Перевод: со всех языков на все языки

со всех языков на все языки

Со всех языков на:
Все языки
Со всех языков на:
Все языки
Английский
Латинский
Немецкий
Русский
Французский

bellum+gerere

Толкование Перевод

81 proelium

proelium ī, n a battle, combat: non proeliis neque acie bellum gerere, S.: proelium facere, to engage: proelia inire, L.: redintegrare, Cs.: proeliis uti secundis: uno proelio confecta res: Punica passi proelia, the wars with Carthage, Iu.: armigera proelia, warriors, Pr.: proelia dant cervi, V.: ventorum proelia, V.—Fig., contest, strife: proelia meā causā sustinere: committere proelia voce, O.
* * *

proeli(i) N N

battle/fight/bout/conflict/dispute; armed/hostile encounter; contest of strength

Latin-English dictionary > proelium
82 sedeō

sedeō sēdī, sessum, ēre [SED-], to sit: cum tot summi oratores sedeant, remain sitting: sedens iis adsensi: ante forīs, O.: ducis sub pede, O.: gradu post me uno, H.: plausor usque sessurus, donec, etc., who will keep his place, H.: Sedilibus in primis eques sedet, H.: in illā tuā sedeculā: in saxo, O.: in conclavi, T.: in temone, Ph.: caelestes sedibus altis sedent, O.: eburneis sellis, L.: carpento, L.: delphine, O.: columbae viridi solo, V. —Of magistrates, esp. of judges, to sit, occupy an official seat, preside, be a judge, hold court, act as juror: (tribuno) in Rostris sedente: si idcirco sedetis, ut, etc.: sedissem forsitan unus De centum index in tua verba viris, O.: iudex sedit simius, Ph.: in tribunali Pompei praetoris urbani, assist — To continue sitting, sit still, continue, remain, tarry, wait, abide, sit idle, be inactive, delay, linger, loiter: isdem consulibus sedentibus lata lex est, etc.: an sedere oportuit Domi, T.: totos dies in villā: sedemus desides domi, L.: tam diu uno loco, N.: Sedit qui timuit, ne non succederet, stayed at home, H.: meliora deos sedet omina poscens, waits, V.: ante sacras fores, Tb.: ad mea busta sedens, Pr.—Prov.: compressis manibus sedere, sit with folded hands, L.—Of troops, to sit down, remain encamped, be entrenched, keep the field: ante moenia, L.: ad Trebiam, L.: sedendo expugnare urbem, L.: sedend<*> bellum gerere, by inactivity, L.: sedendo supera <*>ri eum, qui, etc., L.: qui sedet circum castella sub armis, V.— Fig., to sink, settle, subside, rest, lie: Sederunt medio terra fretumquo solo, O.: nebula campo quam montibus densior sederet, was thicker on the plain, L.: esca, Quae simplex olim tibi sederit, sat well upon your stomach, H.— To sit, sit close, hold fast, be firm, be fixed, be settled, be established: tempus fuit, quo navit in undis, Nunc sedet Ortygie, O.: in liquido sederunt ossa cerebro, stuck fast, O.: clava sedit in ore viri, stuck fast, O.: librata cum sederit (glans), L.: plagam sedere Cedendo arcebat, from sinking deeply, O.—In the mind, to be fixed, be impressed, be determined: in ingenio Cressa relicta tuo, O.: Idque pio sedet Aeneae, V.
* * *

sedere, sedi, sessus V

sit, remain; settle; encamp

Latin-English dictionary > sedeō
83 Легкомысленно

- nequiter (aliquid facere; cenare; bellum gerere);

Большой русско-латинский словарь Поляшева > Легкомысленно
84 Неумело

- nequiter (aliquid facere; cenare; bellum gerere); inepte; indocte;

Большой русско-латинский словарь Поляшева > Неумело
85 Плохо

- male; nequiter (aliquid facere; cenare; bellum gerere); misere; prave; perverse;
• плохо, когда хозяина учит управляющий - male agitur cum domino, quem villicus docet;

Большой русско-латинский словарь Поляшева > Плохо
86 administer

ad-mĭnister, tri, m., he who is near to aid or assist, a servant, an attendant, assistant; lit. and trop. (class.)— Absol.:
Jovi se consiliarium atque administrum datum,
Cic. Leg. 3, 19, 43:
cum neque bellum gerere sine administris posset,
Sall. J. 74.— With gen.:
puer victūs cotidiani administer,
Cic. Rosc. Am. 28, 77:
administri et satellites Sexti Naevii,
id. Quint. 25, 80:
satelles atque administer audaciae,
id. Cat. 1, 3, 4:
administer ipsius cupiditatum,
id. Verr. 2, 2, 54:
rerum transactor et administer,
id. ib. 2, 69:
socius et administer omnium consiliorum,
Sall. J. 29, 2.—With ad:
administris ad ea sacrificia Druidibus utuntur,
Caes. B. G. 6, 16.

