mŏlestē

scīlĭcet, adv. [contr. from sci- (root of scire) licet; cf. vide-licet, i-licet], or scīre lĭcet, as it is freq. written in Lucr. and in archaic lang. in Liv., and sometimes in Cels.; prop., you may understand or know, = Gr. dêlonoti, and serving to imply that a statement is in itself obviously true, and is not overlooked by the speaker (cf. Madv. ad Cic. Fin. 5, 1, 3).

Lit., it is evident, clear, plain, or manifest; of course, naturally, evidently, certainly, undoubtedly, etc. (freq. and class.; cf.: nimirum, nempe).

With obj.-clause on account of scire (ante-class., and several times in Sall.; cf. videlicet): Pa. Neque illa ulli homini nutet, nictet, annuat, etc. Di. Optumumst:

Ita scilicet facturam,

very good; of course she will do so, Plaut. As. 4, 1, 42; id. Curc. 2, 2, 13; id. Rud. 2, 3, 64; id. Ps. 4, 7, 83; Ter. Heaut. 2, 3, 117; 4, 8, 15; Lucr. 2, 469; Sall. J. 4, 6; 102, 9; 113, 3; id. Fragm. 1, Orat. Phil. § 5.—

As a simple particle: Le. Tam ego homo sum quam tu. Me. Scilicet ita res est, that is clear enough, no one disputes that, Plaut. As. 2, 4, 83: Co. Utrum amicis hodie an inimicis tuis Daturu's cenam? Ba. Pol ego amicis scilicet, id. Ps. 3, 2, 89; id. Men. 2, 3, 41:

nunc vivat necne, id Orcum scire oportet scilicet,

id. Capt. 2, 2, 33:

pol me haud paenitet Scilicet boni dimidium mihi dividere cum Jove,

id. Am. 5, 1, 73:

video jam illum virum cui praeficias officio et muneri. Huic scilicet, Africanus (inquit), uni paene: nam in hoc fere uno sunt cetera,

Cic. Rep. 2, 42, 69; cf. id. ib. 1, 38, 60: quā mente esset Antonius, demonstravit: pessima scilicet et infidelissima, Nam, etc., Brut. ap. Cic. Fam. 11, 1, 1: a te litteras exspectabam: nondum scilicet;

nam has mane rescribebam,

not yet to be sure, Cic. Att. 13, 3, 1:

me in dolore... maxime scilicet consolatur spes, etc.,

id. Fam. 1, 6, 1; id. Q. Fr. 2, 6, 2:

quid ad haec Naevius? ridet scilicet nostram amentiam, qui, etc.,

id. Quint. 17, 55:

ego valde suspenso animo exspecto, primum te scilicet, deinde Marionem,

id. Fam. 16, 3, 2; id. Att. 2, 19, 4:

videtis ut senectus sit operosa et semper agens aliquid et moliens: tale scilicet, quale cujusque studium in superiore vita fuit,

such, naturally, id. Sen. 8, 26:

Brutus terram osculo contigit: scilicet, quod ea communis mater omnium mortalium esset,

evidently because, Liv. 1, 56 fin. —Often followed by sed, tamen, etc.:

cognoscat (orator) rerum gestarum et memoriae veteris ordinem, maxime scilicet nostrae civitatis, sed etiam imperiosorum populorum et regum illustrium,

Cic. Or. 34, 120:

scilicet nimis hic quidem est progressus, sed ex eo ipso est conjectura facilis,

id. de Or. 3, 23, 128; id. Q. Fr. 2, 12, 2:

maxime scilicet in homine, sed in omni animali,

id. Fin. 5, 20, 55:

me species quaedam commovit, inanis scilicet, sed commovit tamen,

id. ib. 5, 1, 3: nihil scilicet novi, ea tamen quae te ipsum probaturum esse confidam, id. ib. 1, 8, 28:

tuli scilicet moleste, ut debui, sed tamen constitui ad te venire,

id. Fam. 9, 23: tu interea Romae scilicet amicis praesto fuisti;

sed tamen illud cogita, etc.,

id. Mur. 20, 42; id. Tusc. 5, 39, 114:

Meneclides quidam, satis exercitatus in dicendo, ut Thebanus scilicet,

Nep. Epam. 5, 2: nota scilicet illa res, cum Decimus quidam Verginius, etc., that event is surely well known, etc., id. Rep. 2, 37, 63.—In an assertion put in the form of a question: Ch. Huc cum advenio, nulla erat. Pa. Comites secuti scilicet sunt virginem? followed her of course, Ter. Eun. 2, 3, 54.—

Elliptically (only ante-class.):

manifesta palam res indicat, inquis, in auras Aëris e terrā res omnes crescere alique, etc.... Scilicet: et nisi nos, etc.,

to be sure, by all means, quite right, certainly, Lucr. 1, 809. —Esp. as an answer: Le. Abi ad meam sororem. St. Ibitur. Le. Et gratulator meae sorori. St. Scilicet, of course, certainly, Plaut. Trin. 2, 4, 178; id. Ps. 4, 7, 82; id. Poen. 3, 2, 23; 3, 4, 25; id. Rud. 4, 3, 12; Ter. Eun. 3, 1, 11; 5, 8, 10; id. Ad. 4, 7, 11; 4, 7, 33; id. Hec. 3, 5, 17; id. Phorm. 5, 3, 9. —

In partic., of course, to be sure, doubtless, certainly, forsooth, when an assertion that is obviously false is ironically made or accepted (class.): Si. Meum gnatum rumor est amare. Da. Id populus curat scilicet! of course people trouble themselves a great deal about that! Ter. And. 1, 2, 14 (also cited Cic. Att. 13, 34); cf.:

scilicet is superis labor est, ea cura quietos Sollicitat,

Verg. A. 4, 379; Cic. Q. Fr. 1, 3, 1:

et ego id scilicet nesciebam!

id. Fin. 2, 31, 102:

et tu scilicet mavis numine deorum id factum quam casu arbitrari?

id. Div. 2, 21, 47; id. Verr. 2, 1, 54, § 142:

scilicet tibi graviorem dolorem patrui tui mors attulit quam C. Graccho fratris, et tibi acerbior ejus patrui mors est, quem numquam vidisti quam illi ejus fratris, quicum concordissime vixerat, etc.,

id. Rab. Perd. 5, 14:

scilicet is sum, qui existimem, Cn. Pisonem et Catilinam nihil scelerate ipsos per sese sine P. Sullā facere potuisse,

id. Sull. 24, 67; id. Pis. 9, 19; Quint. 8, prooem. § 25; cf.:

unde illa scilicet egregia laudatio: Tanto melior, ne ego quidem intellexi,

id. 8, 2, 18:

scilicet medio triennio defuerat tempus, etc.,

Tac. A. 6, 23; 1, 8 fin.; 3, 59; 11, 24; id. Agr. 2 al.—

Transf., in the postAug. per. sometimes, like dêlonoti in later Greek, merely as an expletory or explanatory particle, namely, to wit, that is to say:

quaedam etiam opera sub nomine alieno, nepotum scilicet et uxoris sororisque, fecit,

Suet. Aug. 29; id. Tib. 14:

manente villā, qualis fuerit olim, ne quid scilicet oculorum consuetudini deperiret,

id. Vesp. 2; so,

ne scilicet,

id. Gram. 4; Vulg. Gen. 2, 25 et saep.

sī (orig. and ante-class. form seī), conj. [from a pronominal stem = Gr. he; Sanscr. sva-, self; cf. Corss. Ausspr. 1, 778; Curt. Gr. Etym. 396], a conditional particle, if.

Prop.

With indic.; so in gen., in conditions which are assumed to be true, with the verb in pres. or perf.; less freq. in imperf or pluperf.; and in conditions which may probably become true, with the verb in fut. or fut. perf. (Madv. Gram. § 332; Zumpt, Gram. § 517).

Pres.: SI IN IVS VOCAT, Fragm. XII. Tab. ap. Gell. 20, 1, 25, and ap. Porphyr. Hor. S. 1, 9, 65: SI MORBVS AEVITASVE VITIVM ESCIT... SI NOLET, etc., id. ap. Gell. l. l.: spero, si speres quicquam prodesse potis sunt, Enn. ap. Fest. p. 333 Müll. (Ann. v. 410 Vahl.):

si vis, dabo tibi testes,

Cic. Rep. 1, 37, 58:

si voltis,

id. ib. 1, 28, 44:

si placet,

id. ib. 2, 44, 71;

1, 21, 34: si tuo commodo fleri potest,

id. ib. 1, 9, 14:

si studia Graecorum vos tanto opere delectant,

id. ib. 1, 18, 30:

si populus plurimum potest,

id. ib. 3, 14, 23:

si Massilienses per delectos cives summā justitiā reguntur, inest tamen, etc.,

id. ib. 1, 27, 43; cf. id. Off. 3, 8, 35:

quid est, Catilina, quod jam amplius exspectes, si nec privata domus continere voces conjurationis tuae potest? si illustrantur, si erumpunt omnia?

id. Cat. 1, 3, 6:

si pudor quaeritur, si probitas, si fides, Mancinus haec attulit,

id. Rep. 3, 18, 28:

Si quaerimus, cur, etc.,

id. Brut. 95, 325. —Strengthened by modo:

magnifica quidem res, si modo est ulla,

Cic. Div. 1, 1, 1:

deliget populus, si modo salvus esse vult, optimum quemque,

id. Rep. 1, 34, 51:

quae (virtus) est una, si modo est, maxime munifica,

id. ib. 3, 8, 12; id. Tusc. 2, 4, 33; id. de Or. 2, 43, 182:

si quisquam est facilis, hic est,

id. Att. 14, 1, 2:

si ulla res est, quam tibi me petente faciendam putes, haec ea sit,

id. Q. Fr. 1, 2, 3, § 11:

SI AGNATVS NEC ESCIT, GENTILIS FAMILIAM NANCITOR, Fragm. XII. Tab. in Collat. Leg. Mos. et Rom. 16, 4: quae (libertas), si aequa non est, ne libertas quidem est,

Cic. Rep. 1, 31, 47; 1, 32, 49:

id si minus intellegitur, ex dissensionibus percipi potest,

id. Lael. 7, 23: BACANALIA SEI QVA SVNT, EXSTRAD QVAM SEI QVID IBEI SACRI EST... FACIATIS VTEI DISMOTA SIENT, S. C. de Bacch. fin.:

dicito, si quid vis, non nocebo,

Plaut. Am. 1, 1, 235:

si qui sunt, qui philosophorum auctoritate moveantur,

Cic. Rep. 1, 7, 12:

si quid generis istiusmodi me delectat, pictura delectat,

id. Fam. 7, 23, 3:

si aliquid dandum est voluptati,

id. Sen. 13, 44;

four times repeated,

id. ib. 11, 38.—So esp. after mirum est or miror, as expressing reality (= quod or cum; cf. Gr. ei):

noli mirari, si hoc non impetras,

Cic. Verr. 2, 2, 11, § 29:

ecquid mirum est, si tam ab amico animo pacem petit? Curt 4, 11, 4: miraris, si superbiam tuam ferre non possumus?

id. 8, 7, 14.—

With a negative conclusion, to denote that, although the condition is true, or is conceded, a certain inference does not follow: nec, si omne enuntiatum aut verum aut falsum est, sequitur ilico esse causas, etc.,

Cic. Fat. 12, 28:

nec. si non obstatur, propterea etiam permittitur,

id. Phil. 13, 6, 19:

si veniam meretur qui inprudens nocuit, non meretur praemium qui inprudens profuit,

Quint. 5, 10, 73:

nec ideo ignis minus urere potest, si in materiam incidit inviolabilem flammis,

Sen. Ben. 5, 5, 1.—

Imperf.:

ea si erant, magnas habebas omnibus, dis gratias,

Plaut. As. 1, 2, 17; Cic. Rep. 1, 27, 43:

si quis antea mirabatur, quid esset, quod, etc.,

id. Sest. 1.—

Perf.:

SI MEMBRVM RVPIT NI CVM EO PACIT TALIO ESTO, Fragm. XII. Tab. ap. Fest. s. v. talio, p. 363 Müll.: si animum contulisti in istam rationem, etc.,

Cic. Rep. 1, 23, 37:

si Roma condita est secundo anno Olympiadis septimae, etc.,

id. ib. 2, 10, 18:

quos (tyrannos) si boni oppresserunt, recreatur civitas: sin audaces, fit illa factio,

id. ib. 1, 44, 68; cf. id. ib. 1, 42, 65:

si ita sensit, ut loquitur,

id. ib. 3, 21, 32;

1, 27, 43: si modo hoc in Lycurgi potestate potuit esse,

id. ib. 2, 12, 24:

si modo in philosophiā aliquid profecimus,

id. Off. 3, 8, 37: si quis eorum [p. 1689] (servorum) sub centone crepuit, nullum mihi vitium facit, Cato ap. Fest. s. v. prohibere, p. 234 sq. Müll.:

si quid sceleste fecit,

Plaut. As. 2, 2, 27:

si quam opinionem jam vestris mentibus comprehendistis, etc.,

Cic. Clu. 2, 6:

si quando regi justo vim populus attulit regnove eum spoliavit, etc.,

id. Rep. 1, 42, 65; cf. id. ib. 1, 38, 59; id. Lael. 7, 24.—After mirum est or miror, to express a reality (cf. a, supra):

minime mirum, si ista res adhuc nostrā linguā inlustrata non est,

Cic. de Or. 2, 13, 55; id. Deiot. 4, 12:

quid mirum, si haec invitus amisi?

