Перевод: с латинского на все языки

со всех языков на латинский

mūnĭcĭpālis

  • 1 municipalis

    mūnĭcĭpālis, e [st2]1 [-] municipal, de municipe. [st2]2 [-] de ville municipale. [st2]3 [-] de petite ville, provincial, obscur, ignoré; médiocre.
    * * *
    mūnĭcĭpālis, e [st2]1 [-] municipal, de municipe. [st2]2 [-] de ville municipale. [st2]3 [-] de petite ville, provincial, obscur, ignoré; médiocre.
    * * *
        Municipalis, et hoc municipale, pen. prod. Cic. Appartenant au faict des bourgeois de chasque ville.
    \
        Municipales homines. Cic. Qui n'ont gueres veu.
    \
        Municipale ius, Les coustumes particulieres de chasque ville et cité.

    Dictionarium latinogallicum > municipalis

  • 2 mūnicipālis

        mūnicipālis e, adj.    [municeps], of a municipality, municipal: a materno genere municipalis: homines.— Of a petty town, provincial: eques (of Cicero), Iu.
    * * *
    municipalis, municipale ADJ
    of, belonging to or typical of a municipium; provincial (contemptous insult)

    Latin-English dictionary > mūnicipālis

  • 3 municipalis

    municipalis municipalis, e служебные дела

    Латинско-русский словарь > municipalis

  • 4 municipalis

    mūnicipālis, e (municipium), zu einem Munizipium gehörig, aus einem Munizipium, Munizipal-, est municipalis honestissimi ac nobilissimi generis, Cic.: m. homines, Cic.: m. dolor, Schm. der Munizipalbürger, Cic.: gesta, Angustin. epist. 108, 16. – zuw. (weil die Munizipia der Hauptstadt untergeordnet) verächtl. = kleinstädtisch, spießbürgerlich, eques (von Cicero), Iuven.: oratores, poëtae, Sidon.

    lateinisch-deutsches > municipalis

  • 5 municipalis

    mūnicipālis, e (municipium), zu einem Munizipium gehörig, aus einem Munizipium, Munizipal-, est municipalis honestissimi ac nobilissimi generis, Cic.: m. homines, Cic.: m. dolor, Schm. der Munizipalbürger, Cic.: gesta, Angustin. epist. 108, 16. – zuw. (weil die Munizipia der Hauptstadt untergeordnet) verächtl. = kleinstädtisch, spießbürgerlich, eques (von Cicero), Iuven.: oratores, poëtae, Sidon.

    Ausführliches Lateinisch-deutsches Handwörterbuch > municipalis

  • 6 municipalis

    mūnicipālis, e [ municipium ]
    2) презр. мещанский, обывательский, провинциальный, захолустный (eques J; oratores Sid)

    Латинско-русский словарь > municipalis

  • 7 municipalis

    mūnĭ-cĭpālis, e, adj. [municipium], of or belonging to a municipium, municipal (class.):

    est enim ipse, a materno geuere, municipalis,

    Cic. Sull. 8, 25:

    homines,

    id. Att. 8, 13, 2:

    adulter,

    Tac. A. 4, 3: dolor, i. e. municipum, Cic. Att. 7, 11, 4.—As the municipia were subordinate to the capital cities, the term is sometimes used in a contemptuous sense, analagous to our provincial:

    municipalis eques (of Cicero),

    Juv. 8, 236:

    municipalis harenae perpetui comites,

    id. 3, 34:

    municipales et cathedrarii oratores,

    Sid. Ep. 4, 3:

    poëtae,

    id. Carm. 9, 310: municipalia sacra vocantur, quae ab initio habuerunt ante civitatem Romanam acceptam, quae observare eos voluerunt Pontifices, et eo more facere, quo adfuissent (assuessent) antiquitus, Paul. ex Fest. p. 157 Müll.—Hence, adv.: mūnĭcĭpā-lĭter, in a municipium (post-class.):

    municipaliter natus,

    Sid. Ep. 1, 11.

    Lewis & Short latin dictionary > municipalis

  • 8 municipalis

    1) (adi.) муниципальный, municip. lex (см. s. 2.), magistratus (см. s. 2.), iurisdictio (1. 29 D. 50, 1);

    honor (1. 2 D. 50, 3. 1. 14 pr. D. 50, 4);

    munus, onus (1. 3 § 1. 1. 4 § 3 eod. 1. 5 pr. § 7 D. 50, 6);

    muri munic. (1. 9 § 4 D. 1, 8).

    2) (subst.) член гор. совета (1. 3 C. Th. 8, 12. 1. 62 C. Th. 12, 1).

    Латинско-русский словарь к источникам римского права > municipalis

  • 9 municipaliter

    mūnĭ-cĭpālis, e, adj. [municipium], of or belonging to a municipium, municipal (class.):

    est enim ipse, a materno geuere, municipalis,

    Cic. Sull. 8, 25:

    homines,

    id. Att. 8, 13, 2:

    adulter,

    Tac. A. 4, 3: dolor, i. e. municipum, Cic. Att. 7, 11, 4.—As the municipia were subordinate to the capital cities, the term is sometimes used in a contemptuous sense, analagous to our provincial:

    municipalis eques (of Cicero),

    Juv. 8, 236:

    municipalis harenae perpetui comites,

    id. 3, 34:

    municipales et cathedrarii oratores,

    Sid. Ep. 4, 3:

    poëtae,

    id. Carm. 9, 310: municipalia sacra vocantur, quae ab initio habuerunt ante civitatem Romanam acceptam, quae observare eos voluerunt Pontifices, et eo more facere, quo adfuissent (assuessent) antiquitus, Paul. ex Fest. p. 157 Müll.—Hence, adv.: mūnĭcĭpā-lĭter, in a municipium (post-class.):

    municipaliter natus,

    Sid. Ep. 1, 11.

    Lewis & Short latin dictionary > municipaliter

  • 10 ager

    agrī m.
    1) земля, область, территория ( Rhenus agrum Helvetium a Germanis dividit Cs)
    a. humani juris Dig — светская земля (часть a. publicus)
    a. redditus Dig — земля, данная в пользование (тем, кто утратил право собственности на неё)
    a. occupatus Dig — земля, данная в собственность
    a. municipalis Digмуниципальная земельная собственность (общин, получивших римское гражданство)
    2) поле, пашня, земельный участок (agrum colere Cato, C, arare, conserere Cato)
    3) питомник, рассадник AG
    4) деревня (в широком смысле, в противоположность городу) (sanum oportet saepius in agro esse CC)
    6) земля, суша ( pars arcis in agrum vergens L)
    7) длина, глубина (моля)
    mille pedes in fronte, trecentos in agrum H 1000 — футов в ширину, 300 — в глубину (в длину)

