis,
id. 2, 7, 4 al. —With gerund.: duxit me uxorem liberorum sibi quaesendum gratia, Enn. ap. Fest. p. 258 Müll. (Trag. v. 161 Vahl.):
ut aut voluptates omittantur majorum voluptatum adipiscendarum causa, aut dolores suscipiantur majorum dolorum effugiendorum gratia,
Cic. Fin. 1, 10, 36; cf. Caes. B. G. 7, 43, 2:
tentandi gratia,
Sall. J. 47, 2:
hiemandi gratia,
id. ib. 61, 3:
colloquendi gratia,
id. ib. 61, 4:
placandi gratia,
id. ib. 71, 5:
simulandi gratia,
id. ib. 37, 4:
sui exposcendi gratia,
Nep. Hann. 7, 6:
amplificandi gratia... vel miserandi,
Quint. 9, 3, 28:
elevandae invidiae gratia,
id. 5, 13, 40:
recuperandae dignitatis gratia,
id. 11, 1, 79:
vitandae similitudinis gratia,
id. 9, 1, 11 al. —Ellipt.: ejus generis hae sunt quaestiones. Si, exempli gratia, vir bonus Alexandria Rhodum magnum frumenti numerum advexerit, etc., for example, for instance (for the usual exempli causa; so,
verbi gratia, for verbi causa, infra),
Cic. Off. 3, 12, 50; so,
exempli gratia,
Plin. 2, 41, 41, § 110;
for which in full: pauca tamen exempli gratia ponam,
Quint. 6, 5, 6:
eorum unam discordiam ponemus exempli gratia,
Plin. 18, 25, 57, § 213:
propter aliam quampiam rem, verbi gratia propter voluptatem,
for instance, Cic. Fin. 5, 11, 30.—Placed before the [p. 826] gen.:
gratiā decoris,
Quint. 8 praef. §
18: compositionis,
id. 9, 4, 58:
lenitatis,
id. 9, 4, 144:
significationis,
id. 8, 6, 2.—
(β).
With pron. (mostly ante-class.):
meā gratiā,
Plaut. Bacch. 1, 1, 64; id. Ps. 5, 2, 3:
qui nihil ocius venit tamen hac gratia,
id. Stich. 5, 1, 5; cf.:
abire istac gratia,
id. Ps. 1, 5, 138: (Medea) per agros passim dispergit corpus: id eā gratiā, Ut, etc., Poët. ap. Cic. N. D. 3, 26, 67; so,
eā gratiā,
Ter. And. 3, 4, 8; id. Heaut. 4, 5, 20; id. Hec. 4, 3, 11:
sed huc qua gratia te arcessi jussi, ausculta,
id. Eun. 1, 2, 19; cf. id. ib. 1, 2, 79:
id ea gratia eveniebat, quod nemo ex fuga regem sequitur,
Sall. J. 54, 4:
id ea gratia facilius fuit, quod, etc.,
id. ib. 80, 4.—
B.
grā-tĭīs (always as a trisyll. in ante-class. poets; Pompon. Com. Fragm. v. 110 Rib.; Plaut. As. prol. 5; id. Ep. 3, 4, 38; Ter. Ad. 4, 7, 26; cf. Charis. p. 1806; so in Cic. Verr. 2, 4 and 5 Halm), and contr., grātīs (since the class. per.; acc. to II. A.), lit., out of favor or kindness; hence, pregn., without recompense or reward, for nothing, gratuitously, gratis, proika (cf.:
gratuito, nequidquam, frustra): quae (psaltria) quantum potest Aliquo abicienda est, si non pretio, at gratiis,
Ter. Ad. 4, 7, 26; cf. Plaut. Poen. 4, 2, 46:
si mihi dantur duo talenta argenti numerata in manum, Hanc tibi noctem honoris causa gratiis dono dabo,
id. As. 1, 3, 38 sq.:
quam introduxistis fidicinam, atque etiam fides, Ei quae accessere, tibi addam dono gratiis,
into the bargain, to boot, id. Ep. 3, 4, 38:
quae Romae magna cum infamia pretio accepto edixeras, ea sola te, ne gratis in provincia male audires, ex edicto Siciliensi sustulisse video,
Cic. Verr. 1, 46, 118:
hic primum questus est non leviter Saturius, communem factum esse gratis cum Roscio, qui pretio proprius fuisset Fanni,
id. Rosc. Com. 10, 27:
gratis dare alicui (opp. pretium accipere ab aliquo),
Mart. 14, 175, 2:
id me scis antea gratis tibi esse pollicitum. Quid nunc putas, tanta mihi abs te mercede proposita?
Cic. Q. Fr. 3, 1, 3, § 7:
gratis rei publicae servire,
id. Clu. 26, 71:
tantum gratis pagina nostra placet,
Mart. 5, 16, 10:
virtutes omnes per se ipsas gratis diligere,
Cic. Fin. 2, 26, 83.—Opp. for payment:
is repente, ut Romam venit, gratis praetor factus est. Alia porro pecunia ne accusaretur data,
Cic. Verr. 1, 39, 101; cf. id. ib. 2, 5, 19, §
48: habitent gratis in alieno?
id. Off. 2, 23, 83; so,
habitare in aedibus alienis,
Dig. 39, 5, 9:
habitationem cui dare,
free of cost, ib. 19, 2, 53, § 2; Mart. 10, 3, 11.

Lewis & Short latin dictionary > gratia
68 ♦ score

♦ score /skɔ:(r)/
n.

1 frego; linea; segno; tacca; tratto ( di penna); rigatura; (geol.) scanalatura, striatura; to make a score in the tally, fare una tacca sulla taglia (o sul legnetto); The rock was covered with scores, la roccia era coperta di striature

2 conto; debito; scotto: to run up a score, far debiti; indebitarsi

3 ( sport) score; punteggio; segnatura; punti; risultato: The score was four-nil, il punteggio è stato di quattro a zero; to keep ( the) score, segnare i punti; the final score, il risultato finale; to level the score, andare in pareggio NOTA D'USO: - result o score?-

4 ( calcio, ecc.) segnatura; marcatura; gol; rete

5 (spec. USA: d'un esame, di un test) risultato, punteggio, votazione

6 ventina; gruppo di venti ( cose o persone): four score men, un'ottantina di uomini; by the score, in gran numero

7 (mus.) partitura; spartito, musica: full score, partitura d'orchestra; short score, partitura per pianoforte; musical score, partitura; film score, colonna sonora

8 (fam.) punto a favore; stoccata (fig.)

9 (fam.) conto in sospeso (fig.): He's got a score to settle with her, ha un (vecchio) conto in sospeso con lei

10 (fam.) colpo di fortuna; fortuna; colpo riuscito, colpaccio: What a score!, che fortuna!

11 (fam.) successo ( di pubblico): a new score on Broadway, un nuovo successo a Broadway

12 (fam.) successo ( al gioco); denaro vinto ( al gioco, alle corse)

13 (fam.) denaro rubato; malloppo

14 (fam.) vittima ( di una truffa, di un furto)

15 (fam.) colpo grosso ( della malavita): to make a good score, fare un colpo grosso

16 (fam.) nòcciolo della questione; come stanno le cose; conclusione: I knew the score from the start, fin dall'inizio sapevo come stavano le cose; The score is that you've lost your job, in conclusione, hai perso il lavoro

17 ( slang) incontro segreto; rapporto sessuale

18 ( slang) cliente ( di prostituta o di gigolo); marchetta (volg.)

19 ( slang USA) assassinio su commissione

20 ( slang USA) pacchetto di droga; acquisto di droga

● ( boxe) score cards, cartellini dei giudici □ ( calcio) score draw, pareggio con segnatura di gol □ score line, linea di demarcazione (o di confine) □ score mark, frego; striscione (fam.): score marks on the floor, striscioni ( segni di mobili spostati, ecc.) sul pavimento □ half a score, una decina □ on the score of, a causa di; a motivo di □ on more scores than one, per più di un motivo □ on that score, per quel motivo; sul quel punto, al riguardo: You may be ( o rest) easy on that score, puoi stare tranquillo al riguardo □ (fig.) to quit scores with sb., fare i conti con q. □ On what score?, per quale motivo? a che titolo?
♦ (to) score /skɔ:(r)/
A v. t.

1 segnare; intaccare; far tacche in; graffiare; marcare; rigare; (geol.) striare: The translation had been scored with a red ball-point pen, la traduzione era stata segnata (o corretta) con una biro rossa; His face was scored with anxiety, aveva il viso segnato dall'ansia

2 ( spesso to score up) annotare; mettere in conto; registrare; tenere a mente ( un'offesa, ecc.)

3 ( sport) segnare ( una rete, un canestro, ecc.); fare, realizzare ( un punto); ( boxe, scherma) mettere a segno, portare ( colpi, stoccate); DIALOGO → - Discussing football- They made some good chances in the first half but just couldn't score, hanno creato delle buone opportunità nel primo tempo ma non sono riusciti a segnare; DIALOGO → - Discussing sport- Did you see that goal England scored the other day?, hai visto il gol che ha segnato l'Inghilterra l'altro giorno? NOTA D'USO: - to realize o to score?-

4 ( sport) valere, contare ( un certo numero di punti)

5 ( sport) aggiudicare; assegnare ( un certo numero di) punti a ( un pugile, ecc.): The Russian judge scored him 21 ( o 21 to him), il giudice russo gli ha assegnato ventuno punti

6 (fig.) ottenere; riportare: to score a success, riportare un successo

7 far guadagnare ( un punto a favore, ecc.) a (q.)

8 (mus.) orchestrare; comporre la musica per ( un film, ecc.)

9 ( USA) correggere, valutare ( elaborati, compiti, ecc.; cfr. ingl. to mark)

10 (fam. USA) criticare; biasimare; rimproverare

11 ( slang USA) rubare

12 ( slang USA) procurare, trovare ( droga)

13 ( slang USA) assassinare; uccidere

B v. i.

1 ( sport) andare a segno; segnare; fare punti; andare a rete (o a canestro); andare in gol; centrare la porta; insaccare (fam.): Our team failed to score, la nostra squadra non è riuscita a segnare

2 ( sport) segnare i punti (o il punteggio); fare il segnapunti: Will you score?, vuoi segnare tu i punti?

3 ottenere un punteggio; riportare un voto (o una votazione: a un esame): to score high (o well) riportare voti alti; ottenere un buon punteggio

4 (fam.) avere successo; riuscire; fare centro, fare colpo (fig.): That is where he scores, è lì che ha successo; The film scored with the critics, il film ha incontrato il favore della critica

5 ( slang) fare sesso; farsi una donna, scopare (volg.)

6 ( slang) comprare (o trovare) droga

● ( calcio) to score from the penalty spot, trasformare dal dischetto □ to score a win, ottenere una vittoria; vincere □ ( calcio e fig.) to score an own goal, fare autogol □ (mecc.) scored cylinder, cilindro rigato □ (fig.) to score points, ( in un dibattito) avere la meglio su q.; mettere sotto q. (fam.).

English-Italian dictionary > ♦ score
69 adeo

1.
ăd-ĕo, ĭī, and rarely īvi, ĭtum (arch. adirier for adiri, Enn. Rib. Trag. p. 59), 4, v. n. and a. (acc. to Paul. ex Fest. should be accented a/deo; v. Fest. s. v. adeo, p. 19 Müll.; cf. the foll. word), to go to or approach a person or thing (syn.: accedo, aggredior, advenio, appeto).
I.
Lit.
A.
In gen., constr.
(α).
With ad (very freq.): sed tibi cautim est adeundum ad virum, Att. ap. Non. 512, 10:
neque eum ad me adire neque me magni pendere visu'st,
Plaut. Cur. 2, 2, 12:
adeamne ad eam?
Ter. And. 4, 1, 15; id. Eun. 3, 5, 30: aut ad consules aut ad te aut ad Brutum adissent, Cic. Fragm. ap. Non. 208, 5:
ad M. Bibulum adierunt, id. Fragm. ap. Arus. p. 213 Lind.: ad aedis nostras nusquam adiit,
Plaut. Aul. 1, 1, 24:
adibam ad istum fundum,
Cic. Caec. 29 —
(β).
With in: priusquam Romam atque in horum conventum adiretis, Cic. Verr. 2, 4, 11, § 26 ed. Halm.—Esp.: adire in jus, to go to law:
cum ad praetorem in jus adissemus,
Cic. Verr. 4, § 147; id. Att. 11, 24; Caes. B. C. 1, 87, and in the Plebiscit. de Thermens. lin. 42: QVO DE EA RE IN IOVS ADITVM ERIT, cf. Dirks., Versuche S. p. 193.—
(γ).
Absol.:
adeunt, consistunt, copulantur dexteras,
Plaut. Aul. 1, 2, 38:
eccum video: adibo,
Ter. Eun. 5, 7, 5.—
(δ).
With acc.:
ne Stygeos adeam non libera manes,
Ov. M. 13, 465:
voces aetherias adiere domos,
Sil. 6, 253:
castrorum vias,
Tac. A. 2, 13:
municipia,
id. ib. 39:
provinciam,
Suet. Aug. 47:
non poterant adire eum,
Vulg. Luc. 8, 19:
Graios sales carmine patrio,
to attain to, Verg. Cat. 11, 62; so with latter supine:
planioribus aditu locis,
places easier to approach, Liv. 1, 33.—With local adv.:
quoquam,
Sall. J. 14:
huc,
Plaut. Truc. 2, 7, 60.—
B.
Esp.,
1.
To approach one for the purpose of addressing, asking aid, consulting, and the like, to address, apply to, consult (diff. from aggredior, q. v.). —Constr. with ad or oftener with acc.; hence also pass.:
quanto satius est, adire blandis verbis atque exquaerere, sintne illa, etc.,
Plaut. Ps. 1, 5, 35:
aliquot me adierunt,
Ter. And. 3, 3, 2:
adii te heri de filia,
id. Hec. 2, 2, 9: cum pacem peto, cum placo, cum adeo, et cum appello meam, Lucil. ap. Non. 237, 28:
ad me adire quosdam memini, qui dicerent,
Cic. Fam. 3, 10:
coram adire et alloqui,
Tac. H. 4, 65.— Pass.:
aditus consul idem illud responsum retulit,
when applied to, Liv. 37, 6 fin.:
neque praetores adiri possent,
Cic. Q. Fr. 1, 2, 5.—Hence: adire aliquem per epistulam, to address one in writing, by a letter:
per epistulam, aut per nuntium, quasi regem, adiri eum aiunt,
Plaut. Mil. 4, 6, 9 and 10; cf. Tac. A. 4, 39; id. H. 1, 9.—So also: adire deos, aras, deorum sedes, etc., to approach the gods, their altars, etc., as a suppliant (cf.:
acced. ad aras,
Lucr. 5, 1199): quoi me ostendam? quod templum adeam? Att. ap. Non. 281, 6:
ut essent simulacra, quae venerantes deos ipsos se adire crederent,
Cic. N. D. 1, 27:
adii Dominum et deprecatus sum,
Vulg. Sap. 8, 21:
aras,
Cic. Phil. 14, 1:
sedes deorum,
Tib. 1, 5, 39:
libros Sibyllinos,
to consult the Sibylline Books, Liv. 34, 55; cf. Tac. A. 1, 76:
oracula,
Verg. A. 7, 82.—
2.
To go to a thing in order to examine it, to visit:
oppida castellaque munita,
Sall. J. 94:
hiberna,
Tac. H. 1, 52.—
3.
To come up to one in a hostile manner, to assail, attack:
aliquem: nunc prior adito tu, ego in insidiis hic ero,
Ter. Ph. 1, 4, 52:
nec quisquam ex agmine tanto audet adire virum,
Verg. A. 5, 379:
Servilius obvia adire arma jubetur,
Sil. 9, 272.
II.
Fig.
A.
To go to the performance of any act, to enter upon, to undertake, set about, undergo, submit to (cf.: accedo, aggredior, and adorior).—With ad or the acc. (class.):
nunc eam rem vult, scio, mecum adire ad pactionem,
Plaut. Aul. 2, 2, 25:
tum primum nos ad causas et privatas et publicas adire coepimus,
Cic. Brut. 90:
adii causas oratorum, id. Fragm. Scaur. ap. Arus. p. 213 Lind.: adire ad rem publicam,
id. de Imp. Pomp. 24, 70:
ad extremum periculum,
Caes. B. C. 2, 7.—With acc.:
periculum capitis,
Cic. Rosc. Am. 38:
laboribus susceptis periculisque aditis,
id. Off. 1, 19:
in adeundis periculis,
id. ib. 24; cf.:
adeundae inimicitiae, subeundae saepe pro re publica tempestates,
id. Sest. 66, 139: ut vitae periculum aditurus videretur, Auct. B. G. 8, 48: maximos labores et summa pericula. Nep. Timol. 5:
omnem fortunam,
Liv. 25, 10:
dedecus,
Tac. A. 1, 39:
servitutem voluntariam,
id. G. 24:
invidiam,
id. A. 4, 70:
gaudia,
Tib. 1, 5, 39.—Hence of an inheritance, t. t., to enter on:
cum ipse hereditatem patris non adisses,
Cic. Phil. 2, 16; so id. Arch. 5; Suet. Aug. 8 and Dig.;
hence also: adire nomen,
to assume the name bequeathed by will, Vell. 2, 60.—
B.
Adire manum alicui, prov., to deceive one, to make sport of (the origin of this phrase is unc.; Acidalius conjectures that it arose from some artifice practised in wrestling, Wagner ad Plaut. Aul. 2, 8, 8):
eo pacto avarae Veneri pulcre adii manum,
Plaut. Poen. 2, 11; so id. Aul. 2, 8, 8; id. Cas. 5, 2, 54; id. Pers. 5, 2, 18.
2.
ăd-ĕō̆, adv. [cf. quoad and adhuc] (acc. to Festus, it should be accented adéo, v. the preced. word; but this distinction is merely a later invention of the grammarians; [p. 33] cf. Gell. 7, 7).
I.
In the ante-class. per.,
A.
To designate the limit of space or time, with reference to the distance passed through; hence often accompanied by usque (cf. ad), to this, thus far, so far, as far.
1.
Of space:
surculum artito usque adeo, quo praeacueris,
fit in the scion as far as you have sharpened it, Cato, R. R. 40, 3.— Hence: res adeo rediit, the affair has gone so far (viz., in deterioration, “cum aliquid pejus exspectatione contigit,” Don. ad Ter. Ph. 1, 2, 5):
postremo adeo res rediit: adulescentulus saepe eadem et graviter audiendo victus est,
Ter. Heaut. 1, 1, 61; cf. id. Ph. 1, 2, 5.—
2.
Of time, so long ( as), so long ( till), strengthened by usque, and with dum, donec, following, and in Cic. with quoad:
merces vectatum undique adeo dum, quae tum haberet, peperisset bona,
Plaut. Merc. 1, 1, 76; 3, 4, 72; id. Am. 1, 2, 10 al.:
nusquam destitit instare, suadere, orare, usque adeo donec perpulit,
Ter. And. 4, 1, 36; Cato, R. R. 67; id. ib. 76:
atque hoc scitis omnes usque adeo hominem in periculo fuisse, quoad scitum sit Sestium vivere,
Cic. Sest. 38, 82.—
B.
For the purpose of equalizing two things in comparison, followed by ut: in the same degree or measure or proportion... in which; or so very, so much, so, to such a degree... as (only in comic poets), Plaut. Ep. 4, 1, 38:
adeon hominem esse invenustum aut infelicem quemquam, ut ego sum?
Ter. And. 1, 5, 10.—Also followed by quasi, when the comparison relates to similarity:
gaudere adeo coepit, quasi qui cupiunt nuptias,
in the same manner as those rejoice who desire marriage, Ter. Heaut. 5, 1, 12.—
C.
(Only in the comic poets) = ad haec, praeterea, moreover, besides, too: ibi tibi adeo lectus dabitur, ubi tu haud somnum capias ( beside the other annoyances), a bed, too, shall be given you there, etc., Plaut. Ps. 1, 2, 80.—Hence also with etiam:
adeo etiam argenti faenus creditum audio,
besides too, id. Most. 3, 1, 101.—
D.
(Only in the comic poets.) Adeo ut, for this purpose that, to the end that:
id ego continuo huic dabo, adeo me ut hic emittat manu,
Plaut. Rud. 5, 3, 32:
id adeo te oratum advenio, ut, etc.,
id. Aul. 4, 10, 9:
adeo ut tu meam sententiam jam jam poscere possis, faciam, etc.,
id. ib. 3, 2, 26 (where Wagner now reads at ut):
atque adeo ut scire possis, factum ego tecum hoc divido,
id. Stich. 5, 4, 15. (These passages are so interpreted by Hand, I. p. 138; others regard adeo here = quin immo.)—
E.
In narration, in order to put one person in strong contrast with another. It may be denoted by a stronger emphasis upon the word to be made conspicuous, or by yet, on the contrary, etc.:
jam ille illuc ad erum cum advenerit, narrabit, etc.: ille adeo illum mentiri sibi credet,
Plaut. Am. 1, 2, 4 sq.; so id. Merc. 2, 1, 8 al.
II.
To the Latin of every period belongs the use of this word,
A.
To give emphasis to an idea in comparison, so, so much, so very, with verbs, adjectives, and substantives:
adeo ut spectare postea omnīs oderit,
Plaut. Capt. prol. 65:
neminem quidem adeo infatuare potuit, ut ei nummum ullum crederet,
Cic. Fl. 20, 47:
adeoque inopia est coactus Hannibal, ut, etc.,
Liv. 22, 32, 3 Weiss.:
et voltu adeo modesto, adeo venusto, ut nil supra,
Ter. And. 1, 1, 92:
nemo adeo ferus est, ut, etc.,
Hor. Ep. 1, 1, 39.—With usque:
adeo ego illum cogam usque, ut mendicet meus pater,
Plaut. Bacch. 3, 4, 10:
usque adeo turbatur,
even so much, so continually, Verg. E. 1, 12; Curt. 10, 1, 42; Luc. 1, 366.—In questions:
adeone me fuisse fungum, ut qui illi crederem?
Plaut. Bacch. 2, 3, 49:
adeone hospes hujus urbis, adeone ignarus es disciplinae consuetudinisque nostrae, ut haec nescias?
Cic. Rab. 10, 28; so id. Phil. 2, 7, 15; id. Fam. 9, 10; Liv. 2, 7, 10; 5, 6, 4.—With a negative in both clauses, also with quin in the last:
non tamen adeo virtutum sterile saeculum, ut non et bona exempla prodiderit,
Tac. H. 1, 3; so Suet. Oth. 9:
verum ego numquam adeo astutus fui, quin, etc.,
Ter. Ad. 2, 2, 13.—
Sometimes the concluding clause is to be supplied from the first: quis genus Aeneadum, quis Trojae nesciat urbem?... non obtusa adeo gestamus pectora Poeni, viz.,
that we know not the Trojans and their history, Verg. A. 1, 565:
adeo senuerunt Juppiter et Mars?
Juv. 6, 59.—Hence (post-Cic.): adeo non ut... adeo nihil ut... so little that, so far from that... (in reference to which, it should be noticed that in Latin the negative is blended with the verb in one idea, which is qualified by adeo) = tantum abest ut: haec dicta adeo nihil moverunt quemquam, ut legati prope violati sint, these words left them all so unmoved that, etc., or had so little effect, etc., Liv. 3, 2, 7: qui adeo non tenuit iram, ut gladio cinctum in senatum venturum se esse palam diceret, who restrained his anger so little that, etc. (for, qui non—tenuit iram adeo, ut), id. 8, 7, 5; so 5, 45, 4; Vell. 2, 66, 4: Curt. 3, 12, 22.—Also with contra in the concluding clause:
apud hostes Afri et Carthaginienses adeo non sustinebant, ut contra etiam pedem referrent,
Liv. 30, 34, 5. —
B.
Adeo is placed enclitically after its word, like quidem, certe, and the Gr. ge, even, indeed, just, precisely. So,
1.
Most freq. with pronouns, in order to render prominent something before said, or foll., or otherwise known (cf. in Gr. egôge, suge, autos ge, etc., Viger. ed. Herm. 489, vi. and Zeun.): argentariis male credi qui aiunt, nugas praedicant: nam et bene et male credi dico; id adeo hodie ego expertus sum, just this (touto ge), Plaut. Curc. 5, 3, 1; so id. Aul. 2, 4, 10; 4, 2, 15; id. Am. 1, 1, 98; 1, 2, 6; id. Ep. 1, 1, 51; 2, 2, 31; 5, 2, 40; id. Poen. 1, 2, 57: plerique homines, quos, cum nihil refert, pudet;
ubi pudendum'st ibi eos deserit pudor, is adeo tu es,
you are just such a one, id. Ep. 2, 1, 2:
cui tu obsecutus, facis huic adeo injuriam,
Ter. Hec. 4, 4, 68: tute adeo jam ejus verba audies, you yourself shall hear what he has to say (suge akousêi), Ter. And. 3, 3, 27: Dolabella tuo nihil scito mihi esse jucundius: hanc adeo habebo gratiam illi, i. e. hanc, quae maxima est, gratiam (tautên ge tên charin), Caes. ap. Cic. Att. 9, 16:
haec adeo ex illo mihi jam speranda fuerunt,
even this, Verg. A. 11, 275.—It is often to be translated by the intensive and, and just, etc. (so esp. in Cic. and the histt.): id adeo, si placet, considerate, just that (touto ge skopeite), Cic. Caec. 30, 87:
id adeo ex ipso senatus consulto cognoscite,
id. Verr. 2, 4, 64, 143; cf. id. Clu. 30, 80:
ad hoc quicumque aliarum atque senatus partium erant, conturbari remp., quam minus valere ipsi malebant. Id adeo malum multos post annos in civitatem reverterat,
And just this evil, Sall. C. 37, 11; so 37, 2; id. J. 68, 3; Liv. 2, 29, 9; 4, 2, 2: id adeo manifestum erit, si cognoverimus, etc., and this, precisely this, will be evident, if, etc., Quint. 2, 16, 18 Spald.—It is rarely used with ille:
ille adeo illum mentiri sibi credet,
Plaut. Am. 1, 2, 6.—Sometimes with the rel. pron.: quas adeo haud quisquam liber umquam tetigit, Plaut: Poen. 1, 2, 57; Cic. Fin. 2, 12, 37. —With interrog. pron.:
Quis adeo tam Latinae linguae ignarus est, quin, etc.,
Gell. 7, 17.—Adeo is joined with the pers. pron. when the discourse passes from one person to another, and attention is to be particularly directed to the latter: Juppiter, tuque adeo summe Sol, qui res omnes inspicis, and thou especially, and chiefly thou, Enn. ap. Prob.:
teque adeo decus hoc aevi inibit,
Verg. E. 4, 11; id. G. 1, 24: teque, Neptune, invoco, vosque adeo venti, Poët. ap. Cic. Tusc. 4, 34, 73;
and without the copulative: vos adeo... item ego vos virgis circumvinciam,
Plaut. Rud. 3, 4, 25.— Ego adeo often stands for ego quidem, equidem (egôge):
tum libertatem Chrysalo largibere: ego adeo numquam accipiam,
Plaut. Bacch. 4, 7, 30; so id. Mil. 4, 4, 55; id. Truc. 4, 3, 73:
ego adeo hanc primus inveni viam,
Ter. Eun. 2, 2, 16:
nec me adeo fallit,
Verg. A. 4, 96.—Ipse adeo (autos ge), for the sake of emphasis:
atque hercle ipsum adeo contuor,
Plaut. As. 2, 3, 24:
ipsum adeo praesto video cum Davo,
Ter. And. 2, 5, 4:
ipse adeo senis ductor Rhoeteus ibat pulsibus,
Sil. 14, 487.—
2.
With the conditional conjj. si, nisi, etc. (Gr. ei ge), if indeed, if truly:
nihili est autem suum qui officium facere immemor est, nisi adeo monitus,
unless, indeed, he is reminded of it, Plaut. Ps. 4, 7, 2: Si. Num illi molestae quippiam hae sunt nuptiae? Da. Nihil Hercle: aut si adeo, bidui est aut tridui haec sollicitudo, and if, indeed, etc. (not if also, for also is implied in aut), Ter. And. 2, 6, 7.—
3.
With adverbs: nunc adeo (nun ge), Plaut. As. 3, 1, 29; id. Mil. 2, 2, 4; id. Merc. 2, 2, 57; id. Men. 1, 2, 11; id. Ps. 1, 2, 52; id. Rud. 3, 4, 23; Ter. And. 4, 5, 26; Verg. A. 9, 156: jam adeo (dê ge), id. ib. 5, 268; Sil. 1, 20; 12, 534; Val. Fl. 3, 70. umquam adeo, Plaut. Cas. 5, 4, 23:
inde adeo,
Ter. Heaut. 1, 1, 1:
hinc adeo,
Verg. E. 9, 59: sic adeo (houtôs ge), id. A. 4, 533; Sil. 12, 646:
vix adeo,
Verg. A. 6, 498:
non adeo,
Ter. Heaut. 1, 1, 57; Verg. A. 11, 436. —
4.
With adjectives = vel, indeed, even, very, fully:
quot adeo cenae, quas deflevi, mortuae!
how very many suppers, Plaut. Stich. 1, 3, 59: quotque adeo fuerint, qui temnere superbum... Lucil. ap. Non. 180, 2: nullumne malorum finem adeo poenaeque dabis (adeo separated from nullum by poet. license)? wilt thou make no end at all to calamity and punishment? Val. Fl. 4, 63:
trīs adeo incertos caeca caligine soles erramus,
three whole days we wander about, Verg. A. 3, 203; 7, 629.—And with comp. or the adv. magis, multo, etc.:
quae futura et quae facta, eloquar: multo adeo melius quam illi, cum sim Juppiter,
very much better, Plaut. Am. 5, 2, 3; so id. Truc. 2, 1, 5:
magis adeo id facilitate quam aliā ullā culpā meā, contigit,
Cic. de Or. 2, 4, 15.—
5.
With the conjj. sive, aut, vel, in order to annex a more important thought, or to make a correction, or indeed, or rather, or even only:
sive qui ipsi ambīssent, seu per internuntium, sive adeo aediles perfidiose quoi duint,
Plaut. Am. prol. 71:
si hercle scivissem, sive adeo joculo dixisset mihi, se illam amare,
id. Merc. 5, 4, 33; so id. Truc. 4, 3, 1; id. Men. 5, 2, 74; Ter. Hec. 4, 1, 9: nam si te tegeret pudor, sive adeo cor sapientia imbutum foret, Pacuv. ap. Non. 521, 10:
mihi adeunda est ratio, quā ad Apronii quaestum, sive adeo, quā ad istius ingentem immanemque praedam possim pervenire,
or rather, Cic. Verr 2, 3, 46, 110; Verg. A. 11, 369; so, atque adeo:
ego princeps in adjutoribus atque adeo secundus,
Cic. Att. 1, 17, 9.—
6.
With the imperative, for emphasis, like tandem, modo, dum, the Germ. so, and the Gr. ge (cf. L. and S.), now, I pray:
propera adeo puerum tollere hinc ab janua,
Ter. And. 4, 4, 20 (cf. xullabete g auton, Soph. Phil. 1003).—
C.
Like admodum or nimis, to give emphasis to an idea (for the most part only in comic poets, and never except with the positive of the adj.; cf. Consent. 2023 P.), indeed, truly, so very, so entirely:
nam me ejus spero fratrem propemodum jam repperisse adulescentem adeo nobilem,
so very noble, Ter. Eun. 1, 2, 123:
nec sum adeo informis,
nor am I so very ugly, Verg. E. 2, 25:
nam Caii Luciique casu non adeo fractus,
Suet. Aug. 65:
et merito adeo,
and with perfect right, Ter. Hec. 2, 1, 42:
etiam num credis te ignorarier aut tua facta adeo,
do you, then, think that they are ignorant of you or your conduct entirely? id. Ph. 5, 8, 38.—
D.
To denote what exceeds expectation, even: quam omnium Thebis vir unam esse optimam dijudicat, quamque adeo cives Thebani rumificant probam, and whom even the Thebans (who are always ready to speak evil of others) declare to be an honest woman, Plaut. Am. 2, 2, 44.— Hence also it denotes something added to the rest of the sentence, besides, too, over and above, usually in the connection: -que adeo (rare, and never in prose; cf.
adhuc, I.): quin te Di omnes perdant qui me hodie oculis vidisti tuis, meque adeo scelestum,
and me too, Plaut. Rud. 4, 4, 122; cf. id. 4, 2, 32:
haec adeo tibi me, ipsa palam fari omnipotens Saturnia jussit,
Verg. A. 7, 427.
III.
After Caesar and Cicero (the only instance of this use adduced from Cicero's works, Off. 1, 11, 36, being found in a passage rejected by the best critics, as B. and K.).
A.
For adding an important and satisfactory reason to an assertion, and then it always stands at the beginning of the clause, indeed, for:
cum Hanno perorāsset, nemini omnium cum eo certare necesse fuit: adeo prope omnis senatus Hannibalis erat: the idea is,
Hanno's speech, though so powerful, was ineffectual, and did not need a reply; for all the senators belonged to the party of Hannibal, Liv. 21, 11, 1; so id. 2, 27, 3; 2, 28, 2; 8, 37, 2; Tac. Ann. 1, 50, 81; Juv. 3, 274; 14, 233.—Also for introducing a parenthesis: sed ne illi quidem ipsi satis mitem gentem fore (adeo ferocia atque indomita [p. 34] ingenia esse) ni subinde auro... principum animi concilientur, Liv. 21, 20, 8; so id. 9, 26, 17; 3, 4, 2; Tac. A. 2, 28.—
B.
When to a specific fact a general consideration is added as a reason for it, so, thus (in Livy very often):
haud dubius, facilem in aequo campi victoriam fore: adeo non fortuna modo, sed ratio etiam cum barbaris stabat,
thus not only fortune, but sagacity, was on the side of the barbarians, Liv. 5, 38, 4:
adeo ex parvis saepe magnarum momenta rerum pendent,
id. 27, 9, 1; so id. 4, 31, 5; 21, 33, 6; 28, 19; Quint. 1, 12, 7; Curt. 10, 2, 11; Tac. Agr. 1:
adeo in teneris consuescere multum est,
Verg. G. 2, 272.—
C.
In advancing from one thought to another more important = immo, rather, indeed, nay: nulla umquam res publica ubi tantus paupertati ac parsimoniae honos fuerit: adeo, quanto rerum minus, tanto minus cupiditatis erat, Liv. praef. 11; so Gell. 11, 7; Symm. Ep. 1, 30, 37.—
D.
With a negative after ne—quidem or quoque, so much the more or less, much less than, still less (post-Aug.):
hujus totius temporis fortunam ne deflere quidem satis quisquam digne potuit: adeo nemo exprimere verbis potest,
still less can one describe: it by words, Vell. 2, 67, 1:
ne tecta quidem urbis, adeo publicum consilium numquam adiit,
still less, Tac. A. 6, 15; so id. H. 3, 64; Curt. 7, 5, 35:
favore militum anxius et superbia viri aequalium quoque, adeo superiorum intolerantis,
who could not endure his equals even, much less his superiors, Tac. H. 4, 80.—So in gen., after any negative: quaelibet enim ex iis artibus in paucos libros contrahi solet: adeo infinito spatio ac traditione opus non est, so much the less is there need, etc., Quint. 12, 11, 16; Plin. 17, 12, 35, § 179; Tac. H. 3, 39.—(The assumption of a causal signif. of adeo = ideo, propterea, rests upon false readings. For in Cael. Cic. Fam. 8, 15 we should read ideo, B. and K., and in Liv. 24, 32, 6, ad ea, Weiss.).—See more upon this word in Hand, Turs. I. pp. 135-155.