Tac. A. 12, 37:

miraris, si eo tempore matrona dicere potuit, escende?

Sen. Contr. 2, 13, 1:

minime est mirandum, si vita ejus fuit secura,

Nep. Cim. 4, 4.—Very often followed by certe, profecto, etc., to express a conclusion, as certain as the unquestionable assumption:

quod si fuit in re publicā tempus ullum, cum, etc., tum profecto fuit,

Cic. Brut. 2, 7:

si quisquam fuit umquam remotus ab inani laude, ego profecto is sum,

id. Fam. 15, 4, 13:

etenim si nulla fuit umquam tam imbecillo mulier animo, quae, etc., certe nos, etc.,

id. Fam. 5, 16, 6:

si umquam in dicendo fuimus aliquid, tum profecto, etc.,

id. Att. 4, 2, 2; id. Mil. 2, 4; 7, 19.—Esp. with a negative conclusion (v. a fin. supra, and cf. quia, etsi):

non, si tibi ante profuit, semper proderit,

Cic. Phil. 8, 4, 12:

non, si Opimium defendisti, idcirco te isti bonum civem putabunt,

id. de Or. 2, 40, 170:

neque enim, si tuae res gestae ceterorum laudibus obscuritatem attulerunt, idcirco Pompeii memoriam amisimus,

id. Deiot. 4, 12:

nec, si capitis dolorem facit, inutilis hominibus sol est,

Quint. 5, 10, 82.—

Pluperf.: si improbum Cresphontem existimaveras, etc., Enn. ap. Auct. Her. 2, 24, 38:

nec mirum, eos si orationes turbaverant,

Liv. 32, 20, 2 (Trag. v. 156 Vahl.):

si hoc ita fato datum erat, ut,

Liv. 30, 30, 3.—So esp. in indef. clauses of repeated action:

plausum si quis eorum aliquando acceperat, ne quid peccasset pertimescebat,

whenever, Cic. Sest. 49, 105:

si quando nostri navem religaverant, hostes succurrebant,

Caes. B. C. 2, 6:

si quando suis fortunis forte desperare coeperant,

id. B. G. 3, 12.—

Fut.: SI VOLET SVO VIVITO... SI VOLET PLVS DATO, Fragm. XII. Tab. ap. Gell. 20, 1, 45; cf.: si voles advortere animum, comiter monstrabitur, Enn. ap. Varr. L. L. 7, § 89 Müll. (Trag. v. 386 Vahl.); and:

alte spectare si voles, etc.,

Cic. Rep. 6, 23, 25:

si jam eminebit foras,

id. ib. 6, 26, 29:

si me audietis,

id. ib. 1, 19, 32:

si mutuas non potero certum est sumam fenore,

Plaut. As. 1, 3, 95:

id persequar, si potero, subtilius,

Cic. Rep. 2, 23, 42; cf. in the foll. z:

nihil (offendet) si modo opus exstabit,

id. ib. 5, 3, 5:

si quid te volam, ubi eris?

Plaut. As. 1, 1, 96: si quod aliud oikeion reperies, Cic. Att. 1, 10, 3.—

Fut. perf.: si te hic offendero, moriere, Enn. ap. Cic. Att. 7, 26, 1 (Trag. v. 301 Vahl.):

si nostram rem publicam vobis et nascentem et crescentem ostendero,

Cic. Rep. 2, 1, 3:

tum magis assentiere, si ad majora pervenero,

id. ib. 1, 40, 62:

expediri quae restant vix poterunt, si hoc incohatum reliqueris,

id. ib. 1, 35, 55;

1, 24, 38: pergratum mihi feceris, si de amicitiā disputaris,

id. Lael. 4, 16:

accommodabo ad eam (rem publicam), si potuero, omnem illam orationem, etc.... quod si tenere et consequi potuero, etc.,

id. Rep. 1, 46, 70; so,

si potuero,

id. ib. 2, 30, 53; id. Brut. 5, 21:

si potuerit,

id. Off. 3, 23, 89:

si modo id exprimere Latine potuero,

id. Rep. 1, 43, 66:

si modo interpretari potuero,

id. Leg. 2, 18, 45:

si ne ei caput exoculassitis,

Plaut. Rud. 3, 4, 26: si quid vos per laborem recte feceritis... Sed si quā per voluptatem nequiter feceritis, etc., Cato ap. Gell. 16, 1, 4:

de iis te, si qui me forte locus admonuerit, commonebo,

Cic. de Or. 3, 12, 47.—

With subj.; so in gen. of conditions assumed in statement, but implied not to be actual; the verb in pres. (rarely perf.) implies that the condition is still possible; in the imperf. and pluperf., that it is known to be unreal (Madv. Gram. § 347 sqq.; Zumpt, Gram. § 524).

Pres.:

si habeat aurum,

Plaut. Bacch. 1, 1, 12:

abire hinc nullo pacto possim, si velim,

id. ib. 2, 2, 2; so,

si velim,

Cic. Rep. 3, 10, 17:

cum ipsi auxilium ferre, si cupiant, non queant,

id. ib. 1, 5, 9:

si singulos numeremus,

id. ib. 3, 4, 7: si jus suum populi teneant, id. ib. 1, 32, 48:

si Scipionis desiderio me moveri negem,

id. Lael. 3, 10:

si ad verba rem deflectere velimus,

id. Caecin. 18, 51:

si quis varias gentes despicere possit, videat primum, etc.,

id. Rep. 3, 9, 14.—In expressing a wish ( poet. for utinam), usu. with O:

O si angulus ille accedat, qui, etc.,

Hor. S. 2, 6, 8; 2, 6, 10:

O mihi praeteritos referat si Juppiter annos,

Verg. A. 8, 560;

also alone: si nunc se nobis ille aureus arbore ramus Ostendat nemore in tanto!

would that, yet if, if however, id. ib. 6, 187:

si quā fata aspera rumpas, Tu Marcellus eris,

id. ib. 6, 882; cf. b, infra.—

Imperf.:

qui si unus omnia consequi posset, nihil opus esset pluribus, etc.,

Cic. Rep. 1, 34, 52:

quae descriptio si esset ignota vobis, explicaretur a me,

id. ib. 2, 22, 39:

si ullum probarem simplex rei publicae genus,

id. ib. 2, 23, 43:

quod non fecissent profecto, si nihil ad eos pertinere arbitrarentur,

id. Lael. 4, 13; cf. id. Verr. 2, 5, 51, § 133; v. Zumpt, Gram. § 525: SEI QVES ESENT, QVEI SIBEI DEICERENT, S. C. de Bacch (twice). —Also with O, expressing a wish ( poet.):

O si solitae quicquam virtutis adesset,

Verg. A. 11, 415;

and without O: si mihi, quae quondam fuerat... si nunc foret illa juventus,

id. ib. 5, 398.—

Perf.: SI INIVRIAM FAXIT ALTERI, VIGINTI QVINQVE AERIS POENAE SVNTO, Fragm. XII. Tabularum ap. Gell. 20, 1, 12: si jam data sit frux, Enn. ap. Prisc. p. 724 P. (Ann. v. 412 Vahl.):

perii, si me aspexerit!

Plaut. Am. 1, 1, 164:

victus sum, si dixeris,

id. ib. 1, 1, 272:

Romani si casu intervenerint,

Caes. B. G. 7, 20, Cic. Rep. 3, 5, 8.—

Pluperf.:

si aliter accidisset,

Cic. Rep. 1, 4, 7:

tum magis id diceres, si nuper in hortis Scipionis affuisses,

id. Lael. 7, 25:

mansisset eadem voluntas in eorum posteris, si regum similitudo permansisset,

id. Rep. 1, 41, 64:

si id fecisses,

id. Phil. 2, 2, 3; 2, 15, 38; 2, 36, 90:

si quis in caelum ascendisset, etc.,

id. Lael. 23, 88:

si aliquid de summā gravitate Pompeius remisisset,

id. Phil. 13, 1, 2.—

Ellipt.

With pron. indef:

istae artes, si modo aliquid, valent, ut acuant ingenia,

Cic. Rep. 1, 18, 30:

aut nemo, aut, si quisquam, ille sapiens fuit,

id. Lael. 2, 9; id. Or. 29, 103.—

In a negation, usu. si minus, si contra (= sin minus, sin aliter):

plures haec tulit una civitas, si minus sapientes, at certe summā laude dignos,

Cic. Rep. 3, 4, 7:

educ tecum omnes tuos: si minus, quam plurimos,

id. Cat. 1, 5, 10; id. de Or. 2, 16, 68, in this sense less freq. si non:

utrum cetera nomina digesta habes an non? Si non... si etiam,

id. Rosc. Com. 3, 9:

si haec civitas est, civem esse me: si non, exsulem esse, etc.,

id. Fam. 7, 3, 5; Plaut. Rud. 4, 3, 104 sq.; id. Ps. 3, 2, 87; id. Poen. 5, 2, 24; Hor. Ep. 1, 1, 66; 1, 6, 68; Liv. 28, 29, 4:

hic venit in judicium, si nihil aliud, saltem ut, etc.,

Cic. Verr. 2, 1, 58, § 152; so, si nihil aliud, Liv 22, 29; 30, 35; 45, 37 fin., Curt. 4, 6, 28:

si aliud nihil,

id. 2, 43.—

With forte:

intelleges esse nihil a me nisi orationis acerbitatem et, si forte, raro litterarum missarum indiligentiam reprehensam,

perhaps, Cic. Q. Fr. 1, 2, 2, § 7; cf.:

vereor, ne nihil sim tui, nisi supplosionem pedis imitatus et pauca quaedam verba et aliquem, si forte, motum,

id. de Or. 3, 12, 47.—

With quod, and if, but if, if however, if:

quod si in philosophiā tantum interest... quid tandem in causis existimandum est?

Cic. Or. 16, 51:

quod si fuit in re publicā tempus ullum... tum profecto fuit,

id. Brut. 2, 7:

quod si exemeris ex rerum naturā benevolentiae conjunctionem, nec domus ulla nec urbs stare poterit,

id. Lael. 7, 23; id. Rep. 3, 4, 7:

quod si non hic tantus fructus ostenderetur et si ex his studiis delectatio sola peteretur: tamen, etc.,

id. Arch. 7, 16; id. Cat. 2, 5, 10; id. Rosc. Com. 18, 54.—

In partic.

In subject or object-clauses, si with subj. sometimes takes the place of an inf.:

apud Graecos opprobrio fuit adulescentibus, si amatores non haberent,

Cic. Rep. 4, 3, 3: summa gloria constat ex tribus his;

si diligit multitudo, si fidem habet, etc.,

id. Off. 2, 9, 31:

unam esse spem salutis docent, si eruptione factā extremum auxilium experirentur,

Caes. B. G. 3, 5:

illud ignoscere aequum erit, si... ne tuam quidem gloriam praeponam, etc.,

Liv. 28, 41, 1; Nep. Ages. 4, 3: infinitum est, si singulos velim persequi. Sen. Q. N. 5, 17, 5; id. Tranq. 16, 2 (cf. si after mirum est, I. a. fin. supra).—

In subst. clauses, to denote a doubtful assumption or future event (cf. quod):

dixerunt, in eo verti puellae salutem, si postero die vindex injuriae ad tempus praesto esset,

Liv. 3, 46:

adjecerunt, Scipionem in eo positam habuisse spem pacis, si Hannibal et Mago ex Italiā non revocarentur,

id. 30, 23; 35, 18.—

Si with a relative takes the place of a relative clause, to express a class the existence or extent of which is doubtful: mortem proposuit, non eis solum qui illam rem gesserunt, sed eis etiam si qui non moleste tulerunt, i. e. if such there were, whether few or many, Cic. Phil. 13, 18, 39; id. Verr. 2, 1, 4, § 9:

dixit errare, si qui in bello omnis secundos rerum proventus expectent,

Caes. B. G. 7, 29:

errat, si quis existimat facilem rem esse donare,

Sen. Vit. Beat. 24, 1; Cic. Off. 2, 13, 44; Liv. 42, 31.—

In syllogistic reasonings:

si oportet velle sapere, dare operam philosophiae convenit. Oportet autem velle sapere, etc.,

Cic. Inv. 1, 36, 65:

si enim est verum, quod ita conectitur: si quis oriente Caniculā natus est, in mari non morietur, illud quoque verum est: si Fabius oriente Canicula natus est, Fabius in mari non morietur,

id. Fat. 6, 12.—

= etiamsi, with foll. tamen, even if, although, albeit (class.):

quae si exsequi nequirem, tamen, etc.,

Cic. Sen. 11, 38; cf.:

quae si causa non esset, tamen, etc.,

id. Mur. 4, 8; and:

quae si dubia essent, tamen, etc.,

Sall. J. 85, 48.—

Transf., in dependent clauses expressing an interrogation or doubt, it is nearly = num, but forms a looser connection, if, whether, if perchance (class., but very rare in Cic.):

ibo et visam huc ad eum, si forte est domi,

Plaut. Bacch. 3, 5, 4; Ter. Eun. 3, 4, 7; id. Heaut. 1, 1, 118; cf. id. Phorm. 3, 3, 20:

jam sciam, si quid titubatum est, ubi reliquias videro,

Plaut. Men. 1, 2, 33; cf. id. Merc. 1, 2, 44:

fatis incerta feror, si Juppiter unam Esse velit urbem,

Verg. A. 4, 110; Plaut. Mil. 4, 8, 52:

primum ab iis quaesivit, si aquam hominibus in totidem dies, quot frumentum imposuissent,

Liv. 29, 25; 39, 50:

id modo quaeritur, si (lex) majori parti et in summam prodest,

id. 34, 3; cf. id. 40, 49 fin.:

jam dudum exspecto, si tuom officium scias,

Plaut. Poen. prol. 12:

hanc (paludem) si nostri transirent, hostes exspectabant,

Caes. B. G. 2, 9; id. B. C. 2, 34; cf.:

Pompeius eadem spectans, si itinere impeditos deprehendere posset,

id. ib. 3, 75:

non recusavit quo minus vel extremo spiritu, si quam opem rei publicae ferre posset, experiretur,

Cic. Phil. 9, 1, 2; cf. id. de Or. 2, 85, 398:

statui expectandum esse si quid certius adferretur,

id. Fam. 15, 1, 2:

Philopoemen quaesivit si Lycortas incolumis evasisset,

Liv. 39, 50:

expertique simul, si tela artusque sequantur,

Val. Fl. 5, 562:

Helvetii nonnumquam interdiu, saepius noctu, si perrumpere possent, conati,

Caes. B. G. 1, 8 fin.; cf.:

temptata res est, si primo impetu capi Ardea posset,

Liv. 1, 57.—

With ellipsis of a verb or clause on which the condition depends (cf. I. c. supra): ei rei suam operam dat, si possiet illam invenire ( to see) whether he can, Plaut. Cist. 1, 3, 37:

L. Minucium cum omni equitatu praemittit, si quid celeritate itineris proficere possit,

to see, to try, Caes. B. G. 6, 29 fin.:

circumfunduntur hostes, si quem aditum reperire possent,

id. ib. 6, 37:

fame et inopiā adductos clam ex castris exisse, si quid frumenti in agris reperire possent,

id. ib. 7, 20, 10; cf. id. ib. 7, 55 fin.; 7, 89 fin.; id. B. C. 3, 8 fin.; 3, 56:

pergit ad speluncam, si forte eo vestigia ferrent,

Liv. 1, 7:

saxa volvebant, si quā Possent tectam aciem perrumpere,

Verg. A. 9, 512:

ad Gonnum castra movet, si potiri oppido posset,

Liv. 42, 67, 6: haud aspernatus Tullius, tamen, si vana adferantur, in aciem educit ( that he might be ready) if, etc., id. 1, 23, 6:

milites in praesidio erant, si quo operā eorum opus esset,

id. 27, 28, 5:

alii offerunt se, si quo usus operae sit,

id. 26, 9, 9: ille postea, si comitia sua non fierent, urbi minari, i. e. ( that he would attack it) if, etc., Cic. Att. 4, 3, 3:

Carthaginiensibus in Hasdrubale ita, si is movisset Syphacem, spes omnis erat,

Liv. 29, 35, 9; 5, 8, 9:

consul aedem Fortunae vovit, si eo die hostis fudisset,

id. 29, 36, 8: erat Athenis reo damnato, si fraus capitalis non esset, quasi [p. 1690] poenae aestimatio, Cic. de Or. 1, 54, 232: quattuor legiones Cornelio, si qui ex Etruriā novi motus nuntiarentur, relictae, to meet the case, that, to be ready, if, etc., Liv. 6, 22:

is in armis tenuit militem, si opus foret auxilio,

id. 5, 8:

ut patricios indignatio, si cum his gerendus esset honos, deterreret,

id. 4, 6, 10; 1, 40, 2; 24, 36.—

Si... si, for sive... sive, whether... or:

si deus si dea es,

Cato, R. R. 139; cf.:

hostiam si deo, si deae immolabant,

Gell. 2, 28, 3.

sī (orig. and ante-class. form seī), conj. [from a pronominal stem = Gr. he; Sanscr. sva-, self; cf. Corss. Ausspr. 1, 778; Curt. Gr. Etym. 396], a conditional particle, if.

Prop.

With indic.; so in gen., in conditions which are assumed to be true, with the verb in pres. or perf.; less freq. in imperf or pluperf.; and in conditions which may probably become true, with the verb in fut. or fut. perf. (Madv. Gram. § 332; Zumpt, Gram. § 517).

Pres.: SI IN IVS VOCAT, Fragm. XII. Tab. ap. Gell. 20, 1, 25, and ap. Porphyr. Hor. S. 1, 9, 65: SI MORBVS AEVITASVE VITIVM ESCIT... SI NOLET, etc., id. ap. Gell. l. l.: spero, si speres quicquam prodesse potis sunt, Enn. ap. Fest. p. 333 Müll. (Ann. v. 410 Vahl.):

si vis, dabo tibi testes,

Cic. Rep. 1, 37, 58:

si voltis,

id. ib. 1, 28, 44:

si placet,

id. ib. 2, 44, 71;

1, 21, 34: si tuo commodo fleri potest,

id. ib. 1, 9, 14:

si studia Graecorum vos tanto opere delectant,

id. ib. 1, 18, 30:

si populus plurimum potest,

id. ib. 3, 14, 23:

si Massilienses per delectos cives summā justitiā reguntur, inest tamen, etc.,

id. ib. 1, 27, 43; cf. id. Off. 3, 8, 35:

quid est, Catilina, quod jam amplius exspectes, si nec privata domus continere voces conjurationis tuae potest? si illustrantur, si erumpunt omnia?

id. Cat. 1, 3, 6:

si pudor quaeritur, si probitas, si fides, Mancinus haec attulit,

id. Rep. 3, 18, 28:

Si quaerimus, cur, etc.,

id. Brut. 95, 325. —Strengthened by modo:

magnifica quidem res, si modo est ulla,

Cic. Div. 1, 1, 1:

deliget populus, si modo salvus esse vult, optimum quemque,

id. Rep. 1, 34, 51:

quae (virtus) est una, si modo est, maxime munifica,

id. ib. 3, 8, 12; id. Tusc. 2, 4, 33; id. de Or. 2, 43, 182:

si quisquam est facilis, hic est,

id. Att. 14, 1, 2:

si ulla res est, quam tibi me petente faciendam putes, haec ea sit,

id. Q. Fr. 1, 2, 3, § 11:

SI AGNATVS NEC ESCIT, GENTILIS FAMILIAM NANCITOR, Fragm. XII. Tab. in Collat. Leg. Mos. et Rom. 16, 4: quae (libertas), si aequa non est, ne libertas quidem est,

Cic. Rep. 1, 31, 47; 1, 32, 49:

id si minus intellegitur, ex dissensionibus percipi potest,

id. Lael. 7, 23: BACANALIA SEI QVA SVNT, EXSTRAD QVAM SEI QVID IBEI SACRI EST... FACIATIS VTEI DISMOTA SIENT, S. C. de Bacch. fin.:

dicito, si quid vis, non nocebo,

Plaut. Am. 1, 1, 235:

si qui sunt, qui philosophorum auctoritate moveantur,

Cic. Rep. 1, 7, 12:

si quid generis istiusmodi me delectat, pictura delectat,

id. Fam. 7, 23, 3:

si aliquid dandum est voluptati,

id. Sen. 13, 44;

four times repeated,

id. ib. 11, 38.—So esp. after mirum est or miror, as expressing reality (= quod or cum; cf. Gr. ei):

noli mirari, si hoc non impetras,

Cic. Verr. 2, 2, 11, § 29:

ecquid mirum est, si tam ab amico animo pacem petit? Curt 4, 11, 4: miraris, si superbiam tuam ferre non possumus?

id. 8, 7, 14.—

With a negative conclusion, to denote that, although the condition is true, or is conceded, a certain inference does not follow: nec, si omne enuntiatum aut verum aut falsum est, sequitur ilico esse causas, etc.,

Cic. Fat. 12, 28:

nec. si non obstatur, propterea etiam permittitur,

id. Phil. 13, 6, 19:

si veniam meretur qui inprudens nocuit, non meretur praemium qui inprudens profuit,

Quint. 5, 10, 73:

nec ideo ignis minus urere potest, si in materiam incidit inviolabilem flammis,

Sen. Ben. 5, 5, 1.—

Imperf.:

ea si erant, magnas habebas omnibus, dis gratias,

Plaut. As. 1, 2, 17; Cic. Rep. 1, 27, 43:

si quis antea mirabatur, quid esset, quod, etc.,

id. Sest. 1.—

Perf.:

SI MEMBRVM RVPIT NI CVM EO PACIT TALIO ESTO, Fragm. XII. Tab. ap. Fest. s. v. talio, p. 363 Müll.: si animum contulisti in istam rationem, etc.,

Cic. Rep. 1, 23, 37:

si Roma condita est secundo anno Olympiadis septimae, etc.,

id. ib. 2, 10, 18:

quos (tyrannos) si boni oppresserunt, recreatur civitas: sin audaces, fit illa factio,

id. ib. 1, 44, 68; cf. id. ib. 1, 42, 65:

si ita sensit, ut loquitur,

id. ib. 3, 21, 32;

1, 27, 43: si modo hoc in Lycurgi potestate potuit esse,

id. ib. 2, 12, 24:

si modo in philosophiā aliquid profecimus,

id. Off. 3, 8, 37: si quis eorum [p. 1689] (servorum) sub centone crepuit, nullum mihi vitium facit, Cato ap. Fest. s. v. prohibere, p. 234 sq. Müll.:

si quid sceleste fecit,

Plaut. As. 2, 2, 27:

si quam opinionem jam vestris mentibus comprehendistis, etc.,

Cic. Clu. 2, 6:

si quando regi justo vim populus attulit regnove eum spoliavit, etc.,

id. Rep. 1, 42, 65; cf. id. ib. 1, 38, 59; id. Lael. 7, 24.—After mirum est or miror, to express a reality (cf. a, supra):

minime mirum, si ista res adhuc nostrā linguā inlustrata non est,

Cic. de Or. 2, 13, 55; id. Deiot. 4, 12:

quid mirum, si haec invitus amisi?

Tac. A. 12, 37:

miraris, si eo tempore matrona dicere potuit, escende?

Sen. Contr. 2, 13, 1:

minime est mirandum, si vita ejus fuit secura,

Nep. Cim. 4, 4.—Very often followed by certe, profecto, etc., to express a conclusion, as certain as the unquestionable assumption:

quod si fuit in re publicā tempus ullum, cum, etc., tum profecto fuit,

Cic. Brut. 2, 7:

si quisquam fuit umquam remotus ab inani laude, ego profecto is sum,

id. Fam. 15, 4, 13:

etenim si nulla fuit umquam tam imbecillo mulier animo, quae, etc., certe nos, etc.,

id. Fam. 5, 16, 6:

si umquam in dicendo fuimus aliquid, tum profecto, etc.,

id. Att. 4, 2, 2; id. Mil. 2, 4; 7, 19.—Esp. with a negative conclusion (v. a fin. supra, and cf. quia, etsi):

non, si tibi ante profuit, semper proderit,

Cic. Phil. 8, 4, 12:

non, si Opimium defendisti, idcirco te isti bonum civem putabunt,

id. de Or. 2, 40, 170:

neque enim, si tuae res gestae ceterorum laudibus obscuritatem attulerunt, idcirco Pompeii memoriam amisimus,

id. Deiot. 4, 12:

nec, si capitis dolorem facit, inutilis hominibus sol est,

Quint. 5, 10, 82.—

Pluperf.: si improbum Cresphontem existimaveras, etc., Enn. ap. Auct. Her. 2, 24, 38:

nec mirum, eos si orationes turbaverant,

Liv. 32, 20, 2 (Trag. v. 156 Vahl.):

si hoc ita fato datum erat, ut,

Liv. 30, 30, 3.—So esp. in indef. clauses of repeated action:

plausum si quis eorum aliquando acceperat, ne quid peccasset pertimescebat,

whenever, Cic. Sest. 49, 105:

si quando nostri navem religaverant, hostes succurrebant,

Caes. B. C. 2, 6:

si quando suis fortunis forte desperare coeperant,

id. B. G. 3, 12.—

Fut.: SI VOLET SVO VIVITO... SI VOLET PLVS DATO, Fragm. XII. Tab. ap. Gell. 20, 1, 45; cf.: si voles advortere animum, comiter monstrabitur, Enn. ap. Varr. L. L. 7, § 89 Müll. (Trag. v. 386 Vahl.); and:

alte spectare si voles, etc.,

Cic. Rep. 6, 23, 25:

si jam eminebit foras,

id. ib. 6, 26, 29:

si me audietis,

id. ib. 1, 19, 32:

si mutuas non potero certum est sumam fenore,

Plaut. As. 1, 3, 95:

id persequar, si potero, subtilius,

Cic. Rep. 2, 23, 42; cf. in the foll. z:

nihil (offendet) si modo opus exstabit,

id. ib. 5, 3, 5:

si quid te volam, ubi eris?

Plaut. As. 1, 1, 96: si quod aliud oikeion reperies, Cic. Att. 1, 10, 3.—

Fut. perf.: si te hic offendero, moriere, Enn. ap. Cic. Att. 7, 26, 1 (Trag. v. 301 Vahl.):

si nostram rem publicam vobis et nascentem et crescentem ostendero,

Cic. Rep. 2, 1, 3:

tum magis assentiere, si ad majora pervenero,

id. ib. 1, 40, 62:

expediri quae restant vix poterunt, si hoc incohatum reliqueris,

id. ib. 1, 35, 55;

1, 24, 38: pergratum mihi feceris, si de amicitiā disputaris,

id. Lael. 4, 16:

accommodabo ad eam (rem publicam), si potuero, omnem illam orationem, etc.... quod si tenere et consequi potuero, etc.,

id. Rep. 1, 46, 70; so,

si potuero,

id. ib. 2, 30, 53; id. Brut. 5, 21:

si potuerit,

id. Off. 3, 23, 89:

si modo id exprimere Latine potuero,

id. Rep. 1, 43, 66:

si modo interpretari potuero,

id. Leg. 2, 18, 45:

si ne ei caput exoculassitis,

Plaut. Rud. 3, 4, 26: si quid vos per laborem recte feceritis... Sed si quā per voluptatem nequiter feceritis, etc., Cato ap. Gell. 16, 1, 4:

de iis te, si qui me forte locus admonuerit, commonebo,

Cic. de Or. 3, 12, 47.—

With subj.; so in gen. of conditions assumed in statement, but implied not to be actual; the verb in pres. (rarely perf.) implies that the condition is still possible; in the imperf. and pluperf., that it is known to be unreal (Madv. Gram. § 347 sqq.; Zumpt, Gram. § 524).

Pres.:

si habeat aurum,

Plaut. Bacch. 1, 1, 12:

abire hinc nullo pacto possim, si velim,

id. ib. 2, 2, 2; so,

si velim,

Cic. Rep. 3, 10, 17:

cum ipsi auxilium ferre, si cupiant, non queant,

id. ib. 1, 5, 9:

si singulos numeremus,

id. ib. 3, 4, 7: si jus suum populi teneant, id. ib. 1, 32, 48:

si Scipionis desiderio me moveri negem,

id. Lael. 3, 10:

si ad verba rem deflectere velimus,

id. Caecin. 18, 51:

si quis varias gentes despicere possit, videat primum, etc.,

id. Rep. 3, 9, 14.—In expressing a wish ( poet. for utinam), usu. with O:

O si angulus ille accedat, qui, etc.,

Hor. S. 2, 6, 8; 2, 6, 10:

O mihi praeteritos referat si Juppiter annos,

Verg. A. 8, 560;

also alone: si nunc se nobis ille aureus arbore ramus Ostendat nemore in tanto!

would that, yet if, if however, id. ib. 6, 187:

si quā fata aspera rumpas, Tu Marcellus eris,

id. ib. 6, 882; cf. b, infra.—

Imperf.:

qui si unus omnia consequi posset, nihil opus esset pluribus, etc.,

Cic. Rep. 1, 34, 52:

quae descriptio si esset ignota vobis, explicaretur a me,

id. ib. 2, 22, 39:

si ullum probarem simplex rei publicae genus,

id. ib. 2, 23, 43:

quod non fecissent profecto, si nihil ad eos pertinere arbitrarentur,

id. Lael. 4, 13; cf. id. Verr. 2, 5, 51, § 133; v. Zumpt, Gram. § 525: SEI QVES ESENT, QVEI SIBEI DEICERENT, S. C. de Bacch (twice). —Also with O, expressing a wish ( poet.):

O si solitae quicquam virtutis adesset,

Verg. A. 11, 415;

and without O: si mihi, quae quondam fuerat... si nunc foret illa juventus,

id. ib. 5, 398.—

Perf.: SI INIVRIAM FAXIT ALTERI, VIGINTI QVINQVE AERIS POENAE SVNTO, Fragm. XII. Tabularum ap. Gell. 20, 1, 12: si jam data sit frux, Enn. ap. Prisc. p. 724 P. (Ann. v. 412 Vahl.):

perii, si me aspexerit!

Plaut. Am. 1, 1, 164:

victus sum, si dixeris,

id. ib. 1, 1, 272:

Romani si casu intervenerint,

Caes. B. G. 7, 20, Cic. Rep. 3, 5, 8.—

Pluperf.:

si aliter accidisset,

Cic. Rep. 1, 4, 7:

tum magis id diceres, si nuper in hortis Scipionis affuisses,

id. Lael. 7, 25:

mansisset eadem voluntas in eorum posteris, si regum similitudo permansisset,

id. Rep. 1, 41, 64:

si id fecisses,

id. Phil. 2, 2, 3; 2, 15, 38; 2, 36, 90:

si quis in caelum ascendisset, etc.,

id. Lael. 23, 88:

si aliquid de summā gravitate Pompeius remisisset,

id. Phil. 13, 1, 2.—

Ellipt.

With pron. indef:

istae artes, si modo aliquid, valent, ut acuant ingenia,

Cic. Rep. 1, 18, 30:

aut nemo, aut, si quisquam, ille sapiens fuit,

id. Lael. 2, 9; id. Or. 29, 103.—

In a negation, usu. si minus, si contra (= sin minus, sin aliter):

plures haec tulit una civitas, si minus sapientes, at certe summā laude dignos,

Cic. Rep. 3, 4, 7:

educ tecum omnes tuos: si minus, quam plurimos,

id. Cat. 1, 5, 10; id. de Or. 2, 16, 68, in this sense less freq. si non:

utrum cetera nomina digesta habes an non? Si non... si etiam,

id. Rosc. Com. 3, 9:

si haec civitas est, civem esse me: si non, exsulem esse, etc.,

id. Fam. 7, 3, 5; Plaut. Rud. 4, 3, 104 sq.; id. Ps. 3, 2, 87; id. Poen. 5, 2, 24; Hor. Ep. 1, 1, 66; 1, 6, 68; Liv. 28, 29, 4:

hic venit in judicium, si nihil aliud, saltem ut, etc.,

Cic. Verr. 2, 1, 58, § 152; so, si nihil aliud, Liv 22, 29; 30, 35; 45, 37 fin., Curt. 4, 6, 28:

si aliud nihil,

id. 2, 43.—

With forte:

intelleges esse nihil a me nisi orationis acerbitatem et, si forte, raro litterarum missarum indiligentiam reprehensam,

perhaps, Cic. Q. Fr. 1, 2, 2, § 7; cf.:

vereor, ne nihil sim tui, nisi supplosionem pedis imitatus et pauca quaedam verba et aliquem, si forte, motum,

id. de Or. 3, 12, 47.—

With quod, and if, but if, if however, if:

quod si in philosophiā tantum interest... quid tandem in causis existimandum est?

Cic. Or. 16, 51:

quod si fuit in re publicā tempus ullum... tum profecto fuit,

id. Brut. 2, 7:

quod si exemeris ex rerum naturā benevolentiae conjunctionem, nec domus ulla nec urbs stare poterit,

id. Lael. 7, 23; id. Rep. 3, 4, 7:

quod si non hic tantus fructus ostenderetur et si ex his studiis delectatio sola peteretur: tamen, etc.,

id. Arch. 7, 16; id. Cat. 2, 5, 10; id. Rosc. Com. 18, 54.—

In partic.

In subject or object-clauses, si with subj. sometimes takes the place of an inf.:

apud Graecos opprobrio fuit adulescentibus, si amatores non haberent,

Cic. Rep. 4, 3, 3: summa gloria constat ex tribus his;

si diligit multitudo, si fidem habet, etc.,

id. Off. 2, 9, 31:

unam esse spem salutis docent, si eruptione factā extremum auxilium experirentur,

Caes. B. G. 3, 5:

illud ignoscere aequum erit, si... ne tuam quidem gloriam praeponam, etc.,

Liv. 28, 41, 1; Nep. Ages. 4, 3: infinitum est, si singulos velim persequi. Sen. Q. N. 5, 17, 5; id. Tranq. 16, 2 (cf. si after mirum est, I. a. fin. supra).—

In subst. clauses, to denote a doubtful assumption or future event (cf. quod):

dixerunt, in eo verti puellae salutem, si postero die vindex injuriae ad tempus praesto esset,

Liv. 3, 46:

adjecerunt, Scipionem in eo positam habuisse spem pacis, si Hannibal et Mago ex Italiā non revocarentur,

id. 30, 23; 35, 18.—

Si with a relative takes the place of a relative clause, to express a class the existence or extent of which is doubtful: mortem proposuit, non eis solum qui illam rem gesserunt, sed eis etiam si qui non moleste tulerunt, i. e. if such there were, whether few or many, Cic. Phil. 13, 18, 39; id. Verr. 2, 1, 4, § 9:

dixit errare, si qui in bello omnis secundos rerum proventus expectent,

Caes. B. G. 7, 29:

errat, si quis existimat facilem rem esse donare,

Sen. Vit. Beat. 24, 1; Cic. Off. 2, 13, 44; Liv. 42, 31.—

In syllogistic reasonings:

si oportet velle sapere, dare operam philosophiae convenit. Oportet autem velle sapere, etc.,

Cic. Inv. 1, 36, 65:

si enim est verum, quod ita conectitur: si quis oriente Caniculā natus est, in mari non morietur, illud quoque verum est: si Fabius oriente Canicula natus est, Fabius in mari non morietur,

id. Fat. 6, 12.—

= etiamsi, with foll. tamen, even if, although, albeit (class.):

quae si exsequi nequirem, tamen, etc.,

Cic. Sen. 11, 38; cf.:

quae si causa non esset, tamen, etc.,

id. Mur. 4, 8; and:

quae si dubia essent, tamen, etc.,

Sall. J. 85, 48.—

Transf., in dependent clauses expressing an interrogation or doubt, it is nearly = num, but forms a looser connection, if, whether, if perchance (class., but very rare in Cic.):

ibo et visam huc ad eum, si forte est domi,

Plaut. Bacch. 3, 5, 4; Ter. Eun. 3, 4, 7; id. Heaut. 1, 1, 118; cf. id. Phorm. 3, 3, 20:

jam sciam, si quid titubatum est, ubi reliquias videro,

Plaut. Men. 1, 2, 33; cf. id. Merc. 1, 2, 44:

fatis incerta feror, si Juppiter unam Esse velit urbem,

Verg. A. 4, 110; Plaut. Mil. 4, 8, 52:

primum ab iis quaesivit, si aquam hominibus in totidem dies, quot frumentum imposuissent,

Liv. 29, 25; 39, 50:

id modo quaeritur, si (lex) majori parti et in summam prodest,

id. 34, 3; cf. id. 40, 49 fin.:

jam dudum exspecto, si tuom officium scias,

Plaut. Poen. prol. 12:

hanc (paludem) si nostri transirent, hostes exspectabant,

Caes. B. G. 2, 9; id. B. C. 2, 34; cf.:

Pompeius eadem spectans, si itinere impeditos deprehendere posset,

id. ib. 3, 75:

non recusavit quo minus vel extremo spiritu, si quam opem rei publicae ferre posset, experiretur,

Cic. Phil. 9, 1, 2; cf. id. de Or. 2, 85, 398:

statui expectandum esse si quid certius adferretur,

id. Fam. 15, 1, 2:

Philopoemen quaesivit si Lycortas incolumis evasisset,

Liv. 39, 50:

expertique simul, si tela artusque sequantur,

Val. Fl. 5, 562:

Helvetii nonnumquam interdiu, saepius noctu, si perrumpere possent, conati,

Caes. B. G. 1, 8 fin.; cf.:

temptata res est, si primo impetu capi Ardea posset,

Liv. 1, 57.—

With ellipsis of a verb or clause on which the condition depends (cf. I. c. supra): ei rei suam operam dat, si possiet illam invenire ( to see) whether he can, Plaut. Cist. 1, 3, 37:

L. Minucium cum omni equitatu praemittit, si quid celeritate itineris proficere possit,

to see, to try, Caes. B. G. 6, 29 fin.:

circumfunduntur hostes, si quem aditum reperire possent,

id. ib. 6, 37:

fame et inopiā adductos clam ex castris exisse, si quid frumenti in agris reperire possent,

id. ib. 7, 20, 10; cf. id. ib. 7, 55 fin.; 7, 89 fin.; id. B. C. 3, 8 fin.; 3, 56:

pergit ad speluncam, si forte eo vestigia ferrent,

Liv. 1, 7:

saxa volvebant, si quā Possent tectam aciem perrumpere,

Verg. A. 9, 512:

ad Gonnum castra movet, si potiri oppido posset,

Liv. 42, 67, 6: haud aspernatus Tullius, tamen, si vana adferantur, in aciem educit ( that he might be ready) if, etc., id. 1, 23, 6:

milites in praesidio erant, si quo operā eorum opus esset,

id. 27, 28, 5:

alii offerunt se, si quo usus operae sit,

id. 26, 9, 9: ille postea, si comitia sua non fierent, urbi minari, i. e. ( that he would attack it) if, etc., Cic. Att. 4, 3, 3:

Carthaginiensibus in Hasdrubale ita, si is movisset Syphacem, spes omnis erat,

Liv. 29, 35, 9; 5, 8, 9:

consul aedem Fortunae vovit, si eo die hostis fudisset,

id. 29, 36, 8: erat Athenis reo damnato, si fraus capitalis non esset, quasi [p. 1690] poenae aestimatio, Cic. de Or. 1, 54, 232: quattuor legiones Cornelio, si qui ex Etruriā novi motus nuntiarentur, relictae, to meet the case, that, to be ready, if, etc., Liv. 6, 22:

is in armis tenuit militem, si opus foret auxilio,

id. 5, 8:

ut patricios indignatio, si cum his gerendus esset honos, deterreret,

id. 4, 6, 10; 1, 40, 2; 24, 36.—

Si... si, for sive... sive, whether... or:

si deus si dea es,

Cato, R. R. 139; cf.:

hostiam si deo, si deae immolabant,

Gell. 2, 28, 3.

stŏmăchor, ātus, 1, v. dep. n. and a. [stomachus, II.], to be irritated, peevish, pettish, vexed, angry, or out of humor; to fume, fret (class.; esp. freq. in Cic.; syn.: irascor, succenseo).