    Латинско-русский словарь > ager

  • 11 arena

    arēna (harēna), ae, f., der Sand, I) eig.: A) im allg.: fossicia, fluviatilis, marina, Vitr. u. Plin.: fervida, Curt.: cumulus arenae, Verg.: nigra, Schlamm, Verg.: aurosa, Goldsand, Lampr.: saxa globosa arenae immixta, Liv.: diducere summam arenam, Liv. – Plur., multae arenae, Sandgewühl, Verg.: arenae carae, der Goldsand des Paktolus, Ov.: arenae steriles, Curt.: putres arenae, Col.: semina arenis committere, Sen. – Sprichw., arenae mandare semina, den Samen in den Sand legen, d.i. etwas Fruchtloses beginnen, etwas in den Wind streuen, Ov. her. 5, 115 (vgl. trist. 5, 4, 48). – ex incomprehensibili pravitate arenae funis effici non potest, aus Häckerling kann man kein Seil machen, Col. 10. praef. § 4. – arena sine calce, Sand ohne Kalk nennt Kaligula den Seneka, weil seine Sätze ganz abgebrochen sind, weil er keine Perioden hat u. selbst um die Verbindung seiner kurzen Sätze sich wenig bekümmert (das Sprichw. hergenommen vom Sand, der ohne Kalk nicht bindet), Suet. Cal. 53, 2. – B) insbes., der feine Mörtel zum Abputz der Wände, Vitr.: caelum imum camerae arenā dirigere (abputzen), Vitr. – II) meton.: 1) eine Sandfläche, Sandstrecke, arenam aliquam aut paludes emere, Cic. agr. 2, 71: Plur. arenae, die Sandmassen, Sandstrecken, Sandflächen, die Sandwüste, arenarum cumuli, Suet. fr.: Literni arenae stagnaque, Liv.: arenarum inculta vastitas, Sen.: arenae nigrae, Prop.: arenae vix perviae, Tac.: auster arenas quasi maria agens, Mela: postquam inter arenas radices quoque et herbae defecerant, Sen. – 2) das Meeresufer, Gestade, die Küste, Phrygia, Ov.: optatā potiri arenā, Verg.: Plur., expositus peregrinis arenis, Ov. met. 11, 56. – 3) der (mit Sand bestreute) Kampfplatz des Amphitheaters, arena amphitheatri, Suet., u. bl. arena, Cic. Tusc. 2, 46, Suet. u.a.: im Zshg. auch der Kampf im Amphitheater selbst, der Gladiatorenkampf, ar. municipalis, Gladiatorenkämpfe in den Munizipalstädten, Iuven.: in arenam se dare, sich zum Kampfe darbieten, ICt.: promittere operas arenae, Tac.: operam arenae scaenaeque edere, Suet.: scaenae arenaeque devotus, Suet. – übtr., jeder Tummelplatz, Schauplatz für eine Tätigkeit, civilis belli, Flor. 4, 2, 18: in media urbe ac foro quasi arenā, Flor. 3, 21, 1: in arena mea, in meinem Fache, Plin. ep. 6, 12, 2: aestuat angustā rabies civilis arenā, Lucan. 6, 63. – / Die Schreibung harena oft in den besten Hoschrn. (s. zB. – Wagner Orthogr. Verg. p. 421) u. in Inschriften (zB. Corp. inscr. Lat. 3, 77 u. 6, 1763); vgl. Varr. b. Serv. Verg. Aen. 1, 172. Prob. Verg. georg. 1, 70. Charis. 103, 21. – Arch. Nbf. asena (hasena), Varr. LL. 7, 27. Placid. gloss. (V) 73, 10 (= (V) 108, 1).

    lateinisch-deutsches > arena

  • 12 permitto

    per-mitto, mīsī, missum, ere, I) bis an ein Ziel gehen lassen, hinlassen, A) eig. u. übtr.: 1) im allg.: a) eig.: equum in hostem, ansprengen, Liv.: quā equi permitti possent, gehen könnten, Liv.: equitatus permissus, eingedrungen, Liv.: se incautius in hostem, ansprengen, Hirt. b. G.: se e summo, sich herablassen, herabspringen, Sisenn.: gregem campo, hinabziehen lassen, Calp. – b) übtr., medial permitti, v. Lebl. = hingehen, sich erstrecken, regio permittitur ad Arymphaeos usque, Mela: odor permittitur longius, breitet sich weiter aus, Lucr. – 2) insbes.: a) schießen lassen, habenas equo, Tibull. u. Sen. poët. – übtr., vela ventis, Quint., u. classem ventis, Plin. pan. – b) verschicken, versenden, caseos trans maria, Colum. 7, 8, 6. – c) bis ans Ziel werfen, schleudern, fliegen lassen, saxum in hostem, Ov.: tela longius, Hirt. b. G.: visum, seine Blicke hinrichten, hinsehen, Sil. – B) bildl.: 1) im allg.: perm. tribunatum, sich des T. uneingeschränkt bedienen, Liv.: bonitatem ad alqm, erweisen, zufließen lassen, Sen.: se ad famam, streben nach usw. Gell.: permitte me in meam quietem, laß mir meine Ruhe, Apul. – 2) insbes.: a) überlassen, lassen, anvertrauen, zur Verfügung stellen, unterwerfen, alci potestatem, Cic.: negotium, Cic.: consulibus rem publicam, freie Macht im Staate geben (durch den bekannten Senatsbeschluß videant consules, ne etc.), Cic.: feminas maribus, zur Begattung überlassen, Colum.: omnia dicioni eius, Curt.: se in fidem ac potestatem populi, sich auf Gnade u. Ungnade ergeben, Caes.: in dicionem se suaque omnia Romanis, Liv.: se potestati alcis, Caes.: se regis potestati fideique, Curt.: se od. sua fortunae, sich dem blinden Glücke ganz in die Arme werfen, Curt. u. Sen.: incommoda sua dolori suo, ihrem Schm. zu rächen überlassen, Cic. – m. dopp. Acc., neque enim liberum id vobis permittet, wird euch nicht freie Wahl darin lassen, Liv. 31, 7, 2: bes. m. Partiz. Fut. Pass., cuius imperio consilioque summam rem pubicam tuendam permiserunt, Liv. 42, 49, 3: Gallias exercitibus diripiendas permittere, Suet. Ner. 43, 1: his adeo se abutendum permisit et tradidit, ut etc., Suet. Galb. 14, 2: his quoque non passim mundi fabricator habendum permisit aëra, Ov. met. 1, 58. – m. bl. Dat., amico perm., den Fr. gewähren lassen, Cic. Tusc. 1, 103. – dah. = überlassen, freistellen, mit folg. Infin., Cic. Verr. 5, 22: mit ut u. Konj., Cic. u. Liv.: mit bl. Coniunctiv, facerent ut vellent, permittentibus cunctis, Liv.: cetera, uti facto opus sit, ita agant permittit, Sall.: consuli permissum, faceret etc., Liv. – b) überlassen, schenken, aufopfern, inimicitias patribus conscriptis, die Feindschaft aus Rücksicht auf den Senat fahren lassen, Cic.: permitto aliquid iracundiae tuae, sehe etwas nach, Cic. – c) zulassen, erlauben, geschehen lassen, licentiam, Cic.: morem, Verg.: m. folg. Infin., Nep., Liv. u.a.: m. folg. Acc. u. Infin., Plin., Suet., Tac. u. Iustin. (s. Heräus Tac. hist. 1, 47, 8): m. folg. ut u. Konj., Cic. u.a.: m. bl. Coniunctiv, Plin. ep. 4, 11, 13: absol., lex iubet, aut permittit, aut vetat, Cic.: permittente senatu, Eutr. – Pass. impers., permittitur, es ist erlaubt, man darf, mit folg. Infin., Sen. u.a.: u. permissum est mit folg. Infin., es ist erlaubt, steht frei, Quint.: u. Abl. absol. permisso m. folg. ut u. Konj., Liv. 6, 25, 5. Curt. 8, 12 (42), 6. – u. person., permittor, es ist mir erlaubt, verstattet, ich kann od. darf. u. oft permissus, dem es erlaubt, verstattet ist, m. folg. Infin., ad Graeciam ire permissus est, Amm. 15, 2, 8: permissi vivere ut vellent, Aur. Vict. de orig. gent. Rom. 4, 3: u. so ibid. 9, 1 u. 3; 17, 4. Amm. 14, 1, 3; 14, 2, 15 u.a. Augustin. de civ. dei 1, 28, 1 (s. Mützell Curt. p. 793, der mit Recht bei Sen. de ira 1, 7, 4 permittitur unpersönlich nimmt). – m. folg. ut u. Konj., qui permissus est, fuit, uti leges municipibus daret, sogen. Lex Iulia municipalis im Corp. inscr. Lat. 1, 206. lin. 159. – Partic. subst., permissum, ī, n., die Erlaubnis, Hor. ep. 2, 1, 45. Labeo bei Ulp. dig. 11, 7, 8 pr. Corp. inscr. Lat. 5, 5096. – II) durchlassen, fenestellae brevissimae fient, ut permittant columbas ad introitum exitumque, Pallad. 1, 24, 1.