Lewis & Short latin dictionary > administer
87 capio

1.
căpĭo, cepi, captum (old fut. perf. capso, Plaut. Bacch. 4, 4, 61: capsit, Enn. ap. Non. p. 66, 27, or Ann. v. 324 Vahl.; Plaut. Ps. 4, 3, 6; Att. ap. Non. p. 483, 12, or Trag. Rel. v. 454 Rib.; Paul. ex. Fest. p. 57 Mull.:
capsimus,
Plaut. Rud. 2, 1, 15: capsis, acc. to Cic. Or. 45, 154, = cape si vis, but this is an error; cf. Quint. 1, 5, 66; old perf. cepet, Col. Rostr. 5; v. Wordsworth, Fragm. and Spec. p. 170), 3, v. a. [cf. kôpê, handle; Lat. capulum; Engl. haft; Germ. Heft; Sanscr. root hri-, take; cf. Gr. cheir, Engl. and Germ. hand, and Goth. hinthan, seize].
I.
Lit.
A.
In gen., to take in hand, take hold of, lay hold of, take, seize, grasp (cf.:
sumo, prehendo): si hodie hercule fustem cepero aut stimulum in manum,
Plaut. Aul. 1, 1, 9:
cape hoc flabellum,
Ter. Eun. 3, 5, 47:
cepit manibus tympanum,
Cat. 6, 3, 8:
tu, genitor, cape sacra manu patriosque Penatis,
Verg. A. 2, 717:
cape saxa manu, cape robora, pastor,
id. G. 3, 420:
flammeum,
Cat. 61, 8:
acria pocula,
Hor. S. 2, 6, 69:
lora,
Prop. 3 (4), 9, 57:
baculum,
Ov. M. 2, 789:
colum cum calathis,
id. ib. 12, 475:
florem ternis digitis,
Plin. 24, 10, 48, § 81:
pignera,
Liv. 3, 38, 12; Dig. 48, 13, 9, § 6; Gai Inst. 4, 29:
ut is in cavea pignus capiatur togae,
Plaut. Am. prol. 68: rem manu, Gai Inst. 1, 121:
rem pignori,
Dig. 42, 1, 15, § 7; cf. ib. 42, 1, 15, § 4:
scutum laeva,
Plin. 33, 1, 4, § 13:
capias tu illius vestem,
Ter. Eun. 2, 3, 79: cape vorsoriam, seize the sheet, i. e. take a tack, turn about, Plaut. Trin. 4, 3, 19.—Very freq. of arms (cf. sumo); so in gen.: arma, to take up arms, i. e. engage in war or battle, Cic. Rab. Perd. 7, 20 sq.; 9, 27; 11, 31; id. Planc. 36, 88; id. Phil. 4, 3, 7; Caes. B.G. 5, 26; 7, 4; Sall. C. 27, 4; 30, 1; 33, 2; 52, 27; id. J. 38, 5; 102, 12; Ov. M. 3, 115 sq.; 12, 91; 13, 221;
and of particular weapons: ensem,
Ov. M. 13, 435:
tela,
id. ib. 3, 307; 5, 366 et saep.—Of food, to take, partake of:
quicum una cibum Capere soleo,
Plaut. Trin. 4, 2, 61; Ter. Eun. 2, 3, 77; Sall. J. 91, 2:
lauti cibum capiunt,
Tac. G. 22.—
B.
In partic.
1.
Of living objects.
a.
To take into possession, take captive, seize, make prisoner.
(α).
Of persons:
oppidum expugnavimus, et legiones Teleboarum vi pugnando cepimus,
Plaut. Am. 1, 1, 258: summus ibi capitur meddix, occiditur alter, Enn. ap. Paul. ex Fest. p. 123 Mull. (Ann. v. 296 Vahl.):
quoniam belli nefarios duces captos jam et comprehensos tenetis,
Cic. Cat. 3, 7, 16:
ibi Orgetorigis filia atque unus e filiis captus est,
Caes. B. G. 1, 26:
reges capiuntur,
Lucr. 4, 1013; Tac. A. 4, 33:
capta eo proelio tria milia peditum dicuntur,
Liv. 22, 49, 18:
quos Byzantii ceperat,
Nep. Paus. 2, 3; id. Alcib. 9, 2; id. Dat. 2, 5; Quint. 6, 3, 61:
captos ostendere civibus hostes,
Hor. Ep. 1, 17, 33:
captus Tarento Livius,
Cic. Brut. 18, 72:
servus ex hoste captus,
Quint. 5, 10, 67.—Hence, P. a. as subst.: captus, i, m., = captivus, a prisoner, captive:
in captos clementia uti,
Nep. Alcib. 5, 7:
inludere capto,
Verg. A. 2, 64:
quae sit fiducia capto,
id. ib. 2, 75:
ex captorum numero,
Liv. 28, 39, 10; Tac. A. 6, 1; 12, 37; 15, 1.—Also, capta, ae, f., a female captive:
dicam hanc esse captam ex Caria, Ditem ac nobilem,
Ter. Heaut. 3, 3, 47.—
(β).
Of animals, birds, fish, etc., to catch, hunt down, take: quid hic venatu non cepit? Varr. ap. Non. p. 253, 31:
si ab avibus capiundis auceps dicatur, debuisse ajunt ex piscibus capiundis, ut aucupem, sic piscicupem dici,
id. L. L. 8, § 61 Mull.:
hic jaculo pisces, illa capiuntur ab hamis,
Ov. A. A. 1, 763:
neque quicquam captum'st piscium,
Plaut. Rud. 2, 1, 12; cf.:
nisi quid concharum capsimus,
id. ib. v. 18; Cic. Off. 3, 14, 58; Plin. 33, 1, 6, § 27: acipenserem, Cic. ap. Macr. S. 2, 12:
cervum,
Phaedr. 1, 5, 5; cf.:
hic (Nereus) tibi prius vinclis capiendus,
Verg. G. 4, 396.—
b.
To win, captivate, charm, allure, enchain, enslave, fascinate; mostly with abl. of means: Ph. Amore ardeo. Pa. Quid agas? nisi ut te redimas captum quam queas Minumo, Ter. Eun. 1, 1, 29:
quod insit in iis aliquid probi, quod capiat ignaros,
Cic. Off. 3, 3, 15: [p. 284] animum adulescentis... pellexit eis omnibus rebus, quibus illa aetas capi ac deleniri potest, id. Clu. 5, 13:
quamvis voluptate capiatur,
id. Off. 1, 30, 105; Quint. 5, 11, 19:
quem quidem adeo sua cepit humanitate,
Nep. Alcib. 9, 3:
secum habuit Pomponium, captus adulescentis et humanitate et doctrina,
id. Att. 4, 1:
nec bene promeritis capitur (deus), nec tangitur ira,
Lucr. 2, 651: ut pictura poesis;
erit quae si propius stes Te capiat magis, et quaedam si longius abstes,
Hor. A. P. 362:
hunc capit argenti splendor,
id. S. 1, 4, 28:
te conjux aliena capit,
id. ib. 2, 7, 46:
Cynthia prima suis miserum me cepit ocellis,
Prop. 1, 1, 1:
carmine formosae, pretio capiuntur avarae,
Tib. 3, 1, 7:
munditiis capimur,
Ov. A. A. 3, 133; id. M. 4, 170; 6, 465; 7, 802; 8, 124; 8, 435; 9, 511; 10, 529;
14, 373: amore captivae victor captus,
Liv. 30, 12, 18:
dulcedine vocis,
Ov. M. 1, 709; 11, 170:
voce nova,
id. ib. 1, 678:
temperie aquarum,
id. ib. 4, 344:
(bos) herba captus viridi,
Verg. E. 6, 59:
amoenitate loci,
Tac. A. 18, 52:
auro,
Hor. C. 2, 18, 36:
neque honoris neque pecuniae dulcedine sum captus,
Cic. Fam. 11, 28, 2:
splendore hominis,
id. Fin. 1, 13, 42: ne oculis quidem captis in hanc fraudem decidisti;
nam id concupisti quod numquam videras,
id. Verr. 2, 4, 45, § 102.—
c.
To cheat, seduce, deceive, mislead, betray, delude, catch:
sapientis hanc vim esse maximam, cavere ne capiatur, ne fallatur videre,
Cic. Ac. 2, 20, 66:
injurium autem'st ulcisci advorsarios? Aut qua via te captent eadem ipsos capi?
Ter. Hec. 1, 1, 16: uti ne propter te fidemque tuam captus fraudatusque sim, form. ap. Cic. Off. 3, 17, 70:
eodem captus errore quo nos,
involved in the same error, Cic. Phil. 12, 2, 6; id. ap. Non. p. 253, 25; cf.:
ne quo errore milites caperentur,
Liv. 8, 6, 16:
capere ante dolis Reginam,
Verg. A. 1, 673:
captique dolis lacrimisque coactis (Sinonis),
id. ib. 2, 196:
ubi me eisdem dolis non quit capere,
Sall. J. 14, 11:
adulescentium animi molles et aetate fluxi dolis haud difficulter capiebantur,
id. C. 14, 5:
capi alicujus dolo,
Nep. Dat. 10, 1:
dolum ad capiendos eos conparant,
Liv. 23, 35, 2:
quas callida Colchis (i.e. Medea) amicitiae mendacis imagine cepit,
Ov. M. 7, 301.—
d.
To defeat, convict, overcome in a suit or dispute (rare):
tu si me impudicitiae captas, non potes capere,
Plaut. Am. 2, 2, 189:
tu caves ne tui consultores, ille ne urbes aut castra capiantur (cf. B. 2. b. infra),
Cic. Mur. 9, 22:
callidus et in capiendo adversario versutus (orator),
id. Brut. 48, 178.—
e.
To deprive one of his powers or faculties, to harm.
(α).
Of the physical powers, to lame, mutilate, maim, impair or weaken in the limbs, senses, etc. (only pass. capi, and esp. in part. perf. captus):
mancus et membris omnibus captus ac debilis,
Cic. Rab. Perd. 7, 21:
ipse Hannibal... altero oculo capitur,
loses an eye, Liv. 22, 2, 11:
captus omnibus membris,
id. 2, 36, 8:
capti auribus et oculis metu omnes torpere,
id. 21, 58, 5:
oculis membrisque captus,
Plin. 33, 4, 24, § 83:
congerantur in unum omnia, ut idem oculis et auribus captus sit,
Cic. Tusc. 5, 40, 117:
si captus oculis sit, ut Tiresias fuit,
id. Div. 2, 3, 9; Verg. G. 1, 183:
habuit filium captum altero oculo,
Suet. Vit. 6:
censorem Appium deum ira post aliquot annos luminibus captum,
Liv. 9, 29, 11; Val. Max. 1, 1, 17:
lumine,
Ov. F. 6, 204:
princeps pedibus captus,
Liv. 43, 7, 5; cf.:
captum leto posuit caput,
Verg. A. 11, 830;
and of the mole: aut oculis capti fodere cubilia talpae,
id. G. 1, 183.—
(β).
Of the mental powers, to deprive of sense or intellect; only in part. perf. captus, usu. agreeing with pers. subj., and with abl. mente, silly, insane, crazy, crazed, lunatic, mad:
labi, decipi tam dedecet quam delirare et mente esse captum,
Cic. Off. 1, 27, 94:
vino aut somno oppressi aut mente capti,
id. Ac. 2, 17, 53; Quint. 8, 3, 4;
rarely mentibu' capti,
Lucr. 4, 1022; so,
animo,
Sen. Herc. Fur. 107; very rarely with gen.:
captus animi,
Tac. H. 3, 73.— Absol.:
virgines captae furore,
Liv. 24, 26, 12.—Less freq. agreeing with mens or animus:
viros velut mente capta cum jactatione fanatica corporis vaticinari,
Liv. 39, 13, 12:
captis magis mentibus, quam consceleratis similis visa,
id. 8, 18, 11; cf.:
capti et stupentes animi,
id. 6, 36, 8.—
f.
To choose, select, elect, take, pick out, adopt, accept a person for a particular purpose or to sustain a particular office or relation:
de istac sum judex captus,
Plaut. Merc. 4, 3, 33:
Aricini atque Ardeates de ambiguo agro... judicem populum Romanum cepere,
Liv. 3, 71, 2:
me cepere arbitrum,
Ter. Heaut. 3, 1, 91:
te mihi patronam capio, Thais,
id. Eun. 5, 2, 48:
quom illum generum cepimus,
id. Hec. 4, 1, 22; cf.:
non, si capiundos mihi sciam esse inimicos omnis homines,
make them enemies thereby, id. And. 4, 2, 12:
si quis magistrum cepit ad eam rem inprobum,
id. ib. 1, 2, 21.—So the formula of the Pontifex Maximus, in the consecration of a vestal virgin: sacerdotem Vestalem, quae sacra faciat... ita te, Amata, capio, Fab. Pict. ap. Gell. 1, 12, 14; cf.:
plerique autem capi virginem solam debere dici putant, sed flamines quoque Diales, item pontifices et augures capi dicebantur,
Gell. 1, 12, 15:
jam ne ea causa pontifex capiar?... ecquis me augurem capiat? Cat. ib. § 17: Amata inter capiendum a pontifice maximo appellatur, quoniam, quae prima capta est, hoc fuisse nomen traditum est, Gell. ib. § 19: rettulit Caesar capiendam virginem in locum Occiae,
Tac. A. 2, 86; 4, 16; 15, 22:
religio, quae in annos singulos Jovis sacerdotem sortito capi jubeat,
Cic. Verr. 2, 2, 51, § 127:
C. Flaccus flamen captus a P. Licinio pontifice maximo erat,
Liv. 27, 8, 5 Weissenb. ad loc.—
2.
Of places.
a.
To occupy, choose, select, take possession of, enter into; mostly milit. t. t., to take up a position, select a place for a camp, etc.:
loca capere, castra munire,
Caes. B. G. 3, 23:
castris locum capere,
Liv. 9, 17, 15; Suet. Aug. 94 fin.:
locum capere castris,
Quint. 12, 2, 5:
ut non fugiendi hostis, sed capiendi loci causa cessisse videar,
Cic. de Or. 2, 72, 294:
ad Thebanos transfugere velle, et locum extra urbem editum capere,
Nep. Ages. 6, 2:
nocte media profectus, ut locum quem vellet, priusquam hostes sentirent, caperet,
Liv. 34, 14, 1:
neminem elegantius loca cepisse, praesidia disposuisse,
id. 35, 14, 9:
erat autem Philopoemen praecipuae in ducendo agmine locisque capiendis solertiae atque usus,
id. 35, 28, 1:
locum cepere paulo quam alii editiorem,
Sall. J. 58, 3:
duces, ut quisque locum ceperat, cedere singulos,
Dict. Cret. 2, 46; so,
of position on the battle-field: quod mons suberat, eo se recipere coeperunt. Capto monte, etc.,
Caes. B. G. 1, 25:
tenuit non solum ales captam semelsedem, sed, etc.,
Liv. 7, 26, 5:
quem quis in pugnando ceperat locum, eum amissa anima corpore tegebat,
Flor. 4, 1; Sall. C. 61, 2; rarely with dat. of pers.:
tumulum suis cepit,
Liv. 31, 41, 9, for a tomb: LOCVM SIBI MONVMENTO CEPIT. Inscr. Grut. 346, 6;
for taking the auspices' se (Gracchum) cum legeret libros, recordatum esse, vitio sibi tabernaculum captum fuisse,
Cic. N. D. 2, 4, 11; cf.:
Palatium Romulus, Remus Aventinum ad inaugurandum templa capiunt,
Liv. 1, 6, 4;
for refuge: omnes Samnitium copiae montes proximos fuga capiunt,
id. 9, 43, 20:
Anchises natum Conventus trahit in medios... Et tumulum capit,
Verg. A. 6, 753; 12, 562:
ante locum capies oculis ( = eliges),
Verg. G. 2, 230 Serv. ad loc.: nunc terras ordine longo Aut capere aut captas jam despectare videntur (cycni), to select places on which to light, or to be just settling down on places already selected, id. A. 1, 396 Forbig. ad loc.—
b.
To take by force, capture, storm, reduce, conquer, seize:
invadam extemplo in oppidum antiquom: Si id capso, etc.,
Plaut. Bacch. 4, 4, 61: oppidum vi, Cat. ap. Charis. 2, p. 191 P.:
MACELLAM OPPVGNANDO,
Col. Rostr. Inscr. Orell. 549:
CORSICAM,
Inscr. Orell. 551: oppida, Enn. ap. Prisc. 9, p. 868 P. (Ann. v. 487 Vahl.):
ad alia oppida pergit, pauca repugnantibus Numidis capit,
Sall. J. 92, 3; Prop. 3, 4 (4, 3), 16:
Troja capta,
Liv. 1, 1, 1; Hor. S. 2, 3, 191: Coriolos. Liv. 3, 71, 7:
urbem opulentissimam,
id. 5, 20, 1:
ante oppidum Nolam fortissuma Samnitium castra cepit,
Cic. Div. 1, 33, 72:
castra hostium,
Nep. Dat. 6, 7:
concursu oppidanorum facto scalis vacua defensoribus moenia capi possent,
Liv. 42, 63, 6:
plurimas hostium vestrorum in Hispania urbes,
id. 28, 39, 10:
sedem belli,
Vell. 2, 74, 3; cf. Cic. Mur. 9, 22 (B. 1. d. supra).— Trop.:
oppressa captaque re publica,
Cic. Dom. 10, 26: qui, bello averso ab hostibus, patriam suam cepissent, Liv. 3, 50, 15.—
c.
To reach, attain, arrive at, betake one ' s self to (mostly by ships, etc.):
insulam capere non potuerant,
Caes. B. G. 4, 26 fin.:
onerariae duae eosdem quos reliqui portus capere non potuerunt,
id. ib. 4, 36:
accidit uti, ex iis (navibus) perpaucae locum caperent,
id. ib. 5, 23:
nostrae naves, cum ignorarent, quem locum reliquae cepissent,
id. B. C. 3, 28: praemiis magnis propositis, qui primus insulam cepisset, Auct. B. Alex. 17.— Trop.:
qui... tenere cursum possint et capere otii illum portum et dignitatis,
Cic. Sest. 46, 99.—
3.
Of things of value, property, money, etc.
a.
In gen., to take, seize, wrest, receive, obtain, acquire, get, etc.:
AVRVM, ARGENTVM,
Col. Rostr. Inscr. Orell. 549:
de praedonibus praedam capere,
Plaut. Truc. 1, 2, 14:
agros de hostibus,
Cic. Dom. 49, 128:
ut ager ex hostibus captus viritim divideretur,
Liv. 4, 48, 2:
quinqueremem una cum defensoribus remigibusque, Auct. B. Alex. 16, 7: naves,
Nep. Con. 4, 4:
classem,
id. Cim. 2, 2:
magnas praedas,
id. Dat. 10, 2:
ex hostibus pecuniam,
Liv. 5, 20, 5; cf.:
e nostris spolia cepit laudibus, Cic. poet. Tusc. 2, 9, 22: signum ex Macedonia,
id. Verr. 2, 4, 58, § 149:
signum pulcherrimum Carthagine captum,
id. ib. 2, 4, 38, §
82: sed eccam ipsa egreditur, nostri fundi calamitas: nam quod nos capere oportet, haec intercipit,
Ter. Eun. 1, 1, 35:
cape cedo,
id. Phorm. 5, 8, 57:
ut reliqui fures, earum rerum quas ceperunt, signa commutant,
Cic. Fin. 5, 25, 74:
majores nostri non solum id, quod de Campanis (agri) ceperant, non imminuerunt, etc.,
id. Agr. 2, 29, 81:
te duce ut insigni capiam cum laude coronam,
Lucr. 6, 95.—With abstr. objects:
paupertatem adeo facile perpessus est, ut de republica nihil praeter gloriam ceperit,
Nep. Epam. 3, 4:
ut ceteri, qui per eum aut honores aut divitias ceperant,
id. Att. 7, 2:
quoniam formam hujus cepi in me et statum,
assumed, Plaut. Am. 1, 1, 110:
quare non committeret, ut is locus ex calamitate populi Romani nomen caperet,
Caes. B. G. 1, 13:
regnum Tiberinus ab illis Cepit,
succeeded to, Ov. M. 14, 615.—
b.
In particular connections.
(α).
With pecuniam (freq. joined with concilio; v. infra), to take illegally, exact, extort, accept a bribe. take blackmail, etc., esp. of magistrates who were accused de pecuniis repetundis:
his ego judicibus non probabo C. Verrem contra leges pecuniam cepisse?
Cic. Verr. 2, 1, 4, § 10:
HS. quadringentiens cepisse te arguo contra leges,
id. ib. 2, 2, 10, § 26; cf.:
quicquid ab horum quopiam captum est,
id. ib. §
27: tamen hae pecuniae per vim atque injuriam tuam captae et conciliatae tibi fraudi et damnationi esse deberent,
id. ib. 2, 3, 40, §
91: utrum (potestis), cum judices sitis de pecunia capta conciliata, tantam pecuniam captam neglegere?
id. ib. 2, 3, 94, §
218: quid est aliud capere conciliare pecunias. si hoc non est vi atque imperio cogere invitos lucrum dare alteri?
id. ib. 2, 3, 30, §
71: sequitur de captis pecuniis et de ambitu,
id. Leg. 3, 20, 46:
ita aperte cepit pecunias ob rem judicandam, ut, etc.,
id. Fin. 2, 16, 54:
quos censores furti et captarum pecuniarum nomine notaverunt,
id. Clu. 42, 120:
nondum commemoro rapinas, non exactas pecunias, non captas, non imperatas,
id. Pis. 16, 38:
si quis ob rem judicandam pecuniam cepisset... neque solum hoc genus pecuniae capiendae turpe, sed etiam nefarium esse arbitrabantur,
id. Rab. Post. 7, 16; id. N. D. 3, 30, 70; Sall. J. 32, 1:
ab regibus Illyriorum,
Liv. 42, 45, 8:
saevitiae captarumque pecuniarum teneri reum,
Tac. A. 3, 67; 4, 31.—
(β).
Of inheritance and bequest, to take, inherit, obtain, acquire, get, accept:
si ex hereditate nihil ceperit,
Cic. Off, 3, 24, 93:
qui morte testamentove ejus tantundem capiat quantum omnes heredes,
id. Leg. 2, 19, 48:
abdicatus ne quid de bonis patris capiat,
Quint. 3, 6, 96:
aut non justum testamentum est, aut capere non potes,
id. 5, 14, 16:
si capiendi Jus nullum uxori,
Juv. 1, 55:
qui testamentum faciebat, ei, qui usque ad certum modum capere potuerat, legavit, etc.,
Dig. 22, 3, 27: quod ille plus capere non poterat, ib. fin.:
qui ex bonis testatoris solidum capere non possit,
ib. 28, 6, 6; 39, 6, 30.—
(γ).
Of regular income, revenue, etc., rents, tolls, profits, etc., to collect, receive, obtain: nam ex [p. 285] eis praediis talenta argenti bina Capiebat statim, Ter. Phorm. 5, 3, 7:
capit ille ex suis praediis sexcenta sestertia, ego centena ex meis,
Cic. Par. 6, 3, 49:
stipendium jure belli,
Caes. B. G. 1, 28:
quinquagena talenta vectigalis ex castro,
Nep. Alcib. 9, 4:
vectigal ex agro eorum capimus,
Liv. 28, 39, 13:
quadragena annua ex schola,
Suet. Gram. 23:
si recte habitaveris... fundus melior erit... fructus plus capies,
Cato, R. R. 4, 2.—
C.
Trop.
1.
Of profit, benefit, advantage, to take, seize, obtain, get, enjoy, reap (mostly in phrase fructum capere):
metuit semper, quem ipsa nunc capit Fructum, nequando iratus tu alio conferas,
Ter. Eun. 3, 1, 59:
honeste acta superior aetas fructus capit auctoritatis extremos,
Cic. Sen. 18, 62:
ex iis etiam fructum capio laboris mei,
id. Div. 2, 5:
ex quibus (litteris) cepi fructum duplicem,
id. Fam. 10, 5, 1:
multo majorem fructum ex populi existimatione illo damnato cepimus, quam ex ipsius, si absolutus esset, gratia cepissemus,
id. Att. 1, 4, 2:
fructum immortalem vestri in me et amoris et judicii,
id. Pis. 14, 31:
aliquem fructum dulcedinis almae,
Lucr. 2, 971; 5, 1410; Luc. 7, 32.—In other connections:
quid ex ea re tandem ut caperes commodi?
Ter. Eun. 3, 5, 25:
utilitates ex amicitia maximas,
Cic. Lael. 9, 32:
usuram alicujus corporis,
Plaut. Am. prol. 108.—
2.
Of external characteristics, form, figure, appearance, etc., to take, assume, acquire, put on:
gestum atque voltum novom,
Ter. Phorm. 5, 6, 50 ' faciem aliquam cepere morando, Ov. M. 1, 421; 13, 605:
figuras Datque capitque novas,
id. ib. 15, 309:
formam capit quam lilia,
id. ib. 10, 212; cf.:
duritiam ab aere,
id. ib. 4, 751.— Transf., of plants, etc.:
radicem capere,
to take root, Cato, R. R. 51:
cum pali defixi radices cepissent,
Plin. 17, 17, 27, § 123:
siliculam capere,
Varr. R. R. 1, 23, 3:
maturitatem capere,
Col. 4, 23, 1:
radix libere capit viris,
Plin. 17, 21, 35, § 161:
vires cepisse nocendi,
Ov. M. 7, 417:
(telinum) rursus refrigeratum odorem suum capit,
Plin. 13, 1, 2, § 13.—
3.
Of mental characteristics, habits, etc., to take, assume, adopt, cultivate, cherish, possess:
cape sis virtutem animo et corde expelle desidiam tuo,
Plaut. Trin. 3, 2, 24:
qua re si Glabrionis patris vim et acrimoniam ceperis ad resistendum hominibus audacissimis, si avi prudentiam ad prospiciendas insidias, etc.,
Cic. Verr. 1, 17, 52:
aliquando, patres conscripti, patrium animum virtutemque capiamus,
id. Phil. 3, 11, 29:
consuetudinem exercitationemque,
id. Off. 1, 18, 59:
misericordiam,
id. Quint. 31, 97:
quam (adsuetudinem) tu dum capias, taedia nulla fuge,
Ov. A. A. 2, 346:
disciplinam principum,
Plin. Pan. 46. —With dat.:
quorum animis avidis... neque lex neque tutor capere est qui possit modum,
Plaut. Aul. 3, 5, 14 Wagn. ad loc.—
4.
Of offices, employments, duties, etc., = suscipio, to undertake, assume, enter upon, accept, take upon one ' s self, etc.:
nam olim populi prius honorem capiebat suffragio, Quam magistro desinebat esse dicto oboediens,
Plaut. Bacch. 3, 3, 34:
o Geta, provinciam Cepisti duram,
Ter. Phorm. 1, 2, 23:
in te cepi Capuam, non quo munus illud defugerem,
took command at Capua, Cic. Att. 8. 3, 4:
consulatum,
id. Pis. 2, 3; Sall. J. 63, 2:
honores,
Nep. Att. 7, 2; Suet. Aug. 26:
imperium,
id. Claud. 10:
magistratum,
Cic. Imp. Pomp. 21, 62; Liv. 2, 33, 1; Suet. Aug. 2:
magistratus,
Sall. H. 1, 41, 21 Dietsch; Nep. Phoc. 1, 1; Suet. Caes. 75:
capiatque aliquis moderamina (navis),
Ov. M. 3, 644:
rerum moderamen,
id. ib. 6, 677:
pontificatum maximum,
Suet. Vit. 11:
rem publicam,
Sall. C. 5, 6:
neve cui patrum capere eum magistratum liceret,
Liv. 2, 33, 1:
ut ceperat haud tumultuose magistratum majore gaudio plebis, etc.,
id. 5, 13, 2.—Rarely with dat. of pers., to obtain for, secure for:
patres praeturam Sp. Furio Camillo gratia campestri ceperunt,
Liv. 7, 1, 2.—
5.
In gen., of any occupation, work, or undertaking, to begin, enter upon, take, undertake, etc.:
augurium ex arce,
Liv. 10, 7, 10:
augurium capienti duodecim se vultures ostenderunt,
Suet. Aug. 95; id. Vesp. 11:
omen,
Cic. Div. 1, 46, 104:
in castris Romanis cum frustra multi conatus ad erumpendum capti essent,
Liv. 9, 4, 1:
rursus impetu capto enituntur,
id. 2, 65, 5; Quint. 6, 1, 28; Suet. Aug. 42; id. Calig. 43: cursum, id. Oth. 6:
a quibus temporibus scribendi capiatur exordium,
Cic. Leg. 1, 3, 8:
experimentum eorum inversa manu capitur,
Plin. 13, 2, 3, § 19 ( poet.):
nec vestra capit discordia finem,
Verg. A. 10, 106:
fugam,
to take to flight, flee, Caes. B. G. 7, 26; so, capere impetum, to take a start, gather momentum:
ad impetum capiundum modicum erat spatium,
Liv. 10, 5, 6; cf.:
expeditionis Germanicae impetum cepit,
suddenly resolved to make, Suet. Calig. 43: capere initium, to begin:
ea pars artis, ex qua capere initium solent,
Quint. 2, 11, 1.— Transf., of place:
eorum (finium) una pars, quam Gallos optinere dictum est, initium capit a flumine Rhodano,
Caes. B. G. 1, 1:
a dis inmortalibus sunt nobis agendi capienda primordia,
Cic. Leg. 2, 3, 7.—
6.
Of an opportunity or occasion, to seize, embrace, take:
si occassionem capsit,
Plaut. Ps. 4, 3, 6:
si lubitum fuerit, causam ceperit,
Ter. And. 1, 3, 8:
quod tempus conveniundi patris me capere suadeat,
Ter. Phorm. 5, 4, 9:
si satis commode tempus ad te cepit adeundi,
Cic. Fam. 11, 16, 1.—
7.
Of operations of the mind, resolutions, purposes, plans, thoughts, etc., to form, conceive, entertain, come to, reach:
quantum ex ipsa re conjecturam cepimus,
Ter. Heaut. 2, 3, 25 MSS. (Fleck. al. ex conj. fecimus); Varr. R. R. 3, 16, 32:
cum jam ex diei tempore conjecturam ceperat,
Caes. B. G. 7, 35:
hujusce rei conjecturam de tuo ipsius studio, Servi, facillime ceperis,
Cic. Mur. 4, 9.— Absol.:
conjecturam capere,
Cic. Div. 1, 57, 130:
nec quid corde nunc consili capere possim, Scio,
Plaut. Merc. 2, 3, 12:
capti consili memorem mones,
id. Stich 4, 1, 72:
quo pacto porro possim Potiri consilium volo capere una tecum,
Ter. Eun. 3, 5, 66; 5, 2, 28:
temerarium consilium,
Liv. 25, 34, 7:
tale capit consilium,
Nep. Eum. 9, 3.— With inf.:
confitendum... eadem te hora consilium cepisse hominis propinqui fortunas funditus evertere,
Cic. Quint. 16, 53; Caes. B. G. 7, 71 init. —With ut:
subito consilium cepi, ut exirem,
Cic. Att. 7, 10 init. —With gen. gerund. (freq.):
legionis opprimendae consilium capere,
Caes. B. G. 3, 2:
obprimundae reipublicae consilium cepit,
Sall. C. 16, 4.—With sibi:
si id non fecisset, sibi consilium facturos,
Caes. B. C. 2, 20:
ut ego rationem oculis capio,
Plaut. Ps. 2, 2, 2:
cepi rationem ut, etc.,
Ter. Heaut. 5, 2, 11.—
8.
Of examples, instances, proofs, etc., to take, derive, draw, obtain:
ex quo documentum nos capere fortuna voluit quid esset victis extimescendum,
Cic. Phil. 11, 2, 5:
quid istuc tam mirum'st, de te si exemplum capit? Ter And. 4, 1, 26: exemplum ex aliqua re,
Cic. Lael. 10, 33:
praesagia a sole,
Plin. 18, 35, 78, § 341:
illud num dubitas quin specimen naturae capi debeat ex optima quaque natura?
Cic. Tusc. 1, 14, 32.—
9.
Of impressions, feelings, etc., to take, entertain, conceive, receive, be subjected to, suffer, experience, etc.:
tantum laborem capere ob talem filium?
Ter. And. 5, 2, 29:
omnes mihi labores fuere quos cepi leves,
id. Heaut. 2, 4, 19:
laborem inanem ipsus capit,
id. Hec. 3, 2, 9:
ex eo nunc misera quem capit Laborem!
id. And. 4, 3, 4: miseriam omnem ego capio;
hic potitur gaudia,
id. Ad. 5, 4, 22:
satietatem dum capiet pater Illius quam amat,
Plaut. Am. 1, 2, 10:
plus aegri ex abitu viri quam ex adventu voluptatis cepi,
id. ib. 2, 2, 9:
cum illa quacum volt voluptatem capit,
id. ib. prol. 114:
angor iste, qui pro amico saepe capiendus est,
Cic. Lael. 13, 48:
quae (benevolentia) quidem capitur beneficiis maxime,
id. Off. 2, 9, 32:
laetitiam quam capiebam memoria rationum inventorumque nostrorum,
id. Fin. 2, 30, 96:
lenire desiderium quod capiebat e filio,
id. Sen. 15, 54:
opinione omnium majorem animo cepi dolorem,
id. Brut. 1, 1:
itaque cepi voluptatem, tam ornatum virum fuisse in re publica,
id. ib. 40, 147:
ex civibus victis gaudium meritum capiam,
Liv. 27, 40, 9:
ne quam... invidiam apud patres ex prodiga largitione caperet,
id. 5, 20, 2:
ad summam laetitiam meam, quam ex tuo reditu capio, magnus illius adventu cumulus accedet,
id. Att. 4, 19, 2 (4, 18, 3):
laetitia, quam oculis cepi justo interitu tyranni,
id. ib. 14, 14, 4:
ex praealto tecto lapsus matris et adfinium cepit oblivionem,
lost his memory, Plin. 7, 24, 24, § 90: virtutis opinionem, Auct. B. G. 8, 8: somnum, Cic. Tusc. 4, 19, 44: taedium vitae, Nep. ap. Gell. 6 (7), 18, 11:
maria aspera juro Non ullum pro me tantum (me) cepisse timorem, Quam, etc.,
Verg. A. 6, 352 Forbig. ad loc.:
et in futurum etiam metum ceperunt,
Liv. 33, 27, 10:
voluptatem animi,
Cic. Planc. 1, 1:
malis alienis voluptatem capere laetitiae (cum sit),
id. Tusc. 4, 31, 66:
quaeque mihi sola capitur nunc mente voluptas,
Ov. P. 4, 9, 37.—
10.
Transf., with the feelings, experience, etc., as subj., to seize, overcome, possess, occupy, affect, take possession of, move, etc. (cf. lambanô, in this sense and like 9. supra): nutrix: Cupido cepit miseram nunc me, proloqui Caelo atque terrae Medeai miserias, Enn. ap. Cic. Tusc. 3, 26, 63 (Trag. Rel. v. 291 Vahl.):
edepol te desiderium Athenarum arbitror cepisse saepe,
Ter. Hec. 1, 2, 14:
numquam commerui merito ut caperet odium illam mei,
id. ib. 4, 2, 4:
sicubi eum satietas Hominum aut negoti odium ceperat,
id. Eun. 3, 1, 14:
nos post reges exactos servitutis oblivio ceperat,
Cic. Phil. 3, 4, 9:
te cepisse odium regni videbatur,
id. ib. 2, 36, 91:
Romulum Remumque cupido cepit urbis condendae,
Liv. 1, 6, 3:
cupido eum ceperat in verticem montis ascendendi,
id. 40, 21, 2:
etiam victores sanguinis caedisque ceperat satietas,
id. 27, 49, 8; Mel. 3, 5, 2:
qui pavor hic, qui terror, quae repente oblivio animos cepit?
Liv. 27, 13, 2:
oblivio deorum capiat pectora vestra,
id. 38, 46, 12:
tantane te cepere oblivia nostri?
Ov. Tr. 1, 8, 11:
ut animum ejus cura sacrorum cepit,
Liv. 27, 8, 6:
hostis primum admiratio cepit, quidnam, etc.,
id. 44, 12, 1:
tanta meae si te ceperunt taedia laudis,
Verg. G. 4, 332; cf. Anthol. Lat. I. p. 178;
I. p. 196 Burm.: ignarosque loci passim et formidine captos Sternimus,
Verg. A. 2, 384:
infelix, quae tanta animum dementia cepit!
id. ib. 5, 465; id. E. 6, 47:
cum subita incautum dementia cepit amantem,
id. G. 4, 488; cf. Anthol. Lat. I. p. 170, 15;
I. p. 168, 14 Burm.: Tarquinium mala libido Lucretiae stuprandae cepit,
Liv. 1, 57, 10:
ingens quidem et luctus et pavor civitatem cepit,
id. 25, 22, 1:
tantus repente maeror pavorque senatum eorum cepit,
id. 23, 20, 7:
senatum metus cepit,
id. 23, 14, 8: si me... misericordia capsit. Att. ap. Non. p. 483, 11 (Trag. Rel. v. 454 Rib.): nec tuendi capere satietas potest, Pac. ap. Cic. Div. 1, 14, 24 (Trag. Rel. v. 410 ib.):
quantus timor socios populi Romani cepisset,
Liv. 43, 11, 9.—
11.
Of injury, damage, loss, etc., to suffer, take, be subjected to:
calamitatem,
Cic. Div. 1, 16, 29:
detrimenti aliquid in aliqua re,
Col. 1, 8, 2.—Esp., in the legal formula, by which dictatorial powers were conferred by the senate upon the consuls or the entire magistracy in times of extreme danger to the state;
videant ne quid res publica detrimenti capiat: decrevit quondam senatus, ut L. Opimius consul videret ne quid res publica detrimenti caperet,
Cic. Cat. 1, 2, 4:
Hernici tantum terrorem incussere patribus, ut, quae forma senatus consulti ultimae semper necessitatis habita est, Postumio, alteri consulum, negotium daretur, videret, ne, etc.,
Liv. 3, 4, 9; cf. id. 6, 19, 2 sqq.:
quod plerumque in atroci negotio solet, senatus decrevit, darent operam consules, ne quid, etc.... Ea potestas per senatum more Romano magistratui maxuma permittitur, exercitum parare, bellum gerere, coercere omnibus modis socios atque civis, domi militiaeque inperium atque judicium summum habere,
Sall. C. 29, 2 sq.
II.
To take in, receive, hold, contain, be large enough for.
A.
Lit.
1.
In gen.: Ph. Sitit haec anus. Pa. Quantillum sitit? Ph. Modica'st, capit quadrantal, Plaut. Curc. 1, 2, 8:
parte quod ex una spatium vacat et capit in se (ferrum),
Lucr. 6, 1030:
jam mare litus habet, plenos capit alveus amnes,
Ov. M. 1, 344; cf.:
terra feras cepit, volucres agitabilis aer,
id. ib. 1, 75:
dum tenues capiat suus alveus undas,
id. ib. 8, 558:
cunctosque (deos) dedisse Terga fugae, donec fessos Aegyptia tellus Ceperit,
id. ib. 5, 324.—
2.
Esp., with negatives, not to hold, to be too small for, etc.; cf.:
di boni, quid turba est! Aedes nostrae vix capient, scio,
Ter. Heaut. 2, 3, 13:
qui cum una domo jam capi non possunt, in alias domos exeunt,
Cic. Off. 1, 17, 54: nec jam se capit [p. 286] unda;
volat vapor ater ad auras,
Verg. A. 7, 466:
non tuus hoc capiet venter plus ac meus,
Hor. S. 1, 1, 46:
non capit se mare,
Sen. Agam. 487:
neque enim capiebant funera portae,
Ov. M. 7, 607:
officium populi vix capiente domo,
id. P. 4, 4, 42:
si di habitum corporis tui aviditati animi parem esse voluissent, orbis te non caperet,
Curt. 7, 8, 12:
ut non immerito proditum sit... Graeciam omnem vix capere exercitum ejus (Xerxis) potuisse,
Just. 2, 10, 19.—
B.
Trop.
1.
To swallow up, ingulf, take in (rare):
tot domus locupletissimas istius domus una capiet?
Cic. Verr. 2, 2, 4, § 7.—
2.
To contain, hold, be large or strong enough for, bear.
a.
Affirmatively (rare):
quidquid mortalitas capere poterat, implevimus,
Curt. 9, 3, 7:
si puer omni cura et summo, quantum illa aetas capit, labore, scripserit,
Quint. 2, 4, 17:
dummodo ejus aetatis sit, ut dolum capiat,
Dig. 40, 12, 15.—
b.
With negatives:
non capiunt angustiae pectoris tui (tantam personam),
Cic. Pis. 11, 24:
leones, qui... nec capere irarum fluctus in pectore possunt,
Lucr. 3, 298:
nec capiunt inclusas pectora flammas,
Ov. M. 6, 466:
vix spes ipse suas animo capit,
id. ib. 11, 118:
ardet et iram Non capit ipsa suam Progne,
id. ib. 6, 610; cf.:
sic quoque concupiscis quae non capis,
Curt. 7, 8, 13:
majora quam capit spirat,
id. 6, 9, 11:
ad ultimum magnitudinem ejus (fortunae) non capit,
id. 3, 12, 20:
infirma aetas majora non capiet,
Quint. 1, 11, 13.—
3.
Transf., of things, to admit of, be capable of, undergo (post-Aug. and rare):
rimam fissuramque non capit sponte cedrus,
Plin. 16, 40, 78, § 212:
molluscum... si magnitudinem mensarum caperet,
id. 16, 16, 27, § 68:
res non capit restitutionem, cum statum mutat,
Dig. 4, 4, 19.—
4.
With inf., to be susceptible of, to be of a nature to, etc., = endechetai (late Lat.):
nec capit humanis angoribus excruciari (Deus),
Prud. Apoth. 154:
crimina, quae non capiunt indulgeri,
Tert. Pud. 1 fin.; id. Apol. 17; id. adv. Haer. 44 fin.; Paul. Nol. Carm. 9, 22.—
5.
Of the mind, to take, receive into the mind, comprehend, grasp, embrace (cf. intellego, to penetrate mentally, have insight into):
sitque nonnumquam summittenda et contrahenda oratio, ne judex eam vel intellegere vel capere non possit,
Quint. 11, 1, 45:
nullam esse gratiam tantam, quam non vel capere animus meus in accipiendo... posset,
id. 2, 6, 2:
quae quidem ego nisi tam magna esse fatear, ut ea vix cujusquam mens aut cogitatio capere possit,
Cic. Marcell. 2, 6; id. N. D. 1, 19, 49:
senatus ille, quem qui ex regibus constare dixit, unus veram speciem Romani senatus cepit,
Liv. 9, 17, 14:
somnium laetius, quam quod mentes eorum capere possent,
id. 9, 9, 14.—P. a. as subst.: Capta, ae, f., a surname of Minerva, as worshipped on the Coelian Mount, but for what reason is not known, Ov. F. 3, 837 sq.
2.
căpĭo, ōnis, f. [1. capio]; in the Lat. of the jurists,
I.
A taking:
dominii,
Dig. 39, 2, 18; Gell. 6 (7), 10, 3.—
II.
= usu capio or usucapio, the right of property acquired by prescription, Dig. 41, 1, 48, § 1; 41, 3, 21; 41, 5, 4; v. 1. usucapio.

