Перевод: с латинского на английский

с английского на латинский

cōnscientia

  • 1 conscientia

    conscĭentĭa, ae, f. [conscio], a knowing of a thing together with another person, joint knowledge, consciousness (in good prose, and very freq.).
    I.
    A joint knowledge of something, a being privy to, a knowing along with others, privity, cognizance, etc.
    (α).
    With gen. subj.:

    omnium horum,

    Cic. Cat. 1, 1, 1; so,

    hominum,

    id. Fin. 2, 9, 28:

    plurium,

    Liv. 2, 54, 7:

    liberti unius,

    Tac. A. 6, 21; cf. Suet. Calig. 56 al.:

    generis humani,

    Tac. Agr. 2.—
    (β).
    With gen. obj. (thus for the most part in Tac.):

    in conscientiam facinoris pauci asciti,

    Tac. H. 1, 25:

    facti,

    id. A. 2, 22:

    conjurationis,

    id. H. 1, 42:

    stupri,

    Dig. 48, 5, 29.— Plur.:

    consilia conscientiaeque ejus modi facinorum,

    Cic. Clu. 20, 56. —
    (γ).
    Absol.:

    non modo eos persequi, ad quos maxime culpa corrupti judicii, sed etiam illos, ad quos conscientiae contagio pertinebit,

    Cic. Verr. 2, 5, 71, § 183:

    qui non modo a facti verum etiam a conscientiae suspitione afuit,

    id. Cael. 10, 23:

    nocte perfugit Tanagram, suam conscientiam metuens,

    Liv. 33, 28, 10:

    simulare,

    Tac. A. 2, 40; 4, 3; cf. id. H. 1, 28; Curt. 7, 1, 31.—
    II.
    Consciousness, knowledge, feeling, sense.
    A.
    In gen. (rare).
    (α).
    With gen.:

    unde haec illis tanta modestia, nisi a conscientiā virium et nostrarum et suarum?

    Liv. 8, 4, 10 (cf. g); so,

    contracti culpā periculi,

    id. 3, 2, 11:

    suae infirmitatis,

    Quint. 1, 2, 10:

    rebellionis,

    Tac. A. 12, 31; cf.

    defectionis,

    id. Agr. 16:

    victoriae,

    id. ib. 27:

    unionum in somno quoque,

    Plin. 33, 3, 12, § 40:

    amissae fortunae,

    a recollection, Flor. 2, 12, 10:

    ipsa pulcherrimi facti,

    Cic. Phil. 2, 44, 114:

    officii mei benevolentiaeque,

    id. Fam. 3, 7, 6 fin.:

    scelerum tuorum,

    id. Pis. 17, 39; cf. Sall. C. 5, 7:

    peccatorum,

    Cic. Par. 5, 3, 40:

    culpae,

    Liv. 28, 19, 1 et saep.—In plur., Cic. Clu. 20, 56:

    te conscientiae stimulant maleficiorum tuorum,

    id. Par. 2, 2, 18; cf. under B. 2.—
    * (β).
    With de: satisfactionem ex nullà conscientiā de culpā proponere decrevi, Cat. ap. Sall. C. 35, 2; cf. conscius, I. d—
    (γ).
    With rel.-clause (very rare):

    illi conscientia, quid abesset virium, detrectavere pugnam,

    Liv. 3, 60, 6; 28, 19, 5.—
    (δ).
    Absol.: ut nostram stabilem conscientiam contemnamus, aliorum errantem opinionem aucupemur, self-consciousness, Cic. Fin. 2, 22, 71:

    illud se tacere suam conscientiam non pati,

    Liv. 5, 25, 6:

    in veris quoque sufficit conscientia,

    consciousness, Quint. 11, 1, 17: sine hac quidem conscientiā ipsa illa ex tempore dicendi facultas inanem modo loquacitatem dabit, without this feeling, equiv. to without this persuasion, id. 10, 3, 2:

    quamvis capite defectionis ablato manebat plerisque militum conscientia,

    Tac. H. 1, 5.— So pregn., with ne, a conscientious fear, guilty fear, Tac. Agr. 42.—
    B.
    In partic., a consciousness of right or wrong, the moral sense, conscience:

    magna vis est conscientiae... in utramque partem, ut neque timeant qui nihil commiserint et poenam semper ante oculos versari putent qui peccarint,

    Cic. Mil. 23, 61; cf.:

    et virtutis et vitiorum grave ipsius conscientiae pondus,

    id. N. D. 3, 35, 85:

    bona conscientia turbam advocat, mala etiam in solitudine anxia atque sollicita est,

    Sen. Ep. 43, 5:

    ad purgandam publicam conscientiam,

    Just. 31, 4, 3:

    recta,

    a good conscience, Cic. Att. 13, 20, 4; cf.

    egregia,

    Liv. 29, 33, 9: bona, Cels. ap. Quint. 2, 15, 32; Quint. 6, 1, 33; 9, 2, 93; Tac. Agr. 1:

    optima,

    Plin. Ep. 1, 12, 3:

    salvā bonā conscientiā,

    Sen. Q. N. 4, praef. §

    15: integra,

    Front. 1, 9, 3; Lact. 5, 19, 32:

    mala,

    a bad conscience, Sall. J. 62, 8; Quint. 12, 1, 3:

    infelix,

    id. 6, prooem. § 10.—
    * b.
    Prov.:

    conscientia mille testes,

    Quint. 5, 11, 41.—
    2.
    Sometimes absol. for a good, or for a bad conscience.
    a.
    A good conscience:

    mea mihi conscientia pluris est quam omnium sermo,

    Cic. Att. 12, 28, 2; cf.:

    illud est hominis magni... maximi aestimare conscientiam mentis suae, etc.,

    id. Clu. 58, 159:

    in quibus ego nec dissentire a nostris salvā gratiā nec consentire salvā conscientiā possum,

    Sen. Ep. 117, 1:

    ad sacrificium integrā conscientiā venire,

    Lact. 5, 19, 32; Front. Strat. 1, 9, 3.—
    b.
    A bad conscience:

    hunc tu quas conscientiae labes in animo censes habuisse?

    Cic. Off. 3, 21, 85; id. Cat. 2, 6, 13; id. Leg. 1, 14, 40; Sall. C. 15, 4; id. J. 35, 4; Quint. 5, 13, 46.—In the same sense:

    animi,

    Cic. Fin. 2, 16, 53; 2, 17, 54; id. Att. 13, 49 fin.; Caes. B. C. 3, 60; Phaedr. 3, prol. 47; and in plur.:

    suae (quemque) malae cogitationes conscientiaeque animi terrent,

    Cic. Rosc. Am. 24, 67.

    Lewis & Short latin dictionary > conscientia

  • 2 cōnscientia

        cōnscientia ae, f    [conscio], joint knowledge, consciousness, common knowledge, privity, cognizance: conscientiae contagio: alqm in conscientiam adsumere, Ta.: a conscientiae suspitione abesse: perfugit, suam conscientiam metuens, L.: conscientiae eius modi facinorum: hominum: plurium, L.—Consciousness, knowledge, feeling, sense: nostra: sua, L.: virium nostrarum, L.: pulcherrimi facti: scelerum tuorum, Cs.: spretorum (deorum), L.: de culpā, S.: conscientiā, quid abesset virium, detractavere pugnam, L.: inerat conscientia derisui fuisse triumphum, he was keenly aware, Ta. — A sense of right, moral sense, conscience: recta, a good conscience: egregia, L.: bonae conscientiae pretium, of self - approval, Ta.: Abacta nullā conscientiā, scruple, H.: generis humani, the moral judgment, Ta.: mala, S.—A good conscience, self - approval: maximi aestimare conscientiam mentis suae: in gravi fortunā conscientiā suā niti. — A sense of guilt, remorse: fuga, et sceleris et conscientiae testis: conscientiā convictus: angor conscientiae: mentem vastabat, S.: animi.—With ne, guilty fear, Ta.
    * * *
    (joint) knowledge, complicity (of crime); conscience; sense of guilt, remorse

    Latin-English dictionary > cōnscientia

  • 3 conscientia

    conscience, consciouness, knowledge

    Latin-English dictionary of medieval > conscientia

  • 4 Mea mihi conscientia pluris est quam omnium sermo

    My conscience means more to me than all speech. (Cicero)

    Latin Quotes (Latin to English) > Mea mihi conscientia pluris est quam omnium sermo