Lewis & Short latin dictionary > adeo
70 at

at or ast, conj. [Curtius connects the Sanscr. ati, ultra, nimis, the Gr. eti, the Lat. et, and at in atavus; Vanicek connects with these at, atque, and atqui. Thus the original idea of addition is prominent in eti, et, and atque; and the idea of opposition in at and atqui, which agree with at-ar in meaning as well as in form. After the same analogy, the Gr. pleon, more, has become plên, but; and the Lat. magis has passed into the same meaning in the Fr. mais and the Ital. mai. The confusion in MSS. between at, ac, and et, and between atque and atqui, was prob. caused as much by their connection in idea as in form] (it was sometimes, for the sake of euphony, written ad; cf. Quint. 12, 10; 12, 32; 1, 7, 5; Charis. p. 203 P., where, instead of at conjunctionem esse, ad vero praepositionem, the reading should be, ad conjunctionem esse, at vero praepositionem, Fr.; v. the pass. in its connection; cf. also Vel. Long. p. 2230 P.; Cassiod. p. 2287 P.; Mar. Vict. p. 2458 P. The form ast is found in the old laws; it occurs once in Trag. Rel., but never in Com. Rel. nor in Lucil.; at is found in Plautus about 280 times, and ast about 10 times; in Ter. at about 100 times, and ast once; in Hor. at 60 times, ast 3 times; in Verg. at 168 times, ast 16; in Juv. at 17 times, ast 7; Catull., Tibull., and Prop. use only at, and Pers. (Jahn) only ast; in prose, Cic. uses [p. 186] ast in his epistles. It joins to a previous thought a new one, either antithetical or simply different, and especially an objection; while sed denotes a direct opposition; and autem marks a transition, and denotes at once a connection and an opposition).
I.
In adding a diff., but not entirely opp. thought, a qualification, restriction, etc., moreover, but, yet; sometimes an emphasized (but never merely copulative) and.
A.
In gen.: SEI PARENTEM PVER VERBERIT AST OLE PLORASSIT PVER DIVEIS PARENTOM SACER ESTO, if the son strike his father, and the father complain, let the son, etc., Lex Serv. Tullii ap. Fest. s. v. plorare, p. 230 Müll.; Fragm. XII. Tab. ap. Cic. Leg. 2, 24: Philosophari est mihi necesse, at paucis, but only in a few words, Enn., Trag. Rel. p. 65 Rib.:
DIVOS ET EOS QVI CAELESTES, SEMPER HABITI COLVNTO... AST OLLA PROPTER QVAE etc.,
Cic. Leg. 2, 8, 19; 3, 4, 11: hinc Remus auspicio se devovet atque secundam Solus avem servat. At Romulus pulcer in alto Quaerit Aventino, Enn. ap. Cic. Div. 1, 48, 107 (Ann. v. 83 Vahl.); Plaut. Capt. 5, 4, 22:
si ego hic peribo, ast ille, ut dixit, non redit,
id. ib. 3, 5, 25:
paret Amor dictis carae genetricis. At Venus Ascanio placidam per membra quietem Inrigat,
Verg. A. 1, 691:
(Aeneas) finem dedit ore loquendi. At, Phoebi nondum patiens, immanis in antro Bacchatur vates,
id. ib. 6, 77; 11, 709 sq.: quo (odore) totum nati corpus perduxit;
at illi Dulcis compositis spiravit crinibus aura,
id. G. 4, 416; so id. ib. 4, 460; 4, 513; id. A. 3, 259; 3, 675; 7, 81; 8, 241; 9, 793; Prop. 4, 4, 15; 4, 7, 11; Luc. 3, 664; 4, 36 al.—Also in prose (chiefly post-Aug.):
una (navis) cum Nasidianis profugit: at ex reliquis una praemissa Massiliam, etc.,
Caes. B. C. 2, 7:
ubi facta sunt, in unum omnia miscentur. At pastilli haec ratio est, etc.,
Cels. 5, 17; 6, 18:
quamquam insideret urbem proprius miles, tres urbanae, novem praetoriae cohortes Etruriā ferme Umbriāque delectae aut vetere Latio et coloniis antiquitus Romanis. At apud idonea provinciarum sociae triremes etc.,
Tac. A. 4, 5; 4, 6:
negavit aliā se condicione adlecturum, quam si pateretur ascribi albo, extortum sibi a matre. At illa commota etc.,
Suet. Tib. 51; id. Calig. 15; 44; id. Vesp. 5; id. Dom. 4; id. Galb. 7 al.—In the enumeration of particulars:
Cum alio cantat, at tamen alii suo dat digito litteras, Naev., Com. Rel. p. 20 Rib.: dant alios aliae (silvae) fetus: dant utile lignum Navigiis pinos... At myrtus validis hastilibus et bona bello Cornus,
Verg. G. 2, 447:
Nam neque tum stellis acies obtunsa videtur... At nebulae magis etc.,
id. ib. 1, 401; 3, 87; id. A. 7, 691:
Hic altā Sicyone, ast hic Amydone relictā, Hic Andro, etc.,
Juv. 3, 69.— The Vulg. often uses at as a mere continuative, where even et or atque might stand: sciscitabur ab iis ubi Christus nasceretur. At illi dixerunt ei: In etc., Matt. 2, 5; 4, 20; 8, 32; 14, 29; 15, 34 et persaep.—In transition,
B.
Esp.,
1.
To a new narration, like the Gr. de; so the commencement of the fourth book of the Æneid: At regina gravi jam dudum saucia curā, etc. (the third book closes with the narrative of Æneas); so the beginning of the third book of the Thebaid of Statius: At non Aoniae moderator perfidus aulae, etc.; Verg. A. 4, 504; 5, 35; 5, 545; 5, 700; 5, 779; 6, 679; 7, 5; 8, 370; 8, 608; 9, 503; 10, 689; 11, 597; 12, 134 et saep.—Also in the postAug. histt. and other prose writers; so after speaking of the Ubii etc., Tac. says: At in Chaucis coeptavere seditionem praesidium agitantes etc., A. 1, 38; so ib. 4, 13; 12, 62; 14, 23 et saep.—
2.
To a wonderful, terrible, unexpected, or exciting occurrence or circumstance:
clamores simul horrendos ad sidera tollit, etc.... At gemini lapsu delubra ad summa dracones Effugiunt,
Verg. A. 2, 225; 3, 225:
Lacte madens illic suberat Pan ilicis umbrae, Et facta agresti lignea falce Pales etc. At quā Velabri regio patet etc.,
Tib. 2, 5, 33; Verg. G. 4, 471:
consurgit Turnus in ensem et ferit. Exclamant Troes trepidique Latini, Arrectaeque amborum acies. At perfidus ensis Frangitur in medio,
id. A. 12, 731; 10, 763:
adusque Supremum tempus, ne se penuria victūs Opprimeret metuebat. At hunc liberta securi divisit medium,
Hor. S. 1, 1, 99: Magnus quanto mucrone minatur Noctibus hibernis et sidera terret Orion. At sonipes habitus etc., Stat. S. 1, 1, 46.—
3.
To a passionate appeal, etc., in which case the antecedent clause is not expressed, but must be considered as existing in the mind of the speaker; cf. in Gr. alla su, su de.
a.
In passing to an interrogation, exhortation, request:
At, scelesta, viden ut ne id quidem me dignum esse existumat?
Plaut. As. 1, 2, 23; id. Aul. 1, 1, 8:
At qui nummos tristis inuncat?
Lucil. 15, 21 Müll.: Me. Sauream non novi. Li. At nosce sane, Plaut. As. 2, 4, 58: Ca. Non adest. Ps. At tu cita, id. Ps. 1, 1, 30:
satis habeo, at quaeso hercle etiam vide,
id. Merc. 5, 4, 53 (Ritschl, sat habeo. Sed):
at unum hoc quaeso... Ut, etc.,
id. Capt. 3, 5, 89:
at tu, qui laetus rides mala nostra caveto Mox tibi,
Tib. 1, 2, 87:
Hunc ut Peleus vidit, At inferias, juvenum gratissime Crantor, Accipe, ait,
Ov. M. 12, 367:
at tu, nauta, vagae ne parce malignus arenae Ossibus et capiti inhumato Particulam dare,
Hor. C. 1, 28, 23.—In prose:
at vide quid succenseat,
Cic. Fam. 7, 24, 2:
itaque pulsus ego civitate non sum, quae nulla erat: at vide, quam ista tui latrocinii tela contempserim,
id. Part. Or. 4, 1, 28; id. Dom. 44; App. M. 6, p. 179, 18.—
b.
In expressions of passion, astonishment, indignation, pain, etc.:
At ut scelesta sola secum murmurat,
Plaut. Aul. 1, 1, 13: Sc. Nunc quidem domi certost: certa res est Nunc nostrum opservare ostium, [ubi] ubist. Pa. At, Sceledre, quaeso, Ut etc., id. Mil. 2, 4, 46:
At o deorum quidquid in caelo regit Terras et humanum genus, Quid iste fert tumultus?
Hor. Epod. 5, 1:
At tibi quanta domus rutila testudine fulgens, etc.,
Stat. S. 2, 4, 11.—In prose:
horum omnium studium una mater oppugnat: at quae mater?
Cic. Clu. 70; id. Verr. 2, 2, 45:
at per deos immortales! quid est, quod de hoc dici possit,
id. ib. 2, 1, 46:
institui senatores, qui omnia indicum responsa perscriberent. At quos viros!
id. Sull. 42; id. Deiot. 19, 33:
tangit et ira deos: at non impune feremus,
Ov. M. 8, 279; 10, 724:
at tibi Colchorum, memini, regina vacavi,
id. H. 12, 1.—
c.
In indignant imprecations:
At te di omnes cum consilio, Calve, mactāssint malo! Pomp., Com. Rel. p. 245 Rib.: At te Juppiter diique omnes perdant!
Plaut. Most. 1, 1, 37:
At te di deaeque faxint cum isto odio, Laches,
Ter. Hec. 1, 2, 59:
At te di perdant,
id. Eun. 3, 1, 41:
At tibi di dignum factis exitium duint,
id. And. 4, 1, 42:
At vobis male sit,
Cat. 3, 13:
At tibi, pro scelere, exclamat, pro talibus ausis Di... persolvant grates dignas et praemia reddant Debita!
Verg. A. 2, 535.—In prose:
At vos, ait, devota capita, respiciant di perjuriorum vindices,
Just. 14, 4, 10.—
d.
Rarely of friendly inclination, disposition:
At tibi di bene faciant omnes,
Plaut. Pers. 4, 3, 18:
At tibi di semper, adulescens, quisquis es, faciant bene,
id. Men. 5, 7, 32:
At tu, Catulle, destinatus obdura,
Cat. 8, 19.—
e.
In entreaty:
At vos, o superi, miserescite regis,
Verg. A. 8, 572:
at tu, pater deūm hominumque, hinc saltem arce hostes,
Liv. 1, 12.—
II.
In adding an entirely opposite thought, but, but indeed, but on the other hand, on the contrary, etc. (the strictly class. signif. of the word).
A.
In gen.: at differentiam rerum significat: ut cum dicimus, Scipio est bellator, at M. Cato orator, Paul. ex Fest. p. 11 Müll.: splendet saepe, ast idem nimbis interdum nigret, Att., Trag. Rel. p. 170 Rib.: So. Mentire nunc. Me. At jam faciam, ut verum dicas dicere, Plaut. Am. 1, 1, 189: So. Per Jovem juro med etc. Me. At ego per Mercurium juro, tibi etc., id. ib. 1, 1, 280:
Atque oppido hercle bene velle illud visus sum, Ast non habere quoi commendarem caprum,
id. Merc. 2, 1, 22:
fecit idem Themistocles... at idem Pericles non fecit,
Cic. Att. 7, 11, 3:
non placet M. Antonio consulatus meus, at placuit P. Servilio,
id. Phil. 2, 5, 12:
majores nostri Tusculanos Aequos... in civitatem etiam acceperunt, at Karthaginem et Numantiam funditus sustulerunt,
id. Off. 1, 11, 35: brevis a naturā nobis vita data est;
at memoria bene redditae vitae sempiterna,
id. Phil. 14, 12, 32; id. Cat. 2, 2, 3; id. Leg. 2, 18:
crebras a nobis litteras exspecta, ast plures etiam ipse mittito,
id. Att. 1, 16 fin.: Rejectis pilis comminus gladiis pugnatum est. At Germani phalange factā impetus gladiorum exceperunt, Caes. B. G. 1, 52:
Postquam Caesar dicendi finem fecit, ceteri verbo alius alii varie adsentiebantur. At M. Porcius Cato hujusce modi orationem habuit,
Sall. C. 52, 1:
hac iter Elysium nobis, at laeva... ad impia Tartara mittit,
Verg. A. 6, 542: T. Ante leves ergo pascentur in aethere cervi... M. At nos hinc alii sitientīs ibimus Afros, id. E. 1, 65: Dam. Malo me Galatea petit, lasciva puella... Men. At mihi sese offert ultro meus ignis Amyntas, id. ib. 3, 66; 7, 35; 7, 55; id. G. 1, 219; 1, 242; 1, 370; 2, 151; 2, 184; 3, 331; 4, 18; 4, 180; id. A. 2, 35; 2, 687; 3, 424; 5, 264;
6, 489: Ast ego nutrici non mando vota,
Pers. 2, 39:
ast illi tremat etc.,
id. 6, 74:
Ast vocat officium,
id. 6, 27:
At Jesus audiens ait,
Vulg. Matt. 9, 12; 9, 22; 12, 3; 12, 48 et persaep.—
a.
In order to strengthen a contrast, sometimes (esp. in Plaut. and Ter.) with contra, e contrario, potius, etiam, vero.
(α).
With contra:
Summis nitere opibus, at ego contra ut dissimilis siem,
Lucil. 26, 19 Müll.:
Ergo quod magnumst aeque leviusque videtur... At contra gravius etc.,
Lucr. 1, 366; so id. 1, 570; 1, 1087; 2, 235: L. Opimius ejectus est e patriā: At contra bis Catilina absolutus est, Cic. Pis. 95; id. Verr. 5, 66; id. Sex. Rosc. 131; id. Quinct. 75:
At tibi contra Evenit, etc.,
Hor. S. 1, 3, 27:
(Cornutus) taedio curarum mortem in se festinavit: at contra reus nihil infracto animo, etc.,
Tac. A. 4, 28.—
(β).
With e contrario: apud nos mercenarii scribae existimantur;
at apud illos e contrario nemo ad id officium admittitur, nisi, etc.,
Nep. Eum. 1, 5:
in locis siccis partibus sulcorum imis disponenda sunt semina, ut tamquam in alveolis maneant. At uliginosis e contrario in summo porcae dorso collocanda, etc.,
Col. 11, 3, 44.—
(γ).
With potius:
at satius fuerat eam viro dare nuptum potius,
Plaut. Cist. 1, 1, 44:
at potius serves nostram, tua munera, vitam,
Ov. H. 3, 149.—
(δ).
With etiam: At etiam, furcifer, Male loqui mi audes? but do you even? etc., Plaut. Capt. 3, 4, 31; id. Trin. 4, 2, 151; id. Rud. 3, 4, 6:
At etiam cubat cuculus. Surge, amator, i domum,
but he is yet abed, id. As. 5, 2, 73; so id. Capt. 2, 3, 98; id. Mil. 4, 4, 6:
Exi foras, sceleste. At etiam restitas, Fugitive!
Ter. Eun. 4, 4, 1; 5, 6, 10: Proinde aut exeant, aut quiescant, etc.... at etiam sunt, Quirites, qui dicant, a me in exsilium ejectum esse Catilinam, on the contrary, there are indeed people who say. etc., Cic. Cat. 2, 6, 12; id. Phil. 2, 30, 76; id. Quinct. 56; id. Verr. 5, 77; id. Dom. 70 al.—
(ε).
With vero, but certainly:
At vero aut honoribus aucti aut etc.,
Cic. N. D. 3, 36, 87; id. Off. 2, 20, 70; 2, 23, 80; id. Fin. 1, 10, 33; id. Verr. 2, 5, 17 al.—
(ζ).
With certe:
Numquam ego te, vitā frater amabilior, Aspiciam posthac. At certe semper amabo,
Cat. 65, 11; 66, 25. —
(η).
So, quidem—at (very rare) = quidem —autem, Cic. Off. 1, 22, 75.—
b.
Ironically: Th. Quid valeam? Ly. At tu aegrota, si lubet, per me aetatem quidem, Plaut. Curc. 4, 3, 22:
at, credo, mea numina tandem Fessa jacent,
Verg. A. 7, 297; 7, 363; Ov. H. 1, 44.—
B.
Very freq. in adding an objection, from one's own mind or another's, against an assertion previously made, but, on the contrary, in opposition to this; sometimes, but one may say, it may be objected, and the like:
Piscium magnam atque altilium vim interfecisti. At nego,
Lucil. 28, 43 Müll.:
Quid tandem te impedit? Mosne majorum? At persaepe etiam privati in hac re publicā perniciosos cives morte multārunt. An leges, quae de civium Romanorum supplicio rogatae sunt? At numquam in hac urbe etc.,
Cic. Cat. 1, 11, 28:
Appellandi tempus non erat? At tecum plus annum vixit. In Galliā agi non potuit? At et in provinciā jus dicebatur et etc.,
id. Quinct. 41:
Male judicavit populus. At judicavit. Non debuit. At potuit. Non fero. At multi clarissimi cives tulerunt,
id. Planc. 11:
sunt, quos signa, quos caelatum argentum delectant. At sumus, inquiunt, civitatis principes,
id. Part. Or. 5, 2, 36; id. Fin. 4, 25, 71; id. Verr. 2, 2 fin.:
quid porro quaerendum est? Factumne sit? At constat: A quo? At patet,
id. Mil. 6, 15; id. Phil. 2, 9: convivium vicinorum cotidie compleo, quod ad multam noctem, quam maxime possumus, vario sermone producimus. At non est voluptatum tanta quasi titillatio in senibus. Credo: sed ne desideratio quidem, [p. 187] id. Sen. 14, 47:
multo magnus orator praestat minutis imperatoribus. At prodest plus imperator. Quis negat?
id. Brut. 73, 256; id. Div. 2, 29, 62; 2, 31, 67; 2, 32, 69 al.:
Maxime Juppiter! At in se Pro quaestu sumptum facit hic,
Hor. S. 1, 2, 18 al. — In this case freq. strengthened,
a.
By pol, edepol, hercule: At pol ego neque florem neque flocces volo mihi, Caecil., Com. Rel. p. 67 Rib.: So. Non edepol volo profecto. Me. At pol profecto ingratiis, Plaut. Am. 1, 1, 215; so id. As. 2, 2, 34; 4, 2, 14; id. Capt. 3, 4, 64; id. Cas. 2, 3, 15; id. Cist. 4, 2, 70; id. Trin. 2, 4, 73: Ha. Gaudio ero vobis. Ad. At edepol nos voluptati tibi, id. Poen. 5, 4, 61; 3, 1, 68:
At hercule aliquot annos populus Romanus maximā parte imperii caruit,
Cic. Imp. Pomp. 54; id. Sex. Rosc. 50:
at hercle in eā controversiā, quae de Argis est, superior sum,
Liv. 34, 31:
At, Hercule, reliquis omnibus etc.,
Plin. 7, 50, 51, § 169:
At, hercules, Diodorus et in morbo etc.,
id. 29, 6, 39, § 142:
At hercule Germanicum Druso ortum etc.,
Tac. A. 1, 3; 1, 17; 1, 26;
3, 54: At, hercules, si conscius fuissem etc.,
Curt. 6, 10, 20 al. —
b.
By enim, which introduces a reason for the objection implied in at, but certainly, but surely, but indeed, etc., alla gar: At enim tu nimis spisse incedis, Naev., Com. Rel. p. 16 Rib.; Turp. id. p. 93: at enim nimis hic longo sermone utimur;
Diem conficimus,
Plaut. Trin. 3, 3, 78:
At enim istoc nil est magis etc.,
Ter. Heaut. 4, 3, 21:
At enim vereor, inquit Crassus, ne haec etc.,
Cic. de Or. 3, 49, 188:
cum dixisset Sophocles, O puerum pulchrum, Pericle. At enim praetorem, Sophocle, decet non solum manus, sed etiam oculos abstinentes habere, etc.,
id. Off. 1, 40, 144 Beier; so id. Mur. 35, 74; id. Inv. 2, 17, 52 al.:
at enim inter hos ipsos existunt graves controversiae,
id. Quinct. 1; so id. Imp. Pomp. 17, 51; 20, 60; id. Phil. 2, 2, 3; id. Ac. 2, 17, 52:
At enim cur a me potissimum hoc praesidium petiverunt?
id. Div. in Caecil. 4, 15:
At enim quis reprehendet, quod in parricidas rei publicae decretum erit?
Sall. C. 51, 25 Kritz:
At enim quid ita solus ego circum curam ago?
Liv. 6, 15; 34, 32:
At enim eo foedere, quod etc.,
id. 21, 18; 34, 31; 39, 37: At enim nova nobis in fratrum filias conjugia;
sed etc.,
Tac. A. 12, 6.—
c.
By tamen: Jam id peccatum primum magnum, magnum, at humanum tamen, Ter. Ad. 4, 5, 53: Hi secretis sermonibus... conveniunt;
nam publice civitas talibus inceptis abhorrebat. At tamen interfuere quidam etc.,
Tac. H. 4, 55:
At certe tamen, inquiunt, quod etc.,
Cat. 10, 14.—
C.
With a preced. negative, sometimes no antithesis is appended by at, but it is indicated that if what has been said is not true, yet at least something else is true, but yet; sometimes with tamen, but yet; or certe, but at least, yet at least:
Nolo victumas: at minimis me extis placare volo,
Plaut. Ps. 1, 3, 95:
Si tibi non cordi fuerant conubia nostra,... At tamen in vostras potuisti ducere sedes,
Cat. 64, 158 sq.:
Non cognoscebantur foris, at domi: non ab alienis, at a suis,
Cic. Ac. 2, 11, 56:
Liceat haec nobis, si oblivisci non possumus, at tacere,
id. Fl. 25, 61:
Si genus humanum et mortalia temnitis arma, At sperate deos memores fandi atque nefandi,
Verg. A. 1, 543; so id. ib. 4, 615, and 6, 406. —With certe:
Haec erant... quorum cognitio studiosis juvenibus si non magnam utilitatem adferet, at certe, quod magis petimus, bonam voluntatem,
Quint. 12, 11, 31; Cels. 2, 15; Suet. Calig. 12, al.—
D.
The antithesis is sometimes not so much in the clause appended by at, as in the persons or things introduced in it; so,
(α).
Esp. freq. in conditional clauses with si, si non, si minus, etiam si, etc.; cf. Herm. ad Viger. 241: Si ego hic peribo, ast ille, ut dixit, non redit; At erit mi hoc factum mortuo memorabile, if I perish here, but he does not return, yet etc., Plaut. Capt. 3, 5, 26; id. Bacch. 2, 3, 131:
si ego digna hac contumeliā Sum maxime, at tu indignus qui faceres tamen,
Ter. Eun. 5, 2, 25:
Si tu oblitus es, at di meminerunt,
Cat. 30, 11:
si non eo die, at postridie,
Cato, R. R. 2, 1:
si non paulo, at aliquanto (post petīsses),
Cic. Quinct. 40; 97; id. Mil. 93 al.:
quanta tempestas invidiae nobis, si minus in praesens, at in posteritatem impendeat,
id. Cat. 1, 22; id. Verr. 5, 69; id. Clu. 15: qui non possit, etiam si sine ullā suspitione, at non sine argumento male dicere, id. Cael. 3, 8.—
(β).
With etsi:
ei, etsi nequāquam parem illius ingenio, at pro nostro tamen studio meritam gratiam referamus,
Cic. de Or. 3, 4, 14; Tac. Or. 19.—
(γ).
With quod si:
Quod si nihil cum potentiore juris humani relinquitur inopi, at ego ad deos confugiam,
Liv. 9, 1; Tac. A. 1, 67.—
E.
At, like autem and de, sometimes serves simply to introduce an explanation: cum Sic mutilus miniteris. At illi foeda cicatrix etc., now an ugly scar etc., Hor. S. 1, 5, 60. —
F.
And also like de in Hom. and Hdt., it sometimes introduces an apodosis,
a.
With si: Bellona, si hobie nobis victoriam duis, ast ego templum tibi voveo, if to-day thou bestow victory, then I etc., ean—de, Liv. 10, 19.—
b.
With quoniam: Nunc, quoniam tuum insanabile ingenium est, at tu tuo supplicio doce etc., since your disposition is past cure, at least etc., epei—de, Liv. 1, 28.
► A.
At is sometimes repeated at the beginning of several clauses,
a.
In opposition each to the preceding clause: Soph. Tu quidem haut etiam octoginta's pondo. Paegn. At confidentiā Militia illa militatur multo magis quam pondere. At ego hanc operam perdo, Plaut. Pers. 2, 2, 47 sq.:
Si ego hic peribo, ast ille, ut dixit, non redit: At erit mi hoc factum mortuo memorabile,
id. Capt. 3, 5, 25 sq.; id. As. 5, 2, 6 sqq. (Cic., in Quir. 7 and 10, opposes at to sed, and Tac., in A. 12, 6, sed to at).—
b.
In opposition to some common clause preceding:
At etiam asto? At etiam cesso foribus facere hisce assulas?
Plaut. Merc. 1, 2, 20: Quid tum esse existimas judicatum? Certe gratīs judicāsse. At condemnārat; at causam totam non audierat;
at in contionibus etc.,
Cic. Caecin. 113:
Sit flagitiorum omnium princeps: at est bonus imperator, at felix,
id. Verr. 5, 4; id. Sest. 47; id. Fragm. B. 16, 5 B. and K.: Nefarius Hippias Pisistrati filius arma contra patriam ferens;
at Sulla, at Marius, at Cinna recte, imo jure fortasse,
id. Att. 9, 10, 3: At non formosa est, at non bene culta puella;
At, puto, non votis saepe petita meis?
Ov. Am. 3, 7, 1 sq. Merk.:
At quam sunt similes, at quam formosus uterque!
id. F. 2, 395: rideri possit eo quod Rusticius tonso toga defluit: at est bonus ut melior vir Non alius quisquam; at tibi amicus;
at ingenium ingens Inculto latet hoc sub corpore,
Hor. S. 1, 3, 30 sqq. (cf. sed—
sed,
Cat. 64, 141; Juv. 5, 61; 8, 149; and a similar use of alla in Hellenistic Greek, as alla—alla, 2 Cor. 2, 17: alla—alla —alla, 1 Cor. 6, 11).—
B.
Though regularly occupying the first place in its clause or sentence, it sometimes stands second (cf. atque fin.):
Saepius at si me, Lycida formose, revisas,
Verg. E. 7, 67; id. G. 3, 331:
Tutior at quanto merx est in classe secundā,
Hor. S. 1, 2, 47:
Mentior at si quid, etc.,
id. ib. 1, 8, 37:
Gramineis ast inde toris discumbitur,
Val. Fl. 8, 255:
Major at inde etc.,
Stat. Th. 4, 116.—See more upon this word in Hand, Turs. I. pp. 417-451; Wagner, Quaest. XXXVII. ad Verg. IV. pp. 581- 585.

