-
61 ♦ either
♦ either /ˈaɪðə(r), USA ˈi:ðə(r)/A pron.l'uno o l'altro; uno dei due; entrambi, tutt'e due ( non importa quale); (in frase neg.) né l'uno né l'altro, nessuno dei due: Either of you can go, può andare l'uno o l'altro di voi; I don't want either ( of them), non voglio né l'uno né l'altro; Either will do, vanno bene entrambi NOTA D'USO: - they-B a.1 l'uno o l'altro di; entrambi ( non importa quale): for either reason, per una o l'altra delle due ragioni; in either case, nell'un caso o nell'altro; comunque2 entrambi; ambedue; tutt'e due: Either view is tenable, entrambe le opinioni sono sostenibili; There are shops on either side, ci sono negozi su ambedue (o ambo) i latiC avv.neanche; nemmeno; neppure: I didn't go either, non ci sono andato nemmeno io; I don't want that either, non voglio neanche quello; «I cannot swim» «I can't, either», «Non so nuotare» «Neanch'io»D cong. (correl. di or)o ( spesso omesso); (in frase neg.) né (…né): He is either in Rome or Florence, è o a Roma o a Firenze; I want it either in green or in blue, lo voglio (o) in verde o in azzurro; She didn't come either that day or the following one, non è venuta né quel giorno né il seguente● (fam.) an either-or situation, una situazione con una sola via d'uscita; o bere o affogare (fam.) □ ( banca: su un libretto, ecc.) «Either to sign», «a firma disgiunta» □ either way, in un modo o nell'altro; in un senso o nell'altro; ( per estens.) in ogni caso, comunque. -
62 former
I 1. ['fɔːmə(r)]1) (earlier) [era, life, size, state] precedenteto restore sth. to its former glory — restituire a qcs. il suo splendore originale
of former days o times di una volta, d'altri tempi; he's a shadow of his former self — non è più lo stesso o quello di prima
2) (no longer)3) (first of two) [proposal, course, method] primo, precedente2.II ['fɔːmə(r)]the former — (the first of two) il primo
* * *['fo:mə](of an earlier time: In former times people did not travel so much.) precedente, passato- formerly- the former* * *former (1) /ˈfɔ:mə(r)/n.2 (tecn.) attrezzo per dare una forma; stampo3 ( nei composti) (GB) studente ( di un dato anno): a fifth-former, uno studente del quinto anno ( delle secondarie).♦ former (2) /ˈfɔ:mə(r)/A a.1 precedente; passato; andato: on a former occasion, in un'occasione precedente; in former times, nei tempi andati (o passati); DIALOGO → - Signing on with an agency- Can I have the name and address of two former employers?, può darmi il nome e l'indirizzo di due precedenti datori di lavoro?2 ex; di un tempo: his former wife, la sua ex moglie; my former students, i miei ex alunni; a former colleague of mine, un mio ex collega; He's a former chairman of the company, è un ex presidente (o è stato presidente) della societàB pron.– the former, il primo ( di due); (correl. di latter:) questo; l'uno: Of the two pictures, I prefer the former, dei due quadri preferisco il primo; the former…, the latter, il primo… il secondo; quello… questo; l'uno… l'altro● She is once again her former self, è tornata quella di prima; è di nuovo leiformerlyavv.tempo addietro; un tempo; una volta; in passato; precedentemente; già.* * *I 1. ['fɔːmə(r)]1) (earlier) [era, life, size, state] precedenteto restore sth. to its former glory — restituire a qcs. il suo splendore originale
of former days o times di una volta, d'altri tempi; he's a shadow of his former self — non è più lo stesso o quello di prima
2) (no longer)3) (first of two) [proposal, course, method] primo, precedente2.II ['fɔːmə(r)]the former — (the first of two) il primo
-
63 ♦ hand
♦ hand /hænd/n.1 mano: to hold hands, tenersi per mano; to lead sb. by the hand, condurre q. per mano; to shake sb. 's hand (o to shake hands with sb.) stringere (o dare) la mano a q.; (antiq.) to ask for a woman's hand, chiedere la mano d'una donna; She put her hands in her pockets, mise le mani in tasca; He was holding the matches in his hand, teneva in mano i fiammiferi; to wash one's hands, lavarsi le mani; to wave one's hand, agitare la mano ( in segno di saluto, ecc.); to clap hands, applaudire; to clap one's hand over one's mouth, mettersi la mano sulla bocca; to clasp sb. 's hand, stringere la mano a q.; to grasp sb. 's hand, afferrare la mano di q.; left hand, mano sinistra; to soil one's hands with st., sporcarsi le mani con q.; steady hand, mano ferma2 aiuto; mano: to lend (o to give) a hand to sb. (o to give sb. a hand, to lend sb. a hand) dare una mano a q.; DIALOGO → - Downloading and printing- Could you give me a hand?, mi daresti una mano?4 potere; controllo; mano, mani: to be in enemy hands, essere in mano al nemico; The firm is in his hands now, l'azienda è ora nelle sue mani5 mano d'autore; mano; segno caratteristico; tocco: The two paintings are by the same hand, i due quadri sono della stessa mano; with a light hand, con mano leggera7 (leg.) firma9 (naut.) membro dell'equipaggio; marinaio; (al pl., collett.) equipaggio, uomini, ciurma: All hands on deck!, equipaggio in coperta!; (fig. fam.) tutti al lavoro!10 ago ( di strumento); lancetta ( di orologio); indice ( di meridiana): the hour [minute] hand, la lancetta delle ore [dei minuti]11 ( alle carte) mano ( di partita): to play a hand of poker, fare una mano di poker; to play a good hand, giocar bene ( a carte)12 ( alle carte) mano; carte: a poor hand, brutte carte in mano; a winning hand, mano vincente; carte vincenti; ( anche fig.) to show one's hand, mostrare le carte; mettere le carte in tavola; (fig., anche) scoprire il proprio gioco13 palmo, spanna (per misurare l'altezza dei cavalli; pari a cm 10 circa)14 (fam.) battimani; applauso: Let's give him a big hand!, facciamogli un bell'applauso!● hand-barrow, carretto a mano; barella □ hand's breadth, palmo (misura di quattro ‘pollici’, pari a 10 cm circa); spanna □ hand canter, andatura lenta (spec. di cavallo) □ hands down, ( boxe) a mani basse; (fig.) facilmente, con estrema facilità: We beat them hands down, li battemmo facilmente □ (mecc.) hand drill, trapano a mano □ (telef.) hands-free ( set), auricolare □ hand gallop, piccolo galoppo □ (mil.) hand grenade, bomba a mano □ hand-gun ► handgun □ hand-held ► handheld, A □ (tecn.) hand-hole, portello ( di macchinario) □ (fig.) to be hand in glove ( with sb.), essere in combutta, essere culo e camicia (con q.) (fam.) □ hand in hand, mano nella mano; tenendosi per mano; (fig.) di pari passo: to walk hand in hand, camminare tenendosi per mano; to go hand in hand with st., andare di pari passo con qc.; accompagnarsi a qc. □ hand job ► handjob □ ( di pullover, ecc.) hand-knit (o hand-knitted), fatto a mano □ hand lens, lente d'ingrandimento □ hand-loom, telaio a mano □ (aeron.) hand luggage, bagaglio a mano □ hand-mill, macinino □ ( raro) hand money, caparra □ Hands off!, giù le mani!; togli (o togliete) le mani!; giù le zampe! (fam.) □ (di atteggiamento, ecc.) hands-off, che lascia autonomia agli altri, che non si intromette; distaccato: a hands-off policy, una politica di non intervento □ (fam.) hands-on, manuale; pratico: hands-on training, addestramento pratico; pratica □ (org. az.) hands-on management, gestione attiva □ hand organ, organetto; organino □ (fig.) hand over fist, in fretta; in grande quantità: to make money hand over fist, guadagnare soldi a palate; to lose money hand over fist, perdere un mucchio di soldi; essere una macchina mangiasoldi □ hand over hand, portando alternativamente una mano sopra l'altra ( come nell'arrampicarsi su una fune); (fig.) con progressione rapida e continua □ hand-painted, dipinto a mano □ hand press, (mecc.) pressa a mano; (tipogr.) torchio a mano □ (tecn.) hand pump, pompa a mano □ hand-reading, chiromanzia; lettura della mano □ (leg.) hand sale, compravendita verbale □ (tipogr.) hand-set, composto a mano □ (tipogr.) hand-setting, composizione a mano □ ( di scarpa, stivale, ecc.) hand-sewn, cucito (o fatto) a mano □ hand signal, segnale ( di svolta, ecc.) fatto a mano ( da un ciclista, ecc.) □ ( ginnastica) hand spring, salto sulle mani; ribaltata □ (fig.) to have one's hands tied, avere le mani legate □ a hand-to-hand fight, un combattimento corpo a corpo □ hand-to-mouth, precario; alla giornata: a hand-to-mouth existence, esistenza precaria □ (econ.) hand-to-mouth buying, acquisto minimo; acquisti ridotti all'osso □ hand tool, utensile a mano, utensile manuale □ ( USA) hand truck, carrello a mano □ Hands up!, mani in alto!; ( anche) su le mani, chi è d'accordo alzi la mano □ hand vote, voto per alzata di mano □ (tecn.) hand-wheel, volantino □ at hand, a portata di mano; vicino, imminente: My parents live close at hand, i miei genitori abitano proprio qui vicino; The end of the term is at hand, la fine del trimestre è vicina (o imminente) □ at the hands of, per mano di; a opera di: He suffered greatly at the hands of his daughters, ha sofferto molto per colpa delle figlie □ at first [at second] hand, di prima [di seconda] mano: to hear st. (at) second hand, apprendere qc. di seconda mano □ at sb. 's right hand, alla destra di q. □ to be a bad hand at st., essere scarso in qc. □ ( anche fig.) to bind sb. hand and foot, legare q. mani e piedi □ by hand, a mano: fruit gathered by hand, frutta raccolta a mano; The letter was sent by hand, la lettera è stata inviata a mano □ to come to hand, capitare sotto mano; (comm.) pervenire: Your letter has come to hand, ci è pervenuta la vostra lettera □ (fig.) to force sb. 's hand, forzare la mano a q. □ to get st. off one's hands, liberarsi (o sbarazzarsi, disfarsi) di qc. □ to get one's hand in ( a job), fare la mano a (un lavoro); impratichirsi di (un lavoro) □ to get one' hands on sb., mettere le mani su q., acchiappare q. □ to be a good hand at st., aver mano a qc.; essere bravo in qc. □ (fam.) not to do a hand's turn, non fare niente; non muovere un dito □ to have a hand in st., giocare un ruolo in qc., mettere lo zampino in qc. (fam.) □ (fig.) to have one's hands full, essere occupatissimo □ (fig.) in hand, in serbo, di riserva; per le mani, in fase di esecuzione, in corso; sotto controllo; in pugno (fig.); ( sport) ancora da giocare, da recuperare: to keep some money in hand, tenere in serbo un po' di denaro; The work is still in hand, il lavoro è ancora in corso; to have the whole situation in hand, tenere in pugno la situazione; avere tutto sotto controllo □ to keep one's hands clean, non immischiarsi; tenersi fuori da qc. □ to keep (o to get) one's hand in, non perdere la mano a (fare qc.); stare in esercizio in (qc.) □ to lay hands on st., metter le mani sopra una cosa; impossessarsi di qc. □ to lay hands on sb., metter le mani addosso a q.; (relig.) imporre le mani su q. □ ( detto di un'organizzazione) The left hand doesn't know what the right hand is doing, non c'è coordinamento; ognuno fa di testa propria □ to lift (o to raise) one's hands to (o against) sb., alzare le mani su q. □ to live from hand to mouth, vivere miseramente; vivere alla giornata □ (fig.) not to lift a hand ( to help sb.), non alzare (o non muovere) un dito (per aiutare q.) □ (fig.) off one's hands = out of one's hands ► sotto □ to be an old hand at a job, essere pratico di un lavoro □ on all hands, da tutte le parti □ on either hand, da entrambe le parti; da ambo i lati □ on every hand, da tutte le parti □ on hand, a disposizione, disponibile: We have many new items on hand, abbiamo molti articoli nuovi ( in magazzino, ecc.) a vostra disposizione □ ( di una persona) to be on hand, essere (o rendersi) disponibile; prestarsi (a fare qc.) □ (fig.) on sb. 's hands, a carico di q.; ( anche) a disposizione di q. □ (correl.) on the one hand…, on the other hand…, da un lato (o per un verso)…, dall'altro (o per l'altro) □ on the other hand, d'altra parte; d'altro canto; però □ out of hand, (avv.) subito, senza pensarci su; (agg.) che sfugge al controllo: The situation soon got out of hand, la situazione è sfuggita presto al controllo (o di mano) □ (fig.) out of one's hands, non più nelle proprie mani; non più a carico; non più di propria competenza: The matter is out of my hands, la faccenda non è più nelle mie mani □ to hand, sotto mano, a portata di mano □ to play for one's own hand, fare il proprio interesse □ (fig.) to play into sb. 's hands, fare il gioco di q. □ to put (o to set) one's hand to st., mettere (o porre) mano a qc. □ The right hand doesn't know what the left one is doing = The left hand doesn't know… ► sopra □ to rule with a heavy (o an iron) hand, governare con il pugno di ferro □ (fig.) to stay sb. 's hand, fermare la mano di q., impedire a q. di agire □ to take a hand in st. = to have a hand in st. ► sopra □ to take sb. in (o into) hand, prendersi cura di q.; controllare, tenere a freno, fare rigare diritto q. □ to take st. in hand, occuparsi di, prendere in mano qc. (fig.) □ (fig., slang USA) to talk to the hand, parlare al muro (fam. fig.); parlare a q. che non ascolta □ to try one's hand at st., cimentarsi in qc. □ to turn one's hand to st., intraprendere qc.; cimentarsi in qc. □ (fig.) to wash one's hands of st., lavarsi le mani di qc. □ a with high hand, con arroganza; da prepotente □ with a heavy hand, con mano pesante; con il pugno di ferro, spietatamente □ (prov.) Many hands make light work, l'unione fa la forza □ (prov.) One hand washes the other, una mano lava l'altra □ (prov.) The hand that rocks the cradle rules the world, il potere è donna. -
64 ♦ neither
♦ neither /ˈnaɪðə(r)/ /ˈni:ðə(r)/A a. e pron.né l'uno né l'altro; nessuno dei due: Neither accusation is true, né l'una né l'altra accusa è vera; Neither of the books is of any use to me, non mi serve nessuno dei due libri; Neither of them knows, nessuno di loro (due) lo sa NOTA D'USO: - they-B avv. e cong.1 (correl. di nor) né: It's neither brown nor yellow, non è né marrone né giallo ( è di un colore intermedio); Neither they nor she is ( neither she nor they are) going there ( o Neither she is going there nor they are), non ci andranno né loro né lei2 nemmeno; neanche; neppure: If you don't accept the offer, neither shall I, se tu non accetti l'offerta, non l'accetterò neanch'io; «I don't want it» «Neither do I», «non lo voglio» «neanch'io»; I don't know and neither do I care, non lo so e neppure me ne importa● (fig.) That's neither here nor there, questo c'entra come i cavoli a merenda. -
65 ♦ no