  • 5 agito

    ăgĭto, āvi, ātum, 1, v. freq. a. [ago], as if the supine were agitu; cf.: quaero quaerito.
    I.
    Lit., to put a thing in motion, to drive or impel (mostly poet., or in more elevated prose; from poetry it passed, after the Aug. per., into common prose).
    A.
    Of cattle, to drive, conduct (cf. ago):

    calcari quadrupedem agitabo advorsum clivom,

    Plaut. As. 3, 3, 118:

    stimulo boves agitat,

    Vulg. Eccli. 38, 26:

    hanc in curru bijugos agitare leones,

    drives her span of lions, Lucr. 2, 602:

    agitantur quadrigae,

    Varr. L. L. 6, § 41 Müll.:

    ad flumina currus,

    Verg. G. 3, 18:

    jussit agitari currum suum,

    Vulg. 2 Macc. 9, 4: lanigeros greges hirtasque capellas, to drive, poet. for to tend, Verg. G. 3, 287:

    sacros jugales (dracones),

    Ov. M. 5, 661:

    quadrigas bigasque et equos desultorios,

    Suet. Caes. 39.—
    B.
    Of the motion of other things, to move, impel, shake:

    triremem in portu,

    Nep. Dion, 9, 2:

    alas,

    Ov. Tr. 3, 4, 21:

    manibusque leves agitavit habenas,

    id. M. 7, 221:

    hastam,

    id. ib. 3, 667: caput, to move the head ( in token of assent = annuere), id. ib. 1, 567:

    arundinem vento agitatam,

    Vulg. Matt. 11, 7.—Esp., of animals, to hunt, chase, pursue: etiamsi excitaturus [p. 72] non sis nec agitaturus feras, Cic. Off. 3, 17:

    aquila insectans alias aves atque agitans,

    id. Div. 2, 70:

    trepidas columbas,

    Ov. M. 5, 606; 11, 300:

    damas,

    id. ib. 10, 539:

    cursu timidos onagros,

    Verg. G. 3, 409 al. —
    C.
    Of the motion caused by the wind, to drive to and fro, toss about, agitate, disturb:

    ventus enim fit, ubi est agitando percitus aër,

    when the air is violently agitated and driven, Lucr. 6, 686:

    mare ventorum vi agitari atque turbari,

    Cic. Clu. 49 fin.; id. Univ. 3, 7:

    freta ponti Incipiunt agitata tumescere,

    Verg. G. 1, 357:

    aristas,

    Ov. A. A. 1, 553:

    Zephyris agitata Tempe,

    Hor. C. 3, 1, 24:

    ventis agitatur pinus,

    id. ib. 2, 10, 9:

    veteres agitantur orni,

    id. ib. 1, 9, 12:

    agitaret aura capillos,

    id. Epod. 15, 9.—
    D.
    Of the motion caused by the water: agitata numina Trojae, tossed or driven about upon the sea, Verg. A. 6, 68; Prop. 3, 21, 5.—
    E.
    In gen., of the motion caused by other things:

    magnes (lapis) agitat (ferri ramenta) per aes,

    Lucr. 6, 1054:

    agitari inter se concursu,

    Cic. N. D. 1, 39: pulsu externo agitari, Macr Somn. Scip. 9.— Poet. of mist, to produce it by motion or agitation: dejectuque (Peneus) gravi tenues agitantia fumos Nubila conducit, and by its impetuous descent (into the valley) raises clouds producing mist, Ov. M. 1, 571—
    II.
    Trop.
    A.
    To rouse up, excite, move, urge, drive, impel one to something: aliquem, sometimes in aliquid (so in Florus very freq.):

    in furias agitantur equae,

    are excited to fury, Ov. A. A. 2, 487:

    agitare plebem,

    to stir up, rouse, Liv. 3, 11:

    populum,

    Flor. 2, 12, 2; so id. 11, 6, 2 al.:

    agitatus cupiditate regni,

    id. 3, 1:

    gens sacratis legibus agitata in exitium urbis,

    id. 1, 16, 7.—
    B.
    To disquiet, disturb, to drive hither and thither, to vex, trouble, torment (the fig. taken from the sea agitated by storm; cf. Gernh. and Beier upon Cic. Off. 1, 24, 82):

    dii deaeque te agitant irati,

    Plaut. Pers. 4, 4, 115:

    atra bilis agitat hominem,

    id. Capt. 3, 4, 64; so id. Curc. 1, 1, 92; 2, 1, 24:

    ut eos agitent furiae, neque usquam consistere patiantur,

    Cic. Rosc. Am. 24 (cf. Verg. A. 3, 331:

    scelerum furiis agitatus Orestes,

    id. ib. 4, 471):

    suum quemque scelus agitat amentiaque afficit,

    id. ib. 24:

    agitare et insequi poëtas,

    Tac. Or. 4; 25 and 41:

    multis injuriis jactata atque agita ta,

    Cic. Quint. 2:

    est magni viri, rebus agitatis (= perturbatis, Beier) punire sontes,

    id. Off. 1, 24, 82:

    agitabatur animus inopiā rei familiaris et conscientiā scelerum,

    Sall. C. 5, 7:

    quos conscientia defectionis agitabat,

    Tac. Agr. 16:

    commotus metu atque libidine diversus agitabatur,

    was drawn in different directions, Sall. J 25, 6; Liv. 22, 12. ne te semper inops agitet vexetque cupido, Hor. Ep. 1, 18, 98:

    quos agitabat timor,

    Tac. Agr. 16:

    timore et metu agitati,

    Vulg. Judith, 15, 1:

    injuriis agitatus,

    Flor. 1, 8, 7:

    seditionibus,

    Just. 12, 4, 12.—
    C.
    To assail with reproach, derision, insult; to reprove, blame, scoff, deride, insult, mock:

    agitat rem militarem, insectatur totam legationem,

    attacks, ridicules, Cic. Mur. 9, 21; id. Brut. 28, 109: mea saevis agitat fastidia verbis, Hor Epod. 12, 13; without verbis:

    agitant expertia frugis,

    id. A. P. 341:

    vesanum poëtam agitant pueri,

    id. ib. 456.—
    D.
    In gen., to drive or urge on a thing, to accomplish or do, to drive at, to be employed in, be engaged in, to have, hold, keep, to celebrate; v. ago, II. D. (in the historians, esp. Sallust, very freq.):

    Haec ego non agitem?

    should I not drive at? Juv. 1, 52:

    vigilias,

    to keep, Plaut. Trin. 4, 2, 27; so,

    custodiam,

    id. Rud. 3, 6, 20; so Tac. A. 11, 18:

    hoc agitemus convivium vino et sermone suavi,

    let us celebrate, Plaut. As. 5, 1, 7:

    Dionysia,

    Ter. Heaut. 4, 4, 11; so id. Hec. 1, 2, 18:

    convivia,

    Ov. M. 7, 431; Suet. Claud. 32 festa gaudia, Sil. 15, 423:

    meum natalem,

    Plaut. Pers. 5, 1, 16;

    so festos dies,

    Cic. Verr. 2, 2, 63:

    jocos,

    Ov. M. 3, 319:

    agraria lex a Flavio tribuno plebis vehementer agitabatur,

    was powerfully urged, supportcd, Cic. Att. 1, 19:

    quae cum praecepta parentis mei agitarem,

    was striving to comply with, Sall. J. 14, 2 (modestius dictum pro:

    studere, ut agerem, Cort.): laeti pacem agitabamus,

    were at peace, enjoyed the delights of peace, id. ib. 14, 10:

    dicit se missum a consule venisse quaesitum ab eo, pacem an bellum agitaturus foret,

    id. ib. 109, 2:

    quoniam deditionis morā induciae agitabantur,

    there was a truce, id. ib. 29, 4; id. C. 24, 2.— Poet.:

    ceu primas agitant acies, certamina miscent,

    as if they formed the front rank, Sil. 9, 330.—Hence of time, esp. life, to pass, spend (cf. ago, II. D 5.):

    vita hominum sine cupiditate agitabatur,

    Sall. C. 2, 1:

    agitare aevum,

    Verg. G. 4, 154; id. A. 10, 235:

    festos dies,

    Tac. H. 3, 78.—In Sall., Tac., Flor., et al., agitare absol., to live, dwell, abide, sojourn, be:

    hi propius mare Africum agitabant,

    Sall. J 18, 9; cf id. ib. 19, 5; id. Fragm. H. 3, 11; so id. J. 54, 2; 59, 1; 94, 4:

    laeti Germant agitabant,

    Tac. A. 1, 50:

    secretus agitat,

    id. ib. 11, 21:

    montium editis sine cultu atque eo ferocius agitabant,

    id. ib. 4, 46; Flor. 4, 12, 48.—
    E.
    Of the mind: agitare aliquid or de aliquā re (in corde, in mente, animo, cum animo, secum, etc.), to drive at a thing in the mind, i. e. to turn over, revolve, to weigh, consider, meditate upon, and with the idea of action to be performed or a conclusion to be made, to deliberate upon, to devise, contrive, plot, to be occupied with, to design, intend, etc.: id ego semper mecum sic agito et comparo, Att ap. Non. 256, 20:

    quom eam rem in corde agito,

    Plaut. Truc 2, 5, 3:

    id agitans mecum,

    Ter. Phorm. 4, 3, 10; so Sall. J. 113, 3:

    habet nihil aliud quod agitet in mente,

    Cic. N. D. 1, 41:

    est tuum sic agitare animo, ut, etc.,

    id. Fam. 6, 1:

    quae omnes animo agitabant,

    Tac. A. 6, 9:

    provincias secretis imaginationibus agitans,

    id. ib. 15, 36 in animo bellum, Liv 21, 2; Vell. 1, 16; Quint. 12, 2, 28.—With inf., as object:

    ut mente agitaret bellum renovare,

    Nep. Ham. 1, 4.— Poet.:

    aliquid jamdudum invadere magnum Mens agitat mihi,

    Verg. A 9, 187. —Sometimes also without mente, animo, and the like, agitare aliquid, in the same signif:

    quodsi ille hoc unum agitare coeperit, esse, etc.,

    Cic. Verr. 2, 3, 96:

    rem a me saepe deliberatam et multum agitatam requiris,

    id. Ac. 1, 2: oratori omnia quaesita, disputata, tractata, agitata ( well considered or weighed) esse debent, id. de Or. 3, 14:

    fugam,

    Verg. A. 2, 640.—So esp. freq. in Tac.:

    Britanni agitare inter se mala servitutis, Agr 15: bellum adversus patrem agitare,

    id. H. 4, 86, id. A. 1, 5; 1, 12.—With de:

    de bello,

    Tac. H. 2, 1:

    agitanti de Claudio,

    id. A. 6, 46:

    de tempore ac loco caedis agitabant,

    id. ib. 15, 50; 1, 12; id. H. 4, 59.—With num:

    agitavere, num Messalinam depellerent amore Silli,

    Tac. A. 11, 29; id. H. 1, 19.— With - ne:

    agitavere placeretne, etc.,

    Tac. H. 3, 1.—With an:

    an Artaxata pergeret, agitavit,

    Tac. A. 13, 41 —With quomodo, Tac. A. 2, 12.—With ut (of purpose):

    ut Neronem pudor caperet, insita spe agitari,

    Tac. A. 16, 26.—
    F.
    To treat or speak of or concerning a thing, to confer about, deliberate upon. Romae per omnīs locos et conventus de facto consulis agitart ( impers., for agitabatur), discussions were had, Sall. J 30, 1;

    cum de foedere victor agitaret,

    Liv. 9, 5; 30, 3.—
    * G.
    Sat agitare, with gen., in Plaut., = sat agere, to have enough to do, to have trouble with: nunc agitas sat tute tuarum rerum, Bacch. 4, 3, 23.

    Lewis & Short latin dictionary > agito

  • 6 animus

    ănĭmus, i, m. [a Graeco-Italic form of anemos = wind (as ego, lego, of ego, lego); cf. Sanscr. an = to breathe, anas = breath, anilas = wind; Goth. uz-ana = exspiro; Erse, anal = breath; Germ. Unst = a storm (so, sometimes); but Curt. does not extend the connection to AФ, aêmi = to blow; a modification of animus—by making which the Romans took a step in advance of the Greeks, who used hê psuchê for both these ideas—is anima, which has the physical meaning of anemos, so that Cic. was theoretically right, but historically wrong, when he said, ipse animus ab anima dictus est, Tusc. 1, 9, 19; after the same analogy we have from psuchô = to breathe, blow, psuchê = breath, life, soul; from pneô = to breathe, pneuma = air, breath, life, in class. Greek, and = spirit, a spiritual being, in Hellenistic Greek; from spiro = to breathe, blow, spiritus = breath, breeze, energy, high spirit, and poet. and post-Aug. = soul, mind; the Engl. ghost = Germ. Geist may be comp. with Germ. giessen and cheô, to pour, and for this interchange of the ideas of gases and liquids, cf. Sol. 22: insula adspiratur freto Gallico, is flowed upon, washed, by the Gallic Strait; the Sanscr. atman = breath, soul, with which comp. aytmê = breath; Germ. Odem = breath, and Athem = breath, soul, with which group Curt. connects auô, aêmi; the Heb. = breath, life, soul; and = breath, wind, life, spirit, soul or mind].
    I.
    In a general sense, the rational soul in man (in opp. to the body, corpus, and to the physical life, anima), hê psuchê:

    humanus animus decerptus ex mente divina,

    Cic. Tusc. 5, 13, 38:

    Corpus animum praegravat, Atque affixit humo divinae particulam aurae,

    Hor. S. 2, 2, 77:

    credo deos immortales sparsisse animos in corpora humana, ut essent qui terras tuerentur etc.,

    Cic. Sen. 21, 77:

    eas res tueor animi non corporis viribus,

    id. ib. 11, 38; so id. Off. 1, 23, 79:

    quae (res) vel infirmis corporibus animo tamen administratur,

    id. Sen. 6, 15; id. Off. 1, 29, 102:

    omnes animi cruciatus et corporis,

    id. Cat. 4, 5, 10:

    levantes Corpus et animum,

    Hor. Ep. 2, 1, 141:

    formam et figuram animi magis quam corporis complecti,

    Tac. Agr. 46; id. H. 1, 22:

    animi validus et corpore ingens,

    id. A. 15, 53:

    Aristides primus animum pinxit et sensus hominis expressit, quae vocantur Graece ethe, item perturbationes,

    first painted the soul, put a soul into his figures, Plin. 35, 10, 36, § 98 (cf.:

    animosa signa,

    life-like statues, Prop. 4, 8, 9): si nihil esset in eo (animo), nisi id, ut per eum viveremus, i. e. were it mere anima, Cic. Tusc. 1, 24, 56:

    Singularis est quaedam natura atque vis animi, sejuncta ab his usitatis notisque naturis, i. e. the four material elements,

    id. ib. 1, 27, 66: Neque nos corpora sumus. Cum igitur nosce te dicit, hoc dicit, nosce animum tuum, id. ib. 1, 22, 52:

    In quo igitur loco est (animus)? Credo equidem in capite,

    id. ib. 1, 29, 70:

    corpora nostra, terreno principiorum genere confecta, ardore animi concalescunt,

    derive their heat from the fiery nature of the soul, id. ib. 1, 18, 42:

    Non valet tantum animus, ut se ipsum ipse videat: at, ut oculus, sic animus, se non videns alia cernit,

    id. ib. 1, 27, 67: foramina illa ( the senses), quae patent ad animum a corpore, callidissimo artificio natura fabricata est, id. ib. 1, 20, 47: dum peregre est animus sine corpore velox, independently of the body, i. e. the mind roaming in thought, Hor. Ep. 1, 12, 13:

    discessus animi a corpore,

    Cic. Tusc. 1, 9, 18; 1, 30, 72:

    cum nihil erit praeter animum,

    when there shall be nothing but the soul, when the soul shall be disembodied, id. ib. 1, 20, 47; so,

    animus vacans corpore,

    id. ib. 1, 22, 50; and:

    animus sine corpore,

    id. ib. 1, 22, 51:

    sine mente animoque nequit residere per artus pars ulla animai,

    Lucr. 3, 398 (for the pleonasm here, v. infra, II. A. 1.):

    Reliquorum sententiae spem adferunt posse animos, cum e corporibus excesserint in caelum pervenire,

    Cic. Tusc. 1, 11, 24:

    permanere animos arbitramur consensu nationum omnium,

    id. ib. 1, 16, 36:

    Pherecydes primus dixit animos esse hominum sempiternos,

    id. ib. 1, 16, 38:

    Quod ni ita se haberet, ut animi immortales essent, haud etc.,

    id. Sen. 23, 82: immortalitas animorum, id. ib. 21, 78; id. Tusc. 1, 11, 24; 1, 14, 30:

    aeternitas animorum,

    id. ib. 1, 17, 39; 1, 22, 50 (for the plur. animorum, in this phrase, cf. Cic. Sen. 23, 84); for the atheistic notions about the soul, v. Lucr. bk. iii.—
    II.
    In a more restricted sense, the mind as thinking, feeling, willing, the intellect, the sensibility, and the will, acc. to the almost universally received division of the mental powers since the time of Kant (Diog. Laert. 8, 30, says that Pythagoras divided hê psuchê into ho nous, hai phrenes, and ho thumos; and that man had ho nous and ho thumos in common with other animals, but he alone had hai phrenes. Here ho nous and ho thumos must denote the understanding and the sensibility, and hai phrenes, the reason. Plutarch de Placit. 4, 21, says that the Stoics called the supreme faculty of the mind (to hêgemonikon tês psuchês) ho logismos, reason. Cic. sometimes speaks of a twofold division; as, Est animus in partes tributus duas, quarum altera rationis est particeps, altera expers (i. e. to logistikon and to alogon of Plato; cf. Tert. Anim. 16), i. e. the reason or intellect and the sensibility, Tusc. 2, 21, 47; so id. Off. 1, 28, 101; 1, 36, 132; id. Tusc 4, 5, 10; and again of a threefold; as, Plato triplicem finxit animum, cujus principatum, id est rationem in capite sicut in arce posuit, et duas partes ( the two other parts) ei parere voluit, iram et cupiditatem, quas locis disclusit; iram in pectore, cupiditatem subter praecordia locavit, i. e. the reason or intellect, and the sensibility here resolved into desire and aversion, id. ib. 1, 10, 20; so id. Ac. 2, 39, 124. The will, hê boulêsis, voluntas, arbitrium, seems to have been sometimes merged in the sensibility, ho thumos, animus, animi, sensus, and sometimes identified with the intellect or reason, ho nous, ho logismos, mens, ratio).
    A.
    1.. The general power of perception and thought, the reason, intellect, mind (syn.: mens, ratio, ingenium), ho nous:

    cogito cum meo animo,

    Plaut. Most. 3, 2, 13; so Ter. Ad. 3, 4, 55:

    cum animis vestris cogitare,

    Cic. Agr. 2, 24:

    recordari cum animo,

    id. Clu. 25, 70;

    and without cum: animo meditari,

    Nep. Ages. 4, 1; cf. id. Ham. 4, 2:

    cogitare volvereque animo,

    Suet. Vesp. 5:

    animo cogitare,

    Vulg. Eccli. 37, 9:

    statuere apud animum,

    Liv. 34, 2:

    proposui in animo meo,

    Vulg. Eccli. 1, 12:

    nisi me animus fallit, hi sunt, etc.,

    Plaut. Men. 5, 9, 23:

    in dubio est animus,

    Ter. And. 1, 5, 31; id. ib. prol. 1; cf. id. ib. 1, 1, 29:

    animum ad se ipsum advocamus,

    Cic. Tusc. 1, 31, 75:

    lumen animi, ingenii consiliique tui,

    id. Rep. 6, 12 al. —

    For the sake of rhet. fulness, animus often has a synonym joined with it: Mens et animus et consilium et sententia civitatis posita est in legibus,

