-
21 высокоиндустриальный
в соч.высокоиндустриа́льные стра́ны — ileri derecede endüstrileşmiş ülkeler
-
22 выставлять
çıkarmak; kaldırmak; dışarı atmak; sergilemek,teşhir etmek; koymak (nöbetçi vs.)* * *несов.; сов. - вы́ставить1) ( вынимать вставленное) (sokup) çıkarmak2) (ставить снаружи; на виду) çıkarmak; kaldırmakвыставля́ть что-л. на со́лнце — güneşe sermek / göstermek, güneşletmek
выставля́ть кому-л. угоще́ние — birine yemek (içki) çıkarmak
3) перен., прост. ( выгонять) dışarı atmakвыставля́ть кого-л. за дверь — kapı dışarı etmek
его́ вы́ставили отту́да си́лой — onu oradan yaka paça götürdüler
4) ( помещать для обозрения) sergilemek, teşhir etmek5) çıkarmak, koymakвыставля́ть часовы́х — nöbetçi dikmek / koymak
выставля́ть сторожево́е охране́ние — воен. ileri karakol çıkarmak
вы́ставить большу́ю а́рмию — büyük bir ordu çıkarmak
6) ( выдвинуть)выставля́ть чью-л. кандидату́ру — birini aday göstermek
он вы́ставил свою́ кандидату́ру на пост дире́ктора — müdürlüğe adaylığını koydu
вы́ставить ве́ский аргуме́нт — kuvvetli bir kanıt göstermek
вы́ставить кого-л. в ка́честве свиде́теля — tanık / şahit göstermek
7) (дату, оценку) koymak8) разг. (кем-л., каким-л.) çıkarmakон вы́ставил меня́ винова́тым — beni suçlu çıkardı
-
23 выходить
iyileştirmek; yetiştirmek; inmek; ayrılmak,çekilmek; olmak,çıkmak; (pencere vb.) açılmak,bakmak,nazır olmak; tükenmek,suyunu çekmek; tüketmek* * *I выход`итьнесов.; сов. - вы́йтивыходить из больни́цы — перен. hastaneden çıkmak
выходить из-за стола́ — masa / sofra başından kalkmak
выходить со ста́нции (о поезде) — перен. (istasyondan) kalkmak
выходить из войны́ — перен. savaştan / harpten çıkmak
вы́йти из кри́зиса — перен. bunalımdan çıkmak
выходить на у́лицу (о массах) — sokağa / dışarı çıkmak; sokaklara dökülmek
выходить в мо́ре — denize çıkmak
выходить в откры́тое мо́ре — denize açılmak
выходить на охо́ту — ava çıkmak
выходить на лов ры́бы — balığa çıkmak
выходить на сце́ну — sahneye çıkmak
выходить на мировы́е ры́нки — dünya pazarlarına açılmak
выходить на рабо́ту — işbaşı yapmak
выходить на телеэкра́ны (о фильме) — ekrana gelmek
вы́шел но́вый журна́л — yeni bir dergi çıktı
две соро́чки из э́того не вы́йдут — bundan iki gömlek çıkmaz
2) (становиться, делаться кем-л.) olmakиз него́ вы́йдет хоро́ший врач — iyi bir doktor olur
челове́ка из него́ не вы́йдет — adam olmaz
геро́й из него́ не вы́йдет — onda kahraman olacak hal yok
выходить победи́телем из чего-л. — galip çıkmak
3) ( получаться) olmak; çıkmakничего́ у него́ не вы́йдет — bir şey başaramaz:
из э́того ничего́ не вы́йдет — bundan bir şey çıkmaz
не вы́йдет! — sökmez!
вы́шло так, как я сказа́л — dediğim çıktı
э́тот сни́мок не вы́шел — bu fotoğraf (iyi) olmadı
сни́мок хорошо́ вы́шел — resim iyi çıktı
как бы чего́ не вы́шло — bir şey olmasın
как же так вы́шло, что... — nasıl oldu da...