♦ no (1) /nəʊ, nə/A avv.no: «Will you come with us?», «No, I won't», «vuoi venire con noi?», «no, non vengo»; No, thank you, no, grazie; I think he'll say no, credo che dirà di no; «He even threatened to strike me» «No!», «minacciò persino di battermi» «no!» (davvero!; è incredibile!; questa poi!)1 no; negazione: I won't take no for an answer, non accetto un «no» in risposta; non voglio saperne di rifiuti; Two noes make a yes, due negazioni affermano♦ no (2) /nəʊ/a.1 nessuno; non; niente: No circumstance could justify that, nessuna circostanza potrebbe giustificare ciò; They have no children, non hanno bambini; He is no doctor, non è (affatto) dottore; There will be no difficulty, non ci saranno difficoltà; He's no fool, non è stupido; è tutt'altro che stupido; It is no joke, non è (mica) uno scherzo; It's no part of my plan, non fa parte dei miei piani; by no means, in nessun modo; no di certo NOTA D'USO: - they-2 niente; abbasso; via!: No tax increases!, niente aumenti delle tasse!; No nukes!, abbasso il nucleare!; No nonsense!, niente fesserie!; niente cavolate! (pop.)● ( banca) «No account», «Nessun conto» (dicitura che compare su assegni emessi da chi non intrattiene un conto con la banca) □ (fam. USA) no-account, buono a nulla; incapace; inetto; che non vale niente □ «No admittance» ( cartello), «vietato l'ingresso» □ ( cricket) no-ball, lancio nullo; palla non valida □ ( basket) «no basket!», «canestro non valido!» □ (econ.) no-bid contract, contratto assegnato senza gara d'appalto □ No cards, no flowers, non si mandano partecipazioni personali e si dispensa dall'inviare fiori □ (ass., autom.) no-claim bonus, sconto condizionato; bonus malus □ no comment, no comment □ (polit.) no confidence, sfiducia: no-confidence motion, mozione di sfiducia □ ( boxe) no contest, verdetto di annullamento dell'incontro ( tra due dilettanti: da parte dell'arbitro); match nullo □ no date, senza data □ no doubt, senza dubbio □ (autom.) No entry, divieto d'accesso; ( anche) senso vietato ( cartello) □ no-fault, senza colpa: (leg.) no-fault divorce, divorzio concesso «senza colpa» □ (ass.) no-fault insurance policy, polizza kasko ( di RC auto) □ (leg.) no-fault liability, responsabilità oggettiva (o senza colpa) □ (mil.) no-fly zone, zona di non sorvolo; zona d'interdizione dei voli □ (fam.) no-frills, senza fronzoli; semplice; essenziale; spartano (fig.); alla buona; senza lusso: a no-frills holiday, una vacanza spartana □ a no-frost refrigerator, un frigorifero a sbrinamento automatico □ ( banca) no funds, mancano i fondi; conto scoperto □ (fam.) no go, non valido, nullo; inservibile, inutile: a no-go deal, un affare sfumato; It's no go, non serve a nulla; non vale nulla □ ( in una città) no-go area, zona proibita; zona a rischio; zona alla quale la polizia (o l'esercito) non ha accesso; ( anche) zona controllata dall'altra banda ( della malavita) □ (fam.) a no-go situation, una situazione senza via di uscita (o senza alternativa) □ (fam.) no-good, buono a nulla, inetto, incapace; ( di un oggetto) inservibile, inutile □ ( slang USA) a no-goodnik, un buono a nulla, un incapace □ ( scherma) «No hit!», «niente di fatto!» □ ( lotta e fig.) no holds barred, senza esclusione di prese (o di colpi); (agg.) senza esitazioni (o compromessi); esplicito; totale; a tutto campo □ ( lotta) no-holds-barred contest, incontro di lotta libera □ (fam.) a no-hoper, un povero disgraziato; un disperato; un fallito; un perdente nato □ (fam.) No kidding!, sul serio!; davvero!; proprio! □ ( slang USA) no-knock, senza (dover) bussare; (leg.) senza (bisogno del) mandato di perquisizione □ (fam.) No lie!, sul serio!; davvero!; parola! □ no man, nessuno □ no man's land, (mil.) la terra di nessuno; (fig.) zona grigia, situazione confusa (o fluida) □ No matter!, non importa!; non fa niente! □ no matter (cong.), anche se; per quanto…: He said he would climb the mountain no matter how hard it rained, disse che avrebbe scalato la montagna anche se pioveva (o per quanto piovesse) a dirotto □ no-nonsense, immediato, diretto; concreto, pratico; brusco, spiccio: a no-nonsense approach, un approccio diretto; in a no-nonsense voice, in tono brusco □ no one, nessuno □ (autom.) «No parking» ( cartello), «divieto di sosta» □ ( calcio, ecc.) no-score draw, pareggio zero a zero; pareggio a reti inviolate □ (fam. USA) no-show, passeggero (prenotato) che non si presenta alla partenza ( dell'aereo, ecc.); individuo che non rispetta un appuntamento □ (fam.) no-show employee, assenteista □ ( rugby) no side, fischio finale dell'arbitro; fine della partita □ «No smoking» ( cartello), «vietato fumare» □ ( pallavolo) no-spin serve, servizio a foglia morta □ ( di pentole, tegami, ecc.) no-stick, antiaderente; non-attacca (fam.) □ (econ., sindacalismo) no-strike clause, clausola restrittiva del diritto di sciopero □ (autom.) «No thoroughfare» ( cartello), «divieto di transito»; «strada chiusa» □ (autom.) «No waiting» ( cartello), «divieto di fermata» □ (fam.) no way ► noway □ (fam.) no-win, senza possibilità di vittoria; senza via d'uscita: ( sport) Our team was in a no-win situation, la nostra squadra era ormai senza via d'uscita □ no wonder that…, non c'è (o non c'era) da stupirsi se…: ( It's) no wonder that you're tired out after such a long walk, non c'è da stupirsi se sei stanco morto dopo una camminata così lunga □ with no, senza: My house is in a secluded part of the country, with no telephone service, la mia casa è in una zona isolata della campagna, senza telefono □ It's no distance, è vicinissimo; è qui a due passi □ There's no knowing, non c'è verso di saperlo □ There's no tea left, non c'è più tè; abbiamo finito il tè □ There was no mistaking what he meant, non era possibile fraintenderlo; le sue parole (o le sue intenzioni) erano chiare.♦ no (3) /nəʊ, nə/avv.1 (prima d'un compar.) non: She's no better yet, non si può dire che stia meglio; No less than ten people told me, me l'han detto non meno di dieci persone; There were no fewer than a hundred people there, c'erano non meno di cento persone2 (correl. di or) no: Pleasant or no, it is true, piaccia o no, è vero; Hungry or no, you can't eat it, che tu abbia fame o no, non puoi mangiarlo● no more, non più; mai più; nient'altro; neanche; nemmeno: I want no more of it, non ne voglio più; If you won't go, no more will I, se tu non ci vuoi andare, non ne ho nessuna voglia neanch'io; No more wine?, non prendi più vino?; No more tea, thank you, non prendo più tè (o niente più tè), grazie □ no sooner… than, appena; non appena: No sooner had he arrived than he went away again, era appena arrivato che ripartì NOTA D'USO: - no sooner- □ No sooner said than done, detto fatto □ I could get there no sooner ( than I did), non potevo arrivarci prima □ It's no less than a scandal, è uno scandalo bell'e buono □ Jane is no better than she should be, Jane non è proprio uno stinco di santa □ There's no such thing ( as that), non esiste una cosa simile. -
66 ♦ nor
♦ nor (1) /nɔ:(r), nə(r)/cong.(spesso correl. di neither) né; e non; neanche; nemmeno: I have neither coffee nor tea, non ho né caffè né tè; It's neither green nor yellow, non è né verde né giallo; I don't know, nor do I care, non lo so e non (o né) me ne importa; He doesn't smoke, nor does he drink, egli non fuma e neanche beve.nor (2) /nɔ:(r)/abbr. -
67 ♦ than
♦ than /ðæn, ðən/A cong.1 ( comparazione di maggioranza e di minoranza) che, di; che non; di quello che; di quanto (non): Better late than never, meglio tardi che mai; I am older than he (is) ( o than him), sono più vecchio di lui; You understand her better than I (do), tu la capisci meglio di quanto non la capisca io; You understand her better than me, tu capisci lei meglio di quanto tu capisca me; tu la capisci meglio di quanto non la capisca io; It's later than I thought, è più tardi di quel che credevo (o che non credessi)2 (correl. di hardly, scarcely) quando; che: Hardly had the boy disappeared than ( più comune: when) she ran after him, il ragazzo era appena scomparso che ella già gli correva dietroB prep.(con valore compar. prima di whom e which) di; in confronto a: A man than whom there is none wiser, un uomo del quale non c'è al mondo uno più saggio● anywhere else than home, in qualsiasi luogo fuorché a casa □ no other than, nient'altro che; non… che: He's no other than a liar, non è che un bugiardo □ nothing else than, nient'altro che □ rather than (o sooner than), piuttosto che; anziché: I'd rather stay here than go away, preferirei restar qui anziché andarmene. -
68 ♦ the
♦ the (1) /ði:/ (enfat.); /ðə/(prima di un suono consonantico); /ðɪ/ (prima di un suono vocalico) art. determ.1 il, lo; la; i, gli; le: Shut the door, chiudi la porta!; the sun, il sole; the earth, la terra; the pin I'm looking for, lo spillo che cerco; the man you know, l'uomo che conosci; the year of his death, l'anno della sua morte; the girls of this school, le ragazze di questa scuola; The dog is man's best friend, il cane è il migliore amico dell'uomo; the Atlantic, l'Atlantico; the Alps, le Alpi; (collett.) the dead, i defunti; the English, gli Inglesi; ( astratto) the beautiful, il bello; ( distributivo) one dollar the dozen, un dollaro la dozzina2 (con valore determ. ancora più forte) questo, questa; quello, quella, ecc.: We'll go to the seaside in the summer, andremo al mare quest'estate; I didn't know at the time, a quel tempo (o allora) non lo sapevo3 (idiom.) to go to the theatre, andare a teatro; the Duke and Duchess of Kent, il duca e la duchessa di Kent; Henry the Eighth, Enrico Ottavo● (geogr.) the Amazon, il Rio delle Amazzoni □ the day, il giorno; (scozz.) oggi □ (pop.) the drink, il vizio del bere □ (scozz.) the morrow, domani □ (in GB) the Queen, la Regina □ (fam.) the Shaw, il teatro (intitolato a) GB Shaw ( a Londra) □ the Smiths, gli Smith; la famiglia Smith □ at the, al, allo, alla; ai, agli, alle □ in the, nel, nello, nella; nei, negli, nelle □ to the, al, allo, alla; ai, agli, alle: Go to the bank, will you?, va' alla banca, per favore! □ (comm., pubbl.) Our coffee is the coffee, il vero (o il solo) caffè è il nostro; il nostro caffè è il migliore □ This story loses nothing in the telling, questa storia non perde a essere raccontata.NOTA D'USO: - the life o life?- the (2) /ðə, ðɪ/avv.(per lo più ripetuto, come correl. di sé stesso, davanti ai compar.) quanto… tanto: The sooner the better, quanto prima, tanto meglio; The more he earns the more he spends, (quanto) più guadagna, (tanto) più spende● That will make it all the worse, questo peggiorerà la situazione □ I am none the better for seeing you, il vederti non serve certo a farmi sentir meglio □ So much the worse for him, peggio per lui! □ (prov.) The more the merrier, più siamo, meglio è. -
69 ♦ whether
♦ whether /ˈwɛðə(r)/cong.1 se (dubit.); se… o no: Please ask him whether he can come, chiedigli se può venire; Go and see whether he's free, va' a vedere se è libero; I wonder whether I'm right to do this, chissà (o mi domando) se faccio bene a far questo; Write and tell me whether I am to come ( or not), scrivimi se debbo venire (o no)2 (idiom., correl. di or): Whether you like it or not, you'll have to do it, ti piaccia o no, dovrai farlo; Whether rich or poor, all have to die, ricchi o poveri, tutti devono morire● whether… or, sia… sia; sia… o; sia che… sia che: Whether I accept his offer or not, I'll get into trouble, sia che io accetti la sua offerta o no, mi metterò nei guai; I don't care whether you stay or you go, sia che tu resti, sia che te ne vada, non me ne importa nulla □ whether or no (o whether or not), in ambo i casi; in ogni caso: Well, I'll go there, whether or no, ebbene, io ci andrò, in ogni caso! □ It's doubtful whether he will come, è dubbio ch'egli venga NOTA D'USO: - weather, wether o whether?-. -
70 sia... sia
sia... sia cong.correl.1 (tanto... quanto) both... and: sia... sia il padre sia... sia la madre erano di origine francese, both his father and his mother were of French origin; sia... sia tu sia... sia io abbiamo torto, both you and I (o both of us) are wrong2 (o... o...) whether... or; either... or: sia... sia per modestia sia... sia per pigrizia, non ha mai scritto niente, whether (o either) out of modesty or laziness, he never wrote anything // sia che... sia che, whether (o if)...or: sia... sia che arrivino presto sia... sia che arrivino tardi..., if (o whether) they arrive early or late...; sia... sia che tu voglia, sia... sia che non voglia, partiremo domani, we've leaving tomorrow, whether you like it or not. -
71 itidem
ĭtĭdem, adv. [ita; suffix -dem for diem; cf. pridem, etc.], in like manner, so, just, in the same way.I.As correl. (cf. item).1.With ut:2.itidem, uti catapultae solent,
Plaut. Curc. 5, 3, 12:ut filium bonum patri esse oportet, itidem ego sum patri,
id. Am. 3, 4, 9; 2, 2, 79; id. Capt. 2, 2, 11; id. Truc. 4, 2, 36; id. Aul. 2, 2, 37:atque eas itidem fallam, ut ab illis fallimur,
Ter. Eun. 2, 3, 94:floriferis ut apes in saltibus omnia libant, omnia nos itidem depascimur aurea dicta,
Lucr. 3, 12.—With quasi:II.quasi piscis, itidem est amator lenae,
Plaut. As. 1, 3, 26:itidem olent, quasi quom una multa jura confudit cocus,
id. Most. 1, 3, 119; id. Capt. 5, 4, 5; id. Rud. 3, 2, 46.—Absol.:(cf.: pariter, una, etiam): illa autem virgo atque altera itidem ancillula, Plaud. Rud. prol. 74: feci ego istaec itidem in adulescentia,
id. Bacch. 3, 3, 6:nimis similist mihi, Itidem habet petasum ac vestitum,
id. Am. 1, 1, 286:jube me vinciri ilico, dum istic itidem vinciatur,
id. Capt. 3, 4, 76:temperantia in suas itidem res, et in communes distributa est,
Cic. Part. 22:exsectum a filio Caelum, vinctum itidem a filio Saturnum,
Cic. N. D. 3, 24, 62. -
72 quantus
quantus, a, um, adj. [quam], how great.A.Bellum, Nep. Dat. 5, 1:B.calamitates,
Cic. Tusc. 1, 35, 86:homo in dicendo,
id. de Or. 2, 12, 51:gravitas,
Vell. 2, 129, 2.—Corresp. with tantus:videre mihi videor tantam dimicationem, quanta numquam fuit,
Cic. Att. 7, 1, 2.—With sup.:tanta est inter eos, quanta maxima esse potest, morum studiorumque distantia,
the greatest possible difference, Cic. Lael. 20, 74.—Without tantus:quantus non unquam antea, exercitus venit,
Liv. 9, 37, 2:quanta maxime poterat vi perculit,
id. 9, 10, 10; cf. id. 7, 9, 8; 42, 15, 1; 24, 35, 5; Verg. A. 12, 701; 3, 641:quanta mea sapientia est,
Plaut. Stich. 1, 2, 62.—Quantus quantus, for quantuscumque, how great or much soever (ante-class.):denegabit quantum quantum ad eum erit delatum,
Plaut. Poen. 3, 4, 28:tu, quantus quantus, nihil nisi sapientia es,
Ter. Ad. 3, 3, 40:quanta quanta haec mea paupertas est, tamen,
id. Phorm. 5, 7, 10. — In quantum, as far as, according as, in how far, in so far as, to whatever extent:in quantum satis erat,
Tac. Or. 2:declamatio, in quantum maxime potest, imitetur eas actiones,
Quint. 2, 10, 4; Sen. Ben. 2, 23, 1:pedum digitos, in quantum quaeque secuta est, Traxit,
Ov. M. 11, 71:in quantum potuerit,
as far as possible, Plin. Ep. 10, 75. — With a preceding in tantum, as greatly... as:vir in tantum laudandus, in quantum intellegi virtus potest,
Vell. 1, 9.—Of number, value, etc., how much, how many:A.quanta milia,
Prop. 1, 5, 10; Val. Fl. 3, 261. —And with or without tantus, as much as, as many as, Caes. B. G. 6, 19; Liv. 23, 21.—As a designation of multitude, quantum = emphatic omnis: ut te quidem omnes di deaeque, quantum est, perduint,
as many as there are of them, Ter. Heaut. 4, 6, 6:quantum in terra degit, hominum perjurissime!
Plaut. Ps. 1, 3, 117.— quantum, subst., with gen., as much of... as:quantum est frumenti hornotini, exaraverunt,
Cic. Verr. 2, 3, 18, § 45.— Quanti, as gen. pretii, how high, how dear, or as dear as, as high as: quanti emi potest minime, how cheap? Ep. Ad quadraginta minas, Plaut. Ep. 2, 2, 110:quanti emit?