Lewis & Short latin dictionary > at
71 duco

dūco, xi, ctum, 3 ( imp. duc;
but duce,
Plaut. Ep. 3, 3, 18; id. Most. 1, 4, 11; id. Poen. 5, 4, 59; id. Rud. 2, 3, 55; id. Trin. 2, 2, 103; id. Truc. 2, 5, 26.— Perf. sync.: duxti, Varr. ap. Non. 283, 32; Cat. 91, 9; Prop. 1, 3, 27), v. a. [cf. Goth. tiuh-an; O. H. Germ. zieh-an, to draw; Germ. -zog, in Herzog, commander, duke], to lead, conduct, draw, bring forward, in all senses; very freq. passing over into the signif. of the compounds abducere, deducere, adducere, producere, etc., and of the synonyms agere, trahere, movere, etc. (very freq.).
I.
Lit.
A.
In gen.:
quo sequar? quo ducis nunc me?
Plaut. Bacch. 3, 3, 2: duc hos intro, id. Am. 2, 2, 224; id. Aul. 2, 6, 13:
duc ac demonstra mihi,
id. Cist. 2, 3, 36:
suas secum mulierculas sunt in castra ducturi,
Cic. Cat. 2, 10 fin.; cf. Caes. B. G. 5, 5 fin. et saep.:
(difficile iter) vix qua singuli carri ducerentur,
id. ib. 1, 6, 1; cf.
plaustra,
Ov. Tr. 3, 10, 34: aquam ducere, Cato ap. Charis. p. 192 P.; so,
aquam per fundum ejus,
Cic. Q. Fr. 3, 1, 2, § 4:
spiritum naribus,
Varr. R. R. 2, 3, 5: so,
spiritum per siccas fauces,
Sen. Ben. 3, 8; cf.:
aërem spiritu,
Cic. N. D. 2, 6 fin.:
animam spiritu,
id. ib. 2, 54, 136; and in gen.: spiritum, for to live, id. Fam. 10, 1; cf.:
vitam et spiritum,
id. de Imp. Pomp. 12, 33:
tura naribus,
to inhale, Hor. C. 4, 1, 22:
sucos nectaris,
to drink in full draughts, to quaff, id. ib. 3, 3, 34; cf.
pocula,
id. ib. 1, 17, 22; and:
Liberum,
id. ib. 4, 12, 14.— Poet.:
jucunda oblivia vitae (referring to the waters of Lethe),
Hor. S. 2, 6, 62 (cf. Verg. A. 6, 714 sq.) et saep.:
mucronem,
to draw from the scabbard, Verg. A. 12, 378; cf.:
ferrum vaginā,
Ov. F. 4, 929:
ensem vagina,
Sil. 8, 342;
but: ensem duxerat faber,
had beaten out, forged, Tib. 1, 3, 48:
sortem,
Cic. Div. 2, 33; Verg. A. 6, 22;
hence, also transf. of that which is drawn by lot,
Cic. Div. 1, 18, 34; id. Rep. 1, 34; Suet. Caes. 12; Tac. A. 1, 54; 3, 28 al.:
pondus aratri,
to draw, Ov. M. 7, 119:
remos,
to row, id. ib. 1, 294; cf. id. ib. 4, 353:
numerosa brachia,
in dancing, id. Am. 2, 4, 29:
lanas,
to spin, id. ib. 4, 34; cf.
stamina,
id. ib. 4, 221:
ubera,
to milk, id. ib. 9, 358:
frena manu,
to guide, govern, id. ib. 15, 518: vela, to haul (= navigare), Prop. 1, 6, 2:
manus, of swimming,
id. 3, 20, 2:
ilia,
to draw the flanks together, become broken-winded, Hor. Ep. 1, 1, 9:
os,
to draw awry, to make wry faces, Cic. Or. 25 fin.; Quint. 9, 3, 101; cf.
vultum,
Ov. M. 2, 774; id. P. 4, 8, 13; Mart. 1, 41 et saep.:
non equus impiger Curru ducet Achaico Victorem,
to draw along, Hor. C. 4, 3, 5; cf. id. Ep. 1, 1, 93.— Absol.:
sibi quisque ducere, trahere, rapere,
to take to one's self, appropriate, Sall. J. 41, 5.—
B.
Esp.
1.
To lead, conduct, as a way or road:
via ducit (te), in urbem?
Verg. E. 9, 1; cf. Plin. Ep. 7, 5; Verg. A. 1, 401; Ov. F. 2, 679:
Brundisium Minuci melius via ducat an Appi,
Hor. Ep. 1, 18, 20:
via ad undas,
Ov. M. 3, 602:
via ad infernas sedes,
id. ib. 4, 433; cf.:
iter ad urbem,
id. ib. 437; Curt. 3, 28, 19; Sen. Prov. 6, 7; id. Vit. Beat. 1; Plin. 18, 11, 29, § 111; Quint. 5, 9, 14; Liv. 5, 40, 8 al.—
2.
Se, in colloq. lang., to betake one's self, go:
jam me ad regem recta ducam,
Plaut. Am. 4, 3, 8; id. Aul. 4, 8, 8; id. Bacch. 4, 2, 11; Ter. Hec. 4, 1, 7: Balbus duxit se a Gadibus, Asin. ap. Cic. Fam. 10, 32, 1.—
3.
A legal t. t., to take, lead away, drag, carry off a person before court, to prison, to punishment, etc.: POST. DEINDE. MANVS. INIECTIO. ESTO. IN. IVS. DVCITO, XII. Tab. ap. Gell. 20, 1, 45; so,
in jus,
Liv. 2, 27:
illos duci in carcerem jubent,
Cic. Verr. 2, 5, 30:
aliquem in carcerem,
Suet. Caes. 20:
in vincula,
id. ib. 79:
ad mortem,
Cic. Cat. 1, 1, 1; Nep. Phoc. 4, 3; and absol.:
ducite, ubi capiat, etc.,
Plaut. Capt. 3, 5, 65; Sen. de Ira, 1, 16, 14; Suet. Calig. 27; Plin. Ep. 10, 97, 3 al.: NI. IVDICATVM. FACIT. AVT. QVIS. ENDO. EM. IVRE. VINDICIT. SECVM. DVCITO. VINCITO, etc., XII. Tab. ap. Gell. 20, 1, 45:
decreta ejus modi: SI PETIT DUCAS. C. Fuficium duci jussit petitorem,
to be imprisoned, Cic. Verr. 2, 2, 12, § 31; so of a debtor (addictus) who is led off as a slave, Novat. ap. Cic. de Or. 2, 63, 255; Plaut. Bacch. 5, 2, 87; Cic. Fl. 20 fin.; Liv. 6, 14 sq.; cf. id. 2, 23 med.; cf.
prov.: stultitiast venatum ducere invitas canes,
Plaut. Stich. 1, 2, 83. —
4.
Uxorem, to lead a wife home, i. e. to marry:
bona uxor si ea deducta est, etc.... Verum egon eam ducam domum, Quae, etc.?
Plaut. Mil. 3, 1, 91:
uxorem domum,
id. Aul. 2, 1, 40; Ter. Ph. 2, 1, 68:
filiam Orgetorigis in matrimonium,
Caes. B. G. 1, 9, 3; cf. Liv. 4, 4:
eum uxorem ducturum esse aliam,
Plaut. Cist. 1, 1, 105:
uxorem (or aliquam, filiam alicujus, etc.),
id. Aul. 2, 1, 48; id. Cas. prol. 69 et saep.; Ter. And. 1, 1, 128; 2, 1, 21 et saep.; Cic. Sest. 3; Caes. B. G. 1, 53, 4; id. B. C. 3, 110, 2; Verg. E. 8, 29; Vulg. Marc. 10, 11 et saep.— Absol.:
si tu negaris ducere,
Ter. And. 2, 3, 5; 2, 3, 9; id. Phorm. 2, 3, 76; Liv. 4, 4 al.: jugum ducere cum infidelibus, i. e. to be yoked in marriage, Vulg. 2 Cor. 6, 14.—Rarely for nubere: si ignorans statum Erotis ut liberum duxisti, isque postea servus est judicatus, etc., Imp. Antonin. ap. Cod. Just. 5, 18, 3.—In the comic poets, of taking home prostitutes, Plaut. Most. 1, 1, 35; 4, 2, 44; id. Men. 1, 2, 15; id. Stich. 5, 4, 48; id. Truc. 3, 2, 10 et saep.—
5.
In milit. lang.
a.
Said of a commander, to lead, to cause to move, to march his army in any direction:
locis apertis exercitum ducere,
Caes. B. G. 1, 41, 4; cf. id. B. C. 1, 64 fin.; 1, 68, 1:
exercitum ab Allobrogibus in Segusianos,
id. B. G. 1, 10 fin.:
exercitum in fines Suessionum,
id. ib. 2, 12, 1; cf. id. ib. 4, 38, 3;
5, 18, 1: exercitum (legiones, etc.) in Bellovacos,
id. ib. 2, 13, 1; 5, 24, 2 et saep.; cf. Tac. A. 2, 57:
cohortes ad eam partem munitionum, quae, etc.,
Caes. B. C. 3, 62, 2:
exercitum Uticam,
id. ib. 2, 26, 1:
reliquas copias contra Labienum,
id. B. G. 7, 61 fin. et saep.—In pass., of the soldiers, to march, move:
quam in partem aut quo consilio ducerentur,
Caes. B. G. 1, 40, 2.—And in act., absol., of the general himself, to march, move (a favorite expression of Liv.;
not in Caes. or Sall.): (Mettus) ducit, quam proxime ad hostem potest,
Liv. 1, 23; 1, 27; 9, 35; 22, 18 et saep.—Hence,
b.
In gen., to lead, command an army or (more freq.) a division:
qua in legatione duxit exercitum,
Cic. Mur. 9, 20; so,
exercitum,
Nep. Eum. 13, 1; id. Epam. 7, 3:
qui superiore anno primum pilum duxerat,
Caes. B. G. 5, 35, 6; 6, 38, 1; id. B. C. 3, 91, 1:
ordinem,
id. ib. 1, 13, 4; 3, 104, 3; Suet. Vesp. 1:
partem exercitūs,
Sall. J. 55, 4 et saep.—Rarely, to lead a division in front, in advance:
consuetudine sua Caesar sex legiones expeditas ducebat: post eas... inde, etc.,
Caes. B. G. 2, 19, 2; hence also, to march in front, take the lead, said of the division that forms the van:
pars equitum et auxiliariae cohortes ducebant, mox prima legio, etc.,
Tac. A. 1, 51; cf. id. ib. 1, 64 fin. —
(β).
Transf. beyond the milit. sphere, to lead, to be leader, head, chief, first in any thing:
accedit etiam, quod familiam ducit,
Cic. Fam. 7, 5 fin. Manut.; so,
familiam,
id. Phil. 5, 11, 30; id. Fin. 4, 16, 45:
ordines,
id. Phil. 1, 8, 20:
classem (discipulorum),
Quint. 1, 2, 24 Spald.:
funus,
Hor. Epod. 8, 12:
toros,
Ov. F. 6, 668 et saep.—
c.
To conduct as prisoners in a triumph:
per triumphum,
Cic. Verr. 2, 5, 26, § 67:
in triumpho,
Plin. 7, 43, 45, § 139, v. triumphus.—
6.
With the accessory idea of creation, formation, to produce, form, construct, make, fashion, shape, dispose (cf.:
struo, pono, condo, fundo): parietem per vestibulum alicujus,
to erect, Cic. Mil. 27 fin.; cf.
muros,
Hor. C. 4, 6, 23:
vallum ex castris ad aquam,
Caes. B. C. 1, 73, 2:
fossam,
id. B. G. 7, 72, 1; 7, 73, 2:
arcum,
Ov. M. 3, 160:
lateres de terra,
Vitr. 2, 3:
vivos vultus de marmore (with excudere spirantia aera),
Verg. A. 6, 849; cf. id. ib. 7, 634; Hor. Ep. 2, 1, 240; Varr. ap. Non. 283, 32; Plin. 7, 37, 38, § 125; Quint. 10, 3, 18 Spald.; Juv. 7, 237; hence, poet. also:
epos,
Hor. S. 1, 10, 44:
carmen,
Ov. Tr. 1, 11, 18; 3, 14, 32:
versus,
id. ib. 5, 12, 63 et saep.:
liniam ex colore,
Plin. 35, 10, 36, § 81; Quint. 2, 6, 2; cf.
orbem,
id. 11, 3, 118:
alvum,
to bring forth by clysters, Cels. 2, 12; 4, 4 et saep.: alapam alicui, qs. to fetch one a box on the ear, Phaedr. 5, 3, 2; cf.
colaphum,
Quint. 6, 3, 83 Spald.:
pugnum,
Dig. 47, 10, 4 et saep.;
so esp. of processions, dances, etc.: funus,
Cic. Quint. 15 fin.; Ov. M. 14, 746; Verg. G. 4, 256; cf.
exsequias,
Plin. 8, 42, 64, § 154:
pompam,
Ov. H. 12, 152; id. F. 6, 405; id. M. 13, 699:
choros,
Tib. 2, 1, 56; Hor. C. 1, 4, 5; 4, 7, 6 et saep.; cf.
choreas,
Ov. M. 8, 582; 14, 520.—
7.
To receive, admit, take any thing (not ante-Aug.):
cicatricem,
Ov. Tr. 3, 11, 66; Liv. 29, 32, 12:
rimam,
Ov. M. 4, 65:
situm,
to grow rusty, Quint. 1, 2, 18:
formam,
Ov. M. 1, 402:
colorem,
id. ib. 3, 485; cf.
pallorem,
to grow pale, id. ib. 8, 760:
nomina,
Hor. C. 3, 27, 76:
notam,
id. ib. 4, 2, 59 et saep.
II.
Trop.
A.
In gen., to lead, guide, draw, conduct:
progredimur quo ducit quemque voluntas,
Lucr. 2, 258; cf. Hor. Ep. 1, 3, 27; 1, 6, 57:
ad strepitum citharae cessatum ducere curam,
id. ib. 1, 2, 31:
Liber vota bonos ducit ad exitus,
id. C. 4, 8, 34; cf. Quint. 12, 1, 26:
per quaedam parva sane ducant (futurum oratorem),
id. 1, 10, 5; cf. id. 1, 1, 27; 1, 5, 58.—Prov.:
ducunt volentem fata, nolentem trahunt,
Sen. Ep. 107.—
B.
In partic.
1.
To draw, deduce, [p. 616] derive its origin or beginning from, any thing:
ab aliqua re totius vitae ducere exordium,
Cic. Fin. 5, 7, 18; cf.:
exordium a nostra persona,
Quint. 3, 8, 8; 4, 1, 7:
principium disputationis a principe investigandae veritatis,
Cic. N. D. 2, 21 fin.:
belli initium a fame,
id. Att. 9, 9, 2; cf. Quint. 1, 1, 21:
initia causasque omnium ex quatuor temporum mutationibus,
Cic. N. D. 2, 19, 49:
originem ab Isocrate,
Quint. 2, 15, 4; 1, 6, 38; Hor. C. 3, 17, 5 al.:
ingressionem non ex oratoriis disputationibus, sed, etc.,
Cic. Or. 3, 11:
honestum ab iis rebus,
id. Off. 1, 18, 60; id. Or. 39, 135:
nomen ex quo,
id. Ac. 11, 41; cf.:
nomen a Graeco,
Quint. 1, 6, 3; 3, 7, 1; Hor. S. 2, 1, 66 et saep.; cf.
also: utrumque (sc. amor et amicitia) ductum (al. dictum) est ab amando,
Cic. Lael. 27; id. Fin. 2, 24, 78.—
2.
To lead a person, as regards his will or opinions, in any direction; to move, incite, induce, allure, in a good or bad sense (most freq. in the pass.):
ita me ad credendum tua ducit oratio,
Cic. Tusc. 2, 18:
nos ducit scholarum consuetudo,
Quint. 4, 2, 28; 5, 11, 19; cf. id. 9, 1, 21:
ducit te species,
Hor. S. 2, 2, 35 et saep.:
declamatores quosdam perversa ducit ambitio, ut, etc.,
Quint. 10, 7, 21.—In the pass.:
si quis statuarum honore aut gloria ducitur,
Cic. Verr. 2, 2, 58 fin.:
eloquentiae laude,
id. Or. 32, 115:
quaestu et lucro,
id. Tusc. 5, 3, 9:
hoc errore ut, etc.,
id. Off. 1, 41; cf.:
litteris eorum et urbanitate, ut, etc.,
id. Rosc. Am. 41, 120:
omnes trahimur et ducimur ad cognitionis et scientiae cupiditatem,
id. Off. 1, 6 et saep.—
b.
In a bad sense, to cheat, deceive, Plaut. Most. 3, 2, 26; id. Capt. 4, 2, 7; Ter. And. 4, 1, 20; id. Ph. 3, 2, 15; Prop. 2, 17, 1 (3, 8, 1 M.); Ov. H. 19, 13; id. M. 3, 587 (with decipere).—
3.
With regard to time, to draw out, extend, protract, prolong:
bellum,
Caes. B. G. 1, 38, 4; id. B. C. 2, 18, 6; 2, 37, 5 sq.; Cic. Fam. 7, 3, 2; Liv. 22, 25 et saep.; cf.:
bellum longius,
Caes. B. C. 1, 64, 2; 3, 42, 3:
bellum in hiemem,
id. ib. 1, 61, 3:
eam rem longius,
id. B. G. 7, 11, 4; cf.:
rem prope in noctem,
id. B. C. 3, 51, 7:
rem leniter,
Liv. 3, 41 et saep. Also transf., of time itself:
tempus,
Cic. Verr. 2, 1, 11; Nep. Them. 7:
diem ex die,
Caes. B. G. 1, 16, 4; and of persons who are put off, delayed:
ubi se diutius duci intellexit,
id. ib. 1, 16, 5.—Less freq. (mostly poet.),
b.
In gen., of time, to pass, spend, enjoy:
aetatem in litteris,
Cic. Fin. 5, 19, 50; so,
aetatem,
Hor. Ep. 2, 2, 202:
vitam,
id. Epod. 17, 63; Sen. Ep. 45, 10; cf. Verg. A. 2, 641 (where, shortly before, vitam producere):
noctes,
Prop. 1, 11, 5; Plin. Ep. 6, 31, 13:
somnos,
Verg. A. 4, 560.—
4.
In mercant. lang., to calculate, compute, reckon: age nunc summam sumptus duc, Lucil. ap. Non. 283, 30:
minimum ut sequamur, quoniam XC. medimnūm milia duximus, accedant eo, etc.,
Cic. Verr. 2, 3, 49; id. Att. 6, 1, 5 and 16; 6, 2, 7; Varr. R. R. 3, 16, 11; Gell. 1, 20, 5.—
b.
Transf. beyond the mercant. sphere.
(α).
Rationem alicujus, to consider, calculate, care for one's advantage or interest (a favorite expression of Cicero):
duxi meam rationem, quam tibi facile me probaturum arbitrabar,
Cic. Att. 8, 11 D, § 7; so,
suam quoque rationem,
to have respect to one's own advantage, id. Verr. 2, 1, 48; and:
non minorem aratorum quam populi rationem,
Suet. Aug. 42 fin.:
salutis meae rationem,
Cic. Fam. 7, 3:
rationem officii, non commodi,
id. Sest. 10, 23; cf. id. Rosc. Am. 44, 128:
unius cujusque temporis ducta ratio est,
id. Div. in Caecil. 4, 16:
rationem officii atque existimationis,
id. Quint. 16, 53.—
(β).
In gen., to reckon, consider, hold, account, esteem as any thing (cf. aestimo and existimo;
very freq. in prose and poetry): parvi id ducebat,
Cic. Fin. 2, 8, 24:
pro nihilo aliquid,
Plaut. Pers. 4, 4, 85; Cic. Verr. 2, 2, 16 fin.; id. Tusc. 5, 32, 90; cf. Auct. Her. 4, 20, 28:
ea pro falsis ducit,
Sall. C. 3, 2; cf.:
innocentiam pro malevolentia,
id. ib. 12, 1:
vos eritis judices, Laudin' an vitio duci id factum oportuit,
Ter. Ad. prol. 5; so,
aliquid honori,
Sall. J. 11, 3:
aliquid laudi, Nep. praef. § 4: aliquem despicatui,
Cic. Fl. 27, 65: nihil praeter virtutem in bonis ducere (for which, shortly after, in bonis habere = numerare), Cic. Fin. 3, 3;
aliquem in numero hostium,
id. Verr. 2, 5, 25 fin.; Caes. B. G. 6, 32, 1; cf. ib. 6, 23, 8; without in, ib. 6, 21, 2; cf.:
aliquem loco affinium,
Sall. J. 14, 1 Kritz. N. cr.: aliquid testimonii loco, Quint. 5, 9, 10:
tutelae nostrae duximus, cum Africo bello urgerentur,
Liv. 21, 41; cf.:
officii duxit exorare filiae patrem, etc.,
Suet. Tib. 11:
faceret, quod e republica fideque sua duceret,
id. ib. 25, 7 et saep.:
malum cum amici tuum ducis malum,
Plaut. Capt. 1, 2, 48; cf.:
Archytas iracundiam seditionem quandam animi vere ducebat,
Cic. Rep. 1, 38:
eorum, quos idoneos ducebat, consilium habet,
Sall. J. 62, 4:
nil rectum nisi quod placuit sibi ducunt,
Hor. Ep. 2, 1, 83.— With acc. and inf.:
sic equidem ducebam animo rebarque futurum,
Verg. A. 6, 690:
ut omnia tua in te posita esse ducas humanosque casus virtute inferiores putes,
Cic. Lael. 2, 7, 19 fin.; id. Rep. 1, 2; 1, 17; 1, 38; 3, 9 (three times); Sall. J. 93, 5; Liv. 22, 14, 6; 22, 59, 5; Caes. B. G. 1, 3, 2; 4, 30, 2; 6, 18 et saep.—Here too probably belongs the much disputed passage: ludos et inania honoris medio rationis atque abundantiae duxit (= ludos publicos cum aliis rebus quae ad inania honoris pertinent, duxit, i. e. existimavit habendos et ponendos in medio rationis atque abundantiae, ut inter rationem, quae plane spernit inania, et abundantiam, quae eadem ostentat, media via incederet), he thought right to manage them in a middle course between reason and profusion, Tac. Agr. 6 fin., v. Dübner and Orell. ad h. l.