4) тк. несов. bakmak; açılmakко́мната выхо́дит о́кнами в сад — odanın pencereleri bahçeye bakar
дверь выхо́дит в коридо́р — kapı koridora açılır
доро́га выхо́дит на шоссе́ — yol şoseye kavuşur / çıkar
5) ( замуж) varmakвыходить за кого-л. — birine varmak
6) тк. сов. ( происходить)...dan olmak, içinden çıkmak / gelmekон вы́шел из крестья́н — köylüdendir, köylü içinden çıkmıştı
он вы́шел из наро́да — halkın içinden yetişmişti
7) ( расходоваться) tükenmek, suyunu çekmek; harcamak, tüketmekу нас вы́шел весь бензи́н — benzinimiz tükendi
у нас выхо́дит мно́го дров — çok odun harcarız
••выходить из берего́в — taşmak
вы́йти из заколдо́ванного круга — kısır döngüden kurtulmak
выходить из себя́ — çileden çıkmak
умо́м он не вы́шел — akıldan yana züğürttür
она́ лицо́м не вы́шла — çehre züğürdüdür
э́та те́ма выхо́дит за ра́мки нашего сообще́ния — bu konu tebliğimizin çerçevesini aşmaktadır
II в`ыходитьна́ша кома́нда вы́шла вперёд — takımımız öne / ileri geçti
сов., см. выхаживать -
24 гипотеза
hipotez,varsayım* * *жvarsayım; hipotezвы́двинуть гипо́тезу — bir hipotez ileri sürmek
-
25 далеко
uzak* * *нареч., тж. → сказ.э́то далеко́? — orası uzak mı?
он живёт далеко́ — uzakta oturuyor
он уе́хал о́чень далеко́ — çok uzaklara gitti
до утра́ ещё далеко́ — sabaha daha çok var
мы́сли ее бы́ли далеко́ — düşünceleri uzaklardaydı
••далеко́ не...: далеко́ не нау́чный ме́тод — bilimden çok uzak bir yöntem
далеко́ не малова́жный — hiç de önemsiz olmayan
э́то далеко́ не случа́йно — bu hiç de raslantı değildir
сде́лать э́то далеко́ не про́сто — bunu başarmak hiç de kolay değil
за приме́рами далеко́ ходи́ть не на́до — uzağa gitmeye gerek yok
далеко́ не но́вый — yeni olmaktan (çok) uzak
оста́вить кого-л. далеко́ позади́ — fersah fersah geride bırakmak
ему́ далеко́ за со́рок — kırkını çoktan aşmıştı
бы́ло далеко́ за́ по́лночь — vakit geceyarısını çoktan geçmişti
сла́ва е́го шагну́ла далеко́ за преде́лы страны́ — ünü ülke sınırlarını da aşmıştı
не заходи́ так далеко́! — bu kadar ileri gitme!
-
26 договариваться
несов.; сов. - догово́риться1) anlaşmak; sözleşmek; anlaşmaya varmakмы договори́лись встре́титься ве́чером — akşam buluşmak üzere sözleştik
сто́роны договори́лись о нижесле́дующем — taraflar şu hususta anlaşmaya vardılar
ну (как), договори́лись? — anlaştık, değil mi?
2) ( вести переговоры) görüşmeler yapmak3) в соч.он договори́лся до утвержде́ния, что... — sözü... iddia edecek kadar ileri götürdü
-
27 доходить
varmak,ulaşmak* * *несов.; сов. - дойти́1) врз varmak, ulaşmak; gelmekмы дошли́ до вокза́ла за де́сять мину́т — gara on dakikada vardık
письмо́ дошло́ по назначе́нию — mektup yerine ulaştı
письмо́ до него́ не дошло́ — mektup eline geçmedi
дойти́ до на́ших дней — günümüze kadar gelmek, bugüne (ayakta) kalmak (о памятниках и т. п.); günümüze kadar sürüp gelmek (о вражде и т. п.)
после́днее доше́дшее до нас письмо́ писа́теля — yazarın bize ulaşan son mektubu
э́ти слу́хи доходи́ли и до нас — bu söylentiler bizim kulağımıza da geliyordu
доходи́ть до коле́н — diz hizasına gelmek (о воде и т. п.)
сюда́ ве́тер не дохо́дит — burasını rüzgar tutmuyor
о́чередь дошла́ до нас — sıra bize geldi
де́ло дошло́ до того́, что... — iş o hale geldi ki,...