    Cic. Clu. 146:

    magnam cui mentem animumque Delius inspirat vates,

    Verg. A. 6, 11:

    complecti animo et cogitatione,

    Cic. Off. 1, 32, 117; id. de Or. 1, 2, 6:

    animis et cogitatione comprehendere,

    id. Fl. 27, 66:

    cum omnia ratione animoque lustraris,

    id. Off. 1, 17, 56:

    animorum ingeniorumque naturale quoddam quasi pabulum consideratio naturae,

    id. Ac. 2, 41, 127.—Hence the expressions: agitatio animi, attentio, contentio; animi adversio; applicatio animi; judicium, opinio animorum, etc. (v. these vv.); and animum advertere, adjungere, adplicare, adpellere, inducere, etc. (v. these vv.).—
    2.
    Of particular faculties of mind, the memory:

    etiam nunc mihi Scripta illa dicta sunt in animo Chrysidis,

    Ter. And. 1, 5, 46:

    An imprimi, quasi ceram, animum putamus etc. (an idea of Aristotle's),

    Cic. Tusc. 1, 25, 61:

    ex animo effluere,

    id. de Or. 2, 74, 300: omnia fert aetas, animum quoque;

    ... Nunc oblita mihi tot carmina,

    Verg. E. 9, 51.—
    3.
    Consciousness (physically considered) or the vital power, on which consciousness depends ( = conscientia, q. v. II. A., or anima, q. v. II. E.):

    vae miserae mihi. Animo malest: aquam velim,

    I'm fainting, my wits are going, Plaut. Am. 5, 1, 6; id. Curc. 2, 3, 33:

    reliquit animus Sextium gravibus acceptis vulneribus,

    Caes. B. G. 6, 38:

    Una eademque via sanguis animusque sequuntur,

    Verg. A. 10, 487:

    animusque reliquit euntem,

    Ov. M. 10, 459:

    nisi si timor abstulit omnem Sensum animumque,

    id. ib. 14, 177:

    linqui deinde animo et submitti genu coepit,

    Curt. 4, 6, 20: repente animo linqui solebat, Suet. Caes. 45:

    ad recreandos defectos animo puleio,

    Plin. 20, 14, 54, § 152.—
    4.
    The conscience, in mal. part. (v. conscientia, II. B. 2. b.):

    cum conscius ipse animus se remordet,

    Lucr. 4, 1135:

    quos conscius animus exagitabat,

    Sall. C. 14, 3:

    suae malae cogitationes conscientiaeque animi terrent,

    Cic. Sex. Rosc. 67.—
    5.
    In Plaut. very freq., and once also in Cic., meton. for judicium, sententia, opinion, judgment; mostly meo quidem animo or meo animo, according to my mind, in my opinion, Plaut. Men. 1, 3, 17:

    e meo quidem animo aliquanto facias rectius, si, etc.,

    id. Aul. 3, 6, 3:

    meo quidem animo, hic tibi hodie evenit bonus,

    id. Bacch. 1, 1, 69; so id. Aul. 3, 5, 4; id. Curc. 4, 2, 28; id. Bacch. 3, 2, 10; id. Ep. 1, 2, 8; id. Poen. 1, 2, 23; id. Rud. 4, 4, 94; Cic. Sest. 22:

    edepol lenones meo animo novisti,

    Plaut. Curc. 4, 2, 19:

    nisi, ut meus est animus, fieri non posse arbitror,

    id. Cist. 1, 1, 5 (cf.:

    EX MEI ANIMI SENTENTIA,

    Inscr. Orell. 3665:

    ex animi tui sententia,

    Cic. Off. 3, 29, 108).—
    6.
    The imagination, the fancy (for which Cic. often uses cogitatio, as Ac. 2, 15, 48):

    cerno animo sepultam patriam, miseros atque insepultos acervos civium,

    Cic. Cat. 4, 6, 11:

    fingere animo jubebat aliquem etc.,

    id. Sen. 12, 41: Fingite animis;

    litterae enim sunt cogitationes nostrae, et quae volunt, sic intuentur, ut ea cernimus, quae videmus,

    id. Mil. 29, 79:

    Nihil animo videre poterant,

    id. Tusc. 1, 16, 38.—
    B.
    The power of feeling, the sensibility, the heart, the feelings, affections, inclinations, disposition, passions (either honorable or base; syn.: sensus, adfectus, pectus, cor), ho thumos.
    1.
    a.. In gen., heart, soul, spirit, feeling, inclination, affection, passion: Medea, animo aegra, amore saevo saucia, Enn. ap. Auct. ad Her. 2, 22 (cf. Plaut. Truc. 2, 7, 36:

    animo hercle homo suo est miser): tu si animum vicisti potius quam animus te, est quod gaudeas, etc.,

    Plaut. Trin. 2, 2, 27 -29:

    harum scelera et lacrumae confictae dolis Redducunt animum aegrotum ad misericordiam,

    Ter. And. 3, 3, 27:

    Quo gemitu conversi animi (sunt),

    Verg. A. 2, 73:

    Hoc fletu concussi animi,

    id. ib. 9, 498;

    4, 310: animum offendere,

    Cic. Lig. 4; id. Deiot. 33; so Vulg. Gen. 26, 35.—Mens and animus are often conjoined and contrasted, mind and heart (cf. the Homeric kata phrena kai kata thumon, in mind and heart): mentem atque animum delectat suum, entertains his mind and delights his heart, Enn. ap. Gell. 19, 10:

    Satin tu sanus mentis aut animi tui?

    Plaut. Trin. 2, 4, 53:

    mala mens, malus animus,

    bad mind, bad heart, Ter. And. 1, 1, 137:

    animum et mentem meam ipsa cogitatione hominum excellentium conformabam,

    Cic. Arch. 6, 14:

    Nec vero corpori soli subveniendum est, sed menti atque animo multo magis,

    id. Sen. 11, 36:

    ut omnium mentes animosque perturbaret,

    Caes. B. G. 1, 39; 1, 21:

    Istuc mens animusque fert,

    Hor. Ep. 1, 14, 8:

    Stare Socrates dicitur tamquam quodam recessu mentis atque animi facto a corpore,

    Gell. 2, 1; 15, 2, 7.—

    And very rarely with this order inverted: Jam vero animum ipsum mentemque hominis, etc.,

    Cic. N. D. 2, 59, 147:

    mente animoque nobiscum agunt,

    Tac. G. 29:

    quem nobis animum, quas mentes imprecentur,

    id. H. 1, 84;

    and sometimes pleon. without such distinction: in primis regina quietum Accipit in Teucros animum mentemque benignam,

    a quiet mind and kindly heart, Verg. A. 1, 304; so,

    pravitas animi atque ingenii,

    Vell. 2, 112, 7 (for mens et animus, etc., in the sense of thought, used as a pleonasm, v. supra, II. A. 1.):

    Verum animus ubi semel se cupiditate devinxit mala, etc.,

    Ter. Heaut. 1, 2, 34:

    animus perturbatus et incitatus nec cohibere se potest, nec quo loco vult insistere,

    Cic. Tusc. 4, 18, 41:

    animum comprimit,

    id. ib. 2, 22, 53:

    animus alius ad alia vitia propensior,

    id. ib. 4, 37, 81; id. ad Q. Fr. 1, 1:

    sed quid ego hic animo lamentor,

    Enn. Ann. 6, 40:

    tremere animo,

    Cic. ad Q. Fr. 1, 1, 4:

    ingentes animo concipit iras,

    Ov. M. 1, 166:

    exsultare animo,

    id. ib. 6, 514.—So often ex animo, from the heart, from the bottom of one's heart, deeply, truly, sincerely:

    Paulum interesse censes ex animo omnia facias an de industria?

    from your heart or with some design, Ter. And. 4, 4, 55; id. Ad. 1, 1, 47:

    nisi quod tibi bene ex animo volo,

    id. Heaut. 5, 2, 6: verbum [p. 124] ex animo dicere, id. Eun. 1, 2, 95:

    sive ex animo id fit sive simulate,

    Cic. N. D. 2, 67, 168:

    majore studio magisve ex animo petere non possum,

    id. Fam. 11, 22:

    ex animo vereque diligi,

    id. ib. 9, 6, 2:

    ex animo dolere,

    Hor. A. P. 432:

    quae (gentes) dederunt terram meam sibi cum gaudio et toto corde et ex animo,

    Vulg. Ezech. 36, 5; ib. Eph. 6, 6; ib. 1 Pet. 5, 3.—And with gen.
    (α).
    With verbs:

    Quid illam miseram animi excrucias?