Lewis & Short latin dictionary > duco
72 habeo

hăbĕo, ui, itum, 2 (archaic perf. subj. habessit, Cic. Leg. 2, 8, 19; inf. haberier, Plaut. Mil. 2, 6, 111), v. a. and n. [etym. dub.; cf. Gr. kôpê, handle; Lat. capio; Germ. haben, Haft; Engl. have], to have, in the widest sense of the word, to hold, keep, possess, cherish, entertain, occupy, enclose, contain (cf.: teneo, possideo, etc.).
I.
In gen.
A.
Of personal subjects.
1.
With persons or things as objects: SI INTESTATO MORITVR, CVI SVVS HERES NEC SIT, AGNATVS PROXIMVS FAMILIAM HABETO, Fragm. XII. Tab. ap. Ulp. Fragm. 26, 1: ex tui animi sententia tu uxorem habes? Cato ap. Cic. de Or. 2, 64, 260; cf.:
aliquam habere in matrimonio, Cic. Scaur. § 8: ipsum ex Helvetiis uxorem habere,
Caes. B. G. 1, 18, 6:
si et prudentes homines et non veteres reges habere voluerunt,
Cic. Rep. 1, 37 fin.:
quae cum patrem clarissimum, amplissimos patruos, ornatissimum fratrem haberet,
id. Rosc. Am. 50, 147:
cum ille haberet filium delicatiorem,
id. de Or. 2, 64, 257:
quod non ingenuous habeat clarosque parentes,
Hor. S. 1, 6, 91:
habebat saepe ducentos, saepe decem servos,
id. ib. 1, 3, 11:
fundum habere, Cic. Tull. § 14: cur pecuniam non habeat mulier?
id. Rep. 3, 10:
tantas divitias habet,
Plaut. Bacch. 2, 3, 99; so,
aurum,
id. ib. 2, 3, 35; and:
vectigalia magna Divitiasque,
Hor. S. 2, 2, 101:
tantum opum,
Cic. Rep. 1, 48:
classes,
id. Phil. 9, 2, 4:
naves,
id. Verr. 2, 5, 40, § 104:
denique sit finis quaerendi, cumque habeas plus, Pauperiem metuas minus,
Hor. S. 1, 1, 92:
tacitus pasci si posset corvus, haberet Plus dapis,
id. Ep. 1, 17, 50:
Dionysii equus quid attulit admirationis, quod habuit apes in juba?
Cic. Div. 2, 31, 67: faenum habet in cornu;
longe fuge,
Hor. S. 1, 4, 34:
leges in monumentis habere,
Cic. Rep. 2, 14:
hostis habet muros,
Verg. A. 2, 290:
hostis habet portus,
Val. Fl. 3, 45 al.:
quam vellem Panaetium nostrum nobiscum haberemus,
Cic. Rep. 1, 10:
Ciceronem secum,
id. Att. 4, 9, 2; cf.:
ea legione, quam secum habebat,
Caes. B. G. 1, 8, 1:
secum senatorem,
Cic. Verr. 2, 2, 31, § 77; cf.
also: magnum numerum equitatus circum se,
Caes. B. G. 1, 18, 5:
haec si habeat aurum, quod illi renumeret, faciat lubens,
Plaut. Bacch. 1, 1, 12; cf.:
quid non habuisti quod dares? Habuisse se dicet, Cic. Scaur. § 19: quod non desit, habentem,
Hor. Ep. 2, 2, 52:
qui in foro turbaque, quicum colloqui libeat, non habeant,
Cic. Rep. 1, 17.—
2.
With abstr. objects: quid illos, bono genere gnatos, opinanimi animi habuisse atque habituros dum vivent? Cato ap. Gell. 10, 3, 17:
quod uno et eodem temporis puncto nati dissimiles et naturas et vitas et casus habent,
Cic. Div. 2, 45, 95:
febrim,
id. Fam. 7, 26, 1:
instrumenta animi,
id. Rep. 3, 3:
nec vero habere virtutem satis est, quasi artem aliquam, nisi utare,
id. ib. 1, 2:
in populos perpetuam potestatem,
id. ib. 2, 27; cf.:
in populum vitae necisque potestatem,
id. ib. 3, 14; so,
potestatem,
id. ib. 2, 29; 32;
36: eo plus auctoritatis,
id. ib. 3, 16:
ornamenta dicendi,
id. de Or. 2, 28, 122; cf.:
summam prudentiam summamque vim dicendi,
id. ib. 1, 20, 89:
Q. Lucilius Balbus tantos progressus habebat in Stoicis, ut, etc.,
id. N. D. 1, 6, 15:
neque quem usum belli haberent aut quibus institutis uterentur, reperiri poterat,
Caes. B. G. 4, 20 fin.:
nonnullam invidiam ex eo, quod, etc.,
Cic. de Or. 2, 70, 283: nimiam spem, Cato ap. Gell. 13, 17, 1:
spem in fide alicujus,
Cic. Inv. 1, 39, 71; cf.:
tantum spei ad vivendum,
id. Att. 15, 20, 2; id. N. D. 3, 6, 14; cf.
also: summam spem de aliquo,
id. Lael. 3, 11:
odium in equestrem ordinem,
id. Clu. 55, 151:
metum,
Prop. 3, 11 (4, 10), 6: consolationem [p. 834] semper in ore atque in animo, Cic. Fam. 5, 16, 2; cf. Varr. L. L. 6, § 56 Mull.:
rogavi, ut diceret, quid haberet in animo,
Cic. Att. 8, 10:
neque modum neque modestiam victores habere,
observe no bounds, Sall. C. 11, 4;
v. modus: haec habebam fere, quae te scire vellem,
Cic. Att. 1, 6; cf.:
haec habui de amicitia quae dicerem,
this is what I had to say, id. Lael. 27 fin.: fidem, gratiam, honorem, rationem; v. these nouns.—In a play on the word lumen: Arge, jaces; quodque in tot lumina lumen habebas Exstinctum est, the light for so many lights ( eyes), Ov. M. 1, 720.—
(β).
With inf. (analog. to the Gr. echô), to have something to do, be able to do something:
habeo etiam dicere quem contra morem majorum dejecerit, etc.,
Cic. Rosc. Am. 35, 100:
de re publica nihil habeo ad te scribere,
id. Att. 2, 22, 6.—So with inf. or with the part. fut. pass. (ante-class. and post-Aug.), to have or be obliged to do something, I must do something:
rogas, ut id mihi habeam curare,
Varr. R. R. 1, 1, 2:
filius hominis, quod carne indui haberet in terra,
Lact. 4, 12, 15:
habemus humiliare eum in signo,
id. 4, 18, 22:
quod plurimae haereses haberent existere,
id. 4, 30, 2:
etiam Filius Dei mori habuit,
Tert. Hab. Mul. 1:
si inimicos jubemur diligere, quem habemus odisse?
id. Apol. 37:
de spatiis ordinum eatenus praecipiendum habemus, ut intelligant agricolae, etc.,
Col. 5, 5, 3:
praesertim cum enitendum haberemus, ut, etc.,
Plin. Ep. 1, 8, 12:
si nunc primum statuendum haberemus,
Tac. A. 14, 44:
cum respondendum haberent,
id. Or. 36.—
B.
Of inanim. or abstr. subjects:
prima classis LXXXVIII. centurias habeat,
Cic. Rep. 2, 22:
locus ille nihil habet religionis,
id. Leg. 2, 22, 57:
humani animi eam partem, quae sensum habeat,
id. Div. 1, 32, 70:
animus incorruptus agit atque habet cuncta, neque ipse habetur,
Sall. J. 2, 3:
divinus animus mortale nihil habuit, Cic. Scaur. § 50: habet statum res publica de tribus secundarium,
id. Rep. 1, 42; cf.:
nullum est genus illarum rerum publicarum, quod non habeat iter ad finitimum quoddam malum,
id. ib. 1, 28:
ipsa aequabilitas est iniqua, cum habeat nullos gradus dignitatis,
id. ib. 1, 27:
nulla alia in civitate...ullum domicilium libertas habet,
id. ib. 1, 31:
nostri casus plus honoris habuerunt quam laboris,
id. ib. 1, 4; cf.:
viri excellentis ancipites variique casus habent admirationem,
id. Fam. 5, 12, 5:
habet etiam amoenitas ipsa illecebras multas cupiditatum,
id. Rep. 2, 4:
quid habet illius carminis simile haec oratio?
id. ib. 1, 36:
magnam habet vim disciplina verecundiae,
id. ib. 4, 6 et saep.:
quomodo habere dicimur febrem, cum illa nos habeat,
Sen. Ep. 119 med.; cf.:
animalia somnus habebat,
Verg. A. 3, 147; Ov. M. 7, 329:
me somno gravatum Infelix habuit thalamus,
Verg. A. 6, 521; cf.:
non me impia namque Tartara habent,
id. ib. 5, 734:
habentque Tartara Panthoiden,
Hor. C. 1, 28, 9:
qui (metus) major absentes habet,
id. Epod. 1, 18; Sen. Const. Sap. 7:
et habet mortalia casus,
Luc. 2, 13:
terror habet vates,
Stat. Th. 3, 549.
II.
In partic.
A.
Pregn., to have or possess property (mostly absol.):
miserum istuc verbum et pessumum'st, habuisse et nihil habere,
Plaut. Rud. 5, 2, 34; cf. Ter. Ad. 4, 7, 10: qui habet, ultro appetitur: qui est pauper, aspernatur, Cic. Fragm. ap. Prisc. p. 792 P.:
habet idem in nummis, habet idem in urbanis praediis,
Cic. Verr. 2, 3, 86, § 199; so,
in nummis,
id. Att. 8, 10:
in Salentinis aut in Brutiis,
i. e. to have possessions, id. Rosc. Am. 46, 132; cf. id. Verr. 2, 5, 18, § 45: nos quod simus, quod habeamus, etc., Curius ap. Cic. Fam. 7, 29, 1:
et belli rabies et amor successit habendi,
Verg. A. 8, 327; cf.:
amore senescit habendi,
Hor. Ep. 1, 7, 85; Phaedr. 3 prol. 21; Juv. 14, 207: quid habentibus auri nunquam exstincta sitis? Sil. 5, 264; so, habentes = hoi echontes, the wealthy, Lact. 5, 8, 7. —
2.
With an object - or relative-clause, to have the means, ability, or knowledge, i. e. to be in a condition, to be able, to know how to do or say any thing.
(α).
With an objectclause:
de Alexandrina re tantum habeo polliceri, me tibi cumulate satisfacturum,
Cic. Fam. 1, 5, 3:
de re publica nihil habeo ad te scribere,
id. Att. 2, 22, 6:
haec fere dicere habui de natura deorum,
this is the substance of what I had to say, id. N. D. 3, 39, 93; cf.:
quid habes igitur dicere de Gaditano foedere?
id. Balb. 14, 33:
habeo etiam dicere, quem de ponte in Tiberim dejecerit,
id. Rosc. Am. 35, 100:
illud affirmare pro certo habeo, etc.,
Liv. 44, 22, 4:
sic placet, an melius quis habet suadere?
Hor. Epod. 16, 23.—
(β).
With a relat.-clause (usually with a negative: non habeo, quid faciam;
or: nihil habeo, quod faciam, dicam, etc.): de quibus habeo ipse, quid sentiam: non habeo autem, quid tibi assentiar,
Cic. N. D. 3, 25, 64:
de pueris quid agam, non habeo,
id. Att. 7, 19:
usque eo quid arguas non habes,
id. Rosc. Am. 15, 45:
quid huic responderet, non habebat,
id. Mur. 12, 26:
nec quid faceret habebat,
id. Verr. 2, 4, 23, § 51; id. Off. 2, 2, 7:
qui, quo se reciperent, non haberent,
Caes. B. G. 4, 38, 2:
nihil habeo, quod ad te scribam,
Cic. Att. 7, 19:
nil habeo, quod agam,
Hor. S. 1, 9, 19; and:
nihil habeo, quod cum amicitia Scipionis possim comparare,
Cic. Lael. 27, 103.—
B.
To have in use, make use of, use (very rare, for the usual uti, opp. abuti):
anulus in digito subter tenuatur habendo,
i. e. by use, by wearing, Lucr. 1, 312; cf.:
aera nitent usu: vestis bona quaerit haberi,
Ov. Am. 1, 8, 51:
quippe quas (divitias) honeste habere licebat, abuti per turpitudinem properabant,
Sall. C. 13, 2 Kritz; cf.:
magnae opes innocenter paratae et modeste habitae,
Tac. A. 4, 44.—Hence,
2.
To hold, use, wield, handle, manage:
nec inmensa barbarorum scuta, enormis hastas, inter truncos arborum perinde haberi quam pila,
Tac. A. 2, 14.— Trop.:
quo modo rem publicam habuerint (majores), disserere,
Sall. C. 5, 9; cf.:
reipublicae partes,
Tac. A. 4, 6 init. —
C.
To hold or keep a person or thing in any condition; to have, hold, or regard in any light:
aliquem in obsidione,
Caes. B. C. 3, 31, 3:
aliquem in liberis custodiis,
Sall. C. 47, 3; so,
aliquem in custodiis,
id. ib. 52, 14:
aliquem in vinculis,
id. ib. 51 fin.;
for which also: in custodiam habitus,
i. e. put into prison and kept there, Liv. 22, 25; Tac. H. 1, 87; cf.:
quo facilius omne Hadriaticum mare in potestatem haberet,
Caes. B. C. 1, 25 Oud. N. cr. (al. in potestate):
cum talem virum in potestatem habuisset,
Sall. J. 112 fin. Kritz N. cr.:
quae res eos in magno diuturnoque bello inter se habuit,
id. ib. 79, 3:
alios in ea fortuna haberent, ut socii esse quam cives mallent,
Liv. 26, 24:
aegros in tenebris,
Cels. 3, 18:
aquam caelestem sub dio in sole,
Col. 12, 12, 1:
in otio militem,
Liv. 39, 2, 6; cf.:
legiones habebantur per otium,
Tac. H. 1, 31:
externa sine cura habebantur,
id. A. 1, 79 init.:
exercitus sine imperio et modestia habitus,
Sall. J. 44, 1:
quos ille postea magno in honore habuit,
Caes. B. C. 1, 77, 2;
for which: quos praecipuo semper honore Caesar habuit,
id. B. G. 5, 54, 4:
habeo Junium (mensem) et Quintilem in metu,
i. e. I fear, Cic. Att. 6, 1, 14.— So with an adj. or a perf. part., to denote a lasting condition:
ita me mea forma habet sollicitum,
Plaut. Most. 4, 2, 95 Lorenz; id. Men. 4, 2, 12; 21:
miserrimum ego hunc habebo amasium,
id. Cas. 3, 3, 27 al.:
laetum Germanicum,
Tac. A. 2, 57; 65:
sollicitum habebat cogitatio,
Cic. Fam. 7, 3, 1; 2, 16, 2.—Hence,
2.
With a double object, esp. freq. with the part. perf. pass., to have, hold, or possess a person or thing in any quality or capacity, as any thing; to have, hold, or possess an action as completed, finished (a pregn. circumlocution for the perf.):
cum haberet collegam in praetura Sophoclem,
Cic. Off. 1, 40, 144; cf. Quint. 10, 1, 93:
an heredem habuerit eum, a quo, etc.,
id. 7, 2, 37:
istaec illum perdidit assentatio, nam absque te esset, ego illum haberem rectum ad ingenium bonum,
Plaut. Bacch. 3, 3, 8:
cur ergo unus tu Apollonidenses miseriores habes quam pater tuus habuit umquam?
Cic. Fl. 29, 71:
obvium habuerunt patrem,
Quint. 7, 1, 29:
reliquas civitates stipendiarias,
Caes. B. G. 1, 30, 3:
quod (cognomen) habes hereditarium,
Cic. Rep. 6, 11:
quae habuit venalia,
id. Verr. 2, 3, 62, § 144; Brut. ap. Cic. Fam. 11, 11, 1:
qui auro habeat soccis suppactum solum,
Plaut. Bacch. 2, 3, 98:
me segregatum habuisse, uxorem ut duxit, a me Pamphilum,
have kept him away, aloof, Ter. Hec. 5, 1, 25; cf.:
inclusum in curia senatum habuerunt,
Cic. Att. 6, 2, 8:
(Romulus) habuit plebem in clientelas principum descriptam,
id. Rep. 2, 9: satis mihi videbar habere cognitum Scaevolam ex iis rebus, quas, etc., id. Brut. 40, 147; cf.:
si nondum eum satis habes cognitum,
id. Fam. 13, 17, 3; ib. 15, 20 fin.: fidem spectatam jam et diu cognitam, id. Div. ap. Caecil. 4, 11:
decumas ad aquam deportatas,
id. Verr. 2, 3, 14, § 36:
domitas habere libidines,
id. de Or. 1, 43, 194:
omnes philosophiae notos et tractatos locos,
id. Or. 33, 118; id. Rep. 2, 6:
innumerabilia, quae collecta habent Stoici,
id. Div. 2, 70, 145: quantum in acie tironi sit committendum, nimium saepe expertum habemus, Planc. ap. Cic. Fam. 10, 24, 3:
quare velim ita statutum habeas, me, etc.,
Cic. Fam. 6, 2, 1: habeo absolutum suave epos ad Caesarem, id. Q. Fr. 3, 9, 6:
in adversariis scriptum habere (nomen),
id. Rosc. Com. 3, 9:
de Caesare satis dictum habebo,
id. Phil. 5, 19, 52:
bellum habere susceptum,
id. Agr. 2, 6, 14:
quam (domum) tu iam dimensam et exaedificatam animo habebas,
id. Att. 1, 6, 1:
ut omnes labores, pericula consueta habeam,
Sall. J. 85, 7:
compertum ego habeo,
id. Cat. 58, 1; cf. Nep. Att. 17 fin.; 18, 1: neque ea res falsum ( part. perf. pass.) me habuit, Sall. J. 10, 1 al. From this use is derived the compound perf. of the Romance languages: ho veduto, j'ai vu, qs. habeo visum, I have seen).—
3.
Also, with a double object, to make, render:
praecipit ut dent operam, uti eos quam maxime manifestos habeant,
Sall. C. 41, 5:
qui pascua publica infesta habuerant,
Liv. 39, 29, 9; 34, 36, 3:
necdum omnia edita facinora habent,
id. 39, 16, 3; 31, 42, 1:
anxium me et inquietum habet petitio Sexti,
Plin. Ep. 2, 9, 1:
sed Pompeium gratia impunitum habuit,
kept, Vell. 2, 1, 5.—
4.
Hence:
in aliquo (aliqua re), aliquem (aliquid) habere (rare): ea si fecissem, in vestra amicitia exercitum, divitias, munimenta regni me habiturum,
Sall. J. 14, 1:
in vobis liberos, parentes, consanguineos habeo,
Curt. 6, 9, 12:
majora in eo obsequia habiturus,
Just. 8, 6, 6; cf. Cic. Fam. 2, 16, 5.—
5.
To have or hold a person in any manner, to treat, use:
is, uti tu me hic habueris, proinde illum illic curaverit,
Plaut. Capt. 2, 2, 64:
equitatu agmen adversariorum male habere et carpere,
Caes. B. C. 1, 63, 2; cf. Cels. 3, 20; 3, 21:
exercitum luxuriose nimisque liberaliter habere,
Sall. C. 11, 5 Kritz; cf.:
eos ille non pro vanis hostibus, ut meriti erant, sed accurate et liberaliter habuit,
id. J. 103, 5; 113, 2:
Fabiis plurimi (saucii) dati, nec alibi majore cura habiti,
Liv. 2, 47, 12; 29, 8, 6; 37, 34, 5:
video quam molliter tuos habeas,
Plin. Ep. 5, 19, 1:
militant vobiscum, qui superbe habiti rebellassent,
Curt. 8, 8, 11:
virgines tam sancte habuit,
id. 3, 12, 21; 4, 10, 33:
male habere aliquem,
Nep. Eum. 12, 1:
neque conjugem et filium ejus hostiliter haberi,
Tac. A. 2, 10.—
6.
With se, and sometimes mid. or neut., to hold or keep himself or itself in a certain manner, i. e. to be constituted or situated, to find one's self, to be, in any manner.
(α).
Habere se:
Tironem Patris aegrum reliqui...et quamquam videbatur se non graviter habere, tamen sum sollicitus, etc.,
Cic. Att. 7, 2, 3:
praeclare te habes, cum, etc.,
id. Verr. 2, 2, 61, § 149:
ipsi se hoc melius habent quam nos, quod, etc.,
id. Att. 11, 7, 4:
Bene habemus nos,
id. ib. 2, 8, 1:
ego me bene habeo,
am well, Tac. A. 14, 51: praeclare se res habeat ( is well), si, etc., Cic. de Or. 1, 25, 114:
male se res habet, cum, quod virtute effici debet, id tentatur pecunia,
id. Off. 2, 6, 22; cf. id. de Or. 2, 77, 313:
quae cum ita se res haberet, tamen, etc.,
id. Verr. 2, 2, 50, § 124; cf.:
ita se res habet, ut ego, etc.,
id. Quint. 1, 2:
sic profecto res se habet,
id. de Or. 2, 67, 271:
scire aveo, quomodo res se habeat,
id. Att. 13, 35, 2; cf. id. de Or. 2, 32, 140:
ut se tota res habeat,
id. Verr. 2, 2, 5, § 15; cf.:
ut meae res sese habent,
Ter. Phorm. 5, 4, 1.—
(β).
Mid.:
virtus clara aeternaque habetur,
exhibits itself, is, continues, Sall. C. 1, 4:
sicuti pleraque mortalium habentur,
as for the most part happens in human affairs, id. ib. 6, 3.—
(γ).
Neutr. (as also the Gr echô): Tullia nostra recte valet: Terentia minus belle habuit, Dolab. ap. Cic. Fam. 9, 9, 1:
volui animum tandem confirmare hodie meum, Ut bene haberem filiae nuptiis,
I might enjoy myself, Plaut. Aul. 2, 8, 2: qui bene habet suisque amicis est volup, id. [p. 835] Mil. 3, 1, 130:
bene habent tibi principia,
Ter. Phorm. 2, 3, 82:
bene habet: jacta sunt fundamenta defensionis,
it is well, Cic. Mur. 6, 14; Liv. 8, 6:
magnum narras, vix credibile! atqui sic habet,
so it is, it is even so, Hor. S. 1, 9, 53: illasce sues sanas esse habereque recte licere spondesne? Formula emendi, ap. Varr. R. R. 2, 4, 5; 2, 3, 5.—
D.
To hold, account, esteem, consider, regard a person or thing in any manner or as any thing; to think or believe a person or thing to be so or so:
aliquem fidelem sibi habere,
Plaut. Bacch. 3, 3, 87:
deos aeternos et beatos,
Cic. N. D. 1, 17, 45:
id habent hodie vile et semper habuerunt,
id. Balb. 22, 51:
maximam illam voluptatem habemus, quae, etc.,
id. Fin. 1, 11, 37:
eum nos ut perveterem habemus... nec vero habeo quemquam antiquiorem,
id. Brut. 15, 61:
Ut et rex et pater habereter omnium,
id. Rep. 1, 36; 2, 21:
parentem Asiae et dici et haberi,
id. Q. Fr. 1, 1, 10 fin.:
eos dicit esse habitos deos, a quibus, etc.,
id. N. D. 1, 15, 38:
cum esset habendus rex, quicumque genere regio natus esset,
id. Rep. 1, 33; cf. id. ib. 2, 12 fin.: non habeo nauci Marsum augurem, Poet. ap. Cic. Div. 1, 58, 132:
cujus auctoritas in iis regionibus magni habebatur,
Caes. B. G. 4, 21, 7:
nihil pensi habere,
Quint. 11, 1, 29; cf.
also: an perinde habenda sit haec atque illa,
id. 7, 3, 11:
sese illum non pro amico, sed pro hoste habiturum,
Caes. B. G. 1, 44, 19; so,
aliquem pro hoste,
Liv. 2, 20; Curt. 6, 2 al.:
nisi in provincia relictas rationes pro relatis haberem,
Cic. Fam. 5, 20, 2:
licet omnia Italica pro Romanis habeam,
Quint. 1, 5, 56; 12, 10, 73:
istuc jam pro facto habeo,
Cic. Att. 13, 1, 2:
Pompeium pro certo habemus per Illyricum proficisci in Galliam,
to consider as certain, id. ib. 10, 6 fin.:
id obliviscendum, pro non dicto habendum,
Liv. 23, 22, 9:
hoc velim in maximis rebus et maxime necessariis habeas,
Cic. Att. 5, 5 fin.:
aliquem in deorum numero,
id. N. D. 1, 14, 36:
aliquem in hostium numero,
Caes. B. G. 1, 28, 1:
aliquem suorum In numero,
Hor. S. 2, 6, 41;
for which also: hostium numero haberi,
Cic. Att. 11, 6, 6:
numero impiorum ac sceleratorum haberi,
Caes. B. G. 6, 13, 7; cf. also Quint. 3, 7, 2:
quem Aegyptii nefas habent nominare,
Cic. N. D. 3, 22, 56:
mutare nefas habent,
Quint. 12, 8, 6:
nec tamen est habendum religioni, nocentem aliquando defendere,
to scruple, make a conscience of, Cic. Off. 2, 14, 51; cf.:
nec eam rem habuit religioni,
id. Div. 1, 35, 77:
quando tu me bene merentem tibi habes despicatui,
you despise, Plaut. Men. 4, 3, 19:
non sic ludibrio tuis factis habitus essem,
Ter. Hec. 4, 1, 11.—Hence: sic habeto, or sic habeas aliquid, or with an object-clause, hold or judge thus, be convinced or persuaded, believe, know:
sed hoc nihil ad te: illud velim sic habeas, uod intelliges, etc.,
Cic. Fam. 3, 13, 2:
unum hoc sic habeto: si, etc.,
id. ib. 2, 6 fin.:
sic habeto: omnibus, etc.,
id. Rep. 6, 13:
enitere et sic habeto, non esse te mortalem, sed corpus hoc,
id. ib. 6, 24; so with an object-clause, id. Fam. 2, 10, 1; 16, 4, 4.—Without sic:
id primum ergo habeto, non sine magna causa, etc.,
Cic. Fam. 13, 29, 2:
tantum habeto, civem egregium esse Pompeium, etc.,
id. ib. 2, 8, 2.—
2.
To take, accept, bear, submit to, endure:
neque cuiquam mortalium injuriae suae parvae videntur: multi eas gravius aequo habuere,
Sall. C. 51, 11:
egestas facile habetur sine damno,
id. ib. 6, 37:
quae in praesens Tiberius civiliter habuit, sed, etc.,
Tac. A. 4, 21:
neque tantum maleficium impune habendum,
id. ib. 3, 70;
12, 48: nec ita aegre habuit filium id pro parente ausum,
Liv. 7, 5, 7 Weissenb.—
E.
To hold, have possession of, occupy, a place:
urbem Romam condidere atque habuere initio Trojani,
Sall. C. 6, 1:
qui mortales initio Africam habuerint,
id. J. 17, 7; 18, 1; cf.
Siciliam et Sardiniam per legatos habuit,
rule, administer, Flor. 4, 2, 22:
urbem Romanam a principio reges habuere,
Tac. A. 1, 1:
Hispaniae tribus legionibus habebantur,
id. ib. 4, 5; 12, 54.—
2.
More freq. neutr., to dwell, live anywhere (perh. only ante-class.; in good prose habito is used instead): quae Corinthum arcem altam habetis, Enn. ap. Cic. Fam. 7, 6, 1 (Trag. v. 294 Vahl.):
ille geminus qui Syracusis habet,
Plaut. Men. prol. 69: quis istic habet? id. Bacch. 1, 2, 6:
ubi nunc adulescens habet?
id. Trin. 1, 2, 156:
apud aedem Junonis Lucinae, ubi aeditumus habere solet,
Varr. L. L. 5, § 50 Mull.; cf.:
situm formamque et universorum castrorum et partium, qua Poeni, qua Numidae haberent...specularentur,
Liv. 30, 4, 2 (but v. Weissenb. ad loc.).—
F.
To spend, pass (time, etc.):
aetatem procul a republica,
Sall. C. 4, 1:
vitam,
id. ib. 51, 12 al.—
G.
To have in one's mind, to know, be acquainted with:
siquidem istius regis (Anci) matrem habemus, ignoramus patrem,
Cic. Rep. 2, 18 fin.: habes consilia nostra;
nunc cognosce de Bruto,
there you have, such are, id. Att. 5, 21, 10:
habetis igitur primum ortum tyranni,
id. Rep. 2, 27:
habetis sermonem bene longum hominis,
id. de Or. 2, 88, 361; cf.
also: habes nostras sententias,
Suet. Claud. 4:
habes, quae fortissime de beata vita dici putem,
Cic. Tusc. 5, 28 fin.; cf. id. de Or. 2, 71, 291. —
H.
To have as a habit, peculiarity, or characteristic:
habebat hoc omnino Caesar: quem plane perditum aere alieno egentemque cognorat, hunc in familiaritatem libentissime recipiebat,
Cic. Phil. 2, 32, 78; id. Pis. 32, 81.—
K.
To hold, to make, do, perform, prepare, utter, pronounce, produce, cause:
alium quaerebam, iter hac habui,
made, directed, Ter. Eun. 5, 9, 35; cf.:
ex urbe profectus iter ad legiones habebat,
Caes. B. C. 1, 14, 3; so,
iter,
id. ib. 1, 51, 1; 3, 11, 2; 3, 106, 1; Cic. Q. Fr. 2, 6, 2:
vias,
Luc. 2, 439:
C. Cato contionatus est, comitia haberi non siturum, si, etc.,
to be held, Cic. Q. Fr. 2, 6, 6:
senatum,
id. ib. 2, 13, 3; id. Fam. 1, 4, 1; Caes. B. C. 1, 2, 1:
concilia,
id. B. G. 5, 53, 4:
contionem,
Cic. Att. 4, 1, 6:
censum,
id. Verr. 2, 2, 55, § 138:
delectum (militum),
id. Phil. 5, 12, 31; id. Fam. 15, 1 fin.; Caes. B. G. 6, 1;
v. delectus: ludos,
Suet. Rhet. 1:
sermonem,
Cic. Tusc. 1, 24, 57; cf.:
orationem,
to deliver, id. Rep. 1, 46:
multis verbis ultro citroque habitis,
id. ib. 6, 9 fin.:
disputationem,
id. ib. 1, 7; Caes. B. G. 5, 30, 1:
dialogum,
Cic. Att. 2, 9, 1:
verba,
id. de Or. 2, 47, 190:
querelam de aliquo apud aliquem,
id. Q. Fr. 1, 2, 1, § 2:
controversiam de fundo cum aliquo,
id. Fam. 13, 69, 2 et saep.:
deinde adventus in Syriam primus equitatus habuit interitum,
caused, occasioned, Cic. Prov. Cons. 4, 9; cf. id. Div. 2, 46, 96:
latrocinia nullam habent infamiam, quae extra fines cujusque civitatis fiunt,
Caes. B. G. 6, 23, 6.—
L.
Habere in animo (or simply animo), with an objectclause, to have in mind, to intend, to be disposed, inclined to do any thing (=propositum habere, constituisse, decrevisse):
istum exheredare in animo habebat,
Cic. Rosc. Am. 18, 52; id. Att. 1, 17, 11:
hoc (flumen) neque ipse transire in animo habebat neque hostes transituros existimabat,
Caes. B. G. 6, 7, 5:
neque bello eum invadere animo habuit,
Liv. 44, 25, 1 dub (al. in animo), v. Drak. ad h. l.—
M.
Habere sibi or secum aliquid, to keep to one's self (lit. and trop.):
clamare coeperunt, sibi ut haberet hereditatem,
Cic. Verr. 2, 2, 19, § 47:
per vindicationem his verbis legamus: DO LEGO, CAPITO, SUMITO, SIBI HABETO,
Ulp. Fragm. 24, 3; cf. ib. § 5; Gai. Inst. 2, 209.—So the formula used in divorces:
res tuas tibi habeas or habe,
Plaut. Am. 3, 2, 47; Sen. Suas. 1, § 7:
illam suam suas res sibi habere jussit ex duodecim tabulis,
Cic. Phil. 2, 28, 69. —Comic. transf.:
apage sis amor: tuas tibi res habeto,
Plaut. Trin. 2, 1, 32.— Trop.:
secreto hoc audi, tecum habeto, ne Apellae quidem liberto tuo dixeris,
Cic. Fam. 7, 25, 2:
verum haec tu tecum habeto,
id. Att. 4, 15, 6.—
N.
Of a sweetheart, to have, to possess, enjoy:
postquam nos Amaryllis habet, Galatea reliquit,
Verg. E. 1, 31; Tib. 1, 2, 65; Prop. 3, 8 (4, 7), 22:
duxi, habui scortum,
Plaut. Bacch. 4, 10, 6; Ter. And. 1, 1, 58: cum esset objectum, habere eum Laida;
habeo, inquit, non habeor a Laide,
Cic. Fam. 9, 26, 2.—
O.
Gladiatorial t. t., of a wounded combatant: hoc habet or habet, he has that (i. e. that stroke), he is hit:
desuper altus equo graviter ferit atque ita fatur: Hoc habet,
Verg. A. 12, 296; Prud. Psych. 53.—
2.
Transf.:
hoc habet: reperi, qui senem ducerem,
Plaut. Most. 3, 2, 26; id. Rud. 4, 4, 99: egomet continuo mecum;
Certe captus est! Habet!
Ter. And. 1, 1, 56 (id est vulneratus est. Habet enim qui percussus est: et proprie de gladiatoribus dicitur, Don.).—Hence: hăbĭtus, a, um, P. a., held or kept in a certain condition, state, humor (ante-class.).
A.
In gen.
1.
Lit.: equus nimis strigosus et male habitus, Massur. Sabin. ap. Gell. 4, 20, 11; v. in the foll.—
2.
Trop.:
ut patrem tuum vidi esse habitum, diu etiam duras (lites) dabit,
Ter. Heaut. 2, 4, 22.—
B.
In partic., physically, well kept, well conditioned, fleshy, corpulent:
corpulentior videre atque habitior,
Plaut. Ep. 1, 1, 8:
si qua (virgo) est habitior paulo, pugilem esse aiunt, deducunt cibum,
Ter. Eun. 2, 3, 23: (censores) equum nimis strigosum et male habitum, sed equitem ejus uberrimum et habitissimum viderunt, etc., Massur. Sabin. ap. Gell. 4, 20, 11.