    lateinisch-deutsches > permitto

  • 13 curia

    cūrĭa, ae, f. [st2]1 [-] curie (une des divisions du peuple romain). [st2]2 [-] curie, assemblée du sénat, sénat, lieu de réunion du sénat, salle des séances d'une assemblée quelconque. [st2]3 [-] temple (où chaque curie s'assemblait pour sacrifier).    - ex bello tam tristi laeta repente pax cariores Sabinas viris ac parentibus et ante omnes Romulo ipsi fecit. Itaque cum populum in curias triginta divideret, nomina earum curiis imposuit, Liv. 1, 13, 6: à la suite d'une guerre si pénible, la paix bénéfique et soudaine rendit les Sabines plus chères à leurs époux, aux parents et surtout à Romulus en personne. Aussi donna-t-il leur nom aux trente curies où il avait réparti le peuple (romain).    - dies curiae, Cic. de Or. 1, 7. 27: jour de fête.    - aliquem in curiam introducere, Liv. 22, 1, 14: introduire qqn à la curie (au sénat).    - Curia Saliorum, Cic. Div. 1, 17, 30: la curie des Saliens (temple des Saliens, consacré à Mars et dans lequel se trouvait le lituus).    - curia Martis, Juv. 9, 101: l'Aréopage.    - frequenti curiā, Sall.: en plein sénat. - voir hors site curie.
    * * *
    cūrĭa, ae, f. [st2]1 [-] curie (une des divisions du peuple romain). [st2]2 [-] curie, assemblée du sénat, sénat, lieu de réunion du sénat, salle des séances d'une assemblée quelconque. [st2]3 [-] temple (où chaque curie s'assemblait pour sacrifier).    - ex bello tam tristi laeta repente pax cariores Sabinas viris ac parentibus et ante omnes Romulo ipsi fecit. Itaque cum populum in curias triginta divideret, nomina earum curiis imposuit, Liv. 1, 13, 6: à la suite d'une guerre si pénible, la paix bénéfique et soudaine rendit les Sabines plus chères à leurs époux, aux parents et surtout à Romulus en personne. Aussi donna-t-il leur nom aux trente curies où il avait réparti le peuple (romain).    - dies curiae, Cic. de Or. 1, 7. 27: jour de fête.    - aliquem in curiam introducere, Liv. 22, 1, 14: introduire qqn à la curie (au sénat).    - Curia Saliorum, Cic. Div. 1, 17, 30: la curie des Saliens (temple des Saliens, consacré à Mars et dans lequel se trouvait le lituus).    - curia Martis, Juv. 9, 101: l'Aréopage.    - frequenti curiā, Sall.: en plein sénat. - voir hors site curie.
    * * *
        Curia, huius curiae. Cic. Le lieu dedié à consulter des affaires publiques, La cour. \ Curia. Cic. Le Senat.
    \
        Curia municipalis. Vitru. La maison de la ville. B.
    \
        Curiae. Festus. Le peuple romain estant divisé en trente cinq pars, qui s'appeloyent Curies, ou Tribus.

    Dictionarium latinogallicum > curia

  • 14 dolor

    dŏlŏr, ōris, m. [doleo] [st1]1 [-] douleur (physique), souffrance.    - dolor capitis, Lucr. 6, 785: mal de tête, migraine.    - dolor articulorum, Cic. Att. 1, 5: goutte.    - dolor pedum, Cic. Br. 130: goutte aux pieds.    - dolor laterum, Hor. S. 1, 9, 32: pleurésie.    - dolor lateris, Cic. de Or. 3, 6: pleurésie.    - dolor vulneris, Cic. Fam. 5, 12, 5: douleur d'une blessure. [st1]2 [-] douleur morale, peine, tourment, chagrin, affliction.    - haec tibi dolori esse certo scio, Cic. Att. 11, 10: je sais bien que tout cela t'afflige.    - dolorem alicui afferre, Cic. Sull. 3: causer de la douleur à qqn.    - dolorem alicui commovere, Cic. Verr. 4, 47: causer de la douleur à qqn.    - dolorem alicui facere, Cic. Att. 11, 8, 2: causer de la douleur à qqn.    - dolorem accipere, Cic. Lael. 8: éprouver, ressentir de la douleur.    - dolorem percipere, Cic. Rep. 1, 7: éprouver, ressentir de la douleur.    - dolorem suscipere, Cic. Vat. 19: éprouver, ressentir de la douleur.    - dolorem capere, Cic. Fam. 4, 6, 2: éprouver, ressentir de la douleur. [st1]3 [-] colère, ressentiment.    - magno esse Germanis dolori Ariovisti mortem, Caes. BG. 5, 29, 3: les Germains (dit-il) éprouvaient un vif ressentiment de la mort d'Arioviste.    - Cic. Prov. 2. 14 ; Off. 2, 79; Verr. 3, 95; Caes. BG. 1, 20, 5; 5, 4, 4; Virg. En. 1, 25, etc.; Hor. Ep. 1, 2, 60. [st1]4 [-] sujet de douleur.    - Prop. 1, 14, 18; Ov. P. 3, 3, 73. [st1]5 [-] émotion, sensibilité (de l'orateur).    - cf. gr. πάθος.    - oratio, quae dolores habeat, Cic. de Or. 3, 96: éloquence pathétique.    - detrahere actionis dolorem, Cic. Or. 209: enlever le pathétique de la plaidoirie.
    * * *
    dŏlŏr, ōris, m. [doleo] [st1]1 [-] douleur (physique), souffrance.    - dolor capitis, Lucr. 6, 785: mal de tête, migraine.    - dolor articulorum, Cic. Att. 1, 5: goutte.    - dolor pedum, Cic. Br. 130: goutte aux pieds.    - dolor laterum, Hor. S. 1, 9, 32: pleurésie.    - dolor lateris, Cic. de Or. 3, 6: pleurésie.    - dolor vulneris, Cic. Fam. 5, 12, 5: douleur d'une blessure. [st1]2 [-] douleur morale, peine, tourment, chagrin, affliction.    - haec tibi dolori esse certo scio, Cic. Att. 11, 10: je sais bien que tout cela t'afflige.    - dolorem alicui afferre, Cic. Sull. 3: causer de la douleur à qqn.    - dolorem alicui commovere, Cic. Verr. 4, 47: causer de la douleur à qqn.    - dolorem alicui facere, Cic. Att. 11, 8, 2: causer de la douleur à qqn.    - dolorem accipere, Cic. Lael. 8: éprouver, ressentir de la douleur.    - dolorem percipere, Cic. Rep. 1, 7: éprouver, ressentir de la douleur.    - dolorem suscipere, Cic. Vat. 19: éprouver, ressentir de la douleur.    - dolorem capere, Cic. Fam. 4, 6, 2: éprouver, ressentir de la douleur. [st1]3 [-] colère, ressentiment.    - magno esse Germanis dolori Ariovisti mortem, Caes. BG. 5, 29, 3: les Germains (dit-il) éprouvaient un vif ressentiment de la mort d'Arioviste.    - Cic. Prov. 2. 14 ; Off. 2, 79; Verr. 3, 95; Caes. BG. 1, 20, 5; 5, 4, 4; Virg. En. 1, 25, etc.; Hor. Ep. 1, 2, 60. [st1]4 [-] sujet de douleur.    - Prop. 1, 14, 18; Ov. P. 3, 3, 73. [st1]5 [-] émotion, sensibilité (de l'orateur).    - cf. gr. πάθος.    - oratio, quae dolores habeat, Cic. de Or. 3, 96: éloquence pathétique.    - detrahere actionis dolorem, Cic. Or. 209: enlever le pathétique de la plaidoirie.
    * * *
        Dolor, doloris, pen. prod. m. g. Douleur de corps ou d'esprit.
    \
        Animi dolor. Ouid. Dueil, Ennuy, Tristesse.
    \
        Articulorum dolores. Cic. Les gouttes.
    \
        Laterum dolor. Horat. Pleuresie, Mal de costé.
    \
        Certus dolor. Horat. Qui persevere.
    \
        Impatibilis. Plin. Importable, Intolerable.
    \
        Insanabilis. Quintil. Incurable.
    \
        Lateralis. Plin. Pleuresie, Mal de costé.
    \
        Municipalis. Cic. Le dueil des bourgeois et habitans de la ville.
    \
        Pertinax. Seneca. Perseverant.
    \
        Capere dolorem ex aliquo. Terent. Recevoir desplaisance pour l'amour d'aucun, Estre desplaisant.
    \
        Sensu doloris carere. Cic. Ne point sentir son mal.
    \
        Compescere dolores vino. Tibull. Appaiser la douleur.
    \
        Conflictari doloribus capitis. Celsus. Estre fort tormenté du mal de teste.
    \
        Contrahitur dolor mortiferus vel vino, vel cruditate, vel frigore, etc. Celsus. On prend un mal mortel par, etc.
    \
        Exurgere supra dolores. Ouid. Vaincre ses douleurs et ennuiz.
    \
        Inclusit lachrymas dolor. Stat. Quand la douleur est si grande, qu'on ne peult pleurer.
    \
        Intenditur dolor. Celsus. S'augmente.
    \
        Lenire dolorem. Celsus. Appaiser.
    \
        Leuare dolorem. Celsus. Alleger.
    \
        Summus dolor plures dies manere non potest. Cic. Demourer, Perseverer, Continuer.
    \
        Mouere capitis dolores. Celsus. Esmouvoir.
    \
        Occurrit dolori per quietem eiusmodi catapotium. Cels. Il preserve et garantit de douleur.
    \
        Omnis dolor minus medicinae patet, qui sursum procedit. Celsus. Est moins guarissable, Est plus mal aisé à guarir.
    \
        Mutum premere dolorem. Stat. Porter son mal sans dire mot, et sans en faire semblant.
    \
        Priuatus doloribus. Lucret. Delivré.
    \
        In vultus processit dolor. Seneca. Se monstre au visage.
    \
        Prolusit dolor per ista noster. Senec. Ceci n'est que le commencement et le preambule de mon dueil.
    \
        Recruduit soporatus dolor. Curt. Est rengregé.
    \
        Refricare oratione dolorem. Cic. Renouveler.
    \
        Releuari dolore. Ouid. Estre allegé.
    \
        Remittit se dolor. Celsus. S'appaise, S'accoise.
    \
        Scindere dolorem suum. Cic. hoc est augere. Augmenter, Accroistre. Tractum a vulneribus, quae scissa recrudescunt.
    \
        Soporatus dolor. Curtius. Appaisé, Accoisé.
    \
        In cursu dolor est. Ouid. Est en sa force.
    \
        In morem venit meus dolor. Ouid. Est tourné en coustume, Je suis tout accoustumé à, etc.
    \
        Obductum vulgare dolorem. Virgil. Manifester et mettre en evidence un dueil ou ennuy longuement celé et dissimulé.

