-
1 orbis
is (abl. изредка ī) m.1) окружность, кругo. rotae O, PM — обод колесаferratus o. V — обитое железом колесоo. saltatorius C — хороводo. laneus Prp — шерстяная повязкаo. muri L — кольцевая стенаo. signĭfer C — зодиакo. lacteus C — Млечный путьorbes finientes C — небосклон, горизонтin (per) orbem L, V etc. — по порядку, по очереди или из рук в руки2) воен. «кольцо», боевой порядок, со всех сторон прикрытый щитами (род каре)orbem facere Cs, Sl — образовать кольцевой строй3)а) диск, круг (solis, lunae O etc.)o. mensae O — круглый столo. genuum O — коленная чашкаo. luminis (oculorum) O — глазная впадина (орбита), но тж. O, St etc. глаз4) поэт. щит (hasta per orbem transiit V; commovēre orbem manu Pt)6) чашка весов (alternus o. Tib)7) круглое зеркало (o. nitĭdus M)8) кимвал, тимпан ( orbem digito temperare Su)9) круговое движение, оборот, круговорот (temporum QC; annuus V); поэт. годичный круговорот, год ( triginta orbes explere V)10) небесный свод, небо (o. Phoebi surgentis VF)11) переворот, смена (o. rei publicae C)12) ритор., закругление, период (orationis, verborum C; conficere orbem suum C)13) (тж. o. terrarum или terrae C, Just etc.) земной круг, земля, мир (ager Campanus o. terrae pulcherrimus C)14) человеческий род, человечествоtoti salutĭfer orbi cresce, puer O — расти, дитя, на благо всему человечеству15) область, страна (o. Assyrius J)Eōus o. O — восток, восточные страныin quo lateas orbe O — (не знаю), в каком краю ты скрываешься16) царство, владение (Crete, quae meus est o. O)17) совокупность, системаo. doctrinae O — круг знаний, система наук, энциклопедия -
2 urbe
-
3 urbe
-
4 urbe
urbe f lett 1) город, град ( уст) 2): L'urbe, l'Urbe — Рим Urbe Eterna — Вечный Город (т. е. Рим) conosciuto per urbem et orbem iron — известн(ейш)ая личность -
5 amplexus
I a, um part. pf. к amplector II amplexus, ūs m. [ amplector ]1) окружение, опоясывание ( Oceanus orbem terrarum amplexu finit L)2) обхватывание, сжимание ( draconis C)exuere (v. l. excutere) amplexus O — вырваться из объятий (хватки)tenere aliquem amplexu T — держать кого-л. в своих объятияхin amplexus alicujus ruere SenT, T — броситься в чьи-л. объятия3) поэт. любовные ласки ( amplexus atque oscula dulcia V) -
6 canto
āvī, ātum, āre [intens. к cano ]1) петьc. ad chordarum sonum Nep — петь в сопровождении струнного инструментаc. ad manum L — петь в такт (движущейся) руки2) гнусавить или говорить нараспев ( vitium cantandi Q)3) звучать ( tibia cantat O)4) произносить заклинание, заклятие ( cantando rumpitur anguis V)5) сочинять, творить (carmina H; versum AG)7) воспевать, славить, восхвалять ( per totum cantari orbem O)8) декламировать (fabulam J, Su)9) говорить, увещевать (canto tibi, ut caveas Pl)10) околдовывать, завораживать ( herbae cantatae O) -
7 circino
āvī, ātum, āre [ circinus ]делать кругообразным, изгибать в виде окружности (ramos in orbem c. PM)c. auras O — кружиться в воздухеcircinatus — закруглённый, круглый ( forma PM) -
8 circumago
1. circum-ago, ēgī, āctum, ereact.1) водить кругом, обводить (suovetaurilibus circumaguntur verres, aries, taurus Vr); проводить вокруг ( aratro sulcum Vr); вращать (circumactus modiolus CC)2) обёртывать, обматывать ( fasciam CC)3) сгибать дугой, низко наклонять ( totum corpus in adorando PM)4) поворачивать, оборачивать (equum L, QC; hastas in hostem L; navem in proram PM)c. signa (agmen или aciem) L — повернуться фронтом в другую сторонуcircumagetur hic orbis погов. L — этот круг завершится (т. е. обстоятельства изменятся)aliquem in se c. PM — привлечь кого-л. на свою сторонуvita in contrarium circumacta Sen — жизнь, противоречащая общепринятым нормам5) расстраивать, портить (alvum, vesīcam