Lewis & Short latin dictionary > habeo
73 invia

invĭus, a, um, adj. [2. in-via], without a road, impassable (syn.: inaccessus, devius; not in Cic. or Cæs.).
I.
Lit.:
lustra,
Verg. A. 4, 151:
longa via,
id. ib. 3, 383:
saltus,
Liv. 9, 14:
per invias atque ignotas rupes iter,
id. 38, 2 fin.:
saxa,
Verg. A. 1, 537:
maria Teucris,
Verg. A. 9, 130:
rupibus regio,
Plin. 12, 14, 30, § 52:
virtuti nulla est via,
Ov. M. 14, 113.— Neutr.:
nil virtuti invium,
Tac. Agr. 27.— With inf.:
Acheron invius renavigari,
Sen. Herc. Fur. 715. — Subst.: invĭa, ōrum, n. plur., impassable places:
per invia pleraque et errores,
Liv. 21, 35:
per vias inviaque,
id. 23, 17:
per vias, per invia,
id. 38, 23:
dumosa,
Sil. 4, 305.—
II.
Transf., inaccessible, impenetrable:
regna,
impenetrable, Verg. A. 6, 514: templa, Ov. M. 11, 414:
tot bellis invia tecta,
Sil. 14, 639:
Sarmaticis lorica sagittis,
Mart. 7, 2.

Lewis & Short latin dictionary > invia
74 invius

invĭus, a, um, adj. [2. in-via], without a road, impassable (syn.: inaccessus, devius; not in Cic. or Cæs.).
I.
Lit.:
lustra,
Verg. A. 4, 151:
longa via,
id. ib. 3, 383:
saltus,
Liv. 9, 14:
per invias atque ignotas rupes iter,
id. 38, 2 fin.:
saxa,
Verg. A. 1, 537:
maria Teucris,
Verg. A. 9, 130:
rupibus regio,
Plin. 12, 14, 30, § 52:
virtuti nulla est via,
Ov. M. 14, 113.— Neutr.:
nil virtuti invium,
Tac. Agr. 27.— With inf.:
Acheron invius renavigari,
Sen. Herc. Fur. 715. — Subst.: invĭa, ōrum, n. plur., impassable places:
per invia pleraque et errores,
Liv. 21, 35:
per vias inviaque,
id. 23, 17:
per vias, per invia,
id. 38, 23:
dumosa,
Sil. 4, 305.—
II.
Transf., inaccessible, impenetrable:
regna,
impenetrable, Verg. A. 6, 514: templa, Ov. M. 11, 414:
tot bellis invia tecta,
Sil. 14, 639:
Sarmaticis lorica sagittis,
Mart. 7, 2.

Lewis & Short latin dictionary > invius
75 coepio

coepio (arch. coipio), coepī, coeptum, coepere ( die tempora praes. nur in der vorklassischen Periode; die tempora perf. act. u. pass. sehr häufig in allen Perioden), v. tr. u. intr. (v. com u. apio), eig. etw. an mehreren Seiten anfassen, -angreifen; dah. anfangen, beginnen, unternehmen, I) tr.: A) act.: a) tempp. praes., meist m. Acc.: mane coepiam, Caecil. com. 90: neque pugnas neque ego litis coepio, Plaut. Men. 960: ubi nil habeat, alium quaestum coepiat, Plaut. truc. 232: lubido extemplo coeperest convivium, Plaut. Pers. 121: ille quicquid coeperet, Ter. adelph. 397: m. Infin., coepiam seditiosa verba loqui, Cato oratt. fr. inc. 17 (b. Paul. ex Fest. 59, 10). – b) tempp. perf.: coepi, coeperam etc., m. Acc. od. absol., id quod coepi, Plaut.: coepit cum talia vates, folgendermaßen (zu reden) anhob, Verg.: iter, quod coeperunt percurrunt, Curt.: quae coeperamus, Quint.: si quicquam hodie hic turbae coeperis, Ter.: magnis operibus perfectis obsidium coepit per L. Catilinam legatum, Sall. fr.: obsidium coepit per praesidia, Tac.: huiusmodi orationem coepit, Tac.: u. m. Infin. act., c. orare, Nep.: coepi velle (ich habe mich dem Wunsche hingegeben, es am mir das Gelüste an), m. folg. Infin., Cic. ep. 7, 5, 1 u. Spät. (s. Hildebr. Apul. met. 4, 31. p. 292; vgl. Ggstz. coepit nolle quae pepigerat, Apul. flor. 18. p. 30, 7 Kr.): dicere coepi, Cic., u. bl. coepi, Verg., Liv. u.a., ich begann zu reden, ich hob an (vgl. Fabri Sall. Iug. 109, 4): aber ut coepi dicere u. bl. ut coepi, wie gesagt (stehende Formel, um die unterbrochene Rede wieder aufzunehmen), Cic. Rosc. Am. 91 u. ad Att. 13, 28, 2: so auch ut coeperam dicere od. ut dicere coeperam, Petron. 75, 10. Augustin. tract. in Io. 124, 2. Fulg. contin. Virg. p. 149 M.: u. m. ab u. Abl., cum ab iis coeperim (sc. dicere), quae etc., Cels. 3, 2. p. 16, 15 D. – mit Infin. pass., gew. mit solchen, die reflexive Bedeutung haben (vgl. Dietsch Sall. Cat. 51, 40. p. 236 sq.), zB. si quae rapinae fieri (zu geschehen) coeperunt, Cic.: afflictari lamentarique coepisse (sich dem heftigsten Klagen u. Jammern hingeben), Cic.: paupertas probro haberi (zu gelten) coepit, Sall.: fiducia augeri (sich zu mehren) nostris coepit, Sall. fr. – doch auch mit reinem Infin. pass. (s. Nipperd. Quaest. Caes. p. 19), zB. coepit defricari, Cornif. rhet.: Maenius urbanus coepit haberi, Liv. (vgl. Fabri Liv. 21, 58, 10); amphora coepit institui, Hor.: si coepisset audiri, Curt.: corpus ut moveri a Miseno coepit, Suet.: Aeolis ab Aeoliis incoli coepit, Mela. – c) Partiz. Fut. coepturus, m. Acc., zB. Romanos omnibus instructiores rebus coepturos bellum, Liv. 42, 47, 3: nemine opinante, quidnam coepturus esset, Suet. Cal. 46: m. ab u. Abl., nos rite coepturi ab Homero videmur, Quint. 10, 1, 46. – B) pass., nur in den tempp. perf.: coeptus sum, zB. ita cum Syphace Romanis amicitia coepta est, Liv.: Ggstz., coeptum (est) per eos, qui agi volebant; desitum est per hunc, qui decessit, Cic. pro Corn. 1. fr. 37 K. – bes. m. folg. Infin. pass., lapides iaci coepti sunt, Caes.: consuli coepti sumus, Cic.: abici arma ac dedi hostes coepti, Liv.: fuga ex acie duce amisso fieri coepta est, Liv.: postquam armis disceptari coeptum sit de iure publico, Cic.: coeptum est referri de inducendo senatus consulto, Cic.: apud Cadmeam cum Lacedaemoniis pugnari coeptum est, Nep. – selten m. Infin. act., surrexit et de damnatione ferventer loqui est coeptum, Cael. in Cic. ep. 8, 8, 2: cum instructa (erat) acies coeptumque in hostem progredi, Gell. 1, 11, 3. - Partic., coeptum bellum, Sall.: c. opus, Ov.: P. Decii non coeptae modo ante, sed cumulatae novā virtute laudes, Liv.: c. cum Antiocho bellum, Liv. (vgl. Fabri Liv. 24, 48, 13): simulque coeptus dies, Tac.: coeptae in rebus prosperis amicitiae, Fronto: im Abl. absol., coeptā luce, Tac.: nocte coeptā, Tac.: coeptā hieme, Tac. – m. ab u. Abl. (zur Angabe des Ursprungs), herrührend, templum ab Agrippina coeptum, Suet.: limes a Tiberio coeptus, Tac.: horti a Lucullo coepti, Tac. (vgl. Walther Tac. ann. 1, 50 in.). – II) intr. anfangen, beginnen, den Anfang nehmen (vgl. Korte u.a. zu Sall. Iug. 31, 4), sic odium coepit glandis, Lucr.: quoniam coepit Graecorum mentio, Iuven.: ubi silentium coepit, Sall.: ubi dies coepit, Sall.: cum ver coepit, Sen.: quando coepisset febris, Cels. – u. m. Adv. od. m. ab od. ex u. Abl. (zur Angabe des Ursprungs) herrühren, unde ea coeperint, Cels.: a quo iurgium coepit, Quint.: a Tiberio Graccho seditiones graves coepere, Tac.: quibus ex virtute nobilitas coepit, Sall.: proditio coepit e domo Scaevini, Tac.: m. cum u. Abl., artis eius originem cum olympiadum initio coepisse, Plin. 36, 11: pictura aut statuaria, quarum utraque cum Phidia coepit, Plin. 36, 15. – / Eine Perfektform coepivi will A. Spengel (Philol. 32, 366) bei Plaut. Cas. 3, 5, 23 u. 57; cist. 4, 2, 19 u. merc. 533 herstellen. – coëpit bei Lucr. 4, 619 u. so auch öfters bei Plaut.

