Перевод: со всех языков на все языки

со всех языков на все языки

in+orbem

  • 21 subeo

    sub-eo, iī, itum, īre, I) unter oder unten in etw. gehen, -kommen, -treten, sich ducken, kriechen, sich schmiegen, tauchen, 1) eig.: a) übh.: α) mit Praepp.: subit oras hasta per imas clipei, Verg. – β) m. Dat.: dumis, Sil.: luco, Verg. – als Träger, ingenti feretro, Verg.: subtemen, quod subit stamini, Verg. – γ) m. Acc.: virgulta, aquam, Curt.: paludem, aquas, Ov.: laterbras, Ov.: cavum, Hor.: operta telluris, Verg. – inter annos XIV tectum non subisse, Caes.: u. so tecta, Quint.: u. Ov.: mucronem, dem Schwerte unterlaufen, Verg. (vgl. im Bilde, omnia tela intenta in patriam, Cic.). – als Träger, iugum, sich (als Gespann) unter das J. schmiegen, Plin. (vgl. im Bilde, iagum imperii rigidā cervice, Curt.): ebenso currum, Verg.: onus dorso gravius, Hor. (vgl. im Bilde, onus subire et perferre, Ggstz. horrere, Hor.): verbera saeva, Ov.: und (im Bilde) vel contumeliarum verbera, Cic. – δ) absol.: umeris subibo, will mich unterbücken, Verg.: ille astu subit, bückt sich mit List, Verg. – als Träger, aura, subito, hebe mich auf, trage mich, Ov. – b) im obszönen Sinne: α) m. Dat.: liquido deo, Prop. – β) m. Acc.: iuvenes, Iuven. – 2) übtr., sich einer Sache (wie einer Last) unterziehen, etw. (wie eine Last) auf sich nehmen, über sich ergehen lassen, sich gefallen lassen, quamvis carnificinam, Cic.: quemque casum, Cic.: subitum casum, Caes.: condiciones, Tac.: parem cum ceteris condicionem fortunae, Cic.: summae crudelitatis famam, Cic.: poterisne eius orationis subire invidiam? Cic.: pro amico periculum aut invidiam, Cic.: vim atque iniuriam, Cic.: inimicitias, Cic.: iudicium, sich dem G. stellen, Liv.: iudicium multitudinis imperitae, Cic.: labores, Cic.: postremo ipsam mortem, Lact.: mortem aequo od. iniquo animo, Lact.: molem curae sponte, Plin. pan.: odium alcis, Cic.: offensionem, Cic.: non modo offensas, verum etiam simultates pro alqo aequo animo, Plin. ep. (u. so quantas contentiones, quantas etiam offensas subierimus, Plin. ep.): aut periculosas inimicitias aut infamiam sempiternam, Cic.: infamiae maculam, Iustin.: civitatis onus, Liv.: dupli poenam, Cic.: legis poenam, Nep.: minus sermonis subissem, Cic.: sub. maximas rei publicae tempestates, Cic.: subeunda dimicatio (sc. capitis) totiens, quot coniurati superessent, Liv.: auspicum verba, Tac.: subeundus usus omnium, es müssen praktische Erfahrungen in allem gemacht werden, Cic. de or. 1, 157 Piderit (wo Friedrich subeundus visus hominum, man muß den Menschen unter die Augen treten): procellarum incerta subeuntur, Augustin. serm. 351, 12 extr.

    II) nahend herangehen, A) an einen Punkt herangehen, herankommen, heranrücken, nach oben = aufrücken, aufsteigen, emporsteigen, 1) eig.: a) übh.: α) m. Praepp.: sub falas, Plaut.: sub orbem solis, vor die Sonne treten (v. Monde), Liv. – in latebras, Ov.: in adversum, Liv.: in adversos montes, Liv. – ad montes, ad vallum, ad urbem, Liv. – aqua subit in caelum, Plin. – β) m. Dat.: muro, Verg.: portu Chaonio, Verg. – γ) mit Acc.: collem, Hirt. b.G.: muros, Liv.: Anxur impositum saxis, Hor.: medium orbem, sich nahen (v. der Nacht), Verg.: terram, hinter die Erde treten (v. Monde), Curt.: aqua subit altitudinem exortus sui, steigt hinan, Plin. – poet., eine Person angehen, precibus tonantem, Stat.: u. so subit illa minantem, Stat. – feindlich = angreifen, Herbesum, Verg. – δ) absol.: pone subit coniunx, hinter mir wandelt, Verg.: subit ipse meumque explet opus, Ov.: quae (aqua) subire potuerit, aufsteigen, Plin. – v. Gewächsen usw. = aufgehen, aufsprossen, ne subeant herbae, Verg.: altera barba subit, Mart. – b) nach und nach-, langsam-, unvermerkt herangehen, sich heranschleichen, sich einschleichen, α) m. Acc.: thalamos pudicos, Ov.: furtim lumina fessa (vom Schlafe), Ov. – β) absol.: acrius illa (puella) subit, Prop.: an subit (amor), Ov. – im guten Sinne, venae subeunt, zeigen sich weniger aufgeregt, Cels. – c) v. Gewässern = an od. unter einen Ort dicht herantreten, einen Ort bespülen, ubi maxime montes Crotonenses Trasumennus subit, Liv.: ea (litora) subit ac circumluit pelagus, Mela: subit tum ripam mare, Mela: hinc simul mare, quod Ciliciam subit, Curt.: radices eius (petrae) Indus amnis subit, Curt. – d) v. Örtl., sich erheben, quā vero ipsa (regio) subit ad Medos, Plin. 6, 115. – 2) übtr.: a) übh., unter etwas od. jmd. kommen, α) m. sub u. Akk.: omnes sententiae vorbaque omnia, quae sunt cuiusque generis maxime illustria, sub acumen stili subeant et succedant necesse est, Cic. de or. 1, 151. – β) mit Acc.: clarum subit Alba Latinum, kommt unter L. (= unter die Herrschaft des L.), Ov. – b) zu einer Tätigkeit herangehen, sich einer Sache unterziehen, etw. übernehmen, α) m. Acc.: invicem proelium, Liv. – β) (poet.) m. Infin.: tela pellere, Stat.: torquere carinam, Claud. – γ) absol.: velut imperio aut ratione per vices subeunt (elephanti), treten ein, lösen sich (im Angriff) ab, Plin. 8, 23. – c) v. Zuständen = jmd. überkommen, ankommen, überfallen, befallen, erfassen, ergreifen, beschleichen, α) m. Dat.: subeunt mihi fastidia cunctarum, Ov.: ne subeant animo taedia iusta tuo, Ov. – β) m. Acc.: sera paenitentia subiit regem, Curt.: subit me fragilitatis humanae miseratio, Plin. ep.: horror animum subit, quotiens recordor feralem introitum, Tac. – γ) m. folg. Infin., subit ira cadentem ulcisci patriam, Verg. Aen. 2, 575. – δ) absol., sich einstellen, eintreten, subeunt morbi tristisque senectus et labor, Verg. georg. 3, 67. – d) v. Gedanken usw. = jmd. überkommen, beschlei chen = einfallen, in den Sinn-, in die Gedanken kommen, α) m. Dat.: subeant animo Latmia saxa tuo, Ov.: subituram vobis aliquando germanitatis memoriam, Liv.: m. folg. Infin., quae quotiens spectas subeat tibi dicere forsan ›quam procul a nobis Naso sodalis abest‹! Ov. – β) m. Acc.: subit animum regis memoria oraculo editae sortis, Curt.: subibat animos Parmenionis quoque fortuna, Curt.: mentem patriae subiit pietatis imago, Verg.: mit folg. Acc. u. Infin., quo in tractatu subit mentem non fuisse tum auctoritatem maculoso marmori, Plin.: cogitatio animum subiit indignum esse etc., Liv.: subibat inter haec animum LXXX fratres suos eodem die ab Ocho trucidatos, Curt.: quosdam misera subit cogitatio laborasse ipsos in titulum sepulcri, Sen. – m. folg. ut u. Konj., subit me (beschleicht mich) cura, ut quae tibi dicantur te digna sint, Plin. hist. nat. praef. § 11. – m. folg. indir. Fragesatz, subit deinde cogitatio animum, qui belli casus, quam incertus fortunae eventus communisque Mars belli sit, Liv.: mentem subit, quo praemia facto pararis, Ov. – γ) absol.: personae subeunt, Quint.: subiit cari genitoris imago, Ov. – m. folg. Infin. od. Acc. u. Infin., subiret cogitatio iam illa momento horae arsura, Liv.: subiit recordatio (es drängt sich mir die E. auf) egisse me iuvenem aeque in quadruplici, Plin. ep.: subit hanc arcana profanā detexisse manu, Ov.: subit antiquitatem mirari, Plin. – m. folg. Fragesatz, quid sim fuerimque subit, Ov.

    B) unmittelbar nach jmd. od. etw. herangehen, an jmds. od. einer Sache Stelle treten, für jmd. od. etw. eintreten, jmd. ablösen, auf jmd. od. etw. folgen, 1) eig.: α) m. Dat.: primae legioni tertia, dexterae alae sinistra subiit, Liv. – β) m. Acc.: furcas subiere columnae, Ov. – 2) übtr.: α) m. in u. Akk.: fugere pudor verumque fidesque; in eorum subiere locum fraudes etc., Ov. – β) absol.: pulchra subit facies, Ov.: subiit argentea proles, Ov. – / Perf. subivit, Ov. fast. 1, 314. Stat. silv. 2, 1, 155. Apul. met. 4, 15: subivimus, Claud. imp. bei Tac. ann. 11, 24 Ritter (Halm u. Nipp. subiimus). Vgl. Georges Lexikon der lat. Wortformen S. 660.

    lateinisch-deutsches > subeo

  • 22 torqueo

    torqueo, torsī, tortum, ēre (altind. tarkúš, griech. ἄτρακτος, Spindel, ahd. drāhsil, Drechsler), drehen, I) drehen = wenden, winden, umdrehen, 1) im allg.: a) eig.: cervices oculosque, Cic.: terra circum axem se torquet, Cic.: alqd in orbem, Cic.: collum alci, einem den Hals etwas umdrehen (eine Art Zwangsmittel), Liv.: ora equi frenis, lenken, Ov.: laqueum, ICt.: oculos ad alqd, Verg.: vestigia ad sonitum, Verg.: aurem ab obscenis sermonibus, Hor.: capillos ferro, kräuseln, Ov.: aquas remis, Ov.: stamina digitis od. pollice, spinnen, Ov. her. 9, 79 u. met. 12, 475 (vgl. ducit inops tremulā stamina torta manu, Tibull. 1, 6, 78): und so pollice fusos, Ps. Albinov. eleg. 2, 73: fusos, Plin. 28, 28: tenui praegnantem stamine fusum, Iuven. 2, 55: fila, Sen. ep. 90, 20: serica fila per cannas leves, Sidon. carm. 22, 200: aurea pensa (v. den Parzen), Petron. 29, 6 (vgl. Apul. de mund. 38): ad torquenda in alveolis fusa vertantur, Hieron. epist. 130, 15. – b) übtr., drehen, wenden, lenken, navem, Titin. com. fr.: naturam huc et illuc torquere ac flectere, Cic.: imbecillitatem animorum, Cic.: orationem aliquo, Cic.: omnia ad commodum suae causae, Cic.: bella, Verg. – 2) insbes.: a) fortdrehen, wälzen, saxa, Verg.: tignum, Hor. – b) im Kreise herumdrehen, winden, anguis tortus, Verg.: vestis circum brachia torta, Tac. – dah. c) beim Schleudern herumdrehen,schwingen, schleudern, hastas, Cic.: iaculum in hostem, Verg.: hastam alci, Val. Flacc.: telum ad tempora, Verg.: fulmina, Verg.: glaebas, Ov. – poet., aquosam hiemem, des Sturmes Erguß herabschleudern (Voß), Verg. – bildl., curvum sermone rotato enthymema, Iuven. 6, 449: u. so acutissimum συλλογισμον prope ad vim dialecticorum, Schol. Bob. ad Cic. Sull. 3, 10. p. 360, 3 B. – d) drehend bewirken, etwas drehen, orbem, Verg.: spumas, peitschen, Verg.: pulverem, aufwirbeln, Lucan.: sibila, aufzischen, Prop.: torquet medios nox umida cursus, hat die Hälfte ihrer Bahn vollendet, Verg. – II) prägn.: A) sich umwerfen, tegumen immane, Verg. Aen. 7, 666. – B) verdrehen, verzerren, verrenken 1) im allg.: a) eig.: ora torquebit amaror, Verg.: vultus mutantur, ora torquentur, Cic.: oculum, Cic.: articulorum se ipsos torquentium sonus (Knacken, Krachen), Sen. – b) übtr., verdrehen, verbo ac litterā ius omne torqueri, Cic. Caecin. 77. (Kayser u. Müller intorqueri). – 2) insbes., auf der Folter die Glieder verdrehen, foltern, auf die Folter spannen, a) eig., Cic. u.a.: torquetor, er soll gefoltert werden, Sen. rhet.: servum in caput domini, ICt.: Aeacus torquet umbras, stellt ein peinliches Verhör an mit usw., Iuven. 1, 9. – b) übtr.: α) übh.: alqm mero, einen auf die Weinfolter bringen (einem brav zutrinken, um ihn auszuforschen), Hor.: torqueatur vita Sullae, man foltere des Sulla Wandel, d.i. man untersuche ihn genau, Cic. – β) martern, plagen, quälen, beunruhigen, alqm, Cic.: convivam fame, Phaedr.: libidines te torquent, Cic.: nos supplicationes torserunt, Cael. b. Cic.: dies noctesque torqueor, Cic.: stulti malorum memoriā torquentur, Cic.: quā quidem exspectatione torqueor, Cic. ep.: sollicitudine, paenitentiā, poenarum omnium exspectatione torquetur mens, Quint.: sin animos suos in earum rerum, quae in veniri non poterant, inquisitione torquerent, Lact.: torqueor m. folg. quod (weil, daß), torqueor, quod discipulum optimae spei amisisti, Plin. ep. 7, 30, 1: m. folg. Acc. u. Infin., necesse est torqueri tam iniqua praemia fortunam persolvere, Sen. de tranqu. anim. 16, 1: mit folg. ne u. Konj., Ov. her. 9, 36 u. am.2, 5, 53. – / Parag. Infin. Präs. Pass. torquerier, Hor. sat. 2, 8, 67. Prop. 3, 6, 39. – 1. Supin. auch torsum, nach Prisc. 9, 52 (vgl. detorqueo a.E.).

    lateinisch-deutsches > torqueo

  • 23 ausschweifen

    ausschweifen, I) v. tr.sinuare (z. B. bogenförmig, in arcum: kreisförmig, in orbem). – II) v. intr.: 1) eig.: a) von Lebl.: α) v. Örtl.: sinuari (z. B. bogenförmig, in arcum: kreisförmig, in orbem). – se sinuare ambagibus. – β) v. a. Ggstdn.: sinuari. – b) v. leb. Wesen: evagari (z. B. longius: u. per agros). – 2) übtr.: a) im Reden (vgl. abschweifen): α) vom Redner: evagari. exspatiari (sich frei ergehen). – longius prolabi. oratione longius progredi (vom Thema sich etwas weit entfernen). – extra cancellos egredi. quos sibi ipse circumdedit alqs (über die selbst gestellten Schranken hinausgehen). – zuw. auch exsultare (gleichs. über die Stränge hauen). – β) v. der Rede: longius labi; longius excurrere. – eine Rede schweift im Lobe jmds. aus, oratio exsultat in laude virtutis alcis. – b) in Begierden u. Genüssen: luxuriari (sich einem schwelgerischen Leben hingeben, Ggstz. frugaliter vivere). – non temperare sibi (sich nicht mäßigen). – in etwas au., immodicum, nimium esse in alqa re (unmäßig sein); modum excedere oder modum non tenere in alqa re (das Maß überschreiten, kein Maß halten). – effundi od. effusum esse ad oder in alqd (sich maßlos einer Sache hingeben, z. B. eff. ad luxuriam: u. effusum esse in venerem). ausschweifend, a) im engern Sinne: α) im Reden: longius progrediens, evagans. – praeter modum longus (über die Maßen weitläufig). – multus. nimius (der des Guten viel-, zu viel tut). – β) in Begierden u. Genüssen.: dissolutus (locker, liederlich). – luxuriosus. ad luxuriam effusus (üppig, schwelgerisch in der Lebensart). – libidinosus (voller Sinnlichkeit. wollüstig). – intemperans (unmäßig in Befriedigung grober Sinnenlust und Begierden). – effrenatus (zügellos). – au. in der Liebe, in venerem effusus: au. Sinnlichkeit, libidinum intemperantia.Adv.dissolute: libidinose; intemperanter; effrenate. – b) im weitern Sinne = übertrieben, w. s. – Ausschweifung, I) eig.: error. – II) uneig.: a) in der Rede: oratio vagans. – b) in den Sitten: intemperantia. libidinum intemperantia (Unmäßigkeit in Befriedigung grober Sinnenlust u. Begierden, Ggstz. temperantia). – libido. li bidines. voluptates libidinosae (ausschweifende Sinnlichkeit, Au. in sinnlichen Genüssen, bes. in der Liebe). – licentia (willkürliche Übertretung der äußerlichen Zucht u. Ordnung); verb. licentia libidoque. – luxuria (lockere, schwelgerische Lebensart). – flagitium (ausschw. Handlung). – alle möglichen Ausschweifungen. effusae in omni intemperantia libidines: sich den Ausschweifungen hingeben, luxuriari coepisse: jmd. vor Au. bewahren, von Au. ab halten, alqm a libidinibus arcēre: jmd. zu Au. verleiten, alqm ad nequitiam adducere; libidinum [289] illecebris irretire alqm (dazu verlocken).

    deutsch-lateinisches > ausschweifen

  • 24 herumdrehen

    herumdrehen, versare (wenden u. drehen, bald auf die eine, bald auf die andere Seite, auch im Kreise, z.B. ein Stück Fleisch [über dem Feuer am Bratspieß], einen Kreisel). – circumagere (sowohl auf die andere Seite ganz herum als auch im Kreise, z.B. equum ab rapido cursu circumagere). – vertere (wenden = umwenden, umkehren, auch bildl., z.B. das Verhältnis, rationem). – convertere (um und um wenden, umkehren, u. mit Angabe des Zielpunktes = umdrehend wohin richten, wenden, bewegen, dah. mit folg. ad od. in m. Akk.). – circumvertere (rings umdrehen, umwenden, umkehren). – intorquere (drehend nach einer Seite hinbewegen, z.B. oculos ad alqd), – contorquere (drehend ganz herumbewegen, herumschwingen etc.). – retorquere (rückwärts, nach hinten drehen, z.B. oculos ad alqd). sich herumdrehen, se convertere. versari od. se versare. circumagi od. se circumagere (sich im Kreise herumbewegen; alle von Pers. u. Dingen). – se circumvertere (sich ganz h., v. Pers.). – circumferri. circumverti (sich ganz oder rings h., nur von Dingen, wie von Rädern, den Himmelskörpern). – signa convertere (die Feldzeichen herumdrehen = kehrt machen, v. Soldaten im Kampfe). – sich im Kreise h., in orbem circumagi od. se circumagere; orbiculatim od. in orbem rotari (sich im Kreise wie ein Rad herumschwingen): sich um etwas h., se convertere et torquere circum alqd; ambire alqd; versari, volvi, ferri circa alqd. – sich nach jmd. h., se convertere ad alqm; corpus od. se circumagere ad alqm: sich mit dem Kopfe h. nach etc., caput od. cervicem convertere ad etc.

    deutsch-lateinisches > herumdrehen

  • 25 kreisförmig

    kreisförmig, in orbem circumactus. – in orbem sinuatus (wie ein Kreis gebogen). – in modum diadematis sinuatus (wie ein Diadem gebogen). – orbi similis (einem Kreise ähnlich; dah. kreis- und kugelförmig, orbi et globo similis).Adv.circulatim. – im k. Lauf um etwas herumgehen, ut circino circumductum cingere alqd (z.B. von einem Fluß): eine k. Bewegung machen, sich k. bewegen, s. kreisen.

    deutsch-lateinisches > kreisförmig

  • 26 Reihe

    Reihe, ordo (z.B. duplex dentium: u. XVI ordines remorum: u. longus ordo funebrium pomparum: und ordines militum). – series (die Reihenfolge, z.B. der Buchstaben, litterarum). – tenor (der gleiche Zug, in dem etwas ununterbrochen fortgeht). – versus (die sich furchenartig hinziehende Linie, Reihe, z.B. XVI versus remorum; bes. die Schriftzeile, der Vers). – plures. multi (mehrere, viele, z.B. eine R. Gemälde, plures oder multae tabulae: eine R. von Jahren, multi anni). – eine R. Berge, iuga velut serie cohaerentia; montes continui (Bergkette, w. vgl.): eine R. von Niederlagen, continuae clades. – in R. und Glied treten, sich stellen, in ordinem (in ordines) ire; ordinatos consistere; zur Schlacht, aciem ordinesque constituere; eilig, in ordinem suum (in ordines suos) currere: in R. und Glied treten lassen, ordines instruere: in R. u. Glied marschieren, ordinatim ire; compositos et instructos procedere: außer R. und Glied, sine ordinibus; solutis ordinibus: aus R. u. Glied (auf dem Marsche) treten, ordinem agminis excedere: in R. u. Glied bleiben, R. u. Glied halten, ordines servare od. observare: sich in die ersten Reihen drängen, ante signa prosilire: sie fechten in unsern Reihen, nobiscum militant: aus euern Reihen gehen Senatoren hervor, ex vobis senatores nascuntur. – in, nach der R., ordine. ex ordine. in ordinem. per ordinem (in der gehörigen Ordnung); deinceps (nacheinander, hintereinander): alle nach der R., omnes deinceps: nach der R. herumgehen. in orbem ire (im Kreise herum): an alle nach der R. kommen, per omnes in orbem ire: der R. nach grüßen, persalutare mit Akk. Plur.: es geht nach der R., servatur ordo: nach der R. stellen, [1947] ordine ponere; ex ordine collocare. – außer der R., omisso ordine; ordine non servato; sine ordine; extra ordinem (ausnahmsweise, z.B. alci provinciam decernere). – die Reihe kommt an dich, trifft dich, ordo te vocat (du kommst nun nach der Reihenfolge, beim Erzählen etc.); nunc tuae sunt partes (in bezug auf Übernahme einer Leistung etc., z.B. si suae partes essent hospitum recipiendorum, wenn ihn die R. träfe, Einquartierung zu nehmen); ipse vocor ad sortem (dasselbe Schicksal trifft mich).

    deutsch-lateinisches > Reihe

  • 27 Runde

    Runde, die, I) kreisförmige etc. Ausdehnung: z.B. in die R., in orbem (kreisförmig); in modum circi (in einen Zirkel); in circuitu (im Umkreis, z.B. murus in circuitu patet duodecim milia passuum). – in der R. bei allen herumgehen, in orbem ire circum omnes. – II) = Patrouille, w. s.

    deutsch-lateinisches > Runde

  • 28 Rundgesang

    Rundgesang, *versus a singulis in orbem decantandi. – einen R. anstimmen, *in orbem cantare.

    deutsch-lateinisches > Rundgesang

  • 29 concelebro

    concĕlĕbro, āre, āvi, ātum - tr. - [st2]1 [-] fréquenter, remplir, peupler. [st2]2 [-] faire souvent, faire à plusieurs, pratiquer assidûment. [st2]3 [-] honorer à plusieurs, célébrer, fêter. [st2]4 [-] divulguer, préconiser.    - per orbem terrarum fama ac litteris victoriam ejus diei concelebrabant, Caes. BC. 3, 72, 4: par transmission orale et écrite, ils annonçaient au monde entier la victoire de ce jour.    - diem natalem concelebrare, Plaut. Ps. 1.2.32: fêter son anniversaire.
    * * *
    concĕlĕbro, āre, āvi, ātum - tr. - [st2]1 [-] fréquenter, remplir, peupler. [st2]2 [-] faire souvent, faire à plusieurs, pratiquer assidûment. [st2]3 [-] honorer à plusieurs, célébrer, fêter. [st2]4 [-] divulguer, préconiser.    - per orbem terrarum fama ac litteris victoriam ejus diei concelebrabant, Caes. BC. 3, 72, 4: par transmission orale et écrite, ils annonçaient au monde entier la victoire de ce jour.    - diem natalem concelebrare, Plaut. Ps. 1.2.32: fêter son anniversaire.
    * * *
        Concelebro, concelebras, pen. corr. concelebrare: vt Concelebrare natalem suum. Plin. iunior. Fester, Solenniser.
    \
        Carmina concelebrare cantu. Lucret. Faire et chanter des vers, ou des chansons.
    \
        Conuiuia concelebrare. Cic. Decorer par son assistence et presence.
    \
        Dapes concelebrare. Ouid. Faire banquets.
    \
        Funus concelebrare studiis militaribus. Liu. Celebrer, Decorer les funerailles par toutes inventions et singularitez qu'il est possible à gens de guerre d'inventer.
    \
        Loca aquarum concelebrare circum ripas fontesque. Lucret. Frequenter, Hanter.
    \
        Mercatus concelebrare. Plin. Frequenter les marchez, ou Donner grand bruit aux marchez.
    \
        Spectaculum concelebrare. Liu. L'orner et faire magnifique.
    \
        Studia concelebrare. Cic. Frequenter et hanter.
    \
        Terras concelebrare. Lucret. Peupler, Remplir d'habitans.
    \
        Victoriam concelebrare. Caesar. Faire feste à cause de la victoire.

    Dictionarium latinogallicum > concelebro

  • 30 duco

    dūco, ĕre, dūxi, ductum - tr. -    - impér. 2ème pers. du sing.: duc; duce (Plaut.) [st1]1 [-] mener, conduire, faire passer d'un lieu à un autre, aller devant, guider.    - ducit via ad infernas sedes, Ov.: c'est la route des enfers.    - ducere aquam per fundum, Cic.: amener de l'eau à travers une propriété.    - error ad meliora ducendus, Quint.: erreur à rectifier.    - ducit quam proxime ad hostem potest: il s’avance le plus près possible de l’ennemi.    - ad strepitum citharae cessatum ducere curam, Hor. Ep. 1, 2, 31: endormir ses soucis au bruit de la cithare.    - vota bonos ducere ad exitus, Hor. C. 4.8.34: accomplir des voeux, mener des voeux à bonne fin.    - perque omnia duxit (me), Virg.: et elle m'a tout expliqué en détail. [st1]2 [-] amener (avec soi), conduire, mener (en prison, au tribunal...).    - ducere ad mortem: conduire à la mort (au supplice).    - aliquem jubes, duci (Sen.): tu envoies qqn à la mort.    - ducere in jus, Liv.: traîner en justice.    - C. Fuficium duci jussit petitorem, Cic. Verr. 2, 2, 12 § 31: il ordonna que l'on emprisonnât C. Fuficius qui était le demandeur (le plaignant). [st1]3 [-] conduire chez soi comme épouse, se marier, épouser (en parl. de l'homme).    - ducere uxorem domum, Plaut. Aul. 2, 1, 40: se marier.    - si tu negaris ducere, Ter. And. 2, 3, 5: si tu refuses de te marier.    - (uxorem) filiam alicujus ducere: épouser la fille de qqn.    - ducere ex plebeie, Liv. 4, 4: épouser une plébéienne. [st1]4 [-] conduire, marcher à la tête, être à la tête, commander (t. militaire).    - ducere primum pilum, Caes. BG. 5.35.6: être chef de la première compagnie des triaires.    - ducere ordinem: commander un manipule, être centurion.    - ducere copias: commander des troupes.    - cohortes ducebant, Tac.: les cohortes marchaient en tête. [st1]5 [-] mener (un cortège, un choeur), servir de chef, servir de guide.    - ducere funus: conduire des funérailles.    - ducere alicui exsequias, Plin. 8, 42, 64, § 154: faire des funérailles à qqn.    - ducere classem (discipulorum), Quint. 1, 2, 24: être le premier de sa classe. [st1]6 [-] mener (une ligne), tracer, décrire, tirer le fil, composer, prolonger, allonger, façonner, former.    - ducere orbem, Quint. 11, 3, 118: décrire une circonférence.    - ducere lineam, Plin.: tracer une ligne.    - ducere versus, Ov. Tr. 5, 12, 63: composer des vers.    - ducere fossam, Caes. BG. 7.72.1: creuser un fossé.    - ducere lateres de terra, Vitr. 2, 3: faire des briques de terre.    - ducere vivos vultus de marmore, Virg. En. 6, 849: faire le portrait en marbre.    - ducere choreas, Ov. M. 8, 582: former des danses.    - ducere stamina (fila): tirer le fil.    - lanas ducere, Ov. M. 4, 34: étirer la laine, filer la laine.    - ducere carmina: composer des vers. [st1]7 [-] tirer, faire descendre, faire sortir, attirer, aspirer, boire.    - ducere sortem, Cic. Div. 2, 33: tirer au sort.    - ducere ensem vagina, Sil. 8, 342: tirer l'épée du fourreau.    - ducere os (vultum), Ov.: prendre un visage renfrogné.    - ducere tura naribus, Hor.: respirer l'encens.    - ducere pocula, Hor.: vider les coupes.    - ducere sollicitae jucunda oblivia vitae, Hor.: goûter l'agréable oubli d'une vie inquiète.    - sibi quisque ducere, Sall. J. 41: chacun se mit à tout attirer à soi (à tout s'approprier).    - boves naribus umiferum duxere ex aëre sucum, Cic. Div. 1: les boeufs aspirent avec leurs naseaux l'humidité contenue dans l'air. [st1]8 [-] tirer, prendre, recevoir.    - ducere exordium a nostra personna, Quint.: tirer l'exorde de notre personne.    - ducere originem + ab ou ex et abl.: tirer son origine de.    - ducere initium a... Cic.: commencer par.    - ducere honestum ab... Cic.: faire dériver l'honnête de... [st1]9 [-] traîner en longueur, passer (le temps), prolonger.    - aetatem in litteris ducere: passer sa vie dans les lettres.    - ducere diem ex die: vivre au jour le jour.    - bellum ducere: faire traîner la guerre en longueur.    - diem ex die ducere: différer de jour en jour.    - ubi se diutius duci intellexit, Caes.: dès qu'il comprit qu'on voulait gagner du temps.    - ducere noctem ludo, Hor.: passer la nuit à jouer. [st1]10 [-] conduire, inciter, pousser, séduire, tromper, leurrer.    - ducit te species, Hor.: l'extérieur te séduit.    - declamatores quosdam perversa ducit ambitio, ut... Quint. 10, 7, 21: une gloriole perverse pousse des déclamateurs à...    - amore patriae ductus: poussé par le patriotisme.    - me ad credendum tua ducit oratio, Cic.: ton discours me donne confiance. [st1]11 [-] calculer, compter.    - XC medimnûm milia duximus: nous avons compté 90.000 médimnes.    - rationem ducere: calculer, supputer.    - ducere suas rationes, Cic.: faire ses comptes.    - ducere rationem alicujus: tenir compte de qqn.    - ducere rationem alicujus rei: tenir compte de qqch.    - aratorum rationem ducere: tenir compte des laboureurs.    - sui commodi rationem non ducit: il ne fait aucun compte de ses intérêts. [st1]12 [-] estimer, penser, juger, regarder comme, tenir pour.    - Marcum probissimum duco: je considère Marcus comme très honnête.    - ducere aliquem pro + abl. ( in + abl. ou loco + gén.): regarder qqn comme.    - aliquem in numero hostium ducere: compter qqn au nombre des ennemis.    - avec gén. de prix - magni, parvi ducere (= habere, facere, putare, aestimare): estimer beaucoup, estimer peu.    - pluris ducere: estimer davantage.    - pro nihilo ducere: estimer comme rien.    - ducere aliquem despicatui, Cic. Fl. 27, 65: mépriser qqn.    - summa probitate ducebatur: on le regardait comme très honnête.    - Marcus probissimus ducebatur: on considérait Marcus comme très honnête.    - ducere + prop. inf.: penser que.    - ad eas res conficiendas biennium sibi satis esse duxerunt, Caes. BG. 1: ils pensèrent que deux ans devaient leur suffire pour ces préparatifs.    - ducere alicujus modestiam in conscientiam, Sall.: interpréter la modestie de qqn comme un aveu (d'infériorité). [st1]13 [-] locutions diverses.    - ducere cicatricem, Ov.: se cicatriser.    - ducere colorem, Virg.: se colorer (en parl. du raisin).    - ducere os (vultum), Ov.: prendre un visage renfrogné.    - ilia ducere, Hor.: [tirer les flancs] = être poussif (en parl. d'un cheval).
    * * *
    dūco, ĕre, dūxi, ductum - tr. -    - impér. 2ème pers. du sing.: duc; duce (Plaut.) [st1]1 [-] mener, conduire, faire passer d'un lieu à un autre, aller devant, guider.    - ducit via ad infernas sedes, Ov.: c'est la route des enfers.    - ducere aquam per fundum, Cic.: amener de l'eau à travers une propriété.    - error ad meliora ducendus, Quint.: erreur à rectifier.    - ducit quam proxime ad hostem potest: il s’avance le plus près possible de l’ennemi.    - ad strepitum citharae cessatum ducere curam, Hor. Ep. 1, 2, 31: endormir ses soucis au bruit de la cithare.    - vota bonos ducere ad exitus, Hor. C. 4.8.34: accomplir des voeux, mener des voeux à bonne fin.    - perque omnia duxit (me), Virg.: et elle m'a tout expliqué en détail. [st1]2 [-] amener (avec soi), conduire, mener (en prison, au tribunal...).    - ducere ad mortem: conduire à la mort (au supplice).    - aliquem jubes, duci (Sen.): tu envoies qqn à la mort.    - ducere in jus, Liv.: traîner en justice.    - C. Fuficium duci jussit petitorem, Cic. Verr. 2, 2, 12 § 31: il ordonna que l'on emprisonnât C. Fuficius qui était le demandeur (le plaignant). [st1]3 [-] conduire chez soi comme épouse, se marier, épouser (en parl. de l'homme).    - ducere uxorem domum, Plaut. Aul. 2, 1, 40: se marier.    - si tu negaris ducere, Ter. And. 2, 3, 5: si tu refuses de te marier.    - (uxorem) filiam alicujus ducere: épouser la fille de qqn.    - ducere ex plebeie, Liv. 4, 4: épouser une plébéienne. [st1]4 [-] conduire, marcher à la tête, être à la tête, commander (t. militaire).    - ducere primum pilum, Caes. BG. 5.35.6: être chef de la première compagnie des triaires.    - ducere ordinem: commander un manipule, être centurion.    - ducere copias: commander des troupes.    - cohortes ducebant, Tac.: les cohortes marchaient en tête. [st1]5 [-] mener (un cortège, un choeur), servir de chef, servir de guide.    - ducere funus: conduire des funérailles.    - ducere alicui exsequias, Plin. 8, 42, 64, § 154: faire des funérailles à qqn.    - ducere classem (discipulorum), Quint. 1, 2, 24: être le premier de sa classe. [st1]6 [-] mener (une ligne), tracer, décrire, tirer le fil, composer, prolonger, allonger, façonner, former.    - ducere orbem, Quint. 11, 3, 118: décrire une circonférence.    - ducere lineam, Plin.: tracer une ligne.    - ducere versus, Ov. Tr. 5, 12, 63: composer des vers.    - ducere fossam, Caes. BG. 7.72.1: creuser un fossé.    - ducere lateres de terra, Vitr. 2, 3: faire des briques de terre.    - ducere vivos vultus de marmore, Virg. En. 6, 849: faire le portrait en marbre.    - ducere choreas, Ov. M. 8, 582: former des danses.    - ducere stamina (fila): tirer le fil.    - lanas ducere, Ov. M. 4, 34: étirer la laine, filer la laine.    - ducere carmina: composer des vers. [st1]7 [-] tirer, faire descendre, faire sortir, attirer, aspirer, boire.    - ducere sortem, Cic. Div. 2, 33: tirer au sort.    - ducere ensem vagina, Sil. 8, 342: tirer l'épée du fourreau.    - ducere os (vultum), Ov.: prendre un visage renfrogné.    - ducere tura naribus, Hor.: respirer l'encens.    - ducere pocula, Hor.: vider les coupes.    - ducere sollicitae jucunda oblivia vitae, Hor.: goûter l'agréable oubli d'une vie inquiète.    - sibi quisque ducere, Sall. J. 41: chacun se mit à tout attirer à soi (à tout s'approprier).    - boves naribus umiferum duxere ex aëre sucum, Cic. Div. 1: les boeufs aspirent avec leurs naseaux l'humidité contenue dans l'air. [st1]8 [-] tirer, prendre, recevoir.    - ducere exordium a nostra personna, Quint.: tirer l'exorde de notre personne.    - ducere originem + ab ou ex et abl.: tirer son origine de.    - ducere initium a... Cic.: commencer par.    - ducere honestum ab... Cic.: faire dériver l'honnête de... [st1]9 [-] traîner en longueur, passer (le temps), prolonger.    - aetatem in litteris ducere: passer sa vie dans les lettres.    - ducere diem ex die: vivre au jour le jour.    - bellum ducere: faire traîner la guerre en longueur.    - diem ex die ducere: différer de jour en jour.    - ubi se diutius duci intellexit, Caes.: dès qu'il comprit qu'on voulait gagner du temps.    - ducere noctem ludo, Hor.: passer la nuit à jouer. [st1]10 [-] conduire, inciter, pousser, séduire, tromper, leurrer.    - ducit te species, Hor.: l'extérieur te séduit.    - declamatores quosdam perversa ducit ambitio, ut... Quint. 10, 7, 21: une gloriole perverse pousse des déclamateurs à...    - amore patriae ductus: poussé par le patriotisme.    - me ad credendum tua ducit oratio, Cic.: ton discours me donne confiance. [st1]11 [-] calculer, compter.    - XC medimnûm milia duximus: nous avons compté 90.000 médimnes.    - rationem ducere: calculer, supputer.    - ducere suas rationes, Cic.: faire ses comptes.    - ducere rationem alicujus: tenir compte de qqn.    - ducere rationem alicujus rei: tenir compte de qqch.    - aratorum rationem ducere: tenir compte des laboureurs.    - sui commodi rationem non ducit: il ne fait aucun compte de ses intérêts. [st1]12 [-] estimer, penser, juger, regarder comme, tenir pour.    - Marcum probissimum duco: je considère Marcus comme très honnête.    - ducere aliquem pro + abl. ( in + abl. ou loco + gén.): regarder qqn comme.    - aliquem in numero hostium ducere: compter qqn au nombre des ennemis.    - avec gén. de prix - magni, parvi ducere (= habere, facere, putare, aestimare): estimer beaucoup, estimer peu.    - pluris ducere: estimer davantage.    - pro nihilo ducere: estimer comme rien.    - ducere aliquem despicatui, Cic. Fl. 27, 65: mépriser qqn.    - summa probitate ducebatur: on le regardait comme très honnête.    - Marcus probissimus ducebatur: on considérait Marcus comme très honnête.    - ducere + prop. inf.: penser que.    - ad eas res conficiendas biennium sibi satis esse duxerunt, Caes. BG. 1: ils pensèrent que deux ans devaient leur suffire pour ces préparatifs.    - ducere alicujus modestiam in conscientiam, Sall.: interpréter la modestie de qqn comme un aveu (d'infériorité). [st1]13 [-] locutions diverses.    - ducere cicatricem, Ov.: se cicatriser.    - ducere colorem, Virg.: se colorer (en parl. du raisin).    - ducere os (vultum), Ov.: prendre un visage renfrogné.    - ilia ducere, Hor.: [tirer les flancs] = être poussif (en parl. d'un cheval).
    * * *
        Duco, ducis, duxi, ductum, ducere. Terent. Mener en main, Guider, Duire.
    \
        Ducuntur omnia Dei nutu. Plaut. Tout est mené et gouverné et conduict par le vouloir de Dieu.
    \
        Ducere se ad aliquem. Plaut. S'en aller, etc.
    \
        Ducere se ab aedibus. Plaut. S'en aller hors de la maison.
    \
        Ducere se deorsum de arbore. Plautus. Descendre de dessus un arbre.
    \
        Ducere ad credendum. Cic. Duire, Induire.
    \
        Duci ad cognitionis cupiditatem. Cic. Estre duict et mené de nature à vouloir scavoir.
    \
        Per omnia aliquem ducere. Virgil. Le mener par tout, et luy monstrer tout.
    \
        AEtatem ducere. Horat. Vivre.
    \
        AEstas septima ducitur. Virgil. Quand on vit sept estez, ou sept annees.
    \
        AEtatem in literis ducere. Cic. Employer son temps à l'estude continuellement.
    \
        Deus duxit aeuum per suos gradus. Senec. A mené et divisé la vie de l'homme par certains degrez et aages, comme par enfance, adolescence, jeunesse, etc.
    \
        Ducere agmen. Cic. Mener et aller devant, Conduire.
    \
        Aluum ducere. Cels. Faire lascher le ventre.
    \
        Nostros in longum ducis amores. Virgil. Tu recules et prolonges.
    \
        Anhelitum ex cursura ducere. Plaut. Haleter, Estre à la grosse haleine.
    \
        Animam ducere, pro Viuere. Liu. Vivre.
    \
        Animam ducere de caelo. Cic. Tirer son haleine de l'air.
    \
        Aquam. Cic. Faire venir l'eaue et conduire d'un ruisseau ou fontaine en quelque autre lieu.
    \
        Argentum. Virgil. Estendre, Alonger.
    \
        Argumenta ex ipsis positionum vitiis ducimus. Quintil. Nous prenons, etc.
    \
        Bellum cum aliquo. Virgil. Faire la guerre à aucun.
    \
        Ipse qui caelum nebulasque ducit. Seneca. Dieu qui conduit et gouverne le ciel.
    \
        In carcerem ducere. Cic. Mener en prison.
    \
        Cicatricem. Columel. Refermer et guarir la playe, et la mener à cicatrice.
    \
        Ducta cicatrix. Liu. Une playe refermee et venue en cicatrice.
    \
        Colorem. Virgil. Prendre couleur, Se coulourer.
    \
        Colore aureo pelles ducere. Plin. Teindre en couleur d'or.
    \
        Coniectura ducitur ex hac re. Cic. On prend conjecture de ce.
    \
        In crimen ducere. Tacit. Attribuer et imputer à crime.
    \
        Ex animo curam ducere. Plaut. Jecter hors soulci.
    \
        Diem ducit Lucifer. Virgil. Ameine.
    \
        Diem somno ducere. Senec. Passer le jour à dormir.
    \
        Vagina ducitur ensis. Sil. Est desgainee.
    \
        In errorem ducere. Ouid. Faire errer.
    \
        Exequias alicui ducere. Plin. iunior. Le convoyer en terre.
    \
        Exercitum in Sabinos ducere. Caes. Faire marcher son ost et son armee.
    \
        Exordium a re aliqua ducere. Cic. Commencer, prendre le commencement.
    \
        Figuram ducere veri. Claud. Sembler estre vray, Resembler au naturel.
    \
        Fossam. Liuius. Faire un fossé, ou une trenchee.
    \
        Fraena manu ducere. Ouid. Retirer la bride à soy.
    \
        Frigus ab vmbra ducere. Ouid. Prendre fraicheur à l'ombre.
    \
        Funem ducere. Horat. Mener une chorde et la trainer apres soy.
    \
        Funus alicui ducere. Plin. Convoyer quelqu'un en terre.
    \
        Genus ab aliquo ducere. Ouid. Estre venu ou descendu de la race et lignee d'aucun.
    \
        Blandis ducitur hora dolis. Propert. L'heure se passe.
    \
        Nos flendo ducimus horas. Virgil. Nous consumons le temps à pleurer, Le temps se passe et se perd tandis que nous nous amusons à pleurer.
    \
        Horas extremas ducere. Martial. Mourir, Tirer à la fin.
    \
        Ilia ducere. Horat. Halleter, et batre les flancs, comme un cheval poussif, ou qui est hors d'haleine.
    \
        Initium a re aliqua ducere. Cic. Commencer.
    \
        Initium ducere ex aliquo. Quintil. Cic. Prendre son commencement.
    \
        In ius aliquem ducere. Terent. Mener par devant le juge.
    \
        Laminam ducere. Quintil. Estendre.
    \
        Lateres. Vitruuius. Faire des tuiles.
    \
        Lineam. Plinius. Tirer une ligne au pinceau, Reigler.
    \
        Ducit duo lina acus. Cels. Quand en une aguille on a enfilé deux filets.
    \
        Ducitur et digitis littera rara meis. Ouid. J'escri peu souvent, Je n'escri guere souvent.
    \
        In ludum ducere et reducere. Terent. Mener et ramener.
    \
        In matrimonium. Cic. Espouser, Prendre à femme.
    \
        Mucronem. Virgil. Desgainer.
    \
        Muros. Virgil. Continuer à haulser les murailles.
    \
        Noctem ducere ludo. Claud. Jouer toute nuict.
    \
        Noctem iucundis sermonibus. Plin. iunior. Passer la nuict.
    \
        Nomen ex re aliqua. Cic. Prendre surnom et appellation de quelque chose.
    \
        Notam ducere. Horat. Estre marqué.
    \
        Obliuia ducere poenae. Valer. Flac. Oublier la peine.
    \
        Opinione duci. Cic. Estre mené et meu, etc.
    \
        Orationem ducere ab eodem verbo. Cic. Commencer.
    \
        Ordine ducere. Virgil. Mener par ordre.
    \
        Os exquisitis modis ducere. Quintil. Faire diverses mines et grimaces de la bouche.
    \
        Otia ducere. Ouid. Estre oisif.
    \
        Parietem per vestibulum alicuius ducere. Cic. Faire continuer une paroy, et faire passer parmi, etc.
    \
        In partes ducere. Tacit. Attirer à sa bende et de son parti.
    \
        Pectus in contraria ducere. Ouid. Faire avoir à aucun diverses et contraires voluntez, Faire qu'il vueille tantost une chose, tantost le contraire.
    \
        Ducunt eum pedes rus. Plaut. Le meinent aux champs, Il va à pied.
    \
        Pensa manu ducere. Iuuenal. Filer.
    \
        Piscem hamo ducere. Ouid. Attirer.
    \
        Pocula ducere. Propert. Tenir longue table à boire, Continuer longuement la buverie.
    \
        Principium a re aliqua. Cic. Commencer.
    \
        Prouincias ducere. Tacit. Gouverner.
    \
        Ducere suam rationem. Cic. Avoir esgard à soy.
    \
        Hanc nemo ducit rationem, sed, etc. Caelius ad Ciceronem. Personne ne prend garde à ce, etc.
    \
        Rationem salutis ducere. Cic. Avoir esgard à son salut.
    \
        Ex his enim, similibusque saepe noua curandi ratio ducenda est. Cels. Il fault prendre ou adviser et tirer nouvelle maniere de curer et guarir la maladie.
    \
        Remos ducere. Ouid. Demener les rames, Tirer à la rame.
    \
        Ruinam Senec. Cheoir et tomber impetueusement.
    \
        Sermonem a re quapiam. Cic. Commencer son propos par quelque chose. \ Sessum. Plaut. Mener asseoir.
    \
        Similitudinem e re aliqua. Cic. Prendre patron.
    \
        In opaco situm ducere. Quintil. Devenir chansi, Se chansir.
    \
        Somnos. Virgil. Dormir.
    \
        Sortem. Cic. Faire sort.
    \
        Spiritum. Attirer le vent. Et per translationem, Vivre. Cic.
    \
        Spiritum naribus. Varro. Tirer son vent par les narines.
    \
        Stamina. Ouid. Filer de la laine.
    \
        Sulcos. Plin. Faire des seillons.
    \
        Suspiria. Mart. Souspirer.
    \
        Ex facto ipso suipiciones ducentur, si etc. Cic. On cueillera et prendra les souspecons du faict.
    \
        Tempus ducere. Cic. Passer et prolonger le temps.
    \
        In transennam dolis ducere. Plaut. Mener.
    \
        Triumphum ducere. Plin. Triompher.
    \
        Vallum. Liu. Faire un rampart, et le continuer loing.
    \
        E luto vasa ducere. Quintil. Faire, Former.
    \
        Ducere vitam. Cic. Vivre.
    \
        Vtilitatem ex re aliqua ducere. Cic. Retirer aucun prouffit de quelque chose.
    \
        Ducere vultum. Martial. Se refrongner, Faire laide mine.
    \
        Viuos vultus de marmore. Virgil. Tailler au vif en marbre.
    \
        Vxorem ducere. Cic. Se marier, Prendre à femme et mener en sa maison.
    \
        Ducere, verbum, pertinet ad vsurarum rationem. Cic. Compter et payer.
    \
        Vsuras ducere. Cic. Continuer le payement des usures.
    \
        Duci authoritate. Cic. Estre meu et induict.
    \
        Duci cogitatione alio. Cic. Estre mené.
    \
        Duci despicatui. Cic. Estre desprisé, Quand on ne fait compte de nous.
    \
        Duci phaleratis dictis. Terent. Estre mené et abusé par belles parolles. \ Errore. Cic. Se laisser abuser.
    \
        Falso gaudio. Terent. Estre entretenu et repeu longuement de faulse joye.
    \
        Gloria. Cic. Estre mené et meu de gloire, Aimer honneur.
    \
        Mercede et praemio. Cic. Quand le loyer meine aucun et l'induist à faire quelque chose.
    \
        In hostium loco et numero duci. Cic. Estre reputé pour ennemi.
    \
        Ventre. Horat. Estre sur sa bouche, Aimer les bons morceaulx.
    \
        Ducere. Cic. Prolonger, Alonger, Differer.
    \
        Bellum ducere. Cic. Prolonger la guerre, Faire durer la guerre, et ne vouloir point combatre à oultrance.
    \
        Ducere diem ex die. Caes. Remettre aucun de jour en jour, Bailler des remises.
    \
        Vbi se diutius duci intellexit. Caesar. Qu'on le menoit et abusoit de belles parolles.
    \
        Ducere. Cic. Estimer et penser.
    \
        Animo ducere. Virgil. Penser en soymesme.
    \
        Ducere infra se omnia humana. Cic. Estimer toutes choses moindres que soy.
    \
        Nihil ducere in bonis praeter virtutem. Cic. N'estimer qu'il y ait autre chose qui doibve estre appelee bien, fors vertu.
    \
        Ducere damno. Plaut. Tenir à grand perte.
    \
        Gloriae ducere alicui quidpiam. Cic. Luy tourner à grand loz, Luy attribuer à louange.
    \
        Ducere in gloria. Plin. Reputer à grand loz et gloire.
    \
        Ducere honori. Sallust. Estimer une chose estre honorable, Attribuer et reputer à honneur.
    \
        Ducere laudi. Terent. Tourner à loz, Attribuer à louange.
    \
        Ducere minoris. Sallust. Estimer moins.
    \
        Officii duxit, exorare filiae patrem. Suetonius. Il pensa que c'estoit à luy à faire, etc. Il estima que pour faire son debvoir, il falloit, etc.
    \
        Ducere parui. Cic. Peu estimer.
    \
        Ducere prae se neminem. Author ad Heren. N'estimer que soy, N'estimer personne au pris, ou en comparaison de soy.
    \
        Ducere pro falsis. Sallust. Tenir et estimer une chose pour mensonge.
    \
        Ducere aliquid pro nihilo. Cic. N'en tenir compte non plus que de rien.
    \
        Ducere aliquid vxori probro. Plaut. Luy reprocher et imputer à meschanceté.
    \
        Ducere aliquem ex aere. Plin. Faire la statue d'aucun de fonte ou de cuyvre.

    Dictionarium latinogallicum > duco

  • 31 fulgur

    fulgŭr, ŭris, n. [fulgeo] [st2]1 [-] éclair. [st2]2 [-] poét. foudre. [st2]3 [-] lueur, éclat, rayonnement    - condere fulgura publica, Juv.: enfouir les objets publics frappés de la foudre.    - feriunt summos fulgura montes, Hor. C. 2, 10, 12: la foudre frappe le sommet des montagnes.    - tonitruque et fulgure terruit orbem, Ov. M. 14: par le tonnerre et la foudre, il effraya l'univers.
    * * *
    fulgŭr, ŭris, n. [fulgeo] [st2]1 [-] éclair. [st2]2 [-] poét. foudre. [st2]3 [-] lueur, éclat, rayonnement    - condere fulgura publica, Juv.: enfouir les objets publics frappés de la foudre.    - feriunt summos fulgura montes, Hor. C. 2, 10, 12: la foudre frappe le sommet des montagnes.    - tonitruque et fulgure terruit orbem, Ov. M. 14: par le tonnerre et la foudre, il effraya l'univers.
    * * *
        Fulgur, fulguris, pen. corr. neut. gen. Sueton. Esclair.
    \
        Nictantia fulgura flammae. Lucret. Esclairs qui semblent se ouvrir et fermer vistement, comme quand on clignotte des yeulx.
    \
        Triste fulgur galeae. Claud. La grande lueur et resplendisseur de, etc.
    \
        Solis peruolgant fulgura caelum. Lucret. La lumiere du soleil s'espand par tout l'air.

    Dictionarium latinogallicum > fulgur

  • 32 patefacio

    pătĕfăcĭo, ĕre, fēci, factum - tr. - [st2]1 [-] ouvrir. [st2]2 [-] découvrir, dévoiler, révéler, faire connaître, mettre au jour, être le premier à ouvrir (la voie).    - patefacere portas: ouvrir les portes.    - patefacere aditum: ménager un accès.    - patefacere ordines, aciem, Liv. 28, 14: ouvrir les rangs.    - patefacere oculos, Plin. 11, 37, 55, § 150: ouvrir les yeux.    - patefacere aures assentatoribus, Cic. Off. 1, 91: prêter l'oreille aux flatteurs (à la flatterie)    - patefacere majora, Tac. An. 12, 9: frayer le chemin à de plus grands desseins.    - patefacere solatium populo, Tac.: consoler le peuple.    - patefacere vias, Caes. B. G. 7, 8: se frayer des chemins, frayer des chemins.    - ratis quae prima Pontum patefecit, Phaedr. 4, 7: le vaisseau qui pénétra le premier dans le Pont-Euxin.    - patefacere verum, Cic. Lael. 26, 97: faire éclater la vérité.    - patefacere orbem, Ov. M. 9.794: rendre l'univers visible.    - quod tunc patefecit in senatu, Tac. An. 3, 48: il fit connaître ce fait au sénat.    - materiam praedandi patefecerat, Tac. An. 11, 5: il avait ouvert le champ à la cupidité.
    * * *
    pătĕfăcĭo, ĕre, fēci, factum - tr. - [st2]1 [-] ouvrir. [st2]2 [-] découvrir, dévoiler, révéler, faire connaître, mettre au jour, être le premier à ouvrir (la voie).    - patefacere portas: ouvrir les portes.    - patefacere aditum: ménager un accès.    - patefacere ordines, aciem, Liv. 28, 14: ouvrir les rangs.    - patefacere oculos, Plin. 11, 37, 55, § 150: ouvrir les yeux.    - patefacere aures assentatoribus, Cic. Off. 1, 91: prêter l'oreille aux flatteurs (à la flatterie)    - patefacere majora, Tac. An. 12, 9: frayer le chemin à de plus grands desseins.    - patefacere solatium populo, Tac.: consoler le peuple.    - patefacere vias, Caes. B. G. 7, 8: se frayer des chemins, frayer des chemins.    - ratis quae prima Pontum patefecit, Phaedr. 4, 7: le vaisseau qui pénétra le premier dans le Pont-Euxin.    - patefacere verum, Cic. Lael. 26, 97: faire éclater la vérité.    - patefacere orbem, Ov. M. 9.794: rendre l'univers visible.    - quod tunc patefecit in senatu, Tac. An. 3, 48: il fit connaître ce fait au sénat.    - materiam praedandi patefecerat, Tac. An. 11, 5: il avait ouvert le champ à la cupidité.
    * * *
        Patefacio, patefacis, pen. corr. patefeci, pen. prod. patefactum, patefacere. Liu. Ouvrir, Donner entree, Faire ouverture.
    \
        Fenestram patefacere ad nequitiam. Teren. Bailler occasion de faire meschanceté.
    \
        Illa actio mihi ianuam famae patefecit. Plin. iunior. C'est celle qui m'a mis en bruit.
    \
        Huic ego tantummodo aditum ad tuam cognitionem patefacio. Cic. Je luy baille entree et moyen de te congnoistre.
    \
        Patefactum iter ad vrbem. Cic. Ouverture faicte pour entrer en la ville.
    \
        Ni legati patefecissent vna porta hostibus viam. Liu. N'eussent donné passage aux ennemis par une des portes.
    \
        Viam patefacere illustrem atque latam auaritiae. Ci. Donner grande occasion d'avarice, Faire grande ouverture à ceulx qui veulent desrober.
    \
        Patefactus ad Consulatum ac triumphos locus nouis hominibus videbatur. Liu. Il sembloit à veoir qu'on avoit ouvert le chemin aux, etc.
    \
        Patefacere aures assentatoribus, quod et Dare aures dicimus. Cic. Prester l'oreille aux flateurs.
    \
        Patefacere. Terent. Donner à congnoistre, Reveler, Descouvrir.
    \
        Vide quam tibi defensionem patefecerim. Ci. Quelle grande ouverture je t'ay faict à te defendre.
    \
        Patefaciendum mihi esse arbitror. Cic. Il me semble que je le doibs declarer.

    Dictionarium latinogallicum > patefacio

  • 33 patulus

    patŭlus, a, um [st2]1 [-] largement ouvert, béant. [st2]2 [-] vaste, large, spacieux, étendu. [st2]3 [-] ouvert à tous, banal, commun.    - pinna patula, Cic.: coquille béante.    - patulae aures, Hor. Ep. 1, 18, 70: oreilles toujours ouvertes.    - patulae in latitudinem naves, Plin. 36, 9, 14, § 68: larges vaisseaux.    - si non circa vilem patulumque moraberis orbem, Hor. A. P. 132: si tu ne t'attardes pas dans un cercle banal et ouvert à tous.
    * * *
    patŭlus, a, um [st2]1 [-] largement ouvert, béant. [st2]2 [-] vaste, large, spacieux, étendu. [st2]3 [-] ouvert à tous, banal, commun.    - pinna patula, Cic.: coquille béante.    - patulae aures, Hor. Ep. 1, 18, 70: oreilles toujours ouvertes.    - patulae in latitudinem naves, Plin. 36, 9, 14, § 68: larges vaisseaux.    - si non circa vilem patulumque moraberis orbem, Hor. A. P. 132: si tu ne t'attardes pas dans un cercle banal et ouvert à tous.
    * * *
        Patulus, pen. cor. Adiectiuum. Virgil. Qui est tousjours ouvert.
    \
        Patulis est diffusa ramis haec arbor. Cicero. Large, De grande estendue.

    Dictionarium latinogallicum > patulus

  • 34 subeo

    sŭbĕo, īre, (ĭi, qqf. īvit), ĭtum - tr. et intr. -    - subivit, Ov. F. 1, 314; Stat. S. 2, 1, 155. [st1]1 [-] aller sous, entrer dans (un lieu couvert ou fermé), s'introduire, pénétrer dans.    - subire tectum, Caes.: entrer dans une maison.    - avec datif subire luco, Virg.: s'introduire dans un bois.    - subire portu, Virg.: entrer dans le port.    - subire muro, Virg.: venir sous les murailles.    - cum luna sub orbem solis subisset, Liv. 37, 4, 4: la lune étant venue sous le disque du soleil.    - ne subeunt herbae, Virg. G. 1, 180: pour que l'herbe ne vienne pas dessous.    - subire in nemoris latebras, Ov M. 4, 601: pénétrer dans les profondeurs du bois.    - subire jugum, Plin.: recevoir le joug.    - subire currum, Virg.: se laisser atteler.    - subire iniquum locum, Caes.: s'engager dans un terrain défavorable.    - subire limina, Virg. En. 8, 363: franchir un seuil.    - subire domos, Ov. M. 1, 121: entrer dans des maisons. --- cf. Hor. Ep. 1, 7, 33.    - subire paludem Tritoniacam, Ov. M. 15, 358: se plonger dans le lac Triton. [st1]2 [-] se mettre sous, porter (un fardeau), soutenir; se charger (d'un mal), se soumettre à, supporter, endurer, souffrir, subir, se charger de, entreprendre de.    - avec datif subire feretro, Virg. En. 6, 222: porter la civière sur ses épaules.    - verba sub acumen stili subeunt, Cic. de Or. 1, 151: les mots se présentent sous la pointe du stylet.    - aura, subito, Ov.: souffles des vents, portez-moi.    - subire crudelitatis famam, Cic.: subir une réputation d'homme cruel.    - subire judicium multitudinis, Cic.: se soumettre au jugement de la foule.    - inimicitiae sunt: subeantur, Cic.: nous avons des ennemis: [qu'ils soient supportés]= supportons-les.    - subire minus sermonis, Cic.: être moins en butte aux propos.    - subire injuriam, Cic. Prov. 41: supporter l'injustice.    - dupli poenam subire, Cic. Ofr. 3, 65: subir la peine du double.    - incesti poenas subire, Obseq 97 (35): subir les peines prévues pour inceste.    - subitam avertere curam, Lucr. 2, 363: détourner le faix du souci.    - subire odium, Cic.: encourir la haine. [st1]3 [-] s'approcher de, s'avancer vers, s'avancer devant, marcher à, aborder, attaquer, affronter, s'exposer à.    - subire ad hostes, Liv.: marcher à l'ennemi.    - subit Rhaetum, Virg.: il attaque Rhétus.    - subire mucronem, Virg.: se jeter au-devant de l'épée.    - ex inferiore loco subeuntes non intermittere, Caes. BG. 2, 25, 1: ne pas s'arrêter dans leur marche ascendante.    - testudine facta subeunt, Caes. BG. 7, 85, 5: faisant la tortue ils avancent.    - quamquam adscensus dificilis erat... subierunt, Liv. 27, 18, 13: malgré la difficulté de l'ascension..., ils avancèrent.    - in adversos montes subire, Liv. 41, 18. 11: gravir la pente des montagnes.    - subire ad hostes, Liv. 2, 31, 5: marcher à l'ennemi [qui est sur les hauteurs].    - subire ad montes, Liv. 1, 28, 7: s'approcher des montagnes.    - subire ad urbem, Liv. 31, 45, 4: marcher contre la ville [après avoir débarqué].    - cf. Liv. 34, 16, 2 ; 34, 46, 7 ; 39, 27, 10.    - avec datif subire auxilio, Virg.: courir au secours.    - subire muro, Virg. En. 7, 161: s'approcher du mur, arriver au pied du mur. --- cf. Virg. En. 9, 371.    - subire portu [dat.] Chaonio Virg. En. 3, 292: arriver au port de Chaonie.    - subire periculum, Cic.: affronter le danger.    - paratiores ad omnia pericula subeunda, Caes. BG. 1: mieux préparés à affronter tous les périls.    - subeundae sunt saepe pro re publica tempestates, Cic. Sest. 139: il faut souvent pour l'intérêt public affronter des tempêtes. [st1]4 [-] venir en remplacement, venir à la place de, venir immédiatement après, succéder à.    - [absol] Virg. G. 3, 67 ; Ov. M. 3, 648 ; 1, 114.    - avec datif dexterae altae sinistra subiit, Liv. 27, 2, 7: l'aile gauche vint remplacer l'aile droite. --- cf. Liv. 25, 37, 6.    - subire in locum alicujus rei, Ov. M. 1, 130: se substituer à qqch.    - pone subit conjux, Virg. En. 2: derrière moi vient ma femme.    - subiit argentea proles, Ov. M. 1: puis vint l'âge d'argent.    - cui deinde subibit Tullus, Virg.: il aura pour successeur Tullus.    - subire alicui in custodiam, Liv. 25: remplacer qqn pour la garde. [st1]5 [-] venir de dessous, pousser, croître, produire; monter, s'élever.    - subeant herbae, Virg.: pour que vienne l'herbe.    - subit barba, Mart.: la barbe pousse.    - subeunt dentes, Plin.: les dents percent.    - subibat mare, Curt. 9: la mer montait. [st1]6 [-] survenir, se présenter, arriver, venir à l'esprit, se présenter à la mémoire, s'offrir à l'imagination.    - subeunt morbi, Virg. G. 3: les maladies arrivent insensiblement.    - subiit deserta Creusa, Virg. En. 2, 562: à ma pensée s'offrit Créuse abandonnée.    - subiit genitoris imago, Virg. En. 2: l'image de mon père se présenta à mon esprit.    - cf. Virg. En. 11, 542 ; Quint. 11, 2, 17 ; Tac. An. 1, 13.    - subit avec inf. il vient à l'esprit de, on se prend à. --- Plin. 12, pr. 2 ; 25, 23.    - avec prop. inf. il vient à l'esprit que: Ov. M. 2, 755.    - cogitatio animum subiit + prop. inf. Liv. 36: on vint à penser que...    - quid sim, quid fuerimque subit, Ov. Tr. 3: je songe à ce que je suis, à ce que je fus. [st1]7 [-] venir à la dérobée, se glisser furtivement, s'insinuer; entrer dans le coeur, venir à l'esprit,    - timeo ne subeant animo taedia tuo, Ov. P. 4: je crains que tu ne connaisses des ennuis.    - subire thalamos, Ov. M. 3, 282: se glisser dans une couche.    - me subiit miseratio, Plin. Ep. 3: la compassion entra dans mon coeur.    - subit furtim lumina fessa sopor, Ov. H. 19, 56: le sommeil envahit furtivement ses yeux fatigués.
    * * *
    sŭbĕo, īre, (ĭi, qqf. īvit), ĭtum - tr. et intr. -    - subivit, Ov. F. 1, 314; Stat. S. 2, 1, 155. [st1]1 [-] aller sous, entrer dans (un lieu couvert ou fermé), s'introduire, pénétrer dans.    - subire tectum, Caes.: entrer dans une maison.    - avec datif subire luco, Virg.: s'introduire dans un bois.    - subire portu, Virg.: entrer dans le port.    - subire muro, Virg.: venir sous les murailles.    - cum luna sub orbem solis subisset, Liv. 37, 4, 4: la lune étant venue sous le disque du soleil.    - ne subeunt herbae, Virg. G. 1, 180: pour que l'herbe ne vienne pas dessous.    - subire in nemoris latebras, Ov M. 4, 601: pénétrer dans les profondeurs du bois.    - subire jugum, Plin.: recevoir le joug.    - subire currum, Virg.: se laisser atteler.    - subire iniquum locum, Caes.: s'engager dans un terrain défavorable.    - subire limina, Virg. En. 8, 363: franchir un seuil.    - subire domos, Ov. M. 1, 121: entrer dans des maisons. --- cf. Hor. Ep. 1, 7, 33.    - subire paludem Tritoniacam, Ov. M. 15, 358: se plonger dans le lac Triton. [st1]2 [-] se mettre sous, porter (un fardeau), soutenir; se charger (d'un mal), se soumettre à, supporter, endurer, souffrir, subir, se charger de, entreprendre de.    - avec datif subire feretro, Virg. En. 6, 222: porter la civière sur ses épaules.    - verba sub acumen stili subeunt, Cic. de Or. 1, 151: les mots se présentent sous la pointe du stylet.    - aura, subito, Ov.: souffles des vents, portez-moi.    - subire crudelitatis famam, Cic.: subir une réputation d'homme cruel.    - subire judicium multitudinis, Cic.: se soumettre au jugement de la foule.    - inimicitiae sunt: subeantur, Cic.: nous avons des ennemis: [qu'ils soient supportés]= supportons-les.    - subire minus sermonis, Cic.: être moins en butte aux propos.    - subire injuriam, Cic. Prov. 41: supporter l'injustice.    - dupli poenam subire, Cic. Ofr. 3, 65: subir la peine du double.    - incesti poenas subire, Obseq 97 (35): subir les peines prévues pour inceste.    - subitam avertere curam, Lucr. 2, 363: détourner le faix du souci.    - subire odium, Cic.: encourir la haine. [st1]3 [-] s'approcher de, s'avancer vers, s'avancer devant, marcher à, aborder, attaquer, affronter, s'exposer à.    - subire ad hostes, Liv.: marcher à l'ennemi.    - subit Rhaetum, Virg.: il attaque Rhétus.    - subire mucronem, Virg.: se jeter au-devant de l'épée.    - ex inferiore loco subeuntes non intermittere, Caes. BG. 2, 25, 1: ne pas s'arrêter dans leur marche ascendante.    - testudine facta subeunt, Caes. BG. 7, 85, 5: faisant la tortue ils avancent.    - quamquam adscensus dificilis erat... subierunt, Liv. 27, 18, 13: malgré la difficulté de l'ascension..., ils avancèrent.    - in adversos montes subire, Liv. 41, 18. 11: gravir la pente des montagnes.    - subire ad hostes, Liv. 2, 31, 5: marcher à l'ennemi [qui est sur les hauteurs].    - subire ad montes, Liv. 1, 28, 7: s'approcher des montagnes.    - subire ad urbem, Liv. 31, 45, 4: marcher contre la ville [après avoir débarqué].    - cf. Liv. 34, 16, 2 ; 34, 46, 7 ; 39, 27, 10.    - avec datif subire auxilio, Virg.: courir au secours.    - subire muro, Virg. En. 7, 161: s'approcher du mur, arriver au pied du mur. --- cf. Virg. En. 9, 371.    - subire portu [dat.] Chaonio Virg. En. 3, 292: arriver au port de Chaonie.    - subire periculum, Cic.: affronter le danger.    - paratiores ad omnia pericula subeunda, Caes. BG. 1: mieux préparés à affronter tous les périls.    - subeundae sunt saepe pro re publica tempestates, Cic. Sest. 139: il faut souvent pour l'intérêt public affronter des tempêtes. [st1]4 [-] venir en remplacement, venir à la place de, venir immédiatement après, succéder à.    - [absol] Virg. G. 3, 67 ; Ov. M. 3, 648 ; 1, 114.    - avec datif dexterae altae sinistra subiit, Liv. 27, 2, 7: l'aile gauche vint remplacer l'aile droite. --- cf. Liv. 25, 37, 6.    - subire in locum alicujus rei, Ov. M. 1, 130: se substituer à qqch.    - pone subit conjux, Virg. En. 2: derrière moi vient ma femme.    - subiit argentea proles, Ov. M. 1: puis vint l'âge d'argent.    - cui deinde subibit Tullus, Virg.: il aura pour successeur Tullus.    - subire alicui in custodiam, Liv. 25: remplacer qqn pour la garde. [st1]5 [-] venir de dessous, pousser, croître, produire; monter, s'élever.    - subeant herbae, Virg.: pour que vienne l'herbe.    - subit barba, Mart.: la barbe pousse.    - subeunt dentes, Plin.: les dents percent.    - subibat mare, Curt. 9: la mer montait. [st1]6 [-] survenir, se présenter, arriver, venir à l'esprit, se présenter à la mémoire, s'offrir à l'imagination.    - subeunt morbi, Virg. G. 3: les maladies arrivent insensiblement.    - subiit deserta Creusa, Virg. En. 2, 562: à ma pensée s'offrit Créuse abandonnée.    - subiit genitoris imago, Virg. En. 2: l'image de mon père se présenta à mon esprit.    - cf. Virg. En. 11, 542 ; Quint. 11, 2, 17 ; Tac. An. 1, 13.    - subit avec inf. il vient à l'esprit de, on se prend à. --- Plin. 12, pr. 2 ; 25, 23.    - avec prop. inf. il vient à l'esprit que: Ov. M. 2, 755.    - cogitatio animum subiit + prop. inf. Liv. 36: on vint à penser que...    - quid sim, quid fuerimque subit, Ov. Tr. 3: je songe à ce que je suis, à ce que je fus. [st1]7 [-] venir à la dérobée, se glisser furtivement, s'insinuer; entrer dans le coeur, venir à l'esprit,    - timeo ne subeant animo taedia tuo, Ov. P. 4: je crains que tu ne connaisses des ennuis.    - subire thalamos, Ov. M. 3, 282: se glisser dans une couche.    - me subiit miseratio, Plin. Ep. 3: la compassion entra dans mon coeur.    - subit furtim lumina fessa sopor, Ov. H. 19, 56: le sommeil envahit furtivement ses yeux fatigués.
    * * *
        Subeo, subis, subiui vel subii, subitum, penul. corr. subire. Entrer.
    \
        Qui intra annos quatuordecim tectum non subiissent. Caes. Qui n'avoyent entré en maison depuis, etc.
    \
        Subire portum. Plin. iunior. Entrer dedens le port.
    \
        Subire. Plin. Monter du bas en hault.
    \
        Subire vultum alicuius. Cic. Se presenter devant aucun.
    \
        Subire muro. Virgil. Monter en mont le mur.
    \
        Leones subiere currum. Virgil. Ont esté accouplez et attelez pour tirer au chariot.
    \
        Onus subire dorso. Horat. Porter sur son dos.
    \
        Humeris aliquem subire. Virgil. Porter quelqu'un sur ses espaules.
    \
        Subire aliquid. Plin. iunior. Prendre la charge de quelque chose, Entreprendre un affaire.
    \
        Pectus rude vix subit primos amores. Ouid. La personne qui n'a encore experimenté que c'est d'aimer, à grand peine peult soustenir et porter ses premieres amours.
    \
        Subire conditionem pacis. Caes. Recevoir la paix, S'accorder à faire paix, Se soubmettre à faire paix.
    \
        Subire deditionem. Caes. S'abbaisser ou se soubmettre et venir à composition et se rendre à son ennemi.
    \
        Iussa subire. Claudianus. Obeir, Se soubmettre à faire ce qui est commandé.
    \
        Labores subire. Cic. Prendre peine.
    \
        Nauigationem subire. Caes. Se mettre sur la mer.
    \
        Patronus has partes subit. Quintil. Entreprendre ceste charge.
    \
        Primae legioni tertia subiit. Liu. S'est mise en sa place.
    \
        Subire per vices. Plinius. Se mettre en la place l'un de l'autre par tour.
    \
        In quarum locum subierunt inquilinae, impietas, perfidia, impudicitia. Varro. Sont venues ou entrees en leur place.
    \
        In partes alicuius subire. Ouid. Faire l'office d'aucun, Faire ce qu'il debvoit faire.
    \
        Subire. Plin. iunior. Endurer, Souffrir.
    \
        Aleam subire. Columel. Se mettre à l'adventure et en danger.
    \
        Calamitatem subire. Cic. Tomber en un grand malheur et calamité ou adversité, Faire une grande perte.
    \
        Casum subire. Cic. Endurer quelque fortune, Porter.
    \
        Crimen subire cupiditatis regni. Liu. Encourir le blasme d'avoir voulu usurper le royaume.
    \
        Dolorem subire. Cic. Endurer, Porter, Soustenir.
    \
        Famam crudelitatis subire. Cic. Avoir bruit d'estre cruel.
    \
        Fortunam subire. Liu. Se mettre à l'adventure.
    \
        Incommoda subire. Cic. Recevoir dommage.
    \
        Infamiam sempiternam subire. Cic. Estre diffamé à jamais.
    \
        Iudicium imperitae multitudinis subire. Cic. Se mettre, ou tomber au jugement de, etc.
    \
        Leges subire. Stat. Recevoir loix, Se soubmettre et obeir.
    \
        Nomen exulis subire. Cicero. Estre banni, Venir à avoir le nom de banni.
    \
        Notam turpitudinis subire. Cic. Estre noté de quelque meschanceté.
    \
        Odium alicuius subire. Cic. Se mettre en la haine d'aucun.
    \
        Periculum subire. Cic. Se mettre en danger.
    \
        Poenam subire. Cic. Estre puni, Porter une punition.
    \
        Sermonem subire. Cic. Faire parler de soy.
    \
        Supplicia subire. Cic. Estre puni.
    \
        Tela subire. Cic. Recevoir coups de dards.
    \
        Tempestatem inuidiae subire. Cic. Se mettre en haine.
    \
        Tempestates subire. Caesar. Se mettre en dangers.
    \
        Quibus si paruissem, tristitiam illorum temporum non subiissem. Cic. Je n'eusse pas eu la tristesse que j'eu en ce temps là.
    \
        Turpitudinem subire, siue turpitudines. Cic. Endurer, Encourir une infamie.
    \
        Verbera subire. Plin. Endurer d'estre batu.
    \
        Vim subire, atque inuiriam malui, quam aut a vestris sanctissimis mentibus dissidere, aut de meo statu declinare. Cic. J'ay mieulx aimé me mettre en danger d'estre tué, que de, etc.
    \
        Vituperationem subire. Cic. Estre blasmé et repris.
    \
        Ne subeant herbae. Virgil. Surcroissent, Montent et croissent.
    \
        Subeunt morbi. Virgil. Maladies surviennent.
    \
        Senecta subiens. Sil. Survenant.
    \
        Sopor subit fessa lumina. Ouid. Le sommeil entre secretement dedens mes yeulx lassez de veiller.
    \
        Taedia subeunt animo. Ouid. Je me fasche et ennuye.
    \
        Subit religio animos. Plin. Il leur vient un scrupule.
    \
        Subit animum timor, ne, etc. Liu. On craint que, etc.
    \
        Interdum spes animum subibat, deflagrare iras vestras posse. Liu. J'esperoye que, etc.
    \
        Subeunt in hac reputatione Delphica oracula. Plinius. Nous viennent en memoire.
    \
        Cogitationi nostrae nunquam subiit. Curtius. Il ne nous souveint jamais d'y penser.
    \
        Me fragilitatis humanae miseratio subit. Plin. iunior. J'ay pitié et compassion de la fragilité humaine.
    \
        Subiit regem verecundia. Curt. Il ha eu honte.
    \
        Imago viri pugnantis me subit. Ouid. Il me semble que je voy mon mari combatant.
    \
        Subit antiquitatem mirari. Plin. Il me vient en memoire de, etc.
    \
        Subit recordatio. Plin. iunior. Il me souvient.
    \
        Subit cogitatio. Plin. Il me vient en pensee.
    \
        Subiit cogitatio animum. Liuius. Je me suis prins à penser, Je me suis appensé.
    \
        Subit animum. Liu. Il me souvient.
    \
        Et subit affectu nunc mihi quicquid abest. Ouid. Me vient en affection, Je desire tout ce, etc.
    \
        AEneae mucronem subiit Lausus. Virgil. Il se lancea et mist dessoubs l'espee d'Eneas desja haulcee pour frapper, et sousteint le coup de son bouclier.
    \
        Subire aliquem. Valer. Flac. Assaillir aucun.
    \
        Fallendus est iudex, et variis artibus subeundus. Quintil. Il le fault gaigner par petits moyens, sans qu'il s'en appercoive.
    \
        Auxilio subire alicui. Virgil. Venir à l'aide.
    \
        Loquentem subire. Claud. Respondre à celuy qui a parlé.

    Dictionarium latinogallicum > subeo

  • 35 circulus

    circulus, ī, m. (Demin. v. circus), die beschriebene Kreislinie, der umgebende Kreis, Ring, I) übh. circulus aut orbis, qui κύκλος Graece dicitur, Cic.: coronae modici circuli, von mäßigem Umkreis, Liv.: c. aurei coloris, Plin.: virgā alqm amplo circulo includere, Iustin.: priusquam hoc circulo excedas, Liv.: egredi finito arenae circulo, Vell.: densa circumstantium corona latissimum iudicium multiplici circulo ambibat, Plin. ep. – am Himmel, circa solem visum coloris varii circulum, Sen. nat. qu. 1, 2, 1.: circulus ad speciem caelestis arcus orbem solis ambiit, Suet. Aug. 95: cernuntur circa solis orbem... versicolores circuli, Plin. 2, 98. – dah. a) als astron. t. t. (wie orbis), α) der Kreis, caelum dividitur in circulos quinque, qui per mundi cardines eunt; est septentrionalis, est aequinoctialis, est brumalis, est contrarius septentrionali, Sen.: caelum ab aequinoctiali circulo ad solstitialem et hinc ad septentrionalem divisum, Varr. LL.: meridianus circulus, qui horizonta rectis lineis secat, Sen.: horizon sive finiens circulus, Sen.: zodiacus circulus, Hyg.: lacteus circulus, die Milchstraße (bei Cic. lacteus orbis), Plin. u. Hyg.: paralleli circuli, Hyg. – β) der Kreis, den ein Gestirn durchläuft, die Kreisbahn, quot Luna circlos annuo in cursu institit, Acc. tr. 100: stellae circulos suos orbesque conficiunt celeritate mirabili, Cic. de rep. 6, 15. – b) als geogr.
    ————
    t. t., der Parallelkreis,Plin. 6, 212. – II) insbes., a) ein kreisförmiger Körper, der Reif, Ring, Ringel, circuli catenarum. Auson. edyll. 12 (Technop.) praef. 1. p. 132 Schenkl: circuli suspensi, Curt. 6, 5 (16), 16: c. corneus, Suet. Aug. 80: eboreus, Petr. 32, 4: laxi tenui de vimine circli, Verg. georg. 3, 166: flexilis obtorti circulus auri, poet. umschr. = torques aureus, Verg. Aen. 5, 595: molli subnectit (crines) circulus auro, Verg. Aen. 10, 338: circuli ex auro, quibus brachia artantur, Tertul. de cult. fem. 1, 2. – bes. der Reif eines Fasses, circulus ingens, de cupa grandi excussus, Petr. 60, 3: vasa circulis cingunt, Plin. 14, 132. – u. der Reif eines Äquilibristen, circulos ardentes transilire, Petr. 53, 11. – u. der Ringel als Backwerk, Varr. LL. 5, 106: dulcia et circuli, Maec. Falc. bei Vopisc. Tac. 6, 5. – b) der Ring einer Mauer, die Ringmauer, circulus muri exterior, Liv. 36, 9, 12. – c) als mediz. t. t., der Ring, aspera arteria constat ex circulis quibusdam, Cels. 4, 1. p. 120, 21 D.: cutis nudatur circa pubem velut circulus, Cels. 7, 25, 1. p. 305, 15 D.: c. glandis, der Eichelrand, Cels. 7, 25, 1. p. 305, 20 D.: dass. a pube usque circulum, ibid. p. 305, 28 D. – d) die Scheibe des Mondes, lunae, Mart. Cap. 8. § 858. Leo ep. 133, 2 extr. – e) eine runde Schüssel, Mart. 14, 138, 2. – f) in einen Kreis zum Gespräch, zur Geselligkeit zusammengetretene Menschen, die Gruppe, der enge, gesellige Kreis, -
    ————
    Zirkel, -Verein, der Privatkreis, sermones inter se serentium circuli, Liv.: ut in circulis (vor dem Straßenpublikum) mos est, Petr.: circulos aliquos et sessiunculas consectari, Cic.: per fora et circulos loqui, Tac.: de circulo se subducere, Cic.: more hominum invident, in conviviis rodunt, in circulis vellicant, Cic.: primo in circulis conviviisque celebrata sermonibus res est, Liv. – Synkop. circlus, Acc. tr. 100. Verg. georg. 3, 166.

    Ausführliches Lateinisch-deutsches Handwörterbuch > circulus

  • 36 circumfero

    circum-fero, tulī, lātum, ferre, rings herumtragen, I) im Kreise: a) übh., medial, sol ut circumferatur, sich umdreht, ihre Kreisbahn zurücklegt, Cic. de or. 3, 178: u. so linea circumferens, Kreislinie, Umkreis, Gromat. vet. 5, 10 u.a. – u. übtr., oratio deducta atque circumlata, entwickelte u. periodisch abgerundete (Ggstz. oratio simplex atque illaborata), Quint. 4, 1, 60 – b) prägn. (als t. t. der Religionsspr.), jmd. od. etw. mit etw. zur Sühnung umtragen, mit etw. sühnen (vgl. Bücheler Popul. Iguv. lustr. p. 11), purā undā, Verg. Aen. 6, 229: ohne Ang. womit? facta omnia, Lucil. sat. 2, 16 (nach Büchelers Herstellung): alqm ter pro larvato, Plaut. fr. b. Serv. Verg. Aen. 6, 229: u. so alqam pro cerrita, Plaut. Amph. 776. – II) in einem Umkreise bei dem und jenem umher- od. herumtragen, herumbewegen, a) übh.: α) eig.: caput alcis praefixum hastae, Suet.: arma, sich im Kampfe bald hier-, bald dorthin wenden (vgl. no. β, αα), Curt. 6, 1, 4: clamor circumlatus, d. rings ertönende, Liv. – filium suis manibus, Quint.: laevā clipeum ad ictus, herumfahren lassen, den Streichen bald hier, bald dort entgegenhalten, Curt. – alqm per celeberrimos vicos, Suet.: circa ea omnia templa infestos ignes, Liv.: per pectus et clunes certis ductibus eruditam manum, in geschickten Wendungen herumführen (v. Transchierer), Sen. – ad
    ————
    nutum licentium (der Meistbietenden) circumferri, als Parteigänger sich bald dahin, bald dorthin wenden, umherziehen, Curt. – β) übtr.: αα) handelnd ringsumher od. bald dahin, bald dorthin tragen, -spielen, -verbreiten, incendia et caedes et terrorem, Tac.: terrorem nominis sui late, Flor. – bes. bellum, arma, Liv.: bellum passim, bellum vicatim, Liv.: arma late per orbem terrarum, Flor.: bellum od. arma ad singulas urbes, Liv.: arma orbe toto, Flor. Vgl. Mützell Curt. 6, 1, 4. – ββ) im Munde herumtragen, unter die Leute bringen, verbreiten, Philippi factum atque dictum, Col.: meritum alcis verā praedicatione, Plin. ep.: cum interim illud quidem ingens fama, haec nulla circumfert, Plin. ep. – m. folg. Acc. u. Infin., quae se circumferat esse Corinnam, Ov. am. 2, 17, 29. – b) ein Glied des Körpers, bes. die Augen, herumbewegen, herumdrehen, -wenden, herumfahren-, herumschießen-, herum- oder hinschweifen lassen, tacitos tamquam sua brachia vultus, Ov.: oculos, sich umsehen, umhersehen, Plin. ep.: superbos oculos, Ov.: huc atque huc acies, Verg.: quocumque circumtuli oculos, wohin ich rings meine Augen wendete, Liv.: oculos ad templa deûm, Liv.: dextrā laevāque ad circumstantia agmina oculos manusque, rings hinrichten, Curt.: minaciter truces oculos ad proceres Etruscorum, Liv.: oculos per omnes subiectorum aedificiorum partes, Val. Max.: oculos per totam civitatem,
    ————
    sich im g. St. umsehen, Plin. pan. – c) wie περιφέρειν, zu anderer An- und Einsicht, Gebrauch, Genuß herumtragen, herumgeben, herumreichen, herumgehen lassen, im Passiv = herumgehen, zur An- u. Einsicht, cedo codicem, circumfer, ostende, Cic.: circumferuntur tabulae inspiciendi nominis causā, Cic.: circumfertur sub nomine Caesaris tabula (Verzeichnis) ingens rerum venalium, Plin. pan.: SCtum per omnes Peloponnesi urbes, Liv. – zum Gebrauch, lyra circumfertur in conviviis, Quint. – zum Genuß, mulsum, Plaut.: merum largius, Curt.: poculum circumfertur, Liv.: reliquias (cenae) circumferri iubere, Suet.: c. humani corporis sanguinem in pateris, Sall.: hisce (poculis) etiamnunc in publico convivio potio circumfertur, Varr. LL. – übtr., Caesar circumferens terrarum orbi praesentiā suā pacis suae bona, nach allen Seiten der Welt austeilend (spendend), Vell. 2, 92, 2. – prägn., circumferri, im Publikum umhergehen = allgemein (gewöhnlich) im Gebrauch sein, v. Schriften, Quint. 2, 13, 15; 2, 15, 4. – d) zum eigenen Gebrauch an od. bei od. mit sich herumtragen, bei sich führen, signa Corinthia secum, Plin.: depictum orbem terrarum in membrana contionesque regum ac ducum ex Tito Livio, Suet.: semper et ubique pellem vituli marini, Suet.: pavimenta in expeditionibus, Suet.: capite uniones, gemmas digitis, Plin.: spolia devictarum gentium profundo ventre (v. dem, der den
    ————
    Ertrag der Beute vergeudet hat), Curt. – Parag. Infin. circumferrier, Prud. c. Symm. 1, 423.

    Ausführliches Lateinisch-deutsches Handwörterbuch > circumfero

  • 37 colligo

    1. col-ligo, āvī, ātum, āre (con u. ligo, āre), zusammenbinden, durch ein Band zusammenknüpfen (Ggstz. solvere), I) das eine mit dem andern: 1) eig.: manus, Cic.: arte manus, Plaut.: pluribus eorum scutis uno ictu pilorum transfixis et colligatis, aneinander geheftet, Caes.: linum in fasciculos manuales colligatum, Plin.: taurus et ursus inter se colligati, Sen. – 2) übtr.: a) übh. durch irgend ein Band verknüpfen, verketten (gew. mit inter se), (mens) homines antea dissociatos iucundissimo inter se sermonis vinculo colligavit, Cic. de rep. 3, 2, 3. – gew. im Passiv, res omnes inter se aptae colligataeque, Cic.: quae quattuor (officiorum genera) quamquam inter se colligata atque implicita sunt, tamen etc., Cic.: tenaciter colligari (gefesselt werden) a femina, Augustin. conf. 8, 1. – b) periodisch verknüpfen, id enim aures exspectant, ut verbis colligentur sententiae, Cic. or. 168. – c) jmd. politisch verstricken, se cum multis, Cic. ep. 9, 17, 2. – d) jmd. wo binden, d.i. zu bleiben verpflichten, alqm in Graecia, Cic. Phil. 11, 26. – II) in seinen Teilen, organisch, in sich verbinden, 1) eig.: a) übh. (Ggstz. solvere, dissolvere), omne colligatum solvi potest, Cic.: colligata corpora vinculis animalibus, die mit beseelten Bändern zusammengehaltenen, Cic.: bitumen vulnera colligat (bindet), Plin.: solum conspissatum et herbis colligatum, Col. – b) mit einer
    ————
    Binde usw. zusammenbinden, zubinden, verbinden, crura fracta mox circumdatis ferulis colligata, Col.: colligatis vulneribus, Suet. – c) ein leb. Wesen mit Banden binden, fesseln, colligavit eum miseris modis, Ter.: nimis arte colligor, Plaut.: cur re inquisitā colligor? Plaut. – 2) übtr.: a) etw. in der Darstellung zu einem Ganzen zusammenfassen, septingentorum annorum memoriam uno libro, Cic. or. 120. – b) etwas in seiner Bewegung binden, hemmen, impetum furentis (Antonii) vitae suae periculo, Cic. Phil. 11, 4.
    ————————
    2. col-ligo, lēgī, lēctum, ere (con u. legere), zusammenlesen, auflesen, sammeln, aufsammeln, I) eig.: a) mit der Hand usw., sarmenta virgultaque, Caes.: radices palmarum agrestium, Cic.: fructus, Hor.: flores, Ov.: venenatas serpentes, Nep.: ossa (Gebeine), Tibull.: sarcinas, auf einen Haufen zusammenbringen, Sall.; dah. sein Bündel schnüren, sich zum Aufbruch rüsten, Varr.: ebenso sarcinulas, seine sieben Sachen zusammenpacken, Petr. u. Iuven.: vasa, das G. zusammenpacken, sich zum Aufbruch rüsten, Liv. (s. Fabri Liv. 21, 47, 2): rei publicae naufragium (im Bilde), Cic.: omnes rumorum et contionum ventos (im Bilde = jedes G. u. Volksgeschwätz zur Anstiftung von Unruhen benutzen), Cic.: vasa ex tuguriis, Sall.: faces undique ex agris, Liv.: uvas de vitibus, Ov.: apes in vas, Varr.: neta in globum, auf ein Knäuel wickeln, Hieron.: mucrone frusta, einzeln anspießen, Petr.: stipem a tyrannis, Liv. – b) übh. auf einen Punkt zusammenbringen, α) sammeln, zusammenhäufen, pecuniam, Hor.: aquam uberiorem, Cic.: pluvias aquas, Quint.: curriculo pulverem Olympicum, Hor.: spiritum, Atem schöpfen, Quint. u. Petr.: diu vocem collegi, ich suchte lange meine Worte, Petr.: v. lebl. Subjj., aër umorem colligens, Cic.: pluviam (von der Nacht), Verg.: revertentes ignes (v. Monde), Verg.: rugas (v. Gesicht), Sen. – v. Lebl.,
    ————
    einen gewissen Raum einnehmen, fassen, rami (ficus) in excelsum emicant..., ut LX passus plerique orbe colligant, im Umfang einnehmen, Plin.: capitis ambitus per frontem centum duos pedes colligit, Plin. – β) versammelnd sammeln, zusammenbringen, -ziehen, -raffen, konzentrieren, milites, Cic.: copias od. naves in unum, Liv.: omnes copias undique, Cic.: de pagis omnibus bonos viros, Cic.: ex agris ingentem numerum perditorum hominum, Cic.: reliquos ex fuga, Nep.: conquisitum et collectum vulgus, und zu einem Haufen vereinigte Menge, Tac.: dah. se coll., sich sammeln, sich zusammenscharen, absol., Caes.: se ex regno alcis, Cic.: se in unum od. in orbem, Liv.: se in moenia, Sil.: se ad aciem, Auct. b. Afr.: – c) in sich zusammennehmen, in die Höhe nehmen, aufnehmen, aufraffen, aufschürzen, α) übh.: corpus, Iustin.: librum elapsum, Plin. ep.: lapsum de pulvere follem. Mart.: pallium, Plaut.: togam, Mart.: tunicam altius, Petr.: cultum suum (seinen Roquelaure), Petr.: sinus fulvo in nodum auro, Verg. capillos sparsos per colla in nodum, aufnesteln, Ov.: arma od. pedes, die Segel einziehen, Verg.: u. Tibull. – β) enger zusammenziehen, zusammendrängen, vertex in unum apicem collectus, Ov.: bes. leb. Wesen, orbem breviore spatio, enger ziehen, Liv.: testudo, ubi conlecta in suum tegumen est, Liv.: se in spiram (v. einer Schlange), Verg.: se c. od. colligi in
    ————
    arma, sich hinter dem (vorgehaltenen) Speere zusammenducken, Verg. u. Sil.: u. so c. in clipeum artus, Stat. (vgl. Thiel Verg. Aen. 12, 191). – d) hemmend zurückziehen, hemmen, equos, Ov.: hastas (Ggstz. protendere), Tac.: gressum od. gradum, Sil.: acria viscerum, hemmen, Plin. – e) verdichtend zusammenziehen, verdichten, colligi in pilulas, Plin.: alqd pane, Plin.: melle colligitur medicamentum, Scrib.: collecta (n. pl.) cum melle, Cels. – II) übtr.: 1) zusammenlesen, -suchen, sammeln, facete dicta, Cic.: res undique, Cic.: multa in conventu vitia in alqm, viele Fehler zu jmds. Schaden entdecken, Cic.: quaedam collecta edere, Quint.: veteres ortus cometarum collectos habere, Sen. phil. – 2) ein Gut od. Übel jmdm. zuziehen, (bei jmd.) erregen, od. gew. sich zuziehen, sich erwerben, sammeln, erlangen, empfangen, gewinnen, ernten, sowohl ein physisches, robur, Verg.: frigus, Hor.: sitim, Verg. u. Ov.: sitim ab aestu, Ov.: vires, Liv.: agendo ac moliendo vires ad agendum aliquid, Liv.: als ein geistiges, alci benevolentiam od. odium exercitus (v. Glück od. Unglück), Caes.: benevolentiam, Cic.: odium, Ov.: iram (Ggstz. ponere), Hor.: benevolentiam ab auditorum persona, Cornif. rhet.: benevolentiam civium blanditiis et assentationibus, Cic.: ex hoc labore magnam gratiam magnamque dignitatem, Cic.: invidiam crudelitatis ex eo, Cic.: gratia non virtutis spe, sed aetatis
    ————
    flore collecta, Cic.: rabies libidine perditorum collecta, Petr. – 3) coll. se od. animum (animos) od. mentem, sich zusammennehmen, sich sammeln, wieder zur Besinnung kommen, sich fassen, Mut fassen (Ggstz. animum confundere od. bl. confundi; vgl. Mützell Curt. 8, 6 [23], 22. p. 761, a), coll. se, Cic. u.a.: se ex timore, Caes.: animum (animos), Liv.: collecto animo, gefaßt, Tac.: colligere mentem, Curt.: mentem ab aestu (amoris), Ov. – 4) in Rede u. Gedanken zusammenstellen, a) mündlich od. schriftlich aufstellen, aufzählen, beibringen, singula, Plin. pan.: peccata consulum, Cic.: omnes excusationis causas, Hirt. b. G.: multorum naufragia fortunae, Cic.: omnia bella civilia, Cic.: res Romanas per ordinem temporum strictim, Eutr.: quos tu paulo ante memoriter collegisti, Cic.: u. rekapitulierend zusammenfassen, rekapitulieren, sparsa argumenta, Quint.: colligit fortiter, Plin. ep. – b) denkend, α) übh. in Gedanken, in der Erinnerung zusammenfassen, überdenken, quae si colliges, Cic.: cum et nostrae rei publicae detrimenta considero et maximarum civitatum veteres animo calamitates colligo, Cic. – β) rechnend zusammenbringen, im Passiv = herauskommen, sich herausstellen od. ergeben, sowohl eine Summe, cum praesertim centum et viginti annos ab interitu Ciceronis in hunc diem effici ratio temporum collegerit, Tac.: ad quos (consules) a regno
    ————
    Numae colliguntur anni DXXXX V, man rechnet od. es kommen (durch Rechnung) zusammen 545 Jahre, Plin.: u. so centum et viginti anni ab interitu Ciceronis in hunc diem colliguntur, Tac.: als auch ein räuml. Maß ausrechnen, berechnen, mensuram orbis terrae, Vitr.: intervalla siderum et mensuras solis ac terrae, Quint. – γ) folgernd den Schluß ziehen, folgern, schließen, abnehmen, sich ein Urteil bilden, absol., c. mendose, Pers.: sic collige mecum, Hor.: ita cognitione et ratione, ut etc., Cic. – m. Acc., nonne ista colligunt, Cic.: inde paucitatem hostium, Liv.: ex alio aliud, Quint.: ex vultu mores hominum, Petr.: consilia ex alienis vocibus, Apul.: quod ex oratione eius colligi potest, Suet.: quā colligitur aliquid per aliud, Quint.: quod res omnis signis colligeretur, Quint. – m. folg. Acc. u. Infin., bene etiam colligit haec pueris et mulierculis esse grata, Cic.: os laesum esse ex dolore colligimus, Cels.: ex quo colligi potest et Corvinum ab illis audiri potuisse, Tac.: quod iam nullum esse spatio annorum colligi potest, Vell.: poet. m. Nom. u. Infin., colligor ex ipso dominae placuisse sepulchro, Ov. am. 2, 6, 61. – m. folg. indir. Fragesatz, ex co colligere poteris, quantā occupatione distinear, Cic.: quaedam notae sunt, ex quibus quid eventurum sit colligere possimus, Cels.: experimento facile colligitur, utrum... an non etc., Cels. – m. folg. quod (daß), quam sit assidua fortunae comes invidia,
    ————
    etiam hoc colligi potest, quod fuere, qui etc., Vell. 1, 9, 6. – Im Vulgärlat. der Eccl. Perf. collexi, s. Rönsch Itala p. 286.

    Ausführliches Lateinisch-deutsches Handwörterbuch > colligo

  • 38 complector

    com-plector, plexus sum, plectī (com u. plecto), einen Gegenstand beflechten, beschlingen, d.i. umschlingen, umfassen, konstr. bei Ang. womit? m. Abl., I) eig.: 1) mit den Händen, Armen, mit dem Körper usw. umschlingen, umfassen, umschlungen-, umfaßt halten, α) v. leb. Wesen: eminentia saxa, Curt.: saxa manibus, Curt.: hastam manu, Curt.: caput digitis, Ov.: hamos brachio (v. den Polypen), Plin.: barbas (polyporum) vix utroque brachio, Plin.: aram passis capillis, Ov. – od. bittend um Schutz flehend, dextram alcis, Curt.: genua, Quint.: Caesarem, Caes. – u. zärtlich liebend, umschlingen, umfaßt halten, umarmen, dextram alcis, Verg.: alqm u. alqm artius, Cic.: alqm absentem cogitatione (im G.), Cic.: alqm medium, Liv.: complexi alter alterum, Arm in Arm, Sen. – u. feindlich festhaltend, beim Ringen usw., alqm, Curt.: inter se, Nep.: complexi alter alterum, Sen.: c. alqm medium, Curt.: u. (absol.) nequeunt complecti satis, sich umarmen, Plaut.: quoad stans complecti posset, Nep. – β) v. Lebl.: corpuscula complexa inter se, Lucr.: manus inter se complexae, Plin.: claviculis suis quasi manibus quicquid est nacta complectitur (vitis), Cic.: ubi mollis amaracus illum floribus complectitur, Verg.: u. v. personif. Schlaf, me artior somnus complexus est, Cic.: sopor complectitur artus, Verg. – 2) räumlich umfassen, umschlie-
    ————
    ßen, umschlossen halten, im Umfangeinnehmen, α) v. Pers.: animum mundi caelo, Cic.: ruris aliquantum depresso aratro, Ov.: alcis effigiem fulvo in auro, einfassen, Ov. – als milit. t. t., loca, Caes.: castris ampliorem locum supra ripam, Frontin.: tantum spatium, Caes.: XIV milia passuum, Caes.: alqm obsidione, Vell.: totius circuitum domus ita custodiis complexi sunt, ut nemo inde elabi posset, mit W. umstellt, Liv. – β) v. lebl. Subjj.: extimus (orbis caelestis), qui reliquos omnes complectitur, Cic.: mare terram complexum, Ov.: XXXV stadiûm murus urbem complectitur, Curt.: arx ambitu XX stadia complexa, Curt.: mundus quoniam omnia complexus est (neque est quicquam quod non insit in eo) perfectus est undique, umschließt = in sich schließt, Cic.
    II) übtr.: 1) gleichs. umfassen u. festhalten, a) übh. etw. erfassen, einer Sache habhaft werden, sich bemeistern, plures provincias complexus sum quam alii urbes ceperunt, Curt.: totum terrarum orbem aut victoriis aut spe complexus (v. Alexander), Val. Max.: quam (facultatem) quoniam complexus es, tene, Cic.: cum est (vis, Wirkung) idoneam complexa naturam, wenn sie eine empfängliche N. trifft, Cic. – b) einen Gegenstand mit Liebe, Vorliebe, Wärme umfassen, an einem Gegenstande festhalten, einen Ggstd. mit besonderer Vorliebe erfassen, sich eines Ggstds. annehmen, für einen Ggstd. sich interessie-
    ————
    ren, auf einen Ggstd. einen hohen Wert legen, einen Ggstd. hegen und pflegen, quos fortuna complexa est, die Schoßkinder des Glücks, Cic.: c. adulescentem totamque causam manumque veteranorum, Cic.: oratorem (den Redner = die Redekunst) celeriter, Cic.: philosophiam, Cic.: virtutem (Ggstz. virtutem aspernari ac refutare), Cic. – omnes cives caritate, Liv.: alqm omni comitate, Cic.: alqm summā benevolentiā, Cic.: alqm beneficio, Cic.: alqm omnibus studiis suis, laboribus, vitae periculis, Cic. – c) mit dem Geiste umfassen, zusammenfassen, in seinem ganzen Umfange übersehen, -erfassen, -auffassen u. begreifen, gew. m. Abl. animo, cogitatione, mente, cogitatione et mente, scientiā, memoriā, zB. animo rei magnitudinem c., Cic.: animum corpore liberatum cogitatione complecti posse, Cic.: c. omne caelum totamque cum universo mari terram mente, Cic.: quod neque oculis neque auribus neque ullo sensu percipi potest, cogitatione tantum et mente complectimur, Cic. – scientiā c. quae ad philosophos atque oratores pertinent, Quint. – haec infinita atque nova memoriā c., Cic.; vgl. si longior complectenda memoriā fuerit oratio, einzulernen, zu memorieren, Quint.: u. so (ohne memoriā) in iis quae scripsimus complectendis, Quint.: u. v. Gedächtnis selbst, quae memoria complecteretur, Quint. – selten ohne Abl., ista innumerabilia, Cic.: formam ac figuram animi magis quam cor-
    ————
    poris, Tac. – d) mit einem Begriffe, mit einer Benennung umfassen, unter einem Begriff (Gedanken) od. einer Benennung zusammenfassen, omnia unā comprehensione, Cic.: utrumque unā appellatione, Quint.: hoc (argumenti) nomine omnia, quae etc., Quint.: honesto (unter dem Anständigen) iustum, pium, religiosum, Quint. – e) mit Worten umfassen, definieren, zusammenfassen, vollständig erfassen u. wiedergeben, gew. m. Abl. oratione, verbis, litteris (durch einen Brief), pluribus libris u. dgl., zB. nullo modo posse omnia istius facta aut memoriā consequi aut oratione complecti, Cic.: complectitur verbis, quod vult, Cic.: gratulationem quam confirmationem animi tui litteris complecti malui, Cic.: c. praecepta philosophiae carmine, Quint.: eo libro omnium rerum memoriam breviter et perdiligenter, Cic.: artem pluribus libris, Quint.: plura paucis, Quint.: ipsis syllabis verba, Quint. – selten ohne Abl., universam et propriam oratoris vim definire complectique, Cic.: viros amplissimos ad suum scelus, als Teilnehmer seines Verbrechens mit vorführen, Cic.: breviter causas, Quint.: sed nolo pluribus, summam rem complectar, Liv. – u. bes. c. decreto, ut etc., durch ein Dekret beschließen, daß usw., Vell. 2, 121, 1. – u. sententiā c. causas u. bl. sententiā c., (bei Abgabe seiner Meinung im Senate) die Gründe für od. gegen zusammenfassen, -stellen, Cic. Phil. 14, 29 (ohne causas)
    ————
    u. 14, 36 (m. causas). – u. als rhet. od. philos. t. t., den Schluß zusammenstellen, den Schlußsatz (die Konklusion) machen, Cornif. rhet. 2, 47. Cic. de inv. 1, 73; vgl. complexio no. II, d, α. – 2) gleichs. räumlich umschließen, a) mit etw. einschließen, sententiam numero quodam c. et astricto et soluto, Cic. de or. 3, 175. – b) in sich umfassen = in sich vereinigen, in sich begreifen, in sich schließen, populus Romanus orbem terrarum complectens, Liv.: urbs omnia ( alles = alles Angenehme od. Widerwärtige) complexa, Sen.: omnium partes corripere atque c., Nep.: omnes omnium caritates patria una complexa est, Cic.: omnes complectitur lex, Quint.: quod (rerum cognitiones) habeant quiddam in se quasi complexum et continens veritatem, Cic.: quo uno maleficio scelera omnia complexa esse videantur, vereinigt zu sein, Cic. Rosc. Am. 37. – Aktive Form complectit, Vitr. 10, 2 (6), 11 R.: complectite, Pompon. com. fr. 48. – complector in pass. Bedeutung, Curio bei Prisc. 8, 18 (vgl. Hertz Prisc. vol. 1. p. 35, 13). Gargil. de arb. pomif. 2, 6. Auct. tractat. in Luc. 1 (Scriptt. vet. nov. collect. ed Mai tom. 3. p. 191). – Partiz. Perf. passiv, Cic. Rosc. Am. 37 M. Ulp. dig. 49, 1, 3. § 1. Vgl. Neue-Wagener Formenl.3 Bd. 3. S. 79. – Fut. complectebuntur (st. complectentur), Vulg. (Amiat.) Sirach 4, 13.

    Ausführliches Lateinisch-deutsches Handwörterbuch > complector

  • 39 contraho

    con-traho, trāxī, tractum, ere, zusammenziehen, beiziehen, I) vereinigend: 1) eig.: a) zusammen-, beiziehen = ziehend vereinigen, von lebl. Subjj., pituitam, semen, Cels. – mit in u. Akk., umorem in caput, Cels.: aquam intus in uterum, Cels.: in se caliginem, Plin.
    b) zusammenziehen, beiziehen = versammeln, sammeln, vereinigen, gew. leb. Wesen (Ggstz. dissipare, dispergere), captivos, Liv.: agrestes, Ov.: serpentes, Plin.: muscas, Plin.: undique fontes, Ov.: iumenta et camelos a Susis, Curt. – dispersos cives in unam urbem, Val. Max. – v. lebl. Subjj., contraxit eos non officii modo cura, sed etiam studium spectaculi, Liv. – Insbes.: α) (als milit. t. t.) Truppen, Schiffe usw. beiziehen, an sich ziehen, u. (mit u. ohne in unum locum, in unum) auf einen Punkt zusammenziehen, vereinigen, konzentrieren, auxilia, Suet. u. Iustin.: exercitum, Vell.: copias, Nep.: equitum et peditum copias, Pompei. in Cic. ep.: praesidia, quae in Umbria sunt, Pompei. in Cic. ep.: naves circiter LXXX cogere contrahereque, Caes.: magnam classem, Nep. – copias subito, Nep., celeriter, Nep. – undique exercitum, Liv., omnes copias, Curt., naves, Liv., od. auxilia a finitimis, Iustin.: ex omnibus oppidis copias, Pompei. in Cic. ep.: ex finitimis regionibus cohortes ex delectibus Pompeianis, Caes. – auxi-
    ————
    lia in Graecia, Iustin.: copias ad Bononiam, Suet. – illuc od. eo suas copias, Nep.: onerarias naves ex omni Graeciae ora eodem, Liv.: Luceriam omnes copias, Cic.: Veios ingentem exercitum, Liv.: in una castra decem legiones, Vell.: exercitum od. impedimenta in unum locum, Caes. u. Liv.: omnes od. omnia in unum, Liv. u. Cic.: dispersos milites in unum, Sall. – veteranos in suum auxilium, Suet.: naves ad exercitum traiciendum, Liv. – β) zur Unterredung, zur Beratung, zur Versammlung zusammenbringen, versammeln, kommen lassen, Scipionem et Hasdrubalem ad colloquium dirimendarum simultatium causā, Liv. – domum fidissimos amicorum, Iustin.: praefectos copiarum in praetorium, Curt.: in unum omnes copias ducesque, Liv. – bes. den Senat (b. Cic. cogere), pauci tantum patrum, quos casus obtulerat, contracti a consulibus, Liv.: senatus (Romanus) edicto contrahitur, Val. Max.: c. senatum (= βουλήν) in gymnasio, Iustin.: decuriones, Plin. ep. – γ) zu einer Korporation vereinigen, verbinden, ii, qui in idem contracti fuerint, Traian. in Plin. ep. 10, 34 (43), 1.
    c) einsammelnd zusammenbringen, zusammentragen, sammeln, omnis generis commeatum, Suet.: aurum, Plin.: exemplaria, Suet.: haec vetera (diese alten Schriftstücke), Tac. dial.: undique libros, Suet.: plures domos emptionibus per procuratores, Vell. –
    ————
    Insbes.: α) Früchte usw. zusammen-, einbringen, einheimsen, apes mella contrahunt, Plin.: venenum aliud ex radicibus herbarum contrahitur (vegetabilisches), aliud ex animalibus mortiferis reservatur (animalisches), Ps. Quint. decl. – β) Geld zusammenbringen, aufbringen, einnehmen, bes. als Erlös, c. pecuniam (Ggstz. erogare), Val. Max. – m. ex u. Abl., pecunia per quaestorem populi Romani ex praeda vendita contracta, Gell.: pecuniam ex viatico amicorum ipsiusque Caesaris, Tac.: ex pretio viridis olei plus quam multitudine mali nummorum contrahitur, Col. – m. Dat. (wozu?), pecuniam, quam tuae saluti contraxeram, Sen.
    2) übtr.: a) Gemüter zusammenbringen, in der Zuneigung vereinigen, contrahit celeriter similitudo eos, Liv.: illa (Venus) rudes animos hominum contraxit in unum, Ov.
    b) eines Verbindung zusammenbringen, herbeiführen, α) eine freundschaftliche od. verwandtschaftliche knüpfen, eingehen, v. lebl. Subjj., c. amicitiam, Cic. de amic. 48 u. (mit Ggstz. dissipare discordiam) Cic. de amic. 24: vinculum amicitiae, Val. Max. 4, 7 in. – v. Pers., c. matrimonium (Ggstz. matrimonium solvere, dimittere), Iustin. u. Suet.: affinitas inter Caesarem et Pompeium contracta nuptiis, Vell. – β) eine geschäftliche Verbindung eingehen, abschließen, in etw. sich einlassen, rem, rationem,
    ————
    negotium, Cic.: emptionem ac venditionem, ICt.: res contractae, Verträge, Cic.: male contractae res, mißliche Umstände, in die wir verfangen sind, Cic. – m. cum u. Abl. od. m. inter se, cum multis res rationesque contractae, Geschäfts- u. Handelsverbindungen, Cic.: c. magnam rationem cum Mauritaniae rege, Cic.: c. nihil cum alqo, sich mit jmd. nichts zu schaffen machen, Cic.: res inter se c. emendo, vendendo, mutuum dando, Liv. – u. ohne Objekt, is qui od. ii quibuscum contrahebat, sich (in ein Geschäft) einließ, Cic.: neque si tecum agas aliquid neque si cum altero contrahas, vacare officio potes, Cic.
    c) einen Zustand jmdm. od. sich zuziehen, herbeiführen, verwirken, α) übh.: aes alienum u. aes alienum novum, Cic.: aes alienum in popina, Cic., od. luxu, Curt.: aes alienum cum creditore, Sen. – a nostra persona benevolentiam, von seiten unserer Person W. gewinnen, Cornif. rhet.: bellum, Liv.: alci od. sibi bellum cum alqo, Liv.: causas bellorum et bella, Mela. – causam certaminis cum alqo, Liv.: mortis sibi causam, Plin.: contracto iam inter Aetolos et Trallos certamine, sich entsponnen hatte, Liv.: clades suā temeritate contracta, Liv.: c. culpam, ICt. (u. so ea est contracta a nobis culpa, ut etc., Cic. ad Att. 11, 24, 1). – in maximis lucris paulum aliquid damni (v. Kaufhandel), Cic. – inimicitias domui, Quint.: plurimum invidiae alqā re, Suet.: numinis iram sibi, Ov. –
    ————
    aliquid litigii inter hos duos, Plaut.: lites, Plaut. u. Cic. – malum culpā, Cic.: molestias liberalitate suā, Cic. – necessitates ad bellum cum Romanis, Liv.: contrahitur mihi negotium, ich werde in Verlegenheit gebracht, Cic.: c. nefas celanda effando, Liv.: c. noxam, Schaden nehmen, Col. u. Apul.: odium hoc facinore, Vell.: tantum odium immoderati imperii crudelitate, Iustin. – incerti, morando an veniendo plus periculi contraherent, Liv.: conscientia contracti culpā periculi, Liv.: c. peregre habitando in singulas noctes tantum sibi reique publicae piaculi, verwirken, Liv.: c. sibi poenam, Hirt. b. G.: c. porcam, als Strafe verwirken, Cic. – c. rixam ex occursu, Vell. – v. lebl. Subjj., si mercatura quaestuosa in maximis rebus aliquid damni contraxerit, Cic.: apud Lacedaemonios virtus Alcibiadis plus invidiae quam gratiae contraxit, Iustin.: eiusmodi res et invidiam contrahunt in vita et odium in oratione, si inconsiderate tractes, Cornif. rhet.: si causae turpitudo contrahet offensionem, Cic.: illa, quae rabie contracta toleravimus, Sall. fr. – β) physische Übel zuziehen, herbeiführen, αα) an andern, v. lebl. Subjj., multorum dierum inopia contraxerat pestem, Iustin.: tristitia, quam videtur bilis atra contrahere, Cels. – ββ) an sich, sich zuziehen, v. Pers., stranguriae morbum, Plin.: cruditatem illic (dort = beim Mahle), Quint.: valetudinem adversam ferventissimis aestibus, Plin. ep.: dolor capitis vel
    ————
    vino vel cruditate contrahitur, Cels.: tussis multis modis contrahitur, Cels. – c. morbum ex aegritudine od. ex dolore, Iustin.: causam valetudinis ex profluvio alvi, Suet.: saginam corporis et valetudinem oculorum ex nimia luxuria, Iustin. – v. Lebl., situm aut mucorem (v. Essig), Col.: ne situ penora mucorem contrahant, Col.
    II) nach innen, verkürzend, verengernd, verdichtend zusammenziehen, 1) eig.: a) verkürzend zusammenziehen, einziehen, α) die Gliedmaßen usw. am Körper, αα) übh.: c. membrum (Ggstz. porrigere, extendere, Cic. u. Cels.: collum, cerviculam (Ggstz. tendere, extendere), Cic. u. Quint.: supercilia (Ggstz. remittere), Quint.: manum celeri motu (Ggstz. explicare), Quint.: tres digitos (Ggstz. explicare), Quint.: medium digitum in pollicem explicitis tribus, Quint.: digitos in pugnum, Plin.: crura, Ov.: brachia alci, für jmd. (um ihm Platz zu machen), Verg.: labra nimium, Cels.: rictum, Lact.: frontem, in Falten ziehen, vor Unwillen, Kummer usw. (Ggstz. frontem exporrigere, explicare, remittere; zuw. auch Ggstz. gaudere), Plaut., Cic., Quint. u. Plin. ep.: u. so vultum, Ov. – bina cornua, v. den Schnecken (Ggstz. protendere), Plin.: pinnarum oculos in acervum, v. Pfau (Ggstz. expandere colores), Plin.: habiliora sunt corpora, quae in arma (Rüstung) sua contrahi possunt (sich einschnüren lassen), quam quae superfunduntur (dar-
    ————
    über hinausgehen), Sen. – u. se contrahere, sich zusammenziehen, sich verengern, zB. contrahit se millepeda tactu, Plin.: u. (Ggstz. se dilatare) tum pulmones se contrahunt aspirantes tum respiratu dilatant, Cic. – u. Passiv contrahi medial, sich zusammenziehen, sich verengern, nervi musculique contrahuntur (Ggstz. in suum locum veniunt), Cels.: contrahitur rictus, Ov.: cum spiritus (Atem) timore contrahitur, Sen.: u. Ggstz. dilatari, zB. stomachi partes eae, quae sunt infra id quod devoratur, dilatantur; quae autem supra, contrahuntur, Cic.: u. Ggstz. diffundi, zB. tumor frigore omni contrahitur, calore diffunditur, Cels.: und Ggstz. distendi (aufgetrieben werden), ovis sanguinariam herbam pasta toto ventre distenditur contrahiturque, Col. – contractum aliquo morbo bovis cor, Cic. de div. 2, 37. – contractum genibus tangas caput, so das du zusammengekauert mit den Knien den K. berührst, Hor. sat. 2, 7, 61: und so gravissimo frigore solus atque contractus vigilabit in lectulo, Hieron. epist. 53 (dagegen Hor. ep. 1, 7, 12 contractus leget, eingezogen, ungestört). – ββ) (besond. als mediz. t. t.) krampfhaft zusammenziehen, einziehen, bes. Passiv contrahi medial = sich zusammenziehen, sich einziehen, sich vor Krampf krümmen, sowohl momentan, saepe crura manusque contrahuntur, Cels.: ubi aegro crura contrahuntur, Cels.: contractis membris clamitans se vivere, Suet. – als
    ————
    dauernd, nervi qui contrahuntur, gelähmte Sehnen, Cels.: contracti aliquo morbo nervi, Cels.: recenti cicatrice contracti articuli, Cels.: contracti cruris aridi nervi, Sen. – Partiz. subst., contractī, ōrum, m., Gelähmte, Arnob. 1, 48. – β) andere Ggstde.: αα) übh.: appropinquante manu folia (v. einem Kraute), Plin.: arcum, spannen, Iuven. – ββ) als naut. t. t., c. vela, die S. einziehen, reffen, bildl. = sich im Glücke mäßigen, s. Cic. ad Att. 1, 16, 2. Quint. 12. prooem. § 4. Hor. carm. 2, 10, 23. – γγ) als t. t. der Baukunst, zusammenziehen, verjüngen, columnam, Vitr. 4, 3, 4 (vgl. 3, 3, 12 u. 4, 7, 2): pyramis XXIV gradibus in metae cacumen se contrahens, Plin. 36, 31.
    b) verdichtend zusammenziehen, α) Wunden usw., vulnera, cicatrices, Plin.: fibulae oras vulneris paulatim contrahunt, Cels. – β) den Stuhlgang hart machen, verstopfen (Ggstz. solvere), alvum, ventrem, Cels.: in senectute alvus contrahitur, tritt Verstopfung ein, Cels. – γ) Gliedmaßen starr-, steif machen, v. Frost, Todeskälte, gew. Partiz. contractus = starr, steif, digitus torpens contractusque frigore, taub u. steif durch Fr., Suet.: vermes rigore contracti decidunt, Col.: mori contractam cum te cogunt frigora (die Mücke im Winter), Phaedr. – u. v. Frost selbst, contracto frigore pigrae, träg von starren- der Kälte (von den Bienen), Verg. georg. 4, 259; vgl. pigrum est enim contractumque frigus, Sen. de ira 2, 19, 2. –
    ————
    δ) eine Flüssigkeit zusammenziehen, gerinnen machen, lac, Plin.: sanguinem, v. der Furcht (Ggstz. diffundere), Gell.
    2) übtr.: a) räumlich zusammenziehen, verkürzen, verengern, diffunditur mare latissimum iterumque contrahitur, Mart. Cap.: c. castra (milit. t. t., auch mit dem Zusatz in exiguum orbem), Caes. u. Liv.: lacum, Plin. ep.: spatia orae magis magisque (v. Hispanien), Mela: contracta aequora iactis in altum molibus, Hor.: c. lucis iter (v. der Sonne), Prop.: orbem (v. Monde), Ov.: umbras (v. Tage), Ov.: horrida tempestas contraxit caelum, verengte (für den Augenschein) den Horizont, d.i. umhüllte, umnachtete den H., Hor. epod. 13, 1.
    b) der Zeitdauer nach verkürzen, abkürzen (Ggstz. extendere), tempus epulandi, Plin. pan.: tempora dicendi, Quint.
    c) Rede u. Schrift zusammenziehen, zusammenfassen, verkürzen, kürzer sprechen, kurz ausdrücken, kurz fassen (Ggstz. extendere, dilatare), poëta inusitatius contraxerat meûm factûm pro meorum factorum, Cic.: orationem aut ex verbo dilatare aut in verbum contrahere, Cic.: sit nonnumquam summittenda et contrahenda oratio, Quint.: c. nomina, verba, Cic.: mollia vocabula et Graeca ad lenitatem versus contrahere, extendere, inflectere (v. Homer), Plin. ep.: ut breviter contraham summam, Quint.: rerum notitia
    ————
    in artum contracta, Vell.: c. praecepta in unum, Ov.: quaelibet ex iis artibus in paucos libros, Quint.: opus in minores gyros, Stat.
    d) dem numerischen usw. Umfang nach in die Enge zusammenziehen, einschränken, beschränken, ermäßigen, α) übh.: c. universitatem generis humani eamque gradatim ad pauciores, postremo deducere ad singulos, Cic.: ea contrahere in angustumque deducere, Cic. – u. scherzh., res tuae ita contractae, ut ›nec caput nec pedes‹, zusammengewickelt (= verwickelt), Cic. ep. 7, 31, 2. – β) Affekte: appetitus omnes contrahere sedareque, Cic.: cupidinem, Hor.
    e) Gemüt, Herz, Mut einengen, beengen, beklommen machen, pressen, c. animum (Ggstz. remittere), Cic.: animum c. ac demittere, Cic.: cui non animus formidine divûm contrahitur? Lucr.: cuius non contractum sollicitudine animum illius argutiae (kluge Einfälle) solvant? Sen. – u. übtr. auf die Pers., tum (sol) quasi tristitiā quādam contrahit terram tum vicissim laetificat, Cic.: ut et bonis amici (des Fr.) quasi diffundantur et incommodis contrahantur, daß man sich (das Herz) sowohl durch das Glück des Freundes erweitert als durch seine Unannehmlichkeiten beengt fühlt, Cic.

    Ausführliches Lateinisch-deutsches Handwörterbuch > contraho

  • 40 impleo

    im-pleo, plēvī, plētum, ēre (in u. *pleo), vollmachen, anfüllen, I) eig. u. übtr.: A) im allg., anfüllen, vollfüllen, vollgießen, a) eig.: fossas, Liv.: amphoram ad summum, Plaut.: m. Abl., mero pateram, Verg.: os aquā, W. in den M. nehmen, Sen.: gremium frustis, Cic.: uterum generoso semine, Ov.: impletae cibis vinoque venae, Liv.: m. Genet. (wie εμπίμπλημι), omnes angulos furum, Plaut.: ollam denariorum, Cic.: multos codices earum rerum, quibus etc., Cic.: mit de u. Abl., volumina de istis rebus, Cic. – b) übtr., anfüllen, erfüllen, m. Abl., alqm fustibus, vollhauen, Plaut.: urbem lamentis, Liv.: caput calido oleo, begießen, benetzen, Cels.: mit Genet., fusti fissorum caput, Plaut. – vites od. uvae se implent, werden voll, strotzen von Beeren, Col. – ducentis navibus omnem oram Italiae Siciliae Sardiniaeque, an der g. Küste von J. usw. Landungen vornehmen, Liv.: maria terrasque foedā fugā, bedecken, Liv.: urbs deinde impletur, wird heimgesucht von ansteckenden Krankheiten, Liv.: impl. aures alcis, jmdm. in den O. liegen, Liv. 45, 31, 6. Curt. 10, 1 (4), 28 (vgl. no. II, B, 5).
    B) insbes.: 1) erfüllen, sättigen, zur Genüge zu essen geben, mit Speise und Trank anfüllen, implentur Bacchi carnisque, sie sättigen sich mit usw., Verg.: si quis interdiu se implevit, Cels. – 2) schwanger od. trächtig machen, a) v. Menschen, alqam,
    ————
    Ov.: uterum, schwanger werden, Iustin.: mit Abl. der Leibesfrucht, ingenti illam implet Achille, Ov. – b) v. Tieren, Colum. – c) uterus tamquam implens (sc. se), gleichs. schwanger, d.i. stark, dick, fleischig, Colum. – 3) zunehmen machen, corpora (vom zunehmenden Monde), Ggstz. corpora inanire, Plin. – dah. a) aufschwellen, alqm (v. der Wassersucht), Cels.: flatus vela implet, Plin. – b) voll-, fleischig-, fett machen, implet corpus modica exercitatio, Cels.: tenuis homo implere se debet, plenus extenuare, Cels. – 4) eine bestimmte Zahl vollzählig machen, ergänzen (wie ἀναπληροῦν), a) eig.: triginta legionum instar impleverat, Vell.: ut quidquid gregi deperierit, ex fetibus impleatur, Paul. sent.: implentur validae tirone cohortes, Lucan.: implere equestres facultates, was am Ritterzensus fehlt, zuschießen, Plin. ep. – b) übtr., eine Zahl, ein Maß, eine Größe vollkommen ausfüllen, -erreichen, impleta ut essent sex milia armatorum, Liv.: in quibus eques triginta milia implebat, Curt.: modius grani sexdecim libras implet, wiegt volle 16 Pf., Plin. – arboris crassitudo quattuor hominum ulnas complectentium implet, Plin. – v. Monde, luna quater iunctis implerat cornibus orbem, Ov.: cum orbem sidus implevit (Ggstz. sidus se curvare coepit in cornua), Curt.: cum aut inchoatur luna aut impletur, Tac.
    II) bildl.: A) im allg.: erfüllen, totam Italiam no-
    ————
    minis sui, Liv.: florem iuventutis spei animorumque, mit H. u. Mut erfüllen, -beseelen, Liv.: omnia potestatis suae, Liv.: omnia terrore, omnia tumultu ac terrore, Liv. – portentum anxiis pectus implevit curis, Liv.: alqm spe, Iustin.: populares laudibus Scipionis, unter seinen L. verbreiten, Liv. – Turnum nuntius implet, Verg. – ceterorum rudes animos, dem unerfahrenen Sinne der übrigen einreden, Tac.
    B) insbes.: 1) mit etw. sättigen, befriedigen, stillen, sese regum sanguine, Cic.: se caedibus, Sil. – cum osculis, cum lacrimis dolorem meum implevero, Tac.: comitum visu fruitur miseranda suarum, impleri nequit, sich nicht satt genug sehen, Val. Flacc. – 2) eine Lebenszeit vollenden, vitae cursum, Plin.: finem vitae sponte an fato, des Lebens Ende finden, Tac. – dah. implevisse mit einer Jahreszahl = so u. so viel Jahre od. das so u. so vielte Jahr verlebt haben = so u. so alt sein, quater undenos decembres, Hor.: annum septimum et sexagesimum, Plin. ep.: nondum annos quattuordecim, Plin. ep. – 3) etw. in der Rede, durch die Darstellung hervorheben, als wichtig darstellen, oft b. Quint.; s. Spalding Quint. 5, 13, 56. – 4) jmds. Stelle ausfüllen, jmd. im Amte usw. vertreten, vicem alcis, Plin. ep.: locum principem, Tac.: censorem, Vell. 2, 95. – 5) erfüllen, Genüge tun, befriedigen, ausfüllen, aures alcis (jmds. Ohr = Geschmack), Cic. or. 104. Tac. hist. 1, 90 (vgl. oben
    ————
    no. I, A, b): oculos insolito spectaculo, seine Augen weiden an dem ungew. Sch., Plin. pan.: promissum, das Versprechen erfüllen, Plin. ep. (so auch non polliceri, quod non possim implere, Cic.): impletum est omne consilium (Absicht), Tac.: munia sua, Tac.: officium, Eccl.: officium publicum, Plin. ep.: so auch officii partes od. bl. partes, Plin. ep. u. Ov.: spem, Plin. ep.: leges alcis, Ov.: legem, Vulg.: fata, dem Willen des Fatums entsprechen, die Verheißungen des F. ins Werk setzen, Liv.: laetitiam illius diei, zur Genüge darstellen, Vell.: vera bona, quae in virtutibus posita sunt, in vollem Maße besitzen, Tac.: non advocati fidem, sed inimici amaritudinem implesse, nicht den unbefangenen Sachwalter, sondern den ganz erbitterten Feind gemacht haben, Plin. ep. – Über die synk. Formen implesti, implestis, implerunt, implessem, implesse s. Georges Lexik. d. lat. Wortf. S. 340 u. 341.

    Ausführliches Lateinisch-deutsches Handwörterbuch > impleo

См. также в других словарях:

  • ORBEM — Actiris Actiris est un organisme régional chargé de la politique de l emploi dont les compétences sont limitées territorialement à la région de Bruxelles Capitale. Avant juin 2007, Actiris portait le nom d Office régional bruxellois de l’emploi… …   Wikipédia en Français

  • ORBEM tonderi (in) — in ORBEM tonderi quorum olim, vide hîc passim vocibus Circumtonsi, Palaestrici iuvenes; ubi de Tondendi ritu …   Hofmann J. Lexicon universale

  • Fata regunt orbem, certa stant omnia lege. — См. Планида …   Большой толково-фразеологический словарь Михельсона (оригинальная орфография)

  • RADIUS — apud Virgilium, de Conone et Archimede, Ecl. 3. v. 41. In medio duo signa, Conon: et quis fuit alter, Descripsit totum radio qui gentibus orbem: Servio, est virga Philosophorum, quâ Geometra lineas indicant. Inventa autem haec Ars est tempore,… …   Hofmann J. Lexicon universale

  • AMERICA Meridionalis — quae ctiam Peruviana nuncupatur a Peruviae regno, haber ad Septentrionem mare Boreale, ad ortum Ocenum Aethiopicum, ad Austrum mare Magellanicum, fretaque Magellanicum et Maereum, adoccasum autem mare Pacisicum, seu Austrinum. Americae… …   Hofmann J. Lexicon universale

  • CYCLADES — insulae maris Aegaei a promontor. Gerresto, ut Plin. notat, l. 4. c. 12. circa Delum hodie Sdille, quo singulis annis, Iuventus missa, ut festis interesset, in orbem sitae, unde et nomen acceperunt, Strabo, l. 10. Zonar. tom. 3. Dionys. v. 525.… …   Hofmann J. Lexicon universale

  • ORBIS Mythologiae — Κύκλος Ε᾿πικός, appellata fuit collectio illa Poetarum, qui Mythologicam historiam continuârunt, in unum corpus redacta; a serie et ordine pari, quô consertis manibus tenentur in Choro circulari (Dithyrambico videl. nam Chori Tragici et Comici… …   Hofmann J. Lexicon universale

  • TEMPUS — in Saturno cultum Gentilibus; qui unâ manu, scilicet dexterâ, falcem tenere, et in ea serpentis portare effigiem, qui caudam propriam dentibus commordebat, fingebatur, uti ait Albinus, peioris aevi Scriptor, sed meliorum exscriptor, addens,… …   Hofmann J. Lexicon universale

  • Benedictus Buns — Benedictus Buns, Benedictus à sancto Josepho, born Buns, also named Buns Gelriensis, was born in 1642 in Geldern [ Geldern belonged in that time to the Spanish Netherlands see too the Southern Netherlands and from 1713 tot the Austrian… …   Wikipedia

  • Henri II de France — Henri II Henri II (d après François Clouet, 1559) Titre Roi de France …   Wikipédia en Français

  • CHORUS — I. CHORUS pars Comediae, una ex accessoriis, inter actum et actum: vel pars est, post actum introducta cum concentu. Dicebatur autem sic primo, multitudo canentium saltantiumque cum tibicine: idque antiquitus circa aras Deûm, Virg. aen. l. 6. v.… …   Hofmann J. Lexicon universale

Поделиться ссылкой на выделенное

Прямая ссылка:
Нажмите правой клавишей мыши и выберите «Копировать ссылку»