PM)2. pass. circumagi1) обращаться, вращаться, совершать круговое движение ( hoc atque illo Sen); проходить, миновать ( annus circumagitur L)circumacto anno (или anni tempore) L — по прошествии годаannus, qui solstitiali orbe circumagitur L — год, продолжающийся от одного солнцестояния до другого (т. е. солнечный)2) получать (быть отпускаемым на) волю Sen (при этом акте господин символически обводил раба по кругу)3) перен. метаться в разные стороны, волноваться (quasi somno turbulento circumactus Pt)4) позволить увлечь себя, покориться, довериться ( rumoribus vulgi L) -
9 circumscribo
circum-scrībo, scrīpsī, scrīptum, ere1) обводить линией, описывать круг, очерчивать ( lineas extremas alicujus rei Q)c. orbem C — начертить окружностьvirgulā c. aliquem C — палочкой описать окружность вокруг кого-л.2) очерчивать границы, устанавливать пределы, определять, назначатьc. locum habitandi alicui C — назначать кому-л. место жительстваc. aliquid termĭnis C — ограничить, определить что-л.c. aliquid verbis AG — объяснить, описать словами что-л.3) ограничивать, суживать (стеснять) круг (свободу) действий, сдерживать, обуздывать (gulam et ventrem Sen; praetorem C)ejus laudes c. est tam parce transcurrere Sen — столь бегло коснуться его восхвалений, значит умалить их4) сократить, сжато изложить ( totum scriptorem sex epitomis Col)5) опутывать, обольщать, тж. плутовать, обманыватьc. aliquem captiosis interrogationibus C — запутывать кого-л. сбивающими с толку вопросамиc. aliquem pecuniā C — выманить у кого-л. деньгиc. vectigalia Q — присвоить себе государственные доходыcircumscribi ab aliquo C — быть обманутым кем-л.6) извращать смысл, неправильно толковать, перетолковывать (testamentum PJ; legem Dig); обманным образом использовать ( ignorantiam alicujus CJ)7) исключать, изымать, обходить молчанием, откладывать в сторонуhoc omni tempore Sullano ex accusatione circumscripto C — не упоминая в обвинении обо всей эпохе Суллы8) ритор. излагать перифрастически (описательно) (rem simplicem rhH.)9) приукрашивать, прикрывать ( sacrilegium facetis jocis Just) -
10 circumtono
circum-tono, nuī, —, āreгреметь, наполнять всё грохотом, оглашать (orbem O; aulam strepitu Sil; monten undā Cld); оглушать ( aliquem H) -
11 colligo
I col-ligo, āvī, ātum, āre1) связывать ( manus C); перевязывать ( vulnera Su)2) соединять (hommes vinculo sermonis inter se C); скреплять ( uno ictu pilorum scuta Cs)3) задерживать (aliquem in Graecia C); сдерживать, умерять, останавливать ( impĕtum alicujus C)4) объединятьseptingentorum annorum memoriam uno libro c. C — объединить (изложить) историю семисот лет в одной книгеomne colligatum solvi potest C — всё, что связано, может распастьсяII col-ligo, lēgī, lēctum, ere [ lego I ]1)а) собирать (omnia praesegmina Pl; sarmenta virgultaque Cs; fructūs H; flores O; multa multorum facete dicta C); собирать, скручивать (capillos sparsos in nodum O; neta in globum Hier); собирать, укладыватьc. sarcinas Sl (sarcinulas Pt, J) — укладывать свои пожитки, перен. готовиться уходить (уезжать)c. vasa воен. L — собираться к выступлению в походб) собирать, скоплять, накапливать (aquas Q, O; umorem C; pecuniam H); набирать (exercitus collectus ex senibus desperatis C); собирать, стягивать, сосредоточивать (milites, copias undique C; dispersos QC)breviore spatio orbem c. L — сплотить свои ряды на меньшем участкеse in moenia c. Sil — укрыться за (городскими) стенамиse c. или colligi in arma V, Sil — прикрыться щитомse in spiram c. V — свернуться (о змее)vertex apicem collectus in unum O — утёс, заканчивающийся единственным пиком2)а) подбирать (pallium Pl; togam M); поднимать ( librum elapsum PJ)c. arma (sc. navis) V — свернуть (убрать) паруса (= contrahere