    Plaut. Mil. 4, 2, 76; 4, 6, 65:

    Antipho me excruciat animi,

    Ter. Phorm. 1, 4, 10:

    discrucior animi,

    id. Ad. 4, 4, 1:

    in spe pendebit animi,

    id. Heaut. 4, 4, 5: juvenemque animi miserata repressit, pitying him in her heart, thumôi phileousa te kêdomenê te (Hom. Il. 1, 196), Verg. A. 10, 686.—
    (β).
    With adjj.:

    aeger animi,

    Liv. 1, 58; 2, 36; 6, 10; Curt. 4, 3, 11; Tac. H. 3, 58:

    infelix animi,

    Verg. A. 4, 529:

    felix animi,

    Juv. 14, 159:

    victus animi,

    Verg. G. 4, 491:

    ferox animi,

    Tac. A. 1, 32:

    promptus animi,

    id. H. 2, 23:

    praestans animi,

    Verg. A. 12, 19:

    ingens animi,

    Tac. A. 1, 69 (for this gen. v. Ramsh. Gr. p. 323; Key, § 935; Wagner ad Plaut. Aul. v. 105; Draeger, Hist. Synt. I. p. 443).—
    b.
    Meton., disposition, character (so, often ingenium): nimis paene animo es Molli, Pac. ap. Cic. Tusc. 2, 21, 49:

    animo audaci proripit sese,

    Pac. Trag. Rel. p. 109 Rib.:

    petulans protervo, iracundo animo,

    Plaut. Bacch. 4, 3, 1; id. Truc. 4, 3, 1:

    ubi te vidi animo esse omisso (omisso = neglegenti, Don.),

    Ter. Heaut. 5, 2, 9; Cic. Fam. 2. 17 fin.:

    promptus animus vester,

    Vulg. 2 Cor. 9, 2: animis estis simplicibus et mansuetis nimium creditis unicuique, Auct. ad Her. 4, 37:

    eorum animi molles et aetate fluxi dolis haud difficulter capiebantur,

    Sall. C. 14, 5:

    Hecabe, Non oblita animorum, annorum oblita suorum,

    Ov. M. 13, 550:

    Nihil est tam angusti animi tamque parvi, quam amare divitias,

    Cic. Off. 1, 20, 68:

    sordidus atque animi parvi,

    Hor. S. 1, 2, 10; Vell. 2, 25, 3:

    Drusus animi fluxioris erat,

    Suet. Tib. 52.—
    2.
    In particular, some one specific emotion, inclination, or passion (honorable or base; in this signif., in the poets and prose writers, very freq. in the plur.). —
    a.
    Courage, spirit:

    ibi nostris animus additus est,

    Plaut. Am. 1, 1, 94; cf. Ter. Heaut. 3, 2, 31; id. And. 2, 1, 33:

    deficiens animo maesto cum corde jacebat,

    Lucr. 6, 1232:

    virtute atque animo resistere,

    Cic. Fam. 5, 2, 8:

    fac animo magno fortique sis,

    id. ib. 6, 14 fin.:

    Cassio animus accessit, et Parthis timor injectus est,

    id. Att. 5, 20, 3:

    nostris animus augetur,

    Caes. B. G. 7, 70:

    mihi in dies magis animus accenditur,

    Sall. C. 20, 6; Cic. Att. 5, 18; Liv. 8, 19; 44, 29:

    Nunc demum redit animus,

    Tac. Agr. 3:

    bellica Pallas adest, Datque animos,

    Ov. M. 5, 47:

    pares annis animisque,

    id. ib. 7, 558:

    cecidere illis animique manusque,

    id. ib. 7, 347 (cf.:

    tela viris animusque cadunt,

    id. F. 3, 225) et saep.—Hence, bono animo esse or uti, to be of good courage, Varr. R. R. 2, 5, 5: Am. Bono animo es. So. Scin quam bono animo sim? Plaut. Am. 22, 39:

    In re mala animo si bono utare, adjuvat,

    id. Capt. 2, 1, 9:

    bono animo fac sis,

    Ter. Ad. 3, 5, 1:

    quin tu animo bono es,

    id. ib. 4, 2, 4:

    quare bono animo es,

    Cic. Att. 5, 18; so Vulg. 2 Macc. 11, 26; ib. Act. 18, 25;

    so also, satis animi,

    sufficient courage, Ov. M. 3, 559.—Also for hope:

    magnus mihi animus est, hodiernum diem initium libertatis fore,

    Tac. Agr, 30.— Trop., of the violent, stormy motion of the winds of AEolus:

    Aeolus mollitque animos et temperat iras,

    Verg. A. 1, 57.—Of a top:

    dant animos plagae,

    give it new force, quicker motion, Verg. A. 7, 383.—

    Of spirit in discourse: in Asinio Pollione et consilii et animi satis,

    Quint. 10, 1, 113. —
    b.
    Haughtiness, arrogance, pride: quae civitas est in Asia, quae unius tribuni militum animos ac spiritus capere possit? can bear the arrogance and pride, etc., Cic. Imp. Pomp. 22, 66:

    jam insolentiam noratis hominis: noratis animos ejus ac spiritus tribunicios,

    id. Clu. 39, 109; so id. Caecin. 11 al.; Ov. Tr. 5, 8, 3 (cf.:

    quia paululum vobis accessit pecuniae, Sublati animi sunt,

    Ter. Hec. 3, 5, 56).—
    c.
    Violent passion, vehemence, wrath:

    animum vincere, iracundiam cohibere, etc.,

    Cic. Marcell. 3:

    animum rege, qui nisi paret Imperat,

    Hor. Ep. 1, 2, 62:

    qui dominatur animo suo,

    Vulg. Prov. 16, 32.—So often in plur.; cf hoi thumoi: ego meos animos violentos meamque iram ex pectore jam promam, Plaut. Truc. 2, 7, 43:

    vince animos iramque tuam,

    Ov. H. 3, 85; id. M. 8, 583; Prop. 1, 5, 12:

    Parce tuis animis, vita, nocere tibi,

    id. 2, 5, 18:

    Sic longius aevum Destruit ingentes animos,

    Luc. 8, 28:

    coeunt sine more, sine arte, Tantum animis iraque,

    Stat. Th. 11, 525 al. —
    d.
    Moderation, patience, calmness, contentedness, in the phrase aequus animus, an even mind:

    si est animus aequos tibi,

    Plaut. Aul. 2, 2, 10; id. Rud. 2, 3, 71; Cic. Rosc. Am. 50, 145; and often in the abl., aequo animo, with even mind, patiently, etc.:

    aequo animo ferre,

    Ter. And. 2, 3, 23; Cic. Tusc. 1, 39, 93; id. Sen. 23, 84; Nep. Dion. 6, 4; Liv. 5, 39:

    aequo animo esse,

    Vulg. 3 Reg. 21, 7; ib. Judith, 7, 23: Aequo animo est? of merry heart (Gr. euthumei), ib. Jac. 5, 13:

    animis aequis remittere,

    Cic. Clu. 2, 6:

    aequiore animo successorem opperiri,

    Suet. Tib. 25:

    haud aequioribus animis audire,

    Liv. 23, 22: sapientissimus quisque aequissimo animo moritur; stultissimus iniquissimo. Cic. Sen. 23, 83; so id. Tusc. 1, 45, 109; Sall. C. 3, 2; Suet. Aug. 56:

    iniquo animo,

    Att. Trag. Rel. p. 150 Rib.; Cic. Tusc. 2, 2, 5; Quint. 11, 1, 66.—
    e.
    Agreeable feeling, pleasure, delight:

    cubat amans animo obsequens,

    Plaut. Am. 1, 1, 134:

    indulgent animis, et nulla quid utile cura est,

    Ov. M. 7, 566; so, esp. freq.: animi causa (in Plaut. once animi gratia), for the sake of amusement, diversion (cf.:

    haec (animalia) alunt animi voluptatisque causa,

    Caes. B. G. 5, 12):

    Post animi causa mihi navem faciam,

    Plaut. Rud. 4, 2, 27; so id. Trin. 2, 2, 53; id. Ep. 1, 1, 43:

    liberare fidicinam animi gratia,

    id. ib. 2, 2, 90:

    qui illud animi causa fecerit, hunc praedae causa quid facturum putabis?

    Cic. Phil. 7, 6:

    habet animi causa rus amoenum et suburbanum,

    id. Rosc. Am. 46 Matth.; cf. id. ib. § 134, and Madv. ad Cic. Fin. 2, 17, 56; Cic. Fam. 7, 2:

    Romanos in illis munitionibus animine causa cotidie exerceri putatis?

    Caes. B. G. 7, 77; Plin. praef. 17 Sill.—
    f.
    Disposition toward any one:

    hoc animo in nos esse debebis, ut etc.,

    Cic. Fam. 2, 1 fin.:

    meus animus erit in te semper, quem tu esse vis,

    id. ib. 5, 18 fin.:

    qui, quo animo inter nos simus, ignorant,

    id. ib. 3, 6; so id. ib. 4, 15;

    5, 2: In quo in primis quo quisque animo, studio, benevolentia fecerit, ponderandum est,

    id. Off. 1, 15, 49:

    quod (Allobroges) nondum bono animo in populum Romanum viderentur,

    to be well disposed, Caes. B. G. 1, 6 fin. —In the pregn. signif. of kind, friendly feeling, affection, kindness, liberality:

    animum fidemque praetorianorum erga se expertus est,

    Suet. Oth. 8:

    Nec non aurumque animusque Latino est,

    Verg. A. 12, 23.—Hence, meton., of a person who is loved, my heart, my soul:

    salve, anime mi,

    Plaut. Curc. 1, 2, 3:

    da, meus ocellus, mea rosa, mi anime, da, mea voluptas,

    id. As. 3, 3, 74; so id. ib. 5, 2, 90; id. Curc. 1, 3, 9; id. Bacch. 1, 1, 48; id. Most. 1, 4, 23; id. Men. 1, 3, 1; id. Mil. 4, 8, 20; id. Rud. 4, 8, 1; Ter. Eun. 1, 2, 15 et saep. —
    C.
    The power of willing, the will, inclination, desire, purpose, design, intention (syn.: voluntas, arbitrium, mens, consilium, propositum), hê boulêsis:

    qui rem publicam animo certo adjuverit,

    Att. Trag Rel. p. 182 Rib.:

    pro inperio tuo meum animum tibi servitutem servire aequom censui,

    Plaut. Trin. 2, 2, 23:

    Ex animique voluntate id procedere primum,

    goes forth at first from the inclination of the soul, Lucr. 2, 270; so,

    pro animi mei voluntate,

    Cic. Fam. 5, 20, 8 (v. Manut. ad h.l.):

    teneo, quid animi vostri super hac re siet,

    Plaut. Am. prol. 58; 1, 1, 187:

    Nam si semel tuom animum ille intellexerit, Prius proditurum te etc.,

    Ter. Heaut. 3, 1, 69:

    Prius quam tuom ut sese habeat animum ad nuptias perspexerit,

    id. And. 2, 3, 4:

    Sin aliter animus voster est, ego etc.,

    id. Ad. 3, 4, 46:

    Quid mi istaec narras? an quia non audisti, de hac re animus meus ut sit?

    id. Hec. 5, 2, 19:

    qui ab auro gazaque regia manus, oculos, animum cohibere possit,

    Cic. Imp. Pomp. 66:

    istum exheredare in animo habebat,

    id. Rosc. Am. 18, 52: nobis crat in animo Ciceronem ad Caesarem mittere, we had it in mind to send, etc., id. Fam. 14, 11; Serv. ad Cic. ib. 4, 12:

    hostes in foro constiterunt, hoc animo, ut, etc.,

    Caes. B. G. 7, 28:

    insurrexerunt uno animo in Paulum,

    with one mind, Vulg. Act. 18, 12; 19, 29: persequi Jugurtham animus ardebat, Sall. J. 39, 5 Gerlach (others, animo, as Dietsch); so id. de Rep. Ord. 1, 8: in nova fert an mus mutatas dicere formas, my mind inclines to tell of, etc., Ov. M. 1, 1.—Hence, est animus alicui, with inf., to have a mind for something, to aim at, etc.:

    omnibus unum Opprimere est animus,

    Ov. M. 5, 150:

    Sacra Jovi Stygio perficere est animus,

    Verg. A. 4, 639:

    Fuerat animus conjuratis corpus occisi in Tiberim trahere,

    Suet. Caes. 82 fin.; id. Oth. 6; cf. id. Calig. 56.—So, aliquid alicui in animo est, with inf., Tac. G. 3.—So, inducere in animum or animum, to resolve upon doing something; v. induco.—
    D.
    Trop., of the principle of life and activity in irrational objects, as in Engl. the word mind is used.
    1.
    Of brutes:

    in bestiis, quarum animi sunt rationis expertes,

    whose minds, Cic. Tusc. 1, 33, 80:

    Sunt bestiae, in quibus etiam animorum aliqua ex parte motus quosdam videmus,

    id. Fin. 5, 14, 38:

    ut non inscite illud dictum videatur in sue, animum illi pecudi datum pro sale, ne putisceret,

    id. ib. 5, 13, 38, ubi v. Madv.:

    (apes Ingentes animos angusto in pectore versant,

    Verg. G. 4, 83:

    Illiusque animos, qui multos perdidit unus, Sumite serpentis,

    Ov. M. 3, 544:

    cum pecudes pro regionis caelique statu et habitum corporis et ingenium animi et pili colorem gerant,

    Col. 6, 1, 1:

    Umbria (boves progenerat) vastos nec minus probabiles animis quam corporibus,

    id. 6, 1, 2 si equum ipsum nudum et solum corpus ejus et animum contemplamur, App. de Deo Socr. 23 (so sometimes mens:

    iniquae mentis asellus,

    Hor. S. 1, 9, 20).—
    2.
    Of plants:

    haec quoque Exuerint silvestrem animum, i. e. naturam, ingenium,

    their wild nature, Verg. G. 2, 51.—
    III.
    Transf. Of God or the gods, as we say, the Divine Mind, the Mind of God:

    certe et deum ipsum et divinum animum corpore liberatum cogitatione complecti possumus,

    Cic. Tusc. 1, 22, 51 (so mens, of God, id. ib. 1, 22, 66; id. Ac. 2, 41, 126):

    Tantaene animis caelestibus irae?

    Verg. A. 1, 11.

    Lewis & Short latin dictionary > animus

  • 7 obstricte

    ob-stringo, strinxi, strictum, 3, v. a.
    I.
    To bind to or about; to bind, tie, or fasten up (rare):

    follem obstringit ob gulam,

    Plaut. Aul. 2, 4, 23:

    quom ego Amphitruonem collo hinc obstricto traham,

    id. Am. 3, 2, 72:

    cervice obstrictā,

    Juv. 10, 88:

    tauros aratro,

    to yoke, Val. Fl. 7, 602.—
    II.
    To bind, bind up, close up by binding.
    1.
    Lit. (rare):

    laqueo collum,

    Plaut. Aul. 1, 2, 12. —
    2.
    Transf.
    (α).
    To shut in, confine:

    ventos,

    Hor. C. 1, 3, 4:

    viminibus,

    Col. 4, 29.—
    (β).
    To hold together by:

    purpurea vestis ingentibus obstricta gemmis,

    in which precious stones were the fastenings, Flor. 4, 11, 3.—
    III.
    Trop., to bind, tie, fetter, hamper; to oblige, lay under obligation (the class. signif. of the word;

    syn.: obligo, devincio): donis aliquem obstringere,

    Cic. Clu. 66, 190:

    civitatem jurejurando,

    Caes. B. G. 1, 31:

    legibus,

    Cic. Inv. 2, 45, 132:

    foedere,

    id. Pis. 13, 29:

    aliquem aere alieno,

    to bring into debt, id. Fam. 11, 10, 5:

    jurejurando,

    to bind by an oath, Tac. A. 1, 14:

    animam suam,

    Vulg. Num. 30, 9:

    quam plurimas civitates suo sibi beneficio habere obstrictas volebat,

    bound, under obligation, Caes. B. G. 1, 9:

    Atticum officiis,

    Cic. Fam. 3, 18, 2:

    qui se tot sceleribus obstrinxerit,

    has been guilty of so many crimes, Cic. Verr. 2, 1, 3, § 8:

    se parricidio,

    to commit, perpetrate, id. Phil. 11, 12, 29:

    se perjurio,

    Liv. 26, 48:

    aliquem conscientiā,

    to bind by privity, by participation, Tac. H. 4, 55: obstringi conscientiā tanti sceleris, ne, etc., to be hindered by the sense of so great a crime, from, etc., Liv. 4, 17, 5:

    aliquem societate scelerum,

    Tac. A. 4, 57:

    fidem suam alicui,

    to pledge one's word, to promise positively, Plin. 7, 1, 1, § 8; Plin. Ep. 4, 13, 11; cf. Just. 2, 15, 14.—Mid.: qui alienum... sustulit, furti obstringitur, makes himself guilty, becomes guilty, Sabin. ap. Gell. 11, 18, 21:

    eidem sceleri obstrictus est,

    Lact. 3, 18, 6.—Hence, obstrictus, a, um, P. a.; according to III., bound, obliged.— Comp.:

    obstrictior Debitor,

    Paul. Nol. Nat. Felic. 9, 145.—Hence, obstrictē, adv.; comp.: obstrictius, more stringently, Aug. Civ. Dei, 2, 24.