    Dictionarium latinogallicum > dolor

  • 15 arena

    arēna (harēna), ae, f., der Sand, I) eig.: A) im allg.: fossicia, fluviatilis, marina, Vitr. u. Plin.: fervida, Curt.: cumulus arenae, Verg.: nigra, Schlamm, Verg.: aurosa, Goldsand, Lampr.: saxa globosa arenae immixta, Liv.: diducere summam arenam, Liv. – Plur., multae arenae, Sandgewühl, Verg.: arenae carae, der Goldsand des Paktolus, Ov.: arenae steriles, Curt.: putres arenae, Col.: semina arenis committere, Sen. – Sprichw., arenae mandare semina, den Samen in den Sand legen, d.i. etwas Fruchtloses beginnen, etwas in den Wind streuen, Ov. her. 5, 115 (vgl. trist. 5, 4, 48). – ex incomprehensibili pravitate arenae funis effici non potest, aus Häckerling kann man kein Seil machen, Col. 10. praef. § 4. – arena sine calce, Sand ohne Kalk nennt Kaligula den Seneka, weil seine Sätze ganz abgebrochen sind, weil er keine Perioden hat u. selbst um die Verbindung seiner kurzen Sätze sich wenig bekümmert (das Sprichw. hergenommen vom Sand, der ohne Kalk nicht bindet), Suet. Cal. 53, 2. – B) insbes., der feine Mörtel zum Abputz der Wände, Vitr.: caelum imum camerae arenā dirigere (abputzen), Vitr. – II) meton.: 1) eine Sandfläche, Sandstrecke, arenam aliquam aut paludes emere, Cic. agr. 2, 71: Plur. arenae, die Sandmassen, Sandstrecken, Sandflächen, die Sandwüste, arenarum cumuli, Suet. fr.: Literni arenae stagnaque, Liv.: arenarum in-
    ————
    culta vastitas, Sen.: arenae nigrae, Prop.: arenae vix perviae, Tac.: auster arenas quasi maria agens, Mela: postquam inter arenas radices quoque et herbae defecerant, Sen. – 2) das Meeresufer, Gestade, die Küste, Phrygia, Ov.: optatā potiri arenā, Verg.: Plur., expositus peregrinis arenis, Ov. met. 11, 56. – 3) der (mit Sand bestreute) Kampfplatz des Amphitheaters, arena amphitheatri, Suet., u. bl. arena, Cic. Tusc. 2, 46, Suet. u.a.: im Zshg. auch der Kampf im Amphitheater selbst, der Gladiatorenkampf, ar. municipalis, Gladiatorenkämpfe in den Munizipalstädten, Iuven.: in arenam se dare, sich zum Kampfe darbieten, ICt.: promittere operas arenae, Tac.: operam arenae scaenaeque edere, Suet.: scaenae arenaeque devotus, Suet. – übtr., jeder Tummelplatz, Schauplatz für eine Tätigkeit, civilis belli, Flor. 4, 2, 18: in media urbe ac foro quasi arenā, Flor. 3, 21, 1: in arena mea, in meinem Fache, Plin. ep. 6, 12, 2: aestuat angustā rabies civilis arenā, Lucan. 6, 63. – Die Schreibung harena oft in den besten Hoschrn. (s. zB. – Wagner Orthogr. Verg. p. 421) u. in Inschriften (zB. Corp. inscr. Lat. 3, 77 u. 6, 1763); vgl. Varr. b. Serv. Verg. Aen. 1, 172. Prob. Verg. georg. 1, 70. Charis. 103, 21. – Arch. Nbf. asena (hasena), Varr. LL. 7, 27. Placid. gloss. (V) 73, 10 (= (V) 108, 1).