vela)c. hastas T — отводить назад копья3) содержать в себе, простираться, иметь протяжением ( sexaginta ducentos pedes PM)centum et viginti anni ab interitu Ciceronis in hunc diem colliguntur T — со смерти Цицерона до этого дня прошло 120 лет4) располагать в порядке, перебирать, излагать, перечислять (aliquos memoriter C; singula PJ)c. aliquid in artum PM — сжато изложить что-л.5) исчислять, определять ( intervalla siderum et mensuras solis ac terrae Q)6) сдерживать, останавливать ( amentes equos O)c. gressum или gradum Sil — останавливатьсяc. iram Sil (9, 477) — подавлять (умерять) гнев (ср. 7.)7) приобретать, получать (robur V; vires ad agendum aliquid L); снискивать, стяжать (benevolentiam civium aliquā re C; famam clementiae L; auctoritatem Cs)c. iram H (iras VF) — разгневаться (ср. 6.)c. frigus H — озябнутьc. sitim V (Ge. 3, 327) — возбуждать жажду, но O (M. 5, 446) почувствовать жаждуc. gaudia Prp — ощутить радостьcrudelitatis invidiam ex aliquā re c. C — навлечь на себя чём-л. упрёк в жестокости8) возвр.se c. C etc., c. animum T (animos L) или mentem O — приходить в себя, оправлятьсяc. se ex somno Lcr — пробуждаться ото снаc. se ex timore Cs — оправиться от страхаc. cum vultu montem O — хранить душевное равновесие при спокойном выражении лица9) делать вывод, (умо)заключать (aliquid ex aliquā re, per aliquid и aliquā re Q etc.)os laesum esse ex dolore colligimus CC — боль свидетельствует нам, что кость повреждена -
12 compleo
com-pleo, ēvī, ētum, ēre1)а) наполнять (aliqua re, реже alicujus rei Pl, fossam sarmentis Cs; favos melle Tib)loca camporum cursu c. Lcr — мчаться по полям во всех направленияхorbem luna complet Tib и lunae se cornua lumiue complent V — на ступило полнолуние2) заливать, освещать ( sol complet cuncta sua luce C)3) воен. комплектовать, формировать, пополнять (legiones, classem, navigia militibus Cs)6) внушать, преисполнять (aliquem bona spe Cs, gaudio C, taedio Q; cuncta pavore QC)7)а) выполнять, совершать, завершать, оканчивать ( beatissimam vitam C)б) прожить ( centum annos C)c. sua tempora или sua fata O — закончить свою жизньhis rebus completis Cs (v. l.) — совершив этоannuus exactis completur mensibus orbis V — протекли месяцы, и годичный круг завершается, т. е. год обежал полный круг месяцев8) исполнять ( summam promissi sui C); pass. исполняться, оправдываться (completur in me hoc proverbium Hier)9) занимать (murum, sc. militibus или defensoribus Cs)10) оплодотворять ( aliquam Lcr)corpus suum c. Pl или pass. compleri Eccl — забеременеть -
13 confunero
cōn-fūnero, —, —, āreпогребать, хоронить ( terrae orbem Jvc) -
14 contraho
1) стягивать, сжимать (membrum C, CC; digitos in pugnum PM); втягивать ( collum C); натягивать ( arcum J); стягивать, заживлять ( vulnus CC)c. vela C, H, O — убирать парусаc. frontem Pl, C etc. — морщить лобc. supercilia Q — сдвигать (хмурить) брови2) сужать ( intercolumnia Vtr)3) сокращать (frigore contrăhi Hier; pulmones se contrăhunt C; c. tempus epularum PJ)contractus frigore Su, Col — закоченевший от холода, ноcontractum frigus V, Sen — холод, от которого коченеют4) крепить (вызывать запор), закреплять (alvum, ventrem CC; in senectute alvus contrahitur CC); свёртывать ( fici sucus lac contrahit PM)5) ограничивать, умерять (appetitūs C; jura Sil)6) собирать, набирать (exercitum VP etc.; magnam classera Nep); сосредоточивать, стягивать (dispersos cives in unam urbem VM; auxilia a finitimis Just)7) созывать, собирать (senatum Just etc.; aliquos ad colloquium L); собирать, скоплять, нагромождать (aquam intus in uterum CC; omnis generis commeatum Su; niella PM — о пчёлах; pecuniam Col, Sen etc.; undique libros Su)8) соединять, сближать, сочетать ( rudes animos