    Lewis & Short latin dictionary > obstricte

  • 8 obstringo

    ob-stringo, strinxi, strictum, 3, v. a.
    I.
    To bind to or about; to bind, tie, or fasten up (rare):

    follem obstringit ob gulam,

    Plaut. Aul. 2, 4, 23:

    quom ego Amphitruonem collo hinc obstricto traham,

    id. Am. 3, 2, 72:

    cervice obstrictā,

    Juv. 10, 88:

    tauros aratro,

    to yoke, Val. Fl. 7, 602.—
    II.
    To bind, bind up, close up by binding.
    1.
    Lit. (rare):

    laqueo collum,

    Plaut. Aul. 1, 2, 12. —
    2.
    Transf.
    (α).
    To shut in, confine:

    ventos,

    Hor. C. 1, 3, 4:

    viminibus,

    Col. 4, 29.—
    (β).
    To hold together by:

    purpurea vestis ingentibus obstricta gemmis,

    in which precious stones were the fastenings, Flor. 4, 11, 3.—
    III.
    Trop., to bind, tie, fetter, hamper; to oblige, lay under obligation (the class. signif. of the word;

    syn.: obligo, devincio): donis aliquem obstringere,

    Cic. Clu. 66, 190:

    civitatem jurejurando,

    Caes. B. G. 1, 31:

    legibus,

    Cic. Inv. 2, 45, 132:

    foedere,

    id. Pis. 13, 29:

    aliquem aere alieno,

    to bring into debt, id. Fam. 11, 10, 5:

    jurejurando,

    to bind by an oath, Tac. A. 1, 14:

    animam suam,

    Vulg. Num. 30, 9:

    quam plurimas civitates suo sibi beneficio habere obstrictas volebat,

    bound, under obligation, Caes. B. G. 1, 9:

    Atticum officiis,

    Cic. Fam. 3, 18, 2:

    qui se tot sceleribus obstrinxerit,

    has been guilty of so many crimes, Cic. Verr. 2, 1, 3, § 8:

    se parricidio,

    to commit, perpetrate, id. Phil. 11, 12, 29:

    se perjurio,

    Liv. 26, 48:

    aliquem conscientiā,

    to bind by privity, by participation, Tac. H. 4, 55: obstringi conscientiā tanti sceleris, ne, etc., to be hindered by the sense of so great a crime, from, etc., Liv. 4, 17, 5:

    aliquem societate scelerum,

    Tac. A. 4, 57:

    fidem suam alicui,

    to pledge one's word, to promise positively, Plin. 7, 1, 1, § 8; Plin. Ep. 4, 13, 11; cf. Just. 2, 15, 14.—Mid.: qui alienum... sustulit, furti obstringitur, makes himself guilty, becomes guilty, Sabin. ap. Gell. 11, 18, 21:

    eidem sceleri obstrictus est,

    Lact. 3, 18, 6.—Hence, obstrictus, a, um, P. a.; according to III., bound, obliged.— Comp.:

    obstrictior Debitor,

    Paul. Nol. Nat. Felic. 9, 145.—Hence, obstrictē, adv.; comp.: obstrictius, more stringently, Aug. Civ. Dei, 2, 24.

    Lewis & Short latin dictionary > obstringo

  • 9 abāctus

        abāctus    [P. of abigo], driven away, driven off: nox abacta, driven back (from the pole), i. e. already turned towards dawn, V.: abacta nullā conscientiā, restrained by, H.
    * * *
    I
    abacta, abactum ADJ
    driven away/off/back; forced to resign (office); restrained by; passed (night)
    II
    cattle thieving, stealing of cattle, rustling

    Latin-English dictionary > abāctus

  • 10 animus

        animus ī, m    [AN-], the rational soul (cf. anima, the physical life): humanus: Corpus animum praegravat, H.: deos sparsisse animos in corpora humana: discessus animi a corpore: permanere animos arbitramur. — Fig., of beloved persons, soul, life: anime mi, T.—Of the mind, the mental powers, intelligence, reason, intellect, mind: mecum in animo vitam tuam considero, T.: animo meditari, N.: convertite animos ad Milonem, attention: revocare animos ad belli memoriam: perspicite animis quid velim: in dubio est animus, T.: animus, cui obtunsior sit acies, whose discernment: et animus et consilium et sententia civitatis, the whole intelligence of the community: cui animum inspirat vates, V.: omnia ratione animoque lustrari.— Of bees: Ingentīs animos angusto in pectore versant, V.— Of the memory: Scripta illa dicta sunt in animo, T.: an imprimi, quasi ceram, animum putamus?—Consciousness, recollection, self-possession: reliquit animus Sextium acceptis volneribus, Cs.: Unā eādemque viā sanguis animusque sequuntur, V.: timor abstulit animum, O. — With conscius or conscientia, the conscience: quos conscius animus exagitabat, S.: suae malae cogitationes conscientiaeque animi terrent.—Opinion, judgment, notion, belief: meo quidem animo, in my judgment: maxumi Preti esse animo meo, T.: ex animi tui sententiā iurare, to the best of your knowledge and belief. — The imagination, fancy: cerno animo sepultam patriam: fingite animis, sunt, etc.: nihil animo videre poterant.—Feeling, sensibility, affection, inclination, passion, heart: Quo gemitu conversi animi (sunt), V.: animum offendere: animus ubi se cupiditate devinxit, the character, T.: alius ad alia vitia propensior: tantaene animis caelestibus irae? V.: animo concipit iras, O.: mala mens, malus animus, bad mind, bad heart, T.: omnium mentīs animosque perturbare, Cs.: animum ipsum mentemque hominis: mente animoque nobiscum agunt, Ta.: bestiae, quarum animi sunt rationis expertes.—Disposition, inclination: meus animus in te semper: bono animo in populum R. videri, well disposed, Cs.: Nec non aurumque animusque Latino est, both gold and the disposition (i. e. to give it), V.: regina quietum Accipit in Teucros animum mentemque benignam, a kindly disposition, V.—Esp., in the phrase ex animo, from the heart, in earnest, deeply, sincerely: ex animo omnia facere an de industriā? from impulse or with some design, T.: sive ex animo id fit sive simulate: ex animo dolere, H.—In the locat. form animi, with verbs and adjj.: Antipho me excruciat animi, T.: exanimatus pendet animi: iuvenemque animi miserata repressit, pitying him in her heart, V.: anxius, S.: aeger, L.: infelix, V.: integer, H.—Meton., disposition, character, temper: animo es Molli: animo esse omisso, T.: animi molles et aetate fluxi, S.: sordidus atque animi parvi, H.—Fig., of plants: silvestris, wild nature, V.—Courage, spirit (freq. in plur.): mihi addere animum, T.: nostris animus augetur, Cs.: clamor Romanis auxit animum, L.: mihi animus accenditur, S.: Nunc demum redit animus, Ta.: Pallas Dat animos, O.: in hac re plus animi quam consili habere: tela viris animusque cadunt, O.: bono animo esse, to be of good courage: bono animo fac sis, T.: satis animi, courage enough, O.: magnus mihi animus est, fore, etc., hope, Ta.—Fig., of the winds: Aeolus mollit animos, the violence, V.—Of a top: dant animos plagae, give it quicker motion, V.—Haughtiness, arrogance, pride: vobis... Sublati animi sunt, your pride is roused, T.: tribuni militum animos ac spiritūs capere, bear the arrogance and pride, etc.—Passion, vehemence, wrath: animum vincere: animum rege, qui nisi paret Imperat, H.: (Achelous) pariter animis inmanis et undis, O.—In the phrase aequus animus, an even mind, calmness, moderation, equanimity: concedo... quod animus aequus est.—Usu. abl: aequo animo, with even mind, contentedly, resignedly, patiently: aequo animo ferre, T.: non tulit hoc aequo animo Dion, N.: aequissimo animo mori: alqd aequo animo accipit, is content to believe, S.: opinionem animis aut libentibus aut aequis remittere: sententiam haud aequioribus animis audire, L.—Inclination, pleasure: Indulgent animis, O.— Esp., animi causā, for the sake of amusement, for diversion, for pleasure: (animalia) alunt animi voluptatisque causā, Cs.: habet animi causā rus amoenum: animi et aurium causā homines habere, i. e. employ musicians.—Will, desire, purpose, design, intention, resolve: tuom animum intellegere, purpose, T.: persequi Iugurtham animo ardebat, S.: hostes in foro constiterunt, hoc animo, ut, etc., Cs.: habere in animo Capitolium ornare, to intend: fert animus dicere, my plan is, O.: nobis erat in animo Ciceronem mittere, it was my purpose: omnibus unum Opprimere est animus, O.: Sacra Iovi Stygio perficere est animus, V.
    * * *
    mind; intellect; soul; feelings; heart; spirit, courage, character, pride; air

    Latin-English dictionary > animus

  • 11 cōn-stringō

        cōn-stringō strinxī, strictus, ere,    to bind, fetter, shackle, chain: hunc pro moecho, T.: (alqm) quadrupedem, i. e. hands and feet, T.: trahere constrictos curru, H.: Tu non constringendus (as insane)?: corpora vinculis: illum laqueis: constrictus cammarus ovo, i. e. sauced, Iu.—Fig., to bind, fetter, restrain: beluam legum catenis: coniurationem horum conscientiā: fidem religione: orbem terrarum legibus.—Of discourse, to condense, compress: (sententia) aptis constricta verbis.

    Latin-English dictionary > cōn-stringō

  • 12 conticēscō (-cīscō)

       conticēscō (-cīscō) ticuī, —, ere, inch.    [com+taceo], to become still, cease speaking, fall silent: conscientiā convictus conticuit: subito, O. — To keep silence: paulisper, L.—To be silenced, cease, be hushed: sermo: de tuis laudibus: conticuit lyra, H.: undae, O.—Fig., to become still, cease, stop, abate: cum iudicia conticuissent: actiones tribuniciae, L.: furor, L.