    Ausführliches Lateinisch-deutsches Handwörterbuch > arena

  • 16 permitto

    per-mitto, mīsī, missum, ere, I) bis an ein Ziel gehen lassen, hinlassen, A) eig. u. übtr.: 1) im allg.: a) eig.: equum in hostem, ansprengen, Liv.: quā equi permitti possent, gehen könnten, Liv.: equitatus permissus, eingedrungen, Liv.: se incautius in hostem, ansprengen, Hirt. b. G.: se e summo, sich herablassen, herabspringen, Sisenn.: gregem campo, hinabziehen lassen, Calp. – b) übtr., medial permitti, v. Lebl. = hingehen, sich erstrecken, regio permittitur ad Arymphaeos usque, Mela: odor permittitur longius, breitet sich weiter aus, Lucr. – 2) insbes.: a) schießen lassen, habenas equo, Tibull. u. Sen. poët. – übtr., vela ventis, Quint., u. classem ventis, Plin. pan. – b) verschicken, versenden, caseos trans maria, Colum. 7, 8, 6. – c) bis ans Ziel werfen, schleudern, fliegen lassen, saxum in hostem, Ov.: tela longius, Hirt. b. G.: visum, seine Blicke hinrichten, hinsehen, Sil. – B) bildl.: 1) im allg.: perm. tribunatum, sich des T. uneingeschränkt bedienen, Liv.: bonitatem ad alqm, erweisen, zufließen lassen, Sen.: se ad famam, streben nach usw. Gell.: permitte me in meam quietem, laß mir meine Ruhe, Apul. – 2) insbes.: a) überlassen, lassen, anvertrauen, zur Verfügung stellen, unterwerfen, alci potestatem, Cic.: negotium, Cic.: consulibus rem publicam, freie Macht im Staate geben (durch den bekannten Se-
    ————
    natsbeschluß videant consules, ne etc.), Cic.: feminas maribus, zur Begattung überlassen, Colum.: omnia dicioni eius, Curt.: se in fidem ac potestatem populi, sich auf Gnade u. Ungnade ergeben, Caes.: in dicionem se suaque omnia Romanis, Liv.: se potestati alcis, Caes.: se regis potestati fideique, Curt.: se od. sua fortunae, sich dem blinden Glücke ganz in die Arme werfen, Curt. u. Sen.: incommoda sua dolori suo, ihrem Schm. zu rächen überlassen, Cic. – m. dopp. Acc., neque enim liberum id vobis permittet, wird euch nicht freie Wahl darin lassen, Liv. 31, 7, 2: bes. m. Partiz. Fut. Pass., cuius imperio consilioque summam rem pubicam tuendam permiserunt, Liv. 42, 49, 3: Gallias exercitibus diripiendas permittere, Suet. Ner. 43, 1: his adeo se abutendum permisit et tradidit, ut etc., Suet. Galb. 14, 2: his quoque non passim mundi fabricator habendum permisit aëra, Ov. met. 1, 58. – m. bl. Dat., amico perm., den Fr. gewähren lassen, Cic. Tusc. 1, 103. – dah. = überlassen, freistellen, mit folg. Infin., Cic. Verr. 5, 22: mit ut u. Konj., Cic. u. Liv.: mit bl. Coniunctiv, facerent ut vellent, permittentibus cunctis, Liv.: cetera, uti facto opus sit, ita agant permittit, Sall.: consuli permissum, faceret etc., Liv. – b) überlassen, schenken, aufopfern, inimicitias patribus conscriptis, die Feindschaft aus Rücksicht auf den Senat fahren lassen, Cic.: permitto aliquid iracundiae tuae, sehe
    ————
    etwas nach, Cic. – c) zulassen, erlauben, geschehen lassen, licentiam, Cic.: morem, Verg.: m. folg. Infin., Nep., Liv. u.a.: m. folg. Acc. u. Infin., Plin., Suet., Tac. u. Iustin. (s. Heräus Tac. hist. 1, 47, 8): m. folg. ut u. Konj., Cic. u.a.: m. bl. Coniunctiv, Plin. ep. 4, 11, 13: absol., lex iubet, aut permittit, aut vetat, Cic.: permittente senatu, Eutr. – Pass. impers., permittitur, es ist erlaubt, man darf, mit folg. Infin., Sen. u.a.: u. permissum est mit folg. Infin., es ist erlaubt, steht frei, Quint.: u. Abl. absol. permisso m. folg. ut u. Konj., Liv. 6, 25, 5. Curt. 8, 12 (42), 6. – u. person., permittor, es ist mir erlaubt, verstattet, ich kann od. darf. u. oft permissus, dem es erlaubt, verstattet ist, m. folg. Infin., ad Graeciam ire permissus est, Amm. 15, 2, 8: permissi vivere ut vellent, Aur. Vict. de orig. gent. Rom. 4, 3: u. so ibid. 9, 1 u. 3; 17, 4. Amm. 14, 1, 3; 14, 2, 15 u.a. Augustin. de civ. dei 1, 28, 1 (s. Mützell Curt. p. 793, der mit Recht bei Sen. de ira 1, 7, 4 permittitur unpersönlich nimmt). – m. folg. ut u. Konj., qui permissus est, fuit, uti leges municipibus daret, sogen. Lex Iulia municipalis im Corp. inscr. Lat. 1, 206. lin. 159. – Partic. subst., permissum, ī, n., die Erlaubnis, Hor. ep. 2, 1, 45. Labeo bei Ulp. dig. 11, 7, 8 pr. Corp. inscr. Lat. 5, 5096. – II) durchlassen, fenestellae brevissimae fient, ut permittant columbas ad introitum exitumque, Pallad. 1, 24, 1.

    Ausführliches Lateinisch-deutsches Handwörterbuch > permitto

  • 17 dignitas

    достоинство а) уважение, dignitatis illaesae status (1. 5 § 1. 2 D. 50, 13);

    homines integrae dignit., прот. infames (1. un. C. 10, 57. 1. 3 C. 12, 36); (1. 14 § 1 D. 11, 3); (1. 1 § 13 D. 25, 4); (1. 2. 3 § 1 D. 22, 5);

    b) почтение, также самая должность (tit. C. 12. 1), qui dignitate excellit, противоп. humilis;

    qui sunt in aliqua dignitate positi, противоп. humiliores (1. 11 D. 4, 3. 1. 3 § 16 D. 26,10); (1. 6 § 1. 1. 8. 12. D. 1, 9. 1. 23 pr. D. 4, 2);

    municipalis (1. 22 § 5 D. 50, 1); (1. 1 § 3 D. 14, 6); (1. 16 § 1. 1. 50 pr. D. 38,1); (1. 1 § 16 D. 37, 6);

    patria dignitas quaesita per adoptionem (1. 13 D. 1, 7); во время Империи dignitas обозн. должность высших чиновников государства (прот. militia): dignitate vel militia quadam decorari (1. 8 C. 1, 11); (1. 13 C. 1, 40. 1. 7 C. 3, 13);

    c) качество, ценность, secundum dignitatem mancipiorum alere et vestire (1. 15 § 2 D. 7, 1).