in unum O)9) навлекать, причинять, доставлять (molestias aliquā re C; inimicitias domui O; numinis iram sibi O)(тж. c. sibi Hirt, O) навлекать на себя, причинять себе, получатьc. bellum Saguntinis cum Carthaginiensibus L — вызвать войну сагунтинцев с карфагенянамиc. benevolentiam ab aliquo rhH. — снискать чьё-л. благоволениеc. noxam Col — потерпеть ущербc. aes alienum C etc. — войти в долгиc. morbum PM — заболетьc. alicui negotium C — наделать кому-л. хлопот, ноnefas c. L — совершить беззаконие, согрешитьc. matrimonium Just, Su и nuptias Dig — вступать в бракc. amicitiam C — установить дружеские отношенияnihil omnino cum aliquo c. C — не иметь решительно ничего общего с кем-л.causam certaminis cum aliquo c. velle L — искать повода сразиться с кем-л.c. animum C — огорчаться, приуныть -
15 curvo
āvī, ātum, āre [ curvus ]1)а) искривлять, гнуть, сгибать ( arbor curvatur pondere alicujus rei O)c. lances H — прогибать блюда ( об изобильных яствах)б) склонять (collum V; genua V); натянуть сгибая ( arcum manu St); изгибаться ( iter in orbem curvat O)2) тронуть, склонить (aliquem, sc. precibus H) -
16 decircino
dē-circino, —, —, āre (об окружности)описывать, обводить (arcum, orbem Man) -
17 deficio
dē-ficio, fēcī, fectum, ere [ facio ]1) отложиться, отпасть, изменить (d. abaliquo L, C etc.; d. ab amicitia populi Romani Cs)d. a patribus ad plebem L — перейти от патрициев на сторону плебсаd. a se C — изменить самому себеillis legibus d. L — отказаться от соблюдения этих законовd. a virtute C — утратить доблесть (добродетельность)2) оказываться недостаточным, не хватать, недоставать (si cibaria defecerint in navigatione Dig)dies deficiat, si velim eam causam defendere C — не хватило бы дня, если бы я пожелал защищать это делоhorrea fecundas ad messes deficientia Tib — житницы, которые не в состоянии вместить богатый урожай3)d. vitā Pl etc. — находиться при смертиnec animo defēcit, nec consilio L — он не утратил ни мужества, ни благоразумияd. aliquem (редко alicui) — недоставать у кого-л. (tempus deficit aliquem VM; tela nostris — v. l. nostros — deficiunt Cs)б) pass.deficitur aliquis (aliquid) (ab) aliquā re — кто-(что-)л. лишен(о) чего-л. (defici a viribus Cs; defici pecunia Sen)defici animo QC — лишиться сознания, но (см. выше)animo defĭcere Lcr, Cs etc. или просто d. Cs, C etc. — пасть духом, приунытьdefectum corpore caput PJ — голова, отделённая от тела4) беднеть, нищать, банкротиться, становиться неплатёжеспособным ( si debitores defecerint Dig)5) гаснуть, угасатьignis deficit V — огонь гаснет (догорает), ноtenent Danai quā deficit ignis V — данайцы захватили (всё), что пощадил огонь6)а) убывать, убавляться, уменьшатьсяб) подходить к концу, оканчиватьсяdeficiente die Pt — на закате7) (тж. d. vitā Pl) умирать, скончаться (d. prope lucem Su; deficit omne, quod nascitur Q)d. sanguine et spiritu VM — умереть от потери крови9) уходить, покидать (orbem O; somnus deficit aliquem Tib) -
18 dictito
āvī, ātum, āre [frequ. к dico II \]1) часто говорить (aliquid L etc.)d. causas C — вести судебные процессы2) постоянно называть (d. terrarum orbem esse deorum matrem Lcr)d. aliquem sanum recteque valentem H — беспрестанно говорить о чьём-л. безукоризненном здоровье3) говорить, утверждатьprofectus, ut dictitabat, ad Caesarem Cs — отправившись, как он говорил, к Цезарю -
19 digitus