    Latin-English dictionary > conticēscō (-cīscō)

  • 13 con-vincō

        con-vincō vīcī, vīctus, ere,    to overcome, convict, refute, expose: me teste: paulatim convictus veris, L.: convicti mulctantur, when convicted, Ta.: te amentiae: convicti maleficii servi: facinoris, S.: manifestis criminibus: iudicio legatorum, S.: conscientiā: in hoc scelere: aliquid fecisse convinci, L.—To prove incontestably, show clearly, demonstrate, expose: convincam si negas: inauditum facinus voce convinci: haec poëtarum portenta: avaritiam, Cs.: convicta (praedia), proved to be stolen: quod apud patres convictum, Ta.: quod sive fateris sive convinceris: ne convincas esse illum tuom, T.: nihil te didicisse.

    Latin-English dictionary > con-vincō

  • 14 dēfectiō

        dēfectiō ōnis, f    [deficio], a failing, failure, want, lack, disappearance: virium: animi mei, despondency: solis et lunae, eclipse.—A defection, desertion, rebellion, revolt: facta datis obsidibus, Cs.: in defectione esse, L.: Pompei: conscientia defectionis, Ta.: a rectā ratione. — Exhaustion: manifesta, Ta.: defectionem fugere, i. e. tedious prolongation.
    * * *
    desertion/revolt/defection; failure/deficiency; ellipsis (grammar); eclipse; weakness/faintness/despondency; swoon/faint, exaustion (L+S); disappearance

    Latin-English dictionary > dēfectiō

  • 15 dēlīctum

        dēlīctum ī, n    [de + LIC-], a fault, offence, trespass, crime, transgression, wrong, defect: delictum admisisse in me, T.: maiore commisso delicto, Cs.: leve: leviora, Ta.: distinctio poenarum ex delicto, Ta.: quo delictum maius est, eo poena est tardior: delicti conscientiā, S.: animus delicto obnoxius, S.: defendere delictum, H.: quibus (delictis) ignovisse velimus, H.: sua, O.
    * * *
    fault/offense/misdeed/crime/transgression; sin; act short of standard; defect

    Latin-English dictionary > dēlīctum

  • 16 dīgnus

        dīgnus adj. with comp. and sup.    [DEC-], worthy, deserving, meritorious, deserved, suitable, fitting, becoming, proper: quod te dignumst facere, T.: vir maioribus suis dignissimus: adsentatio, quae ne libero quidem digna est: O fons, Dulci digne mero, H.: quod dignum memoriā visum, Cs.: quicquid dignum sapiente bonoque, H.: dicere Cinnā digna, V.: dignum factis suis exitium invenit, S.: digna, quoi committas mulierem, T.: videtur, qui imperet, dignus esse: digna res est ubi tu nervos intendas tuos, worth your utmost exertion, T.: dignos esse, eorum agrum Bolanum esse (i. e. ut eorum esset), L.: unā perire, O.: concedere, Ct.: fuisse coniunx, O.: amari, V.: legi, H.: digna res visa, ut simulacrum pingi iuberet, L.: quidquid putabit dignum esse memoriae, Ph.: Di tibi id quod dignus es duint, T.: amicus, dignus huic ad imitandum: si digna poena pro factis eorum reperitur, S.: Dignum praestabo me pro laude merentis, H.: causa, L.: dignior heres, H.: dignas gratīs persolvere, V.: digna gloria ruris, V.: id, cum ipse per se dignus putaretur, impetravit: ex malā conscientiā digna timere, just retribution, S.: dici ut dignumst, as is proper, T.: quid minus est dignum quam videri, etc.: rem minus aegre quam dignum erat tulisse, L.: serius quam dignum populo R. fuit: ut probae dignum est, O.: cum auctoribus, quibus dignius credi est, L. — With supin. abl.: nihil dignum dictu, L.: digna relatu, O.: agere digna memoratu, Ta.—As subst: nulla contumelia est, quam facit dignus: diligere non dignos: exemplum ab dignis ad indignos transfertur, S.: dignis ait esse paratus, i. e. (to help) the deserving, H.
    * * *
    digna -um, dignior -or -us, dignissimus -a -um ADJ
    appropriate/suitable; worthy, deserving, meriting

    Latin-English dictionary > dīgnus

  • 17 dis-simulō

        dis-simulō āvī, ātus, āre,    to make unlike, disguise: tauro dissimulante deum, concealing the divinity, O.: se, to assume another form, O.: capillos Dissimulant plumae, i. e. take the place of, O.—To dissemble, hide, conceal, keep secret: etsi ea dissimulas, pretend that it is not so, T.: dissimulatus amor, T.: neque dissimulari tantum scelus poterat: rem diutius, Cs.: occultam febrem, H.: gaudia, O.: se scire, etc: quin delecter: de coniuratione, S.: quae rebus sit causa novandis, V.: Ridens dissimulare, pretend not to take my meaning, H.: dissimulant, repress their feelings, V.— To disregard, pass unnoticed, ignore: Aeolia sine supplicio dissimulata, Ta.: conscientiā belli Sacrovir diu dissimulatus, Ta.

    Latin-English dictionary > dis-simulō

  • 18 ex-cieō and ex-ciō

        ex-cieō and ex-ciō īvī, ītus and itus, īre, rarely ēre    (imperf. excībat, L.), to call out, summon forth, rouse: consulem ab urbe, L.: animas sepulcris, V.: artifices e Graeciā, Cu.: Antiochum in Graeciam, L.: Volscos ad expugnandam Ardeam, L.: principibus Romam excitis, L.: molem (i. e. tempestatem) in undis, excite, V.: sonitu exciti (i. e. e somno), S.: excivit ea caedes Bructeros, Ta.—To call forth, excite, produce: molem, i. e. high waves, V.: alcui lacrimas, Ta.—Fig., to rouse, awaken, disturb, excite, frighten, terrify: excita anus, Enn. ap. C.: dictatorem ex somno, L.: horribili sonitu exciti, S.: conscientia mentem excitam vastabat, S.: concursu pastorum excitus, L.: omnium civitatium vires, Ta.: Hinc aper excītus, O.—To stir up, excite: terrorem, L.: tumultum, L.

    Latin-English dictionary > ex-cieō and ex-ciō

  • 19 īn-frēnō

        īn-frēnō —, ātus, āre,    to put on a bridle, furnish with a bridle, bridle, harness, curb: non infrenatos equos habere, L.: currūs, to harness the horses to, V.—Fig., to curb, restrain: infrenatus conscientiā scelerum.

    Latin-English dictionary > īn-frēnō

  • 20 īnstīgō

        īnstīgō āvī, ātus, āre    [STIG-], to goad on, urge, stimulate, stir, set on, incite, instigate: si hic non insanit satis suā sponte, instiga, T.: instigante te, at your instigation: sequentem studiis, V.: Romanos in Hannibalem, L.: agmen, O.: conscientiā facinoris instigari, Cs.
    * * *
    instigare, instigavi, instigatus V
    urge on; incite, rouse

    Latin-English dictionary > īnstīgō

См. также в других словарях:

  • conscientia — index conscience Burton s Legal Thesaurus. William C. Burton. 2006 …   Law dictionary

  • conscientia mala — index remorse Burton s Legal Thesaurus. William C. Burton. 2006 …   Law dictionary

  • Conscientia mille testes. — См. Совесть без зубов, а загрызает …   Большой толково-фразеологический словарь Михельсона (оригинальная орфография)

  • Conscientia mala facinora flagellantur. — См. Совесть без зубов, а загрызает …   Большой толково-фразеологический словарь Михельсона (оригинальная орфография)

  • conscientia dicitur a con et scio, quasi scire cum deo — /kons(h)iyensh(iy)a disatar ey kon et sayow, kweysay sayriy kam diyow/ Conscience is called from con and scio, to know, as it were, with God …   Black's law dictionary

  • conscientia dicitur a con et scio, quasi scire cum deo — /kons(h)iyensh(iy)a disatar ey kon et sayow, kweysay sayriy kam diyow/ Conscience is called from con and scio, to know, as it were, with God …   Black's law dictionary

  • Conscientia dicitur a con et scio, quasi scire cum Deo — Conscience is so called from con (meaning with ) and scio (meaning I know ), as it were, I know with God …   Ballentine's law dictionary

  • conscientia rei alieni — Knowledge of another person s ownership …   Ballentine's law dictionary

  • Salva conscĭentĭa — (lat.), mit Bewahrung seines Gewissens, d.h. mit gutem Gewissen …   Meyers Großes Konversations-Lexikon

  • Mea mini conscientia pluris est quam omnium sermo. — См. Совесть без зубов, а загрызает …   Большой толково-фразеологический словарь Михельсона (оригинальная орфография)

  • X2 Digital ISV — Infobox Company company name = X2 Digital ISV company company type = Sole proprietorship foundation = Derby, England (2004) location = Derby, England key people = Thomas Hampson, Founder industry = Software, Business Data Management products =… …   Wikipedia

Поделиться ссылкой на выделенное

Прямая ссылка:
Нажмите правой клавишей мыши и выберите «Копировать ссылку»