-
21 sum
1. sum, fuī, esse (ein unregelmäßiges, aus Teilen zweier verschiedener Verba zusammengesetztes Wort: sum abgekürzt aus esum st. eso v. griech. Stamm ΕΣ, wov. εἰμί; fui aber vom veralteten fuo, griech. φύω), I) als verbum concretum, sein, vorhanden sein, A) im allg.: 1) übh.: a) von der Existenz eines Gegenstandes, sein, vorhanden sein, existieren, dasein, am Leben sein, esse ea dico, quae cerni tangive possunt, Cic.: omnium qui sunt, qui fuerunt, qui futuri, sunt, Cic.: nec enim, dum ero, angar ullā re, Cic.: adhuc sumus, Cic.: fuit, er hat gelebt, Tibull.: fuimus Troes, fuit Ilium, Verg.: nullus sum, es ist aus mit mir, ich bin verloren, Komik., Cic. u.a.: alteri nulli sunt, sind zugrunde gegangen, Cic. – b) von dem Vorhandensein eines Zustandes, sein, vorhanden sein, vorliegen, stattfinden, non est periculum, Cic.: neque Romanorum in se meritum esse, Liv.: solis defectio fuit, fand statt, ereignete sich, Cic.: quid tibi est? was ist dir (geschehen)? was hast du? Cic.: quid se futurum esset, was würde mit ihnen geschehen, Liv. – c) von dem Befinden an einem Orte, sein, sich finden, leben, cum Athenis fuissem, Cic.: Romae esse, Cic.: in castris, in agro, in hortis, Cic.: esse in alqo, in jmd. stecken, in seine Gestalt, in ihn verwandelt sein, Ov. – d) von dem Befinden in einem Zustande, sein, leben, sich befinden, esse in————aere alieno, Cic.: in bonis, Cic. in servitute, Cic.: in spe, Cic.: in maestitia, Cic.: in nomine et gloria, Cic.: in laudibus, Cic.: in officio, Cic.: in vitio, Cic.: in mora, Verzug verursachen, Ter.: in amore et deliciis alci, Cic. – e) v. Beruhen auf etwas, in etwas bestehen = auf etwas beruhen, omnem spem in impetu esse equitum, Liv.: totum in eo est, ut etc., Cic.: totum in eo est, ne etc., Colum.2) Besondere Verbindungen: a) sunt qui, es gibt Leute, Dinge, die, α) mit folg. Indicat., wenn etwas Bestimmtes bezeichnet wird, sunt qui non audent, Cic.: sunt quae praeterii, Cic.: sunt quos genus hoc minime iuvat, Hor.: est quibus Eleae concurrit palma quadrigae, Prop. – bes. steht bei Indicat., wenn ein Subjekt genau angegeben wird, sunt quidam, qui molestas amicitias faciunt, Cic.: sunt bestiae quaedam, in quibus inest etc., Cic. – β) m. folg. Coniunctiv, wenn etwas Gedachtes, Vorgestelltes od. Unbestimmtes bezeichnet wird, sunt qui dicant, Cic.: sunt qui anteponant, Cic.: erat nemo, in quem ea suspicio conveniret, Cic. – Auch findet sich est quibus, Prop. 3, 9, 17. – b) mihi est res, ich habe eine Sache, privatus illis census erat brevis, Hor.: cui nomen Arethusa est, Cic.: unde esset adulescenti, amicae quod daret, Ter. – c) esse ad od. apud alqm, bei jmd. (in jmds. Hause) sein od. sich befinden, jmd. besuchen, eaque est nunc ad uxorem tuam, Ter.: fuit ad me satis————diu, Cic.: quorum sint legati apud se, Caes.: fuisti apud Laecam illā nocte, Cic.: apud te est, ut volumus, Cic.: Brutum apud me fuisse gaudeo, Cic.: apud me sis volo, bei mir zu Tische seiest, bei mir speisest, Ter. – d) esse cum alqo (alqa), α) bei jmd. (in jmds. Zimmer, Hause) sein, essetne quis intus cum Caesare? Suet.: me te oblectes, mecum tota sis, Ter.: quam vellem Menedemum invitatum, ut nobiscum esset (bei mir zu Tische sei, speise), amplius (dringender), Ter.: doppelsinnig, tu vero, inquam, ducas licet, si sequetur: erit enim mecum (mit mir = auf meiner Seite), si tecum erit, Cic. de fin. 5, 86. – β) mit jmd. zusammensein, umgehen, erat nemo, quicum essem libentius, Cic.: multum mecum sunt, Cic.: secum esse, für sich sein, Cic. – γ) ehelich mit jmd. umgehen, Plaut., Cic. u.a. – e) esse alci cum alqo, mit jmd. zu tun haben, mit jmd. in Verbindung stehen, sibi cum illa nihil futurum, Cic.: si mihi tecum minus esset, Cic. – f) esse ab alqo, von jmd. sein, zu jmd. gehören, ab Andria est ancilla haec, Ter.: erat ab Aristotele, war ein Aristoteliker, Cic.: vide, ne hoc totum sit a me, für mich spricht, Cic. – g) esse pro alqo, für jmd. sein, jmdm. zustatten kommen, Cic. – h) esse in alqm locum, wohin sein (= wohin gegangen sein und sich dort befinden), fui hodie in funus, war zum Begräbnisse, Petron.: in conspectum fuisse, Suet. ( aber Cic. ad Att. 15, 4, 2 Wesenberg quo die————in Tusculanum essem venturus). – i) esse in m. Abl., in einer Schrift stehen (s. Meißner Cic. Tusc. 1, 3. p. 4, a), quid fuit in litteris (in dem Br.)? Cic.: quamquam est in Originibus m. folg. Acc. u. Infin., Cic.B) prägn., wirklich sein, stattfinden, statthaben, der Fall sein, in Kraft sein, Geltung haben, gelten, nec provocatio erat, Liv.: neque dictio est, Ter.: sunt ista, das ist so, Cic. – So bes. a) est, es ist so, es ist an dem, Cic.: sit ita, es sei so, gut, meinetwegen, Cic.: so auch esto, es mag sein, gut, meinetwegen, Cic. u. Hor.: m. folg. Acc. u. Infin., esto, alios teneri, Hor.: so auch sit m. folg. ut u. Konj., sit, ut intereant, Colum. – est ut od. m. folg. Infin., α) = es ist der Fall, daß usw., est, ut id deceat, Cic.: est, ut philosophi tradant, Cic.: non est, ut possit, Hor.: futurum esse, ut omnes pellerentur, Caes.: at enim solum id est, ut me Siculi maxime velint, Cic.: m. folg. Infin., fuerit mihi eguisse, Sall.: ne sit tibi montes semper adire, Prop.: numquam est mit folg. quin u. Konj., numquam est, quin velimus, Cornif. rhet. – β) est, man darf, man kann, neque est, ut putemus, wir dürfen nicht usw., Plin.: m. folg. Infin., scire est liberum ingenium, Ter.: quae verbo obiecta, verbo negare sit, läßt sich mit einem W. verneinen, Liv.: ut coniectare erat intentione vultus, Tac.: quantum dinoscere erat, Val. Max. – b) est ubi, es ist der Fall wo = zuweilen, Cic. – c) est cum, es ist der Fall————da = zuweilen, Cornif. rhet. – d) est quod m. Indikat u. Konj., od. ut u. Konj., es ist Ursache dazu da, ich (du, er usw.) habe Ursache zu usw., zB. est quod suscenset tibi, Ter.: est quod me transire ad forum iam oportet, Ter.: magis est, quod gratuler, Cic.: magis est, ut ipse moleste ferat errasse se, Cic.: hingegen non est quod od. ut etc., od. nihil est quod od. cur, es ist keine Ursache da, ich (du usw.) habe nicht Ursache zu usw., nihil est, quod gestias, Cic.: non est igitur, ut mirandum sit, man braucht sich also nicht zu wundern, Cic.II) als verbum copulativum = etwas od. irgendwie sein, a) in Verbindung mit einem Adi., Subst. od. Pronom., praeclara res est, et sumus otiosi, Cic.: tuus sum, Plaut.: nos numerus sumus, Hor.: domus non ea est, quam, Cic. – b) in Verbindung m. Adv.: α) der Art u. Weise (s. Brix Plaut. trin. 46), si ita es, ut ego te volo, Plaut.: sic sum ut vides, Plaut.: hae aedes ita erant ut dixi tibi, Plaut.: ita (in solcher Lage) sunt res nostrae, Cic.: sic vita hominum est, Cic.: sic est, Cic.: quod ita cum sit, Cic. – mit speziellen, satis est, Cic.: frustra id inceptum fuit, Liv.: bene est, recte est, Cic.: cum in convivio comiter et iucunde fuisses, Cic.: mihi pulchre est od. pulchre est mihi, Cic. u. Hor.: dicta impune erant, Tac. – β) des Ortes u. der Zeit, sunt procul ab huius aetatis memoria, Cic.: diu esse, lange dauern, währen, Prop. – c) mit einem Genet. od. Abl.————der Beschaffenheit, sein von einer Beschaffenheit, eine Beschaffenheit haben, α) m. Genet.: eiusdem aetatis fuit, aus demselben Zeitalter, lebte zu derselben Zeit, Nep.: nulli consili sum, ich bin ratlos, Ter.: summi ut sint laboris, zu großer Arbeit tauglich sind, Caes.: nec se suae potestatis esse, hätten nicht über sich zu verfügen, Liv. – Ferner gehört hierher magni, tanti etc. esse (pretii), in hohem Werte sein, viel gelten, viel kosten, αα) cig., frumentum fuit tanti, Cic.: ager pluris est, Cic. – ββ) bildl., in großem Werte sein, viel gelten, geschätzt werden, magni erunt mihi tuae litterae, Cic.: mea conscientia mihi pluris est, Cic. – β) m. Abl.: esse collecto pallio, capite operto, gehen mit usw., Plaut. u. Cic.: aegro corpore esse, krank sein, Cic.: aetate eā sum, bin in dem Alter, in den Jahren, Ter.: fac animo magno sis, habe usw., Cic.: quaere, quo sit patre, Hor.: simus eā mente, so gesinnt, Cic.: mille sestertiis esse, zu stehen kommen, gelten, kosten, Cic. – d) mit Genet. des Maßes od. des Inhalts (durch) attrib. Zahlwörter), bestehen aus usw., sich belaufen auf usw., betragen, zählen, Xerxis classis mille et ducentarum navium longarum fuit, Nep.: Iulius Caesar annum ad solis cursum accommodavit, ut trecentorum sexaginta quinque dierum esset, Suet.: bona patris huiusce Sex. Roscii, quae sunt sexagies (sc. centenûm milium), Cic. – e) m. Genet. des Gegenstandes, dem etwas ge-————hört, angehört, dem etwas zukommt, α) eigen sein, gehören, Gallia est Ariovisti, Caes.: cuius tum fasces erant, der damals die Regierung hatte, Cic.: Rhodiorum esse, den Rhodiern gehören, ihnen unterworfen sein, Liv. – β) eigen-, ergeben sein ( mit totus u. ohne dasselbe), me Pompei totum esse, Cic.: plebs novarum rerum atque Hannibalis tota est, Liv.: hominum, non causarum erant, nahmen bloß Rücksicht auf die Personen, nicht auf die Sachen, Liv.: suarum rerum erant, bekümmerten sich nur um ihre eigenen Angelegenheiten, Liv. – γ) eigentümlich sein, jmds. Sache, Gewohnheit, Pflicht sein, das Zeichen von etwas sein, cuiusvis hominis est errare, es ist jedes Menschen Sache zu irren, jeder kann irren, Cic.: est hoc Gallicae consuetudinis, ut etc., Caes.: est adulescentis maiores natu vereri, Cic.: est miserorum, ut malevolentes sint, Plaut. – Anstatt des Genet. eines persönl. Pron. das Possess. im Neutr., fuit tuum lugere, Caes.: est tuum videre, Cic. – f) m. Genet. eines Subst. u. Gerundivs, zu etw. dienen, etw. zum Zwecke haben (s. Weißenb. Liv. 3, 24, 1), quod initio conservandae libertatis atque augendae rei publicae fuerat, Sall.: frustrationem eam legis tollendae esse, Liv. – g) mit dem Dat. der Bestimmung, des Zweckes, α) v. Pers. od. einer Sache, jmdm. etw. sein = für jmd. od. etw. abgeben, alci custodem, patrem, matrem esse, alci adiutricem, fautricem esse, Komik————(s. Lorenz Plaut. most. 1139. Philol. 32, 298): Romam caput Latio esse, Liv. – od. wozu dienen, radix est vescendo, Plin.: esui potuique esse, ICt. – β) passen, schicklich sein, est palaestrae, Cic. – γ) geschickt-, tauglich sein, sum oneri ferendo, ich kann tragen, Liv.: non esse solvendo, nicht bezahlen können, Cic.: solvendo aeri alieno esse, Liv. – δ) sein, gereichen, impedimento esse alci, Cic.: detrimento, maculae esse, Cic.: esse argumento, Cic. – h) m. ad u. Akk., dienlich-, tauglich sein gegen od zu usw., vinum murteum est ad alvum crudam, Cato: res, quae sunt ad incendia, Caes.: valvae, quae olim ad ornandum templum erant maxime, Cic. – i) mit de u. Abl., über od. von etw. handeln (s. Sorof Cic. Tusc. 1, 24), is liber, qui est de animo, Cic.: haec omnis, quae est de vita et de moribus philosophia, Cic.: id est, hoc est, das ist, das heißt, zuweilen auch steigernd: was so viel ist als, das heißt also, also, Cic.; vgl. Kritz Sall. Iug. 31, 20. – ⇒ Archaist. Formen: esum = sum, Varro LL. 9, 100: Fut. escit = erit, XII tabb. fr. ed. Schoell tab. 1. fr. 3 ( bei Gell. 20, 1, 25); tab. 5. fr. 4 ( bei Ulp. fr. 26, 1); tab. 5. fr. 5 (in Mos. et Rom. legg. coll. 16, 4. § 2); tab. 5. fr. 7 ( bei Fest. 162 19 u. Cornif. rhet. 1, 23 Klolz). Lucr. 1, 619 (vgl. Wesenberg Cic. Tusc. 3, 11. p. 278. 14 ed. Baiter): escunt = erunt, XII tabb. fr. tab. 10. fr. 9 ( bei Cic. de legg. 2, 60). – Coni. Praes. siem, Plaut. Amph. prol.————57 u.a. Ter. Andr. 586: sies, Pompon. com. 103. Plaut. Amph. 924 u. 934 a. Ter. Andr. 424 u.a. Cato fr. inc. 3 (p. 87, 7 ed. Jordan): siet, Acc. tr. 310. Plaut. Amph. prol. 58 u.a. Ter. Andr. 234 u.a. Lucr. 3, 101. Formul. vet. bei Gell. 5, 19. Cato origg. 5, 1 u.a. Cato r.r. prooem. § 1. u. c. 6. § 4 (vgl. Müller Nachtr. zur Plaut. Pros. S. 83 f.): sient, SC. de Bacchan. im Corp. inscr. Lat. 1, 196. lin. 30. Plaut. Amph. 209. Ter. Andr. 390. Cato origg. 4. fr. 8: fuam, Plaut. Bacch. 156 u.a.: fuas, Liv. Andr. tr. 21: fuat, Enn. fr. scen. 177. Pacuv. tr. 116. Plaut. Amph. 985 u.a. Ter. Hec. 610. Carm. vet. bei Liv. 25, 12, 6. Verg. Aen. 10, 108. Fronto de eloqu. 1. p. 143, 14 N.: fuant, Plaut. Bacch. 1033 u.a. – Perf. fuei = fui, Corp. inscr. Lat. 1, 1008: fuveit = fuit, ibid. 1051: fuvimus, Enn. ann. (377) bei Cic. de or. 3, 168 Friedrich (Vahlen fuimus). – Partiz. ens von Cäsar gebraucht nach Prisc. 18, 75.————————[b]2. sum = suum, s. suus a.E. ⇒. -
22 errare
1) блуждать, бродить (1. 64 § 2 D. 21, 1);2) ошибаться: error, заблуждение (1. 1 D. 22, 6), особ. а) мнение, не соответствующие истине (1. 15 D. 2 1. 1. 2 pr. D. 5, 1:-"error litigatorum non habet consensum. " 1. 9 § 5 D. 22, 6: - "поп stultis solere succurri, sed errantibus. " 1. 20 D. 39, 3: - "nulla voluntas erranti est - l. 57 D. 44, 7. 1. 53 D. 50, 17);erro, бродяга (1. 1 § 1. 1. 4 § 31 1. 17 § 14 eod. 1. 64 § 2 eod. 1. 32 pr. D. 21, 2. 1. 4 § 14 D. 49, 16. 1. 225 D. 50, 16).
errare m iure - in facto;
error in iure s. iuris - error facti (1. 25 § 6 D. 5, 3. 1. 1 § 2. 1. 2. 8 D. 22, 6. 1. 31 pr. 1. 32 § 1 D. 41, 3. 1. 2 § 15 D. 41, 4. 1. 6. 7 C. 1, 18. 1. 9 C. 6, 50);
error iustus, probabilis, tohrabilis (1. 2 D. 4, 1. 1. 50 D. 41, 2. 1. 44 pr. D. 41, 3. 1. 5 § 1 D. 41, 10);
errare, error in corpore, substantia, materia (1 9 § 2. 1. 11. 14 D. 18, 1. 1. 9 pr. § 1. 2 D. 28, 5), in nomine, vocabulo, syllaba (1. 5 § 4 D. 6, 1. 1. 21 § 1 D. 28, 1. 1. 4 pr. D. 30. 1. 54 pr. D. 40, 4. 1. 34 pr. D. 41, 2);
errare in persona legatarii designanda (1. 17 § 1 D. 35, 1);
errasse circa causam exheredationis (1. 14 § 2 D. 28, 2); (1. 15 D. 28, 1); (1. 3 § 1 D. 15, 3); (1. 20 D 4, 8); (1. 1 § 3 D. 49, 1);
b) ошибка, недосмотр: error calculi, computationis (1. 1 § 1 D. 49, 8. 1. 8 pr. D. 50, 8), veritas rerum erroribus gestorum non vitiatur (1. 6 § 1 D. 1, 18).
Латинско-русский словарь к источникам римского права > errare
-
23 dē-precor
dē-precor ātus, ārī, dep., to avert by prayer, deprecate, plead against, beg to escape, seek to avoid: ullam ab sese calamitatem: a me patriae querimoniam: nullum genus supplici: mortem, Cs.: inimici imperium, S.: sui periculi deprecandi facultas, Cs.: ignominiam, L.: primum deprecor, ne me, etc.: unum, ne se armis despoliaret, Cs.: non deprecor, quin, etc., Ct.: illam, i. e. curse, Ct.—To pray, plead with, apply to, solicit, offer a plea: quem deprecarere?: patres, ne festinarent decernere, L.: errasse regem deprecati sunt, plead in excuse, S.: pro filio patres deprecamur: neque illum se deprecari, quo minus pergat, L.: roget, deprecetur: merui, nec deprecor, inquit, V.—Supin. acc.: ad me deprecatum venire.—To pray for, intercede in behalf of: multorum vitam a Sullā: quos ad pacem deprecandam miserat: me a vobis. -
24 magis
magis adv. comp. [1 MAC-], more, in a higher degree, more completely.—With adjj.: magis iuris consultus quam iustitiae: beatus, H.: vis magis necessaria recte ad vivendum: magis verum atque hoc responsum, T.—With advv.: magis aperte, T.: magis inpense, T.—With verbs: magis honorem tribuere quam salutem accipere, Cs.: tum magis id diceres, Fanni, si, etc.: quod magis vellem evenire (i. e. mallem), T.: magis Pugnas bibit volgus, is more eager for, H.: magis aedilis fieri non potuisset, better.—With abl: videntur omnes errasse, sed alius alio magis, in different degrees: alii aliis magis recusare, L.: quid philosophiā magis colendum?: quā fluvius solito magis inundaverat, L.: hac magis illam petere (i. e. quam hanc), H.: magis solito incauti, L.—In phrases, with negatives: ius apud eos non legibus magis quam naturā valebat, as much by natural disposition, etc., S.: nec magis dolo capi quam armis vinci posse, just as little, L.: domus erat non domino magis ornamento quam civitati, i. e. just as much to the city as to its owner: animus in morbo non magis est sanus quam corpus, i. e. is just as far from being sound: hoc non pro Lysone magis quam pro omnibus scribere, i. e. less than: hunc ego me Non magis esse velim, quam vivere, etc., H.—With abl. of difference: illud ad me, ac multo etiam magis ad vos, far more: quanto ille plura miscebat, tanto hic magis convalescebat: eoque magis, quod, etc.: hoc vero magis properare Varro, ut, etc., Cs.: aliud (malum) multo tremendum magis, V.: deus paulo magis adfabre factus: nihilo magis descendere, Cs.—With adv. of degree: nihilo minus... haud scio an magis etiam, even more: Tam magis illa fremens... Quam magis crudescunt pugnae (i. e. eo magis... quo magis), V.: magis magisque in dies, more and more, S.: cottidie magis magisque: de Graeciā cottidie magis et magis cogito.—Poet.: magis atque magis, V.— With more cause, more truly, with better reason, rather, in preference: magis ratione quam virtute vicisse, Cs.: timori magis quam religioni consulere, Cs.: amoris magis quam honoris gratiā: corpora magna magis quam firma, L.: Quae poscenti magis gaudeat eripi, H.: neque uti aeterni forent optavit; magis ut, etc., but rather, S.: forma Aut fuit aut visa est: sed fuit illa magis, O.: Non equidem invideo, Miror magis, V.: pernā magis Flagitat (stomachus) refici, H.—In the phrase, magis est, with quod or ut, there is better reason to, etc.: magis est quod gratuler tibi, quam quod te rogem, I have more reason to, etc.: magis est ut ipse moleste ferat, quam ut, etc., he has cause rather.* * *to greater extent, more nearly; rather, instead; more; (forms COMP of an ADJ) -
25 sum
sum (2d pers. es, or old ēs; old subj praes. siem, siēs, siet, sient, for sim, etc., T.; fuat for sit, T., V., L.; imperf. often forem, forēs, foret, forent, for essem, etc.; fut. escunt for erunt, C.), fuī (fūvimus for fuimus, Enn. ap. C.), futūrus ( inf fut. fore or futūrum esse, C.), esse [ES-; FEV-]. — I. As a predicate, asserting existence, to be, exist, live: ut id aut esse dicamus aut non esse: flumen est Arar, quod, etc., Cs.: homo nequissimus omnium qui sunt, qui fuerunt: arbitrari, me nusquam aut nullum fore: fuimus Troes, fuit Ilium, V.—Of place, to be, be present, be found, stay, live: cum non liceret Romae quemquam esse: cum essemus in castris: deinceps in lege est, ut, etc.: erat nemo, quicum essem libentius quam tecum: sub uno tecto esse, L.—Of circumstances or condition, to be, be found, be situated, be placed: Sive erit in Tyriis, Tyrios laudabis amictūs, i. e. is attired, O.: in servitute: in magno nomine et gloriā: in vitio: Hic in noxiāst, T.: in pace, L.: (statua) est et fuit totā Graeciā summo honore: ego sum spe bonā: rem illam suo periculo esse, at his own risk: omnem reliquam spem in impetu esse equitum, L.—In 3 d pers., followed by a pron rel., there is (that) which, there are (persons) who, there are (things) which, some.—With indic. (the subject conceived as definite): est quod me transire oportet, there is a (certain) reason why I must, etc., T.: sunt item quae appellantur alces, there are creatures also, which, etc., Cs.: sunt qui putant posse te non decedere, some think: Sunt quibus in satirā videor nimis acer, H.—With subj. (so usu. in prose, and always with a subject conceived as indefinite): sunt, qui putent esse mortem... sunt qui censeant, etc.: est isdem de rebus quod dici possit subtilius: sunt qui Crustis et pomis viduas venentur avaras, H.—With dat, to belong, pertain, be possessed, be ascribed: fingeret fallacias, Unde esset adulescenti amicae quod daret, by which the youth might have something to give, T.: est igitur homini cum deo similitudo, man has some resemblance: Privatus illis census erat brevis, H.: Troia et huic loco nomen est, L.—Ellipt.: Nec rubor est emisse palam (sc. ei), nor is she ashamed, O.: Neque testimoni dictio est (sc. servo), has no right to be a witness, T.—With cum and abl of person, to have to do with, be connected with: tecum nihil rei nobis est, we have nothing to do with you, T.: si mihi tecum minus esset, quam est cum tuis omnibus.—With ab and abl of person, to be of, be the servant of, follow, adhere to, favor, side with: Ab Andriā est ancilla haec, T.: sed vide ne hoc, Scaevola, totum sit a me, makes for me.— With pro, to be in favor of, make for: (iudicia) partim nihil contra Habitum valere, partim etiam pro hoc esse.—With ex, to consist of, be made up of: (creticus) qui est ex longā et brevi et longā: duo extremi chorei sunt, id est, e singulis longis et brevibus.— To be real, be true, be a fact, be the case, be so: sunt ista, Laeli: est ut dicis, inquam: verum esto: esto, granted, V.—Esp. in phrases, est ut, it is the case that, is true that, is possible that, there is reason for: sin est, ut velis Manere illam apud te, T.: est, ut id maxime deceat: futurum esse ut omnes pellerentur, Cs.: magis est ut ipse moleste ferat errasse se, quam ut reformidet, etc., i. e. he has more reason for being troubled... than for dreading, etc.: ille erat ut odisset defensorem, etc., he certainly did hate.—In eo esse ut, etc., to be in a condition to, be possible that, be about to, be on the point of ( impers. or with indef subj.): cum iam in eo esset, ut in muros evaderet miles, when the soldiers were on the point of scaling, L.: cum res non in eo essent ut, etc., L.—Est ubi, there is a time when, sometimes: est, ubi id isto modo valeat.—Est quod, there is reason to, is occasion to: etsi magis est, quod gratuler tibi, quam quod te rogem, I have more reason to: est quod referam ad consilium: sin, etc., L.: non est quod multa loquamur, H.—Est cur, there is reason why: quid erat cur Milo optaret, etc., what cause had Milo for wishing? etc.—With inf, it is possible, is allowed, is permitted, one may: Est quādam prodire tenus, si non datur ultra, H.: scire est liberum Ingenium atque animum, T.: neque est te fallere quicquam, V.: quae verbo obiecta, verbo negare sit, L.: est videre argentea vasa, Ta.: fuerit mihi eguisse aliquando tuae amicitiae, S.—Of events, to be, happen, occur, befall, take place: illa (solis defectio) quae fuit regnante Romulo: Amabo, quid tibi est? T.: quid, si... futurum nobis est? L.— To come, fall, reach, be brought, have arrived: ex eo tempore res esse in vadimonium coepit: quae ne in potestatem quidem populi R. esset, L.— II. As a copula, to be: et praeclara res est et sumus otiosi: non sum ita hebes, ut istud dicam: Nos numerus sumus, a mere number, H.: sic, inquit, est: est ut dicis: frustra id inceptum Volscis fuit, L.: cum in convivio comiter et iucunde fuisses: quod in maritimis facillime sum, am very glad to be.—With gen part., to be of, belong to: qui eiusdem civitatis fuit, N.: qui Romanae partis erant, L.: ut aut amicorum aut inimicorum Campani simus, L.— With gen possess., to belong to, pertain to, be of, be the part of, be peculiar to, be characteristic of, be the duty of: audiant eos, quorum summa est auctoritas apud, etc., who possess: ea ut civitatis Rhodiorum essent, L.: Aemilius, cuius tum fasces erant, L.: plebs novarum rerum atque Hannibalis tota esse, were devoted to, L.: negavit moris esse Graecorum, ut, etc.—With pron possess.: est tuum, Cato, videre quid agatur: fuit meum quidem iam pridem rem p. lugere.—With gerundive: quae res evertendae rei p. solerent esse, which were the usual causes of ruin to the state: qui utilia ferrent, quaeque aequandae libertatis essent, L.— With gen. or abl. of quality, to be of, be possessed of, be characterized by, belong to, have, exercise: nimium me timidum, nullius consili fuisse confiteor: Sulla gentis patriciae nobilis fuit, S.: civitas magnae auctoritatis, Cs.: refer, Cuius fortunae (sit), H.: nec magni certaminis ea dimicatio fuit, L.: bellum variā victoriā fuit, S.: tenuissimā valetudine esse, Cs.: qui capite et superciliis semper est rasis.—With gen. or abl. of price or value, to be of, be valued at, stand at, be appreciated, cost: videtur esse quantivis preti, T.: ager nunc multo pluris est, quam tunc fuit: magni erunt mihi tuae litterae: sextante sal et Romae et per totam Italiam erat, was worth, L.—With dat predic., to express definition or purpose, to serve for, be taken as, be regarded as, be felt to be: vitam hanc rusticam tu probro et crimini putas esse oportere, ought to be regarded as: eo natus sum ut Iugurthae scelerum ostentui essem, S.: ipsa res ad levandam annonam impedimento fuerat, L.—With second dat of pers.: quo magis quae agis curae sunt mihi, T.: illud Cassianum, ‘cui bono fuerit,’ the inquiry of Cassius, ‘ for whose benefit was it ’: haec tam parva civitas praedae tibi et quaestui fuit.— To be sufficient for, be equal to, be fit: sciant patribus aeque curae fuisse, ne, etc., L.: ut divites conferrent, qui oneri ferendo essent, such as were able to bear the burden, L.: cum solvendo aere (old dat. for aeri) alieno res p. non esset, L.—With ellips. of aeri: tu nec solvendo eras, wast unable to pay.—With ad, to be of use for, serve for: res quae sunt ad incendia, Cs.: valvae, quae olim ad ornandum templum erant maxime.—With de, to be of, treat concerning, relate to: liber, qui est de animo.—In the phrase, id est, or hoc est, in explanations, that is, that is to say, I mean: sed domum redeamus, id est ad nostros revertamur: vos autem, hoc est populus R., etc., S.* * *highest, the top of; greatest; last; the end of -
26 deformis
dē-formis, e ( abl. plur.: deformīs dentibus, Apul. Met. 10, p. 249, 9), adj. [forma; cf. 2. deformo].I.Departing, either physically or (more freq.) morally, from the right shape, quality, etc.; misshapen, deformed, unsightly, ugly, odious, disgusting; disgraceful, base (for syn. cf.:* Poet. a.taeter, foedus, turpis—freq. and class.): longus an brevis, formosus an deformis,
Cic. Inv. 1, 24, 35:deformem esse natum,
id. Cael. 3, 6; cf.:calvitio quoque deformis,
Suet. Dom. 18;and, deformissima femina (opp. pulcherrima),
Gell. 5, 11, 11:opus non deforme,
Caes. B. G. 7, 23, 5:nec ulla deformior species est civitatis quam, etc.,
Cic. Rep. 1, 34; cf.patria,
id. Fam. 4, 9, 3:solum patriae belli malis,
Liv. 5, 49; cf. Suet. Vesp. 8:agmen (sc. inerme),
Liv. 9, 6:turba,
id. 41, 3; cf. Suet. Aug. 35:spectaculum,
Liv. 1, 26, 10; 31, 24; cf.aspectus (opp. species honesta),
Cic. Off. 1, 35, 126:motus statusve,
id. Fin. 5, 12, 35 et saep.:oratio non tam honorifica audientibus quam sibi deformis,
Liv. 45, 44; cf. Quint. 9, 4, 15:blanditiae,
id. 8, 3, 65:convicia,
id. 6, 4, 10:libido,
id. 8, 6, 40:haesitatio,
id. 11, 2, 48:obsequium,
servile, Tac. A. 4, 20:aegrimonia,
Hor. Epod. 13, 18 et saep.:deforme et servile est caedi discentes,
Quint. 1, 3, 14;so with a subject-clause,
id. 9, 4, 72 (opp. foedissimum); id. 11, 3, 81 and 125; Tac. Or. 36 fin. al.; and in the comp., Plin. Ep. 1, 23, 2; id. ib. 8, 24 fin.; Val. Max. 3, 2, 6.— N. plur. as subst.:deformia meditari,
shameful deeds, Tac. A. 14, 15.—Misshapenly: formati, Apul. M. 8, p. 214, 4.—b.Inelegantly; disgracefully:* II.sonat junctura,
Quint. 8, 3, 45:dicet multa,
id. 11, 1, 82:vivo,
Suet. Ner. 49.— Comp.: deformius errasse, Sulpic. Sev. Dial. 1, 6, 6. —Shapeless:animae,
Ov. M. 2, 554. -
27 deprecatus
dē-prĕcor, ātus, 1, v. dep. a.I.To avert, ward off (from one's self or others) by earnest prayer; to deprecate; also to pray, to intercede for the averting of any evil, or to obtain pardon for any transgression (cf. Gell. 6, 16, 3).A.In gen. (for syn. cf.: averto, averrunco, avoco, revoco —freq. and class.), constr. with the acc. (rei v. personae), the inf., the acc. and inf., ne, quominus, quin, and absol.(α).With acc. rei:(β).ullam ab sese calamitatem,
Cic. Verr. 2, 1, 60 fin.; cf.:ut a me quandam prope justam patriae querimoniam detester ac deprecer,
id. Cat. 1, 11: quibus servitutem mea miseria deprecor? Enn. ap. Gell. 6, 16, 9; cf.:ego meae cum vitae parcam, letum inimico deprecer?
id. ib. §10: qui nullum genus supplicii deprecatus est neque recusavit,
Cic. Tusc. 2, 22, 52:mortem,
Caes. B. G. 7, 40, 6; cf.:non jam mortem neque aerumnas, tantummodo inimici imperium et cruciatus corporis deprecor,
Sall. J. 24, 10:periculum,
Caes. B. C. 1, 5; Asin. Pollio ap. Cic. Fam. 10, 31, 3 (with refugere), Liv. 3, 58:poenam,
id. 40, 15:ignominiam,
id. 27, 20 fin.:iram senatus,
id. 39, 35:praecipiendi munus,
Quint. 2, 12, 12 et saep.—Of abstract subjects:Claudii invidiam Gracchi caritas deprecabatur,
averted, Cic. Rep. 6, 2 (ap. Gell. 6, 16, 11; and Non. 290, 17).—With acc. pers., usually in the sense of praying:(γ).quem deprecarentur, cum omnes essent sordidati?
Cic. Sest. 12: in hoc te deprecor, ne, etc., Cael. ap. Cic. Fam. 8, 1:Patres, ne festinarent decernere, etc.,
Liv. 34, 59:senatum litteris deprecatus est, ne, etc.,
Suet. Caes. 29:dispensatorem deprecati sumus, ut, etc.,
Petr. 30, 9:deos mala (opp. bona rogare),
Sen. Q. N. 2, 33; cf.:hoc superos, hoc te quoque deprecor,
Val. Fl. 8, 53:numina versu,
Petr. 133, 2: Dominum, Vulg. [p. 552] Esth. 14, 3 et saep.—Less freq. in the sense of averting:lecto te solum, lecto te deprecor uno,
Prop. 2, 34, 17 (3, 32, 7 M.).—With inf.:* (δ).umbram accipere,
Stat. Th. 8, 116; Luc. 9, 213.—With acc. and inf., to plead in excuse:(ε).postquam errasse regem et Jugurthae scelere lapsum deprecati sunt,
Sall. J. 104, 4.—With ne:(ζ).primum deprecor, ne me, etc.,
Cic. Fin. 2, 1:unum petere ac deprecari... ne se armis despoliaret,
Caes. B. G. 2, 31, 4:spem ne nostram fieri patiare caducam, deprecor,
Ov. H. 15 (16), 170; cf. no., b; so,opp. to postulo ut,
Liv. 40, 15, 8.—And with the dat. of the person for whom one entreats: deprecari alicui ne vapulet, Plaut. As. grex 5.—With quominus:(η).neque illum se deprecari, quominus pergat,
Liv. 3, 9, 10 (but non precarere is the true reading in Cic. Fin. 2, 24, 79 fin.).—So very rarelywith quin:(θ).quin gravedinem ipsi ferat frigus,
Cat. 44, 18.—With ut (rarely):(ι).deprecatus esse dicitur, ut se tertium in amicitiam reciperent,
Lact. 5, 17, 23; cf.supra,
Petr. 30, 9.—Absol.:B.pro amico, pro republica deprecari,
Cic. Sest. 12 fin.; cf. Suet. Claud. 21; id. Vit. 14:arma deponat, roget, deprecetur,
Cic. Phil. 5, 1, 3; id. Or. 40, 138; Caes. B. G. 4, 7, 3; Quint. 5, 13, 2; *Verg. A. 12, 931 al.—In relig. lang., to imprecate: diras devotiones in eum deprecata, Ap. M. 9, p. 227.—2.Transf.:II.quasi non totidem mox deprecor illi Assidue,
execrate, Cat. 92, 3 (dictum est quasi detestor vel exsecror vel depello vel abominor, Gell. 6, 16, 5).—To pray for, intercede in behalf of (that which is in danger):vitam alicujus ab aliquo,
Cic. Sull. 26; cf. vitam sibi, Auct. B. Afr. 89, 3;paucos dies exsolvendo donativo deprecatum,
Tac. H. 1, 41:quos senatus non ad pacem deprecandam, sed ad denuntiandum bellum miserat,
Cic. Fam. 12, 24. Also with personal objects:a vobis deprecor custodem salutis meae,
Cic. Planc. 42, 102:nullae sunt imagines, quae me a vobis deprecentur,
id. Agr. 2, 36 fin.:te assiduae lacrimae C. Marcelli deprecantur,
id. Fam. 4, 7 fin. —Sometimes, by zeugma, deprecor is used in both senses, I. and II., with different objects: non mortem sed dilationem mortis deprecantur, Justin. 11, 9, 14; Gronov. ad loc.► dēprĕcātus, in pass. signif.:deprecatum bellum,
Just. 8, 5, 4: deprecato summo numine, Ap. M. 11, p. 270. -
28 deprecor
dē-prĕcor, ātus, 1, v. dep. a.I.To avert, ward off (from one's self or others) by earnest prayer; to deprecate; also to pray, to intercede for the averting of any evil, or to obtain pardon for any transgression (cf. Gell. 6, 16, 3).A.In gen. (for syn. cf.: averto, averrunco, avoco, revoco —freq. and class.), constr. with the acc. (rei v. personae), the inf., the acc. and inf., ne, quominus, quin, and absol.(α).With acc. rei:(β).ullam ab sese calamitatem,
Cic. Verr. 2, 1, 60 fin.; cf.:ut a me quandam prope justam patriae querimoniam detester ac deprecer,
id. Cat. 1, 11: quibus servitutem mea miseria deprecor? Enn. ap. Gell. 6, 16, 9; cf.:ego meae cum vitae parcam, letum inimico deprecer?
id. ib. §10: qui nullum genus supplicii deprecatus est neque recusavit,
Cic. Tusc. 2, 22, 52:mortem,
Caes. B. G. 7, 40, 6; cf.:non jam mortem neque aerumnas, tantummodo inimici imperium et cruciatus corporis deprecor,
Sall. J. 24, 10:periculum,
Caes. B. C. 1, 5; Asin. Pollio ap. Cic. Fam. 10, 31, 3 (with refugere), Liv. 3, 58:poenam,
id. 40, 15:ignominiam,
id. 27, 20 fin.:iram senatus,
id. 39, 35:praecipiendi munus,
Quint. 2, 12, 12 et saep.—Of abstract subjects:Claudii invidiam Gracchi caritas deprecabatur,
averted, Cic. Rep. 6, 2 (ap. Gell. 6, 16, 11; and Non. 290, 17).—With acc. pers., usually in the sense of praying:(γ).quem deprecarentur, cum omnes essent sordidati?
Cic. Sest. 12: in hoc te deprecor, ne, etc., Cael. ap. Cic. Fam. 8, 1:Patres, ne festinarent decernere, etc.,
Liv. 34, 59:senatum litteris deprecatus est, ne, etc.,
Suet. Caes. 29:dispensatorem deprecati sumus, ut, etc.,
Petr. 30, 9:deos mala (opp. bona rogare),
Sen. Q. N. 2, 33; cf.:hoc superos, hoc te quoque deprecor,
Val. Fl. 8, 53:numina versu,
Petr. 133, 2: Dominum, Vulg. [p. 552] Esth. 14, 3 et saep.—Less freq. in the sense of averting:lecto te solum, lecto te deprecor uno,
Prop. 2, 34, 17 (3, 32, 7 M.).—With inf.:* (δ).umbram accipere,
Stat. Th. 8, 116; Luc. 9, 213.—With acc. and inf., to plead in excuse:(ε).postquam errasse regem et Jugurthae scelere lapsum deprecati sunt,
Sall. J. 104, 4.—With ne:(ζ).primum deprecor, ne me, etc.,
Cic. Fin. 2, 1:unum petere ac deprecari... ne se armis despoliaret,
Caes. B. G. 2, 31, 4:spem ne nostram fieri patiare caducam, deprecor,
Ov. H. 15 (16), 170; cf. no., b; so,opp. to postulo ut,
Liv. 40, 15, 8.—And with the dat. of the person for whom one entreats: deprecari alicui ne vapulet, Plaut. As. grex 5.—With quominus:(η).neque illum se deprecari, quominus pergat,
Liv. 3, 9, 10 (but non precarere is the true reading in Cic. Fin. 2, 24, 79 fin.).—So very rarelywith quin:(θ).quin gravedinem ipsi ferat frigus,
Cat. 44, 18.—With ut (rarely):(ι).deprecatus esse dicitur, ut se tertium in amicitiam reciperent,
Lact. 5, 17, 23; cf.supra,
Petr. 30, 9.—Absol.:B.pro amico, pro republica deprecari,
Cic. Sest. 12 fin.; cf. Suet. Claud. 21; id. Vit. 14:arma deponat, roget, deprecetur,
Cic. Phil. 5, 1, 3; id. Or. 40, 138; Caes. B. G. 4, 7, 3; Quint. 5, 13, 2; *Verg. A. 12, 931 al.—In relig. lang., to imprecate: diras devotiones in eum deprecata, Ap. M. 9, p. 227.—2.Transf.:II.quasi non totidem mox deprecor illi Assidue,
execrate, Cat. 92, 3 (dictum est quasi detestor vel exsecror vel depello vel abominor, Gell. 6, 16, 5).—To pray for, intercede in behalf of (that which is in danger):vitam alicujus ab aliquo,
Cic. Sull. 26; cf. vitam sibi, Auct. B. Afr. 89, 3;paucos dies exsolvendo donativo deprecatum,
Tac. H. 1, 41:quos senatus non ad pacem deprecandam, sed ad denuntiandum bellum miserat,
Cic. Fam. 12, 24. Also with personal objects:a vobis deprecor custodem salutis meae,
Cic. Planc. 42, 102:nullae sunt imagines, quae me a vobis deprecentur,
id. Agr. 2, 36 fin.:te assiduae lacrimae C. Marcelli deprecantur,
id. Fam. 4, 7 fin. —Sometimes, by zeugma, deprecor is used in both senses, I. and II., with different objects: non mortem sed dilationem mortis deprecantur, Justin. 11, 9, 14; Gronov. ad loc.► dēprĕcātus, in pass. signif.:deprecatum bellum,
Just. 8, 5, 4: deprecato summo numine, Ap. M. 11, p. 270. -
29 experior
ex-pĕrĭor, pertus ( act. experiero, Varr. L. L. 8, 9, 24 dub.), 4, v. dep. a. [ex- and root per-; Sanscr. par-, pi-parmi, conduct; Gr. peraô, pass through; poros, passage; peira, experience; Lat. porta, portus, peritus, periculum; Germ. fahren, erfahren; Eng. fare, ferry], to try a thing; viz., either by way of testing or of attempting it.I. A.In tempp. praes. constr. with the acc., a rel. clause, or absol.(α).With acc.:(β).habuisse aiunt domi (venenum), vimque ejus esse expertum in servo quodam ad eam rem ipsam parato,
Cic. Cael. 24, 58:taciturnitatem nostram,
id. Brut. 65, 231:amorem alicujus,
id. Att. 16, 16, C, 1:his persuaserant, uti eandem belli fortunam experirentur,
Caes. B. G. 2, 16, 3:judicium discipulorum,
Quint. 2, 5, 12:in quo totas vires suas eloquentia experiretur,
id. 10, 1, 109:imperium,
Liv. 2, 59, 4:cervi cornua ad arbores subinde experientes,
Plin. 8, 32, 50, § 117 et saep.—With a personal object: vin' me experiri?
make trial of me, Plaut. Merc. 4, 4, 29:hanc experiamur,
Ter. Hec. 5, 2, 12 Ruhnk.:tum se denique errasse sentiunt, cum eos (amicos) gravis aliquis casus experiri cogit,
Cic. Lael. 22, 84:in periclitandis experiendisque pueris,
id. Div. 2, 46, 97.—So with se. reflex., to make trial of one's powers in any thing:se heroo (versu),
Plin. Ep. 7, 4, 3 [p. 694] variis se studiorum generibus, id. ib. 9, 29, 1:se in foro,
Quint. 12, 11, 16.—With a rel.-clause, ut, etc.: vosne velit an me regnare era quidve ferat Fors, Virtute experiamur, Enn. ap. Cic. Off. 1, 12, 38 (Ann. v. 204, ed. Vahl.):(γ).lubet experiri, quo evasuru'st denique,
Plaut. Trin. 4, 2, 93:experiri libet, quantum audeatis,
Liv. 25, 38, 11; cf. Nep. Alcib. 1, 1:in me ipso experior, ut exalbescam, etc.,
Cic. de Or. 1, 26, 121; cf. with si:expertique simul, si tela artusque sequantur,
Val. Fl. 5, 562.—Absol.:B.experiendo magis quam discendo cognovi,
Cic. Fam. 1, 7, 10:judicare difficile est sane nisi expertum: experiendum autem est in ipsa amicitia: ita praecurrit amicitia judicium tollitque experiendi potestatem,
id. Lael. 17, 62.—In the tempp. perf., to have tried, tested, experienced, i. e. to find or know by experience:C.benignitatem tuam me experto praedicas,
Plaut. Merc. 2, 2, 18:omnia quae dico de Plancio, dico expertus in nobis,
Cic. Planc. 9, 22:experti scire debemus, etc.,
id. Mil. 26, 69:illud tibi expertus promitto,
id. Fam. 13, 9, 3:dicam tibi, Catule, non tam doctus, quam, id quod est majus, expertus,
id. de Or. 2, 17, 72:puellae jam virum expertae,
Hor. C. 3, 14, 11; 4, 4, 3; cf. Quint. 6, 5, 7:mala captivitatis,
Sulp. Sev. 2, 22, 5:id opera expertus sum esse ita,
Plaut. Bacch. 3, 2, 3:expertus sum prodesse,
Quint. 2, 4, 13:expertus, juvenem praelongos habuisse sermones,
id. 10, 3, 32:ut frequenter experti sumus,
id. 1, 12, 11.—Rarely in other tenses: et exorabile numen Fortasse experiar,
may find, Juv. 13, 103.—To make trial of, in a hostile sense, to measure strength with, to contend with:II. A.ut interire quam Romanos non experiri mallet,
Nep. Ham. 4, 3:maritimis moribus mecum experitur,
Plaut. Cist. 2, 1, 11:ipsi duces cominus invicem experti,
Flor. 3, 21, 7; 4, 10, 1; cf.:hos cum Suevi, multis saepe bellis experti, finibus expellere non potuissent,
Caes. B. G. 4, 3, 4:Turnum in armis,
Verg. A. 7, 434.In gen.:B.qui desperatione debilitati experiri id nolent, quod se assequi posse diffidant. Sed par est omnes omnia experiri, qui, etc.,
Cic. Or. 1, 4; cf.:istuc primum experiar,
Plaut. Truc. 2, 7, 47:omnia experiri certum est, priusquam pereo,
Ter. And. 2, 1, 11:omnia prius quam, etc.,
Caes. B. G. 7, 78, 1:extrema omnia,
Sall. C. 26, 5; cf.also: sese omnia de pace expertum,
Caes. B. C. 3, 57, 2:libertatem,
i. e. to make use of, enjoy, Sall. J. 31, 5:late fusum opus est et multiplex, etc.... dicere experiar,
Quint. 2, 13, 17:quod quoniam me saepius rogas, aggrediar, non tam perficiundi spe quam experiundi voluntate,
Cic. Or. 1, 2.—With ut and subj.:nunc si vel periculose experiundum erit, experiar certe, ut hinc avolem,
Cic. Att. 9, 10, 3:experiri, ut sine armis propinquum ad officium reduceret,
Nep. Dat. 2, 3.—In partic., jurid. t. t., to try or test by law, to go to law:1.aut intra parietes aut summo jure experietur,
Cic. Quint. 11, 38; cf.:in jus vocare est juris experiundi causa vocare,
Dig. 2, 4, 1; 47, 8, 4:a me diem petivit: ego experiri non potui: latitavit,
Cic. Quint. 23, 75; Liv. 40, 29, 11:sua propria bona malaque, cum causae dicendae data facultas sit, tum se experturum,
Liv. 3, 56, 10:postulare ut judicium populi Romani experiri (liceat),
id. ib. —Hence,expĕrĭens, entis, P. a. (acc. to II.), experienced, enterprising, active, industrious (class.):2.homo gnavus et industrius, experientissimus ac diligentissimus arator,
Cic. Verr. 2, 3, 21, § 53:promptus homo et experiens,
id. ib. 2, 4, 17, §37: vir fortis et experiens,
id. Clu. 8, 23:vir acer et experiens,
Liv. 6, 34, 4:comes experientis Ulixei,
Ov. M. 14, 159:ingenium,
id. Am. 1, 9, 32. —With gen.:genus experiens laborum,
inured to, patient of, Ov. M. 1, 414:rei militaris experientissimi duces,
Arn. 2, 38 init.; cf. Vulg. 2 Macc. 8, 9.— Comp. appears not to occur.—expertus, a, um, P. a. (acc. to I.), in pass. signif., tried, proved, known by experience (freq. after the Aug. per.):vir acer et pro causa plebis expertae virtutis,
Liv. 3, 44, 3:per omnia expertus,
id. 1, 34, 12:indignitates homines expertos,
id. 24, 22, 2:dulcedo libertatis,
id. 1, 17, 3:industria,
Suet. Vesp. 4:artes,
Tac. A. 3, 17: saevitia, Prop. 1, 3, 18:confidens ostento sibi expertissimo,
Suet. Tib. 19.—With gen.:expertos belli juvenes,
Verg. A. 10, 173; cf. Tac. H. 4, 76.— Comp. and adv. appear not to occur. -
30 Fors
fors, fortis, f. [fero, to bring, whence fortuna, v. Curt. Gr. Etym. p. 300 sq.], chance, hap, luck, hazard.I.Subst.A.As an appellative noun (used only in the nom. and abl.; syn.: fortuna, casus, sors): quo saxum impulerit fors, eo cadere Fortunam autumant, Pac. ap. Auct. Her. 2, 23, 36 (Trag. Rel. v. 368 Rib., who regards this verse as spurious); cf.: quibus natura prava magis quam fors aut fortuna obfuit, Att. ap. Non. 425, 13 (Trag. Rel. ed. Rib. v. 110): cui parilem fortuna locum fatumque tulit fors, Lucil. ap. Non. 425, 15; cf.B.also: casumque timent quem cuique ferat fors,
Lucr. 3, 983 Lachm. N. cr.:unum hoc scio: Quod fors feret, feremus aequo animo,
Ter. Phorm. 1, 2, 88:sed haec, ut fors tulerit,
Cic. Att. 7, 14 fin.:sed haec fors viderit,
id. ib. 14, 13, 3;4, 10, 1: quam sibi sortem Seu ratio dederit, seu fors objecerit,
Hor. S. 1, 1, 2:quia tam incommode illis fors obtulerat adventum meum,
Ter. Hec. 3, 3, 10:telum quod cuique fors offerebat, arripuit,
Cic. Verr. 2, 4, 43; Hor. S. 1, 6, 54; 2, 1, 59:forte quadam divinitus super ripas Tiberis effusus lenibus stagnis,
Liv. 1, 4, 4:fors fuit, ut, etc.,
it happened that, Gell. 12, 8, 2:fors fuat pol!
so be it! God grant it! Ter. Hec. 4, 3, 4;post-class.: fors fuat, ut his remediis convalescamus,
Symm. Ep. 2, 7; Aus. Ep. 16: fors fuat, an, etc., it might so happen that; perchance, i. q. forsitan, Symm. Ep. 1, 39; 4, 28 and 29; cf.also: pretio fors fuat officiove, etc.,
perhaps, Sid. Ep. 9, 7 (but not in Lucr. 1, 486, v. Lachm. ad h. l.).—Personified, Fors, the goddess of chance:II.dea Fors,
Ov. F. 6, 775; also in the connection Fors Fortuna, whose temple was situated on the Tiber, outside of the city: vosne velit an me regnare, era quidve ferat Fors, Virtute experiamur, Enn. ap. Cic. de Off. 1, 12, 38 (Ann. v. 203 ed. Vahl.); so,sit sane Fors domina campi,
Cic. Pis. 2, 3:fors, in quo incerti casus significantur magis (different from Fortuna),
id. Leg. 2, 11 fin. Mos. N. cr.:sed de illa ambulatione Fors viderit, aut si qui est qui curet deus,
id. Att. 4, 10, 1:saeva,
Cat. 64, 170:dies Fortis Fortunae appellatus ab Servio Tullio rege, quod is fanum Fortis Fortunae secundum Tiberim extra urbem Romam dedicavit Junio mense,
Varr. L. L. 6, § 17 Müll.; cf.;aedis Fortis Fortunae,
Liv. 10, 46, 14; Tac. A. 2, 41:Fortunae Fortis honores,
Ov. F. 6, 773:o Fortuna! o Fors Fortuna! quantis commoditatibus hunc onerastis diem!
Ter. Phorm. 5, 6, 1 (quoted by Varr. ap. Non. 425, 19; for Cic. Div. 2, 7, 18, v. II. B. 1. infra).Adverb., in the nom. and abl.A.fors, ellipt., for fors sit, it might happen, i. e. perchance, perhaps, peradventure (only poet. and in post-class. prose):B.similiter fors, cum sit nominativus, accipitur pro adverbio,
Prisc. p. 1015 P.:et fors aequatis cepissent praemia rostris, Ni, etc.,
Verg. A. 5, 232; 6, 535:cesserit Ausonio si fors victoria Turno,
if perchance, id. ib. 12, 183; Val. Fl. 3, 665; Tert. ad Uxor. 2, 2.—Esp. in the connection fors et, i. q. fortasse etiam, perhaps too:iste quod est, ego saepe fui, sed fors et in hora Hoc ipso ejecto carior alter erit,
Prop. 2, 9, 1:et nunc ille quidem spe multum captus inani, Fors et vota facit cumulatque altaria donis,
Verg. A. 11, 50; 2, 139:fors et Debita jura vicesque superbae Te maneant ipsum,
Hor. C. 1, 28, 31; Stat. S. 3, 4, 4.—Less freq.:fors etiam,
Val. Fl. 4, 620.—forte, by chance, by accident, casually, accidentally; freq. with casu, temere, fortuna (freq. and class.).1.Lit.:2. a.quid est tandem, quod casu fieri aut forte fortuna putemus? etc.,
Cic. Div. 2, 7, 18:forte fortuna per impluvium huc despexi in proximum,
Plaut. Mil. 2, 3, 16; Ter. Eun. 1, 2, 54; Plaut. Bacch. 4, 8, 75: aut forte omnino ac fortuna vincere bello: Si forte et temere omnino, quid cursum ad honorem? Lucil. ap. Non. 425, 16 sq.:si forte, temere, casu aut pleraque fierent aut omnia, etc.,
Cic. Fat. 3, 6; cf.:nisi ista casu nonnumquam, forte, temere concurrerent,
id. Div. 2, 68, 141:quam saepe forte temere Eveniunt, quae non audeas optare,
Ter. Phorm. 5, 1, 30; cf. Liv. 41, 2, 7:nec quicquam raptim aut forte temere egeritis,
id. 23, 3, 3: perpulere, ut forte temere in adversos montes erigeret, 2, 31, 5; 25, 38, 12;39, 15, 11: quibus forte temere humana negotia volvi persuasum est,
Curt. 5, 11, 10:captivi quidam pars forte pars consilio oblati,
Liv. 9, 31, 7:dumque hoc vel forte, vel providentia, vel utcumque constitutum rerum naturae corpus, etc.,
Vell. 2, 66, 5; cf.:mihi haec et talia audienti in incerto judicium est, fatone res mortalium et necessitate immutabili, an forte volvantur,
Tac. A, 6, 22: [p. 771] si adhuc dubium fuisset, forte casuque rectores terris, an aliquo numine darentur, Plin. Pan. 1, 4:seu dolo seu forte surrexerit, parum compertum,
Tac. H. 2, 42; cf.:seu forte seu tentandi causa,
Suet. Aug. 6:donec advertit Tiberius forte an quia audiverat,
Tac. A. 4, 54:cum casu diebus iis itineris faciendi causa, Puteolos forte venissem,
Cic. Planc. 26, 65:cum cenatum forte apud Vitellios esset,
Liv. 2, 4, 5:ibi cum stipendium forte militibus daretur,
id. 2, 12, 6:forte aspicio militem,
Plaut. Curc. 2, 3, 58; cf.:fit forte obviam mihi Phormio,
Ter. Phorm. 4, 3, 11:rus ut ibat forte,
id. ib. 63:forte ut assedi in stega,
Plaut. Bacch. 2, 3, 44:lucernam forte oblitus fueram exstinguere,
id. Most. 2, 2, 56:forte evenit, ut, etc.,
Cic. Clu. 51, 141; id. de Or. 2, 55, 224; Liv. 1, 7, 13:Tarenti ludi forte erant,
Plaut. Men. prol. 29:erat forte brumae tempus,
Liv. 21, 54, 7:et pernox forte luna erat,
id. 32, 11, 9:per eos forte dies consul copias Larisam ducere tribunos militum jussit,
i. e. it came to pass on one of those days, id. 36, 14, 1:per eosdem forte dies, etc.,
id. 37, 20, 1; 37, 34, 1; cf. Tac. A. 4, 59:in locum tribuni plebis forte demortui candidatum se ostendit,
Suet. Aug. 10. —So nearly = aliquando (mostly poet. and post - Aug.):forte per angustam tenuis vulpecula rimam repserat in cumeram frumenti,
Hor. Ep. 1, 7, 29:ibam forte via sacra,
id. S. 1, 9, 1; Mart. 1, 54, 7:forte quondam in disponendo mane die praedixerat, etc.,
Suet. Tib. 11; Aur. Vict. de Caes. 17, 5.—In conditional and causal sentences.(α).With si:(β).irae si quae forte eveniunt hujusmodi,
Plaut. Am. 3, 2, 60:si quis vestrum, judices, aut eorum qui assunt, forte miratur, etc.,
Cic. Div. in Caecil. 1, 1:hicine vir usquam, nisi in patria, morietur? aut, si forte, pro patria?
id. Mil. 38, 104:si forte est domi,
Plaut. Bacch. 3, 5, 4; cf. id. Poen. 5, 2, 104; Liv. 1, 7, 6:si forte eos primus aspectus mundi conturbaverat, etc.,
Cic. N. D. 2, 35, 90:si te Latina forte deficient,
id. Ac. 1, 7, 25:si qui me forte locus admonuerit,
id. de Or. 3, 12, 47:si quae te forte res aliquando offenderit,
id. Fam. 7, 17, 2:quod si forte ceciderint,
id. Lael. 15, 53:si quando, si forte, tibi visus es irasci alicui,
id. Rep. 1, 38 Mos. N. cr.; cf. id. de Or. 3, 12, 47.—Rarely forte si:forte si tussire occepsit, ne sic tussiat, ut, etc.,
Plaut. As. 4, 1, 49:ita demum novatio fit... forte si condicio vel sponsor vel dies adiciatur,
Gai. Inst. 3, 177.—Rarely with ellipsis of si:protinus Aeneas celeri certare sagitta invitat qui forte velint, i. e. si qui forte velint,
Verg. A, 5, 485.—With nisi ironically:(γ).hoc te monitum, nisi forte ipse non vis, volueram,
Plaut. Capt. 2, 2, 59:nemo fere saltat sobrius, nisi forte insanit,
Cic. Mur. 6, 13:propensior benignitas esse debebit in calamitosos, nisi forte erunt digni calamitate,
id. Off. 2, 18, 62; 3, 24, 93: is constantiam teneat;nisi forte se intellexerit errasse, etc.,
id. ib. 1, 33, 120:negare hoc, nisi forte negare omnia constituisti, nullo modo potes,
id. Verr. 2, 3, 64, § 149: accedam ad omnia tua, Torquate;nisi memoria forte defecerit,
id. Fin. 2, 14, 44.—In indirect locution with an inf.:nisi forte clarissimo cuique plures curas, majora pericula subeunda, delenimentis curarum et periculorum carendum esse,
Tac. A. 2, 33.— Ironically, unless indeed, unless to be sure:Erucii criminatio tota, ut arbitror, dissoluta est, nisi forte exspectatis, ut illa diluam, quae, etc.,
Cic. Rosc. Am. 29, 82; cf.:immo vero te audiamus, nisi forte Manilius interdictum aliquod inter duo soles putat esse componendum,
id. Rep. 1, 13:ortum quidem amicitiae videtis nisi quid ad haec forte vultis,
id. Lael. 9, 32; id. Mil. 7, 17; 31, 84; id. Verr. 2, 3, 64, § 149; id. Leg. 1, 1, 2; id. N. D. 3, 18, 45; id. Fat. 16, 37; Sall. C. 20, 17; Quint. 10, 1, 70; Tac. H. 4, 74.—With ne:b.ne quid animae forte amittat dormiens,
Plaut. Aul. 2, 4, 24 and 26; Ter. Eun. 2, 2, 56:pacem ab Aesculapio Petas, ne forte tibi eveniat magnum malum,
Plaut. Curc. 2, 2, 21:qui metuo, ne te forte flagitent,
Cic. Fam. 9, 8, 1:metuens, ne forte deprehensus retraheretur,
Liv. 2, 12, 4:comperisse me non audeo dicere, ne forte id ipsum verbum ponam, quod, etc.,
Cic. Fam. 5, 5, 2; id. Q. Fr. 1, 2, 2, § 4: ac ne forte hoc magnum ac mirabile esse videatur, hominem toties irasci, id. de Or. 2, 46, 191; id. Att. 2, 18, 2.—Rarely with ut non instead of ne, Quint. 1, 3, 1.—In relat. clauses (very rare):c.nisi si quispiamst Amphitruo alius, qui forte te hic absente tamen tuam rem curet,
Plaut. Am. 2, 2, 195:unus in hoc non est populo, qui forte Latine reddere verba queat,
Ov. Tr. 5, 7, 53:nam qui forte Stichum et Erotem emerit, recte videtur ita demonstrare,
Gai. Inst. 4, 59; Aur. Vict. Caes. 10, 3; 39, 45.—In gen. (rare; not in Cic., for in Off. 2, 20, 70, the true read. is: in uno illo aut, si forte, in liberis ejus manet gratia, B. and K.;and in the corrupt passage,
id. Att. 10, 12, 5; Orelli reads: fortiter ac tempestive;Kayser, fortiter vel cum tempestate): quid si apud te veniat de subito prandium aut potatio Forte, aut cena,
Plaut. Bacch. 1, 1, 47:neque solum alium pro alio pedem metrorum ratio non recipit, sed ne dactylum quidem aut forte spondeum alterum pro altero,
Quint. 9, 4, 49:sive non trino forte nundino promulgata, sive non idoneo die, etc.,
id. 2, 4, 35:ut sciant, an ad probandum id quod intendimus forte respondeant,
id. 5, 10, 122; cf. id. 7, 3, 20: quo casu licet uxori vel in omnes res, vel in unam forte aut duas (optare), Gai Inst. 1, 150; 4, 74:forte quid expediat, communiter aut melior pars Malis carere quaeritis laboribus,
what may perhaps be of some use, Hor. Epod. 16, 15:alii nulli rem obligatam esse quam forte Lucio Titio,
than for instance, Dig. 20, 1, 15, § 2; 30, 1, 67; 48, 22, 7, § 6; Gai. Inst. 3, 179. -
31 fors
fors, fortis, f. [fero, to bring, whence fortuna, v. Curt. Gr. Etym. p. 300 sq.], chance, hap, luck, hazard.I.Subst.A.As an appellative noun (used only in the nom. and abl.; syn.: fortuna, casus, sors): quo saxum impulerit fors, eo cadere Fortunam autumant, Pac. ap. Auct. Her. 2, 23, 36 (Trag. Rel. v. 368 Rib., who regards this verse as spurious); cf.: quibus natura prava magis quam fors aut fortuna obfuit, Att. ap. Non. 425, 13 (Trag. Rel. ed. Rib. v. 110): cui parilem fortuna locum fatumque tulit fors, Lucil. ap. Non. 425, 15; cf.B.also: casumque timent quem cuique ferat fors,
Lucr. 3, 983 Lachm. N. cr.:unum hoc scio: Quod fors feret, feremus aequo animo,
Ter. Phorm. 1, 2, 88:sed haec, ut fors tulerit,
Cic. Att. 7, 14 fin.:sed haec fors viderit,
id. ib. 14, 13, 3;4, 10, 1: quam sibi sortem Seu ratio dederit, seu fors objecerit,
Hor. S. 1, 1, 2:quia tam incommode illis fors obtulerat adventum meum,
Ter. Hec. 3, 3, 10:telum quod cuique fors offerebat, arripuit,
Cic. Verr. 2, 4, 43; Hor. S. 1, 6, 54; 2, 1, 59:forte quadam divinitus super ripas Tiberis effusus lenibus stagnis,
Liv. 1, 4, 4:fors fuit, ut, etc.,
it happened that, Gell. 12, 8, 2:fors fuat pol!
so be it! God grant it! Ter. Hec. 4, 3, 4;post-class.: fors fuat, ut his remediis convalescamus,
Symm. Ep. 2, 7; Aus. Ep. 16: fors fuat, an, etc., it might so happen that; perchance, i. q. forsitan, Symm. Ep. 1, 39; 4, 28 and 29; cf.also: pretio fors fuat officiove, etc.,
perhaps, Sid. Ep. 9, 7 (but not in Lucr. 1, 486, v. Lachm. ad h. l.).—Personified, Fors, the goddess of chance:II.dea Fors,
Ov. F. 6, 775; also in the connection Fors Fortuna, whose temple was situated on the Tiber, outside of the city: vosne velit an me regnare, era quidve ferat Fors, Virtute experiamur, Enn. ap. Cic. de Off. 1, 12, 38 (Ann. v. 203 ed. Vahl.); so,sit sane Fors domina campi,
Cic. Pis. 2, 3:fors, in quo incerti casus significantur magis (different from Fortuna),
id. Leg. 2, 11 fin. Mos. N. cr.:sed de illa ambulatione Fors viderit, aut si qui est qui curet deus,
id. Att. 4, 10, 1:saeva,
Cat. 64, 170:dies Fortis Fortunae appellatus ab Servio Tullio rege, quod is fanum Fortis Fortunae secundum Tiberim extra urbem Romam dedicavit Junio mense,
Varr. L. L. 6, § 17 Müll.; cf.;aedis Fortis Fortunae,
Liv. 10, 46, 14; Tac. A. 2, 41:Fortunae Fortis honores,
Ov. F. 6, 773:o Fortuna! o Fors Fortuna! quantis commoditatibus hunc onerastis diem!
Ter. Phorm. 5, 6, 1 (quoted by Varr. ap. Non. 425, 19; for Cic. Div. 2, 7, 18, v. II. B. 1. infra).Adverb., in the nom. and abl.A.fors, ellipt., for fors sit, it might happen, i. e. perchance, perhaps, peradventure (only poet. and in post-class. prose):B.similiter fors, cum sit nominativus, accipitur pro adverbio,
Prisc. p. 1015 P.:et fors aequatis cepissent praemia rostris, Ni, etc.,
Verg. A. 5, 232; 6, 535:cesserit Ausonio si fors victoria Turno,
if perchance, id. ib. 12, 183; Val. Fl. 3, 665; Tert. ad Uxor. 2, 2.—Esp. in the connection fors et, i. q. fortasse etiam, perhaps too:iste quod est, ego saepe fui, sed fors et in hora Hoc ipso ejecto carior alter erit,
Prop. 2, 9, 1:et nunc ille quidem spe multum captus inani, Fors et vota facit cumulatque altaria donis,
Verg. A. 11, 50; 2, 139:fors et Debita jura vicesque superbae Te maneant ipsum,
Hor. C. 1, 28, 31; Stat. S. 3, 4, 4.—Less freq.:fors etiam,
Val. Fl. 4, 620.—forte, by chance, by accident, casually, accidentally; freq. with casu, temere, fortuna (freq. and class.).1.Lit.:2. a.quid est tandem, quod casu fieri aut forte fortuna putemus? etc.,
Cic. Div. 2, 7, 18:forte fortuna per impluvium huc despexi in proximum,
Plaut. Mil. 2, 3, 16; Ter. Eun. 1, 2, 54; Plaut. Bacch. 4, 8, 75: aut forte omnino ac fortuna vincere bello: Si forte et temere omnino, quid cursum ad honorem? Lucil. ap. Non. 425, 16 sq.:si forte, temere, casu aut pleraque fierent aut omnia, etc.,
Cic. Fat. 3, 6; cf.:nisi ista casu nonnumquam, forte, temere concurrerent,
id. Div. 2, 68, 141:quam saepe forte temere Eveniunt, quae non audeas optare,
Ter. Phorm. 5, 1, 30; cf. Liv. 41, 2, 7:nec quicquam raptim aut forte temere egeritis,
id. 23, 3, 3: perpulere, ut forte temere in adversos montes erigeret, 2, 31, 5; 25, 38, 12;39, 15, 11: quibus forte temere humana negotia volvi persuasum est,
Curt. 5, 11, 10:captivi quidam pars forte pars consilio oblati,
Liv. 9, 31, 7:dumque hoc vel forte, vel providentia, vel utcumque constitutum rerum naturae corpus, etc.,
Vell. 2, 66, 5; cf.:mihi haec et talia audienti in incerto judicium est, fatone res mortalium et necessitate immutabili, an forte volvantur,
Tac. A, 6, 22: [p. 771] si adhuc dubium fuisset, forte casuque rectores terris, an aliquo numine darentur, Plin. Pan. 1, 4:seu dolo seu forte surrexerit, parum compertum,
Tac. H. 2, 42; cf.:seu forte seu tentandi causa,
Suet. Aug. 6:donec advertit Tiberius forte an quia audiverat,
Tac. A. 4, 54:cum casu diebus iis itineris faciendi causa, Puteolos forte venissem,
Cic. Planc. 26, 65:cum cenatum forte apud Vitellios esset,
Liv. 2, 4, 5:ibi cum stipendium forte militibus daretur,
id. 2, 12, 6:forte aspicio militem,
Plaut. Curc. 2, 3, 58; cf.:fit forte obviam mihi Phormio,
Ter. Phorm. 4, 3, 11:rus ut ibat forte,
id. ib. 63:forte ut assedi in stega,
Plaut. Bacch. 2, 3, 44:lucernam forte oblitus fueram exstinguere,
id. Most. 2, 2, 56:forte evenit, ut, etc.,
Cic. Clu. 51, 141; id. de Or. 2, 55, 224; Liv. 1, 7, 13:Tarenti ludi forte erant,
Plaut. Men. prol. 29:erat forte brumae tempus,
Liv. 21, 54, 7:et pernox forte luna erat,
id. 32, 11, 9:per eos forte dies consul copias Larisam ducere tribunos militum jussit,
i. e. it came to pass on one of those days, id. 36, 14, 1:per eosdem forte dies, etc.,
id. 37, 20, 1; 37, 34, 1; cf. Tac. A. 4, 59:in locum tribuni plebis forte demortui candidatum se ostendit,
Suet. Aug. 10. —So nearly = aliquando (mostly poet. and post - Aug.):forte per angustam tenuis vulpecula rimam repserat in cumeram frumenti,
Hor. Ep. 1, 7, 29:ibam forte via sacra,
id. S. 1, 9, 1; Mart. 1, 54, 7:forte quondam in disponendo mane die praedixerat, etc.,
Suet. Tib. 11; Aur. Vict. de Caes. 17, 5.—In conditional and causal sentences.(α).With si:(β).irae si quae forte eveniunt hujusmodi,
Plaut. Am. 3, 2, 60:si quis vestrum, judices, aut eorum qui assunt, forte miratur, etc.,
Cic. Div. in Caecil. 1, 1:hicine vir usquam, nisi in patria, morietur? aut, si forte, pro patria?
id. Mil. 38, 104:si forte est domi,
Plaut. Bacch. 3, 5, 4; cf. id. Poen. 5, 2, 104; Liv. 1, 7, 6:si forte eos primus aspectus mundi conturbaverat, etc.,
Cic. N. D. 2, 35, 90:si te Latina forte deficient,
id. Ac. 1, 7, 25:si qui me forte locus admonuerit,
id. de Or. 3, 12, 47:si quae te forte res aliquando offenderit,
id. Fam. 7, 17, 2:quod si forte ceciderint,
id. Lael. 15, 53:si quando, si forte, tibi visus es irasci alicui,
id. Rep. 1, 38 Mos. N. cr.; cf. id. de Or. 3, 12, 47.—Rarely forte si:forte si tussire occepsit, ne sic tussiat, ut, etc.,
Plaut. As. 4, 1, 49:ita demum novatio fit... forte si condicio vel sponsor vel dies adiciatur,
Gai. Inst. 3, 177.—Rarely with ellipsis of si:protinus Aeneas celeri certare sagitta invitat qui forte velint, i. e. si qui forte velint,
Verg. A, 5, 485.—With nisi ironically:(γ).hoc te monitum, nisi forte ipse non vis, volueram,
Plaut. Capt. 2, 2, 59:nemo fere saltat sobrius, nisi forte insanit,
Cic. Mur. 6, 13:propensior benignitas esse debebit in calamitosos, nisi forte erunt digni calamitate,
id. Off. 2, 18, 62; 3, 24, 93: is constantiam teneat;nisi forte se intellexerit errasse, etc.,
id. ib. 1, 33, 120:negare hoc, nisi forte negare omnia constituisti, nullo modo potes,
id. Verr. 2, 3, 64, § 149: accedam ad omnia tua, Torquate;nisi memoria forte defecerit,
id. Fin. 2, 14, 44.—In indirect locution with an inf.:nisi forte clarissimo cuique plures curas, majora pericula subeunda, delenimentis curarum et periculorum carendum esse,
Tac. A. 2, 33.— Ironically, unless indeed, unless to be sure:Erucii criminatio tota, ut arbitror, dissoluta est, nisi forte exspectatis, ut illa diluam, quae, etc.,
Cic. Rosc. Am. 29, 82; cf.:immo vero te audiamus, nisi forte Manilius interdictum aliquod inter duo soles putat esse componendum,
id. Rep. 1, 13:ortum quidem amicitiae videtis nisi quid ad haec forte vultis,
id. Lael. 9, 32; id. Mil. 7, 17; 31, 84; id. Verr. 2, 3, 64, § 149; id. Leg. 1, 1, 2; id. N. D. 3, 18, 45; id. Fat. 16, 37; Sall. C. 20, 17; Quint. 10, 1, 70; Tac. H. 4, 74.—With ne:b.ne quid animae forte amittat dormiens,
Plaut. Aul. 2, 4, 24 and 26; Ter. Eun. 2, 2, 56:pacem ab Aesculapio Petas, ne forte tibi eveniat magnum malum,
Plaut. Curc. 2, 2, 21:qui metuo, ne te forte flagitent,
Cic. Fam. 9, 8, 1:metuens, ne forte deprehensus retraheretur,
Liv. 2, 12, 4:comperisse me non audeo dicere, ne forte id ipsum verbum ponam, quod, etc.,
Cic. Fam. 5, 5, 2; id. Q. Fr. 1, 2, 2, § 4: ac ne forte hoc magnum ac mirabile esse videatur, hominem toties irasci, id. de Or. 2, 46, 191; id. Att. 2, 18, 2.—Rarely with ut non instead of ne, Quint. 1, 3, 1.—In relat. clauses (very rare):c.nisi si quispiamst Amphitruo alius, qui forte te hic absente tamen tuam rem curet,
Plaut. Am. 2, 2, 195:unus in hoc non est populo, qui forte Latine reddere verba queat,
Ov. Tr. 5, 7, 53:nam qui forte Stichum et Erotem emerit, recte videtur ita demonstrare,
Gai. Inst. 4, 59; Aur. Vict. Caes. 10, 3; 39, 45.—In gen. (rare; not in Cic., for in Off. 2, 20, 70, the true read. is: in uno illo aut, si forte, in liberis ejus manet gratia, B. and K.;and in the corrupt passage,
id. Att. 10, 12, 5; Orelli reads: fortiter ac tempestive;Kayser, fortiter vel cum tempestate): quid si apud te veniat de subito prandium aut potatio Forte, aut cena,
Plaut. Bacch. 1, 1, 47:neque solum alium pro alio pedem metrorum ratio non recipit, sed ne dactylum quidem aut forte spondeum alterum pro altero,
Quint. 9, 4, 49:sive non trino forte nundino promulgata, sive non idoneo die, etc.,
id. 2, 4, 35:ut sciant, an ad probandum id quod intendimus forte respondeant,
id. 5, 10, 122; cf. id. 7, 3, 20: quo casu licet uxori vel in omnes res, vel in unam forte aut duas (optare), Gai Inst. 1, 150; 4, 74:forte quid expediat, communiter aut melior pars Malis carere quaeritis laboribus,
what may perhaps be of some use, Hor. Epod. 16, 15:alii nulli rem obligatam esse quam forte Lucio Titio,
than for instance, Dig. 20, 1, 15, § 2; 30, 1, 67; 48, 22, 7, § 6; Gai. Inst. 3, 179. -
32 oblucuviasse
oblucuviasse dicebant antiqui mente errasse, quasi in luco deorum alicui occurrisse, Paul. ex Fest. p. 187 Müll. (al. oblucinasse). -
33 solidum
sŏlĭdus, a, um (contr. collat. form sol-dus, a, um, Hor. S. 1, 2, 113; 2, 5, 65), adj. [Sanscr. sarvas, all; Gr. holos, whole; old Lat. sollus; cf. sollistimus], firm, dense, compact, not hollow, solid (class.).I.Lit.: individua et solida corpora (sc. atomoi), Cic. Fin. 1, 6, 18; cf. id. Div. 2, 67, 98:B.terra solida et globosa,
id. N. D. 2, 39, 137:columna aurea (opp. extrinsecus inaurata),
id. Div. 1, 24, 48; cf.cornua (opp. cava),
Plin. 11, 37, 45, § 127:lapides,
Sen. Q. N. 3, 25, 6:corpus,
Ter. Eun. 2, 3, 27:paries vel solidus vel fornicatus,
Cic. Top. 4, 22:sphaera solida atque plena,
id. Rep. 1, 14, 22; cf.:crateres auro solidi,
Verg. A. 2, 765:ex solido elephanto,
id. G. 3, 26; id. A. 6, 69; 6, 552:aera,
id. ib. 9, 809:telum solidum nodis,
id. ib. 11, 553:vasa auro solida,
Tac. A. 2, 33; 13, 10:solidum ex auro signum,
Just. 39, 2, 5:nunc solida est tellus, quae lacus ante fuit,
Ov. F. 6, 404; so,ripa,
id. ib. 14, 49:sedes (opp. aër),
id. ib. 2, 147:navis ad ferendum incursum maris solida,
Sen. Ep. 76, 13:sit solidum quodcumque subest,
Aus. Ed. 16, 12: solidus cibus, solid food, as opposed to fluid, Vulg. Heb. 5, 12. — Comp.:solidior caseus factus,
Col. 7, 8, 4. — Sup.:solidissima materiaï corpora (opp. mollia),
Lucr. 1, 565; 1, 951:tellus,
Ov. M. 15, 262.— Subst.: sŏlĭdum, i, n., a solid substance, solidity:cum duae formae praestantes sint, ex solidis globus, ex planis autem circulus aut orbis,
Cic. N. D. 2, 18, 47:nihil tangi potest, quod careat solido,
id. Univ 4, 11; cf.:quae (species deorum) nihil concreti habeat, nihil solidi, nihil expressi,
id. N. D. 1, 27, 75:inane abscindere soldo,
Hor. S. 1, 2, 113; cf. id. ib. 2, 1, 78:fossa fit ad solidum,
to the solid ground, to the bottom, Ov. F. 4, 821:finditur in solidum cuneis via,
into the hard wood, Verg. G. 2, 79; 2, 231:neque fundamenta (amphitheatri) per solidum subdidit,
Tac. A. 4, 62:solido procedebat elephas in pontem,
on solid ground, Liv. 44, 5.—Transf. (opp. to that which is divided, scattered, or in parts), whole, complete, entire (= integer, totus):1.usurā, nec eā solidā, contentus est,
Cic. Att. 6, 1, 3:militia semestri solidum stipendium accipere,
Liv. 5, 4:solida taurorum viscera,
Verg. A. 6, 253:ut solidos hauriant (serpentes) cervos taurosque,
Plin. 8, 14, 14, § 36:quibus solida ungula,
id. 10, 63, 83, § 173:motus terrae quasdam (civitates) solidas absorbuit,
Just. 30, 4, 3:ut decies solidum exsorberet,
i. e. at once, in one draught, Hor. S. 2, 3, 240: decem annos solidos errasse, Varr. ap. Non. 405, 21; cf.:partem solido demere de die,
Hor. C. 1, 1, 20:annus,
Liv. 1, 19:hora,
Juv. 11, 205:parum solidum consulatum explere,
incomplete, Liv. 4, 8 fin.:vos, quibus...solidae suo stant robore vires,
Verg. A. 2, 639.—As substt.In gen.: sŏlĭdum, i, n., the whole sum:2.ita bona veneant, ut solidum suum cuique solvatur,
Cic. Rab. Post. 17, 46; Hor. S. 2, 5, 65; Quint. 5, 10, 105; Tac. A. 6, 17; Dig. 45, 2, 2 sq.—In partic.: sŏlĭdus, i, m. (sc. nummus), in the time of the emperors a gold coin, at first called aureus, and worth about twenty-five denarii, afterwards reduced nearly one half in value, Dig. 9, 3, 5; 11, 4, 1; 21, 1, 42; Cod. Just. 10, 70, 5; App. M. 10, p. 242, 34; Lampr. Alex. Sev. 39; Vulg. 1 Par. 29, 7; id. 1 Esd. 2, 69; id. Ecclus. 29, 7.—II.Trop., sound, solid, substantial, genuine, true, real (in this sense a favorite word with Cic.; syn.: firmus, constans, stabilis;A.opp. inanis, levis, vanus, mobilis, etc.): solida et perpetua fides,
Plaut. Merc. 2, 3, 44; so,fides,
Tac. H. 2, 7:solida et robusta et assidua frequentia,
Cic. Planc. 8, 21:solida atque robusta eloquentia,
Quint. 10, 1, 2:solida ac virilis ingenii vis,
id. 2, 5, 23:est enim gloria solida quaedam res et expressa, non adumbrata,
Cic. Tusc. 3, 2, 3:judicia solida et expressa,
id. Planc. 12, 29:justitiae effigies,
id. Off. 3, 17, 69:quod appellant honestum, non tam solido quam splendido nomine,
id. Fin. 1, 18, 61:suavitas austera et solida,
id. de Or. 3, 26, 103:solida veraque laus,
id. Sest. 43, 93; cf.:solida laus ac vera dignitas,
id. Vatin. 3, 8:gloria (with vera),
id. Phil. 5, 18, 50: nostra gloria, cum sit ex solido, Curt. 9, 2, 14:nulla utilitas (with puerilis delectatio),
Cic. Fin. 1, 21, 72:salus,
Plaut. Bacch. 2, 2, 10:gratia,
id. Curc. 3, 35; Ov. M. 12, 576:beneficium,
Ter. Eun. 5, 2, 32:gaudium,
id. And. 4, 1, 24:libertas,
Liv. 2, 2, 6; Tac. Or. 9:fides,
id. H. 2, 79:mens,
firm, determined, Hor. C. 3, 3, 4:solidum opus doctrinae,
Val. Max. 4, 1, ext. 1:in solidiore aliquo scripti genere,
Sen. Contr. 1, 8, 16:gravior solidiorque sententia,
Gell. 11, 13, 8:virtus,
Val. Max. 2, 8, 5; 5, 4, ext. 5:vinum,
Pall. 11, 14 fin.— Neutr. absol.:quibus ex rebus nihil est, quod solidum tenere possis,
Cic. Pis. 25, 60:multos in solido rursus Fortuna locavit,
in safety, Verg. A. 11, 427; cf.:praesentia bona nondum tota in solido sunt,
Sen. Ben. 3, 4, 2:nostra gloria, cum sit ex solido,
Curt. 9, 2, 14:ut salus ejus locetur in solido,
Amm. 17, 5, 11.—Hence, adv., in two forms.sŏlĭdum (very rare), soundly, thoroughly:B.dinoscere cautus Quid solidum crepet,
Pers. 5, 25:Venus irata solidum,
App. M. 5, p. 171, 24.—sŏlĭdē (not in Cic.).1.(Acc. to I.) Densely, closely, solidly:2.solide et crassis viminibus contexta cista,
Col. 12, 56, 2:solide natus est,
i. e. without a hollow place, without wind in one's inside, Petr. 47, 4.— Comp.:concreta aqua,
Gell. 19, 5, 5.— -
34 solidus
sŏlĭdus, a, um (contr. collat. form sol-dus, a, um, Hor. S. 1, 2, 113; 2, 5, 65), adj. [Sanscr. sarvas, all; Gr. holos, whole; old Lat. sollus; cf. sollistimus], firm, dense, compact, not hollow, solid (class.).I.Lit.: individua et solida corpora (sc. atomoi), Cic. Fin. 1, 6, 18; cf. id. Div. 2, 67, 98:B.terra solida et globosa,
id. N. D. 2, 39, 137:columna aurea (opp. extrinsecus inaurata),
id. Div. 1, 24, 48; cf.cornua (opp. cava),
Plin. 11, 37, 45, § 127:lapides,
Sen. Q. N. 3, 25, 6:corpus,
Ter. Eun. 2, 3, 27:paries vel solidus vel fornicatus,
Cic. Top. 4, 22:sphaera solida atque plena,
id. Rep. 1, 14, 22; cf.:crateres auro solidi,
Verg. A. 2, 765:ex solido elephanto,
id. G. 3, 26; id. A. 6, 69; 6, 552:aera,
id. ib. 9, 809:telum solidum nodis,
id. ib. 11, 553:vasa auro solida,
Tac. A. 2, 33; 13, 10:solidum ex auro signum,
Just. 39, 2, 5:nunc solida est tellus, quae lacus ante fuit,
Ov. F. 6, 404; so,ripa,
id. ib. 14, 49:sedes (opp. aër),
id. ib. 2, 147:navis ad ferendum incursum maris solida,
Sen. Ep. 76, 13:sit solidum quodcumque subest,
Aus. Ed. 16, 12: solidus cibus, solid food, as opposed to fluid, Vulg. Heb. 5, 12. — Comp.:solidior caseus factus,
Col. 7, 8, 4. — Sup.:solidissima materiaï corpora (opp. mollia),
Lucr. 1, 565; 1, 951:tellus,
Ov. M. 15, 262.— Subst.: sŏlĭdum, i, n., a solid substance, solidity:cum duae formae praestantes sint, ex solidis globus, ex planis autem circulus aut orbis,
Cic. N. D. 2, 18, 47:nihil tangi potest, quod careat solido,
id. Univ 4, 11; cf.:quae (species deorum) nihil concreti habeat, nihil solidi, nihil expressi,
id. N. D. 1, 27, 75:inane abscindere soldo,
Hor. S. 1, 2, 113; cf. id. ib. 2, 1, 78:fossa fit ad solidum,
to the solid ground, to the bottom, Ov. F. 4, 821:finditur in solidum cuneis via,
into the hard wood, Verg. G. 2, 79; 2, 231:neque fundamenta (amphitheatri) per solidum subdidit,
Tac. A. 4, 62:solido procedebat elephas in pontem,
on solid ground, Liv. 44, 5.—Transf. (opp. to that which is divided, scattered, or in parts), whole, complete, entire (= integer, totus):1.usurā, nec eā solidā, contentus est,
Cic. Att. 6, 1, 3:militia semestri solidum stipendium accipere,
Liv. 5, 4:solida taurorum viscera,
Verg. A. 6, 253:ut solidos hauriant (serpentes) cervos taurosque,
Plin. 8, 14, 14, § 36:quibus solida ungula,
id. 10, 63, 83, § 173:motus terrae quasdam (civitates) solidas absorbuit,
Just. 30, 4, 3:ut decies solidum exsorberet,
i. e. at once, in one draught, Hor. S. 2, 3, 240: decem annos solidos errasse, Varr. ap. Non. 405, 21; cf.:partem solido demere de die,
Hor. C. 1, 1, 20:annus,
Liv. 1, 19:hora,
Juv. 11, 205:parum solidum consulatum explere,
incomplete, Liv. 4, 8 fin.:vos, quibus...solidae suo stant robore vires,
Verg. A. 2, 639.—As substt.In gen.: sŏlĭdum, i, n., the whole sum:2.ita bona veneant, ut solidum suum cuique solvatur,
Cic. Rab. Post. 17, 46; Hor. S. 2, 5, 65; Quint. 5, 10, 105; Tac. A. 6, 17; Dig. 45, 2, 2 sq.—In partic.: sŏlĭdus, i, m. (sc. nummus), in the time of the emperors a gold coin, at first called aureus, and worth about twenty-five denarii, afterwards reduced nearly one half in value, Dig. 9, 3, 5; 11, 4, 1; 21, 1, 42; Cod. Just. 10, 70, 5; App. M. 10, p. 242, 34; Lampr. Alex. Sev. 39; Vulg. 1 Par. 29, 7; id. 1 Esd. 2, 69; id. Ecclus. 29, 7.—II.Trop., sound, solid, substantial, genuine, true, real (in this sense a favorite word with Cic.; syn.: firmus, constans, stabilis;A.opp. inanis, levis, vanus, mobilis, etc.): solida et perpetua fides,
Plaut. Merc. 2, 3, 44; so,fides,
Tac. H. 2, 7:solida et robusta et assidua frequentia,
Cic. Planc. 8, 21:solida atque robusta eloquentia,
Quint. 10, 1, 2:solida ac virilis ingenii vis,
id. 2, 5, 23:est enim gloria solida quaedam res et expressa, non adumbrata,
Cic. Tusc. 3, 2, 3:judicia solida et expressa,
id. Planc. 12, 29:justitiae effigies,
id. Off. 3, 17, 69:quod appellant honestum, non tam solido quam splendido nomine,
id. Fin. 1, 18, 61:suavitas austera et solida,
id. de Or. 3, 26, 103:solida veraque laus,
id. Sest. 43, 93; cf.:solida laus ac vera dignitas,
id. Vatin. 3, 8:gloria (with vera),
id. Phil. 5, 18, 50: nostra gloria, cum sit ex solido, Curt. 9, 2, 14:nulla utilitas (with puerilis delectatio),
Cic. Fin. 1, 21, 72:salus,
Plaut. Bacch. 2, 2, 10:gratia,
id. Curc. 3, 35; Ov. M. 12, 576:beneficium,
Ter. Eun. 5, 2, 32:gaudium,
id. And. 4, 1, 24:libertas,
Liv. 2, 2, 6; Tac. Or. 9:fides,
id. H. 2, 79:mens,
firm, determined, Hor. C. 3, 3, 4:solidum opus doctrinae,
Val. Max. 4, 1, ext. 1:in solidiore aliquo scripti genere,
Sen. Contr. 1, 8, 16:gravior solidiorque sententia,
Gell. 11, 13, 8:virtus,
Val. Max. 2, 8, 5; 5, 4, ext. 5:vinum,
Pall. 11, 14 fin.— Neutr. absol.:quibus ex rebus nihil est, quod solidum tenere possis,
Cic. Pis. 25, 60:multos in solido rursus Fortuna locavit,
in safety, Verg. A. 11, 427; cf.:praesentia bona nondum tota in solido sunt,
Sen. Ben. 3, 4, 2:nostra gloria, cum sit ex solido,
Curt. 9, 2, 14:ut salus ejus locetur in solido,
Amm. 17, 5, 11.—Hence, adv., in two forms.sŏlĭdum (very rare), soundly, thoroughly:B.dinoscere cautus Quid solidum crepet,
Pers. 5, 25:Venus irata solidum,
App. M. 5, p. 171, 24.—sŏlĭdē (not in Cic.).1.(Acc. to I.) Densely, closely, solidly:2.solide et crassis viminibus contexta cista,
Col. 12, 56, 2:solide natus est,
i. e. without a hollow place, without wind in one's inside, Petr. 47, 4.— Comp.:concreta aqua,
Gell. 19, 5, 5.— -
35 sum
1.sum, fui, esse (2d pers. es, but usu. es in Plaut and Ter; old forms, indic. pres. esum for sum, acc. to Varr. L. L. 9, § 100 Mull.: essis for es, Att. ap. Non. 200, 30, or Trag. Rel. p. 283 Rib.: simus for sumus, used by Augustus, acc. to Suet. Aug. 87; fut. escit for erit, XII. Tab. ap. Gell. 20, 1, 25:I.esit, XII. Tab. ap. Fest. s. v. nec, p. 162 Mull.: escunt for erunt,
Cic. Leg. 2, 24, 60, 3, 3, 9; Lucr. 1, 619; perf. fuvimus for fuimus, Enn. ap. Cic. de Or. 3, 42, 168:FVVEIT, C. I. L. 1, 1051: fuit,
Plaut. Capt. 3, 4, 23; id. Mil. 3, 1, 159:fuerim,
id. ib. 4, 8, 54:fuerit,
id. As. 4, 1, 37; subj. pres. siem, sies, siet, etc., very freq., esp. in Plaut.; e. g. siem, Am. prol. 57; Ter. And. 3, 4, 7:sies,
Plaut. Am. 3, 2, 43; Ter. And. 2, 5, 13:siet,
Plaut. Am. prol. 58; Ter. And. 1, 4, 7; Lucr. 3, 101:sient,
Plaut. Am. 1, 1, 54; Ter. And. 2, 3, 16; cf. Cic. Or. 47, 157; also,fuam, fuas, etc., regarded by G. Curtius, de Aorist. Lat. Rel. in Studien zur Gr. u. Lat. Gram. 1, 431 sqq., as an aorist: fuam,
Plaut. Bacch. 1, 2, 48; id. Mil. 2, 6, 112: fuas, Liv. Andron. ap. Non 111, 13; Plaut. Capt. 2, 3, 71; 2, 3, 83; id. Pers. 1, 1, 52; id. Trin. 2, 1, 32: fuat, Pac. ap. Non. 111, 8; Carm. ap. Liv. 25, 12; Plaut. Am. 3, 4, 2; id. Aul. 2, 2, 56; id. Capt. 2, 2, 10 et saep.; Ter. Hec. 4, 3, 4; Lucr. 4, 639; Verg. A. 10, 108:fuant,
Plaut. Bacch. 4, 9, 110; id. Ep. 5, 1, 13; id. Ps. 4, 3, 12: fuvisset, Enn. ap. Gell. 12, 4, 4; part. pres. ens, used by Caesar, acc. to Prisc. p. 1140 P.; and by Sergius Flavius, acc. to Quint. 8, 3, 33; fut. inf. fore for futurum esse, very freq., and so always with partt.; cf. Madv. Gram. § 108; whence, subj. imperf. forem fores, etc., for essem; esp. in conditional sentences and in the histt., but very rare in Cic.; v. Neue, Formenl. 2, 597 sqq.), v. n. [root es; Sanscr. as-mi, and the Greek es-mi, whence eimi; perf. fui; root in Sanscr. bhu, to become; bhavas, condition; Gr. phuô, to beget; cf.: fetus, futuo, etc.], to be, as a verb substantive or a copula.As a verb substantive, to be.A.In gen.1.Asserting existence, to be, exist, live:2.definitionum duo sunt genera prima: unum earum rerum quae sunt: alterum earum quae intelleguntur. Esse ea dico, quae cerni tangive possunt, ut fundum, aedes, parietem, cetera. Non esse rursus ea dico, quae tangi demonstrarive non possunt, cerni tamen animo atque intellegi possunt, ut si usucapionem, si tutelam, etc.... definias,
Cic. Top. 5, 26 sq.:si abest, nullus est,
Plaut. Bacch. 2, 2, 16:nunc illut est, quom me fuisse quam esse nimio mavelim,
id. Capt. 3, 3, 1:ita paene nulla sibi fuit Phronesium ( = paene mortuus est),
id. Truc. 1, 2, 95:omne quod eloquimur sic, ut id aut esse dicamus aut non esse,
Cic. de Or. 2, 38, 157:non statim, quod esse manifestum est, etiam quid sit apparet,
Quint. 3, 6, 81: est locus, Hesperiam quam mortales perhibebant, Enn. ap. Macr. S. 6, 1 (Ann. v. 23 Vahl.):flumen est Arar, quod, etc.,
Caes. B. G. 1, 12:homo nequissimus omnium qui sunt, qui fuerunt, qui futuri sunt!
Cic. Fam. 11, 21, 1; cf. id. Q. Fr. 1, 1, 15, § 43:si quos inter societas aut est aut fuit aut futura est,
id. Lael. 22, 83:nec enim, dum ero, angar ulla re, cum omni vacem culpa: et, si non ero, sensu omnino carebo,
id. Fam. 6, 3, 4:si modo futuri sumus, erit mihi res opportuna,
id. Att. 11, 4, 1:si quando erit civitas, erit profecto nobis locus: sin autem non erit, etc.,
id. Fam. 2, 16, 6:nolite arbitrari, me cum a vobis discessero, nusquam aut nullum fore,
id. Sen. 22, 79:si erit ulla res publica... sin autem nulla erit,
id. Fam. 2, 16, 5:fuimus Troes, fuit Ilium,
Verg. A. 2, 325:sive erimus seu nos fata fuisse volunt,
Tib. 3, 5, 32: per quinquennia decem fuimus, Prud. Cath. praef. 2.—Of events, to be, happen, occur, befall, take place:3.illa (solis defectio) quae fuit regnante Romulo,
Cic. Rep. 1, 16, 25:neque enim est periculum, ne, etc.,
id. ib. 1, 23, 37:amabo, quid tibi est?
Ter. Heaut. 2, 4, 24:quid se futurum esset,
Liv. 33, 27. —Of location, to be present, to be at a place.(α).With adv., or other expressions of place:(β).cum non liceret quemquam Romae esse, qui, etc.,
Cic. Verr. 2, 2, 41, § 100:cum Athenis decem ipsos dies fuissem,
id. Fam. 2, 8, 3; id. de Or. 2, 7, 27:cum Africanus constituisset in hortis esse,
id. Rep. 1, 9, 14:cum essemus in castris,
id. ib. 1, 15:nonne mavis sine periculo tuae domi esse quam cum periculo alienae?
id. Fam. 4, 7, 4:vos istic commodissime sperem esse,
id. ib. 14, 7, 2: te hic tutissime puto fore, Pompon. ap. Cic. Att. 8, 11, A.—Of passages in a book or writing, with in and abl., to be, stand, be written, etc.:(γ).deinceps in lege est, ut, etc.,
Cic. Leg. 2, 16, 40:quid enim in illis (litteris) fuit praeter querelam temporum,
id. Fam. 2, 16, 1.—Of personal relations, with ad or apud and acc., or cum and abl. of person:4.cum esset (Sulpicius Gallus) casu apud M. Marcellum,
Cic. Rep. 1, 14, 21:eram cum Stoico Diodoto: qui cum habitavisset apud me mecumque vixisset, etc.,
id. Brut. 90, 309:erat nemo, quicum essem libentius quam tecum et pauci, quibuscum essem aeque libenter,
id. Fam. 5, 21, 1:qui me admodum diligunt multumque mecum sunt,
id. ib. 4, 13, 6; cf. with simul:Smyrnae cum simul essemus complures dies,
id. Rep. 1, 8, 13.—Hence, esp.: esse cum aliquo (aliqua), to be with, i. e. live with, associate with, as husband or wife:cujus soror est cum P. Quintio,
Cic. Quint. 24, 77:ea nocte mecum illa hospitis jussu fuit,
Plaut. Merc. 1, 1, 101; Ov. A. A. 3, 664:cum hac (meretrice) si qui adulescens forte fuerit,
Cic. Cael. 20, 49; Ov. Am. 2, 8, 27: tum ad me fuerunt, qui, etc., Varr. ap. Non. 133, 28:Curio fuit ad me sane diu,
Cic. Att. 10, 4, 8:cum ad me bene mane Dionysius fuit,
id. ib. 10, 16, 1; cf.:esse sub uno tecto atque ad eosdem Penates,
Liv. 28, 18.—Of relations analogous to place, of dress, condition, position, office, etc., to be, live, be found, etc., with in and abl.:5.cum est in sagis civitas,
Cic. Phil. 8, 11, 32:in laxa toga,
Tib. 2, 3, 78: sive erit in Tyriis, Tyrios laudabis amictus;Sive erit in Cois, Coa decere puta,
Ov. A. A. 2, 297: hominem non modo in aere alieno nullo, sed in suis nummis multis esse et semper fuisse, Cic. Verr [p. 1798] 2, 4, 6, §11: in servitute,
id. Clu. 7, 21:in illa opinione populari,
id. ib. 51, 142:in magno nomine et gloria,
id. Div. 1, 17, 31:in spe,
id. Fam. 14, 3, 2:in tanta moestitia,
id. Phil. 2, 15, 37:in odio,
id. Att. 2, 22, 1:in probris, in laudibus,
id. Off. 1, 18, 61:in officio,
id. ib. 1, 15, 49:in injustitia,
id. ib. 1, 14, 42:in vitio,
id. ib. 1, 19, 62; id. Tusc. 3, 9, 19:ne in mora quom opus sit, sies,
Ter. And. 2, 5, 13:ne in mora illi sis,
id. ib. 3, 1, 9:hic in noxia'st,
id. Phorm. 2, 1, 36:quae (civitas) una in amore atque in deliciis fuit,
Cic. Verr. 2, 4, 1, § 3:in ingenti periculo,
Liv. 5, 47:in pace,
id. 31, 29.—So with abl. without in, when qualified by an adj.:(statua) est et fuit tota Graecia summo propter ingenium honore et nomine,
Cic. Verr. 2, 2, 35, § 87:si quis asperitate ea est et inmanitate naturae,
id. Lael. 23, 87:ne quo periculo proprio existimares esse,
id. Fam. 4, 15, 2 (B. and K. ex conj.:in periculo): ego sum spe bona,
id. ib. 12, 28, 3:res nunc difficili loco mihi videtur esse,
id. ib. 12, 28, 3:incredibili sum sollicitudine de tua valetudine,
id. ib. 16, 15, 1; esp. in phrase periculo alicujus esse, to be at the risk of any one:rem illam suo periculo esse,
id. Att. 6, 1, 6:ut quae in naves inposuissent, ab hostium tempestatisque vi publico periculo essent,
Liv. 23, 49, 2 Weissenb. ad loc.:dare nummos meo periculo,
Dig. 46, 1, 24:communi periculo,
ib. 13, 6, 21, § 1 (cf. II. B. 1. b. infra).—To depend upon, rest with, with in and abl.:B.res erat non in opinione dubia,
Cic. Dom. 5, 11:sed totum est in eo, si, etc.,
id. Att. 2, 22, 5:omnem reliquam spem in impetu esse equitum,
Liv. 10, 14, 12:quoniam totum in eo sit, ne contrectentur pocula,
Col. 12, 4, 3. —In partic.1.Esse (est, sunt, etc.) often stands without a subject expressed, or with an indef. subj., as antecedent of a rel.-clause, whose verb may be in the indic. or subj.; the former only when the subject is conceived as particular or limited, and actually existing; the latter always when it is conceived as indefinite; cf. Zumpt, Gram. § 562 sq.; Roby, Gram. § 1686 sq.; Madv. Gram. § 365; but the distinctions usually drawn by grammarians are not always observed by the best writers; and the subjunctive is always admissible, being the prevailing construction after sunt qui in class. prose, and nearly universal in postAug. writers: sunt, qui (quae), there are those ( people or things) who ( that), or simply some.a.With indic.(α).Without subject expressed:(β).mulier mane: sunt Qui volunt te conventam,
Plaut. Cist. 4, 2, 37:sunt hic quos credo inter se dicere,
id. Cas. prol. 67:sunt quae te volumus percontari,
id. Ps. 1, 5, 47:quid est, quod tu gestas tabellas?
id. ib. 1, 1, 10:quid est, quod tu me nunc optuere?
id. Most. 1, 1, 69; cf.:quid hoc est, quod foris concrepuit?
id. ib. 5, 1, 15:tun' is es, Qui in me aerumnam obsevisti?
id. Ep. 4, 1, 34:quid est, quod tuo animo aegre est?
id. Cas. 2, 2, 9; id. Cist. 4, 1, 3:at ego est quod volo loqui,
id. As. 1, 3, 79:est quod te volo secreto,
id. Bacch. 5, 2, 30:sunt quos scio amicos esse, sunt quos suspicor,
id. Trin. 1, 2, 54:ita subitum'st, quod eum conventum volo,
id. ib. 5, 2, 51:sunt quae ego ex te scitari volo,
id. Capt. 2, 2, 13:sed est quod suscenset tibi,
Ter. And. 2, 6, 17:est quod me transire oportet,
id. Hec. 2, 2, 31:quid sit quapropter te jussi, etc.,
id. ib. 5, 1, 7:sunt item quae appellantur alces,
Caes. B. G. 6, 27 init.:(nationes) ex quibus sunt qui ovis vivere existimantur,
id. ib. 4, 10 fin.:sunt qui putant posse te non decedere,
Cic. Fam. 1, 9, 25:sunt autem, qui putant non numquam complexione oportere supersederi,
id. Inv. 1, 40, 72:quamquam sunt, qui propter utilitatem modo petendas putant amicitias,
id. ib. 2, 55, 167:sunt autem quae praeterii,
id. Att. 10, 4, 11:sunt, qui abducunt a malis ad bona, ut Epicurus. Sunt, qui satis putant ostendere, nihil inopinati accidisse... Sunt etiam qui haec omnia genera consolandi colligunt,
id. Tusc. 3, 31, 76 Kuhn. N. cr.:sunt, qui, quod sentiunt, non audent dicere,
id. Off. 1, 24, 84:Argiletum sunt qui scripserunt ab Argola, etc.,
Varr. L. L. 5, § 157 Mull.:sunt qui ita dicunt,
Sall. C. 19, 4:sunt qui spiritum non recipiunt sed resorbent,
Quint. 11, 3, 55:sunt, quos curriculo pulverem Olympicum Collegisse juvat,
Hor. C. 1, 1, 3; cf. id. S. 1, 4, 24: sunt quibus unum opus est, etc., id. C. 1, 7, 5:sunt quibus in satira videor nimis acer,
id. S. 2, 1, 1:sunt quorum ingenium nova tantum crustula promit,
id. ib. 2, 4, 47.—With a subject expressed by an indefinite word or clause:b.sunt alii qui te volturium vocant,
Plaut. Trin. 1, 2, 64:est genus hominum qui se primos omnium esse volunt,
Ter. Eun. 2, 2, 17:multae sunt causae, quam ob rem cupio abducere,
id. ib. 1, 2, 65 Fleck. (Ussing, cupiam):erat quidam eunuchus, quem mercatus fuerat,
id. ib. 3, 5, 21:multaeque res sunt in quibus de suis commodis viri boni multa detrahunt,
Cic. Lael. 16, 57:sunt ejus aliquot orationes, ex quibus lenitas ejus perspici potest,
id. Brut. 48, 177:fuerunt alia genera philosophorum, qui se omnes Socraticos esse dicebant,
id. de Or. 3, 17, 62:nonnulli sunt, qui aluerunt, etc.,
id. Cat. 1, 12, 301:sunt quidam, qui molestas amicitias faciunt, cum ipsi se contemni putant,
id. Lael. 20, 72:sunt vestrum, judices, aliquam multi, qui L. Pisonem cognoverunt,
id. Verr. 2, 4, 25, § 56:multae et pecudes et stirpes sunt, quae sine procuratione hominum salvae esse non possunt,
id. N. D. 2, 52, 130:sunt bestiae quaedam, in quibus inest aliquid simile virtutis, etc.,
id. Fin. 5, 14, 38:permulta sunt, quae dici possunt, quare intellegatur, etc.,
id. Rosc. Am. 33, 94; cf. id. Div. in Caecil. 7, 22; id. Off. 1, 14, 43; 1, 20, 69; id. Div. 1, 54, 123:fuere complures, qui ad Catilinam initio profecti sunt,
Sall. C. 39, 5: haec sunt, quae clamores et admirationes in bonis oratoribus efficiunt. Cic. de Or. 1, 33, 152:alia fuere, quae illos magnos fecere,
Sall. C. 52, 21.—With. subj.: sunt, qui discessum animi a corpore putent esse mortem;(β).sunt qui nullum censeant fieri discessum,
Cic. Tusc. 1, 9, 18:sunt qui in rebus contrariis parum sibi constent,
id. Off. 1, 21, 71:de impudentia singulari sunt qui mirentur,
id. Verr. 2, 1, 2, § 6:est eisdem de rebus quod dici potest subtilius,
id. Tusc. 3, 15, 32:praesto est qui neget rem ullam percipi esse sensibus,
id. Ac. 2, 32, 101:quicquid est quod deceat, id, etc.,
id. Off. 1, 27, 94:sunt qui nolint tetigisse nisi illas, etc.,
Hor. S. 1, 2, 28:sunt qui Crustis et pomis viduas venentur avaras,
id. Ep. 1, 1, 78:vestes Gaetulo murice tinctas Sunt qui non habeant, est qui non curet habere,
id. ib. 2, 2, 182 et saep.—With a more or less indefinite expression of the subject:* c.sunt quidam e nostris, qui haec subtilius velint tradere et negent satis esse, etc.,
Cic. Fam. 1, 9, 31:rarum est quoddam genus eorum, qui se a corpore avocent,
id. Div. 1, 49, 111:quotus igitur est quisque qui somniis pareat?
id. ib. 2, 60, 125; id. de Or. 2, 50, 196:solus est hic, qui numquam rationes ad aerarium referat,
id. Verr. 2, 1, 38, § 98:quae quibusdam admirabilia videntur, permulti sunt, qui pro nihilo putent,
id. Lael. 23, 86:erat nemo in quem ea suspicio conveniret,
id. Rosc. Am. 23, 65, cf.:quis enim miles fuit, qui Brundisii illam non viderit? quis, qui nescierit, etc.,
id. Phil. 2, 25, 61:sit aliquis, qui nihil mali habeat,
id. Tusc. 1, 35, 85:sunt nonnullae disciplinae, quae officium omne pervertant,
id. Off. 1, 2, 5:est quaedam animi sanitas quae in insipientem quoque cadat,
id. Tusc. 4, 13, 30:Syracusis lex est de religione, quae jubeat,
id. Verr. 2, 2, 51, § 126:unus est qui curet constantia magis quam consilio,
id. Att. 1, 18, 7:si est una ex omnibus quae sese moveat,
id. Rep. 6, 26, 28:multi sunt, qui non acerbum judicent vivere, sed supervacuum,
Sen. Ep. 24, 26:erant sententiae quae castra Vari oppugnanda censerent,
Caes. B. C. 2, 30:fuere cives qui seque remque publicam obstinatis animis perditum irent,
Sall. C. 36, 4:sunt verba et voces, quibus hunc lenire dolorem Possis,
Hor. Ep. 1, 1, 34:sunt delicta tamen, quibus ignovisse velimus,
id. A. P. 347.—Poet.: est, quibus (acc. to the Gr. estin hois):2.est quibus Eleae concurrit palma quadrigae: est quibus in celeres gloria nata pedes,
Prop. 3, 9 (4, 8), 17.—With dat., to belong or pertain to; or, rendering the dative as the subject of the verb, to have ( possess, = the Fr. etre a used of property, and of permanent conditions or characteristics, not of temporary states, feelings, etc.; cf. Krebs, Antibarb. p. 417 sq.): aliquid reperiret, fingeret fallacias, Unde esset adulescenti, amicae quod daret, Ter. Heaut. 3, 2, 23:b.nomen Mercurio'st mihi, Plaut Am. prol. 19: nisi jam tum esset honos elo quentiae,
Cic. Brut. 10, 40:est igitur homini cum deo similitudo,
id. Leg. 1, 8, 25:familiaritas, quae mihi cum eo est,
id. Att. 8. 3, 2:privatus illis census erat brevis,
Hor. C. 2, 15, 13; cf.:Trojae et huic loco nomen est,
Liv. 1, 1, 5:Hecyra est huic nomen fabulae,
Ter. Hec. prol. 1:cui saltationi Titius nomen esset,
Cic. Brut. 62, 225:cui (fonti) nomen Arethusa est,
id. Verr. 2, 4, 53, § 118:Scipio, cui post Africano fuit cognomen,
Liv. 25, 2, 6.—With ellips. of dat. ( poet.):nec rubor est emisse palam (sc. ei),
nor is she ashamed, Ov. A. A. 3, 167:neque testimonii dictio est (sc. servo),
has no right to be a witness, Ter. Phorm. 2, 1, 63.—Esse alicui cum aliquo, to have to do with, to be connected with a person:3.tecum nihil rei nobis, Demipho, est,
Ter. Phorm. 2, 3, 74:sibi cum illa mima posthac nihil futurum,
Cic. Phil. 2, 31, 77:jussit bona proscribi ejus, quicum familiaritas fuerat, societas erat,
id. Quint. 6, 25:si mihi tecum minus esset, quam est cum tuis omnibus,
id. Fam. 15, 10, 2.—Esse with certain prepp. and their cases (cf. also I. A. 2. 3. 4. supra).(α).Esse ab aliquo, to be of a person, to be the servant, disciple, adherent, partisan, etc., of:(β).es ne tu an non es ab illo milite e Macedonia?
do you belong to? Plaut. Ps. 2, 2, 21:ab Andria est ancilla haec,
Ter. And. 3, 1, 3; 4, 4, 17:erat enim ab isto Aristotele,
Cic. de Or. 2, 38, 160:sed vide ne hoc, Scaevola, totum sit a me,
makes for me, id. de Or 1, 13, 55 (cf. ab, I. B. 3., II. B. 2. o.). —Esse pro aliquo, to be in favor of, make for:(γ).(judicia) partim nihil contra Habitum valere, partim etiam pro hoc esse,
Cic. Clu. 32, 88.—Esse ex aliqua re, to consist of, be made up of:4.(creticus) qui est ex longa et brevi et longa,
Cic. de Or. 3, 47, 183; cf.:duo extremi chorei sunt, id est, e singulis longis et brevibus,
id. Or. 63, 212:etsi temeritas ex tribus brevibus et longa est,
id. ib. 63, 214; 64, 215 (v. also 6. infra). —Euphem., in perf. tempp., of one who has died or a thing that has perished, to be no more, to be gone, departed, dead ( poet.):5.horresco misera, mentio quoties fit partionis: Ita paene tibi fuit Phronesium,
i. e. had almost died, Plaut. Truc. 1, 2, 92:nunc illud est, cum me fuisse quam esse nimio mavelim,
id. Capt. 3, 3, 1:sive erimus, seu nos fata fuisse velint,
Tib. 3, 5, 32:fuimus Troes, fuit Ilium et ingens Gloria Teucrorum,
Verg. A. 2, 325:certus in hospitibus non est amor: errat ut ipsi, Cumque nihil speres firmius esse, fuit,
Ov. H. 16, (17), 192.—Pregn., to be real or a fact, to be the case; so esp.: est, esto, it is even so, be it so, such is or let such be the case, granted, well, etc.:b.quid tibi vis dicam, nisi quod est?
Plaut. Ep. 1, 1, 17:sunt ista, Laeli,
Cic. Lael. 2, 6:ista esse credere,
id. Tusc. 1, 6, 10: est vero, inquit, Africane, id. Fragm. ap. Lact. 1, 18:est ut dicis, inquam,
id. Fin. 3, 5, 19:sit quidem ut sex milia seminum intereant,
Col. 3, 3, 13:esto: ipse nihil est, nihil potest,
Cic. Div. in Caecil. 15, 47; cf.:verum esto,
id. Fin. 2, 23, 75:esto,
Verg. A. 7, 313; 10, 67; Hor. Ep. 1, 1, 81; 1, 17, 37 al.—Hence,The connections est ut, ubi, cum, quod, or with a subject-clause, it happens or chances that, it is the case that, there is cause or reason why, there is a time when, it is allowed or permissible that, one may, etc.(α).Est ut, it is the case or fact, that, etc.:(β).sin est, ut velis Manere illam apud te, dos hic maneat,
Ter. Phorm. 5, 7 (8), 32:si est, ut dicat velle se, Redde,
id. Hec. 4, 1, 43:si est, culpam ut Antipho in se admiserit,
id. Phorm. 2, 1, 40:est, ut id maxime deceat,
Cic. Or. 59, 199:quando fuit, ut, quod licet, non liceret?
id. Cael. 20, 48:non est igitur, ut mirandum sit, ea praesentiri, etc.,
id. Div 1, 56, 128:non erat, ut fieri posset, mirarier umquam,
Lucr. 5, 979:futurum esse ut omnes pellerentur,
Caes. B. G. 1, 31:non est, ut copia major Ab Jove donari possit tibi,
Hor. Ep. 1, 12, 2:est ut viro vir latius ordinet Arbusta sulcis,
id. C. 3, 1, 9; Dig. 38, 7, 2.—Cf. esse after a neg., with quin:numquam est enim, quin aliquid memoriae tradere velimus,
Auct. Her. 3, 24, 40.—Also, est ut, there is reason, that, etc.:magis est ut ipse moleste ferat errasse se, quam ut, etc.,
Cic. Cael. 6, 14 fin.: ille erat ut odisset primum defensorem salutis meae, he had good reason for hating [p. 1799] id. Mil. 13, 35; cf.:quid erat cur Milo optaret,
id. ib. 13, 34:neque est ut putemus ignorari ea ab animalibus,
Plin. 18, 1, 1, § 3. —Est ubi, sometime or another, sometimes:(γ).erit, ubi te ulciscar, si vivo,
Plaut. Ps. 5, 2, 26:est, ubi id isto modo valeat,
Cic. Tusc. 5, 8, 23.—Est cum, sometimes:(δ).est cum non est satius, si, etc.,
Auct. Her. 4, 26, 36.—Est quod, there is reason to, I have occasion:(ε).est quod visam domum,
Plaut. Aul. 2, 2, 26:etsi magis est, quod gratuler tibi quam quod te rogem,
I have more reason to, Cic. Att. 16, 5, 2:est quod referam ad consilium: sin, etc.,
Liv. 30, 31, 9:quod timeas non est,
Ov. H. 19, 159:nil est illic quod moremur diutius,
Ter. Heaut. 4, 7, 6:non est quod multa loquamur,
Hor. Ep. 2, 1, 30.—Cf. with cur:non est cur eorum spes infragatur,
Cic. Or. 2, 6:nihil est cur,
id. Fam. 6, 20, 1.—Est, sit, etc., with infin. in Gr. constr., it is possible, is allowed, permitted, one may, etc. (mostly poet. and post-class.):(ζ).est quadam prodire tenus, si non datur ultra,
Hor. Ep. 1, 1, 32:Cato, R. R. prooem. § 1: scire est liberum Ingenium atque animum,
Ter. Ad. 5, 3, 42:nec non et Tityon terrae omniparentis alumnum Cernere erat,
Verg. A. 6, 596; 8, 676; Sil. 2, 413:neque est te fallere quicquam,
Verg. G. 4, 447:unde Plus haurire est,
Hor. S. 1, 2, 79:est Gaudia prodentem vultum celare,
id. ib. 2, 5, 103:quod versu dicere non est,
id. ib. 1, 5, 87:quod tangere non est,
Ov. M. 3, 478:quae verbo objecta, verbo negare sit,
Liv. 42, 41, 2 Weissenb. ad loc.:ut conjectare erat intentione vultus,
Tac. A. 16, 34:est videre argentea vasa,
id. G. 5; Val. Max. 2, 6, 8; v. Zumpt, Gram. § 227.— With dat.:ne tibi sit frigida saxa adire,
Prop. 1, 20, 13; Tib. 1, 6, 24 (32):tu procul a patria (nec sit mihi credere tantum!) Alpinas nives Me sine vides,
Verg. E. 10, 46:fuerit mihi eguisse aliquando amicitiae tuae,
Sall. J. 110, 3; Dig. 46, 3, 72, § 4.—In eo ease ut, etc., to be in a condition to reach the point that, to be possible, etc., to be about to, on the point of, etc. ( impers. or with res, etc., as subj.):6.cum jam in eo esset, ut in muros evaderet miles,
Liv. 2, 17, 5:si viderent in eo jam esse ut urbs caperetur,
id. 28, 22, 8:jamque in eo rem fore, ut Romani aut hostes aut domini habendi sint,
id. 8, 27, 3:cum res non in eo essent ut, etc.,
id. 33, 41, 9:non in eo esse Carthaginiensium res, ut, etc.,
id. 30, 19, 3; 34, 41. —With person. subj. (late Lat.):cum ab Ulixe adducta Iphigenia in eo esset, ut immolaretur,
Hyg. Fab. 261. —Like the Engl. to be, for to come, fall, reach, to have arrived, etc. (hence also with in and acc.):7. II.ecquid in mentem est tibi, Patrem tibi esse?
Plaut. Bacch. 1, 2, 54:nam numero mi in mentem fuit,
id. Am. 1, 1, 26:ex eo tempore res esse in vadimonium coepit,
Cic. Quint. 5, 22:portus in praedonum fuisse potestatem sciatis,
id. Imp. Pomp. 12, 33:ut certior fieret, quo die in Tusculanum essem futurus,
id. Att. 15, 4, 2:qui neque in provinciam cum imperio fuerunt,
id. Fam. 8, 8, 8:quae ne in potestatem quidem populi Romani esset,
Liv. 2, 14, 4:nec prius militibus in conspectum fuisse,
Suet. Aug. 16:esse in amicitiam populi Romani dicionemque,
Cic. Div. in Caecil. 20, 66; cf.:in eorum potestatem portum futurum,
id. Verr. 2, 5, 38, § 98; v. Gell. 1, 7, 16 sq.; Zumpt, Gram. § 316.—As a copula, to be any thing or in any manner.A.In gen.1.With an adj., subst., or pron.:2.et praeclara res est et sumus otiosi,
Cic. Lael. 5, 17:quod in homine multo est evidentius,
id. ib. 8, 27:sperare videor Scipionis et Laelii amicitiam notam posteritati fore,
id. ib. 4, 15:non sum ita hebes, ut istud dicam,
id. Tusc. 1, 6, 12:cum, ignorante rege, uter esset Orestes, Pylades Orestem se esse diceret, Orestes autem ita ut erat, Orestem se esse perseveraret,
id. Lael. 7, 24:consul autem esse qui potui? etc.,
id. Rep. 1, 6, 10:nos numerus sumus et fruges consumere nati,
are a mere number, Hor. Ep. 1, 2, 27:pars non minima triumphi est victimae praecedentes,
Liv. 45, 49:nobile erit Romae pascua vestra forum,
Prop. 4 (5), 9, 20:sanguis erant lacrimae,
Luc. 9, 811:ego tu sum, tu es ego: unanimi sumus,
Plaut. Stich. 5, 4, 49:tuos sum,
id. Bacch. 1, 1, 60: domus non ea est, quam parietes nostri cingunt, Cic. Rep. 1, 13, 19:is enim fueram, cui, etc.,
id. ib. 1, 4, 7.—Less freq. with adv. (esp. in colloq. language): Am. Satin' tu sanus es? Sos. Sic sum ut vides, Plaut. Am. 2, 1, 57:B.sic, inquit, est,
Cic. Rep. 1, 38, 60:est, inquit, ut dicis,
id. ib. 1, 40, 63:quod ita cum sit,
id. ib. 1, 45, 69:quia sunt haud procul ab hujus aetatis memoria,
id. ib. 1, 1, 1 B. and K.:nec vero habere virtutem satis est,
id. ib. 1, 2, 2: frustra id inceptum Volscis fuit. Liv. 2, 25:dato qui bene sit: ego, ubi bene sit, tibi locum lepidum dabo,
Plaut. Bacch. 1, 1, 51:apud matrem recte est,
Cic. Att. 1, 7:cum in convivio comiter et jucunde fuisses,
id. Deiot. 7, 19:omnes hanc quaestionem haud remissius sperant futuram,
id. Rosc. Am. 5, 11:dicta impune erant,
Tac. A. 1, 72.—Esp.: facile alicubi (in aliqua re) esse, with pleasure, glad to be:quod in maritimis facillime sum,
Cic. Fam. 2, 16, 2:locum habeo nullum ubi facilius esse possum,
id. Att. 13, 26, 2 (on esse with an adverb, v. Haase ap. Reisig, Vorles. p. 394; cf. also bene under bonus fin.).—In partic.1.With gen. part., to be of, belong to a class, party, etc.:2.in republica ita est versatus, ut semper optimarum partium et esset et existimaretur,
Nep. Att. 6, 1:qui ejusdem civitatis fuit,
id. Them. 9, 1:qui Romanae partis erant, urbe excesserunt,
Liv. 35, 51, 7: ut aut amicorum aut inimicorum Campani simus;si defenditis, vestri, si deseritis, Samnitium erimus,
id. 7, 30, 9 sq. —With gen. or abl. denoting quality.(α).With gen.:(β).nimium me timidum, nullius animi, nullius consilii fuisse confiteor,
Cic. Sest. 16, 36:disputatio non mediocris contentionis est,
id. de Or. 1, 60, 257:magni judicii, summae etiam facultatis esse debebit,
id. Or. 21, 70:(virtus) nec tantarum virium est, ut se ipsa tueatur,
id. Tusc. 5, 1, 2; id. Fin. 5, 12, 36:Sulla gentis patriciae nobilis fuit,
Sall. J. 95, 3:summi ut sint laboris,
Caes. B. G. 4, 2:civitas magnae auctoritatis,
id. ib. 5, 54:refer, Cujus fortunae (sit),
Hor. Ep. 1, 7, 54:se nullius momenti apud exercitum futurum,
Nep. Alcib. 8, 4:qui ejusdem aetatis fuit,
id. ib. 11, 1:invicti ad laborem corporis erat,
Liv. 9, 16:nec magni certaminis ea dimicatio fuit,
id. 21, 60:somni brevissimi erat,
Suet. Claud. 33.—So of extent, number, etc.:classis centum navium,
Nep. Them. 2, 2; 2, 5:annus trecentarum sexaginta quinque dierum,
Suet. Caes. 40.—With abl.:3.bono animo es,
Ter. Eun. 1, 2, 4:jam aetate ea sum, ut, etc.,
id. Hec. 5, 1, 11:bellum varia victoria fuit,
Sall. J. 5, 1:L. Catilina nobili genere natus fuit magna vi et animi et corporis, set ingenio malo,
id. C. 5, 1:Sulla animo ingenti,
id. J. 95, 3:esse magna gratia,
Caes. B. G. 1, 8:tenuissima valetudine esse,
id. ib. 5, 40:si fuerit is injustus, timidus, hebeti ingenio atque nullo,
Cic. Tusc. 5, 15, 45:mira sum alacritate ad litigandum,
id. Att. 2, 7, 2:bono animo sint et tui et mei familiares,
id. Fam. 6, 18, 1:ut bono essent animo,
id. Rep. 1, 17, 29:ut uxores eodem jure sint quo viri,
id. ib. 1, 43, 67:qui capite et superciliis semper est rasis,
id. Rosc. Com. 7, 20:abi, quaere, unde domo quis, Cujus fortunae, quo sit patre quove patrono,
Hor. Ep. 1, 7, 54 (cf. I. A. 4. supra). —With gen. or abl. of price or value.(α).With gen.:(β). 4.pluris est oculatus testis quam auriti decem,
Plaut. Truc. 2, 6, 8:videtur esse quantivis pretii,
Ter. And. 5, 2, 15:a me argentum, quanti (servus) est, sumito,
id. Ad. 5, 9, 20:si ullo in loco frumentum tanti fuit, quanti iste aestimavit,
Cic. Verr. 2, 3, 84, § 194:ager nunc multo pluris est, quam tunc fuit,
id. Rosc. Com. 12, 33:ut quisque, quod plurimi sit, possideat, ita, etc.,
id. Par. 6, 2, 48:magni erunt mihi tuae litterae,
id. Fam. 15, 15, 4:parvi sunt foris arma, nisi, etc.,
id. Off. 1, 22, 76:an emat denario quod sit mille denarium,
id. ib. 3, 23, 92:parvi pretii est quod nihili est,
id. Q. Fr. 1, 2, 4:mea mihi conscientia pluris est quam omnium sermo,
is worth more to me, weighs more with me, id. Att. 12, 28, 2:neque pluris pretii cocum quam vilicum habeo,
Sall. J. 85, 39:erat (agellus) centum milium nummum,
Plin. Ep. 6, 3, 1. —With gen. of possession, etc., it belongs, pertains to; or it is the part, property, nature, mark, sign, custom, or duty of, etc.(α).In gen.:(β).audiant eos, quorum summa est auctoritas apud, etc.,
who possess, Cic. Rep. 1, 7, 12:ea ut civitatis Rhodiorum essent,
Liv. 37, 55, 5:teneamus eum cursum, qui semper fuit optimi cujusque,
Cic. Rep. 1, 2, 3:quamobrem neque sapientis esse accipere habenas,
id. ib. 1, 5, 9; id. de Or. 2, 20, 86:sapientis est consilium explicare suum, etc.,
id. ib. 2, 81, 333:temeritas est florentis aetatis, prudentia senescentis,
id. Sen. 6, 20:est adulescentis majores natu vereri,
id. Off. 1, 34, 122:Aemilius, cujus tum fasces erant,
Liv. 8, 12, 13:tota tribuniciae potestatis erat,
id. 3, 48:alterius morientis prope totus exercitus fuit,
id. 22, 50:jam me Pompeii totum esse scis,
Cic. Fam. 2, 13, 2:hominum, non causarum, toti erant,
Liv. 3, 36:plebs novarum, ut solet, rerum atque Hannibalis tota esse,
were devoted to, favored, id. 23, 14:Dolopes numquam Aetolorum fuerant: Philippi erant,
id. 38, 3:Ptolemaeus propter aetatem alieni arbitrii erat,
id. 42, 29:est miserorum ut malevolentes sint,
Plaut. Capt. 3, 4, 51:quod alterum divinitatis mihi cujusdam videtur,
Cic. de Or. 2, 20, 86:negavit moris esse Graecorum, ut, etc.,
id. Verr. 2, 1, 26, § 66:non est gravitatis ac sapientiae tuae, ferre immoderatius casum incommodorum tuorum,
id. Fam. 5, 16, 5:est hoc Gallicae consuetudinis, uti, etc.,
Caes. B. G. 4, 5.—Rarely with pronom. posses.:est tuum, Cato, videre quid agatur,
Cic. Mur. 38, 83:fuit meum quidem jam pridem rem publicam lugere,
id. Att. 12, 28, 2.—Esp., with gerundive, to denote tendency, effect, etc.:5.quae res evertendae rei publicae solerent esse,
Cic. Verr. 2, 2, 53, § 132:regium inperium, quod initio conservandae libertatis fuerat,
Sall. C. 6, 7:qui utilia ferrent, quaeque aequandae libertatis essent,
Liv. 3, 31, 7:ea prodendi imperii Romani, tradendae Hannibali victoriae esse,
id. 27, 9, 12:nihil tam aequandae libertatis esse quam potentissimum quemque posse dicere causam,
id. 38, 51, 8:frustrationem eam legis tollendae esse,
id. 3, 24, 1 Weissenb. ad loc.; 3, 39, 8; 5, 3, 5; 40, 29, 11.—With dat. of the end, object, purpose, etc.:6.vitam hanc rusticam tu probro et crimini putas esse oportere,
Cic. Rosc. Am. 17, 48:etiam quae esui potuique non sunt, contineri legato,
Dig. 33, 9, 3; Gell. 4, 1, 20:ut divites conferrent, qui essent oneri ferendo,
Liv. 2, 9:magis vis morbi curae esset, maxime quod, etc.,
id. 4, 21, 5:cum solvendo aere (i. e. aeri) alieno res publica non esset,
id. 31, 13:iniciuntur ea, quae umori extrahendo sunt,
Cels. 4, 10 fin. — Esp. in phrase solvendo esse, to be solvent, able to pay:tu nec solvendo eras,
Cic. Phil. 2, 2, 4:cum solvendo civitates non essent,
id. Fam. 3, 8, 2 (v. solvo).—With predicative dat. sing., denoting that which the subject is, becomes, appears to be, etc.(α).Without second dat. of pers.:(β).auxilio is fuit,
Plaut. Am. prol. 94:magis curae'st,
id. Bacch. 4, 10, 3; id. Curc. 4, 2, 15; id. As. 1, 3, 23; id. Capt. 5, 2, 13 sq.:cui bono fuerit,
Cic. Phil. 2, 14, 35:eo natus sum ut Jugurthae scelerum ostentui essem,
Sall. J. 24, 10: cupis me esse nequam;tamen ero frugi bonae,
Plaut. Ps. 1, 5, 51:magnoque esse argumento, homines scire pleraque antequam nati sint, quod, etc.,
Cic. Sen. 21, 78:multi Indicioque sui facti persaepe fuere, Lucr 4, 1019: ejus rei ipsa verba formulae testimonio sunt,
Cic. Rosc. Com. 4, 11:haec res ad levandam annonam impedimento fuit,
Liv. 4, 13:cujus rei Demosthenes atque Aeschines possunt esse documento,
Quint. 7, 1, 2.—With second dat. of pers.:7.obsecro vos ego mi auxilio sitis,
Plaut. Aul. 4, 9, 5; id. Ep. 5, 2, 11; id. Most. 1, 2, 68:ne quid Captioni mihi sit,
id. ib. 3, 3, 19:mihi cordi est,
id. Cist. 1, 1, 110:ubi eris damno molestiae et dedecori saepe fueris,
id. As. 3, 2, 25:metuo illaec mihi res ne malo magno fuat,
id. Mil. 2, 6, 12:nec Salus nobis saluti jam esse potest,
id. Most. 2, 1, 4:bono usui estis nulli,
id. Curc. 4, 2, 15:quae sint nobis morbo mortique,
Lucr. 6, 1095:quo magis quae agis curae sunt mihi,
Ter. Ad. 4, 5, 46:omitto innumerabiles viros, quorum singuli saluti huic civitati fuerunt,
Cic. Rep. 1, 1, 1: ut mihi magnae curae tuam vitam ac dignitatem esse scires, Anton. ap. Cic. Att. 10, 8, A fin.:accusant ei, quibus occidi patrem Sex. Roscii bono fuit,
Cic. Rosc. Am. 5, 13: haec tam parva [p. 1800] civitas praedae tibi et quaestui fuit, id. Verr. 2, 3, 37, § 85:ea dictitare, quae detrimento, maculae, invidiae, infamiae nobis omnibus esse possint,
id. ib. 2, 3, 62, §144: minus ea bella curae patribus erant, quam, etc.,
Liv. 35, 23, 1:sciant patribus aeque curae fuisse, ne, etc.,
id. 4, 7, 6:si hoc perinde curae est tibi quam illud mihi,
Plin. Ep. 6, 8, 9:quantaeque curae tibi fuit, ne quis, etc.,
id. Pan. 25, 3:quantae sit mihi curae,
id. Ep. 6, 8, 2:si judicibus ipsis aut gloriae damnatio rei aut deformitati futura absolutio,
Quint. 6, 1, 12.—Rarely with dat. gerund:nec tamen impedimento id rebus gerundis fuit,
Liv. 26, 24 (for a full account of this dative, v. Roby, Gram. 2, praef. pp. xxv.-lvi., and § 1158 sq.).—Esse ad aliquid, to be of use for, to serve for:8.vinum murteum est ad alvum crudam,
Cato, R. R. 125:completae naves taeda et pice reliquisque rebus quae sunt ad incendia,
Caes. B. C. 3, 101:valvae, quae olim ad ornandum templum erant maxime,
Cic. Verr. 2, 4, 56, § 124.—Id est or hoc est, with predic.-clause by way of explanatory addition, that is, that is to say; sometimes also with a climax in the sense, which is as much as to say, or which is the same thing:9.sed domum redeamus, id est ad nostros revertamur,
Cic. Brut. 46, 172:quodsi in scena, id est in contione verum valet, etc.,
id. Lael. 26, 97:meos amicos, in quibus est studium, in Graeciam mitto, id est ad Graecos ire jubeo,
id. Ac. 1, 2, 8:si Epicurum, id est si Democritum probarem,
id. ib. 1, 2, 6:ut (sapiens) aegritudine opprimatur, id est miseria,
id. Tusc. 3, 13, 27: a parte negotiali, hoc est pragmatikêi, Quint. 3, 7, 1:cum in bona tua invasero, hoc est, cum te docuero,
id. 8, 3, 89.—Poet., with Greek inf. pleonastically:2.esse dederat monumentum,
Verg. A. 5, 572 (cf.: dôke xeinêion einai, Hom. Il. 10, 269).sum = eum, Enn. ap. Fest., v. is.3.sum- in composition, for sub before m; v. sub fin. -
36 tuus
I.Lit.A.In gen.:2.tuŏs est servus,
Plaut. Am. 2, 1, 63:ex tuā accepi manu,
id. ib. 2, 2, 132:imperium tuom,
id. ib. 2, 1, 84: Me. Quojus nunc es? So. Tuos, nam pugnis usu fecisti tuom, id. ib. 1, 1, 219:tuos sum,
id. ib. 2, 1, 7 and 14:vigebat auditor Panaetii illius tui Mnesarchus,
Cic. de Or. 1, 11, 45:de tuis unus est,
id. Fam. 13, 16, 3:numquam tu... tam longe a tot tuis et hominibus et rebus carissimis et suavissimis abesse voluisses,
id. Att. 4, 15:tuā istuc refert, si curaveris,
Plaut. Am. 2, 2, 109 (v. refert): Ly. Bene ego volo illi facere, si tu non nevis. Ph. Nempe de tuo. Ly. De meo:nam quod tuomst. meumst: omne meum autem tuomst,
Plaut. Trin. 2, 2, 47 sq.: tuae potestatis semper tu tuaque omnia sint, Liv. 22, 39, 21.—Esp.: tuum est, it is thy part, duty, custom, etc.; with inf.:3.haud tuom istuc est vereri te,
Plaut. Stich. 5, 4, 36:tuomst, si quid praeter spem evenit, mihi ignoscere,
Ter. And. 4, 1, 53.—Made emphatic by the suffix pte or met (ante-class. and late Lat.):B.tuopte ingenio,
Plaut. Capt. 2, 3, 11:tuopte consilio,
id. Mil. 3, 1, 11:scio te sponte non tuāpte errasse,
id. Trin. 3, 2, 40:tuismet litteris,
App. Mag. p. 337. —Pregn.1.Your, your own, i. e. favorable, auspicious, proper, suitable, or right for you:2.tempore non tuo,
Mart. 10, 19, 12:haec hora est tua,
id. 10, 19, 19:tempore tuo pugnasti,
Liv. 38, 45, 10:neque occasioni tuae desis neque suam occasionem hosti des,
id. 22, 39, 21 (v. suus).—Your own, your own master, self-possessed:II.compositus semperque tuus,
Stat. S. 2, 2, 72; cf. id. Th. 4, 836; Arn. 1, 12.—Transf., for the obj. gen. tui:desiderio tuo,
through desire for you, Ter. Heaut. 2, 3, 66:odio tuo,
id. Phorm. 5, 8 (9), 27: omnis gratas amicitias in tuā observantiā vincam, Planc. ap. Cic. Fam. 10, 24, 1.
- 1
- 2
См. также в других словарях:
Eo ipso — Lateinische Phrasen A B C D E F G H I L M N O P … Deutsch Wikipedia
Errare humanum est — Lateinische Phrasen A B C D E F G H I L M N O P … Deutsch Wikipedia
Et tu, Brute — Lateinische Phrasen A B C D E F G H I L M N O P … Deutsch Wikipedia
Et tu, Brute! — Lateinische Phrasen A B C D E F G H I L M N O P … Deutsch Wikipedia
Ex nihilo nihil fit — Lateinische Phrasen A B C D E F G H I L M N O P … Deutsch Wikipedia
Expressis verbis — Lateinische Phrasen A B C D E F G H I L M N O P … Deutsch Wikipedia
Ich hab's gewagt — Geflügelte Worte A B C D E F G H I J K L M N O … Deutsch Wikipedia
Liste geflügelter Worte/I — Geflügelte Worte A B C D E F G H I J K L M N O P Q R S T U V W Y Z Inhaltsverzeichnis … Deutsch Wikipedia
Liste lateinischer Phrasen/E — Lateinische Phrasen A B C D E F G H I L M N O P Q R S T U V Inhaltsverzeichnis 1 … Deutsch Wikipedia
errare humanum est — er|ra|re hu|ma|num ẹst [lat.]: Irren ist menschlich. * * * Errare humanum est Die heute übliche, knappe lateinische Fassung dieser sprichwörtlichen Redensart, die auch in der deutschen Form »Irren ist menschlich« gebraucht wird, ist in der… … Universal-Lexikon
ACCEPTOR — vox Latio veteri cognita, teste Sosipatrô l. 10. in usum dein revocata a Scriptoribus medii aevi et in LL. antiquis frequens: in Salica tit. 7. §. 1. 2. 3. Burgund. add. 1. c. 11. Longobard. tit. 104. §. 18. 19. 20. etc. accipitrem notat. qui… … Hofmann J. Lexicon universale