де́ло дошло́ до дра́ки — iş dövüşmeye kadar vardı
а когда́ де́ло дохо́дит до де́нег,... — iş paraya geldi mi,...
он дошёл до того́, что... — o hale geldi ki...
до чего́ он дошёл! — ne hale düştü!
он дошёл до утвержде́ния, что... —... iddia edecek kadar ileri gitti
вот до чего́ он дохо́дит в свои́х обвине́ниях — suçlamalarını işte buna kadar uzatıyor
кома́нда дошла́ до фина́ла — takım finale yükseldi
2) разг. ( становиться понятным) intikal etmekдо него́ не дошло́ — intikal edemedi
до него́ пло́хо / сла́бо дохо́дит — intikali azdır, intikal kudreti zayıftır
наконе́ц-то сего́дня до него́ дошло́ — nihayet bugün kafasına dank etti
3) прост. (ослабевать, обессилевать) bitmek••у меня́ до э́того ру́ки не дохо́дят — buna elim değmiyor
-
28 зарываться
gömülmek* * *I несов.; сов. - зары́тьсяII несов.; сов. - зарва́ться, разг.зарыва́ться лицо́м в поду́шку — yüzünü yastığa gömmek
-
29 заходить
uğramak,girip çıkmak; almaya gelmek; çekilmek; batmak* * *I сов.заходи́ть по ко́мнате — odada bir aşağı bir yukarı dolaşmaya başlamak
II несов.; сов. - зайти́в коридо́ре заходи́ли — koridorda gidiş gelişler başladı
ты заходи́л к больно́му? — hastayı yokladın mı?
мне на́до зайти́ к дире́ктору — müdürü göreceğim
да, да, он до́ма, заходи́те! — evde, evde, buyurun!
2) (за кем-чем-л.) almaya gelmekза кни́гой я зайду́ пото́м — sonra gelir kitabı alırım
3) ( подходить со стороны) (dolanarak) gelmekзаходи́ с друго́й стороны́ маши́ны — arabayı dolan gel
4) ( скрываться) çekilmekсо́лнце зашло́ за́ гору — güneş dağın gerisine çekildi / ardına indi
5) ( о солнце) batmak6) в соч.речь зашла́ о... —...dan söz açıldı
••ты зашёл сли́шком далеко́ — fazla ileri gittin
-
30 идейность
ж( преданность передовым идеям) ileri fikirlere bağlılık -
31 идея
düşünce,fikir* * *ж, врзиде́я добра́ — iyilik kavramı
передовы́е иде́и — ileri / ilerici düşünceler / fikirler
пода́ть хоро́шую иде́ю — iyi bir fikir vermek
иде́я рома́на — romanın ana fikri / konusu
-
32 к
1) (при указании на направление движения, действия)...(y)a (doğru)подойти́ к бе́регу — kıyıya yaklaşmak
приходи́ к нам — bize gel
призы́в к молодёжи — gençliğe / gençlere (yapılan) çağrı
призы́в к еди́нству — birlik çağrısı
путь к побе́де — zafer yolu
перехо́д от капитали́зма к социали́зму — kapitalizmden sosyalizme geçiş
2) (при указании на соприкосновение, близость, присоединение)...(y)aлицо́м к лицу́ — yüz yüze
идти́ плечо́м / плечо́ к плечу́ — omuz omuza yürümek
прича́лить к при́стани — iskeleye yanaşmak
3) ( при указании на срок совершения или завершения действия)...(y)a doğruк концу́ неде́ли снег сошёл — hafta sonuna doğru kar kalkmış bulunuyordu
к ча́су бу́ду до́ма — bire doğru evde olacağım
4) (при обозначении побуждения, цели предназначения)...(y)a, içinму́зыка к фи́льму — filmin müziği
пода́рок ко дню рожде́ния — doğum günü armağanı
гото́виться к экза́мену — sınava hazırlanmak
приучи́ть к чему-л. — bir şeye alıştırmak
написа́ть предисло́вие к кни́ге — kitap için önsöz yazmak
5) (при обозначении предмета, лица, с которым связано какое-л. действие, признак, отношение)...(y)a karşıлюбо́вь к приро́де — doğa sevgisi
уваже́ние к ста́ршим — büyüklere (karşı) saygı
ключ к та́йне — sırrın anahtarı
привы́чка к ча́ю — çay alışkanlığı
6) ( в заглавиях) dolayısıyla;...(y)a dairк вопро́су о... —... sorunu dolayısıyla,... sorununa dair
к десятиле́тию (со дня) основа́ния... —...nın onuncu kuruluş yıldönümü dolayısıyla
7) ( в призывах)...(y)a (doğru)к ору́жию! — silaha sarıl(ın)!