Lewis & Short latin dictionary > capio
88 Capta

1.
căpĭo, cepi, captum (old fut. perf. capso, Plaut. Bacch. 4, 4, 61: capsit, Enn. ap. Non. p. 66, 27, or Ann. v. 324 Vahl.; Plaut. Ps. 4, 3, 6; Att. ap. Non. p. 483, 12, or Trag. Rel. v. 454 Rib.; Paul. ex. Fest. p. 57 Mull.:
capsimus,
Plaut. Rud. 2, 1, 15: capsis, acc. to Cic. Or. 45, 154, = cape si vis, but this is an error; cf. Quint. 1, 5, 66; old perf. cepet, Col. Rostr. 5; v. Wordsworth, Fragm. and Spec. p. 170), 3, v. a. [cf. kôpê, handle; Lat. capulum; Engl. haft; Germ. Heft; Sanscr. root hri-, take; cf. Gr. cheir, Engl. and Germ. hand, and Goth. hinthan, seize].
I.
Lit.
A.
In gen., to take in hand, take hold of, lay hold of, take, seize, grasp (cf.:
sumo, prehendo): si hodie hercule fustem cepero aut stimulum in manum,
Plaut. Aul. 1, 1, 9:
cape hoc flabellum,
Ter. Eun. 3, 5, 47:
cepit manibus tympanum,
Cat. 6, 3, 8:
tu, genitor, cape sacra manu patriosque Penatis,
Verg. A. 2, 717:
cape saxa manu, cape robora, pastor,
id. G. 3, 420:
flammeum,
Cat. 61, 8:
acria pocula,
Hor. S. 2, 6, 69:
lora,
Prop. 3 (4), 9, 57:
baculum,
Ov. M. 2, 789:
colum cum calathis,
id. ib. 12, 475:
florem ternis digitis,
Plin. 24, 10, 48, § 81:
pignera,
Liv. 3, 38, 12; Dig. 48, 13, 9, § 6; Gai Inst. 4, 29:
ut is in cavea pignus capiatur togae,
Plaut. Am. prol. 68: rem manu, Gai Inst. 1, 121:
rem pignori,
Dig. 42, 1, 15, § 7; cf. ib. 42, 1, 15, § 4:
scutum laeva,
Plin. 33, 1, 4, § 13:
capias tu illius vestem,
Ter. Eun. 2, 3, 79: cape vorsoriam, seize the sheet, i. e. take a tack, turn about, Plaut. Trin. 4, 3, 19.—Very freq. of arms (cf. sumo); so in gen.: arma, to take up arms, i. e. engage in war or battle, Cic. Rab. Perd. 7, 20 sq.; 9, 27; 11, 31; id. Planc. 36, 88; id. Phil. 4, 3, 7; Caes. B.G. 5, 26; 7, 4; Sall. C. 27, 4; 30, 1; 33, 2; 52, 27; id. J. 38, 5; 102, 12; Ov. M. 3, 115 sq.; 12, 91; 13, 221;
and of particular weapons: ensem,
Ov. M. 13, 435:
tela,
id. ib. 3, 307; 5, 366 et saep.—Of food, to take, partake of:
quicum una cibum Capere soleo,
Plaut. Trin. 4, 2, 61; Ter. Eun. 2, 3, 77; Sall. J. 91, 2:
lauti cibum capiunt,
Tac. G. 22.—
B.
In partic.
1.
Of living objects.
a.
To take into possession, take captive, seize, make prisoner.
(α).
Of persons:
oppidum expugnavimus, et legiones Teleboarum vi pugnando cepimus,
Plaut. Am. 1, 1, 258: summus ibi capitur meddix, occiditur alter, Enn. ap. Paul. ex Fest. p. 123 Mull. (Ann. v. 296 Vahl.):
quoniam belli nefarios duces captos jam et comprehensos tenetis,
Cic. Cat. 3, 7, 16:
ibi Orgetorigis filia atque unus e filiis captus est,
Caes. B. G. 1, 26:
reges capiuntur,
Lucr. 4, 1013; Tac. A. 4, 33:
capta eo proelio tria milia peditum dicuntur,
Liv. 22, 49, 18:
quos Byzantii ceperat,
Nep. Paus. 2, 3; id. Alcib. 9, 2; id. Dat. 2, 5; Quint. 6, 3, 61:
captos ostendere civibus hostes,
Hor. Ep. 1, 17, 33:
captus Tarento Livius,
Cic. Brut. 18, 72:
servus ex hoste captus,
Quint. 5, 10, 67.—Hence, P. a. as subst.: captus, i, m., = captivus, a prisoner, captive:
in captos clementia uti,
Nep. Alcib. 5, 7:
inludere capto,
Verg. A. 2, 64:
quae sit fiducia capto,
id. ib. 2, 75:
ex captorum numero,
Liv. 28, 39, 10; Tac. A. 6, 1; 12, 37; 15, 1.—Also, capta, ae, f., a female captive:
dicam hanc esse captam ex Caria, Ditem ac nobilem,
Ter. Heaut. 3, 3, 47.—
(β).
Of animals, birds, fish, etc., to catch, hunt down, take: quid hic venatu non cepit? Varr. ap. Non. p. 253, 31:
si ab avibus capiundis auceps dicatur, debuisse ajunt ex piscibus capiundis, ut aucupem, sic piscicupem dici,
id. L. L. 8, § 61 Mull.:
hic jaculo pisces, illa capiuntur ab hamis,
Ov. A. A. 1, 763:
neque quicquam captum'st piscium,
Plaut. Rud. 2, 1, 12; cf.:
nisi quid concharum capsimus,
id. ib. v. 18; Cic. Off. 3, 14, 58; Plin. 33, 1, 6, § 27: acipenserem, Cic. ap. Macr. S. 2, 12:
cervum,
Phaedr. 1, 5, 5; cf.:
hic (Nereus) tibi prius vinclis capiendus,
Verg. G. 4, 396.—
b.
To win, captivate, charm, allure, enchain, enslave, fascinate; mostly with abl. of means: Ph. Amore ardeo. Pa. Quid agas? nisi ut te redimas captum quam queas Minumo, Ter. Eun. 1, 1, 29:
quod insit in iis aliquid probi, quod capiat ignaros,
Cic. Off. 3, 3, 15: [p. 284] animum adulescentis... pellexit eis omnibus rebus, quibus illa aetas capi ac deleniri potest, id. Clu. 5, 13:
quamvis voluptate capiatur,
id. Off. 1, 30, 105; Quint. 5, 11, 19:
quem quidem adeo sua cepit humanitate,
Nep. Alcib. 9, 3:
secum habuit Pomponium, captus adulescentis et humanitate et doctrina,
id. Att. 4, 1:
nec bene promeritis capitur (deus), nec tangitur ira,
Lucr. 2, 651: ut pictura poesis;
erit quae si propius stes Te capiat magis, et quaedam si longius abstes,
Hor. A. P. 362:
hunc capit argenti splendor,
id. S. 1, 4, 28:
te conjux aliena capit,
id. ib. 2, 7, 46:
Cynthia prima suis miserum me cepit ocellis,
Prop. 1, 1, 1:
carmine formosae, pretio capiuntur avarae,
Tib. 3, 1, 7:
munditiis capimur,
Ov. A. A. 3, 133; id. M. 4, 170; 6, 465; 7, 802; 8, 124; 8, 435; 9, 511; 10, 529;
14, 373: amore captivae victor captus,
Liv. 30, 12, 18:
dulcedine vocis,
Ov. M. 1, 709; 11, 170:
voce nova,
id. ib. 1, 678:
temperie aquarum,
id. ib. 4, 344:
(bos) herba captus viridi,
Verg. E. 6, 59:
amoenitate loci,
Tac. A. 18, 52:
auro,
Hor. C. 2, 18, 36:
neque honoris neque pecuniae dulcedine sum captus,
Cic. Fam. 11, 28, 2:
splendore hominis,
id. Fin. 1, 13, 42: ne oculis quidem captis in hanc fraudem decidisti;
nam id concupisti quod numquam videras,
id. Verr. 2, 4, 45, § 102.—
c.
To cheat, seduce, deceive, mislead, betray, delude, catch:
sapientis hanc vim esse maximam, cavere ne capiatur, ne fallatur videre,
Cic. Ac. 2, 20, 66:
injurium autem'st ulcisci advorsarios? Aut qua via te captent eadem ipsos capi?
Ter. Hec. 1, 1, 16: uti ne propter te fidemque tuam captus fraudatusque sim, form. ap. Cic. Off. 3, 17, 70:
eodem captus errore quo nos,
involved in the same error, Cic. Phil. 12, 2, 6; id. ap. Non. p. 253, 25; cf.:
ne quo errore milites caperentur,
Liv. 8, 6, 16:
capere ante dolis Reginam,
Verg. A. 1, 673:
captique dolis lacrimisque coactis (Sinonis),
id. ib. 2, 196:
ubi me eisdem dolis non quit capere,
Sall. J. 14, 11:
adulescentium animi molles et aetate fluxi dolis haud difficulter capiebantur,
id. C. 14, 5:
capi alicujus dolo,
Nep. Dat. 10, 1:
dolum ad capiendos eos conparant,
Liv. 23, 35, 2:
quas callida Colchis (i.e. Medea) amicitiae mendacis imagine cepit,
Ov. M. 7, 301.—
d.
To defeat, convict, overcome in a suit or dispute (rare):
tu si me impudicitiae captas, non potes capere,
Plaut. Am. 2, 2, 189:
tu caves ne tui consultores, ille ne urbes aut castra capiantur (cf. B. 2. b. infra),
Cic. Mur. 9, 22:
callidus et in capiendo adversario versutus (orator),
id. Brut. 48, 178.—
e.
To deprive one of his powers or faculties, to harm.
(α).
Of the physical powers, to lame, mutilate, maim, impair or weaken in the limbs, senses, etc. (only pass. capi, and esp. in part. perf. captus):
mancus et membris omnibus captus ac debilis,
Cic. Rab. Perd. 7, 21:
ipse Hannibal... altero oculo capitur,
loses an eye, Liv. 22, 2, 11:
captus omnibus membris,
id. 2, 36, 8:
capti auribus et oculis metu omnes torpere,
id. 21, 58, 5:
oculis membrisque captus,
Plin. 33, 4, 24, § 83:
congerantur in unum omnia, ut idem oculis et auribus captus sit,
Cic. Tusc. 5, 40, 117:
si captus oculis sit, ut Tiresias fuit,
id. Div. 2, 3, 9; Verg. G. 1, 183:
habuit filium captum altero oculo,
Suet. Vit. 6:
censorem Appium deum ira post aliquot annos luminibus captum,
Liv. 9, 29, 11; Val. Max. 1, 1, 17:
lumine,
Ov. F. 6, 204:
princeps pedibus captus,
Liv. 43, 7, 5; cf.:
captum leto posuit caput,
Verg. A. 11, 830;
and of the mole: aut oculis capti fodere cubilia talpae,
id. G. 1, 183.—
(β).
Of the mental powers, to deprive of sense or intellect; only in part. perf. captus, usu. agreeing with pers. subj., and with abl. mente, silly, insane, crazy, crazed, lunatic, mad:
labi, decipi tam dedecet quam delirare et mente esse captum,
Cic. Off. 1, 27, 94:
vino aut somno oppressi aut mente capti,
id. Ac. 2, 17, 53; Quint. 8, 3, 4;
rarely mentibu' capti,
Lucr. 4, 1022; so,
animo,
Sen. Herc. Fur. 107; very rarely with gen.:
captus animi,
Tac. H. 3, 73.— Absol.:
virgines captae furore,
Liv. 24, 26, 12.—Less freq. agreeing with mens or animus:
viros velut mente capta cum jactatione fanatica corporis vaticinari,
Liv. 39, 13, 12:
captis magis mentibus, quam consceleratis similis visa,
id. 8, 18, 11; cf.:
capti et stupentes animi,
id. 6, 36, 8.—
f.
To choose, select, elect, take, pick out, adopt, accept a person for a particular purpose or to sustain a particular office or relation:
de istac sum judex captus,
Plaut. Merc. 4, 3, 33:
Aricini atque Ardeates de ambiguo agro... judicem populum Romanum cepere,
Liv. 3, 71, 2:
me cepere arbitrum,
Ter. Heaut. 3, 1, 91:
te mihi patronam capio, Thais,
id. Eun. 5, 2, 48:
quom illum generum cepimus,
id. Hec. 4, 1, 22; cf.:
non, si capiundos mihi sciam esse inimicos omnis homines,
make them enemies thereby, id. And. 4, 2, 12:
si quis magistrum cepit ad eam rem inprobum,
id. ib. 1, 2, 21.—So the formula of the Pontifex Maximus, in the consecration of a vestal virgin: sacerdotem Vestalem, quae sacra faciat... ita te, Amata, capio, Fab. Pict. ap. Gell. 1, 12, 14; cf.:
plerique autem capi virginem solam debere dici putant, sed flamines quoque Diales, item pontifices et augures capi dicebantur,
Gell. 1, 12, 15:
jam ne ea causa pontifex capiar?... ecquis me augurem capiat? Cat. ib. § 17: Amata inter capiendum a pontifice maximo appellatur, quoniam, quae prima capta est, hoc fuisse nomen traditum est, Gell. ib. § 19: rettulit Caesar capiendam virginem in locum Occiae,
Tac. A. 2, 86; 4, 16; 15, 22:
religio, quae in annos singulos Jovis sacerdotem sortito capi jubeat,
Cic. Verr. 2, 2, 51, § 127:
C. Flaccus flamen captus a P. Licinio pontifice maximo erat,
Liv. 27, 8, 5 Weissenb. ad loc.—
2.
Of places.
a.
To occupy, choose, select, take possession of, enter into; mostly milit. t. t., to take up a position, select a place for a camp, etc.:
loca capere, castra munire,
Caes. B. G. 3, 23:
castris locum capere,
Liv. 9, 17, 15; Suet. Aug. 94 fin.:
locum capere castris,
Quint. 12, 2, 5:
ut non fugiendi hostis, sed capiendi loci causa cessisse videar,
Cic. de Or. 2, 72, 294:
ad Thebanos transfugere velle, et locum extra urbem editum capere,
Nep. Ages. 6, 2:
nocte media profectus, ut locum quem vellet, priusquam hostes sentirent, caperet,
Liv. 34, 14, 1:
neminem elegantius loca cepisse, praesidia disposuisse,
id. 35, 14, 9:
erat autem Philopoemen praecipuae in ducendo agmine locisque capiendis solertiae atque usus,
id. 35, 28, 1:
locum cepere paulo quam alii editiorem,
Sall. J. 58, 3:
duces, ut quisque locum ceperat, cedere singulos,
Dict. Cret. 2, 46; so,
of position on the battle-field: quod mons suberat, eo se recipere coeperunt. Capto monte, etc.,
Caes. B. G. 1, 25:
tenuit non solum ales captam semelsedem, sed, etc.,
Liv. 7, 26, 5:
quem quis in pugnando ceperat locum, eum amissa anima corpore tegebat,
Flor. 4, 1; Sall. C. 61, 2; rarely with dat. of pers.:
tumulum suis cepit,
Liv. 31, 41, 9, for a tomb: LOCVM SIBI MONVMENTO CEPIT. Inscr. Grut. 346, 6;
for taking the auspices' se (Gracchum) cum legeret libros, recordatum esse, vitio sibi tabernaculum captum fuisse,
Cic. N. D. 2, 4, 11; cf.:
Palatium Romulus, Remus Aventinum ad inaugurandum templa capiunt,
Liv. 1, 6, 4;
for refuge: omnes Samnitium copiae montes proximos fuga capiunt,
id. 9, 43, 20:
Anchises natum Conventus trahit in medios... Et tumulum capit,
Verg. A. 6, 753; 12, 562:
ante locum capies oculis ( = eliges),
Verg. G. 2, 230 Serv. ad loc.: nunc terras ordine longo Aut capere aut captas jam despectare videntur (cycni), to select places on which to light, or to be just settling down on places already selected, id. A. 1, 396 Forbig. ad loc.—
b.
To take by force, capture, storm, reduce, conquer, seize:
invadam extemplo in oppidum antiquom: Si id capso, etc.,
Plaut. Bacch. 4, 4, 61: oppidum vi, Cat. ap. Charis. 2, p. 191 P.:
MACELLAM OPPVGNANDO,
Col. Rostr. Inscr. Orell. 549:
CORSICAM,
Inscr. Orell. 551: oppida, Enn. ap. Prisc. 9, p. 868 P. (Ann. v. 487 Vahl.):
ad alia oppida pergit, pauca repugnantibus Numidis capit,
Sall. J. 92, 3; Prop. 3, 4 (4, 3), 16:
Troja capta,
Liv. 1, 1, 1; Hor. S. 2, 3, 191: Coriolos. Liv. 3, 71, 7:
urbem opulentissimam,
id. 5, 20, 1:
ante oppidum Nolam fortissuma Samnitium castra cepit,
Cic. Div. 1, 33, 72:
castra hostium,
Nep. Dat. 6, 7:
concursu oppidanorum facto scalis vacua defensoribus moenia capi possent,
Liv. 42, 63, 6:
plurimas hostium vestrorum in Hispania urbes,
id. 28, 39, 10:
sedem belli,
Vell. 2, 74, 3; cf. Cic. Mur. 9, 22 (B. 1. d. supra).— Trop.:
oppressa captaque re publica,
Cic. Dom. 10, 26: qui, bello averso ab hostibus, patriam suam cepissent, Liv. 3, 50, 15.—
c.
To reach, attain, arrive at, betake one ' s self to (mostly by ships, etc.):
insulam capere non potuerant,
Caes. B. G. 4, 26 fin.:
onerariae duae eosdem quos reliqui portus capere non potuerunt,
id. ib. 4, 36:
accidit uti, ex iis (navibus) perpaucae locum caperent,
id. ib. 5, 23:
nostrae naves, cum ignorarent, quem locum reliquae cepissent,
id. B. C. 3, 28: praemiis magnis propositis, qui primus insulam cepisset, Auct. B. Alex. 17.— Trop.:
qui... tenere cursum possint et capere otii illum portum et dignitatis,
Cic. Sest. 46, 99.—
3.
Of things of value, property, money, etc.
a.
In gen., to take, seize, wrest, receive, obtain, acquire, get, etc.:
AVRVM, ARGENTVM,
Col. Rostr. Inscr. Orell. 549:
de praedonibus praedam capere,
Plaut. Truc. 1, 2, 14:
agros de hostibus,
Cic. Dom. 49, 128:
ut ager ex hostibus captus viritim divideretur,
Liv. 4, 48, 2:
quinqueremem una cum defensoribus remigibusque, Auct. B. Alex. 16, 7: naves,
Nep. Con. 4, 4:
classem,
id. Cim. 2, 2:
magnas praedas,
id. Dat. 10, 2:
ex hostibus pecuniam,
Liv. 5, 20, 5; cf.:
e nostris spolia cepit laudibus, Cic. poet. Tusc. 2, 9, 22: signum ex Macedonia,
id. Verr. 2, 4, 58, § 149:
signum pulcherrimum Carthagine captum,
id. ib. 2, 4, 38, §
82: sed eccam ipsa egreditur, nostri fundi calamitas: nam quod nos capere oportet, haec intercipit,
Ter. Eun. 1, 1, 35:
cape cedo,
id. Phorm. 5, 8, 57:
ut reliqui fures, earum rerum quas ceperunt, signa commutant,
Cic. Fin. 5, 25, 74:
majores nostri non solum id, quod de Campanis (agri) ceperant, non imminuerunt, etc.,
id. Agr. 2, 29, 81:
te duce ut insigni capiam cum laude coronam,
Lucr. 6, 95.—With abstr. objects:
paupertatem adeo facile perpessus est, ut de republica nihil praeter gloriam ceperit,
Nep. Epam. 3, 4:
ut ceteri, qui per eum aut honores aut divitias ceperant,
id. Att. 7, 2:
quoniam formam hujus cepi in me et statum,
assumed, Plaut. Am. 1, 1, 110:
quare non committeret, ut is locus ex calamitate populi Romani nomen caperet,
Caes. B. G. 1, 13:
regnum Tiberinus ab illis Cepit,
succeeded to, Ov. M. 14, 615.—
b.
In particular connections.
(α).
With pecuniam (freq. joined with concilio; v. infra), to take illegally, exact, extort, accept a bribe. take blackmail, etc., esp. of magistrates who were accused de pecuniis repetundis:
his ego judicibus non probabo C. Verrem contra leges pecuniam cepisse?
Cic. Verr. 2, 1, 4, § 10:
HS. quadringentiens cepisse te arguo contra leges,
id. ib. 2, 2, 10, § 26; cf.:
quicquid ab horum quopiam captum est,
id. ib. §
27: tamen hae pecuniae per vim atque injuriam tuam captae et conciliatae tibi fraudi et damnationi esse deberent,
id. ib. 2, 3, 40, §
91: utrum (potestis), cum judices sitis de pecunia capta conciliata, tantam pecuniam captam neglegere?
id. ib. 2, 3, 94, §
218: quid est aliud capere conciliare pecunias. si hoc non est vi atque imperio cogere invitos lucrum dare alteri?
id. ib. 2, 3, 30, §
71: sequitur de captis pecuniis et de ambitu,
id. Leg. 3, 20, 46:
ita aperte cepit pecunias ob rem judicandam, ut, etc.,
id. Fin. 2, 16, 54:
quos censores furti et captarum pecuniarum nomine notaverunt,
id. Clu. 42, 120:
nondum commemoro rapinas, non exactas pecunias, non captas, non imperatas,
id. Pis. 16, 38:
si quis ob rem judicandam pecuniam cepisset... neque solum hoc genus pecuniae capiendae turpe, sed etiam nefarium esse arbitrabantur,
id. Rab. Post. 7, 16; id. N. D. 3, 30, 70; Sall. J. 32, 1:
ab regibus Illyriorum,
Liv. 42, 45, 8:
saevitiae captarumque pecuniarum teneri reum,
Tac. A. 3, 67; 4, 31.—
(β).
Of inheritance and bequest, to take, inherit, obtain, acquire, get, accept:
si ex hereditate nihil ceperit,
Cic. Off, 3, 24, 93:
qui morte testamentove ejus tantundem capiat quantum omnes heredes,
id. Leg. 2, 19, 48:
abdicatus ne quid de bonis patris capiat,
Quint. 3, 6, 96:
aut non justum testamentum est, aut capere non potes,
id. 5, 14, 16:
si capiendi Jus nullum uxori,
Juv. 1, 55:
qui testamentum faciebat, ei, qui usque ad certum modum capere potuerat, legavit, etc.,
Dig. 22, 3, 27: quod ille plus capere non poterat, ib. fin.:
qui ex bonis testatoris solidum capere non possit,
ib. 28, 6, 6; 39, 6, 30.—
(γ).
Of regular income, revenue, etc., rents, tolls, profits, etc., to collect, receive, obtain: nam ex [p. 285] eis praediis talenta argenti bina Capiebat statim, Ter. Phorm. 5, 3, 7:
capit ille ex suis praediis sexcenta sestertia, ego centena ex meis,
Cic. Par. 6, 3, 49:
stipendium jure belli,
Caes. B. G. 1, 28:
quinquagena talenta vectigalis ex castro,
Nep. Alcib. 9, 4:
vectigal ex agro eorum capimus,
Liv. 28, 39, 13:
quadragena annua ex schola,
Suet. Gram. 23:
si recte habitaveris... fundus melior erit... fructus plus capies,
Cato, R. R. 4, 2.—
C.
Trop.
1.
Of profit, benefit, advantage, to take, seize, obtain, get, enjoy, reap (mostly in phrase fructum capere):
metuit semper, quem ipsa nunc capit Fructum, nequando iratus tu alio conferas,
Ter. Eun. 3, 1, 59:
honeste acta superior aetas fructus capit auctoritatis extremos,
Cic. Sen. 18, 62:
ex iis etiam fructum capio laboris mei,
id. Div. 2, 5:
ex quibus (litteris) cepi fructum duplicem,
id. Fam. 10, 5, 1:
multo majorem fructum ex populi existimatione illo damnato cepimus, quam ex ipsius, si absolutus esset, gratia cepissemus,
id. Att. 1, 4, 2:
fructum immortalem vestri in me et amoris et judicii,
id. Pis. 14, 31:
aliquem fructum dulcedinis almae,
Lucr. 2, 971; 5, 1410; Luc. 7, 32.—In other connections:
quid ex ea re tandem ut caperes commodi?
Ter. Eun. 3, 5, 25:
utilitates ex amicitia maximas,
Cic. Lael. 9, 32:
usuram alicujus corporis,
Plaut. Am. prol. 108.—
2.
Of external characteristics, form, figure, appearance, etc., to take, assume, acquire, put on:
gestum atque voltum novom,
Ter. Phorm. 5, 6, 50 ' faciem aliquam cepere morando, Ov. M. 1, 421; 13, 605:
figuras Datque capitque novas,
id. ib. 15, 309:
formam capit quam lilia,
id. ib. 10, 212; cf.:
duritiam ab aere,
id. ib. 4, 751.— Transf., of plants, etc.:
radicem capere,
to take root, Cato, R. R. 51:
cum pali defixi radices cepissent,
Plin. 17, 17, 27, § 123:
siliculam capere,
Varr. R. R. 1, 23, 3:
maturitatem capere,
Col. 4, 23, 1:
radix libere capit viris,
Plin. 17, 21, 35, § 161:
vires cepisse nocendi,
Ov. M. 7, 417:
(telinum) rursus refrigeratum odorem suum capit,
Plin. 13, 1, 2, § 13.—
3.
Of mental characteristics, habits, etc., to take, assume, adopt, cultivate, cherish, possess:
cape sis virtutem animo et corde expelle desidiam tuo,
Plaut. Trin. 3, 2, 24:
qua re si Glabrionis patris vim et acrimoniam ceperis ad resistendum hominibus audacissimis, si avi prudentiam ad prospiciendas insidias, etc.,
Cic. Verr. 1, 17, 52:
aliquando, patres conscripti, patrium animum virtutemque capiamus,
id. Phil. 3, 11, 29:
consuetudinem exercitationemque,
id. Off. 1, 18, 59:
misericordiam,
id. Quint. 31, 97:
quam (adsuetudinem) tu dum capias, taedia nulla fuge,
Ov. A. A. 2, 346:
disciplinam principum,
Plin. Pan. 46. —With dat.:
quorum animis avidis... neque lex neque tutor capere est qui possit modum,
Plaut. Aul. 3, 5, 14 Wagn. ad loc.—
4.
Of offices, employments, duties, etc., = suscipio, to undertake, assume, enter upon, accept, take upon one ' s self, etc.:
nam olim populi prius honorem capiebat suffragio, Quam magistro desinebat esse dicto oboediens,
Plaut. Bacch. 3, 3, 34:
o Geta, provinciam Cepisti duram,
Ter. Phorm. 1, 2, 23:
in te cepi Capuam, non quo munus illud defugerem,
took command at Capua, Cic. Att. 8. 3, 4:
consulatum,
id. Pis. 2, 3; Sall. J. 63, 2:
honores,
Nep. Att. 7, 2; Suet. Aug. 26:
imperium,
id. Claud. 10:
magistratum,
Cic. Imp. Pomp. 21, 62; Liv. 2, 33, 1; Suet. Aug. 2:
magistratus,
Sall. H. 1, 41, 21 Dietsch; Nep. Phoc. 1, 1; Suet. Caes. 75:
capiatque aliquis moderamina (navis),
Ov. M. 3, 644:
rerum moderamen,
id. ib. 6, 677:
pontificatum maximum,
Suet. Vit. 11:
rem publicam,
Sall. C. 5, 6:
neve cui patrum capere eum magistratum liceret,
Liv. 2, 33, 1:
ut ceperat haud tumultuose magistratum majore gaudio plebis, etc.,
id. 5, 13, 2.—Rarely with dat. of pers., to obtain for, secure for:
patres praeturam Sp. Furio Camillo gratia campestri ceperunt,
Liv. 7, 1, 2.—
5.
In gen., of any occupation, work, or undertaking, to begin, enter upon, take, undertake, etc.:
augurium ex arce,
Liv. 10, 7, 10:
augurium capienti duodecim se vultures ostenderunt,
Suet. Aug. 95; id. Vesp. 11:
omen,
Cic. Div. 1, 46, 104:
in castris Romanis cum frustra multi conatus ad erumpendum capti essent,
Liv. 9, 4, 1:
rursus impetu capto enituntur,
id. 2, 65, 5; Quint. 6, 1, 28; Suet. Aug. 42; id. Calig. 43: cursum, id. Oth. 6:
a quibus temporibus scribendi capiatur exordium,
Cic. Leg. 1, 3, 8:
experimentum eorum inversa manu capitur,
Plin. 13, 2, 3, § 19 ( poet.):
nec vestra capit discordia finem,
Verg. A. 10, 106:
fugam,
to take to flight, flee, Caes. B. G. 7, 26; so, capere impetum, to take a start, gather momentum:
ad impetum capiundum modicum erat spatium,
Liv. 10, 5, 6; cf.:
expeditionis Germanicae impetum cepit,
suddenly resolved to make, Suet. Calig. 43: capere initium, to begin:
ea pars artis, ex qua capere initium solent,
Quint. 2, 11, 1.— Transf., of place:
eorum (finium) una pars, quam Gallos optinere dictum est, initium capit a flumine Rhodano,
Caes. B. G. 1, 1:
a dis inmortalibus sunt nobis agendi capienda primordia,
Cic. Leg. 2, 3, 7.—
6.
Of an opportunity or occasion, to seize, embrace, take:
si occassionem capsit,
Plaut. Ps. 4, 3, 6:
si lubitum fuerit, causam ceperit,
Ter. And. 1, 3, 8:
quod tempus conveniundi patris me capere suadeat,
Ter. Phorm. 5, 4, 9:
si satis commode tempus ad te cepit adeundi,
Cic. Fam. 11, 16, 1.—
7.
Of operations of the mind, resolutions, purposes, plans, thoughts, etc., to form, conceive, entertain, come to, reach:
quantum ex ipsa re conjecturam cepimus,
Ter. Heaut. 2, 3, 25 MSS. (Fleck. al. ex conj. fecimus); Varr. R. R. 3, 16, 32:
cum jam ex diei tempore conjecturam ceperat,
Caes. B. G. 7, 35:
hujusce rei conjecturam de tuo ipsius studio, Servi, facillime ceperis,
Cic. Mur. 4, 9.— Absol.:
conjecturam capere,
Cic. Div. 1, 57, 130:
nec quid corde nunc consili capere possim, Scio,
Plaut. Merc. 2, 3, 12:
capti consili memorem mones,
id. Stich 4, 1, 72:
quo pacto porro possim Potiri consilium volo capere una tecum,
Ter. Eun. 3, 5, 66; 5, 2, 28:
temerarium consilium,
Liv. 25, 34, 7:
tale capit consilium,
Nep. Eum. 9, 3.— With inf.:
confitendum... eadem te hora consilium cepisse hominis propinqui fortunas funditus evertere,
Cic. Quint. 16, 53; Caes. B. G. 7, 71 init. —With ut:
subito consilium cepi, ut exirem,
Cic. Att. 7, 10 init. —With gen. gerund. (freq.):
legionis opprimendae consilium capere,
Caes. B. G. 3, 2:
obprimundae reipublicae consilium cepit,
Sall. C. 16, 4.—With sibi:
si id non fecisset, sibi consilium facturos,
Caes. B. C. 2, 20:
ut ego rationem oculis capio,
Plaut. Ps. 2, 2, 2:
cepi rationem ut, etc.,
Ter. Heaut. 5, 2, 11.—
8.
Of examples, instances, proofs, etc., to take, derive, draw, obtain:
ex quo documentum nos capere fortuna voluit quid esset victis extimescendum,
Cic. Phil. 11, 2, 5:
quid istuc tam mirum'st, de te si exemplum capit? Ter And. 4, 1, 26: exemplum ex aliqua re,
Cic. Lael. 10, 33:
praesagia a sole,
Plin. 18, 35, 78, § 341:
illud num dubitas quin specimen naturae capi debeat ex optima quaque natura?
Cic. Tusc. 1, 14, 32.—
9.
Of impressions, feelings, etc., to take, entertain, conceive, receive, be subjected to, suffer, experience, etc.:
tantum laborem capere ob talem filium?
Ter. And. 5, 2, 29:
omnes mihi labores fuere quos cepi leves,
id. Heaut. 2, 4, 19:
laborem inanem ipsus capit,
id. Hec. 3, 2, 9:
ex eo nunc misera quem capit Laborem!
id. And. 4, 3, 4: miseriam omnem ego capio;
hic potitur gaudia,
id. Ad. 5, 4, 22:
satietatem dum capiet pater Illius quam amat,
Plaut. Am. 1, 2, 10:
plus aegri ex abitu viri quam ex adventu voluptatis cepi,
id. ib. 2, 2, 9:
cum illa quacum volt voluptatem capit,
id. ib. prol. 114:
angor iste, qui pro amico saepe capiendus est,
Cic. Lael. 13, 48:
quae (benevolentia) quidem capitur beneficiis maxime,
id. Off. 2, 9, 32:
laetitiam quam capiebam memoria rationum inventorumque nostrorum,
id. Fin. 2, 30, 96:
lenire desiderium quod capiebat e filio,
id. Sen. 15, 54:
opinione omnium majorem animo cepi dolorem,
id. Brut. 1, 1:
itaque cepi voluptatem, tam ornatum virum fuisse in re publica,
id. ib. 40, 147:
ex civibus victis gaudium meritum capiam,
Liv. 27, 40, 9:
ne quam... invidiam apud patres ex prodiga largitione caperet,
id. 5, 20, 2:
ad summam laetitiam meam, quam ex tuo reditu capio, magnus illius adventu cumulus accedet,
id. Att. 4, 19, 2 (4, 18, 3):
laetitia, quam oculis cepi justo interitu tyranni,
id. ib. 14, 14, 4:
ex praealto tecto lapsus matris et adfinium cepit oblivionem,
lost his memory, Plin. 7, 24, 24, § 90: virtutis opinionem, Auct. B. G. 8, 8: somnum, Cic. Tusc. 4, 19, 44: taedium vitae, Nep. ap. Gell. 6 (7), 18, 11:
maria aspera juro Non ullum pro me tantum (me) cepisse timorem, Quam, etc.,
Verg. A. 6, 352 Forbig. ad loc.:
et in futurum etiam metum ceperunt,
Liv. 33, 27, 10:
voluptatem animi,
Cic. Planc. 1, 1:
malis alienis voluptatem capere laetitiae (cum sit),
id. Tusc. 4, 31, 66:
quaeque mihi sola capitur nunc mente voluptas,
Ov. P. 4, 9, 37.—
10.
Transf., with the feelings, experience, etc., as subj., to seize, overcome, possess, occupy, affect, take possession of, move, etc. (cf. lambanô, in this sense and like 9. supra): nutrix: Cupido cepit miseram nunc me, proloqui Caelo atque terrae Medeai miserias, Enn. ap. Cic. Tusc. 3, 26, 63 (Trag. Rel. v. 291 Vahl.):
edepol te desiderium Athenarum arbitror cepisse saepe,
Ter. Hec. 1, 2, 14:
numquam commerui merito ut caperet odium illam mei,
id. ib. 4, 2, 4:
sicubi eum satietas Hominum aut negoti odium ceperat,
id. Eun. 3, 1, 14:
nos post reges exactos servitutis oblivio ceperat,
Cic. Phil. 3, 4, 9:
te cepisse odium regni videbatur,
id. ib. 2, 36, 91:
Romulum Remumque cupido cepit urbis condendae,
Liv. 1, 6, 3:
cupido eum ceperat in verticem montis ascendendi,
id. 40, 21, 2:
etiam victores sanguinis caedisque ceperat satietas,
id. 27, 49, 8; Mel. 3, 5, 2:
qui pavor hic, qui terror, quae repente oblivio animos cepit?
Liv. 27, 13, 2:
oblivio deorum capiat pectora vestra,
id. 38, 46, 12:
tantane te cepere oblivia nostri?
Ov. Tr. 1, 8, 11:
ut animum ejus cura sacrorum cepit,
Liv. 27, 8, 6:
hostis primum admiratio cepit, quidnam, etc.,
id. 44, 12, 1:
tanta meae si te ceperunt taedia laudis,
Verg. G. 4, 332; cf. Anthol. Lat. I. p. 178;
I. p. 196 Burm.: ignarosque loci passim et formidine captos Sternimus,
Verg. A. 2, 384:
infelix, quae tanta animum dementia cepit!
id. ib. 5, 465; id. E. 6, 47:
cum subita incautum dementia cepit amantem,
id. G. 4, 488; cf. Anthol. Lat. I. p. 170, 15;
I. p. 168, 14 Burm.: Tarquinium mala libido Lucretiae stuprandae cepit,
Liv. 1, 57, 10:
ingens quidem et luctus et pavor civitatem cepit,
id. 25, 22, 1:
tantus repente maeror pavorque senatum eorum cepit,
id. 23, 20, 7:
senatum metus cepit,
id. 23, 14, 8: si me... misericordia capsit. Att. ap. Non. p. 483, 11 (Trag. Rel. v. 454 Rib.): nec tuendi capere satietas potest, Pac. ap. Cic. Div. 1, 14, 24 (Trag. Rel. v. 410 ib.):
quantus timor socios populi Romani cepisset,
Liv. 43, 11, 9.—
11.
Of injury, damage, loss, etc., to suffer, take, be subjected to:
calamitatem,
Cic. Div. 1, 16, 29:
detrimenti aliquid in aliqua re,
Col. 1, 8, 2.—Esp., in the legal formula, by which dictatorial powers were conferred by the senate upon the consuls or the entire magistracy in times of extreme danger to the state;
videant ne quid res publica detrimenti capiat: decrevit quondam senatus, ut L. Opimius consul videret ne quid res publica detrimenti caperet,
Cic. Cat. 1, 2, 4:
Hernici tantum terrorem incussere patribus, ut, quae forma senatus consulti ultimae semper necessitatis habita est, Postumio, alteri consulum, negotium daretur, videret, ne, etc.,
Liv. 3, 4, 9; cf. id. 6, 19, 2 sqq.:
quod plerumque in atroci negotio solet, senatus decrevit, darent operam consules, ne quid, etc.... Ea potestas per senatum more Romano magistratui maxuma permittitur, exercitum parare, bellum gerere, coercere omnibus modis socios atque civis, domi militiaeque inperium atque judicium summum habere,
Sall. C. 29, 2 sq.
II.
To take in, receive, hold, contain, be large enough for.
A.
Lit.
1.
In gen.: Ph. Sitit haec anus. Pa. Quantillum sitit? Ph. Modica'st, capit quadrantal, Plaut. Curc. 1, 2, 8:
parte quod ex una spatium vacat et capit in se (ferrum),
Lucr. 6, 1030:
jam mare litus habet, plenos capit alveus amnes,
Ov. M. 1, 344; cf.:
terra feras cepit, volucres agitabilis aer,
id. ib. 1, 75:
dum tenues capiat suus alveus undas,
id. ib. 8, 558:
cunctosque (deos) dedisse Terga fugae, donec fessos Aegyptia tellus Ceperit,
id. ib. 5, 324.—
2.
Esp., with negatives, not to hold, to be too small for, etc.; cf.:
di boni, quid turba est! Aedes nostrae vix capient, scio,
Ter. Heaut. 2, 3, 13:
qui cum una domo jam capi non possunt, in alias domos exeunt,
Cic. Off. 1, 17, 54: nec jam se capit [p. 286] unda;
volat vapor ater ad auras,
Verg. A. 7, 466:
non tuus hoc capiet venter plus ac meus,
Hor. S. 1, 1, 46:
non capit se mare,
Sen. Agam. 487:
neque enim capiebant funera portae,
Ov. M. 7, 607:
officium populi vix capiente domo,
id. P. 4, 4, 42:
si di habitum corporis tui aviditati animi parem esse voluissent, orbis te non caperet,
Curt. 7, 8, 12:
ut non immerito proditum sit... Graeciam omnem vix capere exercitum ejus (Xerxis) potuisse,
Just. 2, 10, 19.—
B.
Trop.
1.
To swallow up, ingulf, take in (rare):
tot domus locupletissimas istius domus una capiet?
Cic. Verr. 2, 2, 4, § 7.—
2.
To contain, hold, be large or strong enough for, bear.
a.
Affirmatively (rare):
quidquid mortalitas capere poterat, implevimus,
Curt. 9, 3, 7:
si puer omni cura et summo, quantum illa aetas capit, labore, scripserit,
Quint. 2, 4, 17:
dummodo ejus aetatis sit, ut dolum capiat,
Dig. 40, 12, 15.—
b.
With negatives:
non capiunt angustiae pectoris tui (tantam personam),
Cic. Pis. 11, 24:
leones, qui... nec capere irarum fluctus in pectore possunt,
Lucr. 3, 298:
nec capiunt inclusas pectora flammas,
Ov. M. 6, 466:
vix spes ipse suas animo capit,
id. ib. 11, 118:
ardet et iram Non capit ipsa suam Progne,
id. ib. 6, 610; cf.:
sic quoque concupiscis quae non capis,
Curt. 7, 8, 13:
majora quam capit spirat,
id. 6, 9, 11:
ad ultimum magnitudinem ejus (fortunae) non capit,
id. 3, 12, 20:
infirma aetas majora non capiet,
Quint. 1, 11, 13.—
3.
Transf., of things, to admit of, be capable of, undergo (post-Aug. and rare):
rimam fissuramque non capit sponte cedrus,
Plin. 16, 40, 78, § 212:
molluscum... si magnitudinem mensarum caperet,
id. 16, 16, 27, § 68:
res non capit restitutionem, cum statum mutat,
Dig. 4, 4, 19.—
4.
With inf., to be susceptible of, to be of a nature to, etc., = endechetai (late Lat.):
nec capit humanis angoribus excruciari (Deus),
Prud. Apoth. 154:
crimina, quae non capiunt indulgeri,
Tert. Pud. 1 fin.; id. Apol. 17; id. adv. Haer. 44 fin.; Paul. Nol. Carm. 9, 22.—
5.
Of the mind, to take, receive into the mind, comprehend, grasp, embrace (cf. intellego, to penetrate mentally, have insight into):
sitque nonnumquam summittenda et contrahenda oratio, ne judex eam vel intellegere vel capere non possit,
Quint. 11, 1, 45:
nullam esse gratiam tantam, quam non vel capere animus meus in accipiendo... posset,
id. 2, 6, 2:
quae quidem ego nisi tam magna esse fatear, ut ea vix cujusquam mens aut cogitatio capere possit,
Cic. Marcell. 2, 6; id. N. D. 1, 19, 49:
senatus ille, quem qui ex regibus constare dixit, unus veram speciem Romani senatus cepit,
Liv. 9, 17, 14:
somnium laetius, quam quod mentes eorum capere possent,
id. 9, 9, 14.—P. a. as subst.: Capta, ae, f., a surname of Minerva, as worshipped on the Coelian Mount, but for what reason is not known, Ov. F. 3, 837 sq.
2.
căpĭo, ōnis, f. [1. capio]; in the Lat. of the jurists,
I.
A taking:
dominii,
Dig. 39, 2, 18; Gell. 6 (7), 10, 3.—
II.
= usu capio or usucapio, the right of property acquired by prescription, Dig. 41, 1, 48, § 1; 41, 3, 21; 41, 5, 4; v. 1. usucapio.