Neutr.:

si stomachabere et moleste feres, plura dicemus,

Cic. Fam. 15, 16, 3; so (with irasci) id. Brut. 95, 326.—With abl.:

jucundissimis tuis litteris stomachatus sum in extremo,

Cic. Fam. 10, 26, 1:

proximam stomachandi occasionem adripio,

Sen. Ep. 12, 2.—With quod:

non dubito, quin mirere atque etiam stomachere, quod tecum de eādem re agam saepius,

Cic. Att. 16, 16, F, § 17.— With si:

stomachabatur senex, si quid asperius dixeram,

Cic. N. D. 1, 33, 93.—With cum and abl.:

stomachari cum aliquo,

i.e. to quarrel with him, Cic. de Or. 2, 66, 267. —With ob and acc.:

cum prave sectum stomacheris ob unguem,

Hor. Ep. 1, 1, 104. —

Act., to be angry or vexed at any thing (very rare, and only with the general objects aliquid or omnia). stomachor omnia, Cic. Att. 14, 21, 3: si quid stomachor, August. ap. Suet. Tib. 21; cf.:

id equidem adveniens mecum stomachabar modo,

Ter. Eun. 2, 3, 32:

Venus stomachata biles Venereas,

nursing, App. M. 5, p. 172, 31.—Hence, * stŏmăchanter, adv., irritably, peevishly, pettishly: arridens, Aug Vit. Beat. med.

sum, fui, esse (2d pers. es, but usu. es in Plaut and Ter; old forms, indic. pres. esum for sum, acc. to Varr. L. L. 9, § 100 Mull.: essis for es, Att. ap. Non. 200, 30, or Trag. Rel. p. 283 Rib.: simus for sumus, used by Augustus, acc. to Suet. Aug. 87; fut. escit for erit, XII. Tab. ap. Gell. 20, 1, 25:

esit, XII. Tab. ap. Fest. s. v. nec, p. 162 Mull.: escunt for erunt,

Cic. Leg. 2, 24, 60, 3, 3, 9; Lucr. 1, 619; perf. fuvimus for fuimus, Enn. ap. Cic. de Or. 3, 42, 168:

FVVEIT, C. I. L. 1, 1051: fuit,

Plaut. Capt. 3, 4, 23; id. Mil. 3, 1, 159:

fuerim,

id. ib. 4, 8, 54:

fuerit,

id. As. 4, 1, 37; subj. pres. siem, sies, siet, etc., very freq., esp. in Plaut.; e. g. siem, Am. prol. 57; Ter. And. 3, 4, 7:

sies,

Plaut. Am. 3, 2, 43; Ter. And. 2, 5, 13:

siet,

Plaut. Am. prol. 58; Ter. And. 1, 4, 7; Lucr. 3, 101:

sient,

Plaut. Am. 1, 1, 54; Ter. And. 2, 3, 16; cf. Cic. Or. 47, 157; also,

fuam, fuas, etc., regarded by G. Curtius, de Aorist. Lat. Rel. in Studien zur Gr. u. Lat. Gram. 1, 431 sqq., as an aorist: fuam,

Plaut. Bacch. 1, 2, 48; id. Mil. 2, 6, 112: fuas, Liv. Andron. ap. Non 111, 13; Plaut. Capt. 2, 3, 71; 2, 3, 83; id. Pers. 1, 1, 52; id. Trin. 2, 1, 32: fuat, Pac. ap. Non. 111, 8; Carm. ap. Liv. 25, 12; Plaut. Am. 3, 4, 2; id. Aul. 2, 2, 56; id. Capt. 2, 2, 10 et saep.; Ter. Hec. 4, 3, 4; Lucr. 4, 639; Verg. A. 10, 108:

fuant,

Plaut. Bacch. 4, 9, 110; id. Ep. 5, 1, 13; id. Ps. 4, 3, 12: fuvisset, Enn. ap. Gell. 12, 4, 4; part. pres. ens, used by Caesar, acc. to Prisc. p. 1140 P.; and by Sergius Flavius, acc. to Quint. 8, 3, 33; fut. inf. fore for futurum esse, very freq., and so always with partt.; cf. Madv. Gram. § 108; whence, subj. imperf. forem fores, etc., for essem; esp. in conditional sentences and in the histt., but very rare in Cic.; v. Neue, Formenl. 2, 597 sqq.), v. n. [root es; Sanscr. as-mi, and the Greek es-mi, whence eimi; perf. fui; root in Sanscr. bhu, to become; bhavas, condition; Gr. phuô, to beget; cf.: fetus, futuo, etc.], to be, as a verb substantive or a copula.

As a verb substantive, to be.

In gen.

Asserting existence, to be, exist, live:

definitionum duo sunt genera prima: unum earum rerum quae sunt: alterum earum quae intelleguntur. Esse ea dico, quae cerni tangive possunt, ut fundum, aedes, parietem, cetera. Non esse rursus ea dico, quae tangi demonstrarive non possunt, cerni tamen animo atque intellegi possunt, ut si usucapionem, si tutelam, etc.... definias,

Cic. Top. 5, 26 sq.:

si abest, nullus est,

Plaut. Bacch. 2, 2, 16:

nunc illut est, quom me fuisse quam esse nimio mavelim,

id. Capt. 3, 3, 1:

ita paene nulla sibi fuit Phronesium ( = paene mortuus est),

id. Truc. 1, 2, 95:

omne quod eloquimur sic, ut id aut esse dicamus aut non esse,

Cic. de Or. 2, 38, 157:

non statim, quod esse manifestum est, etiam quid sit apparet,

Quint. 3, 6, 81: est locus, Hesperiam quam mortales perhibebant, Enn. ap. Macr. S. 6, 1 (Ann. v. 23 Vahl.):

flumen est Arar, quod, etc.,

Caes. B. G. 1, 12:

homo nequissimus omnium qui sunt, qui fuerunt, qui futuri sunt!

Cic. Fam. 11, 21, 1; cf. id. Q. Fr. 1, 1, 15, § 43:

si quos inter societas aut est aut fuit aut futura est,

id. Lael. 22, 83:

nec enim, dum ero, angar ulla re, cum omni vacem culpa: et, si non ero, sensu omnino carebo,

id. Fam. 6, 3, 4:

si modo futuri sumus, erit mihi res opportuna,

id. Att. 11, 4, 1:

si quando erit civitas, erit profecto nobis locus: sin autem non erit, etc.,

id. Fam. 2, 16, 6:

nolite arbitrari, me cum a vobis discessero, nusquam aut nullum fore,

id. Sen. 22, 79:

si erit ulla res publica... sin autem nulla erit,

id. Fam. 2, 16, 5:

fuimus Troes, fuit Ilium,

Verg. A. 2, 325:

sive erimus seu nos fata fuisse volunt,

Tib. 3, 5, 32: per quinquennia decem fuimus, Prud. Cath. praef. 2.—

Of events, to be, happen, occur, befall, take place:

illa (solis defectio) quae fuit regnante Romulo,

Cic. Rep. 1, 16, 25:

neque enim est periculum, ne, etc.,

id. ib. 1, 23, 37:

amabo, quid tibi est?

Ter. Heaut. 2, 4, 24:

quid se futurum esset,

Liv. 33, 27. —

Of location, to be present, to be at a place.

With adv., or other expressions of place:

cum non liceret quemquam Romae esse, qui, etc.,

Cic. Verr. 2, 2, 41, § 100:

cum Athenis decem ipsos dies fuissem,

id. Fam. 2, 8, 3; id. de Or. 2, 7, 27:

cum Africanus constituisset in hortis esse,

id. Rep. 1, 9, 14:

cum essemus in castris,

id. ib. 1, 15:

nonne mavis sine periculo tuae domi esse quam cum periculo alienae?

id. Fam. 4, 7, 4:

vos istic commodissime sperem esse,

id. ib. 14, 7, 2: te hic tutissime puto fore, Pompon. ap. Cic. Att. 8, 11, A.—

Of passages in a book or writing, with in and abl., to be, stand, be written, etc.:

deinceps in lege est, ut, etc.,

Cic. Leg. 2, 16, 40:

quid enim in illis (litteris) fuit praeter querelam temporum,

id. Fam. 2, 16, 1.—

Of personal relations, with ad or apud and acc., or cum and abl. of person:

cum esset (Sulpicius Gallus) casu apud M. Marcellum,

Cic. Rep. 1, 14, 21:

eram cum Stoico Diodoto: qui cum habitavisset apud me mecumque vixisset, etc.,

id. Brut. 90, 309:

erat nemo, quicum essem libentius quam tecum et pauci, quibuscum essem aeque libenter,

id. Fam. 5, 21, 1:

qui me admodum diligunt multumque mecum sunt,

id. ib. 4, 13, 6; cf. with simul:

Smyrnae cum simul essemus complures dies,

id. Rep. 1, 8, 13.—Hence, esp.: esse cum aliquo (aliqua), to be with, i. e. live with, associate with, as husband or wife:

cujus soror est cum P. Quintio,

Cic. Quint. 24, 77:

ea nocte mecum illa hospitis jussu fuit,

Plaut. Merc. 1, 1, 101; Ov. A. A. 3, 664:

cum hac (meretrice) si qui adulescens forte fuerit,

Cic. Cael. 20, 49; Ov. Am. 2, 8, 27: tum ad me fuerunt, qui, etc., Varr. ap. Non. 133, 28:

Curio fuit ad me sane diu,

Cic. Att. 10, 4, 8:

cum ad me bene mane Dionysius fuit,

id. ib. 10, 16, 1; cf.:

esse sub uno tecto atque ad eosdem Penates,

Liv. 28, 18.—

Of relations analogous to place, of dress, condition, position, office, etc., to be, live, be found, etc., with in and abl.:

cum est in sagis civitas,

Cic. Phil. 8, 11, 32:

in laxa toga,

Tib. 2, 3, 78: sive erit in Tyriis, Tyrios laudabis amictus;

Sive erit in Cois, Coa decere puta,

Ov. A. A. 2, 297: hominem non modo in aere alieno nullo, sed in suis nummis multis esse et semper fuisse, Cic. Verr [p. 1798] 2, 4, 6, §

11: in servitute,

id. Clu. 7, 21:

in illa opinione populari,

id. ib. 51, 142:

in magno nomine et gloria,

id. Div. 1, 17, 31:

in spe,

id. Fam. 14, 3, 2:

in tanta moestitia,

id. Phil. 2, 15, 37:

in odio,

id. Att. 2, 22, 1:

in probris, in laudibus,

id. Off. 1, 18, 61:

in officio,

id. ib. 1, 15, 49:

in injustitia,

id. ib. 1, 14, 42:

in vitio,

id. ib. 1, 19, 62; id. Tusc. 3, 9, 19:

ne in mora quom opus sit, sies,

Ter. And. 2, 5, 13:

ne in mora illi sis,

id. ib. 3, 1, 9:

hic in noxia'st,

id. Phorm. 2, 1, 36:

quae (civitas) una in amore atque in deliciis fuit,

Cic. Verr. 2, 4, 1, § 3:

in ingenti periculo,

Liv. 5, 47:

in pace,

id. 31, 29.—So with abl. without in, when qualified by an adj.:

(statua) est et fuit tota Graecia summo propter ingenium honore et nomine,

Cic. Verr. 2, 2, 35, § 87:

si quis asperitate ea est et inmanitate naturae,

id. Lael. 23, 87:

ne quo periculo proprio existimares esse,

id. Fam. 4, 15, 2 (B. and K. ex conj.:

in periculo): ego sum spe bona,

id. ib. 12, 28, 3:

res nunc difficili loco mihi videtur esse,

id. ib. 12, 28, 3:

incredibili sum sollicitudine de tua valetudine,

id. ib. 16, 15, 1; esp. in phrase periculo alicujus esse, to be at the risk of any one:

rem illam suo periculo esse,

id. Att. 6, 1, 6:

ut quae in naves inposuissent, ab hostium tempestatisque vi publico periculo essent,

Liv. 23, 49, 2 Weissenb. ad loc.:

dare nummos meo periculo,

Dig. 46, 1, 24:

communi periculo,

ib. 13, 6, 21, § 1 (cf. II. B. 1. b. infra).—

To depend upon, rest with, with in and abl.:

res erat non in opinione dubia,

Cic. Dom. 5, 11:

sed totum est in eo, si, etc.,

id. Att. 2, 22, 5:

omnem reliquam spem in impetu esse equitum,

Liv. 10, 14, 12:

quoniam totum in eo sit, ne contrectentur pocula,

Col. 12, 4, 3. —

In partic.

Esse (est, sunt, etc.) often stands without a subject expressed, or with an indef. subj., as antecedent of a rel.-clause, whose verb may be in the indic. or subj.; the former only when the subject is conceived as particular or limited, and actually existing; the latter always when it is conceived as indefinite; cf. Zumpt, Gram. § 562 sq.; Roby, Gram. § 1686 sq.; Madv. Gram. § 365; but the distinctions usually drawn by grammarians are not always observed by the best writers; and the subjunctive is always admissible, being the prevailing construction after sunt qui in class. prose, and nearly universal in postAug. writers: sunt, qui (quae), there are those ( people or things) who ( that), or simply some.

With indic.