    Латинско-русский словарь к источникам римского права > dignitas

  • 18 lex

    1) закон, обязательный для всех, общее правило (1. 1 D. 1, 3. 1. 7 eod. Gai. I. 3.): а) в тесном смысле, прот. plebiscitum - постановление всего римского народа, народного собрания (comitia curiata или comitia centuriata) (§ 4 I. 1, 2. 1. 2 § 2-8 D. 1, 2. Gai. I. 3. 1. 7 § 7 D. 2, 14. 1. 1 § 1. 1. 28 § 2 D. 4, 6); со времени legis Hortensiae (Gai. I. 3) все plebiscita сделались обязательными для всего народа и назывались leges, напр. lex Aquilia (1. 1 § 1 D. 9, 2), и таким образом lex обоз. вообще постановление народа (1. 32 § 1 D. 1, 3); прот. постановлениям сената и императора (1. 1 pr. D. 1, 21. 1. 6 D. 2, 14. 1. 7 pr. D. 4, 5. 1. 2 pr. D. 10, 2. 1. 6 § 2 D. 26, 1. 1. 6 C. 2, 3); иногда обоз. известное решение народа, именно б) lex XII tab.напр. cui lege bonis interdictum est (1. 18 pr. D. 28, 1. 1. 5 § 1 D. 29, 2. cf. 1. 1 pr. D. 27, 10. 1. 3 D. 41, 3. 1. 13 § 3 D. 8, 3. 1. 7 § 14 D. 2, 14); в) lex Iulia et Papia Poppaea (также leges) (1. 2 D. 4, 4. 1. 45 § 5. 1. 48 § 1. 1. 49 D. 23, 2. 1. 64 § 6. 7 D. 24, 3. 1. 5 D. 34, 7. 1. 10 D. 34, 9. 1. 62 § 2. 1. 63 § 1. 1. 64 D. 35, 1. 1. 16 pr. D. 37, 14. 1. 5 C. 10, 10); г) lex Aelia Sentia (1. 4 D. 18, 7. 1. 6 D. 37, 14. 1. 12 § 1. 1. 14 § 1. 5. 1. 31. 32 D. 40, 9); д) lex Iulia iudiciorum (1. 6 D. 2, 12. 1. 2 pr. § 1 D. 48, 3);

    b) в более широком см. правило, предписание гражданского права (ius scriptum) прот. преторскому (ius honorum) или обычному праву (1. 8 D. 23, 2. 1. 112 § 3 D. 30, 1. 52 § 5. 6 D. 44, 7. 1. 27 D. 50, 17); так SCtum Maced. называется lex (1. 9 § 4 D. 14, 6); тк. SCtum Turpill. (1. 10 pr. D. 48, 16) и oratio Severi (1. 49 D. 4, 4. cf. 1. 1 pr. D. 27, 9); часто это выражение относ. к указам императоров (1. 21 cf. 1. 7 D. 37, 5. 1. 50 C. 1, 3. 1. 9 C. 1, 14. 1. 22 C. 5, 37. 1. 3 C. 7, 39. cf. 1. 1 pr. § 1 D. 1, 4);

    nova lex, novae leges = постановления сената и император. указы (1. 7 pr. D. 4. 5. 1. un. D. 13, 2);

    leges nostrae = ius (civile) nostrum (1. 26 pr. D. 26, 2. 1. 6 § 1 D. 37, 11);

    omissa causa testamenti hereditatem possidere lege, на основании гражданского права = ab intestato (1. 11 D. 29, 4. cf. 1. 130 D. 50, 16);

    ex lege (= ex iure) Quiritium vindicare (1. 1 § 2 D. 6, 1);

    ex lege (= legitime) nubere (1. 42 D. 40, 7);

    ita factum, uti de lege fieri licuit (1. 1 § 16 D. 43, 12);

    publica lex = ius publ. (1. 4 D. 47, 22);

    c) в самом широком смысле: правило, преднисание, напр. постановление преторского эдикта называется leх (1. 1 § 2 D. 38, 8); тк. нормы и правила, установленные и введенные юристами, наз. leges, a юристы legum auctores, legum latores (1. 2 § 10. 20 C. 1, 17. 1. 33 § 1 C. 3, 28. 1. 10 C. 6, 26. l. 19 C. 6, 30. cf. legislator s. 2);

    ratio naturalis, quasi lex quaedam tacita (1. 7 pr. D. 48, 20);

    lex naturae - lex specialis (1. 24 D. 1, 5. 1. 32 § 1 D. 1, 3); далее leges обоз. тоже, что ius s. 1. a. д.), напр. legum scientia, eruditio;

    prima legum audientia, cunabula (prooem. I. § 3. 1. un, C. 7, 25. 1. 2 § 9. 22 C. 1, 17. 1. 11 C. 8, 26).

    2) lex (municipalis, municipii, civitatis, loci), городской, муниципальный устав (1. 3. 6 pr. D. 3, 4. 1. 37 D. 42, 5. 1. 3 § 4 D. 43, 24. 1. 3 § 5 D. 47, 12. 1. 12 D. 49, 1. 1. 21 § 7. 1. 25 D. 50, 1. 1. 10 D. 50, 2. 1. I D. 50, 3. 1. 11 § 1 D. 50, 4. 1. 3. 6 D. 50, 9. 1. 4 C. 11, 29). 3) свободное, частное объявление воли, ближе определяющее юридическое отношение, отсюда - основание, главное условие юридического акта, уговор напр.: lex commissoria (см.);

    lex nienditiovs (1. 22. 33. 60 D. 18, 1. 1. 8 D. 18, 3. 1. 6 § 1 D. 18, 7. 1. 53. § 2 D. 19, 1);

    emtionis (1. 13 § 14 eod. 1. 5 D. 47, 12. 1. 13 pr. D. 8, 4. 1. 40 pr. § 1. 1. 77 D. 18, 1);

    lex aedium (1. 33 D. 8, 2. 1. 17 § 3 eod. 1. 6 pr. D. 8, 4. 1. 89 § 4 D. 31. 1. 77 D. 17, 2. 1. 25 § 3. 1. 29. 55 § 2. 1. 61 pr. D. 19, 2);

    operis locandi (1. 13 § 19 eod.);

    lex vectigalis (1. 2 § 29 D. 47, 8);

    vectigali fundo dicta (1. 31 D. 20, 1);

    censoria (см. censores);

    lex donationis (1. 22 D. 1, 5. 1. 16 § 1 D. 40, 2. 1. 8 D. 40, 8);

    obligationis (1. 108 D. 46, 3. 1. 1 § 12 D. 16, 3. 1. 24 eod. 1. 13 § 26 D. 19, 1. 1. 8 D. 19, 5. 1. 7 § 5 D. 2, 14. 1. 1 § 6 D. 16, 3. 1. 73 § 4 D. 50, 17);

    legem suae rei dicere (1, 20 § 1 D. 23, 4);

    lege imponere alicui (1. 7 § 8 D. 24, 1);

    legem apertius conscribere (1. 39. D. 2, 14);

    consignare (1. 13 § 6 D. 19, 1); тк. предсмертное распоряжение, legem testamento dicere (1. 14 D. 28, 1. 1. 114 § 14 D. 30);

    legatario legem dicere (1. 40 § 1 D. 40, 5. 1. 22 pr. D. 32).

    4) качество, свойство, lex danda operi talis, ne quid noceat vicinis (1. 15 § 10 D. 39, 2). 5) = dogma: lex catholica, venerabilis (1. 1 C. 1, 5. 1. 1 C. 1, 7);

    iudaica (1. 4. 5 C. 1, 9).

    Латинско-русский словарь к источникам римского права > lex

  • 19 aemulatio

    aemŭlātĭo, ōnis, f. [aemulor], an assiduous striving to equal or excel another in any thing, emulation (it denotes rather the mental effort, while imitatio regards more the mode of action; but rivalitas is a jealous rivalry, and therefore used only in a bad sense, while aemulatio is employed both in a good and bad sense) Cic. thus explains this word: aemulatio dupliciter illa quidem dicitur, ut et in laude et in vitio nomen hoc sit;

    nam et imitatio virtutis aemulatio dicitur... et est aemulatio aegritudo, si eo, quod concupierit, alius potiatur, ipse careat,

    Cic. Tusc. 4, 8, 17. So,
    I.
    In a good sense, emulation:

    laudis,

    Nep. Att. 5; Vell. 1, 17: gloriae, Just. praef.; Tac. A. 2, 44, id Agr. 21; Suet. Calig. 19; id. Tib. 11:

    secundum aemulationem,

    in zeal, Vulg. Phil. 3, 6.— Transf., of the imitation of nature in painting:

    pictura fallax est et in aemulatione naturae multum degenerat transcribentium sors varia,

    Plin. 25, 2, 4, § 8.—
    II.
    In a bad sense, jealousy, envy, malevolence, duszêlia:

    aemulatio vitiosa, quae rivalitati similis est,

    Cic. Tusc. 4, 26, 56:

    infensa,

    Tac. A. 13, 19:

    municipalis,

    id. H. 3, 57:

    adversariorum,

    Suet. Ner. 23; cf. id. 33:

    aemulatio nasci tur ex conjunctione, alitur aequalitate, exardescit invidiā, cujus finis est odium,

    Plin. Pan. 84 al.: ad aemulationem eum provocaverunt, to jealousy (said of God), Vulg. Psa. 77, 58. contentiones, aemulationes, rivalries, ib. 2 Cor, 12, 20.