lateinisch-deutsches > coepio
76 habeo

hăbĕo, ēre, bŭi, bĭtum    - tr. qqf. intr. -    - haben = habesne, Plaut. Ps. 1163; Trin. 89,- 964; Truc. 680 --- arch. habessit = habuerit, Cic. Leg. 2, 19 --- inf. passif haberier, Plaut. Mil. 2, 6, 111.    - voir l'article habeo de Gaffiot. [st1]1 [-] avoir, posséder, garder, tenir; être maître de, tenir, contenir, retenir, renfermer.    - habere fundum, Cic.: posséder un domaine.    - habere sibi hereditatem, Cic.: garder pour soi un héritage.    - habere aliquem collegam: avoir qqn pour collègue.    - (animus) habet cuncta neque ipse habetur, Sall.: (l'esprit) est maître de tout et lui-même n'a pas de maître.    - habeo, non habeor a Laide, Cic. Fam. 9, 26, 2: je suis le maître et non l'esclave de Laïs.    - jaculum quod manibus habemus, Ov.: le javelot que nous tenons à la main.    - nihil epistula habebat, Cic.: la lettre ne renfermait rien.    - fere totius ulterioris Hispaniae regio difficilem habet oppugnationem, Caes.: presque toute l'Espagne ultérieure présente une attaque difficile.    - opinio manebat eum cum rege habere societatem, Nep.: on persistait à croire qu'il s'entendait bien avec le roi. - intr. - habere in Bruttiis, Cic.: avoir des propriétés dans le Bruttium.    - habet idem in nummis, habet idem in urbanis praediis, Cic. Verr. 2, 3: il a de l'argent dans ses coffres, il a des maisons.    - non habentes, Lact.: les indigents.    - avec un adjectif ou un nom attribut.    - aliquem sollicitum habere: [tenir qqn inquiet] = tenir qqn dans l'inquiétude.    - mare infestum habere, Cic.: [tenir la mer infestée] = infester la mer.    - obvium habere aliquem, Quint.: [avoir qqn en face, sur la route] rencontrer qqn.    - Matonem et Pollionem inimicos habet Fadius, Cic. Fam. 9: Fadius a Maton et Pollion comme ennemis.    - praeposteros habes tabellarios, Cic. Fam. 15: tu as des messagers qui agissent en dépit du bon sens.    - aliquem collegam habere: avoir qqn comme collègue.    - avec un participe c. attribut.    - aciem instructam habere: tenir l'armée rangée en bataille.    - aliquid cogitat et habet navem paratam, Cic. Fam. 9: il a quelque chose en tête et il a préparé un bateau.    - regis salutem a senatu commendatam habebam, Cic.: j'avais du sénat la recommandation de sauver le roi.    - aliquid cognitum (compertum, exploratum) habeo: je tiens qqch pour connu (assuré, certain).    - aliquid perspectum habeo: je connais qqch à fond.    - perfidiam Aeduorum perspectam habebat, Caes. BG. 7: il voyait bien la perfidie des Eduens.    - Clodi animum perspectum habeo, cognitum, judicatum, Cic.: quant au caractère de Clodius, je l'ai sondé, étudié, jugé.    - de Caesare satis dictum habebo, Cic. Phil. 5: j'en aurai assez dit sur César.    - domitas habere libidines, Cic. de Or. 1, 43, 194: tenir les passions sous le joug.    - vectigalia redempta habere, Caes. BG. 1: avoir pris à ferme les impôts indirects.    - neque ea res falsum (part. passé passif) me habuit: et cela ne m'a pas trompé.    - habuit plebem in clientelas principum descriptam, Cic. Rep. 2: (Romulus) a voulu que la plèbe fût rangée dans la clientèle des hommes de haut rang.    - avec un adj. verbal.    - nihil excusandum habes, Tac.: tu n'as aucune excuse à donner.    - sua voce respondendum habere, Tac.: avoir à répondre de vive voix.    - enitendum habemus ut... Plin. Ep. 1: nous devons travailler à...    - hoc habet: - [abcl]a - [il a ce coup] = il est touché (en parl. d'un gladiateur). - [abcl]b - il est pris (en parl. d'un amoureux). - [abcl]c - Plaut. ça va bien (le coup a porté).    - hoc habet: repperi qui senem ducerem, Plaut. Most.: c'est gagné: j'ai trouvé comment faire marcher ce vieillard. [st1]2 [-] avoir en soi, avoir sur soi, porter (un vêtement...).    - habere coronam in capite: porter une couronne sur la tête.    - habere anulum in digito, Ter.: porter un anneau au doigt.    - vestis bona quaerit haberi, Ov. Am. 1: un beau vêtement demande à être porté. [st1]3 [-] avoir pour conséquence, comporter, occasionner.    - hoc nihil utilitatis habet: cela n'offre rien d'utile.    - pons magnum circuitum habebat, Caes.: le pont occasionnait un long détour. [st1]4 [-] susciter (un sentiment), être l'objet de, éprouver, ressentir, supporter, endurer, subir.    - laetitiam (timorem) habere: susciter la joie (la peur).    - multi injurias gravius aequo habuere, Sall. C.: beaucoup ressentent les injustices plus vivement qu'il ne faudrait.    - invidiam habere: être l'objet de l'envie.    - suspicionem habere, Nep.: être soupçonné.    - quae in praesens Tiberius civiliter habuit, Tac. An. 4: pour le moment, Tibère supporta cela en bon citoyen.    - non tantum maleficium impune habendum, Tac. An. 3: on ne doit pas laisser impuni un tel forfait.    - nec ita aegre habuit filium id pro parente ausum, Liv. 7: il ne sut pas mauvais gré au fils de ce qu'il avait osé pour son père. [st1]5 [-] entrer en possession de, prendre, garder.    - habere aliquid sibi (secum): prendre qqch pour soi.    - formule de divorce - res tuas tibi habeas (habe, habeto): garde pour toi ce qui t'appartient (reprends ton bien).    - mimulam suam suas res sibi habere jussit, Cic. Phil. 2: il ordonna à sa comédienne de reprendre ses effets (= de s'en aller).    - res tuas habe: - [abcl]a - reprends ton bien (garde ce qui te revient). - [abcl]b - va-t-en, déloge.    - haec tu tecum habeto, Cic.: garde cela pour toi (= sois discret). [st1]6 [-] tenir (une région...), occuper, gouverner, administrer, gérer.    - rem publicam habere: administrer les affaires publiques.    - Siciliam et Sardiniam per legatos habuit, Flor.: il fit administrer la Sicile par des gouverneurs.    - urbem Romanam a principio reges habuere, Tac. An. 1: la ville de Rome fut d'abord gouvernée par des rois.    - Hispaniae tribus (legionibus) habebantur, Tac. An. 4: L'Espagne était occupée par trois légions. [st1]7 [-] avoir dans son esprit, savoir, avoir à, pouvoir.    - habes consilia nostra, Cic. Att. 5: tu connais mes intentions.    - obscura est historia Romana, siquidem istius regis matrem habemus, ignoramus patrem, Cic. Rep. 2: l'histoire romaine est obscure: s'il est vrai que nous connaissons la mère de ce roi (Ancus), nous ne savons pas qui était son père.    - sic habeto: sache-le bien.    - habes rationem mei consilii, Cic. Fam. 9, 2, 4: tu sais la raison de ma conduite.    - de Dolabella, si quid habes novi, facies me certiorem, Cic.: à propos de Dolabella, si tu sais quelque chose de nouveau, tiens-moi au courant.    - habes de Vatinio, Cic. Fam. 1: voilà pour ce qui concerne Vatinius.    - habere + inf.: avoir à, pouvoir.    - cf. gr. οὐδὲν ἀντειπεῖν ἔχω: je n'ai rien à répondre.    - habeo etiam dicere quem de ponte in Tiberim dejecerit, Cic. Am.: je peux même citer un homme qu'il a précipité du haut du pont dans le Tibre.    - haec fere dicere habui de natura deorum, Cic. Nat. 3: voilà à peu près ce que j'avais à dire sur la nature des dieux.    - de re publica nihil habeo ad te scribere, Cic. Att. 2, 22, 6: je n'ai rien à te dire de la république.    - habere + inter. indir.: savoir.    - de quibus habeo ipse quid sentiam, Cic. Nat. 3: je sais ce que je dois penser d'eux.    - nihil habeo quid dicam: je ne sais que dire.    - nihil habeo quod dicam: je n'ai rien à dire.    - quo me conjectura ducat habeo, Cic. Fam. 9, 2, 4: je sais où me conduit ma conjecture.    - quod exspectem istinc magis habeo quam quod ipse scribam, Cic. Att. 3, 10: j'ai plus de nouvelles à attendre de toi, là-bas, que moi, je n'en ai à t'écrire. [st1]8 [-] traiter (qqn), se conduire envers, tenir pour, regarder comme.    - aliquem bene (male) habere: traiter bien (mal) qqn.    - uti me habueris, Plaut.: comme tu m'auras traité.    - eos habere necessarios: les traiter en amis intimes, les considérer comme des amis intimes.    - satin' habes, si feminarum nulla'st quam aeque diligam? Plaut. Amph.: [ne considères-tu pas comme assez...] ne te suffit-il pas que tu sois pour moi la plus chère des femmes?    - id quidem nostris moribus nefas habetur, Nep.: ce (genre d'union), selon nos moeurs, est considéré comme abominable.    - aliquem pro amico (pro hoste) habere: regarder qqn comme ami (comme ennemi).    - habere pro certo: tenir pour certain.    - incognita habere pro cognitis, Cic. Off. 1, 18: tenir pour connu l'inconnu.    - habere aliquem amici loco (in amici loco, in amici numero ou amici numero): traiter qqn comme un ami.    - habere aliquid pro nihilo: ne faire aucun cas de qqch.    - avec un gén. de prix.    - habere aliquid magni: faire grand cas de qqch.    - non habeo nauci aliquem, Cic.: je ne fais aucun cas de qqn.    - habitus magnae auctoritatis, Caes.: considéré comme un homme de grande considération.    - avec datif.    - eam rem habere religioni, Cic.: se faire un scrupule de cela.    - aliquem ludibrio habere: se moquer de qqn.    - virtutem ludibrio habere: se moquer de la vertu, tourner la vertu en dérision.    - aliquid honori habere: s'honorer de qqch, considérer qqch comme un titre d'honneur.    - habere rem publicam quaestui: trafiquer de la chose publique.    - au passif être regardé comme, passer pour.    - militibus habebatur fortissimus (compl. d'agent au dat. après habeor): il était regardé comme très brave par les soldats.    - omnes et dicuntur et habentur tyranni qui... Nep.: on les appelle tyrans et ils passent pour tels tous ceux qui...    - ea spolia opima habentur, quae... Liv.: ces dépouilles passent pour opimes, qui... [st1]9 - tr. et intr. - tenir (un lieu), détenir, occuper, habiter, demeurer.    - hanc habeo sedem, Ov.: j'habite cette demeure.    - in delubro habere, Varr.: habiter dans un temple.    - qui Syracusis habet, Plaut.: qui habite à Syracuse.    - quis istic habet? Plaut. Bacch.: qui demeure là? [st1]10 [-] passer (le temps...).    - in obscuro vitam habere: passer sa vie dans l'obscurité.    - habere aetatem procul a republica, Sall. C. 4, 1: passer sa vie loin de la république. [st1]11 [-] faire, exécuter; tenir (une assemblée), convoquer.    - habere supplicationes: faire des prières publiques.    - habere delectum: procéder à une levée de troupes.    - habere delectum + gén.: faire un choix entre.    - habere contionem: tenir une assemblée, prononcer une harangue.    - habere senatum: tenir la séance du sénat.    - habere comitia: tenir (présider) les comices.    - habere orationem: prononcer un discours.    - verba habere: tenir des propos, prononcer des paroles. [st1]12 [-] soigner, entretenir.    - qui cultus habendo sit pecori, hinc canere incipiam, Virg. G. 1: quelle sollicitude il faut apporter au troupeau que l'on doit soigner, voilà ce que maintenant je vais chanter. [st1]13 [-] se trouver, être dans tel ou tel état.    - (se) habere: se trouver, être.    - graviter se habere, Cic.: être gravement malade.    - ego me bene habeo: moi, je vais bien (je me porte bien).    - bene habet: tout va bien, c'est bon, c'est bien.    - sic (ita) res habet: il en est ainsi (voilà où en sont les choses).    - cf. gr. οὕτως ἔχει [s.-ent. τὰ πράγματα]: il en est ainsi.    - sic habemus, Cic.: voilà dans quelles situation nous nous trouvons.    - male se res habet, Cic.: les choses vont mal.    - Tullia recte valet; Terentia minus belle habuit, Dolab. ap. Cic. Fam. 9: Tullia va bien; Térentia s'est moins bien portée.    - sic profecto se res habet ut: les choses vont de telle façon que.
* * *
hăbĕo, ēre, bŭi, bĭtum    - tr. qqf. intr. -    - haben = habesne, Plaut. Ps. 1163; Trin. 89,- 964; Truc. 680 --- arch. habessit = habuerit, Cic. Leg. 2, 19 --- inf. passif haberier, Plaut. Mil. 2, 6, 111.    - voir l'article habeo de Gaffiot. [st1]1 [-] avoir, posséder, garder, tenir; être maître de, tenir, contenir, retenir, renfermer.    - habere fundum, Cic.: posséder un domaine.    - habere sibi hereditatem, Cic.: garder pour soi un héritage.    - habere aliquem collegam: avoir qqn pour collègue.    - (animus) habet cuncta neque ipse habetur, Sall.: (l'esprit) est maître de tout et lui-même n'a pas de maître.    - habeo, non habeor a Laide, Cic. Fam. 9, 26, 2: je suis le maître et non l'esclave de Laïs.    - jaculum quod manibus habemus, Ov.: le javelot que nous tenons à la main.    - nihil epistula habebat, Cic.: la lettre ne renfermait rien.    - fere totius ulterioris Hispaniae regio difficilem habet oppugnationem, Caes.: presque toute l'Espagne ultérieure présente une attaque difficile.    - opinio manebat eum cum rege habere societatem, Nep.: on persistait à croire qu'il s'entendait bien avec le roi. - intr. - habere in Bruttiis, Cic.: avoir des propriétés dans le Bruttium.    - habet idem in nummis, habet idem in urbanis praediis, Cic. Verr. 2, 3: il a de l'argent dans ses coffres, il a des maisons.    - non habentes, Lact.: les indigents.    - avec un adjectif ou un nom attribut.    - aliquem sollicitum habere: [tenir qqn inquiet] = tenir qqn dans l'inquiétude.    - mare infestum habere, Cic.: [tenir la mer infestée] = infester la mer.    - obvium habere aliquem, Quint.: [avoir qqn en face, sur la route] rencontrer qqn.    - Matonem et Pollionem inimicos habet Fadius, Cic. Fam. 9: Fadius a Maton et Pollion comme ennemis.    - praeposteros habes tabellarios, Cic. Fam. 15: tu as des messagers qui agissent en dépit du bon sens.    - aliquem collegam habere: avoir qqn comme collègue.    - avec un participe c. attribut.    - aciem instructam habere: tenir l'armée rangée en bataille.    - aliquid cogitat et habet navem paratam, Cic. Fam. 9: il a quelque chose en tête et il a préparé un bateau.    - regis salutem a senatu commendatam habebam, Cic.: j'avais du sénat la recommandation de sauver le roi.    - aliquid cognitum (compertum, exploratum) habeo: je tiens qqch pour connu (assuré, certain).    - aliquid perspectum habeo: je connais qqch à fond.    - perfidiam Aeduorum perspectam habebat, Caes. BG. 7: il voyait bien la perfidie des Eduens.    - Clodi animum perspectum habeo, cognitum, judicatum, Cic.: quant au caractère de Clodius, je l'ai sondé, étudié, jugé.    - de Caesare satis dictum habebo, Cic. Phil. 5: j'en aurai assez dit sur César.    - domitas habere libidines, Cic. de Or. 1, 43, 194: tenir les passions sous le joug.    - vectigalia redempta habere, Caes. BG. 1: avoir pris à ferme les impôts indirects.    - neque ea res falsum (part. passé passif) me habuit: et cela ne m'a pas trompé.    - habuit plebem in clientelas principum descriptam, Cic. Rep. 2: (Romulus) a voulu que la plèbe fût rangée dans la clientèle des hommes de haut rang.    - avec un adj. verbal.    - nihil excusandum habes, Tac.: tu n'as aucune excuse à donner.    - sua voce respondendum habere, Tac.: avoir à répondre de vive voix.    - enitendum habemus ut... Plin. Ep. 1: nous devons travailler à...    - hoc habet: - [abcl]a - [il a ce coup] = il est touché (en parl. d'un gladiateur). - [abcl]b - il est pris (en parl. d'un amoureux). - [abcl]c - Plaut. ça va bien (le coup a porté).    - hoc habet: repperi qui senem ducerem, Plaut. Most.: c'est gagné: j'ai trouvé comment faire marcher ce vieillard. [st1]2 [-] avoir en soi, avoir sur soi, porter (un vêtement...).    - habere coronam in capite: porter une couronne sur la tête.    - habere anulum in digito, Ter.: porter un anneau au doigt.    - vestis bona quaerit haberi, Ov. Am. 1: un beau vêtement demande à être porté. [st1]3 [-] avoir pour conséquence, comporter, occasionner.    - hoc nihil utilitatis habet: cela n'offre rien d'utile.    - pons magnum circuitum habebat, Caes.: le pont occasionnait un long détour. [st1]4 [-] susciter (un sentiment), être l'objet de, éprouver, ressentir, supporter, endurer, subir.    - laetitiam (timorem) habere: susciter la joie (la peur).    - multi injurias gravius aequo habuere, Sall. C.: beaucoup ressentent les injustices plus vivement qu'il ne faudrait.    - invidiam habere: être l'objet de l'envie.    - suspicionem habere, Nep.: être soupçonné.    - quae in praesens Tiberius civiliter habuit, Tac. An. 4: pour le moment, Tibère supporta cela en bon citoyen.    - non tantum maleficium impune habendum, Tac. An. 3: on ne doit pas laisser impuni un tel forfait.    - nec ita aegre habuit filium id pro parente ausum, Liv. 7: il ne sut pas mauvais gré au fils de ce qu'il avait osé pour son père. [st1]5 [-] entrer en possession de, prendre, garder.    - habere aliquid sibi (secum): prendre qqch pour soi.    - formule de divorce - res tuas tibi habeas (habe, habeto): garde pour toi ce qui t'appartient (reprends ton bien).    - mimulam suam suas res sibi habere jussit, Cic. Phil. 2: il ordonna à sa comédienne de reprendre ses effets (= de s'en aller).    - res tuas habe: - [abcl]a - reprends ton bien (garde ce qui te revient). - [abcl]b - va-t-en, déloge.    - haec tu tecum habeto, Cic.: garde cela pour toi (= sois discret). [st1]6 [-] tenir (une région...), occuper, gouverner, administrer, gérer.    - rem publicam habere: administrer les affaires publiques.    - Siciliam et Sardiniam per legatos habuit, Flor.: il fit administrer la Sicile par des gouverneurs.    - urbem Romanam a principio reges habuere, Tac. An. 1: la ville de Rome fut d'abord gouvernée par des rois.    - Hispaniae tribus (legionibus) habebantur, Tac. An. 4: L'Espagne était occupée par trois légions. [st1]7 [-] avoir dans son esprit, savoir, avoir à, pouvoir.    - habes consilia nostra, Cic. Att. 5: tu connais mes intentions.    - obscura est historia Romana, siquidem istius regis matrem habemus, ignoramus patrem, Cic. Rep. 2: l'histoire romaine est obscure: s'il est vrai que nous connaissons la mère de ce roi (Ancus), nous ne savons pas qui était son père.    - sic habeto: sache-le bien.    - habes rationem mei consilii, Cic. Fam. 9, 2, 4: tu sais la raison de ma conduite.    - de Dolabella, si quid habes novi, facies me certiorem, Cic.: à propos de Dolabella, si tu sais quelque chose de nouveau, tiens-moi au courant.    - habes de Vatinio, Cic. Fam. 1: voilà pour ce qui concerne Vatinius.    - habere + inf.: avoir à, pouvoir.    - cf. gr. οὐδὲν ἀντειπεῖν ἔχω: je n'ai rien à répondre.    - habeo etiam dicere quem de ponte in Tiberim dejecerit, Cic. Am.: je peux même citer un homme qu'il a précipité du haut du pont dans le Tibre.    - haec fere dicere habui de natura deorum, Cic. Nat. 3: voilà à peu près ce que j'avais à dire sur la nature des dieux.    - de re publica nihil habeo ad te scribere, Cic. Att. 2, 22, 6: je n'ai rien à te dire de la république.    - habere + inter. indir.: savoir.    - de quibus habeo ipse quid sentiam, Cic. Nat. 3: je sais ce que je dois penser d'eux.    - nihil habeo quid dicam: je ne sais que dire.    - nihil habeo quod dicam: je n'ai rien à dire.    - quo me conjectura ducat habeo, Cic. Fam. 9, 2, 4: je sais où me conduit ma conjecture.    - quod exspectem istinc magis habeo quam quod ipse scribam, Cic. Att. 3, 10: j'ai plus de nouvelles à attendre de toi, là-bas, que moi, je n'en ai à t'écrire. [st1]8 [-] traiter (qqn), se conduire envers, tenir pour, regarder comme.    - aliquem bene (male) habere: traiter bien (mal) qqn.    - uti me habueris, Plaut.: comme tu m'auras traité.    - eos habere necessarios: les traiter en amis intimes, les considérer comme des amis intimes.    - satin' habes, si feminarum nulla'st quam aeque diligam? Plaut. Amph.: [ne considères-tu pas comme assez...] ne te suffit-il pas que tu sois pour moi la plus chère des femmes?    - id quidem nostris moribus nefas habetur, Nep.: ce (genre d'union), selon nos moeurs, est considéré comme abominable.    - aliquem pro amico (pro hoste) habere: regarder qqn comme ami (comme ennemi).    - habere pro certo: tenir pour certain.    - incognita habere pro cognitis, Cic. Off. 1, 18: tenir pour connu l'inconnu.    - habere aliquem amici loco (in amici loco, in amici numero ou amici numero): traiter qqn comme un ami.    - habere aliquid pro nihilo: ne faire aucun cas de qqch.    - avec un gén. de prix.    - habere aliquid magni: faire grand cas de qqch.    - non habeo nauci aliquem, Cic.: je ne fais aucun cas de qqn.    - habitus magnae auctoritatis, Caes.: considéré comme un homme de grande considération.    - avec datif.    - eam rem habere religioni, Cic.: se faire un scrupule de cela.    - aliquem ludibrio habere: se moquer de qqn.    - virtutem ludibrio habere: se moquer de la vertu, tourner la vertu en dérision.    - aliquid honori habere: s'honorer de qqch, considérer qqch comme un titre d'honneur.    - habere rem publicam quaestui: trafiquer de la chose publique.    - au passif être regardé comme, passer pour.    - militibus habebatur fortissimus (compl. d'agent au dat. après habeor): il était regardé comme très brave par les soldats.    - omnes et dicuntur et habentur tyranni qui... Nep.: on les appelle tyrans et ils passent pour tels tous ceux qui...    - ea spolia opima habentur, quae... Liv.: ces dépouilles passent pour opimes, qui... [st1]9 - tr. et intr. - tenir (un lieu), détenir, occuper, habiter, demeurer.    - hanc habeo sedem, Ov.: j'habite cette demeure.    - in delubro habere, Varr.: habiter dans un temple.    - qui Syracusis habet, Plaut.: qui habite à Syracuse.    - quis istic habet? Plaut. Bacch.: qui demeure là? [st1]10 [-] passer (le temps...).    - in obscuro vitam habere: passer sa vie dans l'obscurité.    - habere aetatem procul a republica, Sall. C. 4, 1: passer sa vie loin de la république. [st1]11 [-] faire, exécuter; tenir (une assemblée), convoquer.    - habere supplicationes: faire des prières publiques.    - habere delectum: procéder à une levée de troupes.    - habere delectum + gén.: faire un choix entre.    - habere contionem: tenir une assemblée, prononcer une harangue.    - habere senatum: tenir la séance du sénat.    - habere comitia: tenir (présider) les comices.    - habere orationem: prononcer un discours.    - verba habere: tenir des propos, prononcer des paroles. [st1]12 [-] soigner, entretenir.    - qui cultus habendo sit pecori, hinc canere incipiam, Virg. G. 1: quelle sollicitude il faut apporter au troupeau que l'on doit soigner, voilà ce que maintenant je vais chanter. [st1]13 [-] se trouver, être dans tel ou tel état.    - (se) habere: se trouver, être.    - graviter se habere, Cic.: être gravement malade.    - ego me bene habeo: moi, je vais bien (je me porte bien).    - bene habet: tout va bien, c'est bon, c'est bien.    - sic (ita) res habet: il en est ainsi (voilà où en sont les choses).    - cf. gr. οὕτως ἔχει [s.-ent. τὰ πράγματα]: il en est ainsi.    - sic habemus, Cic.: voilà dans quelles situation nous nous trouvons.    - male se res habet, Cic.: les choses vont mal.    - Tullia recte valet; Terentia minus belle habuit, Dolab. ap. Cic. Fam. 9: Tullia va bien; Térentia s'est moins bien portée.    - sic profecto se res habet ut: les choses vont de telle façon que.
* * *

    Habeo, habes, habui, habitum, pen. cor. habere. Plau. Avoir.

\

    Habere. Plaut. Traicter.

\

    Is vti tu me hic habueris, perinde illum illic curauerit. Plaut. Ainsi que tu me traicteras, Ainsi que tu me feras.

\

    Nunquam secus habui illam, ac si ex me esset nata. Terent. Jamais je ne la traictay autrement, que si elle eust esté ma fille.

\

    - semper parce ac duriter Se habere. Terent. Vivre chichement.

\

    Nimium te habui delicatam. Plaut. Je t'ay traictee trop delicatement.

\

    AEgre habere. Liu. Estre marri.

\

    Habet illum arcte, contenteque. Plaut. Elle le tient de court, En subjection.

\

    Quae res eos magno diuturnoque bello inter se habuit. Sallust. Les entreteint en guerre.

\

    Habet eos somnus. Ouid. Ils dorment.

\

    Antiqui tales aegros in tenebris habebant. Celsus. Les tenoyent en lieux obscurs.

\

    Habere aliquem in luce, vel lumine. Cels. Le tenir en lieu cler et au jour.

\

    Habere. Habiter Demourer.

\

    Qui mortales in initio Africam habuerint. Sallust. Ont habité en Afrique au commencement.

\

    Habet se erga aedem. Plaut. Elle demeure, etc.

\

    - meretrix Quae hic habet. Plaut. Qui demeure ci.

\

    De Rep. nihil habeo ad te scribere. Cic. Je n'ay rien que je te puisse escrire.

\

    Habere, Reputer, Estimer. Quintil. An habendum sit adulterium in lupanari.

\

    Haec habui de amicitia quae dicerem. Ci. Voila ce que je scavoye pour vous dire, touchant le faict d'amitié.

\

    Sicuti pleraque mortalium habentur. Sallust. Comme la plus part des choses mortelles se conduisent, ou comme advient le plus souvent aux choses humaines, ou és choses de ce monde.

\

    Quid habeo aliud deos immortales precari, quam vt, etc. Sueton. Quelle autre requeste ay je à faire à Dieu, Qu'ay je autre chose à prier à Dieu, Que doy je autre chose prier à Dieu, sinon que, etc.

\

    Audire habeo quid hic sentiat. Cic. J'ay à ouir.

\

    Quum deponendum haberet. Pli. Quand il falloit qu'elle l'ostast.

\

    Praecipendum habeo. Colum. J'ay à commander.

\

    Respondendum habere. Tacit. Avoir à respondre.

\

    Vt ante Cal. Sex. omnes decumas ad aquam deportatas haberent. Cic. Qu'ils eussent porté sur le bord.

\

    Habere accessum ad aliquem. Colu. Avoir accez et entree.