Without subject expressed:

mulier mane: sunt Qui volunt te conventam,

Plaut. Cist. 4, 2, 37:

sunt hic quos credo inter se dicere,

id. Cas. prol. 67:

sunt quae te volumus percontari,

id. Ps. 1, 5, 47:

quid est, quod tu gestas tabellas?

id. ib. 1, 1, 10:

quid est, quod tu me nunc optuere?

id. Most. 1, 1, 69; cf.:

quid hoc est, quod foris concrepuit?

id. ib. 5, 1, 15:

tun' is es, Qui in me aerumnam obsevisti?

id. Ep. 4, 1, 34:

quid est, quod tuo animo aegre est?

id. Cas. 2, 2, 9; id. Cist. 4, 1, 3:

at ego est quod volo loqui,

id. As. 1, 3, 79:

est quod te volo secreto,

id. Bacch. 5, 2, 30:

sunt quos scio amicos esse, sunt quos suspicor,

id. Trin. 1, 2, 54:

ita subitum'st, quod eum conventum volo,

id. ib. 5, 2, 51:

sunt quae ego ex te scitari volo,

id. Capt. 2, 2, 13:

sed est quod suscenset tibi,

Ter. And. 2, 6, 17:

est quod me transire oportet,

id. Hec. 2, 2, 31:

quid sit quapropter te jussi, etc.,

id. ib. 5, 1, 7:

sunt item quae appellantur alces,

Caes. B. G. 6, 27 init.:

(nationes) ex quibus sunt qui ovis vivere existimantur,

id. ib. 4, 10 fin.:

sunt qui putant posse te non decedere,

Cic. Fam. 1, 9, 25:

sunt autem, qui putant non numquam complexione oportere supersederi,

id. Inv. 1, 40, 72:

quamquam sunt, qui propter utilitatem modo petendas putant amicitias,

id. ib. 2, 55, 167:

sunt autem quae praeterii,

id. Att. 10, 4, 11:

sunt, qui abducunt a malis ad bona, ut Epicurus. Sunt, qui satis putant ostendere, nihil inopinati accidisse... Sunt etiam qui haec omnia genera consolandi colligunt,

id. Tusc. 3, 31, 76 Kuhn. N. cr.:

sunt, qui, quod sentiunt, non audent dicere,

id. Off. 1, 24, 84:

Argiletum sunt qui scripserunt ab Argola, etc.,

Varr. L. L. 5, § 157 Mull.:

sunt qui ita dicunt,

Sall. C. 19, 4:

sunt qui spiritum non recipiunt sed resorbent,

Quint. 11, 3, 55:

sunt, quos curriculo pulverem Olympicum Collegisse juvat,

Hor. C. 1, 1, 3; cf. id. S. 1, 4, 24: sunt quibus unum opus est, etc., id. C. 1, 7, 5:

sunt quibus in satira videor nimis acer,

id. S. 2, 1, 1:

sunt quorum ingenium nova tantum crustula promit,

id. ib. 2, 4, 47.—

With a subject expressed by an indefinite word or clause:

sunt alii qui te volturium vocant,

Plaut. Trin. 1, 2, 64:

est genus hominum qui se primos omnium esse volunt,

Ter. Eun. 2, 2, 17:

multae sunt causae, quam ob rem cupio abducere,

id. ib. 1, 2, 65 Fleck. (Ussing, cupiam):

erat quidam eunuchus, quem mercatus fuerat,

id. ib. 3, 5, 21:

multaeque res sunt in quibus de suis commodis viri boni multa detrahunt,

Cic. Lael. 16, 57:

sunt ejus aliquot orationes, ex quibus lenitas ejus perspici potest,

id. Brut. 48, 177:

fuerunt alia genera philosophorum, qui se omnes Socraticos esse dicebant,

id. de Or. 3, 17, 62:

nonnulli sunt, qui aluerunt, etc.,

id. Cat. 1, 12, 301:

sunt quidam, qui molestas amicitias faciunt, cum ipsi se contemni putant,

id. Lael. 20, 72:

sunt vestrum, judices, aliquam multi, qui L. Pisonem cognoverunt,

id. Verr. 2, 4, 25, § 56:

multae et pecudes et stirpes sunt, quae sine procuratione hominum salvae esse non possunt,

id. N. D. 2, 52, 130:

sunt bestiae quaedam, in quibus inest aliquid simile virtutis, etc.,

id. Fin. 5, 14, 38:

permulta sunt, quae dici possunt, quare intellegatur, etc.,

id. Rosc. Am. 33, 94; cf. id. Div. in Caecil. 7, 22; id. Off. 1, 14, 43; 1, 20, 69; id. Div. 1, 54, 123:

fuere complures, qui ad Catilinam initio profecti sunt,

Sall. C. 39, 5: haec sunt, quae clamores et admirationes in bonis oratoribus efficiunt. Cic. de Or. 1, 33, 152:

alia fuere, quae illos magnos fecere,

Sall. C. 52, 21.—

With. subj.: sunt, qui discessum animi a corpore putent esse mortem;

sunt qui nullum censeant fieri discessum,

Cic. Tusc. 1, 9, 18:

sunt qui in rebus contrariis parum sibi constent,

id. Off. 1, 21, 71:

de impudentia singulari sunt qui mirentur,

id. Verr. 2, 1, 2, § 6:

est eisdem de rebus quod dici potest subtilius,

id. Tusc. 3, 15, 32:

praesto est qui neget rem ullam percipi esse sensibus,

id. Ac. 2, 32, 101:

quicquid est quod deceat, id, etc.,

id. Off. 1, 27, 94:

sunt qui nolint tetigisse nisi illas, etc.,

Hor. S. 1, 2, 28:

sunt qui Crustis et pomis viduas venentur avaras,

id. Ep. 1, 1, 78:

vestes Gaetulo murice tinctas Sunt qui non habeant, est qui non curet habere,

id. ib. 2, 2, 182 et saep.—

With a more or less indefinite expression of the subject:

sunt quidam e nostris, qui haec subtilius velint tradere et negent satis esse, etc.,

Cic. Fam. 1, 9, 31:

rarum est quoddam genus eorum, qui se a corpore avocent,

id. Div. 1, 49, 111:

quotus igitur est quisque qui somniis pareat?

id. ib. 2, 60, 125; id. de Or. 2, 50, 196:

solus est hic, qui numquam rationes ad aerarium referat,

id. Verr. 2, 1, 38, § 98:

quae quibusdam admirabilia videntur, permulti sunt, qui pro nihilo putent,

id. Lael. 23, 86:

erat nemo in quem ea suspicio conveniret,

id. Rosc. Am. 23, 65, cf.:

quis enim miles fuit, qui Brundisii illam non viderit? quis, qui nescierit, etc.,

id. Phil. 2, 25, 61:

sit aliquis, qui nihil mali habeat,

id. Tusc. 1, 35, 85:

sunt nonnullae disciplinae, quae officium omne pervertant,

id. Off. 1, 2, 5:

est quaedam animi sanitas quae in insipientem quoque cadat,

id. Tusc. 4, 13, 30:

Syracusis lex est de religione, quae jubeat,

id. Verr. 2, 2, 51, § 126:

unus est qui curet constantia magis quam consilio,

id. Att. 1, 18, 7:

si est una ex omnibus quae sese moveat,

id. Rep. 6, 26, 28:

multi sunt, qui non acerbum judicent vivere, sed supervacuum,

Sen. Ep. 24, 26:

erant sententiae quae castra Vari oppugnanda censerent,

Caes. B. C. 2, 30:

fuere cives qui seque remque publicam obstinatis animis perditum irent,

Sall. C. 36, 4:

sunt verba et voces, quibus hunc lenire dolorem Possis,

Hor. Ep. 1, 1, 34:

sunt delicta tamen, quibus ignovisse velimus,

id. A. P. 347.—

Poet.: est, quibus (acc. to the Gr. estin hois):

est quibus Eleae concurrit palma quadrigae: est quibus in celeres gloria nata pedes,

Prop. 3, 9 (4, 8), 17.—

With dat., to belong or pertain to; or, rendering the dative as the subject of the verb, to have ( possess, = the Fr. etre a used of property, and of permanent conditions or characteristics, not of temporary states, feelings, etc.; cf. Krebs, Antibarb. p. 417 sq.): aliquid reperiret, fingeret fallacias, Unde esset adulescenti, amicae quod daret, Ter. Heaut. 3, 2, 23:

nomen Mercurio'st mihi, Plaut Am. prol. 19: nisi jam tum esset honos elo quentiae,

Cic. Brut. 10, 40:

est igitur homini cum deo similitudo,

id. Leg. 1, 8, 25:

familiaritas, quae mihi cum eo est,

id. Att. 8. 3, 2:

privatus illis census erat brevis,

Hor. C. 2, 15, 13; cf.:

Trojae et huic loco nomen est,

Liv. 1, 1, 5:

Hecyra est huic nomen fabulae,

Ter. Hec. prol. 1:

cui saltationi Titius nomen esset,

Cic. Brut. 62, 225:

cui (fonti) nomen Arethusa est,

id. Verr. 2, 4, 53, § 118:

Scipio, cui post Africano fuit cognomen,

Liv. 25, 2, 6.—With ellips. of dat. ( poet.):

nec rubor est emisse palam (sc. ei),

nor is she ashamed, Ov. A. A. 3, 167:

neque testimonii dictio est (sc. servo),

has no right to be a witness, Ter. Phorm. 2, 1, 63.—

Esse alicui cum aliquo, to have to do with, to be connected with a person:

tecum nihil rei nobis, Demipho, est,

Ter. Phorm. 2, 3, 74:

sibi cum illa mima posthac nihil futurum,

Cic. Phil. 2, 31, 77:

jussit bona proscribi ejus, quicum familiaritas fuerat, societas erat,

id. Quint. 6, 25:

si mihi tecum minus esset, quam est cum tuis omnibus,

id. Fam. 15, 10, 2.—

Esse with certain prepp. and their cases (cf. also I. A. 2. 3. 4. supra).

Esse ab aliquo, to be of a person, to be the servant, disciple, adherent, partisan, etc., of:

es ne tu an non es ab illo milite e Macedonia?

do you belong to? Plaut. Ps. 2, 2, 21:

ab Andria est ancilla haec,

Ter. And. 3, 1, 3; 4, 4, 17:

erat enim ab isto Aristotele,

Cic. de Or. 2, 38, 160:

sed vide ne hoc, Scaevola, totum sit a me,

makes for me, id. de Or 1, 13, 55 (cf. ab, I. B. 3., II. B. 2. o.). —

Esse pro aliquo, to be in favor of, make for:

(judicia) partim nihil contra Habitum valere, partim etiam pro hoc esse,

Cic. Clu. 32, 88.—

Esse ex aliqua re, to consist of, be made up of:

(creticus) qui est ex longa et brevi et longa,

Cic. de Or. 3, 47, 183; cf.:

duo extremi chorei sunt, id est, e singulis longis et brevibus,

id. Or. 63, 212:

etsi temeritas ex tribus brevibus et longa est,

id. ib. 63, 214; 64, 215 (v. also 6. infra). —

Euphem., in perf. tempp., of one who has died or a thing that has perished, to be no more, to be gone, departed, dead ( poet.):

horresco misera, mentio quoties fit partionis: Ita paene tibi fuit Phronesium,

i. e. had almost died, Plaut. Truc. 1, 2, 92:

nunc illud est, cum me fuisse quam esse nimio mavelim,

id. Capt. 3, 3, 1:

sive erimus, seu nos fata fuisse velint,

Tib. 3, 5, 32:

fuimus Troes, fuit Ilium et ingens Gloria Teucrorum,

Verg. A. 2, 325:

certus in hospitibus non est amor: errat ut ipsi, Cumque nihil speres firmius esse, fuit,

Ov. H. 16, (17), 192.—

Pregn., to be real or a fact, to be the case; so esp.: est, esto, it is even so, be it so, such is or let such be the case, granted, well, etc.:

quid tibi vis dicam, nisi quod est?

Plaut. Ep. 1, 1, 17:

sunt ista, Laeli,

Cic. Lael. 2, 6:

ista esse credere,

id. Tusc. 1, 6, 10: est vero, inquit, Africane, id. Fragm. ap. Lact. 1, 18:

est ut dicis, inquam,

id. Fin. 3, 5, 19:

sit quidem ut sex milia seminum intereant,

Col. 3, 3, 13:

esto: ipse nihil est, nihil potest,

Cic. Div. in Caecil. 15, 47; cf.:

verum esto,

id. Fin. 2, 23, 75:

esto,

Verg. A. 7, 313; 10, 67; Hor. Ep. 1, 1, 81; 1, 17, 37 al.—Hence,

The connections est ut, ubi, cum, quod, or with a subject-clause, it happens or chances that, it is the case that, there is cause or reason why, there is a time when, it is allowed or permissible that, one may, etc.