Петро́в, к команди́ру! — Petrov, komutanın yanına!
вперёд, к побе́де! — zafere doğru, ileri!
-
33 лишний
fazla,artan,artık; gereksiz,fuzuli* * *1) fazla; artan; artıkли́шние деньги — paranın fazlası; artan para
2) ( ненужный) fazla; gereksiz; fuzuliли́шние расхо́ды — gereksiz / fuzuli masraflar
предупрежде́ние оказа́лось не ли́шним — uyarı gereksiz olmadı
3) (дополнительный, добавочный) fazlaли́шний раз напо́мнить — bir kez daha hatırlatmak
ли́шний бага́ж подлежи́т опла́те — fazla bagaj ücrete tabidir
••с ли́шним — fazla, küsur, şu kadar
неде́лю с ли́шним — bir haftadan fazla
сто рубле́й с ли́шним — yüz küsur / şu kadar ruble
ему́ 50 с ли́шним (лет) — ellisini geçkindir
за свои́ 50 с ли́шним лет — 50 şu kadar yıllık ömründe
за два́дцать с ли́шним лет — yirmi yılı aşkın süre içinde
не ли́шне(е) бы́ло бы пое́сть — yemek yesek fena olmaz(dı)
не ли́шне(е) отме́тить, что... —... belirtmek gereksiz olmayacak
позволя́ть себе́ ли́шнее (в поведении) — ileri gitmek / varmak
-
34 насаждать
benimsetmek* * *несов.; сов. - насади́ть Iнасажда́ть передовы́е иде́и — ileri fikirleri yaymak / yaygınlaştırmak
-
35 наступать
saldırmak* * *I несов.; сов. - наступи́ть I1) ( ногой) basmak2) тк. несов., воен. taarruz etmek3) тк. несов. (на пустыню и т. п.) hücum etmek4) тк. несов. (надвигаться, приближаться) üstüne üstüne yürümekII несов.; сов. - наступи́ть IIgelmek; olmak; başlamakнаступа́ет у́тро — sabah oluyor
наступи́ло ле́то — yaz geldi / girdi
смерть наступи́ла в результа́те несча́стного слу́чая — ölüm kazadan ileri geldi
-
36 организующий
организу́ющая и мобилизу́ющая роль передовы́х иде́й — ileri fikirlerin örgütlendirici ve seferber edici rolü
-
37 ответственный
отве́тственный перед кем-л. за что-л. — birine karşı bir şeyden sorumlu
отве́тственное де́ло — sorumlu bir iş
э́то о́чень отве́тственная зада́ча — bu, büyük sorumluluk gerektiren bir görev
отве́тственное поруче́ние — önemli bir görev
отве́тственные рабо́тники министе́рства — bakanlığın ileri gelenleri
в э́тот отве́тственный моме́нт — bu kritik anda
-
38 переводить
несов.; сов. - перевести́1) врз geçirmek, nakletmek; nakil ve tayin etmekперевести́ кого-л. через у́лицу — birini caddenin karşı yanına geçirmek
переводи́ть кого-л. в сле́дующий класс — birine sınıf geçirmek
его́ перевели́ в друго́й райо́н (о руководителе) — onu başka bir bölgeye naklettik / geçirdiler
он перевёл сбереже́ния на свою́ жену́ — bankadaki paraları karısının adına geçirtti
2) в соч.перевести́ часы́ вперёд — saati ileri almak
перевести́ часы́ на мину́ту наза́д — saati bir dakika geri(ye) almak
перевести́ стре́лку — ж.-д. makası açmak / kapamak
переводи́ть ско́рость — ж.-д., авто vites değiştirmek
3) ( ставить в другие условия) geçirmek, aktarmakперевести́ животново́дство на индустриа́льную / промы́шленную осно́ву — hayvancılığı sanayi temeline / endüstriyel temele oturtmak