Ter. Eun. 5, 6 (5), 14:quanti locaverint, tantam pecuniam redemptori solvendam,
Cic. Phil. 9, 7, 16:vide, quanti apud me sis,
how highly I prize you, how dear you are to me, id. Fam. 7, 19 init.:noli spectare, quanti sit homo,
id. Q. Fr. 1, 2, 4:(tu) qui scias quanti Tulliam faciam,
id. Fam. 2, 16, 5:quanti est ista hominum gloria,
of how trifling worth, id. Rep. 6, 23, 25; cf. id. Tusc. 5, 37, 109:quanti est sapere!
what a fine thing it is! Ter. Eun. 4, 7, 21:quanti ejus intersit,
Dig. 43, 18, 3.—Quanti quanti, at whatever price:sed quanti quanti, bene emitur quod necesse est,
Cic. Att. 12, 23, 3.—Quanto opere, sometimes as one word, quantopere (q. v.), with what care, how greatly, how much (answering to tanto opere or tantopere, so greatly, so much):quanto se opere custodiant bestiae,
Cic. N. D. 2, 49, 126:quantoque opere ejus municipii causā laborarem,
id. Fam. 13, 7, 1.—Hence,quantum, adv., as much as, so much as:B.scribe, quantum potes,
Cic. Att. 9, 7, 7.—Quantum possum or potest, as soon as possible:domum me rursum, quantum potero, tantum recipiam,
Plaut. Aul. 1, 2, 40: rescribas ad me, quantum potest, Cic. Att. 4, 13, 1:erus, quantum audio, uxore excidit,
so far as I hear, Ter. And. 2, 5, 12:quantum suspicor,
as far as I can conjecture, id. Eun. 1, 2, 62.—Quantum in or ad me, so far as concerns me:non igitur adhuc, quantum quidem in te est, intellego deos esse,
i. e. for all you have shown to the contrary, Cic. N. D. 3, 7, 15; cf. id. Ac. 1, 2, 8:quantum ad Pirithoum, Phaedra pudica fuit,
as far as concerned, with respect to, Ov. A. A. 1, 744:quantum ad jus attinet,
Sen. Contr. 5, 34, 16; 3, 16, 1.—With compp. for quanto, the more, the greater, etc. (cf. Zumpt, Gram. § 488, A, 2).—Followed by eo:quantum juniores patrum plebi se magis insinuabant, eo acrius contra tribuni tenebant,
Liv. 3, 15, 2; 44, 7, 6; Col. 12, 23 init. —Followed by tanto:quantum augebatur militum numerus, tanto majore, etc.,
Liv. 5, 10, 5; 6, 38, 5; 27, 47, 11; cf. id. 32, 5, 1. — Also without a correl.:quantum... et minus,
Liv. 44, 36, 5.—quantō, adv., by how much, by as much as, according as, the:quanto diutius Abest, magis cupio tanto,
the longer he is away, Ter. Heaut. 3, 1, 15:quanto gravior oppugnatio, tanto crebriores,
Caes. B. G. 5, 44:quanto magis philosophi delectabunt, si, etc.,
how greatly, Cic. Ac. 1, 3, 10:quanto praeclarior vita, tanto,
Sall. J. 85, 22 Kritz. — With verbs which contain the idea of comparison:Hannibalem tanto praestitisse ceteros imperatores prudentiā, quanto populus Romanus antecedebat fortitudine cunctas nationes,
Nep. Hann. 1, 1.—With posit.:tanto acceptius in vulgum, quanto modicus privatis aedificationibus,
inasmuch as, Tac. A. 6, 45:quanto frequenter impellitur, tanto firmiter roboratur,
Lact. 5, 7, 9.—With ante, secus, aliud:quo minus exponam, quam multa ad me detulerit, quanto ante providerit,
Cic. Sest. 3, 8: videtote, quanto secus ego fecerim, how differently, Cato ap. Charis. p. 192 P.:ut manifesto appareat, quanto sit aliud proximum esse, aliud secundum,
Quint. 10, 1, 53. -
73 sive
sīve (old orthog. SEIVE, Tab. Bantin. l. 6; and hence, by apocope, like neu, from neve, NEIVE). seu (the latter form very rare in Cic.; more freq. in Cæs.; as freq. as sive in the poets), conj. [si-ve], a disjunctive conditional particle, or if = vel si.I.Put once, preserving the conditional signif. of the si (cf., on the other hand, infra, II. B. 2.).A.After a preceding si (mostly ante-class.): si vivimus sive morimur, Enn. ap. Prisc. p. 880 P. (Ann. v. 384 Vahl.):B.si media nox est, sive est prima vespera,
Plaut. Curc. 1, 1, 4:si ista uxor sive amica est,
Ter. And. 1, 3, 11: si nocte sive luce, si servus sive liber faxit, Rogat. ap. Liv. 22, 10:si arborum trunci, sive naves essent a barbaris missae,
Caes. B. G. 4, 17 fin.:si ego volo seu nolo,
Plaut. Cist. 3, 14:si movero me, seu secari sensero,
id. Merc. 2, 2, 40:si speras... seu tibi confidis, etc.,
id. Rud. 3, 2, 19; Val. Fl. 1, 837:si te, etc.... sive haec, etc.... seu, etc.,
Ter. And. 1, 5, 58.—Without a preceding si (rare):II.dehinc postulo, sive aequom'st, te oro, ut, etc.,
Ter. And. 1, 2, 19 (for which:peto a te, vel si pateris, oro,
Cic. Fam. 9, 13, 3):bis denas Italo texamus robore naves, Seu plures complere valent, etc.,
Verg. A. 11, 327:me seu corpus spoliatum lumine mavis, Redde meis,
id. ib. 12, 935; cf.:haec pars dialectica, sive illam dicere malumus disputatricem,
Quint. 12, 2, 13:turdus, Sive aliud privum dabitur tibi, devolet illuc,
Hor. S. 2, 5, 11; cf. id. C. 1, 6, 19.—Repeated, with a disjunctive sense predominant.A.Connecting words or phrases in the same construction. or conditional clauses which have the same predicate: sive (seu)... sive (seu) (in good prose, esp. in Cic., usually sive... sive; in Cæs. often seu... seu; after the Aug. period often sive... seu, or seu... [p. 1714] sive); prop. if this or if that be the case, placing the counter propositions on an equality, be it that... or that; if... or if; whether... or, i. e. in either case (the predominant use and signif. in prose and poetry).1.In gen.:2.qui improbus est, sive subbibit, sive adeo caret temeto, tamen ab ingenio est improbus,
Plaut. Truc. 4, 3, 59; so,sive... sive etiam,
Cic. Tusc. 4, 3, 6; Caes. B. C. 1, 27:sive quid mecum ipse cogito, sive quid aut scribo aut lego,
Cic. Leg. 2, 1, 1:sive eum ex paludibus elicere sive obsidione premere posset,
Caes. B. G. 7, 32:sive regi sive optimatibus serviant,
Cic. Rep. 1, 35, 55:ex quo exardescit sive amor sive amicitia,
id. Lael. 27, 100:sive tu medicum adhibueris, sive non adhibueris,
id. Fat. 12 fin.; cf. id. Fam. 12, 2, 3:sive sub incertas Zephyris mutantibus umbras, Sive antro potius succedimus,
Verg. E. 5, 5:seu recte, seu pervorse facta sunt, Egomet fecisse confiteor,
Plaut. Trin. 1, 2, 146; Caes. B. C. 3, 61:facilem esse rem, seu maneant, seu proficiscantur,
id. B. G. 5, 31; 5, 51; 7, 36; 7, 89; id. B. C. 3, 79; Sall. C. 49, 4; id. J. 103, 2; Verg. G. 3, 49; 4, 25; 4, 33; id. A. 2, 62; 6, 881 al.:quantitas plerumque eidem subjacet, seu modi est seu numeri,
Quint. 7, 4, 41:sive dolo, seu jam Trojae sic fata ferebant,
Verg. A. 2, 34:sive deae seu sint dirae volucres,
id. ib. 3, 262; 4, 240; 7, 199; Liv. 10, 14; Quint. 1, 5, 18; 1, 5, 35; 1, 5, 41; 2, 1, 11;12, 10, 26: seu magni superas jam saxa Timavi, Sive oram Illyrici legis aequoris,
Verg. E. 8, 6; so,seu... sive,
id. A. 1, 218; 10, 109; 11, 528; Ov. M. 4, 321; 4, 639; 15, 324 al. (In Cæs. B. C. 2, 27, the MSS. vary between seu... sive and sive... sive.)—Repeated several times:3.sive ancillam sive servum sive uxorem sive adulterum, Seu patrem sive avum videbo,
Plaut. Am. 4, 5, 15 sq.; cf. id. ib. prol. 69 sq.; and id. Merc. 2, 2, 35:quibus (Cimmeriis) aspectum solis sive deus aliquis sive natura ademerat, sive loci situs,
Cic. Ac. 2, 19, 61: seu furor est: habeo, quae carmine sanet et herbis; Sive aliquis nocuit: magico lustrabere ritu;Ira deum sive est: sacris placabimus iram,
Ov. M. 10, 397 et saep. —With a corresp. si: sive tu vatem, sive tu omen audieris; sive immolaris, sive avem aspexeris;B.si Chaldaeum, si haruspicem videris, si fulserit, etc.,
Cic. Div. 2, 72, 149.—Connecting complete conditional sentences, each with its own conclusion, but always implying that the alternative conclusions are alike steps in the general argument, if, on the one hand... if, on the other, if... but if:2.nam sive timuit, quid ignavius? sive meliorem suam causam fore putavit, quid injustius?
Cic. Att. 8, 9, 3: sive enim ad sapientiam perveniri potest, non paranda nobis solum ea, sed fruenda etiam est;sive hoc difficile est, tamen nec modus est ullus investigandi, etc.,
id. Fin. 1, 1, 3:eis sive creditur, creditur hoc ipsum quod nos arguimus, sive fides non habetur, de adversarii testium fide derogatur,
id. Caec. 1, 3; id. Tusc. 1, 18, 42:ut sive abstinuisset Epiro, integra sibi omnia essent: sive venisset, sic quoque spes veniae foret,
Liv. 36, 6, 6 sq.; 36, 16, 10; 38, 3, 10;37, 15, 2: eos seu dedi placeat, dedere se paratos esse, seu supplicio adfici, daturos poenas,
id. 7, 20, 7; 27, 14, 1; 30, 40, 7.—Instead of sive as a correl., sin or si vero is sometimes found:3.sive sensus exstinguitur... quis me beatior? sin vera sunt quae dicuntur, migrationem esse, etc.,
Cic. Tusc. 1, 41, 97 sq.:sive enim Zenonem sequare, magnum est efficere... si vero Academiam veterem persequamur, etc.,
id. Ac. 1, 2, 7: sive enim abscedant, cui dubium esse quin, etc.;sin autem manendum ibi nihilo minus sit,
Liv. 37, 15, 2.—In this use *C.si... sive is found once: si omnes atomi declinabunt, nullae umquam cohaerescent, sive aliae declinabunt, aliae suo nutu recte ferentur, primum, etc.,
Cic. Fin. 1, 6, 20 B. and K.; cf.: si... sive in one sentence, I. A. supra; and v. Madv. ad Cic. Fin. p. 45.—On account of the predominant disjunctive sense,1.In the poets and in post-Aug. prose, instead of one sive, sometimes aut, vel, or one of the interrogative particles ne or an is used:2.(saxum) seu turbidus imber Proluit, aut annis solvit sublapsa vetustas,
Verg. A. 12, 685:sive... sive... vel, etc.,
Flor. 4, 2, 79: misero conjux, fatone erepta Creusa Substitit, erravitne viā, seu lassa resedit, Incertum, Verg. A. 2, 739:sive fatali vecordiā an, etc.,
Tac. A. 11, 26; so,sive... seu... an,
id. ib. 14, 59.—Sometimes also sive stands alone in a purely disjunctive sense, = vel (in Cicero only in the phrases sive quis, sive potius, sive etiam):ut mihi Platonis illud, seu quis dixit alius, perelegans esse videatur,
or whoever else said it, Cic. Rep. 1, 17, 29:quid perturbatius hoc ab urbe discessu, sive potius turpissimā fugā?
id. Att. 8, 3, 3:te primum rogo, ut (animum) erigas ac resistas, sive etiam ultro occurras negotiis,
id. Q. Fr. 1, 1, 1, § 4:Aristarchus et aetate nostrā Palaemon vocabulum, sive appellationem, nomini subjecerunt,
Quint. 1, 4, 20:delectandi sive conciliandi officium,
id. 12, 10, 59:miracula visa sive ex metu credita,
Tac. A. 2, 24:proelium sive naufragium,
Just. 2, 9, 20:Romana bella sive Asiana,
id. 38, 3, 10. -
74 tamen
tămen, adv. [perh. from tam and en, Corss. Ausspr. 1, 842; but cf. Rib. Lat. Part. p. 27 sqq.], notwithstanding, nevertheless, for all that, however, yet, still, etc.I.In gen.A.With a corresp. concessive or conditional particle ( quamquam, quamvis, etsi, etiamsi, tametsi, licet, si, ut, cum, etc.; tamen stands at the beginning of the clause or after a prominent word; cf.: certe, nihilo minus).1.With quamquam:2.verumtamen, quamquam abest a culpā, suspitione tamen non caret,
Cic. Rosc. Am. 20, 55:quamquam me vester honos vigilare jubet, tamen, etc.,
id. Agr. 2, 28, 77; id. Imp. Pomp. 1, 1; 12, 34; id. Cat. 2, 9, 19; 3, 12, 29.—With quamvis:3.quamvis sit magna (exspectatio), tamen eam vinces,
Cic. Rep. 1, 23, 37.—With etsi:4.etsi abest maturitas aetatis, jam tamen, etc.,
Cic. Fam. 6, 18, 4; cf.:sed tamen etsi omnium causā, quos commendo, velle debeo, tamen, etc.,
id. ib. 13, 71.—With tametsi:5.tametsi miserum est, tamen, etc.,
Cic. Rosc. Am. 20, 55:tametsi ille venerit, tamen,
id. Imp. Pomp. 5, 13; 17, 51; Sall. C. 3, 2; Caes. B. G. 1, 30; 7, 43, and v. tametsi, II.—With etiam si:6.etiamsi natura abripuit, virtus tamen, etc.,
Cic. Rep. 1, 16, 25; id. Caecin. 21, 59; id. Div. 2, 64, 131:etiam si ab hoste defendant, tamen,
id. Imp. Pomp. 5, 13.—With licet:7.licet tibi significarim, ut ad me venires: tamen intellego, etc.,
Cic. Att. 3, 12, 3.—With ut:8.equidem, ut verum esset... tamen arbitrarer, etc.,
Cic. Rep. 1, 6, 11.—With si:9.si taceo, interii tamen,
Plaut. Mil. 2, 3, 36:si Massilienses per delectos cives... reguntur, inest tamen in eā conditione, etc.,
Cic. Rep. 1, 27, 43:si ipsa minus honestas, contumelia tamen, etc.,
id. Part. Or. 26, 92:si omnes deos hominesque celare possimus, nihil tamen, etc.,
id. Off. 3, 8 fin.; id. Imp. Pomp. 17, 50; id. Cat. 3, 3, 7:si nullus erit pulvis, tamen excute nullum,
Ov. A. A. 1, 151; Curt. 5, 8, 15; 7, 5, 42.—With cum:B.cum ea consecutus nondum eram... tamen, etc.,
Cic. Fam. 3, 7, 5; id. Rep. 1, 10, 16:cui (senatus auctoritati) cum Cato et Caninius intercessissent, tamen est perscripta,
id. Fam. 1, 2, 4.—Without correl. particle:II.retraham ad me illud argentum tamen,
Ter. Heaut. 4, 2, 11: Divitiacus dixit, scire se illa esse vera;sese tamen amore fraterno commoveri,
Caes. B. G. 1, 20: expellitur ex oppido Gergoviā;non destitit tamen,
id. ib. 7, 4:equites conflixerunt, tamen ut nostri superiores fuerint,
id. ib. 5, 15:propterea quod reliquis tamen fugae facultas daretur, Sequanis vero, etc.,
at least, id. ib. 1, 32; so,neque recordatur illi ipsi tam infelici imperatori patuisse tamen portus Africae,
Liv. 28, 43, 17:quo, defendente nullo, tamen armatis adscendere esset difficile,
Hirt. B. G. 8, 33; Sall. C. 20, 12; Curt. 4, 4, 21; 4, 6, 28:semper Ajax fortis, fortissimus tamen in furore,
Cic. Tusc. 4, 23, 52:qui plusque fore dicant in pluribus consilii quam in uno, et eandem tamen aequitatem,
id. Rep. 1, 35, 55:id ipsum tam mite ac tam moderatum imperium tamen, quia unius esset, deponere eum in animo habuisse quidam auctores sunt,
Liv. 1, 48, 9:et Philippus minime, quin rebellandum esset, dubius, quia tamen inmaturae ad id vires erant, ad moram, etc.,
id. 39, 35, 2 Weissenb. (dub.): haec e pectoribus altis et eruditis orta sunt;illud tamen non minus admirabile, quod servilis animus cepit,
Val. Max. 3, 3, 7.—Emphat., beginning a sentence:tamen contemptus abs te, haec habui in memoriā,
Ter. Eun. 1, 2, 90:tamen aliquid nullius est... tanta copia quae enarrare tuas res gestas possit. Tamen adfirmo, etc.,
Cic. Marcell. 2, 4; Liv. 21, 55, 10.—Esp.A.With sed, in transitions, in resuming the thought after a parenthesis, or in limiting or correcting something already said, or some inference from it, but yet, but nevertheless, but still:B.hi non sunt permolesti: sed tamen insident et urgent,
Cic. Att. 1, 18, 2:sed tamen velim scire, etc.,
id. Rep. 1, 30, 46:difficile factu est, sed conabor tamen,
id. ib. 1, 43, 66:ipse ad me non venisset... sed tamen,
id. Fam. 4, 3, 1:quicquid arte fieri potuerit—non enim jam satis est consilio pugnare... —sed tamen quicquid elaborari aut effici potuerit,
id. ib. 9, 16, 2:non perfectum illud quidem, sed tolerabile tamen,
id. Rep. 1, 26, 42; id. Imp. Pomp. 4, 10; 17, 52; id. Cat. 2, 9, 20; 4, 5, 9:gravi morbo est inplicitus. Sed animo tamen aegrum magis quam corpore, etc.,
Liv. 40, 56, 9; Curt. 4, 4, 12; Sen. Q. N. 6, 16, 3; cf. also verumtamen. —Si tamen, if at least, if only, = si modo:2.aliqua et mihi gratia ponto est: Si tamen in medio quondam concreta profundo Spuma fui,
Ov. M. 4, 537; so id. Tr. 3, 14, 24:si tamen illi (amici) non gravantur,
Plin. Ep. 3, 1, 4; 6, 21, 6 et saep.—Ellipt. (very rare): utilissimo quidem exemplo;C.si tamen acta excellentissimorum virorum humiliter aestimare... permittitur ( = ita tamen utilissimo, si, etc.),
Val. Max. 2, 7, 14.—In an interrogation:D.si quinque hominum milibus ad vim, facinus caedemque delectis locus quaeritur, tamenne patiemini vestro nomine contra vos firmari opes?
in spite of this, notwithstanding this, Cic. Agr. 2, 28, 77;so. si... tamenne?
id. Fl. 10, 21; id. Font. 7, 16 (3, 6); id. Dom. 19, 50.—Without ne:cur nolint, etiam si tacerent, satis dicunt. Verum non tacent. Tamen his invitissimis te offers?