\

    Eo die acerbum habuimus Curionem. Cice. Nous fut fort contraire.

\

    Aditum habere dicitur locus. Caes. Avoir passage pour entrer.

\

    Aditum ad aliquem, per translationem. Caes. Avoir entree et facile accez.

\

    Habet haec res admirationem. Plin. Elle ha quelque cas dont on s'esmerveille.

\

    Habere aetatem procul a Rep. Sallust. Passer son aage sans se mesler des affaires publiques.

\

    Habere bene aetatem suam. Plaut. Se bien traicter.

\

    Quos habuit amantissimos sui. Cic. Qui ont esté grandement ses amis.

\

    Habere pro ancilla. Plaut. Ne hanc ille habeat pro ancilla sibi. Qu'il ne s'en serve pour chambriere.

\

    Animum alienum ab aliquo habere. Cic. Estre courroucé contre quelqu'un. \ Bonum animum. Liu. Avoir bon courage.

\

    Habe quietum animum. Plaut. Ne te soulcie.

\

    Tantummodo in animis habetote, non me, etc. Sallu. Estimez et pensez.

\

    Hoc neque transire habebat in animo, neque, etc. Caes. Il n'avoit point d'affection de, etc.

\

    Istum exhaeredare in animo habebat. Cic. Il avoit en la fantasie de, etc. Il avoit affection et volunté de, etc.

\

    Sic in animo habeto, vti ne cupide emas. Cato. Ayes ceste fantasie de, etc. Ayes en memoire et souvenance de, etc.

\

    Anxium me haec res habet. Plin. iunior. Me chagrine et me tient en soulci.

\

    Semper eos accolae Galli in armis habebant. Liu. Les contraignoyent d'estre tousjours en armes et se tenir sur leurs gardes.

\

    Disserendi artem nullam habuit. Cicero. Il ne scavoit point l'art de disputer.

\

    Vana sunt ista, quae nos attonitos habent. Seneca. Qui nous rendent esbahiz et estonnez, Qui nous estonnent.

\

    Auratam mulierem habere. Plaut. La bien garnir de dorures.

\

    Authorem habere aliquem. Terent. Ensuyvre.

\

    Quo maiorem authoritatem haberet oratio. Ci. Qu'elle fust plus grave et de plus d'authorité.

\

    Authoritatem apud aliquem habere. Caes. Avoir credit envers aucun, Estre prisé et estimé par aucun.

\

    Minimam authoritatem habere. Cic. Estre en fort petite estime, N'avoir point d'authorité envers aucun.

\

    Belle habere. Cic. Se porter bien.

\

    Bene habet. Liu. Tout va bien, Tout se porte bien, C'est bien faict.

\

    Pro beneficio habere. Brutus Ciceroni. Estimer plaisir ou bien faict.

\

    Quae nihil aliud in bonis habet, nisi honestum. Cice. Qui parmi les biens ne met autre chose fors ce qui est honneste.

\

    Voluptas in rebus bonis habenda non est. Cic. Il ne la fault pas compter au nombre des bonnes choses, Ne doibt pas estre comptee, etc.

\

    Bonum caelum ager habere dicitur. Cato. Quand l'air en est sain.

\

    Quum Caesar ad oppidum castra haberet. Cic. Pendant qu'il avoit son camp, ou campoit devant, etc.

\

    Castra in radicibus Amani habuimus apud aras Alexandri quatriduum. Cic. Nous campasmes.

\

    Casum habere, dicitur res aliqua. Cic. Estre en dangier.

\

    Causam habere. Caes. Avoir occasion et cause.

\

    Censum. Caesar. Cic. Faire le denombrement des hommes, Mettre par compte et denombrement combien il y a de gens en une ville ou contree.

\

    Certandum habere. Plin. iunior. Avoir à debatre et desmesler quelque chose.

\

    Certamen cum aliquo. Liu. Magno certamine cum Praetore habito, tenuerunt causam. Apres avoir long temps debatu avec le Preteur, ils gaignerent leur cause.

\

    Certi aliquid habere. Cic. Avoir quelque certitude et asseurance de quelque chose.

\

    Certam rem habere. Cic. Scavoir certainement.

\

    Pro certo. Cic. Scavoir certainement.

\

    Charum aliquem habere. Terent. L'aimer.

\

    Quae in praesens Tiberius ciuiliter habuit. Tacit. Porta et endura civilement.

\

    Nullam mei cogitationem habuit. Seneca. Il n'a point eu d'esgard à moy.

\

    Cognitam amicitiam. Cic. Quam nec vsu, nec ratione habent cognitam. De laquelle n'ont aucune congnoissance, ne par usage, ne par apprentissage.

\

    Crebra inter se colloquia milites habebant. Caes. Ils parlementoyent souvent ensemble.

\

    Comitia habere. Sallust. Faire assemblee de peuple pour traicter des affaires publiques, ou pour eslire quelque Magistrat.

\

    Matrem meosque tibi commendatos habe. Trebonius ad Ciceronem. Ayes les pour recommandez.

\

    Commercium cum aliquo habere. Cic. Avoir quelque affaire, accointance, trafique, ou intelligence avec aucun.

\

    Quatuor frondarias fiscinas complere in die iustum habet. Plin. C'est sa tasche d'emplir, etc. Il doibt emplir, etc.

\

    Compertum habere. Liu. Scavoir certainement.

\

    Comprehensam animo sententiam aliquam. Cic. Tenir et embrasser une opinion.

\

    Nihil comprehensi habere. Cic. N'avoir rien sceu comprendre.

\

    Concilium habere. Plaut. Quand le magistrat assemble une partie du peuple pour traicter des affaires publiques.

\

    Extemplo Gallorum et Ligurum concilium habuit. Liu. Il assembla les, etc.

\

    Conscientiam conditionis suae. Traianus ad Plinium. Avoir congnoissance de son estat.

\

    Nequem conscium suorum haberet. Liu. A fin que nul des siens ne sceust son secret.

\

    Consilium habere. Caes. Consulter.

\

    In consilio aliquem habere. Plin. iunior. Avoir aucun au nombre de son conseil, ou pour son conseil.

\

    Vt intrantium, exeuntiumque conspectum habeat. Colu. A fin qu'il voye ceulx qui entreront et sortiront.

\

    Constitutum habere. Caelius ad Ciceronem. Avoir proposé, deliberé, et arresté.

\

    Controuersias habere. Caes. Avoir debat et estre en different de quelque chose avec aucun.

\

    Ii perpetuas controuersias inter se habebant, vter alteri anteferretur. Caes. Ils avoyent continuelle noise et debat sans cesse entre eulx qui, etc.

\

    Conuiuium. Plin. Faire banquet à autruy.

\

    Eos couenire habeo, quos cognoui. Cic. Il fault que je parle à ceulx que j'ay congneu, ou J'ay à parler à, etc.

\

    Meam culpam habeto, nisi perexcruciauero. Plaut. Di que c'est ma faulte si, etc.

\

    Cultu liberali aliquem habere. Liu. Le vestir et traicter honnestement et en enfant de bonne maison.

\

    Curae rem aliquam habere. Plautus. Soigner d'elle, En avoir soing, L'avoir pour recommandee.

\

    Boues maxima diligentia curatos habeto. Cato. Ayes soing que les boeufs soyent bien pensez soingneusement.

\

    Curam vestri habeo. Gell. J'ay soing de vous.

\

    Nam et Asiae reges serendi curam habuerunt. Plin. Ils se sont meslez eulx mesmes, et ont eu soing de semer.

\

    In cura aliquid habere. Plin. Avoir soing de quelque chose.

\

    Cursum secundum habere dicuntur naues. Caes. Quand elles ne trouvent point d'empeschement en leur navigation.

\

    In custodia aliquem. Liu. Le tenir en prison.

\

    Neque te in decurionibus habebam. Cic. Je ne pensoye pas que tu fusses Decurio.

\

    Delectum habere. Cic. Avoir le chois, Eslire, Choisir.

\

    Delectum habere. Caes. Faire amas de gens de guerre, et prendre d'entre eulx ceulx qui sont les plus propres pour la guerre.

\

    In deliciis habere Cic. Aimer fort, et y prendre grand plaisir.

\

    Habere in deliciis. Senec. Traicter delicatement.

\

    Derelictui vineam habere. Gell. Ne tenir compte de sa vigne, et la laisser sans labourer.

\

    Pro derelicto. Cic. Tenir aucune chose pour delaissee.

\

    Despicatum. Terent. Despriser et ne tenir compte d'aucun.

\

    De Caesare satis dictum habeo. Cic. J'ay assez dict.

\

    Haec fere dicere habui de natura deorum. Cic. Voila que je scavoye pour vous dire quant à la nature des dieux.

\

    Pro non dicto habere. Liu. Tenir pour non dict, Estimer autant que s'il n'en avoit esté rien dict.

\

    - is me dignum cui concrederet Habuit. Plaut. Il m'a estimé digne.

\

    Currenti atque properanti, haud quisquam dignum habet decedere. Plaut. Il n'y a nul qui daigne, etc.

\

    Dignitatem alicui habere. Plin. Faire estime d'aucun, L'avoir en estime et reputation.

\

    Verbum ipsum voluptatis non habet dignitatem. Cice. N'est pas honneste.

\

    Diligentiam in re aliqua. Cic. Avoir soing de quelque chose.

\

    Antiqua disciplina milites habuerat. Tacit. Il avoit traicté et entretenu ses gensdarmes selon l'ancienne discipline militaire.

\

    Disputationem habere. Cic. Disputer.

\

    Habeat meipsum sibi documento. Cic. Qu'il me prenne pour exemple.

\

    An tu dubium habebis, etiam sancte quum ego iurem tibi? Plaut. Doubteras tu, etc.

\

    Non habuit dubium quin, etc. Hirtius. Il ne doubta point.

\

    Haec autem habere dubia, neque, etc. Avoir en doubte.

\

    Pro haud dubio habere. Liu. Croire pour tout certain.

\

    Habere alicui editionem. Plaut. Luy faire un edict.

\

    Psilothri effectum habet. Plin. Il ha l'effect et la vertu de Psilothrum.

\

    Habere effectum, Participium. Caesar. Avoir faict.

\

    Foliorum latitudo peltae effigiem Amazonicae habet. Plin. Resemble à, etc.

\

    Excusationem habere. Cic. Avoir excuse.

\

    Habet bonorum exemplum. Terent. Il ha les bons pour exemple et patron.

\

    Cuius rei exemplum si non haberemus, tamen, etc. Caes. Si nous n'en avions point d'exemple.

\

    Expertem consiliorum habere aliquem. Liu. Luy celer son secret, Ne se descouvrir point à luy de son secret, Ne luy communiquer rien de son conseil, et l'estranger.

\

    Exploratum habere. Cic. Estre seur et asseuré, Scavoir certainement.

\

    Expurgationem habere. Plaut. S'excuser et purger.

\

    Factionem testamenti habere. Cic. Avoir povoir par les loix de faire testament.

\

    In iudiciis vulgo fas habetur indulgere aliquid studio suo. Quintil. On estime licite.

\

    Febrem habere. Cic. Avoir la fievre.

\

    Habere fidem apud aliquem. Plin. Luy apporter seureté, L'asseurer, Donner asseurance.

\

    Fidem alicui. Cic. Croire aucun et se fier en luy.

\

    Neque in hac, neque in illa parte fidem habens. Sallust. Ne se fiant ne d'un costé ne d'autre.

\

    Si fidem habeat, se iri praepositum tibi Apud me. Teren. S'il scavoit certainement que, etc.

\

    Tibi eam fiduciam diligentiae habeo, vt credam te omni ratione id acturum. Plin. iunior. Je suis si asseuré de ta diligence, que etc.

\

    Fiduciam alicuius rei faciendae habere. Caesar. Esperer de pouvoir faire quelque chose.

\

    Et habuisset tanto impetu coepta res fortunam, nisi, etc. Liu. La chose fut venue à bien, si, etc.

\

    Gloriam cum modo habere. Tacit. Garder mesure et moyen en gloire, Ne se glorifier oultre mesure.

\

    Habere gratiam dicuntur lapilli et gemmae pretiosissimae. Plin. Avoir grace, Plaire et avoir une singuliere excellence.

\

    Quod apud alios gratiam, apud alios offensionem habet. Plin. Laquelle chose plaist aux uns, et desplaist aux autres.

\

    Gratiam habere alicui. Quintil. Luy scavoir bon gré.

\

    Habeo grates Neptuno. Plaut. Je remercie, ou je rends grace à Neptunus.

\

    Quicquid est quod dabitur, gratum habebo. Plaut. Je l'auray pour aggreable.

\

    Gratissimum habere debitorem. Plin. iunior. Recongnoissant.

\

    Grauem rem aliquam habere. Cic. L'estimer grande.

\

    Habemus hominem ipsum. Terent. Nous le tenons.

\

    Honorem alicui habere. Cic. Le priser, Luy faire et porter honneur.

\

    Deo honorem. Cic. Le remercier, et luy rendre graces.

\

    Quos praecipuo semper honore Caesar habuit. Caesar. Ausquels Cesar portoit le plus d'honneur.

\

    Honores alicui habere. Cic. Luy adjuger quelque honneur: comme de povoir triompher, ou autre chose.

\

    In honore habere. Cic. Avoir en honneur, Estimer et priser.

\

    Pro hoste habere. Sallust. Tenir pour son ennemi.

\

    Habeo huic, non tibi. Terent. C'est pour cestuy ci que je l'ay, non pas pour toy.

\

    Immunitatem habere. Caes. Avoir exemption, Estre exempt.

\

    Imperium in beluas. Terent. En avoir le gouvernement.

\

    Impetrandumque a bonitate tua per nos habet, quod illifortunae malignitas denegauit. Plin. iunior. Qu'il impetre par nostre moyen, Nous voulons impetrer de toy pour luy.

\

    Impune aliquid habere. Terent. En demourer impuni.

\

    Etsi semper pro indignissimo habuerant, se patrio regno tutoris fraude pulsos, etc. Liu. Avoyent tousjours estimé chose indigne.

\

    Infamiam habere. Caesar, Latrocinia nullam habent infamiam, quae extra fines cuiusque ciuitatis fiunt. Ne sont point blasmez et estimez meschants.

\

    Vias latrociniis, pascuaque publica infesta habuerant. Liu. Avoyent infesté et gasté, et rendu dangereux à passer.

\

    Ingrata bona habere. Plaut. Ne prendre point en gré.

\

    Potius quam te inimicum habeam, faciam vt iusseris. Terent. Plustost que d'avoir ta male grace.

\

    Ea tum cura maxime intentos habebat Romanos. Liu. Les chagrinoit bien et soulcioit.

\

    Intimum aliquem habere. Terent. Faire grande privaulté à aucun, et luy monstrer grand signe de familiarité.

\

    - nihil est quod dicas mihi Alium quaerebam, iter hac habui. Terent. Je passoye par ci.

\

    Iter ad legiones habebat. Caesar. Il s'en alloit, etc.

\

    Dixerunt Caesarem iter habere Capuam. Cic. Que Cesar vouloit aller en Capue.

\

    Propterea quod iter haberent nullum aliud. Caes. Ils n'avoyent point d'autre chemin pour passer.

\

    Laudem habere de aliquo. Ouid. Avoir louange.

\

    Habeto laudationem istam tibi. Cic. Pren ceste louange pour toy.

\

    Habere alicui laudem. Tacit. Le louer et collauder.

\

    Buprestim magna inconstantia Graeci in laudibus ciborum etiam habuere. Plin. L'ont compté entre les bonnes viandes.

\

    Nullas adhuc a te literas habebamus. Cic. Nous n'avions point encore receu lettres de toy.

\

    Loco filii habere aliquem. Plancus Ciceroni. Le tenir pour filz, L'aimer autant que son propre filz.

\

    Mercis loco habebatur. Plin. Estoit estimé pour marchandise.

\

    Nullo loco habere rem aliquam. Cic. Ne l'estimer rien.

\

    Cur eos habes in loco patrui? Cic. Pourquoy les estimes tu, etc.

\

    Loco patris habere. Brutus ad Atticum. Estimer pour pere.

\

    Luculente diem aliquem habere. Plaut. Vivre un jour magnifiquement, Faire grand chere.

\

    Ludibrio aliquem habere. Liu. Se mocquer de quelqu'un.

\

    Habere mandata a Pompeio ad Caesarem. Caes. Avoir creance de par Pompee, Avoir quelque creance d'un seigneur à autre, Avoir mandement et charge de luy dire aucune chose de par Pompee.

\

    Ex iis libris ad eos, quos in manibus habeo. Cic. Que j'ay entre les mains, et que j'escri.

\

    Habebamus in manibus Antonii concionem habitam decimo Cal. Cic. Je lisoye, etc.

\

    In matrimonio mulierem aliquam habere. Cic. Avoir espousé une femme, Avoir en mariage.

\

    Si ita me haberem, vt, etc. Cic. Si mon cas se portoit tellement que, etc.

\

    Ni ita se haberet, vt animi immortales essent, etc. Cic. Si ce n'estoit que, etc. S'il n'estoit ainsi que, etc.

\

    Hoc male habet virum. Terent. C'est cela dequoy il est marri.

\

    Vnus scrupulus restat, qui me male habet. Terent. Qui me grieve et tormente, Me chagrine, Me fasche.

\

    Quae te nunc habet solicitudo? Plaut. Dequoy te soulcies tu maintenant? Quel chagrin as tu?

\

    Ita me habuit. Plaut. Tellement m'a traicté.

\

    Me sibi habeto. Plaut. Je suis content d'estre son serviteur.

\

    An melius quis habet suadere? Horat. Est il aucun qui puisse donner meilleur conseil?

\

    Habeo in memoria. Plaut. Il m'en souvient.

\

    Mentem habere. Cic. Avoir entendement.

\

    Mentionem. Liu. Faire mention.

\

    Aliquem miserum habere. Plaut. Faire grand ennuy à aucun, et le rendre ou faire miserable.

\

    Habeo mittendos legatos. Sen. J'ay à envoyer des ambassadeurs.

\

    Modum habere. Terent. Avoir et tenir moyen.

\

    Quum ad beatam vitam nullum momentum res haberet. Ci. N'eust aucune importance, et n'y servist de rien, ou n'y feist rien.

\

    Moram. Cassius Ciceroni. Estre retardé.

\

    Habet sibi morae imperium herile. Plaut. Il est long à faire le commandement de son maistre.

\

    Aliquem mortuum habere. Cic. Tenir pour mort.

\

    Habeo hunc morem, vel hoc moris. Plaut. Plin. iunior. C'est ma maniere de faire.

\

    Multa habere. Gell. Estre riche.

\

    Habere naturam alicuius. Plin. Estre de sa nature.

\

    Necesse habere. Cic. Estre contrainct.

\

    Quem AEgyptii nefas habent nominare. Cic. Reputent illicite et mal faict de le nommer.

\

    De pueris quid agam non habeo. Ci. Je ne scay que j'en doy faire.

\

    Notam impudentiae. Plin. Avoir ou porter un signe ou marque d'estre effronté et eshonté.

\

    Negotium. Plaut. Avoir quelque affaire, Estre empesché.

\

    In magno negotio habuit obligare semper annuos magistratus. Sueton. Il fut fort soigneux de, etc.

\

    Noctem plenam timoribus habere. Cic. Craindre toute la nuict.

\

    Notum habere. Plin. iunior. Congnoistre et scavoir.

\

    Ex tot generibus nullum est animal praeter hominem, quod habeat notitiam aliquam Dei. Cic. Qui ayt congnoissance de Dieu.

\

    Notitiam foeminae habere. Caesar. Congnoistre charnellement une femme.

\

    Ea res capitali noxae habetur. Liu. C'est un cas capital où la vie pend.

\

    Numerum habere. Plaut. Avoir memoire du nombre, Se souvenir du nombre.

\

    Haberi aliquo numero. Var. Estre aucunement prisé et estimé.

\

    Habere aliquem in hostium numero. Cic. L'estimer et tenir nostre ennemi.

\

    Eos in numero sapientum non habent. Cic. Ils ne les comptent pas au nombre des sages.

\

    Indagatio ipsa rerum habet oblectationem. Cic. Resjouit.

\

    Obstrictos suo beneficio habere. Caesar. Tenir obligez.

\

    Obtentum aliquem habere. Tacit. Avoir quelque couleur et couverture. \ Habere obuiam. Gell. Rencontrer.

\

    Oculos suos in oculis alterius habere. Plaut. Avoir l'oeil sur autruy.

\

    Ante oculos habere aliquem. Ouid. Penser tousjours à luy.

\

    Odium in aliquem. Cic. Hair, Avoir en haine.

\

    Sibi odio habere aliquid. Plaut. Hair.

\

    Quod apud alios gratiam, apud alios offensionem habet. Plin. Desplaist aux autres.

\

    Habuerunt officia mea in secundis, habuerunt in aduersis. Plin. iunior. J'ay faict mon debvoir envers elles, Je leur ay aydé.

\

    Orationem ad populum. Cic. Faire une harangue, ou oraison.

\

    Orationem cum aliquo. Caes. Tenir quelque propos avec aucun.

\

    In ore aliquid habere. Cic. Tousjours parler d'une chose.

\

    Ab aliquo otium ad aliquid faciendum habere. Terent. Avoir loisir.

\

    Expositis quae pacta iam cum Marcello haberent, etc. Liu. Qu'ils avoyent accordé et arresté avec Marcel.

\

    Palmam habere. Plin. Emporter le bruit, Estre le plus renommé.

\

    Habet partes in hac comoedia seruus. Plaut. Il est du jeu, Il joue son rolle.

\

    In partibus aliquem habere. Tacit. L'avoir de sa bande.

\

    Parum habuit hoc facere. Sallust. Il ne se contenta pas d'avoir faict cela.

\

    Pecuniam numeratam non habere in praesentia. Cic. Ne point avoir argent comptant pour le present.

\

    Prorsus neque dicere, neque facere, quicquam pensi habebat. Sallust. Il ne luy challoit qu'il dist, ne qu'il feist, Il n'avoit point d'esgard, ne de consideration à ce qu'il disoit ou faisoit.

\

    In perditis et desperatis habere. Cice. Estimer estre perdu et n'en avoir point d'esperance.

\

    Periculum habere. Colum. Estre en danger.

\

    Si non periculum a pecore habeat. Colum. S'il n'est point en danger des brebis.

\

    Clodii animum perspectum habeo. Cic. Je congnoy la deliberation de Clodius.

\

    Persuasum habere. Plin. Estre tout seur et asseuré.

\

    Habeo polliceri. Cic. J'ay à promettre, ou Il fault que je promette.

\

    Pondus habere. Cic. Avoir pris ou authorité, et estre estimé.

\

    Potestatem summam. Cic. Avoir souveraine puissance et povoir.

\

    Quod Remp. priuatis simultatibus potiorem habuisset. Liu. Qu'il avoit eu plus cher.

\

    Praedam cum cura habere. Tacit. Garder sa proye bien et soigneusement.

\

    Praedae habere magistratum. Sallust. Se servir d'une office publique pour instrument de piller, Piller et desrobber soubs ombre et par le moyen de son office.

\

    Narrauit modo, quo pacto me habueris praepositam amori tuo. Terent. Comment tu as mis arriere l'amour de la fille pour l'amour de moy, Comment tu m'as preferé à celle que tu aimois.

\

    Habent pretia in odoribus syluae. Plin. L'odeur des forests ou bois est fort prisee.

\

    Optimi thuris libra, XVI pretium habet. Plin. Elle se vend.

\

    Quod habui summum pretium, persolui tibi. Terent. Je t'ay guerdonné du plus grand loyer que je povoye.

\

    Suauia in praesentia quae essent, prima habere. Terent. Plus estimer, et en tenir plus de compte.

\

    Principatum habere. Plin. Estre le plus excellent.

\

    Sine illum prioreis parteis hosce aliquot dies Apud me habere. Terent. Laisse luy avoir le grand credit envers moy, etc.

\

    Existimationis meae procurationem susceptam velim habeas. Cic. Je desire fort que tu prennes la charge de, etc.

\

    Processum aliquem in literis habere. Sueton. Estre avancé et avoir prouffité és lettres.

\

    In prodigiis habere. Plin. Estre reputé et estimé, etc.

\

    - semper tibi promissum Habeto hac lege, dum superes datis. Plaut. Tien le pour tout promis, par tel si que, etc.

\

    Habeo in promptu. Cic. Je l'ay tout prest et appareillé, Je l'ay en main.

\

    Propitium aliquem. Plin. iunior. Estre en la grace d'aucun, et l'avoir favorable.

\

    Tentandum Caesar existimauit quidnam Pompeius propositi aut voluntatis ad dimicandum haberet. Caes. Quel propos il avoit.

\

    Habere quaestui Remp. Cic. Tourner à son prouffit particulier l'administration et gouvernement de la republique.

\

    Quaestionem habere de viri morte instituit. Cic. Elle se delibera de scavoir la verité de la mort de son mari par la bouche et confession de ses serfs, en leur baillant la question et torture.

\

    Querimoniam de re aliqua. Cic. Se complaindre.

\

    Quod gaudeamus, vel quid sequamur, habemus. Ci. Nous avons dequoy nous resjouir.

\

    Rationem alicuius non habere. Liu. Le declarer non recevable à povoir estre esleu, ou pourveu de quelque estat, comme indigne et incapable d'iceluy.

\

    Rationem habetis quomodo vnum amiserit. Plaut. Voila la maniere comment, etc. Vous entendez la maniere comment, etc.

\

    Rationem procreandi. Cic. Avoir esgard à la, etc.

\

    Habenda ratio valetudinis. Cic. Il fault prendre garde, ou avoir esgard à sa santé.

\

    Quod posteaquam iste cognouit, hanc habere rationem coepit. Cic. Il commenca à penser en soymesme, etc.

\

    Rationem habere cum terra. Cic. Labourer la terre, Avoir affaire avec la terre.

\

    Rationem cum musis. Cic. Estudier.

\

    Receptum. Liu. Avoir retraicte.

\

    Receptum ad gratiam alicuius. Caes. Povoir retourner en la grace, Avoir moyen de retourner en la grace d'aucun.