ī m.1) палец ( руки или ноги)d. pollex Cs — большой палецd. anularis Is (medicus Is, medicinalis и minimo vicinus и proxĭmus Macr) — безымянный палецd. minimus AG (auricularis Is, brevissimus Macr) — мизинецdigito se caelum attingere putare погов. C — быть на седьмом небе, блаженствоватьdigitum tollere C — поднимать палец (на торгах, при голосовании)computare digitis Pl, PM (numerare per digitos O) — считать по пальцамnovi digitos tuos C — знаю, что ты мастер считатьproferre digitum C — пошевеливаться, приступать к делуpugnare (concurrere M) ad digitum Q — бороться до тех пор, пока одна из сторон не поднимет пальца (т. е. не признает себя побеждённой)digito orbem temperare Su — пальцами ударять в бубен или управлять миром ( игра слов)3) ( у птиц) коготь Vr etc.4) сучок PM5) палец, перст, мера длины = 18,5 мм (римский дюйм)d. transversus или d. Cato — ширина пальцаd. transversum non discedere ab aliqua re C — нисколько не уступить в чём-л -
20 discurro
dis-curro, (cu)currī, cursum, ere1) бегать туда и сюда, бегать в разные стороны, разбегаться (d. in muris Cs; ad arma L; hue atque illuc Pt)d. in cornua L, QC — бегом занять места на флангах2) растекаться, распадаться ( Nilus discurrit in septem ora V); разделяться (in tribus ad suffragium ferendum L)4) рассказывать, излагать (super aliquid pauca d. Amm)
См. также в других словарях:
ORBEM — Actiris Actiris est un organisme régional chargé de la politique de l emploi dont les compétences sont limitées territorialement à la région de Bruxelles Capitale. Avant juin 2007, Actiris portait le nom d Office régional bruxellois de l’emploi… … Wikipédia en Français
ORBEM tonderi (in) — in ORBEM tonderi quorum olim, vide hîc passim vocibus Circumtonsi, Palaestrici iuvenes; ubi de Tondendi ritu … Hofmann J. Lexicon universale
Fata regunt orbem, certa stant omnia lege. — См. Планида … Большой толково-фразеологический словарь Михельсона (оригинальная орфография)
RADIUS — apud Virgilium, de Conone et Archimede, Ecl. 3. v. 41. In medio duo signa, Conon: et quis fuit alter, Descripsit totum radio qui gentibus orbem: Servio, est virga Philosophorum, quâ Geometra lineas indicant. Inventa autem haec Ars est tempore,… … Hofmann J. Lexicon universale
AMERICA Meridionalis — quae ctiam Peruviana nuncupatur a Peruviae regno, haber ad Septentrionem mare Boreale, ad ortum Ocenum Aethiopicum, ad Austrum mare Magellanicum, fretaque Magellanicum et Maereum, adoccasum autem mare Pacisicum, seu Austrinum. Americae… … Hofmann J. Lexicon universale
CYCLADES — insulae maris Aegaei a promontor. Gerresto, ut Plin. notat, l. 4. c. 12. circa Delum hodie Sdille, quo singulis annis, Iuventus missa, ut festis interesset, in orbem sitae, unde et nomen acceperunt, Strabo, l. 10. Zonar. tom. 3. Dionys. v. 525.… … Hofmann J. Lexicon universale
ORBIS Mythologiae — Κύκλος Ε᾿πικός, appellata fuit collectio illa Poetarum, qui Mythologicam historiam continuârunt, in unum corpus redacta; a serie et ordine pari, quô consertis manibus tenentur in Choro circulari (Dithyrambico videl. nam Chori Tragici et Comici… … Hofmann J. Lexicon universale
TEMPUS — in Saturno cultum Gentilibus; qui unâ manu, scilicet dexterâ, falcem tenere, et in ea serpentis portare effigiem, qui caudam propriam dentibus commordebat, fingebatur, uti ait Albinus, peioris aevi Scriptor, sed meliorum exscriptor, addens,… … Hofmann J. Lexicon universale
Benedictus Buns — Benedictus Buns, Benedictus à sancto Josepho, born Buns, also named Buns Gelriensis, was born in 1642 in Geldern [ Geldern belonged in that time to the Spanish Netherlands see too the Southern Netherlands and from 1713 tot the Austrian… … Wikipedia
Henri II de France — Henri II Henri II (d après François Clouet, 1559) Titre Roi de France … Wikipédia en Français
CHORUS — I. CHORUS pars Comediae, una ex accessoriis, inter actum et actum: vel pars est, post actum introducta cum concentu. Dicebatur autem sic primo, multitudo canentium saltantiumque cum tibicine: idque antiquitus circa aras Deûm, Virg. aen. l. 6. v.… … Hofmann J. Lexicon universale