    Lewis & Short latin dictionary > aemulatio

  • 20 Honor

    hŏnor or hŏnos (the latter form almost exclusively in Cic., who has honor only Phil. 9, 6 fin., and Fragm. pro Tull. 21; also in Caes., Liv., Sall., Prop., Verg., Nep., and Curt.; but honor in Sen., Vell., Ov.; and Hor. and Tac. use both forms. Honos was antiquated in Quintilian's day, v. Quint. 1, 4, 13; Neue, Formenl. 1, 168 sq.), ōris (archaic gen. honorus, like venerus, Lex Puteol. ap. Haubold, n. 7), m. [perh. Sanscr. hu-, call], honor, repute, esteem in which a person or thing is held.
    I.
    Lit.
    A.
    In gen.:

    cum honos sit praemium virtutis judicio studioque civium delatum ad aliquem, qui eum sententiis, qui suffragiis adeptus est, is mihi et honestus et honoratus videtur. Qui autem occasione aliqua etiam invitis suis civibus nactus est imperium, hunc nomen honoris adeptum, non honorem puto,

    Cic. Brut. 81, 281; cf.:

    is autem, qui vere appellari potest honos, non invitamentum ad tempus, sed perpetuae virtutis est praemium,

    id. Fam. 10, 10, 1 sq.:

    honos alit artes omnesque incenduntur ad studia gloria,

    id. Tusc. 1, 2, 4;

    so with gloria,

    id. Part. 24, 87: si honos is fuit, majorem tibi habere non [p. 862] potui, id. Fam. 5, 20, 2:

    quanto et honor hic illo est amplior, etc.,

    id. Att. 9, 2, A, 1:

    gratia, dignitate, honore auctus,

    Caes. B. G. 1, 43, 8:

    amplissimis honoribus et praemiis decorari... honos maximus,

    Cic. de Or. 1, 54, 232:

    ut eum amplissimo regis honore et nomine affeceris,

    id. Deiot. 5, 14:

    aliquem praecipuo honore habere,

    Caes. B. G. 5, 54, 4:

    suum cuique honorem et gradum reddere,

    Cic. Rosc. Am. 47, 136:

    apud eum sunt in honore et in pretio,

    id. ib. 28, 77; Caes. B. C. 3, 61, 1; so with in:

    in honore magno esse,

    Cic. Brut. 8, 30:

    summo in honore,

    id. de Or. 1, 55, 235; id. Off. 2, 19, 65:

    tanto in honore,

    id. Tusc. 2, 2, 4; Caes. B. C. 1, 77, 2; 3, 47, 7; Liv. 42, 6, 12; but without in:

    Jovem autem quanto honore in suo templo fuisse arbitramini,

    Cic. Verr. 2, 4, 58, § 129:

    (Druides) magno sunt apud eos honore,

    Caes. B. G. 6, 13, 4; 5, 54, 5; Liv. 1, 40, 1; Tac. A. 14, 6; id. H. 1, 6, 4:

    honorem accipere,

    Cic. Att. 9, 2, A, 1:

    honorem huic generi (i. e. poëtis) non fuisse declarat oratio Catonis,

    id. Tusc. 1, 2, 3:

    honori summo nostro Miloni fuit qui P. Clodii conatus compressit,

    id. Off. 2, 17, 58; cf.:

    quod (i. e. medium ex tribus sedere) apud Numidas honori ducitur,

    Sall. J. 11, 3:

    rite suum Baccho dicemus honorem,

    honor, praise, Verg. G. 2, 393: tanto ille vobis quam mihi pejorem honorem habuit, worse honor, i. e. greater dishonor or disgrace, Q. Metell. ap. Gell. 12, 9, 4; cf.:

    exsilii honor,

    i. e. honorable exile, Tac. H. 1, 21.—Personified:

    tute pone te latebis facile, ne inveniat te honos,

    Plaut. Trin. 3, 2, 37.—Of inanim. and abstr. things, honor, esteem, value:

    physicae quoque non sine causa tributus idem est honos,

    Cic. Fin. 3, 22, 73; id. Fam. 7, 26, 2:

    ornatus ille admirabilis, propter quem ascendit in tantum honorem eloquentia,

    id. Or. 36, 125:

    multa renascentur quae jam cecidere, cadentque Quae nunc sunt in honore vocabula, si volet usus,

    Hor. A. P. 71:

    apud antiquos piscium nobilissimus habitus acipenser nullo in honore est,

    Plin. 9, 17, 27, § 60; 19, 6, 32, § 104:

    vino Pramnio etiam nunc honos durat,

    id. 14, 4, 6, § 54 al. —
    B.
    In partic.
    1.
    Public honor, official dignity, office, post, preferment (cf. munus):

    ita quaestor sum factus, ut mihi honorem illum tum non solum datum, sed etiam creditum ac commissum putem,

    Cic. Verr. 2, 5, 14, § 35:

    ille honoris gradus,

    id. Sull. 29, 82:

    equites Romanos in tribunicium restituit honorem,

    Caes. B. C. 1, 77 fin.:

    extraordinarium honorem appetere,

    id. ib. 1, 32, 2:

    hic ipse honos (sc. dictatura), delatus ad me, testis est innocentiae meae,

    Liv. 9, 26, 14:

    curulem adferri sellam eo jussit (Flavius) ac sede honoris sui inimicos spectavit,

    id. 9, 46, 9:

    honore abiit,

    Suet. Aug. 26; cf.:

    deposito honore,

    id. ib. 36:

    paene honore summotus est,

    id. Claud. 9:

    honor municipalis est administratio rei publicae cum dignitatis gradu, sive cum sumtu, sive sine erogatione contingens,

    Dig. 50, 4, 14 pr.: honorem aut magistratum gerere, Gai Inst. 1, 96:

    clari velamen honoris sufficiunt tunicae summis aedilibus albae,

    Juv. 3, 178:

    tempus honoris,

    the term of office, id. 8, 150:

    honorem militiae largiri,

    military honors, id. 7, 88.—In plur.:

    populum Romanum hominibus novis industriis libenter honores mandare semperque mandasse,

    Cic. Verr. 2, 4, 37, § 81; cf.:

    qui (populus) stultus honores Saepe dat indignis,

    Hor. S. 1, 6, 15:

    ascendisset ad honores, nisi, etc.,

    Cic. Brut. 68, 241:

    honoribus amplissimis et laboribus maximis perfungi,

    id. Fam. 1, 8, 3:

    obrepisti ad honores errore hominum,

    id. Pis. 1, 1:

    Catulus maximis honoribus usus,

    Sall. C. 49, 2:

    magistratus atque honores capere,

    Suet. Aug. 26:

    largiri opes, honores,

    Tac. A. 11, 12.—
    2.
    Particular phrases.
    a.
    Honoris causa.
    (α).
    Out of respect, in order to show honor (class.):

    C. Curio, quem ego hominem honoris potius quam contumeliae causa nominatum volo,

    Cic. Verr. 1, 7, 18:

    quem honoris causa nomino,

    id. Rosc. Am. 2, 6:

    toties hunc et virum bonum esse dixisti et honoris causa appellasti,

    id. Rosc. Com. 6, 18:

    Campanis equitum honoris causa, civitas sine suffragio data,

    Liv. 8, 14, 10; 32, 34, 8; 39, 22, 2.—
    (β).
    For the sake of (ante-class.):

    ejus honoris causa, feci thensaurum ut hic reperiret Euclio,

    Plaut. Aul. prol. 25: mei honoris causa mittere coquos, id. ib. 3, 4, 4:

    huc honoris vostri venio gratia,

    id. Am. 3, 1, 7; id. Stich. 2, 2, 14:

    vestri honoris causa,

    Ter. Phorm. 5, 7, 35.—
    b.
    Praefari or dicere honorem, to make an excuse in saying any thing that may be distasteful = by your leave or saving your presence:

    si dicimus: ille patrem strangulavit, honorem non praefamur. Sin de Aurelia aliquid aut Lollia, honos. praefandus est,

    Cic. Fam. 9, 22, 4;

    for which: haec sunt quae retulisse fas sit, ac pleraque ex his non nisi honore dicto,

    Plin. 28, 8, 24, § 87; cf.

    also: honos auribus sit,

    i. e. pardon the expression, Curt. 5, 1, 22.—
    3.
    Personified, Hŏnor or Hŏnos, as a deity whose temple adjoined that of Virtus, and who was worshipped with uncovered head, Cic. Verr. 2, 4, 54, § 121; id. Sest. 54, 116; id. Leg. 2, 23, 58; Val. Max. 1, 1, 8; Liv. 27, 25, 7 sqq.; Aug. Civ. Dei, 4, 21; Inscr. Orell. 543.
    II.
    Transf.
    A.
    Concr., any thing given as a mark of honor, an honorary gift, a reward, acknowledgment, recompense, fee; a sacrifice; funeral rites; a legacy, etc. (mostly poet. and since the Aug. period):

    Itan tandem hanc majores famam tradiderunt tibi tui,... honori posterorum tuorum ut vindex fieres,

    Plaut. Trin. 3, 2, 18:

    Curio misi, ut medico honos haberetur et tibi daret quod opus esset,

    Cic. Fam. 16, 9, 3; Vitr. 10, 22:

    geminum pugnae proponit honorem,

    Verg. A. 5, 365:

    nil victor honoris Ex opibus posco,

    Sil. 9, 199:

    dicite, Pierides, quonam donetur honore Neaera,

    Tib. 3, 1, 5:

    nec Telamon sine honore recessit Hesioneque data potitur,

    Ov. M. 11, 216:

    arae sacrificiis fument, honore, donis cumulentur,

    Liv. 8, 33, 21:

    divūm templis indicit honorem,

    Verg. A. 1, 632; Ov. F. 4, 409:

    nullos aris adoleret honores,

    id. M. 8, 742:

    meritos aris mactavit honores,

    Verg. A. 3, 118:

    honore sepulturae carere,

    Cic. de Sen. 20, 75; id. Inv. 1, 55, 108:

    cernit ibi maestos et mortis honore carentes Leucaspim, etc.,

    Verg. A. 6, 333; cf. Ov. Tr. 3, 3, 45:

    mille viri, qui supremum comitentur honorem,

    Verg. A. 11, 61:

    solutus honos cineri,

    Val. Fl. 3, 357:

    honorem habere alicui,

    Curt. 3, 12, 13:

    omnem honorem funeri servare,

    id. 4, 10, 23:

    communem sepulturae honorem alicui tribuere,

    Suet. Aug. 17:

    nec enim quaerimus, cui acquiratur, sed cui honos habitus est,

    the honorary legacy, Dig. 37, 5, 3; 32, 1, 11:

    sepulturae honore spoliatus,

    Val. Max. 4, 7, 1; 9, 8, 1 fin.; cf.:

    supremitatis honor,

    Amm. 31, 13:

    supremus condicionis humanae honos,

    Val. Max. 6, 3, 1.—
    B.
    Objectively, a quality that brings honor or consideration, an ornament, grace, charm, beauty ( poet.):

    silvis Aquilo decussit honorem,

    Verg. G. 2, 404:

    December silvis honorem decutit,

    Hor. Epod. 11, 6; cf.:

    populeus cui frondis honor,

    Val. Fl. 6, 296:

    notus in vultus honor,

    Hor. Epod. 17, 18; Stat. Th. 10, 788.—In plur.:

    laetos oculis afflārat honores,

    Verg. A. 1, 591; cf. Sil. 12, 244:

    hic tibi copia Manabit ad plenum benigno Ruris honorum opulenta cornu,

    Hor. C. 1, 17, 16:

    nullum ver usquam nullique aestatis honores,

    Sil. 3, 487.—
    C.
    A magistrate, office-holder:

    sed cum summus honor finito computet anno, sportula quid referat,

    Juv. 1, 117; cf. v. 110.

    Lewis & Short latin dictionary > Honor

См. также в других словарях:

  • Domus Municipalis — Coordinates: 41°48′12.81″N 6°44′55.96″W / 41.8035583°N 6.7488778°W / 41.8035583; 6.7488778 …   Wikipedia

  • Domus Municipalis (Braganza) — Saltar a navegación, búsqueda El Domus Municipalis de Bragança es un edificio singular y enigmático de arquitectura románica civil, único en la Península Ibérica, construido en el siglo XII. El Domus tiene la forma de un pentágono irregular y… …   Wikipedia Español

  • Senatus municipalis —    • Senātus municipālis. В большей части италийских городов существовали с древних времен сенаты, которые так же как в Риме, помогали местным диктаторам или преторам. Это учреждение продолжалось также во время римского господства, и мы его… …   Реальный словарь классических древностей

  • Quia juris civilis studiosos; decet haud imperitos esse juris municipalis, et differentias exteri patriique juris notas habere — For students of the civil law should not be ignorant of the municipal law and of the noteworthy differences between the laws of foreign countries and those of their own. See 1 Bl Comm 16 …   Ballentine's law dictionary

  • municipal — municipal, ale, aux [ mynisipal, o ] adj. • XVe; lat. municipalis, de municipium « municipe » 1 ♦ Antiq. rom. Relatif à un municipe. 2 ♦ (1527) Relatif à l administration d une commune. ⇒ communal. Conseil, conseiller municipal. Élections… …   Encyclopédie Universelle

  • Amara (Insecte) — Pour les articles homonymes, voir Amara …   Wikipédia en Français

  • Amara (insecte) — Pour les articles homonymes, voir Amara. Amara …   Wikipédia en Français

  • Lex — f. (Plural Leges, lateinisch für „Gesetz“) ist ein Begriff aus dem Römischen Reich, der im weiteren Sinne jede Rechtsvorschrift bezeichnet, im engeren Sinne jedoch nur die Rechtsvorschriften, die einen bestimmten Weg durchlaufen hatten. Ursprung… …   Deutsch Wikipedia

  • Monuments of Portugal — The Monuments of Portugal were constructed throughout the Portuguese territory, and date back to the period of pre historic settlement of occupation. Subsequently, the region that is today Portugal has been colonized by many civilizations, which… …   Wikipedia

  • Duumviri — Ancient Rome This article is part of the series: Politics and government of Ancient Rome Periods …   Wikipedia

  • Право магдебургское — (Sächsisches Weichbild или Magdeburger Weich bildrecht) сборник законов, появившийся около конца XIII го века и образовавшийся из Саксонского Зерцала (см.) и магдебургского городского шеффенского права. Особое городское право появляется в… …   Энциклопедический словарь Ф.А. Брокгауза и И.А. Ефрона

Поделиться ссылкой на выделенное

Прямая ссылка:
Нажмите правой клавишей мыши и выберите «Копировать ссылку»