Lewis & Short latin dictionary > Capta
89 concors

con-cors (ante-class. concordis, e, Caecil. Stat. ap. Prisc. p. 726 P.; cf. Prisc. p. 764 ib.), cordis (abl. usu. concordi, Cic. Univ. 5 med.; Prop. 4 (5), 5, 6; Ov. M. 1, 25; 5, 664; Sil. 16, 381; Suet. Caes. 19; Sen. Agam. 781 al.: concorde, acc. to Prisc. p. 764 P.— Plur. neutr.:
concordia,
Verg. A. 3, 542; Sil. 13, 650; Pers. 5, 49), adj. [cor: aliis cor ipsum animus videtur: ex quo excordes, vecordes concordesque dicuntur, Cic. Tusc. 1, 9, 18], of the same mind, united, agreeing, concordant, harmonious (class. in prose and poetry).
I.
Of persons:
novem Jovis concordes filiae sorores,
Naev. Bell. Punic. 1, 3; cf.
, as an epithet of the Parcae,
Verg. E. 4, 47: bene convenientes concordesque cum viris, Afran. ap. Non. p. 394, 2 (Com. Rel. v. 53 Rib.); cf.:
ne secum quidem ipse concors,
Liv. 4, 2, 6:
tum concordibus juncti animis,
id. 6, 6, 18; Tac. A. 11, 37:
credo eā gratiā concordes magis fore,
Ter. Hec. 4, 3, 11:
ut multo fiat civitas concordior,
Plaut. Aul. 3, 5, 7:
cum concordissimis fratribus,
Cic. Lig. 2, 5.—With dat. (post-Aug.):
multum ante repetito concordem sibi conjugem,
Tac. A. 3, 33 init. —
II.
Of things:
aquis rursus concordibus se totum junxit (Nilus),
Plin. 5, 9, 10, § 53:
frena,
Verg. A. 3, 542:
torus,
Prop. 4 (5), 5, 6:
sonus,
Ov. M. 5, 664:
anni,
id. ib. 8, 708:
fata,
Pers. 5, 49:
regnum,
Liv. 1, 13, 8:
amicitia et caritas,
Cic. Univ. 5 med.; cf.
pax,
Ov. M. 1, 25:
moderatus et concors civitatis status,
Cic. Leg. 3, 12, 28:
censura,
Liv. 42, 10, 4:
discordia,
Manil. 1, 141:
insania,
equal, Sil. 4, 100.— concordĭter, adv., harmoniously, amicably: alternum seritote diem concorditer ambo, Enn. ap. Charis. p. 177 P. (Ann. v. 110 Vahl.):
inter se congruunt,
Plaut. Curc. 2, 2, 14:
concorditer et amore vixit cum Juliā,
Suet. Tib. 7:
dulces exigit annos,
Ov. M. 7, 752.— Comp.:
concordius bellum gerere,
Liv. 4, 45, 8.— Sup.:
quīcum concordissime vixerat,
Cic. Rab. Perd. 5, 14; Inscr. Grut. 1260, 10.

Lewis & Short latin dictionary > concors
90 discepto

discepto, āvi, ātum, 1, v. a. [dis and capio].
I.
Jurid. t. t. (lit., to seize hold of and separate; hence, to stop the dispute), to decide, determine, judge a controversy, = dijudicare (cf.: dissero, disputo;
good prose, but rare): res juste sapienterque,
Cic. Mil. 9:
hanc causam si in foro dicerem eodem audiente et disceptante te,
id. Deiot. 2, 6; cf.:
ipso exercitu disceptante,
Liv. 5, 4:
jus dicebat disceptabatque controversias,
id. 41, 20; cf.:
controversias inter se jure ac judicio, aut... bello,
id. 38, 38 fin.:
inter populum Carthaginiensem et regem in re praesenti,
id. 34, 62 fin.:
inter amicos,
Plin. Ep. 7, 15, 2. al.:
FETIALES BELLA DISCEPTANTO,
i. e. to decide between peace and war, Cic. Leg. 2, 9.—
* B.
Beyond the judic. sphere: cum Academici eorum controversias disceptarent, Cic. Tusc. 4, 3, 6.—Far more freq.,.
II.
Transf., of the parties themselves: to debate, dispute, discuss, strive.
(α).
With de:
de controversiis jure apud se potius, quam inter se armis disceptare,
Caes. B. G. 3, 107 fin.; cf.:
de controversiis suis jure potius quam bello,
Sall. J. 21 fin.; and see under b:
non de aliquo crimine sed de publico jure,
Cic. Balb. 28, 64; cf.:
de foederum jure verbis,
Liv. 21, 19:
de jure vectigalium,
id. 34, 62:
de cunctis negotiis inter se,
Sall. J. 11, 2 al. —Ellipt.:
damni (i. e. de actione damni) disceptare,
Dig. 48, 19, 28, § 12.— Pass. impers.:
quanto periculo de jure publico disceptaretur armis,
Cic. Fam. 4, 14, 2; 6, 1, 5:
quorum de re,
id. de Or. 2, 43, 183:
de omnibus condicionibus,
Caes. B. C. 1, 24 fin.:
de agro cum regis legatis,
Liv. 34, 62 al. —With ob:
ob rem pecuniariam cum aliquo,
Tac. A. 6, 5.—With ad:
ad aliquem,
Liv. 8, 23.—
(β).
Absol.:
erat non jure, non legibus, non disceptando decertandum,
Cic. Planc. 36; so,
cum palaestritis aequo jure,
id. Verr. 2, 2, 15; cf.:
jure potius quam bellum gerere,
Hirt. B. G. 85 fin.:
armis,
Tac. A. 2, 65.— Pass. impers.:
ut coram imperatore, sicut inter Marcellum Siculosque disceptatum fuerat, disceptaretur,
Liv. 26, 33; cf. id. 38, 35.— Abl. absol.:
multum invicem disceptato,
Tac. A. 15, 14.—
* B.
With inanimate subjects:
in uno proelio omnis fortuna rei publicae disceptat,
depends upon, is at stake, Cic. Fam. 10, 10.