4) перен. (взгляд, взор) kaydırmak, dolaştırmak5) ( по почте) havale ile göndermek / yollamak; transfer etmek, aktarmakпереводи́ть деньги по по́чте — posta havalesiyle para göndermek
переводи́ть при́были за грани́цу — kârları yurt dışına transfer etmek / aktarmak
переводи́ть (свои́) капита́лы в други́е сфе́ры эконо́мики — sermayesini başka ekonomik alanlara kaydırmak / aktarmak
6) çevirmek; tercümanlık yapmak ( устно)переводи́ть кни́гу на туре́цкий язы́к — kitabı Türkçe'ye çevirmek / aktarmak, kitabı Türkçeleştirmek
7) ( рисунок) çıkartmak, geçirmek••перевести́ дух — soluklanmak, soluk almak
-
39 перегибать
несов.; сов. - перегну́ть1) bükmek; katlamakперегну́ть лист бума́ги попола́м — kağıdı ikiye katlamak
2) перен., разг. ileri gitmek, dozunu kaçırmak, aşırılığa kaçmak -
40 передний
önпере́дний фаса́д зда́ния — binanın ön cephesi
••пере́дний край — ileri hat
См. также в других словарях:
ileri — is. 1) Herhangi bir şeye göre daha ötede olan yer, geri karşıtı 2) Bir şeyin ulaşılacak yönü Yolun ilerisi düz. 3) Henüz gelmemiş zaman, gelecek, sonra 4) sf. Önde bulunan İleri karakol. İleri hat. 5) sf. Doğrusundan daha çok gösteren (saat) Saat … Çağatay Osmanlı Sözlük
ileri uç — is., cu, sp. Futbolda ileri hat, hücum mevkisi, forvet Birleşik Sözler ileri uç oyuncusu … Çağatay Osmanlı Sözlük
İleri Hotel & Apartments — (Чешме,Турция) Категория отеля: Адрес: İzmir Cad. No : 32 Ilica, 35930 Чешме, Турция … Каталог отелей
ileri geri — sf. 1) Ayrıntıları düşünülmeyen Haydi kızım, haydi işine. Böyle ileri geri sözlerle kendini de beni de iyi saatte olsunların hışmına uğratacaksın. H. R. Gürpınar 2) zf. Rastgele, gelişigüzel (konuşmak) Atasözü, Deyim ve Birleşik Fiiller ileri… … Çağatay Osmanlı Sözlük
ileri görüş — is. Daha sonra olabilecekleri düşünme işi Bu bölgedeki ulusların el ele hareket etmesi gereğini keskin ileri görüşü ile o sezdi ve İkinci Balkan Birliği konferansını 1931 de İstanbul da topladı. H. Taner … Çağatay Osmanlı Sözlük
ileri görüşlü — sf. İleri görüşü olan (kimse) … Çağatay Osmanlı Sözlük
ileri görüşlülük — is., ğü İleri görüşlü olma durumu … Çağatay Osmanlı Sözlük
ileri uç oyuncusu — is., sp. Futbolda görevi karşı tarafa top sürmek ve gol atmak olan ileri uçtaki oyuncu, akıncı, muhacim, forvet … Çağatay Osmanlı Sözlük
ileri geri etmemek — uzun boylu tartışmamak, sorgu sual etmemek Hiç pazarlığa sorguya kalkışmadan, hiç ileri geri etmeden dayağa başladılar, vurduklarını da attan aşağı yıktılar. M. Ş. Esendal … Çağatay Osmanlı Sözlük
ileri geri konuşmak (veya söz etmek veya laflar etmek) — yersiz ve gönül kıracak biçimde konuşmak Böyleydi, ilkin coşar tartışır, ileri geri konuşurdu. H. Taner … Çağatay Osmanlı Sözlük
ileri gelmek — 1) (bir şeyden) oluşmak, meydana gelmek O kadar üşümesi trende saatlerce hareketsiz kalmasından ileri geliyordu. S. F. Abasıyanık 2) (bir şeyden) neden olmak 3) (bir şeyden) bağlı bulunmak … Çağatay Osmanlı Sözlük