Est ut, it is the case or fact, that, etc.:

sin est, ut velis Manere illam apud te, dos hic maneat,

Ter. Phorm. 5, 7 (8), 32:

si est, ut dicat velle se, Redde,

id. Hec. 4, 1, 43:

si est, culpam ut Antipho in se admiserit,

id. Phorm. 2, 1, 40:

est, ut id maxime deceat,

Cic. Or. 59, 199:

quando fuit, ut, quod licet, non liceret?

id. Cael. 20, 48:

non est igitur, ut mirandum sit, ea praesentiri, etc.,

id. Div 1, 56, 128:

non erat, ut fieri posset, mirarier umquam,

Lucr. 5, 979:

futurum esse ut omnes pellerentur,

Caes. B. G. 1, 31:

non est, ut copia major Ab Jove donari possit tibi,

Hor. Ep. 1, 12, 2:

est ut viro vir latius ordinet Arbusta sulcis,

id. C. 3, 1, 9; Dig. 38, 7, 2.—Cf. esse after a neg., with quin:

numquam est enim, quin aliquid memoriae tradere velimus,

Auct. Her. 3, 24, 40.—Also, est ut, there is reason, that, etc.:

magis est ut ipse moleste ferat errasse se, quam ut, etc.,

Cic. Cael. 6, 14 fin.: ille erat ut odisset primum defensorem salutis meae, he had good reason for hating [p. 1799] id. Mil. 13, 35; cf.:

quid erat cur Milo optaret,

id. ib. 13, 34:

neque est ut putemus ignorari ea ab animalibus,

Plin. 18, 1, 1, § 3. —

Est ubi, sometime or another, sometimes:

erit, ubi te ulciscar, si vivo,

Plaut. Ps. 5, 2, 26:

est, ubi id isto modo valeat,

Cic. Tusc. 5, 8, 23.—

Est cum, sometimes:

est cum non est satius, si, etc.,

Auct. Her. 4, 26, 36.—

Est quod, there is reason to, I have occasion:

est quod visam domum,

Plaut. Aul. 2, 2, 26:

etsi magis est, quod gratuler tibi quam quod te rogem,

I have more reason to, Cic. Att. 16, 5, 2:

est quod referam ad consilium: sin, etc.,

Liv. 30, 31, 9:

quod timeas non est,

Ov. H. 19, 159:

nil est illic quod moremur diutius,

Ter. Heaut. 4, 7, 6:

non est quod multa loquamur,

Hor. Ep. 2, 1, 30.—Cf. with cur:

non est cur eorum spes infragatur,

Cic. Or. 2, 6:

nihil est cur,

id. Fam. 6, 20, 1.—

Est, sit, etc., with infin. in Gr. constr., it is possible, is allowed, permitted, one may, etc. (mostly poet. and post-class.):

est quadam prodire tenus, si non datur ultra,

Hor. Ep. 1, 1, 32:

Cato, R. R. prooem. § 1: scire est liberum Ingenium atque animum,

Ter. Ad. 5, 3, 42:

nec non et Tityon terrae omniparentis alumnum Cernere erat,

Verg. A. 6, 596; 8, 676; Sil. 2, 413:

neque est te fallere quicquam,

Verg. G. 4, 447:

unde Plus haurire est,

Hor. S. 1, 2, 79:

est Gaudia prodentem vultum celare,

id. ib. 2, 5, 103:

quod versu dicere non est,

id. ib. 1, 5, 87:

quod tangere non est,

Ov. M. 3, 478:

quae verbo objecta, verbo negare sit,

Liv. 42, 41, 2 Weissenb. ad loc.:

ut conjectare erat intentione vultus,

Tac. A. 16, 34:

est videre argentea vasa,

id. G. 5; Val. Max. 2, 6, 8; v. Zumpt, Gram. § 227.— With dat.:

ne tibi sit frigida saxa adire,

Prop. 1, 20, 13; Tib. 1, 6, 24 (32):

tu procul a patria (nec sit mihi credere tantum!) Alpinas nives Me sine vides,

Verg. E. 10, 46:

fuerit mihi eguisse aliquando amicitiae tuae,

Sall. J. 110, 3; Dig. 46, 3, 72, § 4.—

In eo ease ut, etc., to be in a condition to reach the point that, to be possible, etc., to be about to, on the point of, etc. ( impers. or with res, etc., as subj.):

cum jam in eo esset, ut in muros evaderet miles,

Liv. 2, 17, 5:

si viderent in eo jam esse ut urbs caperetur,

id. 28, 22, 8:

jamque in eo rem fore, ut Romani aut hostes aut domini habendi sint,

id. 8, 27, 3:

cum res non in eo essent ut, etc.,

id. 33, 41, 9:

non in eo esse Carthaginiensium res, ut, etc.,

id. 30, 19, 3; 34, 41. —With person. subj. (late Lat.):

cum ab Ulixe adducta Iphigenia in eo esset, ut immolaretur,

Hyg. Fab. 261. —

Like the Engl. to be, for to come, fall, reach, to have arrived, etc. (hence also with in and acc.):

ecquid in mentem est tibi, Patrem tibi esse?

Plaut. Bacch. 1, 2, 54:

nam numero mi in mentem fuit,

id. Am. 1, 1, 26:

ex eo tempore res esse in vadimonium coepit,

Cic. Quint. 5, 22:

portus in praedonum fuisse potestatem sciatis,

id. Imp. Pomp. 12, 33:

ut certior fieret, quo die in Tusculanum essem futurus,

id. Att. 15, 4, 2:

qui neque in provinciam cum imperio fuerunt,

id. Fam. 8, 8, 8:

quae ne in potestatem quidem populi Romani esset,

Liv. 2, 14, 4:

nec prius militibus in conspectum fuisse,

Suet. Aug. 16:

esse in amicitiam populi Romani dicionemque,

Cic. Div. in Caecil. 20, 66; cf.:

in eorum potestatem portum futurum,

id. Verr. 2, 5, 38, § 98; v. Gell. 1, 7, 16 sq.; Zumpt, Gram. § 316.—

Of time, to pass, elapse (rare but class.):

diem scito nullum esse, quo, etc.,

Cic. Q. Fr. 3, 3, 1.

As a copula, to be any thing or in any manner.

In gen.

With an adj., subst., or pron.:

et praeclara res est et sumus otiosi,

Cic. Lael. 5, 17:

quod in homine multo est evidentius,

id. ib. 8, 27:

sperare videor Scipionis et Laelii amicitiam notam posteritati fore,

id. ib. 4, 15:

non sum ita hebes, ut istud dicam,

id. Tusc. 1, 6, 12:

cum, ignorante rege, uter esset Orestes, Pylades Orestem se esse diceret, Orestes autem ita ut erat, Orestem se esse perseveraret,

id. Lael. 7, 24:

consul autem esse qui potui? etc.,

id. Rep. 1, 6, 10:

nos numerus sumus et fruges consumere nati,

are a mere number, Hor. Ep. 1, 2, 27:

pars non minima triumphi est victimae praecedentes,

Liv. 45, 49:

nobile erit Romae pascua vestra forum,

Prop. 4 (5), 9, 20:

sanguis erant lacrimae,

Luc. 9, 811:

ego tu sum, tu es ego: unanimi sumus,

Plaut. Stich. 5, 4, 49:

tuos sum,

id. Bacch. 1, 1, 60: domus non ea est, quam parietes nostri cingunt, Cic. Rep. 1, 13, 19:

is enim fueram, cui, etc.,

id. ib. 1, 4, 7.—

Less freq. with adv. (esp. in colloq. language): Am. Satin' tu sanus es? Sos. Sic sum ut vides, Plaut. Am. 2, 1, 57:

sic, inquit, est,

Cic. Rep. 1, 38, 60:

est, inquit, ut dicis,

id. ib. 1, 40, 63:

quod ita cum sit,

id. ib. 1, 45, 69:

quia sunt haud procul ab hujus aetatis memoria,

id. ib. 1, 1, 1 B. and K.:

nec vero habere virtutem satis est,

id. ib. 1, 2, 2: frustra id inceptum Volscis fuit. Liv. 2, 25:

dato qui bene sit: ego, ubi bene sit, tibi locum lepidum dabo,

Plaut. Bacch. 1, 1, 51:

apud matrem recte est,

Cic. Att. 1, 7:

cum in convivio comiter et jucunde fuisses,

id. Deiot. 7, 19:

omnes hanc quaestionem haud remissius sperant futuram,

id. Rosc. Am. 5, 11:

dicta impune erant,

Tac. A. 1, 72.—Esp.: facile alicubi (in aliqua re) esse, with pleasure, glad to be:

quod in maritimis facillime sum,

Cic. Fam. 2, 16, 2:

locum habeo nullum ubi facilius esse possum,

id. Att. 13, 26, 2 (on esse with an adverb, v. Haase ap. Reisig, Vorles. p. 394; cf. also bene under bonus fin.).—

In partic.

With gen. part., to be of, belong to a class, party, etc.:

in republica ita est versatus, ut semper optimarum partium et esset et existimaretur,

Nep. Att. 6, 1:

qui ejusdem civitatis fuit,

id. Them. 9, 1:

qui Romanae partis erant, urbe excesserunt,

Liv. 35, 51, 7: ut aut amicorum aut inimicorum Campani simus;

si defenditis, vestri, si deseritis, Samnitium erimus,

id. 7, 30, 9 sq. —

With gen. or abl. denoting quality.

With gen.:

nimium me timidum, nullius animi, nullius consilii fuisse confiteor,

Cic. Sest. 16, 36:

disputatio non mediocris contentionis est,

id. de Or. 1, 60, 257:

magni judicii, summae etiam facultatis esse debebit,

id. Or. 21, 70:

(virtus) nec tantarum virium est, ut se ipsa tueatur,

id. Tusc. 5, 1, 2; id. Fin. 5, 12, 36:

Sulla gentis patriciae nobilis fuit,

Sall. J. 95, 3:

summi ut sint laboris,

Caes. B. G. 4, 2:

civitas magnae auctoritatis,

id. ib. 5, 54:

refer, Cujus fortunae (sit),

Hor. Ep. 1, 7, 54:

se nullius momenti apud exercitum futurum,

Nep. Alcib. 8, 4:

qui ejusdem aetatis fuit,

id. ib. 11, 1:

invicti ad laborem corporis erat,

Liv. 9, 16:

nec magni certaminis ea dimicatio fuit,

id. 21, 60:

somni brevissimi erat,

Suet. Claud. 33.—So of extent, number, etc.:

classis centum navium,

Nep. Them. 2, 2; 2, 5:

annus trecentarum sexaginta quinque dierum,

Suet. Caes. 40.—

With abl.:

bono animo es,

Ter. Eun. 1, 2, 4:

jam aetate ea sum, ut, etc.,

id. Hec. 5, 1, 11:

bellum varia victoria fuit,

Sall. J. 5, 1:

L. Catilina nobili genere natus fuit magna vi et animi et corporis, set ingenio malo,

id. C. 5, 1:

Sulla animo ingenti,

id. J. 95, 3:

esse magna gratia,

Caes. B. G. 1, 8:

tenuissima valetudine esse,

id. ib. 5, 40:

si fuerit is injustus, timidus, hebeti ingenio atque nullo,

Cic. Tusc. 5, 15, 45:

mira sum alacritate ad litigandum,

id. Att. 2, 7, 2:

bono animo sint et tui et mei familiares,

id. Fam. 6, 18, 1:

ut bono essent animo,

id. Rep. 1, 17, 29:

ut uxores eodem jure sint quo viri,

id. ib. 1, 43, 67:

qui capite et superciliis semper est rasis,

id. Rosc. Com. 7, 20:

abi, quaere, unde domo quis, Cujus fortunae, quo sit patre quove patrono,

Hor. Ep. 1, 7, 54 (cf. I. A. 4. supra). —

With gen. or abl. of price or value.

With gen.:

pluris est oculatus testis quam auriti decem,

Plaut. Truc. 2, 6, 8:

videtur esse quantivis pretii,

Ter. And. 5, 2, 15:

a me argentum, quanti (servus) est, sumito,

id. Ad. 5, 9, 20:

si ullo in loco frumentum tanti fuit, quanti iste aestimavit,

Cic. Verr. 2, 3, 84, § 194:

ager nunc multo pluris est, quam tunc fuit,

id. Rosc. Com. 12, 33:

ut quisque, quod plurimi sit, possideat, ita, etc.,

id. Par. 6, 2, 48:

magni erunt mihi tuae litterae,

id. Fam. 15, 15, 4:

parvi sunt foris arma, nisi, etc.,

id. Off. 1, 22, 76:

an emat denario quod sit mille denarium,

id. ib. 3, 23, 92:

parvi pretii est quod nihili est,

id. Q. Fr. 1, 2, 4:

mea mihi conscientia pluris est quam omnium sermo,

is worth more to me, weighs more with me, id. Att. 12, 28, 2:

neque pluris pretii cocum quam vilicum habeo,

Sall. J. 85, 39:

erat (agellus) centum milium nummum,

Plin. Ep. 6, 3, 1. —

With abl.: sextante sal et Romae et per totam I i aliam erat, was worth, stood at, Liv. 29, 37.—

With gen. of possession, etc., it belongs, pertains to; or it is the part, property, nature, mark, sign, custom, or duty of, etc.

