explānātĭo

* * *

* * *

    Explanatio, Verbale: vt Adhibere explanationem. Cic. Exposition, Declaration, Explanation.

explānātĭo, ōnis, f. [explano].

An explanation, interpretation (class.):

somniis, vaticinationibus, oraculis quod erant multa obscura, explanationes adhibitae sunt interpretum,

Cic. Div. 1, 51, 116; cf.

aequitatis,

id. Rep. 5, 2:

unius cujusque propositionis,

Auct. Her. 4, 16, 23:

illustris sententiae suae (with propositio),

Quint. 9, 2, 2:

res arduae explanationis,

Plin. 10, 68, 87, § 190.—

In partic., as a fig. of speech, Auct. Her. 4, 12, 17; Cic. de Or. 3, 53, 202; Quint. 9, 1, 27.—

A distinct articulation, pronunciation:

dentes, cum defuere, explanationem omnem adimentes,

Plin. 7, 16, 18, § 70:

emendata cum suavitate vocum explanatio,

Quint. 1, 5, 33:

verborum (shortly before: dilucida pronunciatio),

id. 11, 3, 33.

1) объяснение, (ис)толкование (naturae C; sententiae Q); ритор. разъяснение, гипотипоз C, Q

2) внятное произношение ( vocum Q)

explānātio, ōnis, f. (explano), I) die Verdeutlichung, deutliche Entwicklung, Erläuterung, Erklärung, Aufklärung, 1) im allg.: aequitatis, Cic.: naturae, Cic. – 2) insbes., a) die Auslegung, Deutung, religionis, Cic.: Plur., m. subj. Genet., explanationes interpretum, Cic.: mit obj. Genet., portentorum expl., Cic.: m. in u. Akk., tres explanationum in Osee libri, Hieron. c. Rufin. 3, 28. – b) als rhet. t. t., die Verdeutlichung, Versinnlichung (s. Cornif. rhet. 4, 17 u. 23), Cic. u. Quint. – c) die deutliche Aussprache, verborum, vocum, Quint.: absol., explanationem omnem adimere, Plin. 7, 70. – II) die Auseinandersetzung, Darlegung, Darstellung, difficilis, Cels. 6, 18, 1: ardua, Plin. 10, 190.

* * *

illustris ( inl-), e ( nom. sing. masc. illuster. Val. Max. 4, 1, 5; 4, 3, 11), adj. [inlustro], lighted up, clear, bright, light, lustrous (class.; esp. freq. in the trop. signif.).

Lit.: ostendebat Carthaginem de excelso et pleno stellarum, illustri et claro quodam loco, Cic. Rep. 6, 11; cf.:

tum nec nimis illustres nec vehementer obscuros locos haberi oportet,

Auct. Her. 3, 19, 32:

locus,

Cels. 3, 6:

habitare bonis et illustribus domiciliis,

Cic. N. D. 2, 37, 95:

balnearia,

Col. 1, 6, 2:

illustris et pellucida stella,

Cic. Div. 1, 57, 130:

radii solis,

Plin. 18, 35, 78, § 344:

noctes,

id. 9, 16, 23, § 56:

caelum,

Val. Fl. 6, 528.— Comp.:

ostio et lumine illustriore,

Varr. R. R. 3, 5, 5; cf.:

solis candor illustrior est quam ullius ignis,

Cic. N. D. 2, 15, 40:

(ventus) tegulas illustriores fecit,

Plaut. Rud. 1, 1, 6.—

Trop.

Clear, plain, distinct, evident, manifest (syn. clarus):

praeter haec, quae testata sunt et illustria, habeo multa occultiora,

Cic. Fam. 11, 27, 6:

his rationibus tam certis tamque illustribus, etc.,

id. Rep. 1, 3; cf.:

illustribus igitur rebus insistis... a certis et illustrioribus cohibes assensum,

id. Ac. 2, 29, 94:

nec vero ita disseram de re tam illustri tamque nota, ut, etc.,

id. Rep. 1, 24 Mos.:

factum illustre notumque omnibus,

id. Verr. 2, 5, 13, § 34:

visus insignis et illustris,

id. N. D. 1, 2, 15 fin.:

illustris oratio est, si, etc.... est enim haec pars orationis, quae rem constituat paene ante oculos... est plus aliquanto illustre quam illud dilucidum: altero fit, ut intelligamus, altero vero ut videre videamur,

id. Part. Or. 6, 20:

si desit illustris explanatio, propositio, etc.,

Quint. 9, 2, 2:

instruenda est vita exemplis illustribus,

Sen. Ep. 83.—

Distinguished, respectable, famous, honorable, illustrious (cf.:

clarus, insignis, spectabilis, nobilissimus, celeber, inclutus): homines illustres honore ac nomine,

Q. Cic. Petit. Cons. 5, 18:

illustrium hominum aetates et tempora persequi (shortly after: de clarorum virorum laudibus),

Cic. Brut. 19, 74:

illustribus in personis temporibusque,

id. Rep. 2, 31 fin.:

orator,

id. Brut. 32, 122:

poëtae,

Quint. 5, 11, 36:

florens et illustris adulescens,

Caes. B. G. 7, 32, 4:

de antiquis illustrissimus quisque pastor erat,

Varr. R. R. 2, 1, 6:

philosophorum illustrissimi,

Gell. 18, 7, 3:

feminae,

noble, Suet. Tib. 45; id. Calig. 36:

cum illustribus provinciarum,

id. Caes. 48:

quorundam illustrium exsequiae,

id. Tib. 32:

paterfamiliae illustriore loco natus,

Caes. B. G. 6, 19, 3:

Themistoclis nomen est quam Solonis illustrius,

Cic. Off. 1, 22, 75:

vitae ratio illustrior,

id. Rep. 3, 3; cf.:

sunt illustriora quae publice fiunt,

id. ib. 3, 12:

haec vides quanto expressiora quantoque illustriora futura sint,

id. Fam. 1, 7, 9:

major atque illustrior res,

more important, more remarkable, Caes. B. G. 7, 3, 2:

causarum illustrium quascumque defendi nunc conficio orationes,

Cic. de Sen. 11, 38.—Hence, adv. (acc. to II. A.), clearly, distinctly, perspicuously (very rare; only comp. and sup.):

illustrius,

Cic. Fam. 10, 19, 1; id. Dom. 11, 27; Arn. 2, 44:

illustrissime descripsit,

Gell. 9, 13, 4.

illustris ( inl-), e ( nom. sing. masc. illuster. Val. Max. 4, 1, 5; 4, 3, 11), adj. [inlustro], lighted up, clear, bright, light, lustrous (class.; esp. freq. in the trop. signif.).

Lit.: ostendebat Carthaginem de excelso et pleno stellarum, illustri et claro quodam loco, Cic. Rep. 6, 11; cf.:

tum nec nimis illustres nec vehementer obscuros locos haberi oportet,

Auct. Her. 3, 19, 32:

locus,

Cels. 3, 6:

habitare bonis et illustribus domiciliis,

Cic. N. D. 2, 37, 95:

balnearia,

Col. 1, 6, 2:

illustris et pellucida stella,

Cic. Div. 1, 57, 130:

radii solis,

Plin. 18, 35, 78, § 344:

noctes,

id. 9, 16, 23, § 56:

caelum,

Val. Fl. 6, 528.— Comp.:

ostio et lumine illustriore,

Varr. R. R. 3, 5, 5; cf.:

solis candor illustrior est quam ullius ignis,

Cic. N. D. 2, 15, 40:

(ventus) tegulas illustriores fecit,

Plaut. Rud. 1, 1, 6.—

Trop.

Clear, plain, distinct, evident, manifest (syn. clarus):

praeter haec, quae testata sunt et illustria, habeo multa occultiora,

Cic. Fam. 11, 27, 6:

his rationibus tam certis tamque illustribus, etc.,

id. Rep. 1, 3; cf.:

illustribus igitur rebus insistis... a certis et illustrioribus cohibes assensum,

id. Ac. 2, 29, 94:

nec vero ita disseram de re tam illustri tamque nota, ut, etc.,

id. Rep. 1, 24 Mos.:

factum illustre notumque omnibus,

id. Verr. 2, 5, 13, § 34:

visus insignis et illustris,

id. N. D. 1, 2, 15 fin.:

illustris oratio est, si, etc.... est enim haec pars orationis, quae rem constituat paene ante oculos... est plus aliquanto illustre quam illud dilucidum: altero fit, ut intelligamus, altero vero ut videre videamur,

id. Part. Or. 6, 20:

si desit illustris explanatio, propositio, etc.,

Quint. 9, 2, 2:

instruenda est vita exemplis illustribus,

Sen. Ep. 83.—

Distinguished, respectable, famous, honorable, illustrious (cf.:

clarus, insignis, spectabilis, nobilissimus, celeber, inclutus): homines illustres honore ac nomine,

Q. Cic. Petit. Cons. 5, 18:

illustrium hominum aetates et tempora persequi (shortly after: de clarorum virorum laudibus),

Cic. Brut. 19, 74:

illustribus in personis temporibusque,

id. Rep. 2, 31 fin.:

orator,

id. Brut. 32, 122:

poëtae,

Quint. 5, 11, 36:

florens et illustris adulescens,

Caes. B. G. 7, 32, 4:

de antiquis illustrissimus quisque pastor erat,

Varr. R. R. 2, 1, 6:

philosophorum illustrissimi,

Gell. 18, 7, 3:

feminae,

noble, Suet. Tib. 45; id. Calig. 36:

cum illustribus provinciarum,

id. Caes. 48:

quorundam illustrium exsequiae,

id. Tib. 32:

paterfamiliae illustriore loco natus,

Caes. B. G. 6, 19, 3:

Themistoclis nomen est quam Solonis illustrius,

Cic. Off. 1, 22, 75:

vitae ratio illustrior,

id. Rep. 3, 3; cf.:

sunt illustriora quae publice fiunt,

id. ib. 3, 12:

haec vides quanto expressiora quantoque illustriora futura sint,

id. Fam. 1, 7, 9:

major atque illustrior res,

more important, more remarkable, Caes. B. G. 7, 3, 2:

causarum illustrium quascumque defendi nunc conficio orationes,

Cic. de Sen. 11, 38.—Hence, adv. (acc. to II. A.), clearly, distinctly, perspicuously (very rare; only comp. and sup.):

illustrius,

Cic. Fam. 10, 19, 1; id. Dom. 11, 27; Arn. 2, 44:

illustrissime descripsit,

Gell. 9, 13, 4.