Lewis & Short latin dictionary > discepto
91 divina

dīvīnus, a, um, adj. [divus], of or belonging to a deity, divine (class. and very freq.).
I.
Prop.:
divinae Matris imago,
Lucr. 2, 609:
numen,
id. 1, 154; 4, 1233; Cic. N. D. 1, 9, 22; id. Mil. 30 fin. al.:
stirps,
Verg. A. 5, 711; Ov. M. 2, 633; cf.
semen,
id. ib. 1, 78;
and, origo,
Liv. 1, 15:
Pergamum divina moenitum manu,
Plaut. Bacch. 4, 9, 2; cf.:
non sine ope divina bellum gerere,
Caes. B. G. 2, 31, 2; and:
quasi divino consilio,
Cic. Fam. 13, 4 fin.:
stellae divinis animatae mentibus,
Cic. Rep. 6, 15:
divina studia colere,
id. ib. 6, 18:
animos hominum esse divinos, i. e.,
of divine origin, id. Lael. 4, 13; cf.: hoc divinum animal (homo, shortly before: quasi mortalem deum), id. [p. 603] Fin. 2, 13, 40:
aliquis instinctus inflatusque,
id. Div. 1, 6 fin.; cf.:
causa divinior,
id. Fin. 5, 11, 33 et saep.:
condimenta,
enjoyed by the gods, divine, Plaut. Ps. 3, 2, 37:
odor (Veneris),
Verg. A. 1, 403; cf.
decoris,
id. ib. 5, 647:
ars Palladis,
id. ib. 2, 15 et saep.:
divinissima dona, i. e.,
most worthy of a deity, Cic. Leg. 2, 18: re divina facta, i. e., religious exercise, divine worship, sacrifice, etc., Plaut. Am. 3, 3, 13;
in this sense res divina is very freq.,
id. Epid. 2, 3, 11; 3, 3, 34 et saep.; Ter. Eun. 3, 3, 7; id. Hec. 1, 2, 109; Cic. N. D. 3, 18, 47; id. Div. 2, 10; Nep. Hann. 2, 4; Plin. 18, 2, 2, § 7; Suet. Tib. 44 et saep.; less freq. in the plur. divinae res, Plaut. Mil. 3, 1, 81; Cic. Verr. 2, 4, 8; id. Div. 2, 10; Liv. 23, 11.—In plur. also in gen. for religious affairs, Caes. B. G. 6, 13, 4; 6, 21, 1; Cic. Div. 1, 4 fin. —Also verba, a form of prayer, Cato R. R. 14, 3:
religiones (opp. fides humana),
Liv. 9, 9; cf. id. 34, 31.—
B.
Freq. connected with humanus as a stronger designation for all things, things of every kind, etc. (cf.: di hominesque under deus, I. B. fin.):
dedunt se, divina humanaque omnia,
Plaut. Am. 1, 1, 102; cf. id. Trin. 2, 4, 78; Liv. 9, 14; Suet. Caes. 84:
res,
Cic. Lael. 6:
jura,
id. Rosc. Am. 23 fin.; Caes. B. C. 1, 6 fin.:
scelera,
Liv. 3, 19; cf. id. 29, 18 fin.:
spes,
id. 10, 40 et saep. But in the explanation of philosophia by scientia divinarum humanarumque rerum, the term divinae res denotes nature, physics, as distinguished from humanae res, i. e. morals, Cic. Tusc. 5, 3, 7; 4, 26, 57; id. Off. 1, 43, 153; 2, 2, 5; id. Fin. 2, 12, 37; Sen. Ep. 88; 90; Quint. 12, 2, 8; 20 al.; cf. Cic. Or. 34; Quint. 10, 1, 35.—So too in jurid. lang., divinae res signifies natural laws, in opp. to humanae res, positive laws, Cic. Sest. 42, 91; Just. Inst. 1, 1; Dig. 1, 1, 10.— dīvīnum, i, n.,
1.
The deity, to theion:
divina si faverint,
God willing, Pall. 1, 1, 2; Juv. 15, 144; Amm. 23, 6; id. 22, 16 fin. —
2.
The divine, that which comes from God, nihil est divino divinius, Sen. Ep. 66, 11.—
3.
That which is under the sanction of a god; hence: quicquam divini credere alicui; or simply: divini alicui credere, to believe one upon oath (ante-class.):
numquam edepol tu mihi divini quicquam creduis, in, etc.,
Plaut. Am. 2, 2, 40:
quid ei divini aut humani aequum est credere?
id. Poen. 2, 1, 20:
nam mihi divini numquam quisquam creduat, ni, etc.,
id. Bacch. 3, 3, 99; id. As. 5, 2, 4.
II.
Transf.
A.
Divinely inspired, prophetic:
aliquid praesagiens atque divinum,
Cic. Div. 1, 38:
animus appropinquante morte multo est divinior, etc.,
id. ib. 1, 30, 63; cf. id. ib. 1, 28 fin.:
cum ille potius divinus fuerit,
Nep. Att. 9, 1:
divinarum sagacem flammarum,
Sil. 3, 344:
divini quicquam,
Plaut. Am. 2, 2, 40; cf. id. Bacch. 3, 4, 5;
also joined to humani,
id. As. 5, 2, 4; id. Poen. 2, 20.— Poet. of poets:
vates,
Hor. A. P. 400; cf.:
divini pectoris carmina,
Lucr. 1, 731.—With gen.:
divina futuri Sententia,
Hor. A. P. 218:
avis imbrium imminentium,
id. C. 3, 27, 10.— Subst.: dīvīnus, i, m., a soothsayer, prophet = vates, Cic. Div. 1, 58; 2, 3; id. Fat. 8; Liv. 1, 36; Hor. S. 1, 6, 114; Vulg. Deut. 18, 11 al.—In the fem.: dīvīna, ae, a prophetess, Petr. 7, 2.—
B.
Like caelestis (but far more freq. in prose), godlike, superhuman, admirable, excellent:
ex maxime raro genere hominum et paene divino,
Cic. Lael. 18:
ingenio esse divino,
id. Rep. 2, 2:
magni cujusdam civis et divini viri,
id. ib. 1, 29; cf.:
caelestes divinaeque legiones,
id. Phil. 5, 11:
senatus in supplicatione deneganda,
id. Q. Fr. 2, 8:
homo in dicendo,
id. de Or. 1, 10, 40: homo, Crispus ap. Quint. 8, 5, 17:
orator,
Quint. 4, 3, 13 et saep.:
incredibilis quaedam et divina virtus,
Cic. Rep. 3, 3:
fides,
id. Mil. 33 fin.:
admurmuratio senatus,
id. Verr. 2, 5, 16:
memoria,
id. Ac. 2, 1, 2:
eloquentia M. Tullii,
Quint. 2, 16, 7:
facultas eloquendi,
id. 10, 1, 81:
ille nitor loquendi,
id. ib. 83:
illa ironia,
id. ib. 4, 1, 70:
haec in te, Sulpici, divina sunt,
Cic. de Or. 1, 29 et saep.—In the comp.:
ratione nihil est in homine divinius,
Cic. Fin. 5, 13 fin.; id. Par. 1, 3, 14. Under the empire an epithet often bestowed on the emperors:
domus,
Phaedr. 5, 8, 38:
princeps,
Nazar. Pan. Const. Aug. 35, 3; cf. Inscr. Orell. 277; 339:
indulgentia,
Dig. 1, 4, 3 et saep.— Adv.: dīvīne.
1.
(Acc. to I.) In a godlike manner, through godlike power:
nunc tu divine fac huc assis Sosia,
Plaut. Am. 3, 3, 21.—
2.
(Acc. to II.)
a.
By divine inspiration, prophetically:
plura divine praesensa et praedicta reperiri,
Cic. Div. 1, 55; id. Att. 10, 4; and in the comp., id. Rep. 2, 5 Mos. —
b.
In a godlike, superhuman, admirable manner, divinely:
divine Plato escam malorum appellat voluptatem,
Cic. de Sen. 13, 44; Quint. 1, 6, 18; 11, 1, 62.— Sup. does not occur.

Lewis & Short latin dictionary > divina
92 divinum

dīvīnus, a, um, adj. [divus], of or belonging to a deity, divine (class. and very freq.).
I.
Prop.:
divinae Matris imago,
Lucr. 2, 609:
numen,
id. 1, 154; 4, 1233; Cic. N. D. 1, 9, 22; id. Mil. 30 fin. al.:
stirps,
Verg. A. 5, 711; Ov. M. 2, 633; cf.
semen,
id. ib. 1, 78;
and, origo,
Liv. 1, 15:
Pergamum divina moenitum manu,
Plaut. Bacch. 4, 9, 2; cf.:
non sine ope divina bellum gerere,
Caes. B. G. 2, 31, 2; and:
quasi divino consilio,
Cic. Fam. 13, 4 fin.:
stellae divinis animatae mentibus,
Cic. Rep. 6, 15:
divina studia colere,
id. ib. 6, 18:
animos hominum esse divinos, i. e.,
of divine origin, id. Lael. 4, 13; cf.: hoc divinum animal (homo, shortly before: quasi mortalem deum), id. [p. 603] Fin. 2, 13, 40:
aliquis instinctus inflatusque,
id. Div. 1, 6 fin.; cf.:
causa divinior,
id. Fin. 5, 11, 33 et saep.:
condimenta,
enjoyed by the gods, divine, Plaut. Ps. 3, 2, 37:
odor (Veneris),
Verg. A. 1, 403; cf.
decoris,
id. ib. 5, 647:
ars Palladis,
id. ib. 2, 15 et saep.:
divinissima dona, i. e.,
most worthy of a deity, Cic. Leg. 2, 18: re divina facta, i. e., religious exercise, divine worship, sacrifice, etc., Plaut. Am. 3, 3, 13;
in this sense res divina is very freq.,
id. Epid. 2, 3, 11; 3, 3, 34 et saep.; Ter. Eun. 3, 3, 7; id. Hec. 1, 2, 109; Cic. N. D. 3, 18, 47; id. Div. 2, 10; Nep. Hann. 2, 4; Plin. 18, 2, 2, § 7; Suet. Tib. 44 et saep.; less freq. in the plur. divinae res, Plaut. Mil. 3, 1, 81; Cic. Verr. 2, 4, 8; id. Div. 2, 10; Liv. 23, 11.—In plur. also in gen. for religious affairs, Caes. B. G. 6, 13, 4; 6, 21, 1; Cic. Div. 1, 4 fin. —Also verba, a form of prayer, Cato R. R. 14, 3:
religiones (opp. fides humana),
Liv. 9, 9; cf. id. 34, 31.—
B.
Freq. connected with humanus as a stronger designation for all things, things of every kind, etc. (cf.: di hominesque under deus, I. B. fin.):
dedunt se, divina humanaque omnia,
Plaut. Am. 1, 1, 102; cf. id. Trin. 2, 4, 78; Liv. 9, 14; Suet. Caes. 84:
res,
Cic. Lael. 6:
jura,
id. Rosc. Am. 23 fin.; Caes. B. C. 1, 6 fin.:
scelera,
Liv. 3, 19; cf. id. 29, 18 fin.:
spes,
id. 10, 40 et saep. But in the explanation of philosophia by scientia divinarum humanarumque rerum, the term divinae res denotes nature, physics, as distinguished from humanae res, i. e. morals, Cic. Tusc. 5, 3, 7; 4, 26, 57; id. Off. 1, 43, 153; 2, 2, 5; id. Fin. 2, 12, 37; Sen. Ep. 88; 90; Quint. 12, 2, 8; 20 al.; cf. Cic. Or. 34; Quint. 10, 1, 35.—So too in jurid. lang., divinae res signifies natural laws, in opp. to humanae res, positive laws, Cic. Sest. 42, 91; Just. Inst. 1, 1; Dig. 1, 1, 10.— dīvīnum, i, n.,
1.
The deity, to theion:
divina si faverint,
God willing, Pall. 1, 1, 2; Juv. 15, 144; Amm. 23, 6; id. 22, 16 fin. —
2.
The divine, that which comes from God, nihil est divino divinius, Sen. Ep. 66, 11.—
3.
That which is under the sanction of a god; hence: quicquam divini credere alicui; or simply: divini alicui credere, to believe one upon oath (ante-class.):
numquam edepol tu mihi divini quicquam creduis, in, etc.,
Plaut. Am. 2, 2, 40:
quid ei divini aut humani aequum est credere?
id. Poen. 2, 1, 20:
nam mihi divini numquam quisquam creduat, ni, etc.,
id. Bacch. 3, 3, 99; id. As. 5, 2, 4.
II.
Transf.
A.
Divinely inspired, prophetic:
aliquid praesagiens atque divinum,
Cic. Div. 1, 38:
animus appropinquante morte multo est divinior, etc.,
id. ib. 1, 30, 63; cf. id. ib. 1, 28 fin.:
cum ille potius divinus fuerit,
Nep. Att. 9, 1:
divinarum sagacem flammarum,
Sil. 3, 344:
divini quicquam,
Plaut. Am. 2, 2, 40; cf. id. Bacch. 3, 4, 5;
also joined to humani,
id. As. 5, 2, 4; id. Poen. 2, 20.— Poet. of poets:
vates,
Hor. A. P. 400; cf.:
divini pectoris carmina,
Lucr. 1, 731.—With gen.:
divina futuri Sententia,
Hor. A. P. 218:
avis imbrium imminentium,
id. C. 3, 27, 10.— Subst.: dīvīnus, i, m., a soothsayer, prophet = vates, Cic. Div. 1, 58; 2, 3; id. Fat. 8; Liv. 1, 36; Hor. S. 1, 6, 114; Vulg. Deut. 18, 11 al.—In the fem.: dīvīna, ae, a prophetess, Petr. 7, 2.—
B.
Like caelestis (but far more freq. in prose), godlike, superhuman, admirable, excellent:
ex maxime raro genere hominum et paene divino,
Cic. Lael. 18:
ingenio esse divino,
id. Rep. 2, 2:
magni cujusdam civis et divini viri,
id. ib. 1, 29; cf.:
caelestes divinaeque legiones,
id. Phil. 5, 11:
senatus in supplicatione deneganda,
id. Q. Fr. 2, 8:
homo in dicendo,
id. de Or. 1, 10, 40: homo, Crispus ap. Quint. 8, 5, 17:
orator,
Quint. 4, 3, 13 et saep.:
incredibilis quaedam et divina virtus,
Cic. Rep. 3, 3:
fides,
id. Mil. 33 fin.:
admurmuratio senatus,
id. Verr. 2, 5, 16:
memoria,
id. Ac. 2, 1, 2:
eloquentia M. Tullii,
Quint. 2, 16, 7:
facultas eloquendi,
id. 10, 1, 81:
ille nitor loquendi,
id. ib. 83:
illa ironia,
id. ib. 4, 1, 70:
haec in te, Sulpici, divina sunt,
Cic. de Or. 1, 29 et saep.—In the comp.:
ratione nihil est in homine divinius,
Cic. Fin. 5, 13 fin.; id. Par. 1, 3, 14. Under the empire an epithet often bestowed on the emperors:
domus,
Phaedr. 5, 8, 38:
princeps,
Nazar. Pan. Const. Aug. 35, 3; cf. Inscr. Orell. 277; 339:
indulgentia,
Dig. 1, 4, 3 et saep.— Adv.: dīvīne.
1.
(Acc. to I.) In a godlike manner, through godlike power:
nunc tu divine fac huc assis Sosia,
Plaut. Am. 3, 3, 21.—
2.
(Acc. to II.)
a.
By divine inspiration, prophetically:
plura divine praesensa et praedicta reperiri,
Cic. Div. 1, 55; id. Att. 10, 4; and in the comp., id. Rep. 2, 5 Mos. —
b.
In a godlike, superhuman, admirable manner, divinely:
divine Plato escam malorum appellat voluptatem,
Cic. de Sen. 13, 44; Quint. 1, 6, 18; 11, 1, 62.— Sup. does not occur.

Lewis & Short latin dictionary > divinum
93 divinus

dīvīnus, a, um, adj. [divus], of or belonging to a deity, divine (class. and very freq.).
I.
Prop.:
divinae Matris imago,
Lucr. 2, 609:
numen,
id. 1, 154; 4, 1233; Cic. N. D. 1, 9, 22; id. Mil. 30 fin. al.:
stirps,
Verg. A. 5, 711; Ov. M. 2, 633; cf.
semen,
id. ib. 1, 78;
and, origo,
Liv. 1, 15:
Pergamum divina moenitum manu,
Plaut. Bacch. 4, 9, 2; cf.:
non sine ope divina bellum gerere,
Caes. B. G. 2, 31, 2; and:
quasi divino consilio,
Cic. Fam. 13, 4 fin.:
stellae divinis animatae mentibus,
Cic. Rep. 6, 15:
divina studia colere,
id. ib. 6, 18:
animos hominum esse divinos, i. e.,
of divine origin, id. Lael. 4, 13; cf.: hoc divinum animal (homo, shortly before: quasi mortalem deum), id. [p. 603] Fin. 2, 13, 40:
aliquis instinctus inflatusque,
id. Div. 1, 6 fin.; cf.:
causa divinior,
id. Fin. 5, 11, 33 et saep.:
condimenta,
enjoyed by the gods, divine, Plaut. Ps. 3, 2, 37:
odor (Veneris),
Verg. A. 1, 403; cf.
decoris,
id. ib. 5, 647:
ars Palladis,
id. ib. 2, 15 et saep.:
divinissima dona, i. e.,
most worthy of a deity, Cic. Leg. 2, 18: re divina facta, i. e., religious exercise, divine worship, sacrifice, etc., Plaut. Am. 3, 3, 13;
in this sense res divina is very freq.,
id. Epid. 2, 3, 11; 3, 3, 34 et saep.; Ter. Eun. 3, 3, 7; id. Hec. 1, 2, 109; Cic. N. D. 3, 18, 47; id. Div. 2, 10; Nep. Hann. 2, 4; Plin. 18, 2, 2, § 7; Suet. Tib. 44 et saep.; less freq. in the plur. divinae res, Plaut. Mil. 3, 1, 81; Cic. Verr. 2, 4, 8; id. Div. 2, 10; Liv. 23, 11.—In plur. also in gen. for religious affairs, Caes. B. G. 6, 13, 4; 6, 21, 1; Cic. Div. 1, 4 fin. —Also verba, a form of prayer, Cato R. R. 14, 3:
religiones (opp. fides humana),
Liv. 9, 9; cf. id. 34, 31.—
B.
Freq. connected with humanus as a stronger designation for all things, things of every kind, etc. (cf.: di hominesque under deus, I. B. fin.):
dedunt se, divina humanaque omnia,
Plaut. Am. 1, 1, 102; cf. id. Trin. 2, 4, 78; Liv. 9, 14; Suet. Caes. 84:
res,
Cic. Lael. 6:
jura,
id. Rosc. Am. 23 fin.; Caes. B. C. 1, 6 fin.:
scelera,
Liv. 3, 19; cf. id. 29, 18 fin.:
spes,
id. 10, 40 et saep. But in the explanation of philosophia by scientia divinarum humanarumque rerum, the term divinae res denotes nature, physics, as distinguished from humanae res, i. e. morals, Cic. Tusc. 5, 3, 7; 4, 26, 57; id. Off. 1, 43, 153; 2, 2, 5; id. Fin. 2, 12, 37; Sen. Ep. 88; 90; Quint. 12, 2, 8; 20 al.; cf. Cic. Or. 34; Quint. 10, 1, 35.—So too in jurid. lang., divinae res signifies natural laws, in opp. to humanae res, positive laws, Cic. Sest. 42, 91; Just. Inst. 1, 1; Dig. 1, 1, 10.— dīvīnum, i, n.,
1.
The deity, to theion:
divina si faverint,
God willing, Pall. 1, 1, 2; Juv. 15, 144; Amm. 23, 6; id. 22, 16 fin. —
2.
The divine, that which comes from God, nihil est divino divinius, Sen. Ep. 66, 11.—
3.
That which is under the sanction of a god; hence: quicquam divini credere alicui; or simply: divini alicui credere, to believe one upon oath (ante-class.):
numquam edepol tu mihi divini quicquam creduis, in, etc.,
Plaut. Am. 2, 2, 40:
quid ei divini aut humani aequum est credere?
id. Poen. 2, 1, 20:
nam mihi divini numquam quisquam creduat, ni, etc.,
id. Bacch. 3, 3, 99; id. As. 5, 2, 4.
II.
Transf.
A.
Divinely inspired, prophetic:
aliquid praesagiens atque divinum,
Cic. Div. 1, 38:
animus appropinquante morte multo est divinior, etc.,
id. ib. 1, 30, 63; cf. id. ib. 1, 28 fin.:
cum ille potius divinus fuerit,
Nep. Att. 9, 1:
divinarum sagacem flammarum,
Sil. 3, 344:
divini quicquam,
Plaut. Am. 2, 2, 40; cf. id. Bacch. 3, 4, 5;
also joined to humani,
id. As. 5, 2, 4; id. Poen. 2, 20.— Poet. of poets:
vates,
Hor. A. P. 400; cf.:
divini pectoris carmina,
Lucr. 1, 731.—With gen.:
divina futuri Sententia,
Hor. A. P. 218:
avis imbrium imminentium,
id. C. 3, 27, 10.— Subst.: dīvīnus, i, m., a soothsayer, prophet = vates, Cic. Div. 1, 58; 2, 3; id. Fat. 8; Liv. 1, 36; Hor. S. 1, 6, 114; Vulg. Deut. 18, 11 al.—In the fem.: dīvīna, ae, a prophetess, Petr. 7, 2.—
B.
Like caelestis (but far more freq. in prose), godlike, superhuman, admirable, excellent:
ex maxime raro genere hominum et paene divino,
Cic. Lael. 18:
ingenio esse divino,
id. Rep. 2, 2:
magni cujusdam civis et divini viri,
id. ib. 1, 29; cf.:
caelestes divinaeque legiones,
id. Phil. 5, 11:
senatus in supplicatione deneganda,
id. Q. Fr. 2, 8:
homo in dicendo,
id. de Or. 1, 10, 40: homo, Crispus ap. Quint. 8, 5, 17:
orator,
Quint. 4, 3, 13 et saep.:
incredibilis quaedam et divina virtus,
Cic. Rep. 3, 3:
fides,
id. Mil. 33 fin.:
admurmuratio senatus,
id. Verr. 2, 5, 16:
memoria,
id. Ac. 2, 1, 2:
eloquentia M. Tullii,
Quint. 2, 16, 7:
facultas eloquendi,
id. 10, 1, 81:
ille nitor loquendi,
id. ib. 83:
illa ironia,
id. ib. 4, 1, 70:
haec in te, Sulpici, divina sunt,
Cic. de Or. 1, 29 et saep.—In the comp.:
ratione nihil est in homine divinius,
Cic. Fin. 5, 13 fin.; id. Par. 1, 3, 14. Under the empire an epithet often bestowed on the emperors:
domus,
Phaedr. 5, 8, 38:
princeps,
Nazar. Pan. Const. Aug. 35, 3; cf. Inscr. Orell. 277; 339:
indulgentia,
Dig. 1, 4, 3 et saep.— Adv.: dīvīne.
1.
(Acc. to I.) In a godlike manner, through godlike power:
nunc tu divine fac huc assis Sosia,
Plaut. Am. 3, 3, 21.—
2.
(Acc. to II.)
a.
By divine inspiration, prophetically:
plura divine praesensa et praedicta reperiri,
Cic. Div. 1, 55; id. Att. 10, 4; and in the comp., id. Rep. 2, 5 Mos. —
b.
In a godlike, superhuman, admirable manner, divinely:
divine Plato escam malorum appellat voluptatem,
Cic. de Sen. 13, 44; Quint. 1, 6, 18; 11, 1, 62.— Sup. does not occur.

Lewis & Short latin dictionary > divinus
94 familiaris

fămĭlĭāris, e ( abl. sing. regularly familiari; familiare, Varr. and P. Rutil. ap. Charis. p. 105 P.), adj. [familia].
I.
Of or belonging to servants (rare; only as subst.): fămĭlĭāris, is, m., a servant:
majores nostri servos (quod etiam in mimis adhuc durat) familiares appellaverunt,
Sen. Ep. 47 med.:
hujus familiae familiarem,
Plaut. Am. 1, 1, 203; id. Ep. 1, 1, 2.—
II.
Of or belonging to a house, household, or family; household, domestic, family, private (freq. and class.):
fundus,
Plaut. As. 5, 2, 24; cf.
focus,
Col. 11, 1, 19:
filius,
Plaut. Capt. 2, 2, 23:
negotiis familiaribus impediti,
Auct. Her. 1, 1, 1; cf.:
res domesticae ac familiares,
Cic. Tusc. 1, 1, 2; so,
res,
the household, family affairs, property, Plaut. Stich. 1, 2, 88; Caes. B. G. 1, 18, 4; Quint. 12, 1, 6; 12, 7, 9:
ab domo ab re familiari, diutius abesse,
Liv. 5, 4, 6 al.; cf.
copiae,
Liv. 2, 16, 7:
pecuniae,
Tac. A. 4, 15:
rationes,
id. ib. 6, 16:
curae,
id. ib. 11, 7:
referam nunc interiorem ac familiarem ejus vitam,
Suet. Aug. 61:
vita,
Plaut. Pers. 1, 3, 46:
quis umquam in luctu domestico, quis in funere familiari cenavit cum toga pulla?
Cic. Vatin. 13, 31: parricidium, i. e. committed on a member of the same family, Att. ap. Cic. N. D. 3, 26, 67:
maeror,
a family grief, Plaut. Cist. 4, 2, 60:
Lar,
Cic. Quint. 27, 85; id. Verr. 2, 3, 11, § 27; id. Rep. 5, 5 Mos. N. cr., v. Lar; cf.:
numen Minerva,
Quint. 10, 1, 91.—
B.
Transf.
1.
Familiar, intimate, friendly, and (more freq.) subst., a familiar acquaintance, friend (syn.: amicus, familiaris, intimus, necessarius).
(α).
With substt.:
videmus Papum Aemilium C. Luscino familiarem fuisse, etc.,
Cic. Lael. 11, 39:
biduo factus est mihi familiaris,
id. Fam. 3, 1, 2; id. Phil. 2, 32, 78; id. Rep. 2, 20; cf. id. Fam. 7, 8, 1:
amici,
Plin. Ep. 9, 34, 1; 9, 37, 1:
sermones,
Cic. Off. 2, 11, 39; id. Fam. 15, 15, 1; id. Att. 1, 9, 1; cf.
epistolae,
Quint. 1, 1, 29:
minus familiari vultu respexisse,
friendly, Suet. Caes. 78:
voltus ille,
Cic. Att. 1, 11, 1:
colloquium,
Liv. 25, 18, 5:
jam inde a puero in omnia familiaria jura assuetus,
the rights of intimacy, id. 24, 5, 9:
voluntas,
Sen. Ben. 6, 16, 1; cf.:
vox auribus meis familiaris,
Petr. 100:
familiaribus magis ei aetati exemplis,
Quint. 5, 10, 96:
exempla,
id. 7, 2, 17; 9, 4, 44:
verba regionibus quibusdam magis familiaria,
id. 8, 2, 13:
litterae,
Suet. Tib. 62.— Comp.:
qui familiarior nobis propter scriptorum multitudinem est,
Cic. de Or. 3, 19, 71:
aditus in domum,
Liv. 24, 5, 7:
frater ei (with carior),
Nep. Att. 16, 2:
quo boves familiariores bubulco fiant,
Col. 6, 2, 6:
color argenti militaribus signis,
Plin. 33, 3, 19, § 58. — Sup.:
homo amantissimus familiarissimus, conjunctissimus officiis,
Cic. Sull. 20, 57; cf. id. Att. 16, 16, F. 17:
luna terris familiarissimum sidus,
Plin. 2, 9, 6, § 41; 16, 18, 30, § 75; 16, 31, 57, § 131.—
(β).
Absol.:
est ex meis domesticis atque intimis familiaribus,
Cic. Fam. 3, 1, 3:
familiaris meus,
id. Lael. 24, 89:
per C. Valerium Procillum familiarem suum cum eo colloquitur,
Caes. B. G. 1, 19, 3:
Caelii,
Cic. Cael. 25, 61:
pauci familiares,
id. Lael. 1, 2.— Sup.:
quod M. Aemulius unus est ex meis familiarissimis atque intimis maxime necessarius,
Cic. Fam. 13, 27, 2; cf.:
intimus, proximus, familiarissimus quisque,
id. Q. Fr. 1, 4, 1:
familiarissimus meus,
id. Fam. 13, 13, 1:
familiarissimi ejus,
id. Rep. 1, 9.—
2.
Of or belonging to one's self, to one's own people or country (cf. domesticus); only in the lang. of the haruspices, of those parts of the animal which related to the party that sacrificed (opp. hostilis):
(haruspices) fissum familiare et vitale tractant,
Cic. Div. 2, 13, 32; cf.:
Decio caput jecinoris a familiari parte caesum haruspex dicitur ostendisse,
Liv. 8, 9, 1; cf.:
mater procurans familiare ostentum,
Liv. 26, 6, 14.—
3.
Familiar, customary, habitual:
mihi familiare est omnes cogitationes meas tecum communicare,
Plin. Ep. 4, 24, 7; 2, 5, 10:
familiare est hominibus omnia sibi ignoscere,
Vell. 2, 30, 3:
fuisse statuariam artem familiarem Italiae quoque indicant,
Plin. 34, 7, 16, § 33; 35, 7, 31, § 49.—
4.
Fitting, appropriate, adapted:
quae peregrina... transferuntur, minus sunt familiaria nostro solo quam vernacula,
Col. 3, 4, 1:
familiarissimum hoc platanis,
Plin. 16, 31, 57, § 131:
hipposelinum sabulosis familiarissimum,
id. 19, 8, 48, § 163.—Hence, fămĭlĭārĭter, adv.
* 1.
By families:
agros in montibus Romani acceperunt familiariter,
Front. de Colon. p. 119 Goes.—
2.
Familiarly, intimately, on friendly terms (freq. and class.):
hominem ignotum compellare familiariter,
Plaut. Men. 2, 3, 23; cf.:
nimium familiariter Me attrectas,
id. Rud. 2, 4, 6; id. Ep. 1, 1, 2:
nihil turpius quam cum eo bellum gerere, quicum familiariter vixeris,
Cic. Lael. 21, 77:
familiariter amicus,
Quint. 1, 2, 15:
amatum a me,
id. 10, 3, 12:
dilectus,
Plin. Ep. 9, 19, 5 et saep.:
loqui,
Cic. Div. in Caecil. 12, 37:
scribere,
id. Att. 9, 4, 1: nosse causas, i. e. to be familiarly or intimately, accurately acquainted with, Quint. 6, 4, 8; 5, 7, 7:
quod ex longinquo petitur, parum familiariter nostro solo venit,
i. e. suitable, adapted, Col. Arb. 1, 3.— Comp.:
licentius, liberius, familiarius cum domina vivere,
Cic. Cael. 23, 57:
factum,
id. de Or. 2, 3, 14; Quint. 2, 7, 3.— Sup.:
cum Verre familiarissime et amicissime vivere,
Cic. Div. in Caecil. 9, 29; Nep. Ages. 1, 1.

Lewis & Short latin dictionary > familiaris
95 fortis

fortis (archaic form FORCTIS, Fragm. XII. Tab. ap. Fest. s. v. sanates, p. 348 Müll.; cf. Paul. ex Fest. p. 84; and perh. also in the form FORCTUS; v. id. s. v. horctum, p. 102; cf. Müll. ad Fest. p. 320, b), e, adj. [Sanscr. dhar-; v. forma, firmus], strong, powerful.
I.
Physically (rare;
syn.: firmus, strenuus, incolumis, animosus): ecquid fortis visa est (mulier),
powerful, Plaut. Mil. 4, 3, 13:
set Bacchis etiam fortis tibi vissast?
id. Bacch. 2, 2, 38: sicut fortis equus, spatio qui saepe supremo Vicit Olympia, nunc senio confectus quiescit, a powerful horse, Enn. ap. Cic. de Sen. 5, 14 (Ann. v. 441 ed. Vahl.); so,
equus,
Lucr. 3, 8; 764; 4, 987; Verg. A. 11, 705.— Poet. transf.:
aquarum,
Lucr. 6, 530:
terrae pingue solum... Fortes invortant tauri,
Verg. G. 1, 65:
contingat modo te filiamque tuam fortes invenire,
i. e. hearty, well, Plin. Ep. 4, 1 fin.; 4, 21, 4; 6, 4, 3:
antecedebat testudo pedum LX., facta item ex fortissimis lignis,
Caes. B. C. 2, 2, 4; so,
ligna fortissima,
Veg. 1, 24 fin.:
invalidissimum urso caput, quod leoni fortissimum,
Plin. 8, 36, 54, § 130:
fortiores stomachi,
id. 32, 7, 26, § 80:
plantae fortiores fient,
Pall. Febr. 24, 7:
fortiorem illum (pontem) tueri, Auct. B. Alex. 19, 2: castra,
Cic. Div. 1, 33, 72:
aratra,
Plin. Ep. 5, 6, 10:
fortiora remedia,
Tac. A. 1, 29:
humeri,
Val. Fl. 1, 434:
vincula,
Sen. Hippol. 34: sol (with medius), powerful, i. e. fierce, hot, id. Med. 588:
fortiora ad hiemes frumenta, legumina in cibo,
Plin. 18, 7, 10, § 60:
(vites) contra pruinas fortissimae,
id. 14, 2, 4, § 23.—
II.
Mentally, strong, powerful, vigorous, firm, steadfast, stout, courageous, brave, manly, etc., answering to the Gr. andreios (very freq. in all periods and sorts of composition).
A.
Of human beings: fortis et constantis est, non perturbari in rebus asperis nec tumultuantem de gradu deici, ut dicitur;
sed praesenti animo uti et consilio, nec a ratione discedere,
Cic. Off. 1, 23, 80:
temperantia libidinem (aspernatur), ignaviam fortitudo: itaque videas rebus injustis justos maxime dolere, imbellibus fortes,
id. Lael. 13, 47:
gladiatores fortes et animosos et se acriter ipsos morti offerentes servare cupimus,
id. Mil. 34, 92:
rebus angustis animosus atque Fortis appare,
Hor. C. 2, 10, 22:
viri fortes et magnanimi,
Cic. Off. 1, 19, 63:
vir fortis et acris animi magnique,
id. Sest. 20, 45:
boni et fortes et magno animo praediti,
id. Rep. 1, 5; 1, 3:
sapientissimi et fortissimi,
id. ib. 2, 34:
vir liber ac fortis,
id. ib. 2, 19:
horum omnium fortissimi sunt Belgae,
Caes. B. G. 1, 1, 3:
fortissimus vir,
id. ib. 2, 25, 1; 2, 33, 4;
3, 20, 2: hunc liberta securi Divisit medium, fortissima Tyndaridarum,
Hor. S. 1, 1, 100:
vis recte vivere? quis non? Si virtus hoc una potest dare, fortis omissis Hoc age deliciis,
id. Ep 1, 6, 30:
seu quis capit acria fortis Pocula,
id. S. 2, 6, 69: cavit, ne umquam infamiae ea res sibi esset, ut virum fortem decet, an honorable or worthy man, Ter. And. 2, 6, 13; cf.: FORCTIS frugi et bonus, sive validus, Paul. ex Fest. p. 84 Müll.; and:
HORCTUM et FORCTUM pro bono dicebant,
id. p. 102:
ego hoc nequeo mirari satis, Eum sororem despondisse suam in tam fortem familiam... Familiam optimam occupavit,
so respectable, honorable a family, Plaut. Trin. 5, 2, 9;
(cf. bonus): vir ad pericula fortis,
Cic. Font. 15, 33:
nondum erant tam fortes ad sanguinem civilem,
Liv. 7, 40, 2:
vir contra audaciam fortissimus,
Cic. Rosc. Am. 30, 85: vidi in dolore podagrae hospitem meum fortiorem, id. Fragm. ap. Non. 527, 33:
imperator in proeliis strenuus et fortis,
Quint. 12, 3, 5:
virum fortem ac strenuum scio dixisse, etc.,
Sall. C. 51, 16:
si fortes fueritis in eo, quem nemo sit ausus defendere,
if you had proceeded with vigor, energy, Cic. Verr. 2, 1, 1, § 3.— Poet., with dat.:
fugacibus,
Ov. M. 10, 543; and with inf.:
fortis et asperas Tractare serpentes,
Hor. C. 1, 37, 26:
contemnere honores,
id. S. 2, 7, 86:
aurum spernere fortior Quam cogere,
id. C. 3, 3, 50; Stat. Th. 10, 906.—Prov.:
fortes fortuna adjuvat,
fortune favors the brave, Ter. Phorm. 1, 4, 26; cf.:
fortes enim non modo fortuna adjuvat, ut est in vetere proverbio, sed multo magis ratio,
Cic. Tusc. 2, 4, 11: audendum est;
fortes adjuvat ipsa Venus,
Tib. 1, 2, 16: fortibus est fortuna viris data, Enn. ap. Macr. S. 6, 1 (Ann. v. 262 ed. Vahl.;
for which: audentes fortuna iuvat,
Verg. A. 10, 284; and:
audentes deus ipse juvat,
Ov. M. 10, 586); cf. also elliptically: sedulo, inquam, faciam: sed fortuna fortes;
quare conare, quaeso,
Cic. Fin. 3, 4, 16; id. Fam. 7, 25.—
B.
Of animals (rare):
fortes ad opera boves,
Col. 6, 1, 2:
bestiae et fortiora animalia,
Lact. 6, 10, 13.—
C.
Of inanim. and abstr. things:
ex quo fit, ut animosior senectus sit quam adolescentia et fortior,
Cic. de Sen. 22, 72:
fortibus oculis,
with eyes sparkling with courage, id. Att. 15, 11, 1:
fortissimo et maximo animo ferre,
id. Fam. 6, 13 fin.:
animus,
Hor. S. 2, 5, 20:
pectus,
id. Epod. 1, 14; id. S. 2, 2, 136:
fortissimo quodam animi impetu,
Cic. de Or. 3, 8, 31:
acerrima et fortissima populi Romani libertatis recuperandae cupiditas,
id. Phil. 12, 3, 7:
in re publica forte factum,
id. Att. 8, 14, 2:
ut nullum paulo fortius factum latere posset,
Caes. B. G. 3, 14, 8:
fortia facta,
Sall. C. 59, 6; id. J. 53, 8; Liv. 26, 39, 3; Curt. 7, 2, 38:
opera,
service, Liv. 40, 36, 11:
consilia,
id. 9, 11, 4; 25, 31, 6; Cic. Sest. 23, 57; Tac. H. 3, 67:
solatia,
id. A. 4, 8:
nulla poterat esse fortior contra dolorem et mortem disciplina,
Cic. Tusc. 2, 17, 41:
acerrimae ac fortissimae sententiae,
id. Cat. 3, 6, 13:
oratio fortis et virilis,
id. de Or. 1, 54, 231; cf.:
genus dicendi forte, vehemens,
id. ib. 3, 9, 32:
non semper fortis oratio quaeritur, sed saepe placida, summissa, lenis,
id. ib. 2, 43, 183:
placidis miscentem fortia dictis,
Ov. M. 4, 652:
verba,
Prop. 1, 5, 14.—Hence, adv.: fortĭter.
1.
(Acc. to I.) Strongly, powerfully, vigorously (rare):
astringere,
Plaut. Bacch. 4, 7, 25:
verberare virgis uvas,
Pall. Oct. 19.— Comp.:
sublatis fortius manibus,
Petr. 9:
fortius attrahere lora,
Ov. R. Am. 398:
ardere,
id. M. 6, 708.— Sup.:
fortissime urgentes,
Plin. 9, 8, 9, § 32:
rigorem fortissime servat ulmus,
id. 16, 40, 77, § 210. —
2.
(Acc. to II.) Strongly, powerfully, boldly, intrepidly, valiantly, bravely, manfully (very freq. in all periods and kinds of composition):
quae (vincla, verbera, etc.) tulisse illum fortiter et patienter ferunt,
Cic. Phil. 11, 3, 7; cf.:
fortiter et sapienter ferre,
id. Att. 14, 13, 3:
fortiter excellenterque gesta,
id. Off. 1, 18, 61:
facere quippiam (with animose),
id. Phil. 4, 2, 6:
repudiare aliquid (with constanter),
id. Prov. Cons. 17, 41:
bellum gerere,
id. Fl. 39, 98; cf.:
sustinere impetum hostium,
Caes. B. G. 2, 11, 4:
perire,
Hor. S. 2, 3, 42:
absumptis rebus maternis atque paternis,
manfully made away with, id. Ep. 1, 15, 27.— Comp.:
pugnare,
Caes. B. G. 2, 26, 2:
evellere spinas animo an agro,
Hor. Ep. 1, 14, 4:
et melius secat res,
id. S. 1, 10, 15.— Sup.:
Dolabella injuriam facere fortissime perseverat,
Cic. Quint. 8, 31:
restitit hosti,
Caes. B. G. 4, 12, 5.

Lewis & Short latin dictionary > fortis
96 navus

nāvus ( gnāvus), a, um, adj. [Sanscr. gnā, know; Gr. gignôskô; cf. Lat. notus, gnarus; for signif. cf. Germ. kennen and können], busy, diligent, assiduous, active (syn.: impiger, industrius, sedulus; class.): navus repertus homo, Enn. ap. Paul. ex Fest. p. 169 Müll. (Ann. v. 183 Vahl.):
homo gnavus et industrius,
Cic. Verr. 2, 3, 21, § 53; id. Imp. Pomp. 7, 18:
aratores,
id. Verr. 2, 3, 51, § 120:
filius,
id. ib. 2, 3, 69. §
161: vir gnavus, agilis, providus,
Vell. 2, 105, 2:
rudimenta,
Sil. 1, 549:
timor,
that renders industrious, id. 7, 349.— Comp.:
in inquirendis gnaviores quam in componendis,
Amm. 26, 4, 4:
hostium naviores,
Jul. Val. Res Gest. Alex. 1, 41.—Hence, adv., in two forms.
* A.
nāvē ( gnāvē), diligently, actively, zealously (ante-class.): nave agere oportet quod agas, non ductarier, Plaut. ap. Paul. ex Fest. p. 169 Müll.; Sall. J. 77, 3.—
B.
nāvĭter ( gnāvĭter; class.).
1.
Diligently, actively, [p. 1193] zealously: bene naviter ire, Sisenn. ap. Charis. p. 185 P.:
naviter versari in provinciā,
Gell. 15, 4, 3:
pugnare,
Liv. 10, 39:
expedire,
id. 24, 23:
bellum gerere,
id. 30, 4. —
2.
Transf., in gen., wholly, completely:
bene et naviter impudens,
Cic. Fam. 5, 12, 3:
plenum,
Lucr. 1, 525.

Lewis & Short latin dictionary > navus
97 turpe

turpis, e, adj. [Sanscr. root tarp-, to be ashamed], ugly, unsightly, unseemly, foul, filthy (class.; esp. freq. in a trop. sense; syn.: taeter, foedus, deformis, obscaenus, immundus).
I.
Lit.:
aspectus deformis atque turpis,
Cic. Off. 1, 35, 126; Plaut. Poen. 1, 2, 125:
ornatus,
id. ib. 1, 2, 94; cf.
infra, II.: vestitus,
Ter. Phorm. 1, 2, 57:
colores foedā specie,
Lucr. 2, 421:
pes,
Hor. S. 1, 2, 102:
podex,
id. Epod. 8, 5:
rana,
id. ib. 5, 19:
pecus,
id. S. 1, 3, 100:
viri morbo,
deformed, disfigured, id. C. 1, 37, 9:
macies,
id. ib. 3, 27, 53:
scabies,
Verg. G. 3, 441:
podagrae,
id. ib. 3, 299:
udo membra flmo,
i. e. befouled, id. A. 5, 358; cf.
toral,
Hor. Ep. 1, 5, 22; Mart. 7, 36, 5; 8, 79, 2.— Sup.: simia quam similis turpissima bestia nobis, Enn. ap. Cic. N. D. 1, 35, 97 (Sat. v. 45 Vahl.)—
II.
Transf., of sound, disagreeable, cacophonous:
si etiam abfugit turpe visum est,
Cic. Or. 47, 158.—
III.
Trop., unseemly, shameful, disgraceful, base, infamous, scandalous, dishonorable (syn.:
inhonestus, impurus, sordidus, indecorus): pulchrum ornatum turpes mores pejus caeno collinunt,
Plaut. Most. 1, 3, 133:
verbum,
Ter. Heaut. 5, 4, 19:
cum esset proposita aut fuga turpis aut gloriosa mors,
Cic. Fin. 2, 30, 97:
mors honesta saepe vitam quoque turpem exornat, at vita turpis saepe ne morti quidem honestae locum relinquit,
id. Quint. 15, 49:
adulescentia,
id. Font. 15, 34:
causam,
Auct. Her. 1, 6, 9:
causa,
Caes. B. C. 3, 20:
luxuria cum omni aetati turpis, tum senectuti foedissima est,
Cic. Off. 1, 34, 123:
si enim disserunt, nihil esse obscenum, nihil turpe dictu,
id. Fam. 9, 22, 1:
neque rogemus res turpes, nec faciamus rogati,
id. Lael. 12, 40:
formido mortis,
id. Rep. 1, 3, 4:
pars ingentem formidine turpi Scandunt equum,
Verg. A. 2, 400:
repulsa,
Hor. Ep. 1, 1, 43:
turpem senectam Degere,
id. C. 1, 31, 19:
adulter,
id. ib. 1, 33, 9:
meretricis amor,
id. S. 1, 4, 111:
non turpis ad te, sed miser confugit,
Cic. Quint. 31, 98; id. Att. 5, 11, 5:
prodis ex judice Dama Turpis,
Hor. S. 2, 7, 55:
sub dominā meretrice turpis,
id. Ep. 1, 2, 25:
Egestas,
Verg. A. 6, 276:
facta,
Quint. 1, 2, 2:
fama,
Tac. A. 12, 49:
nihil turpe est, cujus placet pretium,
Sen. Ep. 95, 33:
luxus,
Juv. 6, 298:
fames,
Flor. 4, 5, 3:
foedus,
Val. Max. 1, 6, 7:
metus,
id. 2, 9, 8.— Comp.:
quid hoc turpius? quid foedius?
Cic. Phil. 2, 34, 86:
quid est autem nequius aut turpius effeminato viro?
id. Tusc. 3, 17, 36:
nihil est turpius quam cum eo bellum gerere, quocum familiariter vixeris,
id. Lael. 21, 77; 26, 99; Caes. B. G. 4, 2.— Sup.:
homo turpissimus atque inhonestissimus,
Cic. Rosc. Am. 18, 50:
iste omnium turpissimus et sordidissimus,
id. Att. 9, 9, 3:
turpissima fuga,
Caes. B. C. 2, 31: turpissimus calumniae quaestus, Crassus ap. Cic. de Or. 2, 55, 226:
quod quidem mihi videtur esse turpissimum,
Cic. Tusc. 2, 4, 12.—
b.
As subst.: turpĕ, is, n., a base or shameful thing, a disgrace, shame, reproach:
nec honesto quicquam honestius, nec turpi turpius,
Cic. Fin. 4, 27, 75: turpe senex miles, turpe senilis amor. Ov. Am. 1, 9, 4: honesta et turpia virtutis ac malitiae societas efficit, Sen. Ep. 31, 5.— Adv. ( poet.):
turpe incedere,
in an unsightly manner, unbecomingly, Cat. 42, 8:
gemens,
Stat. Th. 3, 334.—
c.
Turpe est, or simply turpe, with a subj.-clause:
habere quaestui rem publicam, non modo turpe est, sed sceleratum etiam et nefarium,
Cic. Off. 2, 22, 77:
quod facere non turpe est, modo, etc.,
id. ib. 1, 35, 127:
benevolentiam adsentando colligere turpe est,
id. Lael. 17, 61:
quid autem turpius quam illudi?
id. ib. 26, 99; cf. id. ib. 21, 77:
turpe erit, ingenium mitius esse feris,
Ov. Am. 1, 10, 26; cf.:
turpe ducet cedere pari,
Quint. 1, 2, 22.— Hence, adv.: turpĭter, in an ugly or unsightly manner.
1.
Lit. (so rare):
ut turpiter atrum Desinat in piscem mulier formosa superne,
Hor. A. P. 3:
claudicare,
Ov. Am. 2, 17, 20.—
2.
Trop., in an unseemly manner, basely, shamefully, dishonorably (class.):
turpiter et nequiter facere aliquid,
Cic. Tusc. 3, 17, 36;
unum illud extimescebam, ne quid turpiter facerem,
id. Att. 9, 7, 1:
turpiter se in castra recipere,
Caes. B. G. 7, 20:
me turpiter hodie hic dabo,
Ter. Eun. 2, 1, 24; id. Hec. 4, 4, 2; Cic. Att. 6, 3, 9; 7, 2, 7; id. Mil. 4, 9; Caes. B. G. 7, 80; id. B. C. 3, 24; Auct. B. G. 8, 13; Hor. A. P. 284; Ov. M. 4, 187; Phaedr. 1, 25, 2; Val. Max. 2, 7, 15.— Comp., Ov. Tr. 5, 6, 13.— Sup., Cic. N. D. 1, 12, 29; Sen. Ep. 82, 12.

Lewis & Short latin dictionary > turpe
98 turpis

turpis, e, adj. [Sanscr. root tarp-, to be ashamed], ugly, unsightly, unseemly, foul, filthy (class.; esp. freq. in a trop. sense; syn.: taeter, foedus, deformis, obscaenus, immundus).
I.
Lit.:
aspectus deformis atque turpis,
Cic. Off. 1, 35, 126; Plaut. Poen. 1, 2, 125:
ornatus,
id. ib. 1, 2, 94; cf.
infra, II.: vestitus,
Ter. Phorm. 1, 2, 57:
colores foedā specie,
Lucr. 2, 421:
pes,
Hor. S. 1, 2, 102:
podex,
id. Epod. 8, 5:
rana,
id. ib. 5, 19:
pecus,
id. S. 1, 3, 100:
viri morbo,
deformed, disfigured, id. C. 1, 37, 9:
macies,
id. ib. 3, 27, 53:
scabies,
Verg. G. 3, 441:
podagrae,
id. ib. 3, 299:
udo membra flmo,
i. e. befouled, id. A. 5, 358; cf.
toral,
Hor. Ep. 1, 5, 22; Mart. 7, 36, 5; 8, 79, 2.— Sup.: simia quam similis turpissima bestia nobis, Enn. ap. Cic. N. D. 1, 35, 97 (Sat. v. 45 Vahl.)—
II.
Transf., of sound, disagreeable, cacophonous:
si etiam abfugit turpe visum est,
Cic. Or. 47, 158.—
III.
Trop., unseemly, shameful, disgraceful, base, infamous, scandalous, dishonorable (syn.:
inhonestus, impurus, sordidus, indecorus): pulchrum ornatum turpes mores pejus caeno collinunt,
Plaut. Most. 1, 3, 133:
verbum,
Ter. Heaut. 5, 4, 19:
cum esset proposita aut fuga turpis aut gloriosa mors,
Cic. Fin. 2, 30, 97:
mors honesta saepe vitam quoque turpem exornat, at vita turpis saepe ne morti quidem honestae locum relinquit,
id. Quint. 15, 49:
adulescentia,
id. Font. 15, 34:
causam,
Auct. Her. 1, 6, 9:
causa,
Caes. B. C. 3, 20:
luxuria cum omni aetati turpis, tum senectuti foedissima est,
Cic. Off. 1, 34, 123:
si enim disserunt, nihil esse obscenum, nihil turpe dictu,
id. Fam. 9, 22, 1:
neque rogemus res turpes, nec faciamus rogati,
id. Lael. 12, 40:
formido mortis,
id. Rep. 1, 3, 4:
pars ingentem formidine turpi Scandunt equum,
Verg. A. 2, 400:
repulsa,
Hor. Ep. 1, 1, 43:
turpem senectam Degere,
id. C. 1, 31, 19:
adulter,
id. ib. 1, 33, 9:
meretricis amor,
id. S. 1, 4, 111:
non turpis ad te, sed miser confugit,
Cic. Quint. 31, 98; id. Att. 5, 11, 5:
prodis ex judice Dama Turpis,
Hor. S. 2, 7, 55:
sub dominā meretrice turpis,
id. Ep. 1, 2, 25:
Egestas,
Verg. A. 6, 276:
facta,
Quint. 1, 2, 2:
fama,
Tac. A. 12, 49:
nihil turpe est, cujus placet pretium,
Sen. Ep. 95, 33:
luxus,
Juv. 6, 298:
fames,
Flor. 4, 5, 3:
foedus,
Val. Max. 1, 6, 7:
metus,
id. 2, 9, 8.— Comp.:
quid hoc turpius? quid foedius?
Cic. Phil. 2, 34, 86:
quid est autem nequius aut turpius effeminato viro?
id. Tusc. 3, 17, 36:
nihil est turpius quam cum eo bellum gerere, quocum familiariter vixeris,
id. Lael. 21, 77; 26, 99; Caes. B. G. 4, 2.— Sup.:
homo turpissimus atque inhonestissimus,
Cic. Rosc. Am. 18, 50:
iste omnium turpissimus et sordidissimus,
id. Att. 9, 9, 3:
turpissima fuga,
Caes. B. C. 2, 31: turpissimus calumniae quaestus, Crassus ap. Cic. de Or. 2, 55, 226:
quod quidem mihi videtur esse turpissimum,
Cic. Tusc. 2, 4, 12.—
b.
As subst.: turpĕ, is, n., a base or shameful thing, a disgrace, shame, reproach:
nec honesto quicquam honestius, nec turpi turpius,
Cic. Fin. 4, 27, 75: turpe senex miles, turpe senilis amor. Ov. Am. 1, 9, 4: honesta et turpia virtutis ac malitiae societas efficit, Sen. Ep. 31, 5.— Adv. ( poet.):
turpe incedere,
in an unsightly manner, unbecomingly, Cat. 42, 8:
gemens,
Stat. Th. 3, 334.—
c.
Turpe est, or simply turpe, with a subj.-clause:
habere quaestui rem publicam, non modo turpe est, sed sceleratum etiam et nefarium,
Cic. Off. 2, 22, 77:
quod facere non turpe est, modo, etc.,
id. ib. 1, 35, 127:
benevolentiam adsentando colligere turpe est,
id. Lael. 17, 61:
quid autem turpius quam illudi?
id. ib. 26, 99; cf. id. ib. 21, 77:
turpe erit, ingenium mitius esse feris,
Ov. Am. 1, 10, 26; cf.:
turpe ducet cedere pari,
Quint. 1, 2, 22.— Hence, adv.: turpĭter, in an ugly or unsightly manner.
1.
Lit. (so rare):
ut turpiter atrum Desinat in piscem mulier formosa superne,
Hor. A. P. 3:
claudicare,
Ov. Am. 2, 17, 20.—
2.
Trop., in an unseemly manner, basely, shamefully, dishonorably (class.):
turpiter et nequiter facere aliquid,
Cic. Tusc. 3, 17, 36;
unum illud extimescebam, ne quid turpiter facerem,
id. Att. 9, 7, 1:
turpiter se in castra recipere,
Caes. B. G. 7, 20:
me turpiter hodie hic dabo,
Ter. Eun. 2, 1, 24; id. Hec. 4, 4, 2; Cic. Att. 6, 3, 9; 7, 2, 7; id. Mil. 4, 9; Caes. B. G. 7, 80; id. B. C. 3, 24; Auct. B. G. 8, 13; Hor. A. P. 284; Ov. M. 4, 187; Phaedr. 1, 25, 2; Val. Max. 2, 7, 15.— Comp., Ov. Tr. 5, 6, 13.— Sup., Cic. N. D. 1, 12, 29; Sen. Ep. 82, 12.

Lewis & Short latin dictionary > turpis
99 gero

1.
gĕro, gessi, gestum ( Part. gen. plur. sync. gerentum, Plaut. Truc. 2, 1, 13; imper. ger, like dic, duc, fac, fer, Cat. 27, 2), 3, v. a. [root gas-, to come, go; Zend, jah, jahaiti, come; gero (for geso), in caus. sense, to cause to come; cf. Gr. bastazô, from bastos = gestus], to bear about with one, to bear, carry, to wear, have (in the lit. signif. mostly poet., not in Cic., Cæs., Sall., or Quint.; but instead of it ferre, portare, vehere, sustinere, etc.; but in the trop. signif. freq. and class.).
I.
Lit.
A.
In gen.:
(vestem ferinam) qui gessit primus,
Lucr. 5, 1420; so,
vestem,
Ov. M. 11, 276 (with induere vestes), Nep. Dat. 3; cf.:
coronam Olympiacam capite,
Suet. Ner. 25:
ornamenta,
id. Caes. 84:
angues immixtos crinibus,
Ov. M. 4, 792:
clipeum (laeva),
id. ib. 4, 782; cf.:
galeam venatoriam in capite, clavam dextra manu, copulam sinistra,
Nep. Dat. 3:
ramum, jaculum,
Ov. M. 12, 442:
spicea serta,
id. ib. 2, 28:
vincla,
id. ib. 4, 681:
venabula corpore fixa,
id. ib. 9, 206; cf.:
tela (in pectore fixus),
id. ib. 6, 228:
Vulcanum (i. e. ignem) in cornu conclusum,
Plaut. Am. 1, 1, 185:
spolia ducis hostium caesi suspensa fabricato ad id apte ferculo gerens,
Liv. 1, 10, 5; cf.:
Horatius trigemina spolia prae se gerens,
id. 1, 26, 2:
onera,
Varr. L. L. 6, § 77 Müll.: uterum or partum gerere, to be pregnant, be with young; so, gerere partum, Plin. 8, 47, 72, § 187:
uterum,
id. 8, 40, 62, § 151:
centum fronte oculos centum cervice gerebat Argus,
Ov. Am. 3, 4, 19:
lumen unum media fronte,
id. M. 13, 773:
cornua fronte,
id. ib. 15, 596:
virginis os habitumque gerens et virginis arma,
Verg. A. 1, 315:
virginis ora,
Ov. M. 5, 553; cf.:
quae modo bracchia gessit, Crura gerit,
id. ib. 5, 455 sq.:
Coae cornua matres Gesserunt tum,
i. e. were turned into cows, id. ib. 7, 364:
principio (morbi) caput incensum fervore gerebant,
Lucr. 6, 1145:
qui umbrata gerunt civili tempora quercu,
Verg. A. 6, 772:
tempora tecta pelle lupi,
Ov. M. 12, 380:
(Hector) squalentem barbam et concretos sanguine crines Vulneraque illa gerens, quae, etc.,
Verg. A. 2, 278:
capella gerat distentius uber,
Hor. S. 1, 1, 110.—
b.
Of inanimate things:
semina rerum permixta gerit tellus discretaque tradit,
Lucr. 6, 790; cf.:
(terram) multosque lacus multasque lacunas In gremio gerere et rupes deruptaque saxa,
id. ib. 6, 539; Enn. ap. Non. 66, 26 (Sat. 23, p. 157 Vahl.); and:
quos Oceano propior gerit India lucos,
Verg. G. 2, 122:
speciem ac formam similem gerit ejus imago,
Lucr. 4, 52.—
B.
In partic. (very rare).
1.
With respect to the term. ad quem, to bear, carry, bring to a place:
(feminae puerique) saxa in muros munientibus gerunt,
Liv. 28, 19, 13:
neque eam voraginem conjectu terrae, cum pro se quisque gereret, expleri potuisse,
id. 7, 6, 2; cf. id. 37, 5, 1. — Absol.:
si non habebis unde irriges, gerito inditoque leniter,
Cato, R. R. 151, 4; Liv. 7, 6, 2 Drak.—Prov.:
non pluris refert, quam si imbrem in cribrum geras,
Plaut. Ps. 1, 1, 100.—
2.
With the accessory idea of production, to bear, bring forth, produce:
quae (terra) quod gerit fruges, Ceres (appellata est),
Varr. L. L. 5, § 64 Müll.; cf. Tib. 2, 4, 56:
violam nullo terra serente gerit,
Ov. Tr. 3, 12, 6:
arbores (Oete),
id. M. 9, 230:
malos (platani),
Verg. G. 2, 70: frondes (silva), Ov. M. 11, 615:
terra viros urbesque gerit silvasque ferasque Fluminaque et Nymphas et cetera numina ruris,
Ov. M. 2, 16.
II.
Trop.
A.
In gen., to bear, have, entertain, cherish: vos etenim juvenes animum geritis muliebrem, illa virago viri, Poët. ap. Cic. Off. 1, 18, 61; cf.:
fortem animum gerere,
Sall. J. 107, 1:
parem animum,
id. ib. 54, 1 Kritz.:
animum invictum advorsum divitias,
id. ib. 43, 5:
animum super fortunam,
id. ib. 64, 2:
mixtum gaudio ac metu animum,
Liv. 32, 11, 5; cf. also Verg. A. 9, 311; and v. infra B. 3.: aeque inimicitiam atque amicitiam in frontem promptam gero, Enn. ap. Gell. 19, 8, 6 (Trag. v. 8 Vahl.):
personam,
to support a character, play a part, Cic. Off. 1, 32, 115; cf.:
est igitur proprium munus magistratus, intelligere, se gerere personam civitatis debereque ejus dignitatem et decus sustinere,
id. ib. 1, 34, 132; Aug. Doctr. Christ. 4, 29 init.;
id. Civ. Dei, 1, 21 al.: mores, quos ante gerebant, Nunc quoque habent,
Ov. M. 7, 655:
et nos aliquod nomenque decusque Gessimus,
Verg. A. 2, 89:
seu tu querelas sive geris jocos Seu rixam et insanos amores Seu facilem, pia testa (i. e. amphora), somnum,
Hor. C. 3, 21, 2:
in dextris vestris jam libertatem, opem... geritis,
Curt. 4, 14 fin.:
plumbeas iras,
Plaut. Poen. 3, 6, 18:
iras,
Ter. Hec. 3, 1, 30: M. Catonem illum Sapientem cum multis graves inimicitias gessisse accepimus propter Hispanorum injurias, Cic. Div. ap. Caecil. 20, 66:
veteres inimicitias cum Caesare,
Caes. B. C. 1, 3, 4:
muliebres inimicitias cum aliqua,
Cic. Cael. 14, 32:
inimicitias hominum more,
id. Deiot. 11, 30: simultatem cum aliquo pro re publica, Anton. ap. Cic. Att. 14, 13, A, 3; cf. Suet. Vesp. 6; and Verg. A. 12, 48:
de amicitia gerenda praeclarissime scripti libri,
Cic. Fam. 3, 8, 5:
amicitiam,
Nep. Dat. 10 fin.:
praecipuum in Romanos gerebant odium,
Liv. 28, 22, 2:
cum fortuna mutabilem gerentes fidem,
id. 8, 24, 6:
utrique imperii cupiditatem insatiabilem gerebant,
Just. 17, 1 fin. —Absol.:
ad ea rex, aliter atque animo gerebat, placide respondit,
Sall. J. 72, 1.—
B.
In partic.
1.
Gerere se aliquo modo, to bear, deport, behave, or conduct one's self, to act in any manner:
in maximis rebus quonam modo gererem me adversus Caesarem, usus tuo consilio sum,
Cic. Fam. 11, 27, 5; cf. id. Off. 1, 28, 98:
ut, quanto superiores sumus, tanto nos geramus summissius,
id. ib. 1, 26, 90; so,
se liberius (servi),
id. Rep. 1, 43:
se inconsultius,
Liv. 41, 10, 5:
se valde honeste,
Cic. Att. 6, 1, 13:
se perdite,
id. ib. 9, 2, A, 2:
se turpissime (illa pars animi),
id. Tusc. 2, 21, 48:
se turpiter in legatione,
Plin. Ep. 2, 12, 4:
sic in provincia nos gerimus, quod ad abstinentiam attinet, ut, etc.,
Cic. Att. 5, 17, 2:
sic me in hoc magistratu geram, ut, etc.,
id. Agr. 1, 8, 26; cf.:
nunc ita nos gerimus, ut, etc.,
id. ib. 2, 22, 3:
uti sese victus gereret, exploratum misit,
Sall. J. 54, 2:
se medium gerere,
to remain neutral, Liv. 2, 27, 3.—
b.
In a like sense also post-class.: gerere aliquem, to behave or conduct one's self as any one (like agere aliquem):
nec heredem regni sed regem gerebat,
Just. 32, 3, 1; Plin. Pan. 44, 2:
tu civem patremque geras,
Claud. IV. Cons. Hon. 293:
aedilem,
App. M. 1, p. 113:
captivum,
Sen. Troad. 714.—
c.
Gerere se et aliquem, to treat one's self and another in any manner:
interim Romae gaudium ingens ortum cognitis Metelli rebus, ut seque et exercitum more majorum gereret,
Sall. J. 55, 1:
meque vosque in omnibus rebus juxta geram,
id. ib. 85, 47.—
d.
Pro aliquo se gerere, to assume to be:
querentes, quosdam non sui generis pro colonis se gerere,
Liv. 32, 2, 6:
eum, qui sit census, ita se jam tum gessisse pro cive,
Cic. Arch. 5, 11 dub.—
2.
Gerere prae se aliquid (for the usual prae se ferre), to show, exhibit, manifest:
affectionis ratio perspicuam solet prae se gerere conjecturam, ut amor, iracundia, molestia, etc.,
Cic. Inv. 2, 9, 30; cf.:
prae se quandam gerere utilitatem,
id. ib. 2, 52, 157: animum altum et erectum prae se gerebat, Auct. B. Afr. 10 fin.; Aug. de Lib. Arbit. 3, 21, 61 al.;
so gerere alone: ita tum mos erat, in adversis voltum secundae fortunae gerere, moderari animo in secundis,
to assume, Liv. 42, 63, 11.—
3.
With the accessory idea of activity or exertion, to sustain the charge of any undertaking or business, to administer, manage, regulate, rule, govern, conduct, carry on, wage, transact, accomplish, perform (cf.: facio, ago).—In pass. also in gen., to happen, take place, be done (hence, res gesta, a deed, and res gestae, events, occurrences, acts, exploits; v. the foll.): tertium gradum agendi esse dicunt, ubi quid faciant;
in eo propter similitudinem agendi et faciundi et gerundi quidam error his, qui putant esse unum. Potest enim aliquid facere et non agere, ut poëta facit fabulam et non agit: contra actor agit et non facit.... Contra imperator quod dicitur res gerere, in eo neque facit neque agit, sed gerit, id est sustinet, translatum ab his qui onera gerunt, quod hi sustinent,
Varr. L. L. 6, § 77 Müll.:
omnia nostra, quoad eris Romae, ita gerito, regito, gubernato, ut nihil a me exspectes,
Cic. Att. 16, 2, 2:
gerere et administrare rem publicam,
id. Fin. 3, 20, 68; cf. id. Rep. 2, 1 and 12:
rem publicam,
id. ib. 1, 7; 1, 8; id. Fam. 2, 7, 3 et saep.:
magistratum,
id. Sest. 37, 79; cf.
potestatem,
id. Verr. 2, 2, 55, § 138:
consulatum,
id. Agr. 1, 8, 25; id. Sest. 16, 37:
duumviratum,
id. ib. 8, 19:
tutelam alicujus,
Dig. 23, 2, 68; 27, 1, 22 al.: multi suam rem bene gessere et publicam patria procul, Enn. ap. Cic. Fam. 7, 6, 1 (Trag. v. 295 Vahl.); so,
rem, of private affairs,
Plaut. Pers. 4, 3, 34; Cic. de Sen. 7, 22 al.:
aliquid per aes et libram gerere,
to transact by coin and balance, Gai. Inst. 3, 173; cf. Weissenb. ad Liv. 6, 14.—Of war: etsi res bene gesta est, Enn. ap. Cic. de Or. 3, 42, 168 (Ann. v. 512 Vahl.): vi geritur res, id. ap. Gell. 20, 10 (Ann. v. 272 ib.); cf.:
gladiis geri res coepta est,
Liv. 28, 2, 6:
ubi res ferro geratur,
id. 10, 39, 12: qui rem cum Achivis gesserunt statim, Enn. ap. Non. 393, 14 (Trag. v. 39 Vahl.); cf. Plaut. Am. 1, 1, 84:
Alexander... passurus gestis aequanda pericula rebus,
exploits, Juv. 14, 314:
miranda quidem, sed nuper gesta referemus,
id. 15, 28.—Of public affairs, affairs of government:
magnae res temporibus illis a fortissimis viris summo imperio praeditis, dictatoribus atque consulibus, belli domique gerebantur,
Cic. Rep. 2, 32 fin.; 2, 24:
a rebus gerendis senectus abstrahit,
id. de Sen. 6, 15; cf. § 17: quid quod homines infima fortuna, nulla spe rerum gerendarum ( public business), opifices denique, delectantur historia? maximeque eos videre possumus res gestas ( public events or occurrences) audire et legere velle, qui a spe gerendi absunt, confecti senectute, id. Fin. 5, 19, 52:
sin per se populus interfecit aut ejecit tyrannum, est moderatior, quoad sentit et sapit et sua re gesta laetatur,
their deed, id. Rep. 1, 42:
ut pleraque senatus auctoritate gererentur,
id. ib. 2, 32; cf. id. ib. 1, 27:
haec dum Romae geruntur,
id. Quint. 6, 28:
ut iis, qui audiunt, tum geri illa fierique videantur,
id. de Or. 2, 59, 241:
susceptum negotium,
id. Fam. 13, 5, 1; cf.:
si ipse negotium meum gererem, nihil gererem, nisi consilio tuo,
id. Att. 13, 3, 1:
negotium bene, male, etc.,
id. Rosc. Com. 11, 32; id. Cat. 2, 10, 21; Caes. B. G. 3, 18, 5 et saep.; cf.:
quid negotii geritur?
Cic. Quint. 13, 42: annos multos bellum gerentes summum summā industriā, Enn. ap. Non. 402, 3 (Trag. v. 104 Vahl.); cf.:
bello illo maximo, quod Athenienses et Lacedaemonii summa inter se contentione gesserunt,
Cic. Rep. 1, 16; so,
bella,
id. ib. 5, 2: pacem an bellum gerens, v. Andrews and Stoddard's Gram. § 323, 1 (2); Sall. J. 46 fin.:
bella multa felicissime,
Cic. Rep. 2, 9:
bellum cum aliquo,
id. Sest. 2, 4; id. Div. 1, 46, 103; Caes. B. G. 1, 1, 4 et saep.:
bello gesto,
Liv. 5, 43, 1: mea mater de ea re gessit morem morigerae mihi, performed my will, i. e. complied with my wishes, gratified, humored me, Plaut. Cist. 1, 1, 87; cf.:
geram tibi morem et ea quae vis, ut potero, explicabo,
Cic. Tusc. 1, 9, 17: morem alicui (in aliqua re), Enn. ap. Non. 342, 24 (Trag. v. 241 Vahl.):
sine me in hac re gerere mihi morem,
Ter. Heaut. 5, 1, 74; Plaut. Capt. 2, 3, 44; id. Men. 5, 2, 37; id. Mil. 2, 1, 58; Cic. Rep. 3, 5; id. N. D. 2, 1, 3; Ov. Am. 2, 2, 13 et saep.; also without dat., Plaut. Most. 3, 2, 36; Ter. Ad. 3, 3, 77.— Pass.:
ut utrique a me mos gestus esse videatur,
Cic. Att. 2, 16, 3; Plaut. Most. 1, 3, 69; Ter. Eun. 1, 2, 108; id. Ad. 2, 2, 6; Nep. Them. 7, 3 al.—With a play upon this meaning and that in II. A.: magna, inquit, [p. 813] bella gessi:
magnis imperiis et provinciis praefui. Gere igitur animum laude dignum,
Cic. Par. 5, 2, 37.— Absol.:
cum superiores alii fuissent in disputationibus perpoliti, quorum res gestae nullae invenirentur, alii in gerendo probabiles, in disserendo rudes,
Cic. Rep. 1, 8; cf.
the passage,
id. Fin. 5, 19, 52 supra:
Armeniam deinde ingressus prima parte introitus prospere gessit,
Vell. 2, 102, 2 (where others unnecessarily insert rem), Liv. 25, 22, 1; cf.
also: sive caesi ab Romanis forent Bastarnae... sive prospere gessissent,
id. 40, 58 fin.:
cum Persis et Philippus qui cogitavit, et Alexander, qui gessit, hanc bellandi causam inferebat, etc.,
Cic. Rep. 3, 9.—
4.
Of time, to pass, spend (mostly post-Aug.; not in Cic.): ut (Tullia) cum aliquo adolescente primario conjuncta aetatem gereret, Sulp. ap. Cic. Fam. 4, 5, 3; cf.:
pubertatis ac primae adolescentiae tempus,
Suet. Dom. 1:
vitam,
Petr. 63; Val. Fl. 6, 695:
annum gerens aetatis sexagesimum et nonum,
Suet. Vesp. 24.—Hence, gĕrens, entis, P. a. (acc. to II. B. 3.), managing, conducting, etc.; with gen.:
rei male gerentes,
Plaut. Truc. 1, 2, 43:
sui negotii bene gerens,
Cic. Quint. 19, 62.
2.
gĕro, ōnis, m. [1. gero], a carrier; connected per hyphen with foras:
ite, ite hac, simul eri damnigeruli, foras gerones, Bonorum hamaxagogae,
that carry off, ravishers, Plaut. Truc. 2, 7, 1.