Cic. Div. in Caecil. 6, 21: —Quare tamen per plures dies motus [p. 1839] fuit? yet why, etc., Sen. Q. N. 6, 31, 1;so even at the beginning of a letter: tamen a malitiā non discedis?
and yet, Cic. Fam. 9, 19, 1.—Ac tamen, and yet, and that although: admirabile est quantum inter omnis unus excellat;E.ac tamen, cum esset Demosthenes, multi oratores fuerunt, etc.,
Cic. Or. 2, 6; 8, 26; id. Sest. 54, 115:quantus iste est hominum error! Ac tamen facile patior, etc.,
id. Rep. 2, 15, 29; cf.:atque is tamen aliquis Ligarius non fuit,
yet not even, id. Lig. 7, 22.—Neque... nec tamen, nor, on the other hand, and yet not:F.Cyri vitam legunt, praeclaram illam quidem, sed neque tam nostris rebus aptam nec tamen Scauri laudibus anteponendam,
Cic. Brut. 29, 112.—Ne tamen, that by no means:G.veni igitur, quaeso, ne tamen semen urbanitatis unā cum re publicā intereat,
Cic. Fam. 7, 31, 2.—With rel. pron.: qui tamen, etc., who however, although he ( she, it, they, etc.):H.L. Lucullus, qui tamen eis incommodis mederi fortasse potuisset,... partem militum Glabrioni tradidit,
Cic. Imp. Pomp. 9, 26:ut possint eam vitam, quae tamen esset reddenda naturae, pro patriā potissimum reddere,
id. Rep. 1, 3, 5:perturbat me etiam illud interdum, quod tamen, cum te penitus recognovi, timere desino,
id. Deiot. 2, 4; id. Cat. 4, 11, 23: fuit mirificus in Crasso pudor, qui tamen non modo obesset ejus orationi, sed etiam prodesset, and yet its effect was, etc., id. de Or. 1, 26, 122:si vetustum verbum sit, quod tamen consuetudo ferre possit,
id. ib. 3, 43, 170.—Qui tamen sometimes introduces a paranthetical concession:alter, qui tamen se continuerat, senserat tantum aliud atque homines exspectabant,
Cic. Sest. 53, 114 (v. Fischer, Gram. p. 573, 5).—Strengthened by nihilominus:► For tam = tamen, v.etsi verum judicabant, tamen nihilominus, etc.,
Cic. Clu. 28, 76: tamen nihilominus Aien aristeuein, etc., id. Fam. 13, 15, 2.tam, IV. -
75 tametsi
tămetsi, conj. [contr. from tamen etsi, which is freq. written in full, tamenetsi, as Plaut. Mil. 4, 5, 10 sq.; Enn. ap. Cic. de Or. 3, 42, 168, or Ann. v. 512 Vahl.; Pac. ap. Non. 378, 6, or ap. Trag. Rel. p. 68 Rib.; Cic. Fam. 13, 71; Caes. B. G. 5, 34; Cat. 68, 135], notwithstanding that, although, though (class. and freq.).I.In gen.(α).With indic. (so most freq.): Ca. Da mihi igitur operam. Co. Tametsi non novi, dabo, Plaut. Curc. 2, 2, 9:(β).age, loquere, quid vis, tametsi tibi succenseo,
id. Ps. 1, 5, 56:tametsi fur mihi es, molestus non ero,
id. Aul. 4, 10, 38:numquam edepol fugiet, tametsi capital fecerit,
id. Men. 1, 1, 16:obtundis, tametsi intellego?
Ter. And. 2, 2, 11; id. Phorm. 2, 3, 81:non mehercule haec quae loquor crederem, tametsi vulgo audieram, nisi, etc.,
Cic. Verr. 2, 3, 25, § 62; id. Fam. 3, 7, 3.—With subj. (very rare):II.memini, tametsi nullus moneas,
Ter. Eun. 2, 1, 10.—With tamen (esp. freq. in class. prose, partic. in Sall.), Cic. Fam. 3, 4, 1:III.tametsi causa postulat, tamen quia postulat, non flagitat, praeteribo,
id. Quint. 3, 13:quae tametsi Caesar intellegebat, tamen, etc.,
Caes. B. G. 7, 43; cf. Cic. Rosc. Am. 20, 55; 27, 73; id. Verr. 2, 2, 8, § 23; id. Fam. 1, 5, a, 1; Caes. B. G. 1, 30; 7, 50; id. B. C. 3, 67; Hirt. B. G. 8, 20; Sall. C. 3, 4; 48, 5; Quint. prooem. § 11; 9, 3, 2 al. —Without a correl. clause, and yet:tametsi jam dudum ego erro, qui, etc.,
Cic. Verr. 2, 4, 16, § 35:tametsi quae est ista laudatio?
id. ib. 2, 4, 9, §19: utinam tibi istam mentem di immortales duint! Tametsi video, etc.,
id. Cat. 1, 9, 22:tametsi non mediocris haesitatio est,
Quint. 12, 1, 40; cf.: tamen etsi hoc verum'st? Si. Tamen, Ter. And. 5, 2, 23. -
76 tantillum
tantillus, a, um, adj. dim. [tantulus], so little, so small; in neutr. subst., so little a thing, such a little thing (mostly anteclass.; not in Cic.).A.With correl.-clause:B.febrem tantillam esse, ut, etc.,
Cels. 2, 8:tantillum loci, ubi catellus cubet, id mihi sat est loci,
Plaut. Stich. 4, 2, 40:si hercle tantillum peccassis, etc.,
id. Rud. 4, 4, 106.—Absol.: quem ego modo puerum tantillum in manibus gestavi meis, * Ter. Ad. 4, 2, 24:II.monstrum mulieris! tantilla tanta verba funditat,
Plaut. Poen. 1, 2, 61:donum,
id. Truc. 2, 7, 59.—Subst.: tan-tillum, i, n., so little, such a trifle:hoccine mihi ob labores tantos tantillum dari?
Plaut. Truc. 2, 6, 56:haud tantillo minus,
id. Most. 2, 1, 47. -
77 tantillus
tantillus, a, um, adj. dim. [tantulus], so little, so small; in neutr. subst., so little a thing, such a little thing (mostly anteclass.; not in Cic.).A.With correl.-clause:B.febrem tantillam esse, ut, etc.,
Cels. 2, 8:tantillum loci, ubi catellus cubet, id mihi sat est loci,
Plaut. Stich. 4, 2, 40:si hercle tantillum peccassis, etc.,
id. Rud. 4, 4, 106.—Absol.: quem ego modo puerum tantillum in manibus gestavi meis, * Ter. Ad. 4, 2, 24:II.monstrum mulieris! tantilla tanta verba funditat,
Plaut. Poen. 1, 2, 61:donum,
id. Truc. 2, 7, 59.—Subst.: tan-tillum, i, n., so little, such a trifle:hoccine mihi ob labores tantos tantillum dari?
Plaut. Truc. 2, 6, 56:haud tantillo minus,
id. Most. 2, 1, 47. -
78 tot
I.Lit.A. 1.With quot:2.hoc brevissime dicam, neminem umquam tam impudentem fuisse, qui ab dis immortalibus tot et tantas res tacitus auderet optare, quot et quantas di immortales ad Cn. Pompeium detulerunt,
Cic. Imp. Pomp. 16, 48:quot homines, tot causae,
id. de Or. 2, 32, 140:qui tot annos, quot habet, designatus consul fuerit,
id. Att. 4, 8, b, 2:quot haberet corpora pulvis, Tot mihi natales contingere vana rogavi,
Ov. M. 14, 138:tot mala sum passus, quot in aethere sidera lucent,
id. Tr. 1, 5, 47.—With quotiens:3.si tot consulibus meruisset, quotiens ipse consul fuisset,
Cic. Balb. 20, 47:si tot labores et pericula suscepissem, quotiens ductu meo hostes fusi,
Sall. H. 2, 96, 1 Dietsch. —With quantum:4.quantum putabis ei rei satis esse, tot vites ablaqueato,
Cato, R. R. 114, 1. —With ut:B.quae cum viderem tot vestigiis impressa, ut in his errari non posset,
Cic. Fam. 5, 20, 5.—Absol.1.In connection with adjj. or advv. of kindred meaning, so many, so great a number:2.reliquae tot et tantae et tam graves civitates,
Cic. Verr. 2, 2, 5, § 14; so,tot tantaeque difficultates,
id. Quint. 2, 10; and:in his tot et tantis malis,
id. Tusc. 5, 10, 29; cf. id. Par. 2, 16:tot viri ac tales,
id. Cael. 28, 67:tot ac tam validae manus,
Liv. 24, 26, 13:tot, tam valida oppida,
id. 5, 54, 5:ad haec tot tam inopinata incerti stupentesque,
id. 25, 37, 13;repeated: ille cultus tot nobilium virorum, tot illustrium feminarum,
Curt. 3, 13, 10.—Alone, the correl.-clause being implied from the context, so many, such a great number, so very many:II.en excetra tu, quae tibi amicos tot habes,
Plaut. Ps. 1, 2, 87:nunc domi nostrae tot pessumi vivunt,
id. Most. 4, 1, 18:tot me impediunt curae,
Ter. And. 1, 5, 25:cum tot signis eadem natura declaret, quid velit,
Cic. Lael. 24, 88; id. Rep. 3, 10, 17:ex centum quattuor centuriis, tot enim reliquae sunt (centuriae), etc.,
id. ib. 2, 22, 39:tot civitatum conjuratio,
Caes. B. G. 3, 10:unde tot hostes subito exorti,
Liv. 25, 37, 12:tot caede procorum Admonitus non est,
Ov. M. 10, 624:cum tot curis regem videret urgeri,
Curt. 3, 7, 13.—Rarely without a subst.:an timebant, ne tot unum... superare non possent?
Cic. Cael. 28, 66:ex tot in Atridā pars quota laudis erat?
Ov. Am. 2, 12, 10.— With omnes:tot omnibus saeculis,
Min. Fel. 5.—Transf.A.To designate an optional, indefinite number, so many, such and such a number:B.volo dari ei, qui id egerit, a ceteris heredibus aureos tot,
Dig. 34, 5, 8. —As a relative numeral, also, for so few:vix credent tantum rerum cepisse tot annos,
Albin. 1, 339. -
79 ubi
ŭbī̆, adv. [for quo-bi; cf. Gr. pou, po-thi; Ion. ko-thi].I.Lit.A. 1.With corresp. ibi:2.in eam partem ituros atque ibi futuros Helvetios, ubi eos Caesar constituisset,
Caes. B. G. 1, 13:velim, ibi malis esse, ubi aliquo numero sis, quam istic, ubi solus sapere videare,
Cic. Fam. 1, 10; cf.:nemo sit, quin ubivis, quam ibi, ubi est, esse malit,
id. ib. 6, 1, 1:ergo, ubi tyrannus est, ibi... dicendum est plane nullam esse rem publicam,
id. Rep. 3, 31, 43:ibi unde huc translata essent, atque ubi primum exstitissent,
id. ib. 2, 16, 30.—Referring to other expressions of place:3.omnes, qui tum eos agros, ubi hodie est haec urbs, incolebant,
Cic. Rep. 2, 2, 4:non modo ut Spartae, rapere ubi pueri et clepere discunt,
id. ib. 4, 5, 11:in ipso aditu atque ore portus, ubi, etc.,
id. Verr. 2, 5, 12, § 30.—With the interrogative particle nam suffixed:4.in quā non video, ubinam mens constans possit insistere,
Cic. N. D. 1, 10, 24.—With terrarum, loci (v. terra and locus):5.non edepol nunc, ubi terrarum sim, scio, si quis roget,
Plaut. Am. 1, 1, 180:quid ageres, ubi terrarum esses,
Cic. Att. 5, 10, 4:ubi loci fortunae tuae sint, facile intellegis,
Plaut. Capt. 5, 2, 5:ut inanis mens quaerat, ubi sit loci,
Plin. 7, 24, 24, § 90.—Repeated ubi ubi, also written as one word ubiubi, wherever, wheresoever = ubicumque (very rare):B.ubi ubi est, fac, quamprimum haec audiat,
Ter. Eun. 5, 8, 12:sperantes facile, ubiubi essent se... conversuros aciem,
Liv. 42, 57, 12.—With gentium:ubi ubi est gentium,
Plaut. As. 2, 2, 21.—In a direct interrogation, where? So. Ubi patera nunc est? Me. In cistulā, etc., Plaut. Am. 1, 1, 264:2.ubi ego perii? ubi immutatus sum? ubi ego formam perdidi?
id. ib. 300:ubi inveniam Pamphilum? Ubi quaeram?
Ter. And. 2, 2, 1; 2, 2, 6:ubi sunt, qui Antonium Graece negant scire?
Cic. de Or. 2, 14, 59:heu! ubi nunc fastus altaque verba jacent?
Ov. H. 4, 150 Ruhnk.—Esp., with gentium:II.ubi illum quaeram gentium?
Plaut. Ep. 5, 2, 13; and with the interrog. particle nam suffixed:ubinam est is homo gentium?
id. Merc. 2, 3, 97:o di immortales! ubinam gentium sumus?... in quā urbe vivimus?
Cic. Cat. 1, 4, 9 (v. gens).—Transf.A.Most freq. of time, when, whenever, as soon as, as:2.ubi summus imperator non adest ad exercitum,
Plaut. Am. 1, 3, 6:ubi ego Sosia nolim esse, tu esto sane Sosia. Nunc. etc.,
id. ib. 1, 1, 284:ubi friget, huc evasit,
Ter. Eun. 3, 3, 11:ubi lucet, magistratus myrrhā unguentisque unguentur,
Varr. L. L. 6, § 87 Müll.:ut sol, victis ubi nubibus exit,
Ov. M. 5, 571:qualis, ubi hibernam Lyciam Xanthique fluenta Deserit (Apollo),
Verg. A. 4, 143:ubi semel quis pejeraverit, ei credi postea non oportet,
Cic. Rab. Post. 13, 36:hoc ubi Amphitruo erus conspicatu'st meus, Ilico, etc.,
Plaut. Am. 1, 1, 87:ubi de ejus adventu Helvetii certiores facti sunt, legatos ad eum mittunt,
Caes. B. G. 1, 7:ubi ea dies venit, etc.,
id. ib. 1, 8:quem ubi vidi, equidem vim lacrimarum profudi,
Cic. Rep. 6, 14, 14:ubi galli cantum audivit,
id. Pis. 27, 67:at hostes, ubi primum nostros equites conspexerunt... impetu facto, etc.,
Caes. B. G. 4, 12; Quint. 7, 1, 6.—With subj., Hor. C. 3, 6, 41.—With inf. hist., Tac. A. 12, 51.—With correl. adv. of time (mostly anteand post-class.; not in Cic. or Caæs.).(α).With tum:(β).otium ubi erit, tum, etc.,
Plaut. Rud. 2, 4, 13:ubi convivae abierint, tum venias,
id. Stich. 4, 2, 14; id. Pers. 4, 7, 18; Quadrig. ap. Gell. 2, 2, 13:cetera maleficia tum persequare, ubi facta sunt,
Sall. C. 52, 4; Cato, R. R. 33, 2; 33, 45 fin.: ubi conticuerit recte tumultus, tum in curiam patres revocandos esse, Liv. 22, 55, 8; 25, 38, 4; 43, 5, 6;44, 34, 5: ut, cum admissa et perpetrata fuerint, tum denique, ubi, quae facta sunt infecta fieri non possunt, puniantur,
Gell. 6 (7), 3, 42.—Esp., with tum demum:ubi jam caro increscit, tum demum et balineis raris utendum erit,
Cels. 7, 4 fin.; 3, 6; 7, 27; Gell. 16, 8, 16.—With tunc:B.ubi vis acrior imminet hostium, tunc, etc.,
Veg. Mil. 1, 24:tunc est consummata infelicitas. ubi, etc.,
Sen. Ep. 39, 6; 89, 15; 89, 19.—Esp., with tunc demum, Cels. 3, 10.—In colloq. lang., referring to things or persons, instead of the relative pronoun, in which, by which, with which, wherewith, etc.; or of persons, with whom, by whom, etc.:ne illi sit cera, ubi facere possit litteras,
Plaut. As. 4, 1, 22:hujusmodi res semper comminiscere, Ubi me excarnifices,
Ter. Heaut. 4, 6, 9:cum multa colligeres et ex legibus et ex senatusconsultis, ubi, si verba, non rem sequeremur, confici nihil posset,
Cic. de Or. 1, 57, 243:si rem servassem, fuit, ubi negotiosus essem,
Plaut. Truc. 1, 2, 38; cf.:est, ubi id isto modo valeat,
Cic. Tusc. 5, 8, 23; v. sum, I. B. 5. b. b:neque nobis adhuc praeter te quisquam fuit, ubi nostrum jus contra illos obtineremus,
with whom, Cic. Quint. 9, 34:Alcmene, questus ubi ponat aniles, Iolen habet,
Ov. M. 9, 276. -
80 ut
ut or ŭtī (old form ŭtei, C. I. L. 1, 196, 4 sq.; 1, 198, 8 et saep.), adv. and conj. [for quoti or cuti, from pronom. stem ka-, Lat. quo-, whence qui, etc., and locat. ending -ti of stem to-, whence tum, etc.].I.As adv. of manner.A. 1.In independent questions (colloq.; rare in class. prose; not in Cic.): De. Quid? ut videtur mulier? Ch. Non, edepol, mala. De. Ut morata'st? Ch. Nullam vidi melius mea sententia, Plaut. Merc. 2, 3, 56 sq.:2.salve! ut valuisti? quid parentes mei? Valent?
id. ib. 5, 2, 107; id. Pers. 2, 5, 8:ut vales?
id. Most. 2, 19, 29; 3, 2, 28; Ter. Heaut. 2, 4, 26:ut sese in Samnio res habent?
Liv. 10, 18, 11:ut valet? ut meminit nostri?
Hor. Ep. 1, 3, 12; id. S. 2, 8, 1.—In exclamatory sentences (in all periods of the language): ut omnia in me conglomerat mala! Enn. ap. Non. p. 90, 14 (Trag. Rel. v. 408 Vahl.):3.ut corripuit se repente atque abiit! Hei misero mihi!
Plaut. Merc. 3, 4, 76:ut dissimulat malus!
id. ib. 5, 4, 13:ut volupe est homini si cluet victoria!
id. Poen. 5, 5, 15: ut multa verba feci;ut lenta materies fuit!
id. Mil. 4, 5, 4:ut scelestus nunc iste te ludos facit!
id. Capt. 3, 4, 47:ut saepe summa ingenia in occulto latent,
id. ib. 1, 2, 61; id. Rud. 1, 2, 75; 2, 3, 33 sq.:ut falsus animi est!
Ter. Eun. 2, 2, 42:heia! ut elegans est!
id. Heaut. 5, 5, 19:fortuna ut numquam perpetua est bona!
id. Hec. 3, 3, 46; cf. id. Phorm. 5, 8, 52:Gnaeus autem noster... ut totus jacet,
Cic. Att. 7, 21, 1:quae ut sustinuit! ut contempsit, ac pro nihilo putavit!
id. Mil. 24, 64:qui tum dicit testimonium ex nostris hominibus, ut se ipse sustentat! ut omnia verba moderatur, ut timet ne quid cupide... dicat!
id. Fl. 5, 12:quod cum facis, ut ego tuum amorem et dolorem desidero!
id. Att. 3, 11, 2:quanta studia decertantium sunt! ut illi efferuntur laetitia cum vicerint! ut pudet victos! ut se accusari nolunt! etc.,
id. Fin. 5, 22, 61:ut vidi, ut perii! ut me malus abstulit error!
Verg. E. 8, 41:ut melius quidquid erit pati!
Hor. C. 1, 11, 3:ut tu Semper eris derisor!
id. S. 2, 6, 53:o superbia magnae fortunae! ut a te nihil accipere juvat! ut omne beneficium in injuriam convertis! ut te omnia nimia delectant! ut to omnia dedecent!
Sen. Ben. 2, 13, 1:ut me in supremis consolatus est!
Quint. 6, prooem. 11.—In dependent questions.(α).With indic. (ante-class. and poet.): divi hoc audite parumper ut pro Romano populo... animam de corpore mitto, Enn. ap. Non. p. 150, 6 (Ann. v. 215 Vahl.): edoce eum uti res se habet, Plaut. [p. 1940] Trin. 3, 3, 21:(β).hoc sis vide ut avariter merum in se ingurgitat,
id. Curc. 1, 2, 33:hoc vide ut dormiunt pessuli,
id. ib. 1, 2, 66:illud vide os ut sibi distorsit carnufex,
Ter. Eun. 4, 4, 3:vide ut otiosus it, si dis placet,
id. ib. 5, 3, 10:illud vide, Ut in ipso articulo oppressit,
id. Ad. 2, 2, 21; 3, 5, 3:viden ut faces Splendidas quatiunt comas?
Cat. 61, 77:viden ut perniciter exiluere?
id. 62, 8:adspicite, innuptae secum ut meditata requirunt,
id. 62, 12:aspice, venturo laetantur ut omnia saeclo! (= omnia laetantia),
Verg. E. 4, 52 Forbig. ad loc.:nonne vides, croceos ut Tmolus odores, India mittit ebur,
id. G. 1, 56; id. E. 5, 6; id. A. 6, 779. —With subj. (class.):B.nescis ut res sit, Phoenicium,
Plaut. Ps. 4, 4, 1:oppido Mihi illud videri mirum, ut una illaec capra Uxoris dotem simiae ambadederit,
id. Merc. 2, 1, 16:nam ego vos novisse credo jam ut sit meus pater,
id. Am. prol. 104:narratque ut virgo ab se integra etiam tum siet,
Ter. Hec. 1, 2, 70:tute scis quam intimum Habeam te, et mea consilia ut tibi credam omnia,
id. Eun. 1, 2, 48:videtis ut omnes despiciat, ut hominem prae se neminem putet, ut se solum beatum se solum potentem putet?
Cic. Rosc. Am. 46, 135:videtisne ut Nestor de virtutibus suis praedicet?
id. Sen. 10, 31; id. Rosc. Am. 24, 66:credo te audisse ut me circumsteterint, ut aperte jugula sua pro meo capite P. Clodio ostentarint,
id. Att. 1, 16, 4:videte ut hoc iste correxerit,
id. Verr. 2, 1, 45, § 115:docebat ut omni tempore totius Galliae principatum Aedui tenuissent,
Caes. B. G. 1, 43:veniat in mentem, ut trepidos quondam majores vestros... defenderimus,
Liv. 23, 5, 8:aspice quo submittat humus formosa colores,
Prop. 1, 2, 9:infinitum est enumerare ut Cottae detraxerit auctoritatem, ut pro Ligario se opposuerit,
Quint. 6, 5, 10:vides ut alta stet nive candidum Soracte,
Hor. C. 1, 9, 1:nonne vides, ut... latus et malus Antennaeque gemant,
id. ib. 1, 14, 3 Orell. ad loc.:audis... positas ut glaciet nives Puro numine Juppiter,
id. ib. 3, 10, 7; id. S. 1, 8, 42; 2, 3, 315; Verg. A. 2, 4; Tib. 2, 1, 26; Prop. 2, 34 (3, 32), 57:mirum est ut animus agitatione motuque corporis excitetur,
Plin. Ep. 1, 6, 2.—Relative adverb of manner = eo modo quo, as.1.Without demonstr. as correlatives: ut aiunt, Enn. ap. Varr. L. L. 7, § 101 Mull. (fr inc. l. 10 Vahl.):2.ego emero matri tuae Ancillam... forma mala, ut matrem addecet familias,
Plaut. Merc. 2, 3, 79:apparatus sum ut videtis,
id. ib. 5, 2, 10:verum postremo impetravi ut volui,
id. Mil. 4, 5, 5:ero ut me voles esse,
id. Capt. 2, 1, 32:faciam ut tu voles,
id. Men. 5, 9, 90: ut vales? Tox. Ut queo, id. Pers. 1, 1, 16:ut potero feram,
Ter. And. 5, 3, 27:faciam ut mones,
id. Hec. 4, 4, 97:Ciceronem et ut rogas amo, et ut meretur et ut debeo,
Cic. Q. Fr. 3, 9, 9:cupiditates quae possunt esse in eo qui, ut ipse accusator objecit, ruri semper habitarit?
id. Rosc. Am. 14, 39:ut ex propinquis ejus audio, non tu in isto artificio callidior es, quam hic in suo,
id. ib. 17, 49:homo demens, ut isti putant,
id. Rep. 1, 1, 1:cumulate munus hoc, ut opinio mea fert, effecero,
id. ib. 1, 46, 70:non ut clim solebat, sed ut nunc fit, mimum introduxisti,
id. Fam. 9, 16, 7:Labienus, ut erat ei praeceptum, ne proelium committeret nisi, etc., monte occupato nostros exspectabat, proelioque abstinebat,
Caes. B. G. 1, 22:cuncta ut gesta erant exposuit,
Liv. 3, 50, 4:(Postumius) fugerat in legatione, ut fama ferebat, populi judicium,
id. 10, 46, 16:sed, ut plerumque fit, major pars meliorem vicit,
id. 21, 4, 1:nec temere, et ut libet conlocatur argentum, sed perite servitur,
Sen. Vit. Beat. 17, 2:servus, ut placet Chrysippo, perpetuus mercenarius est,
id. Ben. 3, 22, 1.—Esp. parenthet., to denote that the facts accord with an assumption or supposition made in the principal sentence (= sicut):si virtus digna est gloriatione, ut est,
Cic. Fin. 4, 18, 51:quorum etiamsi amplecterer virtutem, ut facio, tamen, etc.,
id. Phil. 10, 9, 18:quamvis fuerit acutus, ut fuit,
id. Ac. 2, 22, 69; cf.:incumbite in causam, Quirites, ut facitis,
id. Phil. 4, 5, 12:tu modo istam imbecillitatem valetudinis sustenta, ut facis,
id. Fam. 7, 1, 5:satis enim erat, probatum illum esse populo Romano, ut est,
id. Phil. 1, 15, 37.—With the correlative ita or sic: VTI LEGASSIT SVPER PECVNIA TVTELAVE SVAE REI, ITA IVS ESTO, Leg. XII. Tab. 5, fr. 3: alii, ut esse in suam rem ducunt, ita sint;3.ego ita ero ut me esse oportet,
Plaut. Men. 5, 6, 24 sq.:sic sum ut vides,
id. Am. 2, 1, 57:omnes posthabui mihi res, ita uti par fuit,
Ter. Phorm. 5, 8, 15:ut viro forti ac sapienti dignum fuit, ita calumniam ejus obtrivit,
Cic. Caecin. 7, 18.—In partic. with a superlative belonging to the principal sentence, attracted to the relative clause:haec ut brevissime dici potuerunt, ita a me dicta sunt (= ita breviter dicta sunt ut dici potuerunt),
Cic. de Or. 2, 41, 174.—So ut qui, with sup.:te enim semper sic colam et tuebor ut quem diligentissime,
Cic. Fam. 12, 62 fin.; without sic or ita:causas ut honorificentissimis verbis consequi potero, complectar,
id. Phil. 14, 11, 29:sed exigenda est ut optime possumus,
Quint. 12, 10, 38.—And with comp.:eruditus autem sic ut nemo Thebanus magis,
Nep. Epam. 2, 1; cf.:ad unguem Factus homo, non ut magis alter, amicus,
Hor. S. 1, 5, 33:cocto Chium sic convenit, ut non Hoc magis ullum aliud,
id. ib. 2, 8, 48.—Doubled ut ut, as indefinite relative, = utcumque, in whatever manner, howsoever (mostly ante-class.; only with indic.):4.gaudeo, ut ut erga me est merita,
Plaut. Am. 5, 1, 52:age jam, utut est, etsi'st dedecori, patiar,
id. Bacch. 5, 2, 85:utut est, mihi quidem profecto cum istis dictis mortuo'st,
id. Ps. 1, 3, 76:utut res sese habet, pergam, etc.,
id. Most. 3, 1, 14:non potis est pietati opsisti huic, ututi res sunt ceterae,
id. Ps. 1, 3, 36; id. Cist. 1, 1, 110:sed ut ut haec sunt, tamen hoc faciam,
Ter. Phorm. 3, 2, 46; cf. id. ib. 3, 1, 4; id. Heaut. 1, 2, 26; id. Ad. 2, 2, 40; 4, 4, 22:ut ut est res, casus consilium nostri itineris judicabit,
Cic. Att. 15, 25 B. and K. (dub.;v. Orell. ad loc.): sed ut ut est, indulge valetudini tuae,
id. Fam. 16, 18, 1 dub. (al. ut est).—Causal, as, = prout, pro eo ut.a.Introducing a general statement, in correspondence with the particular assertion of the principal clause, ut = as, considering... that, in accordance with:b.atque, ut nunc sunt maledicentes homines, uxori meae mihique objectent, lenociniam facere,
Plaut. Merc. 2, 3, 75:ut aetas mea est, atque ut huic usus facto est,
id. Men. 5, 2, 1:haud scio hercle ut homo'st, an mutet animum,
Ter. Phorm. 5, 2, 9:praesertim, ut nunc sunt mores,
id. ib. 1, 2, 5:atque ille, ut semper fuit apertissimus, non se purgavit, sed, etc.,
Cic. Mur. 25, 51:permulta alia colligit Chrysippus, ut est in omni historia curiosus,
id. Tusc. 1, 45, 108:magnifice et ornate, ut erat in primis inter suos copiosus, convivium comparat,
id. Verr. 2, 1, 26, § 65:Kal. Sextilibus, ut tunc principium anni agebatur, consulatum ineunt,
Liv. 3, 6, 1:tribuni, ut fere semper reguntur a multitudine magis quam regunt, dedere plebi, etc.,
id. 3, 71, 5:transire pontem non potuerunt, ut extrema resoluta erant, etc.,
id. 21, 47, 3.—Ellipt.:mortales multi, ut ad ludos, convenerant (ut fit, si ludi sunt),
Plaut. Men. prol. 30:Epicharmi, acuti nec insulsi hominis, ut Siculi,
as was natural, he being a Sicilian, Cic. Tusc. 1, 8, 15; so,Diogenes, liberius, ut Cynicus... inquit,
id. ib. 5, 33, 92:ceterum haec, ut in secundis rebus, segniter otioseque gesta,
Liv. 23, 14, 1.—Reflecting the assertion to particular circumstances, etc., ut = for, as, considering:c.hic Geta ut captus est servorum, non malus,
Ter. Ad. 3, 4, 34:ut est captus hominum,
Cic. Tusc. 2, 27, 65; Caes. B. G. 4, 3: Themistocles ut apud nos perantiquus, ut apud Athenienses non ita sane vetus, in regard to us, etc., Cic. Brut. 10, 41:Caelius Antipater, scriptor, ut temporibus illis, luculentus,
for those times, id. ib. 26, 102:nonnihil, ut in tantis malis est profectum,
considering the unfortunate state of affairs, id. Fam. 12, 2, 2:(orationis genus) ut in oratore exile,
for an orator, id. Or. 3, 18, 66:multae (erant in Fabio) ut in homine Romano, litterae,
id. Sen. 4, 12:consultissimus vir, ut in illa quisquam esse aetate poterat,
Liv. 1, 18, 1:florentem jam ut tum res erant,
id. 1, 3, 3:Apollonides orationem salutarem, ut in tali tempore, habuit,
id. 24, 28, 1:Sp. Maelius, ut illis temporibus praedives,
id. 4, 13, 1: insigni, ut illorum temporum habitus erat, triumpho, id. 10, 46, 2:Ardeam Rutuli habebant, gens ut in ea regione atque in ea aetate divitiis praepollens,
id. 1, 57, 1:vir, ut inter Aetolos, facundus,
id. 32, 33, 9:Meneclidas, satis exercitatus in dicendo, ut Thebanus scilicet,
Nep. Epam. 5, 2:ad magnam deinde, ut in ea regione, urbem pervenit,
Curt. 9, 1, 14:multum, ut inter Germanos, rationis ac sollertiae,
Tac. G. 30. —Ut before relatives, with subj., as it is natural for persons who, like one who, since he, since they, etc.; seeing that they, etc. (not in Cic.):d.non demutabo ut quod certo sciam,
seeing that I know it for certain, Plaut. Ps. 1, 5, 153:prima luce sic ab castris proficiscuntur ut quibus esset persuasum non ab hoste, sed ab homine amicissimo consilium datum,
Caes. B. G. 5, 31, 6:facile persuadent (Lucumoni) ut cupido honorum, et cui Tarquinii materna tantum patria esset,
Liv. 1, 34, 6:inde consul, ut qui jam ad hostes perventum cerneret, explorato, etc., procedebat,
id. 38, 18, 7:Philippus, ut cui de summa rerum adesset certamen, adhortandos milites ratus, etc.,
id. 33, 4, 11:Tarquinius ad jus regni nihil praeter vim habebat, ut qui neque populi jussu, neque auctoribus patribus regnaret,
id. 1, 49, 3; 25, 23, 3:Aequorum exercitus, ut qui permultos annos imbelles egissent, sine ducibus certis, sine imperio,
id. 9, 45, 10:igitur pro se quisque inermes, ut quibus nihil hostile suspectum esset, in agmen Romanum ruebant,
id. 30, 6, 3; 23, 15, 4; 23, 29, 12:omnia nova offendit, ut qui solus didicerit quod inter multos faciendum est,
as is natural in one who, since he, Quint. 1, 2, 19:in omni autem speciali inest generalis, ut quae sit prior,
id. 3, 5, 9:ignara hujusce doctrinae loquacitas erret necesse est, ut quae vel multos vel falsos duces habeat,
id. 12, 2, 20; 5, 14, 28; 11, 3, 53.—Rarely with participle:ne Volsci et Aequi... ad urbem ut ex parte captam venirent,
Liv. 3, 16, 2:gens ferox cum procul visis Romanorum signis, ut extemplo proelium initura, explicuisset aciem, etc.,
id. 7, 23, 6.—With perinde or pro eo, with reference to several alternatives or degrees to be determined by circumstances, as, according as, to the extent that, in the measure that, etc.:C.perinde ut opinio est de cujusque moribus, ita quid ab eo factum et non factum sit, existimari potest,
Cic. Clu. 25, 70:in exspectatione civitas erat, perinde ut evenisset res, ita communicatos honores habitura,
Liv. 7, 6, 8: pro eo ut temporis difficultas aratorumque penuria tulit, Metell. ap. Cic. Verr. 2, 3, 54, § 126.—Transf. of local relations, like Gr. hina, where (very rare):II.in eopse astas lapide, ut praeco praedicat,
Plaut. Bacch. 4, 7, 17:flumen uti adque ipso divortio (aquae sunt),
Lucil. 8, 18 Mull.:in extremos Indos, Litus ut longe resonante Eoa Tunditur unda,
Cat. 11, 2 sqq.; 17, 10; cf. Verg. A. 5, 329; Lucr. 6, 550 Munro ad loc.Conj.A.Introducing comparative clauses of manner, = eodem modo quo, as, like.1.In gen.(α).With sic as correlative:(β).haec res sic est ut narro tibi,
Plaut. Most. 4, 3, 40:quae si ut animis sic oculis videre possemus, nemo de divina ratione dubitaret,
Cic. N. D. 2, 39, 99:Pomponium Atticum sic amo ut alterum fratrem,
id. Fam. 13, 1, 5:si sic ageres ut de eis egisti qui jam mortui sunt... ne tu in multos Autronios incurreres,
id. Brut. 72, 251:sic, Scipio, ut avus hic tuus, ut ego, justitiam cole,
id. Rep. 6, 15, 15:ut dicere alia aliis magis concessum est, sic etiam facere,
id. Quint. 11, 3, 150 (for ut... sic, in similes, v. sic, IV. 1. a.).—With ita as correlative:(γ).ut sementem feceris, ita metes,
Cic. Or. 2, 65, 261:quamobrem, ut ille solebat, ita nunc mea repetat oratio populi origines,
id. Rep. 2, 1. 3:non ut injustus in pace rex ita dux belli pravus fuit,
Liv. 1, 53, 1:ut haec in unum congeruntur, ita contra illa dispersa sunt,
Quint. 9, 3, 39.—With other correlatives:(δ).in balteo tracta ex caseo ad eundem modum facito ut placentum sine melle,
Cato, R. R. 78:encytum ad eundem modum facito uti globos,
id. ib. 80:cum animi inaniter moveantur eodem modo rebus his quae nulla sint ut iis quae sint,
Cic. Ac. 2, 15, 47:disputationem exponimus, eisdem fere verbis, ut disputatumque est,
id. Tusc. 2, 3, 9: scelerum caput, ut tute es item omnis censes esse' [p. 1941] Plaut. Rud. 4, 4, 55:ut filium bonum patri esse oportet, item ego sum patri,
id. Am. 3, 4, 9:fecisti item ut praedones solent,
Cic. Verr. 2, 4, 9, § 21:item ut illo edicto de quo ante dixi... edixit, etc.,
id. ib. 2, 1, 45, § 117;so with item,
id. Or. 60, 202:is reliquit filium Pariter moratum ut pater eius fuit,
Plaut. Aul. prol. 21.—With atque:nec fallaciam astutiorem ullus fecit Poeta atque ut haec est fabrefacta a nobis,
Plaut. Cas. 5, 1, 7.—And after aliter = than:si aliter ut dixi accidisset,
Cic. Rep. 1, 4, 7.—Without correlative:2.rem omnem uti acta erat cognovit,
Sall. J. 71, 5:quare perge ut instituisti,
Cic. Rep. 2, 11, 22:apud me, ut apud bonum judicem, argumenta plus quam testes valent,
id. ib. 1, 38, 59:miscent enim illas et interponunt vitae, ut ludum jocumque inter seria,
Sen. Vit. Beat. 12, 2:comitetur voluptas, et circa corpus ut umbra versetur,
id. ib. 13, 5:ut in animum ejus oratio, ut sol in oculos, incurrat,
Quint. 8, 2, 23.—In partic.a.Ut... ita or ut... sic; co-ordinate, introducing contrasted clauses.(α).= cum... tum, as... so, as on the one hand... so on the other, both and:(β).ut errare potuisti, sic decipi te non potuisse, quis non videt?
Cic. Fam. 10, 20, 2:ut Poeni ad moenia urbis Romanae nullo prohibente se pervenisse in gloria ponebant, ita pigebat irriti incepti,
Liv. 26, 37, 6:Dolabellam ut Tarsenses ita Laodiceni ultra arcessierunt,
Cic. Fam. 12, 13, 4:fert sortem suam quisque ut in ceteris rebus ita in amicitiis,
Sen. Ben. 2, 28, 3.—Concessive, = etsi... tamen, although... yet:b.consul, ut fortasse vere, sic parum utiliter in praesens certamen, respondit, etc.,
Liv. 4, 6, 2:Saguntini, ut a proeliis quietem habuerant per aliquot dies, ita non cessaverant ab opere,
id. 21, 11, 5:ut quies certaminum erat, ita ab apparatu operum nihil cessatum,
id. 21, 8, 1:haec omnia ut invitis, ita non adversantibus patriciis transacta,
id. 3, 55, 15:in agrum Nolanum exercitum traducit, ut non hostiliter statim, ita... nihil praetermissurus,
id. 23, 14, 6; 23, 34, 12:uti longe a luxuria, ita famae propior,
Tac. Agr. 6:ut multo infirmior, ita aliquatenus lucidior,
Quint. 10, 1, 74:ut est utilis saepe... ita obstabit melioribus,
id. 12, 2, 12:quod, ut optimum est, ita longe quidem, sed sequitur tamen,
id. 5, 12, 9; cf. id. 10, 1, 62.—With certe in place of ita:ut non demens, crudelis certe videtur,
Quint. 9, 2, 91.—Ita... ut;c.in oaths or strong asseverations: ita me di amabunt ut ego hunc ausculto lubens,
Plaut. Aul. 3, 5, 22:ita me di ament ut ego nunc non tam meapte causa Laetor quam illius,
Ter. Heaut. 4, 3, 8:ita me di amabunt, ut nunc Menedemi vicem Miseret me,
id. ib. 4, 5, 1:ita vivo ut maximos sumptus facio,
Cic. Att. 5, 15, 2.—So with sic:sic me di amabunt ut me tuarum miseritum'st fortunarum,
Ter. Heaut. 3, 1, 54.—In exemplifications.(α).In gen., as for example, for instance:(β).nam aut ipsa cognitio rei perquiritur, ut: virtus suam ne, etc., aut agendi consilium exquiritur, ut: sitne sapienti, etc.,
Cic. de Or. 3, 29, 112:sunt bestiae in quibus inest aliquid simile virtutis, ut in leonibus, ut in canibus, in equis, etc.,
id. Fin. 5, 14, 38:in libero populo, ut Rhodi, ut Athenis, nemo est civium qui, etc.,
id. Rep. 1, 31, 47:qui rem publicam constituissent, ut Cretum Minos, Lacedaemoniorum Lycurgus, etc.,
id. ib. 2, 1, 2; id. Ac. 2, 24, 76; id. Inv. 2, 52, 157:est aliquid quod dominus praestare servo debeat, ut cibaria, ut vestiarium,
Sen. Ben. 3, 21, 2:est etiam amarum quiddam... et aere, ut illud Crassi Ego te consulem putem? etc.,
Quint. 8, 3, 89; 4, 3, 12.—Where several instances are adduced, if each of them singly is made prominent, ut is repeated with each;if they are taken in a group, ut occurs but once, e. g. quod erant, qui aut in re publica, propter sapientiam florerent, ut Themistocles, ut Pericles, ut Theramenes, aut, qui.. sapientiae doctores essent, ut Gorgias, Thrasymachus, Isocrates, etc.,
Cic. de Or. 3, 16, 59.—Ut si, if for instance; for example, if, etc.; with subj.:d.ut si accusetur is qui P. Sulpicium se fateatur occidisse,
Auct. Her. 1, 15, 25:ut si quis hoc velit ostendere, eum qui parentem necarit, etc.,
Cic. Inv. 2, 15, 48:ut si qui docilem faciat auditorem, etc.,
id. ib. 1, 18, 26:ut si qui in foro cantet,
id. Off. 1, 40, 145:ut si quis ei quem urgeat fames venenum ponat,
Liv. 6, 40, 12; cf. Auct. Her. 2, 26, 4; 2, 27, 43; 3, 2, 2; Cic. Inv. 1, 49, 92:ut si obsessi de facienda ad hostem deditione deliberent,
Quint. 3, 8, 23:ut si des arma timidis et imbellibus,
id. 12, 5, 2; 5, 10, 34; 2, 4, 18; 9, 2, 79 et saep.—So with cum:ut cum marem feminamque filios dicimus,
Quint. 9, 3, 63; 1, 6, 22; 3, 8, 30; 9, 1, 3.—Before an appositive noun, as, the same as, like:e.qui canem et felem ut deos colunt,
Cic. Leg. 1, 11, 32:ut militiae Africanum ut deum coleret Laelius,
id. Rep. 1, 12, 18:suam vitam ut legem praefert suis civibus,
id. ib. 1, 34, 52:habuit (ei) honorem ut proditori, non ut amico fidem,
id. Verr. 2, 1, 15, § 38:Hannibalem, non ut prudentem tantum virum, sed ut vatem omnium quae tum evenirent admirari,
Liv. 36, 15, 2: (Dionysium) dimisi a me ut magistrum Ciceronum non lubenter;ut hominem ingratum non invitus,
in his capacity of, Cic. Att. 8, 10:qui ante captas Syracusas non desciverant... ut socii fideles accepti, quos metus post captas Syracusas dediderat, ut victi a victore leges acceperunt,
Liv. 25, 40, 4:qui et ipsum, ut ambiguae fidei virum, suspectum jam pridem habebat,
id. 24, 45, 12:Cicero ea quae nunc eveniunt cecinit ut vates,
Nep. Att. 16:et ipsam (virtutem) ut deos, et professores ejus ut antistites colite,
Sen. Vit. Beat. 26, 7:hunc ut deum homines intuebuntur,
Quint. 12, 10, 65:id ut crimen ingens expavescendum est,
id. 9, 3, 35.—Ut si = quasi, velut si, tamquam si, as if, just as if:f.mater coepit studiose... educere ita uti si esset filia,
Ter. Eun. 1, 2, 37:Rufio tuus ita desiderabatur ut si esset unus e nobis,
Cic. Fam. 7, 20, 1:ejus negotium sic velim suscipias ut si esset res mea,
id. ib. 2, 14, 1:ita se gerant in istis Asiaticis itineribus ut si iter Appia via faceres,
id. Q. Fr. 1, 1, 6:qui aliis nocent ut in alios liberales sint, in eadem sunt injustitia ut si in suam rem aliena convertant,
id. Off. 1, 14, 42; id. Opt. Gen. 4, 10:similes sunt ut si qui gubernatorem in navigando nihil agere dicant,
like men who should say, Cic. Sen. 6, 17: similiter facere eos... ut si nautae certarent, etc., they act like sailors who, etc., id. Off. 1, 25, 87.—Ut quisque... ita (sic), with superlatives (= eo magis... quo magis, with indefinite subjects): ut quisque est vir optimus, ita difficillime alios improbos suspicatur, the better a man is, the more difficult it is for him to, etc., Cic. Q. Fr. 1, 1, 4, § 12:(α).ut quaeque res est turpissima, sic maxime et maturissime vindicanda est,
id. Caecin. 2, 7:ut quisque (morbus) est difficillimus, ita medicus nobilissimus quaeritur,
id. Clu. 21, 57:ut quisque te maxime cognatione... attingebat, ita maxime manus tua putabatur,
id. Verr. 2, 2, 10, § 27; id. Off. 1, 16, 50; 1, 19, 64:nam ut quaeque forma perfectissima ita capacissima est,
Quint. 1, 10, 40.—This construction is variously modified,With ita understood:(β).facillime ad res injustas impellitur ut quisque altissimo animo est,
Cic. Off. 1, 19, 65. —With virtual superlatives:(γ).ut quisque in fuga postremus ita in periculo princeps erat,
Cic. Verr. 2, 5, 34, § 90:ut quisque optime institutus est, esse omnino nolit in vita, si, etc.,
id. Fin. 5, 20, 57.—The superlatives omitted in either clause:(δ).ut quisque aetate antecedit, ita sententiae principatum tenet,
Cic. Sen. 18, 64:ut quisque aetate et honore antecedebat, ita sententiam dixit,
id. Verr. 2, 4, 64, § 143:pro se quisque, ut in quoque erat auctoritatis plurimum, ad populum loquebatur,
id. ib. 2, 1, 27, §68: ut quisque gradu proximus erat, ita ignominiae objectus,
Liv. 9, 6, 1:ut quisque maxime laboraret locus, aut ipse occurrebat, aut aliquos mittebat,
id. 34, 38, 6.—And with tum = ita:nec prodesse tantum, sed etiam amari potest, tum... ut quisque erit Ciceroni simillimus,
in proportion to his resemblance, Quint. 2, 5, 20.—With a comparative in one of the terms:(ε).major autem (societas est) ut quisque proxime accederet,
Cic. Lael. 5, 19.—Without superlative, as, according as:B.de captivis, ut quisque liber aut servus esset, suae fortunae a quoque sumptum supplicium est,
Liv. 3, 18, 10 (for ut quisque... ita, in temporal clauses, v. B. 3. g infra).—Introducing a temporal clause, the principal predicate being an immediate sequence; orig. = quo tempore.1.With perf. indic.a.In gen., as soon as:b.principio ut illo advenimus... continuo Amphitruo delegit viros, etc.,
Plaut. Am. 1, 1, 49:ut hinc te intro ire jussi, opportune hic fit mi obviam,
Ter. And. 3, 4, 11:ut abii abs te fit forte obviam Mihi Phormio,
id. Phorm. 4, 3, 12:ut modo argentum tibi dedimus apud forum, recta domum Sumus profecti,
id. ib. 5, 6, 19; id. Hec. 3, 3, 5; 5, 1, 26; id. Eun. 4, 7, 12:qui ut peroravit, surrexit Clodius,
Cic. Q. Fr. 2, 3, 2:eumque ut salutavit, amicissime apprehendit,
id. Rep. 1, 11, 7:qui ut huc venit... hominesque Romanos bellicis studiis ut vidit incensos, existimavit, etc.,
id. ib. 2, 13, 25; cf. id. Verr. 2, 4, 22, § 48; id. Phil. 9, 4, 9; id. Brut. 8, 30:ut vero aquam ingressi sunt... tum utique egressis rigere omnibus corpora,
Liv. 21, 54, 9:ut haec dicta in senatu sunt, dilectus edicitur,
id. 3, 10, 9; 23, 34, 6; 24, 44, 10.—In oblique discourse:c.Ariovistum, ut semel Gallorum copias vicerit, superbe et crudeliter imperare,
Caes. B. G. 1, 31.—With primum, when first, as soon as ever:d.atque ego, ut primum fletu represso loqui posse coepi, Quaeso inquam, etc.,
Cic. Rep. 6, 15, 15:Siculi, ut primum videre volgari morbos, in suas quisque urbes dilapsi sunt,
Liv. 25, 26, 13: ut primum lingua coepit esse in quaestu, curam morum qui diserti habebantur reliquerunt, Quint. prooem. 13.—Rarely of coincidence in time:e.nam ut dudum adcurrimus ad Alcesimarchum... tum mi puto prae timore hic excidisse Cistellam,
Plaut. Cist. 4, 2, 46.—Ut = ex quo tempore. since:2.ut Brundusio profectus es, nullae mihi abs te sunt redditae litterae,
Cic. Att. 1, 15, 2.—With imperf. indic.(α).In gen.: Fabii oratio fuit qualis biennio ante;(β).deinde, ut vincebatur consensu, versa ad P. Decium collegam poscendum,
Liv. 10, 22, 2:deinde ut nulla vi perculsos sustinere poterat, Quid ultra moror, inquit, etc.,
id. 10, 28, 20:Marcellus, ut tanta vis ingruebat mali, traduxerat in urbem suos,
id. 25, 26, 15:ut vero... exurebatur amoenissimus Italiae ager, villaeque passim incendiis fumabant... tum prope de integro seditione accensi,
id. 22, 14, 1.— And with perf. and imperf. in co-ordinate clauses:consules, ut ventum ad Cannas est, et in conspectu Poenum habebant,
Liv. 22, 44, 1:ut in extrema juga ventum, et hostes sub oculis erant,
id. 22, 14, 3:ut Poenus apparuit in collibus, et pauci... adferebant, etc.,
id. 24, 1, 6.—Of repeated past actions, whenever:3.ut quaeque pars castrorum nudata defensoribus premi videbatur, eo occurrere et auxilium ferre,
Caes. B. G. 3, 4.—With plupf.(α).= postquam (rare):(β).ut hinc forte ea ad obstetricem erat missa,
Ter. Ad. 4, 4, 10:ut ad mare nostrae cohortes excubuerant, accessere subito prima luce Pompejani,
Caes. B. C. 3, 63.—In epistolary style = the Engl. perf.:(γ).litteras scripsi... statim ut tuas legeram (= litteras nunc scribo, ut tuas legi),
Cic. Att. 2, 12, 4:ut Athenas a. d. VII. Kal. Quinct. veneram, exspectabam ibi jam quartum diem Pomptinium (= ut veni, exspecto),
id. ib. 5, 10, 1.—Of repeated past actions, whenever:4.ut cujusque sors exciderat... alacer arma capiebat,
Liv. 21, 42, 3 dub.:ut quisque istius animum offenderat, in lautumias statim coniciebatur,
Cic. Verr. 2, 5, 55, § 143:ut quidque ego apprehenderam, statim accusator extorquebat e manibus,
id. Clu. 19, 52:ut cuique erat locus attributus, ad munitiones accedunt,
Caes. B. G. 7, 81; cf.:ut quisque arma ceperat... inordinati in proelium ruunt,
Liv. 23, 27, 5.—With ita as correl.:ut enim quisque contra voluntatem ejus dixerat, ita in eum judicium de professione jugerum postulabatur,
Cic. Verr. 2, 3, 15, § 39.—With fut. perf., or, in oblique discourse, plupf. subj.:C.neque, ut quaeque res delata ad nos erit, tum denique scrutari locos debemus,
Cic. Or. 2, 34, 146:traditum esse ut quando aqua Albana abundasset, tum... victoriam de Veientibus dari,
Liv. 5, 15, 11 (for ut after simul, v. simul, VI.).—Introducing substantive clauses, that; always with subj. (cf. ut as interrog. adverb in dependent clauses, I. A. 3. supra).1.In object clauses.a.In clauses which, if independent, would take the imperative mood, often rendered by the Engl. infinitive.(α).After verbs denoting [p. 1942] to wish, request, pray, demand, or invite:(β).malim istuc aliis ita videatur quam uti tu, soror, te collaudes,
Plaut. Poen. 5, 4, 18:equidem mallem ut ires,
Cic. Att. 1, 16, 8:equidem vellem ut pedes haberent (res tuae),
id. Fam. 7, 31, 2:volo uti mihi respondeas num quis, etc.,
id. Vatin. 7, 17:precor (deos) ut his infinitis nostris malis contenti sint,
id. Q. Fr. 1, 3, 9:postulo ut ne quid praejudicati afferatis,
id. Clu. 2, 5:petebant uti equites praemitterent,
Caes. B. G. 4, 11:tibi instat Hortensius ut eas in consilium,
Cic. Quint. 10, 34:hoc ut aliquando fieret, instabat,
Sen. Clem. 2, 1, 2:illum Dolabellae dixisse (= eum rogasse) ut ad me scriberet (= me rogaret), ut in Italiam quam primum venirem,
Cic. Att. 11, 7, 2:cupio ut quod nunc natura et impetus est, fiat judicium,
Sen. Clem. 2, 2, 2:senectutem ut adipiscantur omnes optant,
Cic. Lael. 2, 4:exigo a me, non ut optimis par sim, sed ut malis melior,
Sen. Vit. Beat. 17, 3.—With ut ne = ne:Trebatio mandavi, ut, si quid te eum velles ad me mittere, ne recusaret,
Cic. Fam. 4, 1, 2; Tac. H. 4, 58 fin. —Also without verb, like utinam, to express a wish;esp. in imprecations (ante-class.): ut te cum tua Monstratione magnus perdat Juppiter,
Ter. Ad. 4, 6, 2:ut illum di deaeque perdant,
id. Eun. 2, 3, 10; id. Heaut. 4, 6, 6.—After verbs expressing or implying advice, suggestion, or exhortation:(γ).ego vos hortari tantum possum ut, etc.,
Cic. Lael. 5, 17:quod suades ut ad Quinctium scribam, etc.,
id. Att. 11, 16, 4:tibi auctor sum ut eum tibi ordinem reconcilies,
id. Fam. 1, 9, 26:censeo ut iter reliquum conficere pergas,
I propose, id. Or. 2, 71, 200; Caes. B. C. 1, 2; Liv. 30, 40, 4:dixeram a principio ut sileremus,
I had advised, Cic. Brut. 42, 157:Pompejum monebat ut meam domum metueret,
id. Sest. 64, 133:equidem suasi ut Romam pergeret,
id. Att. 16, 8, 2:M. Messalae et ipsi Attico dixit ut sine cura essent,
exhorted, id. ib. 16, 16, A, 5.—After verbs expressing resolution or agreement to do something:(δ).rus ut irem jam heri constitiveram,
Plaut. Ps. 1, 5, 136:decrevistis ut de praemiis militum primo quoque tempore referretur,
Cic. Phil. 5, 2, 4:constitueram ut pridie Idus Aquini manerem,
id. Att. 16, 10, 1:statuunt ut decem millia hominum in oppidum submittantur,
Caes. B. G. 7, 21:Hasdrubal paciscitur cum Celtiberorum principibus ut copias inde abducant,
Liv. 25, 33, 3:illos induxisse in animum, ut superbo quondam regi, tum infesto exuli proderent (patriam),
id. 2, 5, 7; 27, 9, 9; 42, 25, 11:ut ne plebi cum patribus essent conubia sanxerunt,
Cic. Rep. 2, 27, 63:servitia urbem ut incenderent conjurarunt,
Liv. 4, 45, 1.—After verbs of command or prohibition:(ε).imperat Laelio ut per collis circumducat equites,
Liv. 28, 33, 11:illud praecipiendum fuit ut... diligentiam adhiberemus,
Cic. Lael. 16, 60:M. Aemilio senatus negotium dat ut Patavinorum seditionem comprimeret,
Liv. 41, 27, 3:consul edicere est ausus ut senatus ad vestitum rediret,
Cic. Pis. 8, 18:jubet sententiam ut dicant suam,
Plaut. Am. 1, 1, 50:hic tibi in mentem non venit jubere ut haec quoque referret,
Cic. Verr. 2, 4, 12, § 28.—With ne:iis praedixit, ut ne prius Lacedaemoniorum legatos dimitteret, quam ipse esset remissus,
Nep. Them. 7, 3.—Verbs expressing permission:b.atque ille legem mihi de XII. tabulis recitavit quae permittit ut furem noctu liceat occidere,
Cic. Tull. 20, 47:concedo tibi ut ea praetereas quae, etc.,
id. Rosc. Am. 19, 54:dabis mihi hanc veniam ut eorum... auctoritatem Graecis anteponam,
id. de Or. 1, 6, 23:ille tibi potestatem facturus est ut eligas utrum velis,
id. Div. in Caecil. 14, 45:illud natura non patitur ut aliorum spoliis nostras facultates augeamus,
id. Off. 3, 5, 22.—In dependent clauses implying an aim or end.(α).After verbs denoting direction and inclination of the mind, care, purpose, intention, or striving:(β).ut plurimis prosimus enitimur,
Cic. Ac. 2, 2, 6:facilior erit ut albam esse nivem probet quam erat Anaxagoras,
he will be more inclined, disposed, id. ib. 2, 36, 117: ne ille longe aberit ut argumento credat philosophorum, far remote from believing = not inclined, id. ib. 2, 47, 144: qui sibi hoc sumpsit ut conrigat mores aliorum, quis huic ignoscat si, who undertakes to correct, id. Verr. 2, 3, 1, § 2:navem idoneam ut habeas diligenter videbis,
care, id. Fam. 16, 1, 2:ille intellexit id agi atque id parari ut filiae suae vis afferretur,
id. Verr. 2, 1, 26, § 67:pater potuit animum inducere ut naturam ipsam vinceret,
id. Rosc. Am. 19, 53:cum senatus temptaret ut ipse gereret sine rege rem publicam,
id. Rep. 2, 12, 23:equidem ut honore dignus essem, maxime semper laboravi,
id. Planc. 20, 50:omni contentione pugnatum est ut lis haec capitis existimaretur,
id. Clu. 41, 116:omnis spes ad id versa ut totis viribus terra adgrederentur,
Liv. 24, 34, 12:omnis cura solet in hoc versari, semper ut boni aliquid efficiam dicendo,
Cic. de Or. 2, 75, 306:se miliens morituros potius quam ut tantum dedecoris admitti patiantur,
Liv. 4, 2, 8; 2, 34, 11.—Verbs of effecting:(γ).nec potui tamen Propitiam Venerem facere uti esset mihi,
Plaut. Poen. 2, 6:prior pars orationis tuae faciebat ut mori cuperem,
Cic. Tusc. 1, 47, 112:caritas annonae faciebat ut istuc... tempore magnum videretur,
id. Verr. 2, 3, 92, § 215:sol efficit ut omnia floreant,
id. N. D. 2, 15, 41:potest praestare ut ea causa melior esse videatur,
id. Or. 1, 10, 44:non committam ut tibi ipse insanire videar,
id. Fam. 5, 5, 3:di prohibeant, judices, ut hoc praesidium sectorum existimetur,
id. Rosc. Am. 52, 151:effecisti ut viverem et morerer ingratus,
Sen. Ben. 2, 25, 1:quibus nihil aliud actum est quam ut pudor hominibus peccandi demeretur,
id. Vit. Beat. 26, 6.—Verbs of obtaining:(δ).Dumnorix a Sequanis impetrat ut per fines suos Helvetios ire patiantur,
Caes. B. G. 1, 9:quid assequitur, nisi hoc ut arent qui... in agris remanserunt,
what does he gain, Cic. Verr. 2, 3, 55, § 128:facile tenuit ut (Chalcidis) portae sibi aperirentur,
Liv. 35, 51, 6:vicerunt tribuni ut legem perferrent,
id. 4, 25, 13.—Verbs of inducing and compelling:(ε).nec ut omnia quae praescripta sunt defendamus necessitate ulla cogimur,
Cic. Ac. 2, 3, 8:civitati persuasit ut de finibus suis exirent,
Caes. B. G. 1, 2:exspectatione promissi tui moveor ut admoneam te,
Cic. Fam. 9, 8, 1:Parhedrum excita ut hortum ipse conducat,
id. ib. 16, 18, 2:ille adduci non potest ut... ne lucem quoque hanc eripere cupiat, etc.,
id. Rosc. Am. 52, 150:impellit alios avaritia, alios iracundia ut levem auditionem pro re comperta habeant,
Caes. B. G. 7, 42:ut de clementia scriberem, Nero Caesar, una me vox tua maxime compulit,
Sen. Clem. 2, 1, 1.—After verbs implying duty, right, rule, condition, or possibility:c.cum mihi ne ut dubitem quidem relinquatur,
not even the possibility of doubt, Cic. Ac. 2, 38, 119:obsides inter se dent, Sequani ne itinere Helvetios prohibeant, Helvetii ut sine maleficio transeant,
Caes. B. G. 1, 9:se ita a majoribus didicisse ut magis virtute quam dolo contenderent,
id. ib. 1, 13:mea lenitas hoc exspectavit ut id quod latebat erumperet,
Cic. Cat. 2, 12, 27:(natura) nobis insculpsit in mentibus, ut eos (deos) aeternos et beatos haberemus,
id. N. D. 1, 17, 45:hoc mihi Metellus non eripuit, hoc etiam addidit ut quererer hoc sociis imperari,
he gave the additional right, id. Verr. 2, 2, 68, § 164:ut vero conloqui cum Orpheo, Musaeo, Homero liceat, quanti tandem aestimatis?
the privilege of conversing, id. Tusc. 1, 41, 98:respondet Socrates sese meruisse ut amplissimis honoribus decoraretur,
id. Or. 1, 54, 272:meruit ut suspendatur,
Sen. Ep. 7, 5:quia enim non sum dignus prae te ut figam palum in parietem,
Plaut. Mil. 4, 4, 4.—So after dignus, Liv. 24, 16, 19; Quint. 8, 5, 12.—After verbs of fearing, where ut implies a wish contrary to the fear; that not:d.rem frumentariam, ut satis commode supportari posset, timere se dicebant,
Caes. B. G. 1, 39:vereor ut satis diligenter actum sit in senatu de litteris meis,
Cic. Att. 6, 4, 2:verebar ut redderentur,
id. Fam. 12, 19, 1:sin homo amens diripiendam urbem daturus est, vereor ut Dolabella ipse satis nobis prodesse possit,
id. ib. 14, 14, 1:veretur Hiempsal ut foedus satis firmum sit,
id. Leg. 2, 22, 58:timeo ut sustineas,
id. Fam. 14, 2, 3:o puer, ut sis vitalis, metuo, et majorum ne quis amicus Frigore te feriat,
Hor. S. 2, 1, 60.— So sometimes after video, with weakened force: vide ut sit, nearly = perhaps it is not (cf. Roby, Gr. 2, p. 280): considerabitis, vestri similes feminae sintne Romae;si enim non sunt, videndum est, ut honeste vos esse possitis,
Cic. Fam. 14, 14, 1.—Very rarely ut stands for ne after verbs of fearing:quia nihil minus, quam ut egredi obsessi moenibus auderent, timeri poterat,
Liv. 28, 22, 12 Weissenb. ad loc.:ut ferula caedas meritum... non vereor,
Hor. S. 1, 3, 120 Jan. and Orell. ad loc. —In interrogative clauses represented as untrue, rejecting a supposition or thought with indignation (nearly = fierine potest ut):2.me ut quisquam norit, nisi ille qui praebet cibum?
Plaut. Pers. 1, 3, 52:te ut ulla res frangat, tu ut umquam te corrigas?
Cic. Cat. 1, 9, 22:egone ut te interpellem?
id. Tusc. 2, 18, 42:pater ut in judicio capitis obesse filio debeat?
id. Planc. 13, 31:egone ut prolis meae fundam cruorem?
Sen. Med. 927.—In subject clauses, with impersonal predicates.a.With a predicate adjective.(α).With the idea of rule, duty, etc.:(β).id arbitror Adprime in vita utile esse, ut ne quid nimis,
Ter. And. 1, 1, 34:reliquum est ut de Catuli sententia dicendum videatur,
Cic. Imp. Pomp. 20, 59:praeclarum est et verum ut eos qui nobis carissimi esse debeant, aeque ac nosmet ipsos amemus,
id. Tusc. 3, 29, 73:ergo hoc sit primum ut demonstremus quem imitetur,
id. de Or. 2, 22, 90:proximum est ut doceam, etc.,
id. N. D. 2, 29, 73:extremum est ut te orem, etc.,
id. Fam. 4, 13, 7:ei (Dionysio) ne integrum quidem erat ut ad justitiam remigraret,
permission, id. Tusc. 5, 21, 62. —With predicates, aequum est, par (anteclass. and rare):aequom videtur tibi ut ego alienum quod est Meum esse dicam?
Plaut. Rud. 4, 7, 4:non par videtur... praesente ibus una paedagogus ut siet,
id. Bacch. 1, 2, 31.—In clauses expressing result and consequence:(γ).magnificum illud etiam et gloriosum ut Graecis de philosophia litteris non egeant, illud,
that result of my labors, Cic. Div. 2, 2, 5:consentaneum est huic naturae ut sapiens velit gerere et administrare rem publicam,
id. Fin. 3, 20, 68. —In clauses represented as real, true, false, certain, or probable (where the acc. and inf. might be used):b.concedetur verum esse ut bonos boni diligant,
Cic. Lael. 14, 50: sin autem illa veriora ut idem interitus animorum et corporum, etc., id. ib 4, 14; cf.:concedant ut hi viri boni fuerin (= concedant vere factum esse ut, etc.),
id. ib. 5, 18:si verum est ut populus Romanus omnis gentes virtute superarit, etc.,
Nep. Hann. 1, 1:de ipso Roscio potest illud quidem esse falsum ut circumligatus fuerit, angui,
Cic. Div. 2, 31, 66:non est verisimile ut Chrysogonus horum litteras adamarit aut humanitatem,
id. Rosc. Am. 41, 121:deos verisimile est ut alios indulgentius tractent propter parentis, alios propter futuram posterorum indolem,
Sen. Ben. 4, 32, 1; so,rarum est ut,
Quint. 3, 19, 3:quid tam inusitatum quam ut, etc.,
Cic. Imp. Pomp. 21, 62.—And after potius:multi ex plebe spe amissa potius quam ut cruciarentur... se in Tiberim praecipitaverunt,
Liv. 4, 12, 11.—With predicate nouns.(α).Expressing the idea of a verb which would require an object clause, with ut:(β).quoniam ut aliter facias non est copia,
Plaut. Merc. 5, 4, 30:Romano in hostico morandi causa erat ut hostem ad certamen eliceret,
Liv. 6, 31, 7:vetus est lex amicitiae ut idem amici semper velint,
Cic. Planc. 2, 5:consensus fuit senatus ut mature proficisceremur (= decretum est a senatu),
id. Fam. 3, 3, 1:fuit hoc sive meum, sive rei publicae fatum ut in me unum omnis illa inclinatio temporum incumberet,
ordained by fate, id. Balb. 26, 58:tempus est ut eamus ad forum,
Plaut. Mil. 1, 1, 72:dicasque tempus maximum esse ut eat,
id. ib. 4, 3, 9:primum est officium ut homo se conservet in naturae statu,
Cic. Fin. 3, 6, 20:ejus culturae hoc munus est ut efficiat, etc.,
id. ib. 4, 14, 38:caput illud est ut Lyconem recipias in necessitudinem tuam,
duty, id. Fam. 13, 19, 3; so,caput est ut, etc.,
id. de Or. 1, 19, 87:fuit hoc quoddam inter Scipionem et Laelium jus ut Scipio Laelium observaret parentis loco,
id. Rep. 1, 12, 18:mea ratio in dicendo haec esse solet ut boni quod habeat id amplectar,
id. de Or. 2, 72, 292; so,ratio est ut,
id. Verr. 1, 11, 34: est mos hominum ut [p. 1943] nolint eundem pluribus excellere, id. Brut. 21, 84:est hoc Gallicae consuetudinis ut, etc.,
Caes. B. G. 4, 5.—Expressing result and consequence:c.est hoc commune vitium in magnis liberisque civitatibus ut invidia gloriae comes sit,
Nep. Chabr. 3, 3.—With impersonal verbs.(α).Including the idea of a verb requiring an object clause, with ut:(β).convenit, victi utri sint eo proelio, urbem, agrum... seque uti dederent,
Plaut. Am. 1, 1, 71:mihi cum Dejotaro convenit ut ille in meis castris esset,
Cic. Att. 6, 1, 14:placitum est ut in aprico loco considerent,
id. Rep. 1, 12, 18:postea mihi placuit ut, etc.,
id. Or. 1, 34, 155:ad Appii Claudii senectutem accedebat etiam ut caecus esset,
id. Sen. 6, 16.—So after fit, it happens:fit ut natura ipsa ad ornatius dicendi genus incitemur,
Cic. Or. 2, 83, 338:potest fieri ut res verbosior haec fuerit, illa verior,
it may be that, id. Att. 8, 3, 6; id. Ac. 2, 11, 36; id. Verr. 2, 2, 77, § 190.—So with accidit, evenit, contigit: accidit... ut illo itinere veniret Lampsacum,
Cic. Verr. 2, 1, 24, § 63; so id. Imp. Pomp. 9, 25:sed tamen hoc evenit ut in vulgus insipientium opinio valeat,
id. Tusc. 2, 26, 63:utinam Caesari contigisset ut esset optimo cuique carissimus,
id. Phil. 5, 18, 49.—Denoting consequence:(γ).ex quo efficitur ut quidquid honestum sit, idem sit utile,
Cic. Off. 2, 3, 10:sequitur ut dicamus quae beneficia danda sint et quemadmodum,
Sen. Ben. 1, 11, 1:sequitur ut causa ponatur,
Cic. Or. 2, 81, 331.—Est, in the meaning fit, or causa est:3.est ut plerique philosophi nulla tradant praecepta dicendi,
it is a fact that, Cic. Or. 2, 36, 152:non est igitur ut mirandum sit ea praesentiri,
there is no reason for wondering, id. Div. 1, 56, 128:quando fuit ut quod licet non liceret?
id. Cael. 20, 48; so, in eo est ut, prope est ut, to be on the point of, to be near to:jam in eo rem fore ut Romani aut hostes aut domini habendi sint,
Liv. 8, 27, 3:cum jam in eo esset ut comprehenderetur,
Nep. Paus. 5, 1; id. Milt. 7, 3:jam prope erat ut ne consulum quidem majestas coerceret iras hominum,
Liv. 2, 23, 14:prope est ut lamentationem exigat,
Sen. Clem. 2, 6, 4.— Here belongs the circumlocution of the periphrastic future by futurum esse or fore, with ut; generally in the inf.:arbitrabar fore ut lex de pecuniis repetundis tolleretur,
Cic. Verr. 1, 14, 41.—Very rarely in the indic.:futurum est ut sapiam,
Sen. Ep. 117, 29.—In attributive clauses, dependent on nouns not belonging to the predicate.a.With the idea of resolve, etc.:b.vicit sententia ut mitterentur coloni,
Liv. 9, 26, 4:sententiam dixit (= censuit) ut judicum comitia haberentur,
Cic. Q. Fr. 2, 1, 2; id. Fam. 4, 4, 5; id. Tusc. 5, 41, 119; id. Leg. 3, 15, 33.—Of agreement:c.fide accepta ut remitterent eum,
Liv. 24, 48, 8. —Of law, rule, etc.:d.praetores rogationem promulgarunt ut omnes regiae stirpis interficerentur,
Liv. 24, 25, 10:senatus consultum factum est ut M. Fulvius litteras extemplo ad consulem mitteret,
id. 35, 24, 2:haec ei est proposita condicio ut aut juste accusaret aut acerbe moreretur,
Cic. Clu. 14, 42:Suevi in eam se consuetudinem induxerunt ut locis frigidissimis lavarentur in fluminibus,
Caes. B. G. 4, 1.—Of duty:e.jusjurandum poscit ut quod esse ex usu Galliae intellexissent, communi consilio administrarent,
Caes. B. G. 8, 6. —Of purpose, inclination, etc.:f.vobis dent di mentem oportet ut prohibeatis, etc.,
make you inclined, Liv. 6, 18, 9:causa mihi fuit huc veniendi ut quosdam hinc libros promerem,
Cic. Fin. 3, 2, 8:confectio tabularum hanc habet vim (= efficit) ut quidquid fingatur aut non constet, appareat,
id. Font. 2, 3.—Of effect, result, etc.:4.fuit ista quondam virtus ut viri fortes acrioribus suppliciis civem perniciosum quam hostem everterent,
Cic. Cat. 1, 1, 3:habet hoc virtus ut viros fortis species ejus et pulchritudo etiam in hoste posita delectet,
id. Pis. 32, 81:damnatum poenam sequi oportebat ut igni cremaretur,
Caes. B. G. 1, 4.—In clauses of manner, that, so that.a.With ita, sic, adeo, tantus, talis, or tam as antecedent (v. hh. vv.;b.anteclass. ut qui = ut): Adeon' me fungum fuisse ut qui illi crederem?
Plaut. Bacch. 2, 3, 49.—With is or hic as antecedent: eos deduxi testes et eas litteras deportavi ut de istius facto dubium esse nemini possit, Cic. Verr. 2, 4, 42, § 91:c.ejusmodi res publica debet esse ut inimicus neque deesse nocenti possit, neque obesse innocenti (ejusmodi = talis),
id. ib. 2, 3, 69, §162: eo perducam servum ut in multa liber sit,
Sen. Ben. 3, 19, 2:non eo loco res humanae sunt ut vobis tantum otii supersit,
id. Vit. Beat. 27, 6:haec aequitas in tuo imperio fuit, haec praetoris dignitas ut servos Siculorum dominos esse velles,
Cic. Verr. 2, 3, 38, § 87:hoc jure sunt socii ut eis ne deplorare quidem de suis incommodis liceat,
id. ib. 2, 2, 27, § 65.—Without antecedents, so that:d.cujus aures clausae veritati sunt ut ab amico verum audire nequeat, hujus salus desperanda est,
Cic. Lael. 24, 90:in virtute multi sunt ascensus, ut is maxima gloria excellat qui virtute plurimum praestet,
id. Planc. 25, 60:mons altissimus impendebat ut perpauci prohibere possent,
Caes. B. G. 1, 6:accessit quod Domitius Heraclea iter fecerat, ut ipsa fortuna illum obicere Pompejo videretur,
id. B. C. 3, 79:pecunia a patre exacta crudeliter, ut divenditis omnibus bonis aliquamdiu trans Tiberim veluti relegatus viveret,
Liv. 3, 13, 10:fama Gallici belli pro tumultu valuit ut et dictatorem dici placeret,
id. 8, 17, 6:nihilo minus... magnas percipiendum voluptates, ut fatendum sit, etc.,
Sen. Vit. Beat. 12, 1.—Idiomat. with non.(α).Ut non, when the principal sentence is negative, without: non possunt una in civitate multi rem ac fortunam amittere ut non plures secum in eandem trahant calamitatem, without dragging, etc., Cic. Imp. Pomp. 7, 19:(β).flaminem Quirinalem neque mittere a sacris neque retinere possumus ut non deum aut belli deseramus curam,
Liv. 24, 8, 10:non ita fracti animi civitatis erant ut non sentirent, etc.,
id. 45, 25, 12:nusquam oculi ejus flectentur ut non quod indignentur inveniant,
Sen. Ira, 2, 7, 2:ajunt, nec honeste quemquam vivere ut non jucunde vivat, nec jucunde ut non honeste quoque,
id. Vit. Beat. 6, 3:nemo in eo quod daturus es gratiam suam facere potest ut non tuam minuat,
id. Ben. 2, 4, 3; cf. also: ut non conferam vitam neque existimationem tuam cum illius;neque enim est conferenda (= ut omittam conferre),
Cic. Verr. 2, 4, 20, § 45.—Non ut, followed by sed quod, causal (= non quod, sed quod;e.rare): earum exempla tibi misi non ut deliberarem reddendaene essent, sed quod non dubito, etc.,
not that... but because, Cic. Att. 14, 17, 4:haec ad te scribo non ut queas tu demere solitudinem, sed, etc.,
id. ib. 11, 15, 3.—Followed by sed ut:benigne accipe (beneficium): rettulisti gratiam, non ut solvisse te putes, sed ut securior debeas,
Sen. Ben. 2, 35, 5; and in reversed order: quorsum haec praeterita? Quia sequitur illud, etc.;non ut eas res causam adferrent amoris,
Cic. Fat. 15, 35.—Rarely nedum ut, in the sense of nedum alone, much less that, not to mention that (mostly post-class.; cf.Zumpt, Gram. § 573): ne voce quidem incommoda, nedum ut illa vis fieret, paulatim permulcendo mansuefecerant plebem,
Liv. 3, 14, 6 Weissenb. ad loc.:quando enim... fama in totam urbem penetrat? nedum ut per tot provincias innotescat,
Tac. Or. 10.—Conditional or concessive.(α).Granting that ( for argument's sake):(β).quod ut ita sit—nihil enim pugno—quid habet ista res aut laetabile aut gloriosum?
Cic. Tusc. 1, 21, 49:sed ut haec concedantur, reliqua qui tandem intellegi possunt?
id. N. D. 3, 16, 41:ut tibi concedam hoc indignum esse, tu mihi concedas necesse est, etc.,
id. Clu. 53, 146:quae, ut essent vera, conjungi debuerunt,
id. Fin. 4, 15, 40:quae natura ut uno consensu juncta sit et continens... quid habere mundus potest cum thesauri inventione conjunctum?
id. Div. 2, 14, 33:nihil est prudentia dulcius, quam, ut cetera auferat, adfert certe senectus,
id. Tusc. 1, 39, 94.—Even if, although:(γ).qui (exercitus) si pacis... nomen audiverit, ut non referat pedem, insistet certe,
Cic. Phil. 12, 3, 8:ut ea pars defensionis relinquatur, quid impediet actionem? etc.,
id. Ac. 2, 34, 108:ut quaeras omnia, quomodo Graeci ineptum appellant non reperies,
id. de Or. 2, 4, 18:ut enim neminem alium nisi T. Patinam rogasset, scire potuit, illo ipso die a Milone prodi flaminem,
id. Mil. 17, 46: verum ut hoc non sit, tamen praeclarum spectaculum mihi propono, id. Att. 2, 15; id. Leg. 1, 8, 23; id. Fat. 5, 9; id. Verr. 2, 3, 64, § 151; 2, 1, 45, § 117; id. Planc. 25, 62:qui, ut non omnis peritissimus sim belli, cum Romanis certe bellare didici,
Liv. 36, 7, 20:neque equites armis equisque salvis tantum vim fluminis superasse verisimile est, ut jam Hispanos omnes inflati travexerint utres,
id. 21, 47, 5:at enim, ut jam ita sint haec, quid ad vos, Romani?
id. 34, 32, 13:ut jam Macedonia deficiat,
id. 42, 12, 10:cum jam ut virtus vestra transire alio possit, fortuna certe loci hujus transferri non possit,
id. 5, 54, 6; 22, 50, 2; cf.:ac jam ut omnia contra opinionem acciderent, tamen se plurimum navibus posse,
Caes. B. G. 3, 9:ut desint vires tamen est laudanda voluntas,
Ov. P. 3, 4, 79:ut dura videatur appellatio, tamen sola est,
Quint. 3, 8, 25; 6, prooem. 15.—Ut maxime = si maxime:quaere rationem cur ita videatur: quam ut maxime inveneris... non tu verum testem habere, sed eum non sine causa falsum testimonium dicere ostenderis,
Cic. Ac. 2, 25, 81.—With nihilominus:quae (res) nihilominus, ut ego absim, confici poterunt,
Cic. Fam. 10, 2, 2.—Provided that:5.ambulatiuncula, ut tantum faciamus quantum in Tusculano fecimus, prope dimidio minoris constabit isto loco,
Cic. Att. 13, 39, 2: dabo egenti, sed ut ipse non egeam;succurram perituro, sed ut ipse non peream,
Sen. Ben. 2, 15, 1.—In clauses of purpose (final clauses; distinguished from object clauses with ut; v. C. 1., in which the verb itself contains the idea of purpose, the clause completing the idea of the verb), in order that, so that, so as to.a.In gen.:b.quin voco, ut me audiat, nomine illam suo?
Plaut. Rud. 1, 4, 17:haec acta res est uti nobiles restituerentur in civitatem,
Cic. Rosc. Am. 51, 149:intellego, tempus hoc vobis divinitus datum esse ut odio... totum ordinem liberetis,
id. Verr. 1, 15, 43:Caesar singulis legionibus singulos legatos praefecit uti eos testes suae quisque virtutis haberet,
Caes. B. G. 1, 52.—And with ut ne, instead of ne, lest:id ut ne fiat, haec res sola est remedio,
Ter. Eun. 3, 1, 49; v. 1. ne, I. B. 4. a.—Very rarely, ut non for ne, expressing a negative purpose:ut plura non dicam neque aliorum exemplis confirmem quantum valeat (= ut praeteream),
Cic. Imp. Pomp. 15, 44; cf. d. a fin. supra.—Esp., after certain antecedents.(α).After id, for the purpose (ante-class.):(β).id huc reverti uti me purgarem tibi,
Plaut. Am. 3, 2, 28.—After idcirco:(γ).idcirco amicitiae comparantur ut commune commodum mutuis officiis gubernetur,
Cic. Rosc. Am. 38, 111:legum idcirco omnes servi sumus ut liberi esse possimus,
id. Clu. 53, 146; id. Rosc. Am. 47, 137.—After ideo and eo:(δ).non ideo Rhenum insedimus ut Italiam tueremur, sed ne quis, etc.,
Tac. H. 4, 73:Marionem ad te eo misi ut aut tecum ad me quam primum veniret, aut, etc.,
Cic. Fam. 16, 1, 1.—After ad eam rem, ad hoc, in hoc:(ε).ad eam rem vos delecti estis ut eos condemnaretis quos sectores jugulare non potuissent?
Cic. Rosc. Am. 52, 151:praebere se facilem ad hoc ut quem obligavit etiam exsolvi velit?
Sen. Ben. 2, 17, 6:homo natus in hoc ut mores liberae civitatis Persica servitute mutaret,
id. ib. 2, 12, 2.—After ea mente, hac mente:(ζ).navis onerarias Dolabella ea mente comparavit ut Italiam peteret,
Cic. Fam. 12, 14, 1:hac mente laborem Sese ferre senes ut in otia tuta recedant Ajunt,
Hor. S. 1, 1, 30.—After potius quam:c.potius ad delendam memoriam dedecoris, quam ut timorem faciat,
Liv. 6, 28, 8:potius quodcumque casus ferat passuros, quam ut sprevisse Tarentinos videantur,
id. 9, 14, 8.—Idiomat.(α).With the principal predicate, referring to the conception of the writer, understood; mostly parenthet. = the Engl. inf.: ut in pauca conferam, testamento facto mulier moritur, to be brief, etc., Cic. Caecin. 6, 17:(β).ecquid tibi videtur, ut ad fabulas veniamus, senex ille Caecilianus minoris facere filium rusticum?
to come to the drama, id. Rosc. Am. 16, 46:reliquum judicium de judicibus, et, vere ut dicam, de te futurum est,
to tell the truth, id. Verr. 2, 5, 69, § 177:Murena, si nemini, ut levissime dicam, odio fuit,
to say the least, id. Mur. 40, 87: ut nihil de illo tempore, nihil de calamitate rei publicae [p. 1944] querar, hoc tibi respondeo, etc., not to complain of that time, etc., id. Caecin. 33, 95: quae cum se disposuit, et partibus suis consensit, et, ut ita dicam concinuit, summum bonum tetigit, and, so to speak, chimes in, etc., Sen. Vit. Beat. 8, 5:ecce— ut idem in singulos annos orbis volveretur —Hernici nuntiant Volscos et Aequos reficere, etc.,
Liv. 3, 10, 8.—Satis ut, enough to (lit. enough for the purpose of):(γ).satis esse magna incommoda accepta ut reliquos casus timerent,
disasters large enough to make them afraid, Caes. B. C. 3, 10.—Quam ut after comparatives, too much to:quod praeceptum, quia major erat quam ut ab homine videretur, idcirco adsignatum est deo,
too great to come from man, Cic. Fin. 5, 16, 44:quis non intellegit, Canachi signa rigidiora esse quam ut imitentur veritatem?
id. Brut. 18, 70:clarior res erat quam ut tegi ac dissimulari posset,
too clear to be covered up, Liv. 26, 51, 11:potentius jam id malum apparuit quam ut minores per magistratus sedaretur,
id. 25, 1, 11:est tamen aliquis minor quam ut in sinu ejus condenda sit civitas,
Sen. Ben. 2, 16, 2.
См. также в других словарях:
correl. — correl. (correlative) n. connected, mutually related … English contemporary dictionary
correl. — correlative. * * * … Universalium
correl. — abbr. correlative … Dictionary of abbreviations
correl. — gram. correlative … From formal English to slang
correl. — correlative … Useful english dictionary
NRX-007 Correl — This article is about a fictional weapon from the After War timeline of the anime Gundam metaseries.The Correl was one of the new mobile suits developed by the New Earth Federation in the anime series Gundam X. This suit was built with enormous… … Wikipedia
correlativeness — correlˈativeness or correlativˈity noun • • • Main Entry: ↑correlate … Useful english dictionary
tant — [ tɑ̃ ] adv. et nominal • Xe tan, adv. avec un adj.; lat. tantum I ♦ Adv. de quantité (marquant l intensité) A ♦ Sert avec que, à marquer qu une action ou une qualité portée à un très haut degré entraîne une conséquence. 1 ♦ (1080) TANT QUE. ⇒ … Encyclopédie Universelle
si — 1. si [ si ] conj. et n. m. inv. • 842; lat. si REM. Si devient s devant il, ils. I ♦ SI, hypothétique. Introduit soit une condition (à laquelle correspond une conséquence dans la principale), soit une simple supposition ou éventualité. ⇒ 1. cas… … Encyclopédie Universelle
SI — 1. si [ si ] conj. et n. m. inv. • 842; lat. si REM. Si devient s devant il, ils. I ♦ SI, hypothétique. Introduit soit une condition (à laquelle correspond une conséquence dans la principale), soit une simple supposition ou éventualité. ⇒ 1. cas… … Encyclopédie Universelle
tanto (1) — {{hw}}{{tanto (1)}{{/hw}}A agg. indef. 1 al sing. Così molto, così grande (con valore più esteso di ‘molto’ e ‘grande’): abbiamo davanti tanto tempo; devi fare ancora tanta strada? | In correl. con ‘che’ e ‘da’ introduce una prop. consec.: ha… … Enciclopedia di italiano