In gen.:

audiant eos, quorum summa est auctoritas apud, etc.,

who possess, Cic. Rep. 1, 7, 12:

ea ut civitatis Rhodiorum essent,

Liv. 37, 55, 5:

teneamus eum cursum, qui semper fuit optimi cujusque,

Cic. Rep. 1, 2, 3:

quamobrem neque sapientis esse accipere habenas,

id. ib. 1, 5, 9; id. de Or. 2, 20, 86:

sapientis est consilium explicare suum, etc.,

id. ib. 2, 81, 333:

temeritas est florentis aetatis, prudentia senescentis,

id. Sen. 6, 20:

est adulescentis majores natu vereri,

id. Off. 1, 34, 122:

Aemilius, cujus tum fasces erant,

Liv. 8, 12, 13:

tota tribuniciae potestatis erat,

id. 3, 48:

alterius morientis prope totus exercitus fuit,

id. 22, 50:

jam me Pompeii totum esse scis,

Cic. Fam. 2, 13, 2:

hominum, non causarum, toti erant,

Liv. 3, 36:

plebs novarum, ut solet, rerum atque Hannibalis tota esse,

were devoted to, favored, id. 23, 14:

Dolopes numquam Aetolorum fuerant: Philippi erant,

id. 38, 3:

Ptolemaeus propter aetatem alieni arbitrii erat,

id. 42, 29:

est miserorum ut malevolentes sint,

Plaut. Capt. 3, 4, 51:

quod alterum divinitatis mihi cujusdam videtur,

Cic. de Or. 2, 20, 86:

negavit moris esse Graecorum, ut, etc.,

id. Verr. 2, 1, 26, § 66:

non est gravitatis ac sapientiae tuae, ferre immoderatius casum incommodorum tuorum,

id. Fam. 5, 16, 5:

est hoc Gallicae consuetudinis, uti, etc.,

Caes. B. G. 4, 5.—Rarely with pronom. posses.:

est tuum, Cato, videre quid agatur,

Cic. Mur. 38, 83:

fuit meum quidem jam pridem rem publicam lugere,

id. Att. 12, 28, 2.—

Esp., with gerundive, to denote tendency, effect, etc.:

quae res evertendae rei publicae solerent esse,

Cic. Verr. 2, 2, 53, § 132:

regium inperium, quod initio conservandae libertatis fuerat,

Sall. C. 6, 7:

qui utilia ferrent, quaeque aequandae libertatis essent,

Liv. 3, 31, 7:

ea prodendi imperii Romani, tradendae Hannibali victoriae esse,

id. 27, 9, 12:

nihil tam aequandae libertatis esse quam potentissimum quemque posse dicere causam,

id. 38, 51, 8:

frustrationem eam legis tollendae esse,

id. 3, 24, 1 Weissenb. ad loc.; 3, 39, 8; 5, 3, 5; 40, 29, 11.—

With dat. of the end, object, purpose, etc.:

vitam hanc rusticam tu probro et crimini putas esse oportere,

Cic. Rosc. Am. 17, 48:

etiam quae esui potuique non sunt, contineri legato,

Dig. 33, 9, 3; Gell. 4, 1, 20:

ut divites conferrent, qui essent oneri ferendo,

Liv. 2, 9:

magis vis morbi curae esset, maxime quod, etc.,

id. 4, 21, 5:

cum solvendo aere (i. e. aeri) alieno res publica non esset,

id. 31, 13:

iniciuntur ea, quae umori extrahendo sunt,

Cels. 4, 10 fin. — Esp. in phrase solvendo esse, to be solvent, able to pay:

tu nec solvendo eras,

Cic. Phil. 2, 2, 4:

cum solvendo civitates non essent,

id. Fam. 3, 8, 2 (v. solvo).—

With predicative dat. sing., denoting that which the subject is, becomes, appears to be, etc.

Without second dat. of pers.:

auxilio is fuit,

Plaut. Am. prol. 94:

magis curae'st,

id. Bacch. 4, 10, 3; id. Curc. 4, 2, 15; id. As. 1, 3, 23; id. Capt. 5, 2, 13 sq.:

cui bono fuerit,

Cic. Phil. 2, 14, 35:

eo natus sum ut Jugurthae scelerum ostentui essem,

Sall. J. 24, 10: cupis me esse nequam;

tamen ero frugi bonae,

Plaut. Ps. 1, 5, 51:

magnoque esse argumento, homines scire pleraque antequam nati sint, quod, etc.,

Cic. Sen. 21, 78:

multi Indicioque sui facti persaepe fuere, Lucr 4, 1019: ejus rei ipsa verba formulae testimonio sunt,

Cic. Rosc. Com. 4, 11:

haec res ad levandam annonam impedimento fuit,

Liv. 4, 13:

cujus rei Demosthenes atque Aeschines possunt esse documento,

Quint. 7, 1, 2.—

With second dat. of pers.:

obsecro vos ego mi auxilio sitis,

Plaut. Aul. 4, 9, 5; id. Ep. 5, 2, 11; id. Most. 1, 2, 68:

ne quid Captioni mihi sit,

id. ib. 3, 3, 19:

mihi cordi est,

id. Cist. 1, 1, 110:

ubi eris damno molestiae et dedecori saepe fueris,

id. As. 3, 2, 25:

metuo illaec mihi res ne malo magno fuat,

id. Mil. 2, 6, 12:

nec Salus nobis saluti jam esse potest,

id. Most. 2, 1, 4:

bono usui estis nulli,

id. Curc. 4, 2, 15:

quae sint nobis morbo mortique,

Lucr. 6, 1095:

quo magis quae agis curae sunt mihi,

Ter. Ad. 4, 5, 46:

omitto innumerabiles viros, quorum singuli saluti huic civitati fuerunt,

Cic. Rep. 1, 1, 1: ut mihi magnae curae tuam vitam ac dignitatem esse scires, Anton. ap. Cic. Att. 10, 8, A fin.:

accusant ei, quibus occidi patrem Sex. Roscii bono fuit,

Cic. Rosc. Am. 5, 13: haec tam parva [p. 1800] civitas praedae tibi et quaestui fuit, id. Verr. 2, 3, 37, § 85:

ea dictitare, quae detrimento, maculae, invidiae, infamiae nobis omnibus esse possint,

id. ib. 2, 3, 62, §

144: minus ea bella curae patribus erant, quam, etc.,

Liv. 35, 23, 1:

sciant patribus aeque curae fuisse, ne, etc.,

id. 4, 7, 6:

si hoc perinde curae est tibi quam illud mihi,

Plin. Ep. 6, 8, 9:

quantaeque curae tibi fuit, ne quis, etc.,

id. Pan. 25, 3:

quantae sit mihi curae,

id. Ep. 6, 8, 2:

si judicibus ipsis aut gloriae damnatio rei aut deformitati futura absolutio,

Quint. 6, 1, 12.—Rarely with dat. gerund:

nec tamen impedimento id rebus gerundis fuit,

Liv. 26, 24 (for a full account of this dative, v. Roby, Gram. 2, praef. pp. xxv.-lvi., and § 1158 sq.).—

Esse ad aliquid, to be of use for, to serve for:

vinum murteum est ad alvum crudam,

Cato, R. R. 125:

completae naves taeda et pice reliquisque rebus quae sunt ad incendia,

Caes. B. C. 3, 101:

valvae, quae olim ad ornandum templum erant maxime,

Cic. Verr. 2, 4, 56, § 124.—

Id est or hoc est, with predic.-clause by way of explanatory addition, that is, that is to say; sometimes also with a climax in the sense, which is as much as to say, or which is the same thing:

sed domum redeamus, id est ad nostros revertamur,

Cic. Brut. 46, 172:

quodsi in scena, id est in contione verum valet, etc.,

id. Lael. 26, 97:

meos amicos, in quibus est studium, in Graeciam mitto, id est ad Graecos ire jubeo,

id. Ac. 1, 2, 8:

si Epicurum, id est si Democritum probarem,

id. ib. 1, 2, 6:

ut (sapiens) aegritudine opprimatur, id est miseria,

id. Tusc. 3, 13, 27: a parte negotiali, hoc est pragmatikêi, Quint. 3, 7, 1:

cum in bona tua invasero, hoc est, cum te docuero,

id. 8, 3, 89.—

Poet., with Greek inf. pleonastically:

esse dederat monumentum,

Verg. A. 5, 572 (cf.: dôke xeinêion einai, Hom. Il. 10, 269).

sum = eum, Enn. ap. Fest., v. is.

sum- in composition, for sub before m; v. sub fin.

trĭbūnal (moleste diligentibus permittamus et tribunale dicere, Quint. 1, 6, 17; yet trĭbūnāle is found Corp. Inscr. Lat. 206, 24), ālis, n. [tribunus].

Lit.

A raised semicircular or square platform, on which the seats of magistrates were placed, a judgment-seat, tribunal (cf.:

suggestus, sella): compleatur tribunal,

Cic. Brut. 84, 290:

popularis accessus ac tribunal,

id. Q. Fr. 1, 1, 8, § 25:

praetor tribunal suum juxta Trebonii praetoris urbani sellam collocavit,

Caes. B. C. 3, 20; cf. Tac. A. 15, 29; Mart. 11, 98, 17:

eum de tribunali deturbavit,

Caes. B. C. 3, 21; Cic. Vatin. 9, 21:

(praetor) palam de sellā ac tribunali pronuntiat, Si quis, etc.,

id. Verr. 2, 2, 38, § 94:

quem ad se vocari et de tribunali citari jussit,

id. ib. 2, 5, 7, §

16: pro tribunali agere aliquid,

id. Fam. 3, 8, 21; cf. id. Pis. 5, 11:

qui dicunt apud tribunalia,

Quint. 11, 3, 134; cf. id. 11, 3, 156:

laudatum ex quattuor tribu nalibus,

id. 12, 5, 6:

nobis in tribunali praetoris urbani sedentibus,

Cic. de Or. 1, 37, 168:

sedens pro tribunali,

Liv. 39, 32, 11:

Fulvius magnā circumfusus turbā ad tribunal consulis venit,

id. 26, 22, 3; cf. Tac. A. 1, 75.—

The elevation in the camp, from which the general addressed the soldiers or administered justice, Liv. 28, 27, 15; Tac. H. 3, 10; 4, 25; cf.:

regium (sc. Porsenae),

Liv. 2, 12, 6.—

The seat of the prætor in the theatre, Suet. Aug. 44.—

A tribunal erected as a monument to a deceased person of high rank:

sepulcrum Antiochiae ubi crematus (Germanicus), tribunal Epidaphnae, quo in loco vitam finierat,

Tac. A. 2, 83; Inscr. Orell. 4548.—

Transf., in gen., a mound, dam, embankment:

tribunalia structa manibus ad experimenta altissimi aestūs,

Plin. 16, 1, 1, § 3.—

Of the persons who sit on a tribunal, the magistrates:

omne forum quem spectat et omne tribunal,

Hor. Ep. 1, 16, 57.—

Trop., height, greatness:

quid superest ad honoris mei tribunal et columen, ad laudis meae cumulum?

App. Flor. p. 356, 16.

trĭbūnal (moleste diligentibus permittamus et tribunale dicere, Quint. 1, 6, 17; yet trĭbūnāle is found Corp. Inscr. Lat. 206, 24), ālis, n. [tribunus].

Lit.

A raised semicircular or square platform, on which the seats of magistrates were placed, a judgment-seat, tribunal (cf.:

suggestus, sella): compleatur tribunal,

Cic. Brut. 84, 290:

popularis accessus ac tribunal,

id. Q. Fr. 1, 1, 8, § 25:

praetor tribunal suum juxta Trebonii praetoris urbani sellam collocavit,

Caes. B. C. 3, 20; cf. Tac. A. 15, 29; Mart. 11, 98, 17:

eum de tribunali deturbavit,

Caes. B. C. 3, 21; Cic. Vatin. 9, 21:

(praetor) palam de sellā ac tribunali pronuntiat, Si quis, etc.,

id. Verr. 2, 2, 38, § 94:

quem ad se vocari et de tribunali citari jussit,

id. ib. 2, 5, 7, §

16: pro tribunali agere aliquid,

id. Fam. 3, 8, 21; cf. id. Pis. 5, 11:

qui dicunt apud tribunalia,

Quint. 11, 3, 134; cf. id. 11, 3, 156:

laudatum ex quattuor tribu nalibus,

id. 12, 5, 6:

nobis in tribunali praetoris urbani sedentibus,

Cic. de Or. 1, 37, 168:

sedens pro tribunali,

Liv. 39, 32, 11:

Fulvius magnā circumfusus turbā ad tribunal consulis venit,

id. 26, 22, 3; cf. Tac. A. 1, 75.—

The elevation in the camp, from which the general addressed the soldiers or administered justice, Liv. 28, 27, 15; Tac. H. 3, 10; 4, 25; cf.:

regium (sc. Porsenae),

Liv. 2, 12, 6.—

The seat of the prætor in the theatre, Suet. Aug. 44.—

A tribunal erected as a monument to a deceased person of high rank:

sepulcrum Antiochiae ubi crematus (Germanicus), tribunal Epidaphnae, quo in loco vitam finierat,

Tac. A. 2, 83; Inscr. Orell. 4548.—

Transf., in gen., a mound, dam, embankment:

tribunalia structa manibus ad experimenta altissimi aestūs,

Plin. 16, 1, 1, § 3.—

Of the persons who sit on a tribunal, the magistrates:

omne forum quem spectat et omne tribunal,

Hor. Ep. 1, 16, 57.—

Trop., height, greatness:

quid superest ad honoris mei tribunal et columen, ad laudis meae cumulum?

App. Flor. p. 356, 16.

vēlĕs, ĭtis, m. [volare, velox, flying troops], a kind of light-armed soldier, who attacked the enemy out of the line of battle, a skirmisher.

Lit., usually in the plur.: velites, Liv 26, 4, 4 sq.; 21, 55, 11; 23, 29, 3; 38, 21, 13; 30, 33, 3; Varr ap. Non. 552, 30; Ov Ib. 48 (Merkel, militis); Val. Max. 2, 3, 3.— Sing., Lucil. ap. Fest. s. v sub vitem, p. 308; Titin. ap. Non. 552, 26.—

Transf.:

me autem a te, ut scurram velitem, malis oneratum esse, non moleste tuli,

as the clown of the troop, Cic. Fam. 9, 20, 1.