\

    Regressum. Colum. Avoir reculee, Se retirer et reculer.

\

    Religioni habere. Cic. Faire conscience.

\

    In remediis habere. Plin. Avoir et prendre pour remede.

\

    Ita vt sese habet, narrato. Terent. Comme l'affaire va.

\

    Rem cum aliquo habere. Terent. Avoir affaire avec luy.

\

    - habe Rem pactam sic futurum, si do tibi operam hanc Modo. Plaut. Sois tout asseuré que ainsi sera, si, etc.

\

    Habes omnem rem. Terent. Tu ois et entends tout l'affaire.

\

    Habeo tibi res solutas. Plaut. Je t'ay satisfaict à ta demande, Tu es payé.

\

    Scis quomodo tibi res habet? Plaut. Scais tu comment te vont tes besongnes? comment ton cas se porte?

\

    Rem antiquissimam habere. Cice. Laisser toutes autres choses pour ceste là, Entendre à icelle par dessus toutes les autres, L'avoir plus chere, et en plus grande recommendation que toutes les autres.

\

    Quum respectum ad Senatum et ad bonos non haberet. Cic. N'ayant point d'esgard au Senat.

\

    Habere reuerentiam alicui. Plin. iunior. Luy porter honneur et reverence.

\

    Satis habebant, sine detrimento discedere. Caesar. Il leur suffisoit, Ce leur estoit assez.

\

    Satin'habes si foeminarum nulla est quam aeque diligam? Plaut. Ne te doibt il pas suffire, si, etc.

\

    Illud notasse satis habeo. Quintil. Il me suffit d'avoir, etc. Ce m'est assez.

\

    Longe aliter res se habet ac tibi videatur. Cic. La chose va bien autrement, ou est bien autre que tu ne penses.

\

    Se belle habere. Cic. Se porter bien.

\

    Quanquam videbatur se non grauiter habere, tamem sum solicitus. Cic. Ia soit qu'il ne semblast point se porter si mal, etc.

\

    Se male habere. Caes. Se porter mal.

\

    Se munditer. Plaut. Se tenir nettement.

\

    Se parce. Terent. Vivre chichement.

\

    Nunquum secus habui illam, ac si ex me esset nata. Terent. Jamais je ne luy feis autrement qu'à ma propre fille.

\

    Superbia in superciliis sedem habet. Plinius. Est logee, ou se tient, etc.

\

    Senatum. Cic. Assembler le Senat.

\

    Sermonem. Ci. Parler et deviser avec aucun, Tenir propos avec luy.

\

    Referam sermones eos, quos de agricultura habuimus nuper. Varro. Les parolles que nous dismes, etc. Les propos que nous teismes de, etc.

\

    Sermonem apud populum habere. Plin. iunior. Porter une parolle devant le peuple, Haranguer.

\

    Multum is mecum sermonem habuit et perhumanum de discordiis mulierum nostrarum. Cic. Il me parla fort long temps et humainement de, etc. Il me teint long propos et fort humain, de, etc.

\

    In sermonibus homines habebant, quos in annum Consules, ad finiendum tandem id bellum crearent. Liu. Parloyent ensemble, et devisoyent qui, etc.

\

    In seruitiis habere. Plin. Avoir pour serviteur.

\

    Iste Epicratis bona Bidinos omnia possidere et sibi habere iussit. Cic. Leur commande de les prendre pour eulx.

\

    Sibi habeant sapientiae nomen. Cic. Qu'ils gardent bien leur tiltre de sagesse tant qu'ils vouldront, il ne m'en chault.

\

    Sic habeto, non esse te mortalem, sed corpus hoc. Cic. Scache certainement que, etc. Tien pour certain que, etc.

\

    De me autem sic habetote, etc. Cic. Quand est de moy, scachez que, etc.

\

    Sine sic habere. Plaut. Pren le cas qu'il soit ainsi.

\

    Quod ego sub signo habeo, seruoque diligentissime. Cic. Lequel j'ay enfermé à la clef.

\

    Olorum similitudinem onocrotali habent. Plin. Resemblent.

\

    Simultates cum aliquo habere. Cic. Avoir quelque picque et quelque rancune contre luy.

\

    Societatem cum aliquo. Plin. Avoir quelque communication ensemble.

\

    Solenne habere. Plin. Avoir de coustume, Estre coustumier.

\

    Aliquem solicitum. Terent. Ci. Chagriner et mettre en grand soulci.

\

    Spatium deliberandi habuerunt, quem potissimum vitae cursum sequi vellent. Cice. Ils ont eu l'espace, le temps, et le loisir de, etc.

\

    Speciem alicuius rei habere. Colum. Luy resembler.

\

    Speciem habet honesti. Cic. Il ha apparence d'honnesteté.

\

    Spem. Cic. Avoir esperance.

\

    Statiua. Liu. Passer son esté en quelque lieu.

\

    Statutum. Cic. Avoir arresté en soymesme.

\

    Qui bona sua pro stercore habet. Plaut. Qui ne les estime non plus que fient.

\

    Studio habere. Terent. Faire à bon escient en pensant bien faire, De faict a pensé, Faire expresseement, De propos deliberé.

\

    Sumptus cum aliquo. Cic. Faire sa despense avec luy.

\

    Superuacuum. Plin. Estimer superflu.

\

    Supplicationes. Liu. Faire processions et prieres publiques.

\

    Suspectum. Liu. Tenir pour suspect.

\

    Susque deque habeo. Gel. Il ne m'en chault, Je ne m'en soulcie point.

\

    Hoc tu tecum tacitum habeto. Plaut. Tien ceci secret.

\

    Dum habes tempus. Plaut. Ce pendant que tu as le temps et le loisir.

\

    Testes ad aliquam rem. Plaut. Avoir tesmoings.

\

    Habe tibi. Plaut. Pren la pour toy.

\

    Habe tibi centum minis. Plaut. Je te la laisse pour cent mines.

\

    Habere vacationem. Cic. Cesser de besongner, Avoir relasche.

\

    Vacationem militiae, aut alicuius muneris. Plin. Estre exempté d'aller à la guerre, ou faire quelque autre charge.

\

    Multis verbis vltro citroque habitis. Cic. Apres avoir eu beaucoup de parolles d'un costé et d'autre.

\

    Habere verecundiam alicuius. Liu. Le craindre et reverer.

\

    Haec mihi videntur habitura vetustatem. Cic. Il me semble qu'il sera memoire de ces choses d'ici à long temps, Qu'il en sera parlé à l'advenir.

\

    Ad nostras aedeis hic quidem habet rectam viam. Plaut. Il va droict à nostre maison.

\

    Victoriam habere. Plaut. Liu. Avoir la victoire, Estre victorieux.

\

    Vim. Cic. Avoir force et vertu.

\

    Habent vim antidoti. Plin. Servent pour contrepoison et preservatif, Ont la vertu de preserver.

\

    Vires habere. Plin. Avoir force.

\

    Perfecta quidem sapientia sumus, si nihil habeat res vitii. Cic. Pourveu qu'ils ne vueillent octroyer ne requerir chose meschante l'un à l'autre.

\

    Voluptati habere aliquid. Sallust. Prendre grand plaisir et esbat à quelque chose.

\

    Habere votum. Senec. Desirer, Souhaiter.

\

    Myrobalano in vnguentis similem proximumque vsum habet palma in AEgypto. Plin. Elle ha un mesme usage, et sert à ce mesme que sert le Myrobalan.

\

    Vsum ex aliqua re habere. Cic. Se servir de quelque chose.

\

    Vsum multarum rerum. Cic. Avoir grande experience, Avoir beaucoup veu et congneu, Estre fort experimenté.

\

    Vsum in re aliqua. caesar. Estre usité et exercité en quelque chose.

\

    Vsum belli. Caes. Estre exercité au faict de la guerre.

\

    In vsu habere quod docemus. Plin. iunior. Exercer et mettre en effect et usage ce que nous enseignons, Practiquer.

\

    In vsu habere aliquem. Plin. iunior. Se servir d'aucun, Avoir affaire avec luy.

\

    Vtilem aliquem habere. Plaut. Recevoir quelque prouffit d'aucun.

\

    Habet vtilitatem haec res. Cic. Ha du prouffit, Est utile et prouffitable.

\

    Spero me habere qui hunc meo excruciem modo. Terent. Je pense avoir occasion de, etc.

\

    Quid ego agam habeo. Terent. Je scay bien que je doy faire.

\

    Habet quod det. Terent. Il ha dequoy donner.

\

    Habent tibi bene principia. Terent. Tu as bien commencé, Ton commencement se porte bien.

\

    Habes nescio quid. Plaut. Tu as je ne scay quoy.

\

    De me sic habetote: ego si, etc. Cic. Quand est de moy, scachez que, etc.

\

    Habeatur sane orator, sed de minoribus. Cic. Qu'il soit reputé et estimé orateur.

\

    Miserrimum istuc verbum et pessimum est, habuisse, et nil habere. Plaut. Avoir eu dequoy, et n'avoir plus rien.

\

    Sine te exorem. T. age, habe, abi impune. Plautus. Je te l'octroye.

\

    - certe captus est, Habet. Terent. Il en ha, Il est frappé ou attainct.

\

    Sic habendum est, nullam in amicitiis pestem esse maiorem, quam adulationem. Cice. Il fault ainsi penser et estimer que, etc.

\

    Amor sceleratus habendi. Ouid. D'avoir des biens, D'en avoir.

\

    - modus omnibus In rebus soror est optimum habitu. Plaut. Il fait tresbon avoir moyen en toutes choses.

Dictionarium latinogallicum > habeo
77 coepio

coepio (arch. coipio), coepī, coeptum, coepere ( die tempora praes. nur in der vorklassischen Periode; die tempora perf. act. u. pass. sehr häufig in allen Perioden), v. tr. u. intr. (v. com u. apio), eig. etw. an mehreren Seiten anfassen, -angreifen; dah. anfangen, beginnen, unternehmen, I) tr.: A) act.: a) tempp. praes., meist m. Acc.: mane coepiam, Caecil. com. 90: neque pugnas neque ego litis coepio, Plaut. Men. 960: ubi nil habeat, alium quaestum coepiat, Plaut. truc. 232: lubido extemplo coeperest convivium, Plaut. Pers. 121: ille quicquid coeperet, Ter. adelph. 397: m. Infin., coepiam seditiosa verba loqui, Cato oratt. fr. inc. 17 (b. Paul. ex Fest. 59, 10). – b) tempp. perf.: coepi, coeperam etc., m. Acc. od. absol., id quod coepi, Plaut.: coepit cum talia vates, folgendermaßen (zu reden) anhob, Verg.: iter, quod coeperunt percurrunt, Curt.: quae coeperamus, Quint.: si quicquam hodie hic turbae coeperis, Ter.: magnis operibus perfectis obsidium coepit per L. Catilinam legatum, Sall. fr.: obsidium coepit per praesidia, Tac.: huiusmodi orationem coepit, Tac.: u. m. Infin. act., c. orare, Nep.: coepi velle (ich habe mich dem Wunsche hingegeben, es am mir das Gelüste an), m. folg. Infin., Cic. ep. 7, 5, 1 u. Spät. (s. Hildebr. Apul. met. 4, 31. p. 292; vgl. Ggstz. coepit nolle quae pepigerat, Apul. flor. 18. p. 30, 7 Kr.): dicere coepi, Cic., u. bl.

————

coepi, Verg., Liv. u.a., ich begann zu reden, ich hob an (vgl. Fabri Sall. Iug. 109, 4): aber ut coepi dicere u. bl. ut coepi, wie gesagt (stehende Formel, um die unterbrochene Rede wieder aufzunehmen), Cic. Rosc. Am. 91 u. ad Att. 13, 28, 2: so auch ut coeperam dicere od. ut dicere coeperam, Petron. 75, 10. Augustin. tract. in Io. 124, 2. Fulg. contin. Virg. p. 149 M.: u. m. ab u. Abl., cum ab iis coeperim (sc. dicere), quae etc., Cels. 3, 2. p. 16, 15 D. – mit Infin. pass., gew. mit solchen, die reflexive Bedeutung haben (vgl. Dietsch Sall. Cat. 51, 40. p. 236 sq.), zB. si quae rapinae fieri (zu geschehen) coeperunt, Cic.: afflictari lamentarique coepisse (sich dem heftigsten Klagen u. Jammern hingeben), Cic.: paupertas probro haberi (zu gelten) coepit, Sall.: fiducia augeri (sich zu mehren) nostris coepit, Sall. fr. – doch auch mit reinem Infin. pass. (s. Nipperd. Quaest. Caes. p. 19), zB. coepit defricari, Cornif. rhet.: Maenius urbanus coepit haberi, Liv. (vgl. Fabri Liv. 21, 58, 10); amphora coepit institui, Hor.: si coepisset audiri, Curt.: corpus ut moveri a Miseno coepit, Suet.: Aeolis ab Aeoliis incoli coepit, Mela. – c) Partiz. Fut. coepturus, m. Acc., zB. Romanos omnibus instructiores rebus coepturos bellum, Liv. 42, 47, 3: nemine opinante, quidnam coepturus esset, Suet. Cal. 46: m. ab u. Abl., nos rite coepturi ab Homero videmur, Quint. 10, 1, 46. – B) pass., nur in den tempp. perf.: coeptus

————

sum, zB. ita cum Syphace Romanis amicitia coepta est, Liv.: Ggstz., coeptum (est) per eos, qui agi volebant; desitum est per hunc, qui decessit, Cic. pro Corn. 1. fr. 37 K. – bes. m. folg. Infin. pass., lapides iaci coepti sunt, Caes.: consuli coepti sumus, Cic.: abici arma ac dedi hostes coepti, Liv.: fuga ex acie duce amisso fieri coepta est, Liv.: postquam armis disceptari coeptum sit de iure publico, Cic.: coeptum est referri de inducendo senatus consulto, Cic.: apud Cadmeam cum Lacedaemoniis pugnari coeptum est, Nep. – selten m. Infin. act., surrexit et de damnatione ferventer loqui est coeptum, Cael. in Cic. ep. 8, 8, 2: cum instructa (erat) acies coeptumque in hostem progredi, Gell. 1, 11, 3. - Partic., coeptum bellum, Sall.: c. opus, Ov.: P. Decii non coeptae modo ante, sed cumulatae novā virtute laudes, Liv.: c. cum Antiocho bellum, Liv. (vgl. Fabri Liv. 24, 48, 13): simulque coeptus dies, Tac.: coeptae in rebus prosperis amicitiae, Fronto: im Abl. absol., coeptā luce, Tac.: nocte coeptā, Tac.: coeptā hieme, Tac. – m. ab u. Abl. (zur Angabe des Ursprungs), herrührend, templum ab Agrippina coeptum, Suet.: limes a Tiberio coeptus, Tac.: horti a Lucullo coepti, Tac. (vgl. Walther Tac. ann. 1, 50 in.). – II) intr. anfangen, beginnen, den Anfang nehmen (vgl. Korte u.a. zu Sall. Iug. 31, 4), sic odium coepit glandis, Lucr.: quoniam coepit Graecorum mentio, Iuven.: ubi silentium coepit, Sall.: ubi

————

dies coepit, Sall.: cum ver coepit, Sen.: quando coepisset febris, Cels. – u. m. Adv. od. m. ab od. ex u. Abl. (zur Angabe des Ursprungs) herrühren, unde ea coeperint, Cels.: a quo iurgium coepit, Quint.: a Tiberio Graccho seditiones graves coepere, Tac.: quibus ex virtute nobilitas coepit, Sall.: proditio coepit e domo Scaevini, Tac.: m. cum u. Abl., artis eius originem cum olympiadum initio coepisse, Plin. 36, 11: pictura aut statuaria, quarum utraque cum Phidia coepit, Plin. 36, 15. – ⇒ Eine Perfektform coepivi will A. Spengel (Philol. 32, 366) bei Plaut. Cas. 3, 5, 23 u. 57; cist. 4, 2, 19 u. merc. 533 herstellen. – coëpit bei Lucr. 4, 619 u. so auch öfters bei Plaut.

Ausführliches Lateinisch-deutsches Handwörterbuch > coepio
78 faeneror

faenĕror (less correctly fēn-, foen-), ātus sum, 1, v. dep., or (mostly post-Aug.),
faenero
, āvi, ātum, 1, v. a. [faenus].
I.
Prop., to lend on interest.
A.
Form faeneror.
1.
With abl.:
pecunias istius extraordinarias grandes suo nomine faenerabatur,
Cic. Verr. 2, 2, 70, § 170: primum cum posita esset pecunia apud eas societates, binis centesimis faeneratus est, took two per cent. (per month, and consequently, according to our reckoning, twenty-four per cent. per annum), id. ib. 2, 3, 70, § 165.—
2.
Absol.:
a quo (Catone) cum quaereretur, quid maxime in re familiari expediret? respondit: Bene pascere... Et cum ille, qui quaesierat, dixisset: Quid faenerari? tum Cato: Quid hominem occidere?
Cic. Off. 2, 25, 89; cf. Cato, R. R. praef. § 1.—
B.
Form faenero.
1.
With sub and abl.:
pecuniam publicam sub usuris solitis,
Dig. 22, 1, 11.—
2.
In simple constr.:
pecuniam pupillarem,
Dig. 26, 7, 46, § 2.—
3.
Without object:
nil debet: faenerat immo magis,
Mart. 1, 86, 4.—
C.
Part. perf.:
pecunia faenerata a tutoribus,
Dig. 46, 3, 100; Pseudo Ascon. ad Cic. Div. in Caecil. 7 fin. —
II.
Meton.
A.
To drain by usury:
dimissiones libertorum ad faenerandas diripiendasque provincias,
Cic. Par. 6, 2, 46.—
B.
To borrow on interest:
si quis pecuniam dominicam a servo faeneratus esset,
Dig. 46, 3, 35.—
C.
To lend, impart, furnish (post-Aug. and very rare):
sol suum lumen ceteris quoque sideribus faenerat,
Plin. 2, 6, 4, § 13:
nummos habet arca Minervae: haec sapit, haec omnes faenerat una deos,
Mart. 1, 77, 5.—
III.
Trop.
A.
Neque enim beneficium faeneramur, practise usury with benefits, Cic. Lael. 9, 31:
faeneratum istuc beneficium tibi pulchre dices,
i. e. richly repaid, rewarded, Ter. Phorm. 3, 2, 8; cf. id. Ad. 2, 2, 11 Ruhnk.—
B.
Juba et Petreius mutuis [p. 720] vulneribus concurrerunt et mortes faeneraverunt, exchanged with usury, i. e. inflicted on each other, Sen. Suas. 7.

Lewis & Short latin dictionary > faeneror
79 feneror

faenĕror (less correctly fēn-, foen-), ātus sum, 1, v. dep., or (mostly post-Aug.),
faenero
, āvi, ātum, 1, v. a. [faenus].
I.
Prop., to lend on interest.
A.
Form faeneror.
1.
With abl.:
pecunias istius extraordinarias grandes suo nomine faenerabatur,
Cic. Verr. 2, 2, 70, § 170: primum cum posita esset pecunia apud eas societates, binis centesimis faeneratus est, took two per cent. (per month, and consequently, according to our reckoning, twenty-four per cent. per annum), id. ib. 2, 3, 70, § 165.—
2.
Absol.:
a quo (Catone) cum quaereretur, quid maxime in re familiari expediret? respondit: Bene pascere... Et cum ille, qui quaesierat, dixisset: Quid faenerari? tum Cato: Quid hominem occidere?
Cic. Off. 2, 25, 89; cf. Cato, R. R. praef. § 1.—
B.
Form faenero.
1.
With sub and abl.:
pecuniam publicam sub usuris solitis,
Dig. 22, 1, 11.—
2.
In simple constr.:
pecuniam pupillarem,
Dig. 26, 7, 46, § 2.—
3.
Without object:
nil debet: faenerat immo magis,
Mart. 1, 86, 4.—
C.
Part. perf.:
pecunia faenerata a tutoribus,
Dig. 46, 3, 100; Pseudo Ascon. ad Cic. Div. in Caecil. 7 fin. —
II.
Meton.
A.
To drain by usury:
dimissiones libertorum ad faenerandas diripiendasque provincias,
Cic. Par. 6, 2, 46.—
B.
To borrow on interest:
si quis pecuniam dominicam a servo faeneratus esset,
Dig. 46, 3, 35.—
C.
To lend, impart, furnish (post-Aug. and very rare):
sol suum lumen ceteris quoque sideribus faenerat,
Plin. 2, 6, 4, § 13:
nummos habet arca Minervae: haec sapit, haec omnes faenerat una deos,
Mart. 1, 77, 5.—
III.
Trop.
A.
Neque enim beneficium faeneramur, practise usury with benefits, Cic. Lael. 9, 31:
faeneratum istuc beneficium tibi pulchre dices,
i. e. richly repaid, rewarded, Ter. Phorm. 3, 2, 8; cf. id. Ad. 2, 2, 11 Ruhnk.—
B.
Juba et Petreius mutuis [p. 720] vulneribus concurrerunt et mortes faeneraverunt, exchanged with usury, i. e. inflicted on each other, Sen. Suas. 7.

Lewis & Short latin dictionary > feneror
80 foeneror

faenĕror (less correctly fēn-, foen-), ātus sum, 1, v. dep., or (mostly post-Aug.),
faenero
, āvi, ātum, 1, v. a. [faenus].
I.
Prop., to lend on interest.
A.
Form faeneror.
1.
With abl.:
pecunias istius extraordinarias grandes suo nomine faenerabatur,
Cic. Verr. 2, 2, 70, § 170: primum cum posita esset pecunia apud eas societates, binis centesimis faeneratus est, took two per cent. (per month, and consequently, according to our reckoning, twenty-four per cent. per annum), id. ib. 2, 3, 70, § 165.—
2.
Absol.:
a quo (Catone) cum quaereretur, quid maxime in re familiari expediret? respondit: Bene pascere... Et cum ille, qui quaesierat, dixisset: Quid faenerari? tum Cato: Quid hominem occidere?
Cic. Off. 2, 25, 89; cf. Cato, R. R. praef. § 1.—
B.
Form faenero.
1.
With sub and abl.:
pecuniam publicam sub usuris solitis,
Dig. 22, 1, 11.—
2.
In simple constr.:
pecuniam pupillarem,
Dig. 26, 7, 46, § 2.—
3.
Without object:
nil debet: faenerat immo magis,
Mart. 1, 86, 4.—
C.
Part. perf.:
pecunia faenerata a tutoribus,
Dig. 46, 3, 100; Pseudo Ascon. ad Cic. Div. in Caecil. 7 fin. —
II.
Meton.
A.
To drain by usury:
dimissiones libertorum ad faenerandas diripiendasque provincias,
Cic. Par. 6, 2, 46.—
B.
To borrow on interest:
si quis pecuniam dominicam a servo faeneratus esset,
Dig. 46, 3, 35.—
C.
To lend, impart, furnish (post-Aug. and very rare):
sol suum lumen ceteris quoque sideribus faenerat,
Plin. 2, 6, 4, § 13:
nummos habet arca Minervae: haec sapit, haec omnes faenerat una deos,
Mart. 1, 77, 5.—
III.
Trop.
A.
Neque enim beneficium faeneramur, practise usury with benefits, Cic. Lael. 9, 31:
faeneratum istuc beneficium tibi pulchre dices,
i. e. richly repaid, rewarded, Ter. Phorm. 3, 2, 8; cf. id. Ad. 2, 2, 11 Ruhnk.—
B.
Juba et Petreius mutuis [p. 720] vulneribus concurrerunt et mortes faeneraverunt, exchanged with usury, i. e. inflicted on each other, Sen. Suas. 7.

Lewis & Short latin dictionary > foeneror

Страницы

См. также в других словарях:

Nil per os — (alternatively nihil/non/nulla per os) (NPO) is a medical instruction meaning to withhold oral food and fluids from a patient for various reasons. It is a Latin phrase which translates as nothing through the mouth . In the United Kingdom it is… … Wikipedia
Nil by Mouth — (or NBM) can mean: Nil per os (Latin) A medical instruction (NPO), for patients who may not take any substances orally for various reasons Nil by Mouth (charity), an anti sectarian charity in Glasgow, Scotland Nil by Mouth (film), a 1997 British… … Wikipedia
Per os — (P.O.) is an adverbial phrase meaning literally from Latin by mouth or by way of the mouth. The expression is used in medicine to describe a treatment that is taken orally. The abbreviated P.O. is often used on medical prescriptions. P.O. is also … Wikipedia
Nil — Der Nil mit Nebenflüssen und AnrainerstaatenVorlage:Infobox Fluss/KARTE fehlt DatenVorlage … Deutsch Wikipedia
Per Hapi — Per Hapi in Hieroglyphen … Deutsch Wikipedia
Nil by Mouth (film) — Nil by Mouth Theatrical release poster Directed by Gary Oldman Produced by … Wikipedia
Per-Capita — Lateinische Phrasen A B C D E F G H I L M N O P … Deutsch Wikipedia
Nil (Japanese band) — Infobox musical artist Name = nil Img capt = Img size = Landscape = Background = group or band Alias = Origin = Japan Genre = Rock Years active = 1998, 2002 current Label = Afro Skull Records Associated acts = URL = Current members = Past members … Wikipedia
Per Bast — Tell Basta Article de la série Lieux égyptiens Lieux Nomes / Villes Monuments / Temples Région Basse Égypte / Moyenne Égypte Haute Égypte / Nubie … Wikipédia en Français
Nil capiat per breve — See judgment of nil capiat per breve … Ballentine's law dictionary
Per-Amun — Der Tempel von Wadi as Subu Wadi as Subu (arabisch ‏وادي السبوع‎, DMG Wādī as Subūʿ, „Tal der Löwen“, altägyptisch: Per Amun) war ein Ort in Unternubien, der ca. 180 km südlich von Aswan am Westufer des Nils lag. Der arabische Name Tal der Löwen… … Deutsch Wikipedia

Словари и энциклопедии на Академике

Перевод: со всех языков на все языки

nil+per+os

См. также в других словарях:

Поделиться ссылкой на выделенное

Словари и энциклопедии на Академике

Перевод: со всех языков на все языки

nil+per+os

См. также в других словарях:

Поделиться ссылкой на выделенное

Прямая ссылка: