-
1 dīlātō
dīlātō āvī, ātus, āre, freq. [dilatus], to spread out, dilate, broaden, stretch, enlarge, extend: manum: fundum: castra, L.: rictūs, O. — Fig., to spread, amplify, dilate, extend: orationem: haec: gloriam: litteras, to pronounce broadly.* * *dilatare, dilatavi, dilatatus Vmake wider/broad, enlarge, extend, dilate; open wide (Ecc) -
2 dilato
dīlāto, āvi, ātum, 1, v. freq. a. and n. [differo].I.Act., to spread out, dilate; to enlarge, amplify, extend (class.; esp. freq. in Cic.).A.Lit.:B.(stomachi) partes eae, quae sunt infra, dilatantur, quae autem supra, contrahuntur,
Cic. N. D. 2, 54, 135:manum (opp. comprimere digitos),
id. Or. 32, 113:globum farinae,
Varr. L. L. 5, § 107 Müll.:fundum,
Cic. Fin. 3, 15, 48:castra,
Liv. 27, 46 (opp. coartatio plurium):aciem,
id. 31, 21:cicatricem,
Plin. 17, 27, 42, § 251:patulos rictus,
Ov. M. 6, 378:se mare,
Plin. 5, 32, 40, § 141 et saep.—Trop.:II.ut aut ex verbis dilatetur, aut in verbum contrahatur oratio,
Cic. Part. 7, 23; so,orationem,
id. Fl. 5, 12; cf.argumentum, id. Parad. prooem. § 2: haec, quae dilatantur a nobis, Zeno sic premebat,
id. N. D. 2, 7 fin.; cf. id. ib. 3, 9, 22; Quint. 8, 4, 14:eloquentia dilatata (opp. contracta et astricta),
Cic. Brut. 90, 309:litteras,
to pronounce broadly, id. ib. 74, 259: nomen in continentibus terris, id. Fragm. ap. Non. 274, 7:quantis in angustiis vestra se gloria dilatari velit,
Cic. Rep. 6, 20; cf.se (c. c. attollere),
Quint. 2, 3, 8:haec lex, dilatata in ordinem cunctum, coangustari etiam potest,
Cic. Leg. 3, 14 fin. —Neutr., to extend one's self ( = expandor):spatia montis in cubiculo dilatantia,
Plin. 35, 1, 1, § 3 Sill. N. cr. -
3 dilato
to spread out, extend, expand, increase. -
4 differō
differō distulī, dīlātus, ferre [dis- + fero], to carry apart, spread abroad, scatter, disperse, separate: venti magnitudine ignem, Cs.: Nubila, V.: rudentis (Eurus), H.: in versum ulmos, i. e. planted, V.: Mettum in diversa, tore to pieces, V.—Fig., to distract, disquiet, disturb, confound: (Oratione) te, T.: differor doloribus, T.— To spread abroad, publish, report, circulate: male commissam libertatem populo R. sermonibus, L.: rumores, T.: celeri rumore dilato, N.: alqm rumoribus, make notorious, Ta.: alqm circum puellas, Pr.— To defer, put off, postpone, adjourn, protract, delay: rem cotidie: bellum: iter in praesentia, Cs.: pleraque, H.: vadimonia, to adjourn court, Iu.: distulit ira sitim, O.: differri iam hora non potest: diem de die, L.: impetūs, i. e. make no rash attacks, Ta.: quaerere distuli, H.: nihil dilaturi, quin, etc., L.: in posterum diem: vim doloris in posterum: in aliud tempus, Cs.: (diem edicti) in a. d. IV Kal. Dec.: curandi tempus in annum, H.: id ad crudelitatis tempus: quas (legationes) partim distulit Tarraconem, till he should reach, L.: contentionem totam post bellum, L.: Differ; habent commoda morae, O.: differendum negat, says there must be no delay, L.—Of personal objects, to put off, get rid of, keep off, keep: me in tempus aliud: differri non posse adeo concitatos animos, L.: decumum quos distulit Hector in annum, V.: vivacem anum, i. e. to postpone her death, O.: hi repulsi in spem impetrandi tandem honoris dilati, L.: legati ad novos magistratūs dilati, L.—Intrans. (only praes. system), to differ, vary, be different: verbo differre, re esse unum: paulum: quid enim differt, barathrone Dones quicquid habes, an? etc., H.: a vobis vestitu: multum a Gallicā consuetudine, Cs.: ut in nullā re (domus) differret cuiusvis inopis (sc. a domo), N.: hi (populi) omnes linguā inter se differunt, Cs.: non multum inter summos et mediocrīs viros: cogitatione inter se: (occasio) cum tempore hoc differt: pede certo Differt sermoni sermo, H.: tragico differre colori, H.* * *differre, distuli, dilatus Vput off; delay; differ; spread, publish, scatter, disperse -
5 vīs
vīs (gen. vīs, late), —, acc. vim, abl. vī, f plur. vīrēs, ium [cf. ἴσ], strength, force, vigor, power, energy, virtue: celeritas et vis equorum: plus vis habeat quam sanguinis, Ta.: contra vim atque impetum fluminis, Cs.: veneni.—Plur. (usu. of bodily strength): non viribus corporum res magnae geruntur: me iam sanguis viresque deficiunt, Cs.: corporis viribus excellens, L.: validis viribus hastam Contorsit, V.: agere pro viribus, with all your might: supra vires, H.: seu virium vi seu exercitatione multā cibi vinique capacissimus, L.: Nec mihi sunt vires inimicos pellere tectis, O.— Hostile strength, force, violence, compulsion: vis est haec quidem, T.: cum vi vis inlata defenditur: celeri rumore dilato Dioni vim adlatam, N.: sine vi facere, T.: matribus familias vim adferre: iter per vim tentare, by force, Cs.: civem domum vi et armis compulit: de vi condemnati sunt: quaestiones vel de caede vel de vi.—Energy, virtue, potency: vires habet herba? O.: egregius fons Viribus occultis adiuvat, Iu.—A quantity, number, abundance: mellis maxima: magna auri argentique: pulveris, Cs.— Plur, military forces, troops: praeesse exercitui, ut vires ad coërcendum haberet, Cs.: robur omne virium eius regni, the flower, L.: Concitet et vires Graecia magna suas, O.—Fig., mental strength, power, force, energy, vigor, influence: oratoris: conscientiae: quod ostentum habuit hanc vim, ut, etc., effect: qui indignitate suā vim ac ius magistratui quem gerebat dempsisset, L.—Force, notion, meaning, sense, import, nature, essence: id, in quo est omnis vis amicitiae: verborum, i. e. the signification: quae vis insit in his paucis verbis, si attendes, intelleges.* * *Ibe willing; wishIIstrength (bodily) (pl.), force, power, might, violence; resources; large bodyIIIstrength (sg. only, not ACC), force, power, might, violence -
6 coarto
cŏ-arto ( cŏarcto), āvi, ātum, 1, v. a., to press together, compress, contract, confine (opp. laxo, dilato, etc.; class.).I.Prop.:II.faenum in struem,
Col. 2, 19, 2; 8, 7, 2:alveum Tiberis (opp. laxo),
Suet. Aug. 30:angustae fauces coartant iter,
Liv. 28, 5, 8; so id. 33, 6, 7:viam,
Dig. 43, 8, 2:forum,
Tac. Or. 39; Front. Aquaed. 35: os et fauces sudario, to strangle one ' s self, Val. Max. 9, 12, 7 al.:Gnaeus in oppidis coartatus,
Cic. Att. 7, 10 med.:in terra,
Vulg. Exod. 14, 3.—Trop.A.Of time, to abridge, shorten:B.tempus sponsas habendi,
Suet. Aug. 34 fin.:consulatus aliorum,
Tac. H. 2, 71:nox coartat iter,
Ov. F. 5, 546:tempus potestatis censoriae,
Val. Max. 4, 1, 3.—Of discourse, to abridge, compress:C.ut Crassus haec quae coartavit et peranguste refersit in oratione suā, dilatet nobis atque explicet,
Cic. de Or. 1, 35, 163; cf.:plura in unum librum,
Plin. Ep. 1, 20, 8.— -
7 contraho
con-trăho, xi, ctum, 3, v. a., to draw or bring several objects together, to collect, assemble (freq. and class.).I.In gen.A.Lit. (syn. colligo;B.opp. dissipo): quae in rerum naturā constarent quaeque moverentur, ea contrahere amicitiam, dissipare discordiam,
Cic. Lael. 7, 24:cohortes ex finitimis regionibus,
Caes. B. C. 1, 15:exercitum in unum locum,
id. B. G. 1, 34; cf.:omnes copias Luceriam,
Cic. Att. 8, 1, 2; and:omnia in unum locum,
id. ib. 8, 11, B, 3:omnes copias eo,
Nep. Ages. 3, 1:navibus circiter LXXX. coactis, contractisque,
Caes. B. G. 4, 22; cf.:magnam classem,
Nep. Con. 4, 4:naves,
Suet. Calig. 19:agrestes,
Ov. F. 4, 811:captivos,
Liv. 37, 44, 3:utrumque ad colloquium,
id. 28, 18, 2:undique libros,
Suet. Aug. 31; cf.exemplaria,
id. Gram. 24:muscas in manu,
Plin. 12, 25, 54, § 122; cf.serpentes,
id. 28, 9, 42, § 151: ii, qui in idem (collegium) contracti fuerint, Traj. ap. Plin. Ep. 10, 34 (43), 1—Trop.1.To bring about, carry into effect, accomplish, execute, get, contract, occasion, cause, produce, make, etc. (very freq.):2.amicitiam,
Cic. Lael. 14, 48:vinculum amicitiae,
Val. Max. 4, 7 init.:aliquid litigii,
Plaut. Cas. 3, 2, 31; cf.lites,
id. Capt. prol. 63: qui hoc [p. 458] mihi contraxit, id. Cas. 3, 2, 21; cf.:negotium mihi,
Cic. Cat. 4, 5, 9; and:numinis iram mihi (arte),
Ov. M. 2, 660:bellum Saguntinis,
Liv. 24, 42, 11:aliquid damni,
Cic. Fin. 5, 30, 91:molestias,
id. Fam. 2, 16, 5; cf. Sall. H. 2, 41, 8 Dietsch:aes alienum,
Cic. Q. Fr. 1, 1, 8, § 25:causam certaminis,
Liv. 22, 28, 4; cf.certamen,
id. 23, 26, 11; 25, 34, 10 al.:necessitates ad bellum,
id. 44, 27, 12:culpam,
to incur, Cic. Att. 11, 24, 1 al.:cruditatem,
Quint. 7, 3, 38; cf. id. 2, 10, 6:morbum,
Plin. 30, 8, 21, § 65:pestilentiam,
id. 36, 27, 69, § 202:saginam corporis,
Just. 21, 2:causam valetudinis ex profluvio alvi,
Suet. Aug. 97 fin. et saep.: porca contracta, owed, due, sc. for the expiation of a crime, Cic. Leg. 2, 22, 57 fin. —In the lang. of business, t. t., to make a contract, conclude a bargain, to contract:b.rationem, rem cum illo,
Cic. Clu. 14, 41; cf. id. Off. 1, 17, 53; id. Sull. 20, 56; id. Att. 7, 7, 7:in tribuendo suum cuique et rerum contractarum fide,
id. Off. 1, 5, 14:ex rebus contrahendis,
id. ib. 3, 15, 61:in contrahendis negotiis,
id. ib. 2, 11, 40:adfinitas inter Caesarem et Pompeium contracta nuptiis,
Vell. 2, 44, 3 et saep.—Transf. beyond the sphere of business:II.cum aliquo,
to have intercourse with, to associate with, Cic. Off. 1, 2, 4:nihil cum populo,
id. Tusc. 5, 36, 105.—In partic., with the prevailing idea of shortening or diminishing by drawing together (cf.: cogo, colligo, etc.), to draw close or together, to draw in, contract, shorten, narrow, lessen, abridge, diminish (freq. and class.; opp. porrigo, dilato, tendo).A.Lit.:2.animal omne membra quocumque volt flectit, contorquet, porrigit, contrahit,
Cic. Div. 1, 53, 120:pulmones tum se contrahunt adspirantes, tum intrante spiritu dilatant,
id. N. D. 2, 55, 136:contractum aliquo morbo bovis cor,
id. Div. 2, 16, 37; cf.:se millepeda tactu,
Plin. 29, 6, 39, § 136:bina cornua (opp. protendere),
id. 9, 32, 51, § 101: collum. Cic. Tusc. 2, 17, 41;opp. tendere,
Quint. 11, 3, 82:frontem,
to wrinkle, contract, Cic. Clu. 26, 72; Hor. S. 2, 2, 125:supercilia (opp. deducere),
Quint. 11, 3, 79:medium digitum in pollicem,
id. 11, 3, 92; cf.:contractum genibus tangas caput,
Hor. S. 2, 7, 61:gravissimo frigore solus atque contractus vigilabit in lectulo,
Hier. Ep. 53:castra,
Caes. B. G. 7, 40:vela,
Hor. C. 2, 10, 23; Quint. 12, prooem. § 4; cf. Cic. Att. 1, 16, 2:orbem (lunae),
Ov. M. 15, 198:umbras,
id. ib. 3, 144:orationem (with summittere),
Quint. 11, 1, 45; cf. id. 12, 11, 16:tempora dicendi,
id. 6, 5, 4 et saep.:lac,
to curdle, coagulate, Plin. 23, 7, 63, § 117.—Of bees:contracto frigore pigrae ( = contractae frigore pigro),
Verg. G. 4, 259; cf.:pigrum est enim contractumque frigus,
Sen. Ira, 2, 19, 2:horrida tempestas contraxit caelum,
narrows, Hor. Epod. 13, 1:vulnera,
Plin. 24, 8, 33, § 48; cf.cicatrices,
id. 12, 17, 38, § 77:ventrem,
to stop, check, Cels. 4, 19; cf.alvum,
id. ib.:vomitiones,
Plin. 20, 2, 6, § 11.—Esp., archit. t. t., to narrow, make smaller or tapering:B.columnam,
Vitr. 4, 3, 4; cf. id. 3, 3, 12; 4, 7, 2:pyramis XXIV. gradibus in metae cacumen se contrahens,
Plin. 36, 5, 4, § 31.—Trop., to draw in, lessen, check, restrain ( = certis limitibus quasi coartare et circumscribere;A.opp. remittere, diffundere): cui non animus formidine divum contrahitur?
Lucr. 5, 1219; cf.:te rogo, ne contrahas ac demittas animum,
do not suffer your spirits to droop, Cic. Q. Fr. 1, 1, 1, § 4; and:animos varietas sonorum (opp. remittere),
id. Leg. 2, 15, 38: terram quasi tristitiā (sol;opp. laetificas),
id. N. D. 2, 40, 102:ut et bonis amici quasi diffundantur et incommodis contrahantur,
are made sad, id. Lael. 13, 48 (cf. id. Tusc. 4, 6, 14):ex quibus intellegitur, appetitus omnes contrahendos sedandosque,
id. Off. 1, 29, 103; cf.cupidmem,
Hor. C. 3, 16, 39 et saep. —Hence, contractus, a, um, P. a. (acc. to II.), drawn together into a narrow space, i. e. compressed, contracted, close, short, narrow, abridged, restricted, limited, etc.Lit.:B.tanto contractioribus ultimis digitis,
Quint. 11, 3, 95:nares contractiores habent introitus,
Cic. N. D. 2, 57, 145:contractior ignis,
smaller, Lucr. 5, 569:aequora,
Hor. C. 3, 1, 33; cf.freta,
Ov. F. 6, 495:locus (with exiguus),
Verg. G. 4, 295:Nilus contractior et exilior,
Plin. Pan. 30, 3: contractiora spatia ordinum, Col. 5, 5, 3.—Trop.1.Of language, etc.:2.et brevis ambitus verborum,
Cic. Brut. 44, 162; cf.:contractior oratio,
id. ib. 31, 120:propositum dicendi (opp. uberius),
Quint. 11, 1, 32:summissā atque contractā voce (opp. erectā et concitatā),
id. 11, 3, 175; so,vox,
id. 11, 3, 64: parvum opusculum lucubratum his jam contractioribus noctibus, Cic. Par. prooem. § 5.—In gen.:quae studia in his jam aetatibus nostris contractiora esse debent,
Cic. Cael. 31, 76:paupertas,
stinted, Hor. Ep. 1, 5, 20 (cf.:angusta pauperies,
id. C. 3, 2, 1);in the same sense transf. to the person: ad mare descendet vates tuus et sibi parcet Contractusque leget,
retired, solitary, id. ib. 1, 7, 12; cf.homo,
Verg. M. 78.— Adv.: contractē, on a contracted scale; only in comp.:assuescamus. servis paucioribus serviri, habitare contractius,
Sen. Tranq. 9, 3; Lact. 2, 8, 39 al. -
8 deliteo
dē-lĭtĕo, ēre, false read. in Plin. 35, 1, 1, § 3 for dilatantia, v. dilato. -
9 differo
dif-fĕro, distŭli, dīlātum, differre ( inf. differrier, Lucr. 1, 1088. In tmesi:I.disque tulissent,
Plaut. Trin. 4, 1, 14), v. a. and n.Act., to carry different ways; to spread abroad, scatter, disperse, separate (cf.: reicere, proferre, procrastinare, producere, ampliare, prorogare—class.).A.Lit.:B.scintillas agere ac late differre favillam,
Lucr. 2, 675; cf.:favillam longe (ventus),
id. 6, 692:nubila (vis venti),
id. 1, 273; Verg. G. 3, 197:ignem (ventus),
Caes. B. C. 2, 14, 2:casae venti magnitudine ignem distulerunt,
id. B. G. 5, 43, 2:majorem partem classis (vis Africi),
Vell. 2, 79, 2:rudentes fractosque remos (Eurus),
Hor. Epod. 10, 6 et saep.; cf. Plaut. Trin. 4, 1, 14:nos cum scapha tempestas dextrovorsum Differt ab illis,
id. Rud. 2, 3, 39; cf. Lucr. 1, 1088: cytisum, to plant apart, in separate rows = disserere, digerere, Varr. R. R. 1, 43; Col. 11, 3, 30 sq.; 38; 42 al.; cf.:ulmos in versum,
Verg. G. 4, 144:ut formicae frustillatim (te) differant,
Plaut. Curc. 4, 4, 20; cf.:insepulta membra (lupi),
Hor. Epod. 5, 99; and:Mettum in diversa (quadrigae),
Verg. A. 8, 643. —Trop.1.To distract, disquiet, disturb a person (only ante-class.): vorsor in amoris rota miser, Exanimor, feror, differor, distrahor, diripior, Plaut. Cist. 2, 1, 5:2.differor clamore,
id. Ep. 1, 2, 15:cupidine ejus,
id. Poen. 1, 1, 28; cf.:amore istius,
id. Mil. 4, 4, 27:laetitia,
id. Truc. 4, 1, 3:doloribus,
Ter. Ad. 3, 4, 40.—Less freq. act.:aliquem dictis,
to confound, Plaut. Ps. 1, 3, 125; cf. Ter. And. 2, 4, 5 Ruhnk.—To spread abroad, publish, divulge; with a personal object, to cry down, to defame (mostly anteclass. and post-Aug.; not in Cic., Caes., or Sall.).(α).With acc. rei: cum de me ista foris sermonibus differs, Lucil. ap. Non. 284, 16; cf.:(β).rumores famam differant licebit nosque carpant,
Varr. ib. 18:commissam libertatem populo Rom. sermonibus,
Liv. 34, 49:promissum jus anulorum fama distulit,
Suet. Caes. 33.—With acc. and inf.:ne mi hanc famam differant, Me dedidisse, etc.,
Plaut. Trin. 3, 2, 63; Ter. Heaut. prol. 16; Nep. Dion. 10; Val. Fl. 1, 753.—With quasi and dependent clause:rumore ab obtrectatoribus dilato, quasi eundem mox et discruciatum necasset,
Suet. Aug. 14 et saep.— Pass. impers.:quo pertinuit differri etiam per externos, tamquam veneno interceptus esset,
Tac. A. 3, 12; cf. id. ib. 4, 25.—With acc. pers.:3.aliquem pipulo,
Plaut. Aul. 3, 2, 32 (cf. Varr. L. L. 7, § 103 Müll., and see pipulum): aliquem maledicendo sermonibus, Lucil. ap. Non. 284, 24:dominos variis rumoribus,
Tac. A. 1, 4:te circum omnes alias puellas,
to bring into disrepute with them, Prop. 1, 4, 22.—In the pass.: differor sermone miser, Caecil. ap. Gell. 2, 93, 10:alterna differor invidia,
Prop. 1, 16, 48.—With reference to time, to defer, put off, protract, delay any thing; with a personal object also to put off, amuse with promises, get rid of (class. and very freq.).(α).With acc. rei:(β).cetera praesenti sermoni reserventur: hoc tamen non queo differre, etc.,
Cic. Q. Fr. 2, 8:differre quotidie ac procrastinare rem,
id. Rosc. Am. 9 fin.:saepe vadimonia,
id. Quint. 5 fin.:iter in praesentia,
Caes. B. C. 3, 85, 4:pleraque (with omittere in praesens tempus),
Hor. A. P. 44:distulit ira sitim,
Ov. M. 6, 366 et saep.:differri jam hora non potest,
Cic. Phil. 6, 7, 19:tempus,
id. ib. 8, 8; id. Prov. Cons. 11 fin.; Liv. 3, 46; Ov. M. 1, 724 al.:diem de die,
Liv. 25, 25 et saep.—With inf.:quaerere distuli,
Hor. Od. 4, 4, 21; so Liv. 42, 2 (but not Suet. Caes. 81, where agere belongs to proposuerat, cf. id. Aug. 72; id. Calig. 49).—With quin:nihil dilaturi, quin periculum summae rerum facerent,
Liv. 6, 22 fin.; so Suet. Caes. 4; with in and acc.:reliqua in crastinum,
Cic. Rep. 2, 44 fin.:in posterum diem,
id. Deiot. 7, 21; cf. Caes. B. C. 1, 65 fin.:in posterum,
Cic. Verr. 2, 1, 32; Caes. B. G. 7, 11, 5:in aliud tempus,
Cic. Brut. 87; Caes. B. C. 1, 86, 2:in adventum tuum,
Cic. Fam. 2, 3 fin.:diem edicti in a. d. IV. Kal. Dec.,
id. Phil. 3, 8, 20:curandi tempus in annum,
Hor. Ep. 1, 2, 39 et saep. — Poet.:tropaea in pueros suos,
to reserve for, Prop. 4, 6, 82.—Rarely with ad:aliquid ad crudelitatis tempus,
Cic. Vat. 11 fin.; cf. the foll.—With acc. pers.:(γ).sin autem differs me in tempus aliud,
Cic. Fam. 5, 12, 10; Liv. 26, 51; 41, 8:differri non posse adeo concitatos animos,
id. 7, 14:dilatus per frustrationem,
id. 25, 25; cf.:aliquem variis frustrationibus,
Just. 9, 6 fin.:Campanos,
Liv. 26, 33:aliquem petentem,
Suet. Vesp. 23 Ern.:caros amicos (opp. properare),
Mart. 13, 55 et saep.— Poet.: vivacem anum, to preserve alive, i. e. to postpone her death, Ov. M. 13, 519; cf.:decimum dilatus in annum (belli) Hector erat,
id. ib. 12, 76:aliquem in spem impetrandi tandem honoris,
Liv. 39, 32:aliquem in septimum diem,
Suet. Tib. 32; id. Caes. 82 Oud.; id. Aug. 44 fin. et saep.— Rarely with ad:legati ad novos magistratus dilati,
Liv. 41, 8:aliquem ad finem muneris,
Suet. Vit. 12:quas (legationes) par tim dato responso ex itinere dimisit, partim distulit Tarraconem,
Liv. 26, 51.—Once with post:aliquid post bellum differre,
Liv. 4, 6, 4.—Absol. Prov.: differ;II.habent parvae commoda magna morae,
Ov. F. 3, 394.Neut., to differ, be different (esp. freq. since the Ciceron. period—cf.:(β).discrepare, distare, interesse): qui re consentientes vocabulis differebant,
Cic. Fin. 4, 2 fin.; cf.:naturis differunt, voluntate autem similes sunt,
id. de Or. 2, 23: verbo [p. 575] differre, re esse unum, id. Caecin. 21, 59:distare aliquid aut ex aliqua parte differre,
id. ib. 14:nihil aut non fere multum differre,
id. Brut. 40 fin.:paulum differre,
id. Agr. 2, 31, 85 et saep.:nec quicquam differre, utrumne... an, etc.,
Hor. S. 2, 3, 251; cf.:quid enim differt, barathrone Dones quicquid habes, an? etc.,
id. ib. 166.—With ab:(γ).ita ut pauxillum differat a cavillulis,
Plaut. Truc. 3, 2, 18:quidnam esset illud, quo ipsi (poëtae) differrent ab oratoribus,
Cic. Or. 19, 66; id. Off. 1, 27 fin.:quid hoc ab illo differt?
id. Caecin. 14:non multum ab hostili expugnatione,
id. de Imp. Pomp. 5 fin.:multum a Gallica consuetudine,
Caes. B. G. 5, 14; cf. ib. 6, 21; 6, 28, 5:hoc fere ab reliquis differunt, quod, etc.,
id. ib. 6, 18, 3 et saep.—With inter (esp. impers.):(δ).si nihil inter deum et deum differt,
Cic. N. D. 1, 29, 80; id. Off. 1, 28, 99; id. Fin. 4, 25, 70:nequid inter privatum et magistratum differat,
id. Rep. 1, 43:ut non multum differat inter summos et mediocres viros,
id. Off. 2, 8, 30: multa sunt alia, quae inter locum et locum plurimum differunt (for which, shortly before, inter locorum naturas quantum intersit), id. Fat. 4:haec cogitatione inter se differunt, re quidem copulata sunt,
id. Tusc. 4, 11: inter se aliqua re, id. Opt. gen. 2, 6; id. N. D. 1, 7, 16; Caes. B. G. 1, 1, 2; 6, 11, 1; Quint. 12, 10, 22; 34; 67 et saep.:quae quidem inter se plurimum differunt,
id. 5, 14, 27.—Rarely with cum:(ε).occasio cum tempore hoc differt,
Cic. Inv. 1, 27:hoc genus causae cum superiore hoc differt, quod, etc.,
id. ib. 2, 30, 92 Orell. N. cr. —Likewise rarely, differre in aliqua re, Lucr. 3, 314; Nep. Ages. 7 fin. —(ζ).Rarely, and only poet. or in post-Aug. prose, with dat.:quod pede certo Differt sermoni sermo merus,
Hor. S. 1, 4, 48:tragico differre colori,
id. A. P. 236; Quint. 2, 21, 10; Plin. 9, 35, 54, § 107; cf. id. 9, 8, 7, § 23.—Hence, diffĕ-rens, entis, P. a., different, superior:differentius nomen,
a more excellent name, Vulg. Heb. 1, 4; in Quintilian subst. n. (opp. proprium), a difference, Quint. 5, 10, 55; 58; 6, 3, 66; 7, 3, 3; 25 sq.— -
10 dilatatio
dīlātātĭo, ōnis, f. [dilato], an extending, enlarging (late Lat.):laminae,
Tert. Anim. 37 fin.:superiorum,
id. Praescr. 47:cordis,
Vulg. Prov. 21, 4. -
11 vis
vīs, vis, f., plur. vīres, ĭum (class. only in nom., acc. and abl. sing. and in plur.; gen. sing. very rare; Tac. Or. 26; Dig. 4, 2, 1; Paul. Sent. 5, 30; dat. sing. vi, Auct. B. Afr. 69, 2; C. I. L. 5, 837; collat. form of the nom. and acc. plur. vis, Lucr. 3, 265; 2, 586; Sall. ap. Prisc. p. 707, or H. 3, 62 Dietsch; Messala ap. Macr. S. 1, 9, 14) [Gr. is, Wis, sinew, force; iphi, with might], strength, physical or mental; force, vigor, power, energy, virtue (cf. robur).I.Lit.1.In gen.(α).Sing.:(β).celeritas et vis equorum,
Cic. Div. 1, 70, 144:magna vis eorum (urorum) et magna velocitas,
Caes. B. G. 6, 28:contra vim atque impetum fluminis,
id. ib. 4, 17:tempestatis,
id. B. C. 2, 14:venti,
Lucr. 1, 271:solis,
id. 4, 326 (301):horrida teli,
id. 3, 170:acris vini,
id. 3, 476:ferri aerisque,
id. 5, 1286:veneni,
Cic. Cael. 24, 58 et saep.—Plur. (most freq. of physical strength):2.non viribus aut velocitatibus aut celeritate corporum res magnae geruntur,
Cic. Sen. 6, 17:nec nunc vires desidero adulescentis, non plus quam adulescens tauri aut elephanti desiderabam,
id. ib. 9, 27:hoc ali vires nervosque confirmari putant,
Caes. B. G. 6, 21:me jam sanguis viresque deficiunt,
id. ib. 7, 50 fin.:perpauci viribus confisi transnatare contenderunt,
id. ib. 1, 53:nostri integris viribus fortiter repugnare,
id. ib. 3, 4:lacertis et viribus pugnare,
Cic. Fam. 4, 7, 2:omnibus viribus atque opibus repugnare,
id. Tusc. 3, 11, 25:non animi solum vigore sed etiam corporis viribus excellens,
Liv. 9, 16, 12:validis viribus hastam contorquere,
Verg. A. 2, 50:quicquid agas, decet agere pro viribus,
with all your might, Cic. Sen. 9, 27; so,supra vires,
Hor. Ep. 1, 18, 22:et neglecta solent incendia sumere vires,
id. ib. 1, 18, 85:seu virium vi seu exercitatione multā cibi vinique capacissimus,
Liv. 9, 16, 13; cf.:in proelii concursu abit res a Consilio ad vires vimque pugnantium,
Nep. Thras. 1, 4 dub. (Siebel. vires usumque).— Poet., with inf.:nec mihi sunt vires inimicos pellere tectis,
Ov. H. 1, 109.—In partic.a.Energy, virtue, potency (of herbs, drugs, etc.):b.in radices vires oleae abibunt,
Cato, R. R. 61, 1:vires habet herba?
Ov. M. 13, 942:egregius fons Viribus occultis adjuvat,
Juv. 12, 42. —Vis, personified, the same as Juno, Aus. Idyll. de Deis; cf. Verg. A. 7, 432 Serv. —c.Hostile strength, force, violence, = bia: EA POENA, QVAE EST DE VI, S. C. ap. Cic. Q. Fr. 2, 3, 5:d.cum vi vis illata defenditur,
Cic. Mil. 4, 9; cf.:celeri rumore dilato Dioni vim allatam,
Nep. Dion, 10, 1:ne vim facias ullam in illam,
Ter. Eun. 4, 7, 37:sine vi facere,
id. ib. 4, 7, 20:vim afferre alicui,
Cic. Caecin. 21, 61; id. Verr. 2, 1, 24, § 62; 2, 4, 66, § 148:adhibere,
id. Off. 3, 30, 110; id. Cat. 1, 8, 19:praesidio tam valido et armato vim adferre,
Liv. 9, 16, 4:iter per vim tentare,
by force, forcibly, Caes. B. G. 1, 14; so,per vim,
id. B. C. 2, 13; Cic. Att. 7, 9, 4:ne id quidem satis est, nisi docet, ita se possedisse nec vi nec clam nec precario possederit,
id. Caecin. 32, 92; so the jurid. formula in Lex Thoria ap. Grut. 202, 18; Dig. 41, 1, 22; Ter. Eun. 2, 3, 28:vis haec quidem hercle est, et trahi et trudi simul,
Plaut. Capt. 3, 5, 92; Ter. Ad. 5, 8, 20:naves totae factae ex robore ad quamvis vim et contumeliam perferendam (shortly afterwards: tantas tempestates Oceani tantosque impetus ventorum sustineri),
violence, shock, Caes. B. G. 3, 13:caeli,
a storm, tempest, Plin. 18, 28, 69, § 278.—To avoid the gen. form (v. supra):de vi condemnati sunt,
Cic. Phil. 2, 2, 4: de vi reus; id. Sest. 35, 75; id. Vatin. 17, 41:ei qui de vi itemque ei qui majestatis damnatus sit,
id. Phil. 1, 9, 23; cf. id. ib. 1, 9, 21 sq. Halm ad loc.; Tac. A. 4, 13.—In mal. part., force, violence: pudicitiam cum eriperet militi tribunus militaris... interfectus ab eo est, cui vim adferebat, Cic. Mil. 4, 9:B.matribus familias vim attulisse,
id. Verr. 2, 1, 24, § 62:vis allata sorori,
Ov. A. A. 1, 679:victa nitore dei vim passa est,
id. M. 4, 233:vim passa est Phoebe,
id. A. A. 1, 679.—Transf., concr.1.Quantity, number, abundance (cf.: copia, multitudo); with gen.:2.quasi retruderet hominum me vis invitum,
Plaut. Ep. 2, 2, 66:innumerabilis servorum,
Cic. Har. Resp. 11, 22:in pompā cum magna vis auri argentique ferretur,
Cic. Tusc. 5, 32, 91:vis magna pulveris,
Caes. B. C. 2, 26:vis maxima ranunculorum,
Cic. Fam. 7, 18, 3:argenti,
id. Prov. Cons. 2, 4:vim lacrimarum profudi,
id. Rep. 6, 14, 14:odora canum vis,
Verg. A. 4, 132; cf. absol.:et nescio quomodo is, qui auctoritatem minimam habet, maximam vim, populus cum illis facit,
Cic. Fin. 2, 14, 44.—Vires, military forces, troops:3.praeesse exercitui, ut praeter auctoritatem vires quoque ad coërcendum haberet,
Caes. B. C. 3, 57:satis virium ad certamen,
Liv. 3, 60, 4:undique contractis viribus signa cum Papirio conferre,
id. 9, 13, 12:robur omne virium ejus regni,
the flower, id. 33, 4, 4:concitet et vires Graecia magna suas,
Ov. H. 15 (16), 340.—Vires, the virile forces or organs, Arn. 5, 158; 5, 163; Inscr. Orell. 2322; 2332:II.veluti castratis viribus,
Plin. 11, 18, 19, § 60; cf.:vis (= vires) multas possidere in se,
Lucr. 2, 586.—Rarely sing.:vis genitalis,
Tac. A. 6, 18.—Trop.A.Mental strength, power, force, vigor:B.vis illa divina et virtus oratoris,
Cic. de Or. 2, 27, 120:vis ac facultas oratoris,
id. ib. 1, 31, 142:suavitatem Isocrates... sonitum Aeschines, vim Demosthenes habuit,
id. ib. 3, 7, 28:summa ingenii,
id. Phil. 5, 18, 49:magna vis est conscientiae in utramque partem,
id. Mil. 23, 61:magna vis est in fortunā in utramque partem,
id. Off. 2, 6, 19:patriae,
id. de Or. 1, 44, 196:quod ostentum habuit hanc vim, ut, etc.,
power, effect, id. Div. 1, 33, 73:qui indignitate suā vim ac jus magistratui quem gerebat dempsisset,
Liv. 26, 12, 8:hujus conventionis,
Dig. 43, 25, 12.— Plur. (post-Aug.):eloquentiae,
Quint. 5, 1, 2:facilitatis,
id. 12, 9, 20:ingenii,
id. 1, 2, 23; 12, 1, 32:orationis,
id. 8, 3, 87.—Transf., of abstr. things, force, notion, meaning, sense, import, nature, essence (cf. significatio):id, in quo est omnis vis amicitiae,
Cic. Lael. 4, 15:eloquentiae vis et natura,
id. Or. 31, 112:vis honesti (with natura),
id. Off. 1, 6, 18; cf. id. Fin. 1, 16, 50:virtutis,
id. Fam. 9, 16, 5:quae est alia vis legis?
id. Dom. 20, 53:vis, natura, genera verborum et simplicium et copulatorum,
i.e. the sense, signification, id. Or. 32, 115:vis verbi,
id. Inv. 1, 13, 17; id. Balb. 8, 21:quae vis insit in his paucis verbis, si attendes, si attendes, intelleges,
id. Fam. 6, 2, 3:quae vis subjecta sit vocibus,
id. Fin. 2, 2, 6:nominis,
id. Top. 8, 35: metônumia, cujus vis est, pro eo, quod dicitur, causam, propter quam dicitur, ponere, Quint. 8, 6, 23.
См. также в других словарях:
dilato — di·là·to agg. OB differito, rinviato {{line}} {{/line}} DATA: av. 1342. ETIMO: dal lat. dilātu(m), p.pass. di diffĕrre differire … Dizionario italiano
dilato — DILAT(O) elem. dilataţie, dilatare . (< fr. dilat/o/ , cf. lat. dilatare, a lărgi) Trimis de raduborza, 15.09.2007. Sursa: MDN … Dicționar Român
дилатометр — (от лат. dilato расширяю и ...метр), прибор для измерения теплового расширения тел, а также изменений размеров тел под действием давления, электрического и магнитного полей, ионизирующих излучений и других факторов. * * * ДИЛАТОМЕТР ДИЛАТОМЕТР… … Энциклопедический словарь
Masacre de Santa Bárbara — Este artículo o sección sobre historia necesita ser wikificado con un formato acorde a las convenciones de estilo. Por favor, edítalo para que las cumpla. Mientras tanto, no elimines este aviso puesto el 12 de febrero de 2008. También puedes… … Wikipedia Español
dilatar — (Del lat. dilatare, ensanchar.) ► verbo transitivo/ pronominal 1 Hacer que una cosa ocupe más espacio del que ocupaba: ■ el metal se dilata con el calor. SINÓNIMO agrandar ampliar aumentar ensanchar extender ANTÓNIMO … Enciclopedia Universal
dilatar — v (Se conjuga como amar) 1 intr Tardar, retrasarse algo o alguien, durar una cosa más de lo previsto: Espérame, no me dilato , El camión se dilató mucho , Dilataron dos días en entregarme los resultados 2 intr (Popular) Tener algo cierta… … Español en México
dilatar — Se conjuga como: amar Infinitivo: Gerundio: Participio: dilatar dilatando dilatado Indicativo presente imperfecto pretérito futuro condicional yo tú él, ella, Ud. nosotros vosotros ellos, ellas, Uds. dilato dilatas dilata dilatamos dilatáis … Wordreference Spanish Conjugations Dictionary
dilatarse — Se conjuga como: amar Infinitivo: Gerundio: Participio: dilatarse dilatando dilatado Indicativo presente imperfecto pretérito futuro condicional yo tú él, ella, Ud. nosotros vosotros ellos, ellas, Uds. me dilato te dilatas se dilata nos… … Wordreference Spanish Conjugations Dictionary
dilatar — verbo transitivo 1. Hacer aumentar (una persona o una cosa) el tamaño de [una cosa]: El calor dilata los metales. La oscuridad dilata la pupila de los gatos. 2. Hacer (una persona o una cosa) … Diccionario Salamanca de la Lengua Española
dilatar — {{#}}{{LM D13467}}{{〓}} {{ConjD13467}}{{\}}CONJUGACIÓN{{/}}{{SynD13778}} {{[}}dilatar{{]}} ‹di·la·tar› {{《}}▍ v.{{》}} {{<}}1{{>}} Alargar, extender o hacer ocupar más espacio: • El calor dilata los cuerpos. La pupila se dilata cuando hay poca luz … Diccionario de uso del español actual con sinónimos y antónimos
ДИЛАТОМЕТР — (от лат. dilato расширяю и ...метр) прибор для измерения теплового расширения тел, а также изменений размеров тел под действием давления, электрического и магнитного полей, ионизирующих излучений и других факторов … Большой Энциклопедический словарь