Lewis & Short latin dictionary > gero
100 ago

ăgo, ĕre, ēgi, actum, tr.    - voir l'article ago de Gaffiot.    - axim = egerim, Pac. ap. Non. 505, 22; axit = egerit, Paul. Diac. 3, 3; agier = agi,” Cic. Off. 3, 15; agentūm = agentium, Vulc. Gall. Av. Cass. 4, 6).    - cf. gr. ἄγω. [st1]1 [-] chasser devant soi, faire marcher, conduire, pousser, amener (en parlant des êtres animés ou personnifiés).    - jus agendi, Caj.: le droit de passage (avec un troupeau).    - agere captivum prae se, Curt. 7, 6: faire marcher un captif devant soi.    - agere agmen, Virg.: conduire une troupe.    - agere currum: conduire un char.    - agere capellas, Virg.: mener les chèvres au pâturage.    - se agere, Virg. (agi, Liv.): se transporter, aller.    - unde agis (s.-ent. te)? Plaut.: d'où viens-tu?    - quo agis te? Plaut. Am.: où vas-tu?    - ad castra Samnitium perrexit, quo multitudo omnis consternata agebatur, Liv. 10, 29: il marcha vers le camp des Samnites où se dirigeait, épouvantée, toute la foule des soldats.    - agere carmine quercus, Virg.: entraîner les chênes par ses chants.    - fluvius vi agens undas, Curt.: fleuve qui roule ses eaux avec impétuosité.    - praecipites Germani in amnem aguntur, Tac. H. 5: les Germains sont poussés et précipités dans le fleuve. [st1]2 [-] emmener comme capture.    - praedam (praedas) agere, Sall.: se retirer avec du butin (hommes et bétail).    - agere et ferre: emmener et emporter = piller.    - res sociorum ferri agique vidit, Liv.: il vit livrer au pillage les biens des alliés.    - agunt feruntque cuncta, Tac. (fig.): ils mènent tout à leur gré. [st1]3 [-] poursuivre, chasser, mettre en fuite.    - apros agere, Virg. G. 3, 412: poursuivre des sangliers [à la chasse].    - acerba fata Romanos agunt, Hor. Epo. 7,17: des destins cruels poursuivent les Romains.    - agentia verba Lycamben, Hor. Ep. 1, 19, 25: les mots qui harcèlent Lycambe.    - agere hostem ad naves, Just.: poursuivre l'ennemi jusqu'aux vaisseaux.    - agere aliquem de fundo, Cic.: chasser qqn de sa propriété.    - agere in fugam: mettre en fuite.    - lapidibus aliquem agere: chasser qqn à coups de pierres. [st1]4 [-] conduire, gouverner, entraîner, pousser à, contraindre; émouvoir, agiter, inquiéter, solliciter, attirer.    - Tros Tyriusque mihi nullo discrimine agetur, Virg. En. 1: Troyens ou Tyriens, ils seront traités par moi sans distinction.    - se agere = se gerere: se comporter, se conduire.    - tantā mobilitate sese Numidae agunt, Sall. J. 56: tant la conduite des Numides est mobile.    - aliquem transvorsum agere, Sall. J. 6, 3: pousser qqn hors du droit chemin.    - aliquem praecipitem agere, Cic.: entraîner qqn à sa perte.    - agere in furorem, Quint.: rendre furieux.    - agere in bellum, Tac.: pousser à la guerre.    - agere ad omne scelus, Tac.: pousser à tous les crimes.    - me profari agit, Sil.: il me pousse à parler.    - agere in mortem: pousser à se donner la mort.    - deus ultor agebat, Ov. M. 14: un dieu vengeur l'agitait.    - diris agam vos, Hor. Epod. 5: je vous poursuivrai de mes imprécations.    - ubi studio agitur aut irā, Curt.: dès que (la foule) est emportée par l'enthousiasme ou la colère.    - seu te discus agit, Hor.: ou si le disque t'attire. [st1]5 [-] mouvoir (une chose), donner une impulsion, donner une direction, faire avancer, pousser.    - fracturae centum libras agentes, Plin.: des fragments de roche [remuant la balance] = pesant cent livres.    - agere navem, Hor.: diriger un vaisseau.    - in litus naves agere, Liv. 22, 19: tirer les bateaux sur le rivage.    - agere vineas, Caes.: faire avancer les mantelets.    - cuniculum agere ad aerarium? Cic. Off. 3: conduire (faire) une galerie jusqu'au Trésor public.    - agere limitem (au fig.): reculer les limites, gagner du terrain. [st1]6 [-] pousser au-dedans, faire pénétrer, enfoncer.    - agere telum costis, Sil.: enfoncer un trait dans la poitrine.    - agere fulmen, V.-Fl.: lancer la foudre.    - pluma in cutem radices egerat imas, Ov. M. 2: le plumage avait enfoncé dans la peau de profondes racines.    - agere rimas: se fendre, se lézarder, se gercer. [st1]7 [-] pousser au-dehors, faire sortir de soi.    - agere frondem, Plin.: pousser des feuilles.    - scintillas agere, Lucr. 2, 675: lancer des étincelles.    - agere spumas, Cic.: écumer.    - agere contagia, Virg.: répandre la contagion.    - animam agere, Cic.: rendre l’âme, expirer.    - sudor agitur, Sil.: la sueur s'échappe des pores. [st1]8 [-] passer le temps, être, vivre, séjourner, habiter.    - agere (vitam): passer sa vie, vivre.    - decimum annum agere: être dans sa dixième année, être âgé de neuf ans.    - agere pacem: vivre en paix, être en paix.    - alter agebatur mensis, Ov.: le second mois s'écoulait.    - securum agere aevum, Hor.: mener une vie tranquille.    - agere hiberna, Liv.: être en quartier d'hiver.    - annum ago octogesimum, Cic.: je suis dans ma quatre-vingtième année.    - Marius apud primos agebat, Sall.: Marius était à l'avant-garde.    - in spe agere, Tac.: espérer.    - in omni Africa, quae procul a mari agebat, Sall. J. 89: dans toute l'Afrique, qui était éloignée de la mer.    - agere dies festos, Cic. Verr. 2.4.48: célébrer des jours de fête. [st1]9 [-] faire, agir, être actif, travailler, être efficace.    - agere rem negligenter, Ter.: mener une affaire avec négligence.    - quid agis? = que fais-tu? ou comment vas-tu?    - hoc age, Plaut.: fais attention.    - quid agam? = que dois-je faire? que faire?    - aliud agere: penser à autre chose, être indifférent, être distrait.    - nihil agere: ne rien faire, n’aboutir à rien.    - nihil agis, dolor! quamvis sis molestus, numquam te esse confitebor malum, Cic. Tusc. 2, 25, 61: tu perds ton temps, ô douleur! Si importune que tu sois, jamais je ne reconnaîtrai que tu es un mal.    - electum agere: faire son choix, choisir.    - virtus aliquid agit, Sen.: la vertu est active.    - id agimus ut + subj.: nous travaillons à ceci que, notre but (notre objectif) est de.    - nihil agetur, Dig.: il n'y aura rien de fait, l'acte sera nul.    - gratias agere: remercier.    - laudes agere: glorifier.    - forum agere: rendre la justice.    - e re sua agere: agir selon son propre intérêt.    - rem agere cum aliquo: régler une affaire avec qqn. [st1]10 [-] agir de telle ou telle façon, traiter qqn bien ou mal.    - agere bene aliquo: se comporter bien à l’égard de qqn.    - male agere, Cic.: se conduire mal.    - praeclare agere cum aliquo: bien agir à l'égard de qqn.    - non pessime cum iis agitur, Cic. (impers.): ils ne sont pas à plaindre.    - bene agi potuisse cum rebus humanis, si... Suet.:... que le monde aurait pu être heureux si...    - agere pro victoribus: se comporter en vainqueurs.    - sic par est agere cum civibus, Cic. Off. 2, 83: voilà comment il convient d’agir à l’égard de ses concitoyens.    - au pass. impers. secum male actum putat, Cic. Verr. 3, 119: il pense qu’on s’est mal comporté à son égard.    - cum illo quis neget actum esse praeclare? Cic. Lael. 11: qui pourrait dire que la destinée n’a pas été belle pour lui?    - optime actum cum eo videlur esse, qui... Cic. Fam. 5, 18, 1: il semble avoir un sort heureux celui qui...    - agite ut voltis, Cic. de Or. 2,367: agissez à votre guise.    - perge ut agis, Cic. Fam. 10, 12, 5: continue d’agir comme tu fais.    - bene agis, cum... jussisti, Liv. 8, 33, 10: tu as raison d’avoir ordonné.    - agere lege: agir conformément à la loi (c.-à-d. frapper de la hache).    - lictor, in eum primum lege age, Liv. 26, 6, 3: licteur, commence par lui l’application de la loi.    - cf. Liv. 26, 15, 9 ; Sen. Contr. 10, 3, 6. [st1]11 [-] administrer, gouverner, gérer, remplir une charge, s'occuper de, procéder à.    - agere bellum, Caes.: conduire la guerre, avoir la conduite de la guerre.    - agere regnum: régner.    - agere triumphum, Cic. Fam. 3, 10: triompher.    - agere mensuram, Plin. 15, 3, 4, § 14: mesurer.    - agere stationem, Liv. 35, 29: monter la garde.    - libera arbitria agere, Liv. 24, 45: [faire des décisions libres] = décider arbitrairement.    - agere consulatum, Quint. 12, 1, 16: être consul, exercer la fonction de consul, exercer le consulat.    - vigilias agere, Cic. Verr. 4.43.93: faire sentinelle.    - censum agere, Liv. 3.22: faire le recensement.    - agere senatum, Suet. Caes. 88: assembler le sénat.    - fiscum agere, Suet.: lever l'impôt. [st1]12 [-] rouler dans son esprit, songer à.    - nescio quid mens mea agat, Ov. H. 12, 212: je ne sais ce qui se passe dans mon esprit.    - agere cogitationem parricidalem, Quint.: nourrir la pensée d'un parricide.    - agere de intranda Britannia, Tac. Agr. 13: méditer une descente en Bretagne. [st1]13 [-] parler en public, prononcer un discours, haranguer, plaider; discuter, conférer, traiter; qqf. rendre un arrêt.    - in agendo plus quam in scribendo operam ponere, Cic.: s'occuper plus de parler que d'écrire.    - quum proxime res agentur, Plin.-jn.: la prochaine fois qu'on plaidera, à la première audience.    - agere (causam): plaider.    - Agricola juste agebat, Tac.: Agricola prononçait avec équité.    - agere coepit se + inf. Nep: il proposa de...    - agebatur de condicionibus, Liv.: on discutait sur les conditions.    - agere de aliqua re: traiter une affaire.    - agitur ea res in senatu: on traite de cette question au sénat.    - agere cum populo: s’adresser au peuple, porter une question devant le peuple.    - agere cum senatu: porter une question devant le sénat.    - nihil ago tecum, Plaut.: je n'ai rien à démêler avec toi.    - sic agere cum meis soleo, Plin.-jn.: voici ce que je dis aux gens de ma maison.    - hic de quo agebam, Ter.: celui dont je parlais.    - bella, quae agimus, Liv. 10: les guerres que nous racontons.    - quae tecum, Catilina, sic agit: et la voici qui s’adresse directement à toi, Catilina (à propos de la patrie).    - agere cum aliquo ut... Cic.: discuter avec qqn pour que, prier qqn de...    - formule de contrat inter bonos bene agier oportet, Cic. Off. 3: il faut que les choses se passent bien entre honnêtes gens. [st1]14 [-] intenter une accusation, accuser.    - si quid de se agi vellent, Nep.: s'ils voulaient lui faire un procès.    - agere aliquem reum, Liv.: poursuivre qqn en justice.    - agere aliquem adulterii, Quint.: accuser qqn d'adultère. [st1]15 [-] représenter, exprimer, débiter (comme acteur ou comme orateur), remplir le rôle de, se conduire, agir comme; simuler, se donner les airs de, faire le...    - agere fabulam: jouer une pièce.    - agere primas partes: jouer le premier rôle.    - agere bonum virum: jouer le rôle d’honnête homme.    - agit Chaeram, Cic.: il joue le rôle de Chéréas.    - agere cum venustate, Cic.: avoir un débit agréable.    - agere partes misericordiae, Cic.: se conduire en homme compatissant.    - laetum convivam agit, Hor.: il agit en joyeux convive.    - agere unum hominem, Sen.: être toujours le même (ne jouer qu'un personnage).    - egi illos omnes adulescentes, Cic. Fam. 2, 9: j'ai contrefait (mimé) toute cette fameuse jeunesse. [st1]16 [-] au passif: être en question, être en jeu.    - non pecunia agitur, Ter.: ce n'est pas d'argent qu'il s'agit.    - agitur populi Romani gloria: il s’agit de la gloire du peuple romain (la gloire du peuple romain est en jeu).    - is de quo agitur: la personne en question.    - magna hereditas agitur: il est question d'un important héritage.    - mea res agitur: mon intérêt est en question, mon intérêt est en jeu.    - id agitur quis occiderit: la question est de savoir qui a tué.    - id de quo agitur: l'affaire en question.    - aguntur bona multorum, Cic.: il y va de la fortune de beaucoup de gens.    - voir actum; actus
* * *
ăgo, ĕre, ēgi, actum, tr.    - voir l'article ago de Gaffiot.    - axim = egerim, Pac. ap. Non. 505, 22; axit = egerit, Paul. Diac. 3, 3; agier = agi,” Cic. Off. 3, 15; agentūm = agentium, Vulc. Gall. Av. Cass. 4, 6).    - cf. gr. ἄγω. [st1]1 [-] chasser devant soi, faire marcher, conduire, pousser, amener (en parlant des êtres animés ou personnifiés).    - jus agendi, Caj.: le droit de passage (avec un troupeau).    - agere captivum prae se, Curt. 7, 6: faire marcher un captif devant soi.    - agere agmen, Virg.: conduire une troupe.    - agere currum: conduire un char.    - agere capellas, Virg.: mener les chèvres au pâturage.    - se agere, Virg. (agi, Liv.): se transporter, aller.    - unde agis (s.-ent. te)? Plaut.: d'où viens-tu?    - quo agis te? Plaut. Am.: où vas-tu?    - ad castra Samnitium perrexit, quo multitudo omnis consternata agebatur, Liv. 10, 29: il marcha vers le camp des Samnites où se dirigeait, épouvantée, toute la foule des soldats.    - agere carmine quercus, Virg.: entraîner les chênes par ses chants.    - fluvius vi agens undas, Curt.: fleuve qui roule ses eaux avec impétuosité.    - praecipites Germani in amnem aguntur, Tac. H. 5: les Germains sont poussés et précipités dans le fleuve. [st1]2 [-] emmener comme capture.    - praedam (praedas) agere, Sall.: se retirer avec du butin (hommes et bétail).    - agere et ferre: emmener et emporter = piller.    - res sociorum ferri agique vidit, Liv.: il vit livrer au pillage les biens des alliés.    - agunt feruntque cuncta, Tac. (fig.): ils mènent tout à leur gré. [st1]3 [-] poursuivre, chasser, mettre en fuite.    - apros agere, Virg. G. 3, 412: poursuivre des sangliers [à la chasse].    - acerba fata Romanos agunt, Hor. Epo. 7,17: des destins cruels poursuivent les Romains.    - agentia verba Lycamben, Hor. Ep. 1, 19, 25: les mots qui harcèlent Lycambe.    - agere hostem ad naves, Just.: poursuivre l'ennemi jusqu'aux vaisseaux.    - agere aliquem de fundo, Cic.: chasser qqn de sa propriété.    - agere in fugam: mettre en fuite.    - lapidibus aliquem agere: chasser qqn à coups de pierres. [st1]4 [-] conduire, gouverner, entraîner, pousser à, contraindre; émouvoir, agiter, inquiéter, solliciter, attirer.    - Tros Tyriusque mihi nullo discrimine agetur, Virg. En. 1: Troyens ou Tyriens, ils seront traités par moi sans distinction.    - se agere = se gerere: se comporter, se conduire.    - tantā mobilitate sese Numidae agunt, Sall. J. 56: tant la conduite des Numides est mobile.    - aliquem transvorsum agere, Sall. J. 6, 3: pousser qqn hors du droit chemin.    - aliquem praecipitem agere, Cic.: entraîner qqn à sa perte.    - agere in furorem, Quint.: rendre furieux.    - agere in bellum, Tac.: pousser à la guerre.    - agere ad omne scelus, Tac.: pousser à tous les crimes.    - me profari agit, Sil.: il me pousse à parler.    - agere in mortem: pousser à se donner la mort.    - deus ultor agebat, Ov. M. 14: un dieu vengeur l'agitait.    - diris agam vos, Hor. Epod. 5: je vous poursuivrai de mes imprécations.    - ubi studio agitur aut irā, Curt.: dès que (la foule) est emportée par l'enthousiasme ou la colère.    - seu te discus agit, Hor.: ou si le disque t'attire. [st1]5 [-] mouvoir (une chose), donner une impulsion, donner une direction, faire avancer, pousser.    - fracturae centum libras agentes, Plin.: des fragments de roche [remuant la balance] = pesant cent livres.    - agere navem, Hor.: diriger un vaisseau.    - in litus naves agere, Liv. 22, 19: tirer les bateaux sur le rivage.    - agere vineas, Caes.: faire avancer les mantelets.    - cuniculum agere ad aerarium? Cic. Off. 3: conduire (faire) une galerie jusqu'au Trésor public.    - agere limitem (au fig.): reculer les limites, gagner du terrain. [st1]6 [-] pousser au-dedans, faire pénétrer, enfoncer.    - agere telum costis, Sil.: enfoncer un trait dans la poitrine.    - agere fulmen, V.-Fl.: lancer la foudre.    - pluma in cutem radices egerat imas, Ov. M. 2: le plumage avait enfoncé dans la peau de profondes racines.    - agere rimas: se fendre, se lézarder, se gercer. [st1]7 [-] pousser au-dehors, faire sortir de soi.    - agere frondem, Plin.: pousser des feuilles.    - scintillas agere, Lucr. 2, 675: lancer des étincelles.    - agere spumas, Cic.: écumer.    - agere contagia, Virg.: répandre la contagion.    - animam agere, Cic.: rendre l’âme, expirer.    - sudor agitur, Sil.: la sueur s'échappe des pores. [st1]8 [-] passer le temps, être, vivre, séjourner, habiter.    - agere (vitam): passer sa vie, vivre.    - decimum annum agere: être dans sa dixième année, être âgé de neuf ans.    - agere pacem: vivre en paix, être en paix.    - alter agebatur mensis, Ov.: le second mois s'écoulait.    - securum agere aevum, Hor.: mener une vie tranquille.    - agere hiberna, Liv.: être en quartier d'hiver.    - annum ago octogesimum, Cic.: je suis dans ma quatre-vingtième année.    - Marius apud primos agebat, Sall.: Marius était à l'avant-garde.    - in spe agere, Tac.: espérer.    - in omni Africa, quae procul a mari agebat, Sall. J. 89: dans toute l'Afrique, qui était éloignée de la mer.    - agere dies festos, Cic. Verr. 2.4.48: célébrer des jours de fête. [st1]9 [-] faire, agir, être actif, travailler, être efficace.    - agere rem negligenter, Ter.: mener une affaire avec négligence.    - quid agis? = que fais-tu? ou comment vas-tu?    - hoc age, Plaut.: fais attention.    - quid agam? = que dois-je faire? que faire?    - aliud agere: penser à autre chose, être indifférent, être distrait.    - nihil agere: ne rien faire, n’aboutir à rien.    - nihil agis, dolor! quamvis sis molestus, numquam te esse confitebor malum, Cic. Tusc. 2, 25, 61: tu perds ton temps, ô douleur! Si importune que tu sois, jamais je ne reconnaîtrai que tu es un mal.    - electum agere: faire son choix, choisir.    - virtus aliquid agit, Sen.: la vertu est active.    - id agimus ut + subj.: nous travaillons à ceci que, notre but (notre objectif) est de.    - nihil agetur, Dig.: il n'y aura rien de fait, l'acte sera nul.    - gratias agere: remercier.    - laudes agere: glorifier.    - forum agere: rendre la justice.    - e re sua agere: agir selon son propre intérêt.    - rem agere cum aliquo: régler une affaire avec qqn. [st1]10 [-] agir de telle ou telle façon, traiter qqn bien ou mal.    - agere bene aliquo: se comporter bien à l’égard de qqn.    - male agere, Cic.: se conduire mal.    - praeclare agere cum aliquo: bien agir à l'égard de qqn.    - non pessime cum iis agitur, Cic. (impers.): ils ne sont pas à plaindre.    - bene agi potuisse cum rebus humanis, si... Suet.:... que le monde aurait pu être heureux si...    - agere pro victoribus: se comporter en vainqueurs.    - sic par est agere cum civibus, Cic. Off. 2, 83: voilà comment il convient d’agir à l’égard de ses concitoyens.    - au pass. impers. secum male actum putat, Cic. Verr. 3, 119: il pense qu’on s’est mal comporté à son égard.    - cum illo quis neget actum esse praeclare? Cic. Lael. 11: qui pourrait dire que la destinée n’a pas été belle pour lui?    - optime actum cum eo videlur esse, qui... Cic. Fam. 5, 18, 1: il semble avoir un sort heureux celui qui...    - agite ut voltis, Cic. de Or. 2,367: agissez à votre guise.    - perge ut agis, Cic. Fam. 10, 12, 5: continue d’agir comme tu fais.    - bene agis, cum... jussisti, Liv. 8, 33, 10: tu as raison d’avoir ordonné.    - agere lege: agir conformément à la loi (c.-à-d. frapper de la hache).    - lictor, in eum primum lege age, Liv. 26, 6, 3: licteur, commence par lui l’application de la loi.    - cf. Liv. 26, 15, 9 ; Sen. Contr. 10, 3, 6. [st1]11 [-] administrer, gouverner, gérer, remplir une charge, s'occuper de, procéder à.    - agere bellum, Caes.: conduire la guerre, avoir la conduite de la guerre.    - agere regnum: régner.    - agere triumphum, Cic. Fam. 3, 10: triompher.    - agere mensuram, Plin. 15, 3, 4, § 14: mesurer.    - agere stationem, Liv. 35, 29: monter la garde.    - libera arbitria agere, Liv. 24, 45: [faire des décisions libres] = décider arbitrairement.    - agere consulatum, Quint. 12, 1, 16: être consul, exercer la fonction de consul, exercer le consulat.    - vigilias agere, Cic. Verr. 4.43.93: faire sentinelle.    - censum agere, Liv. 3.22: faire le recensement.    - agere senatum, Suet. Caes. 88: assembler le sénat.    - fiscum agere, Suet.: lever l'impôt. [st1]12 [-] rouler dans son esprit, songer à.    - nescio quid mens mea agat, Ov. H. 12, 212: je ne sais ce qui se passe dans mon esprit.    - agere cogitationem parricidalem, Quint.: nourrir la pensée d'un parricide.    - agere de intranda Britannia, Tac. Agr. 13: méditer une descente en Bretagne. [st1]13 [-] parler en public, prononcer un discours, haranguer, plaider; discuter, conférer, traiter; qqf. rendre un arrêt.    - in agendo plus quam in scribendo operam ponere, Cic.: s'occuper plus de parler que d'écrire.    - quum proxime res agentur, Plin.-jn.: la prochaine fois qu'on plaidera, à la première audience.    - agere (causam): plaider.    - Agricola juste agebat, Tac.: Agricola prononçait avec équité.    - agere coepit se + inf. Nep: il proposa de...    - agebatur de condicionibus, Liv.: on discutait sur les conditions.    - agere de aliqua re: traiter une affaire.    - agitur ea res in senatu: on traite de cette question au sénat.    - agere cum populo: s’adresser au peuple, porter une question devant le peuple.    - agere cum senatu: porter une question devant le sénat.    - nihil ago tecum, Plaut.: je n'ai rien à démêler avec toi.    - sic agere cum meis soleo, Plin.-jn.: voici ce que je dis aux gens de ma maison.    - hic de quo agebam, Ter.: celui dont je parlais.    - bella, quae agimus, Liv. 10: les guerres que nous racontons.    - quae tecum, Catilina, sic agit: et la voici qui s’adresse directement à toi, Catilina (à propos de la patrie).    - agere cum aliquo ut... Cic.: discuter avec qqn pour que, prier qqn de...    - formule de contrat inter bonos bene agier oportet, Cic. Off. 3: il faut que les choses se passent bien entre honnêtes gens. [st1]14 [-] intenter une accusation, accuser.    - si quid de se agi vellent, Nep.: s'ils voulaient lui faire un procès.    - agere aliquem reum, Liv.: poursuivre qqn en justice.    - agere aliquem adulterii, Quint.: accuser qqn d'adultère. [st1]15 [-] représenter, exprimer, débiter (comme acteur ou comme orateur), remplir le rôle de, se conduire, agir comme; simuler, se donner les airs de, faire le...    - agere fabulam: jouer une pièce.    - agere primas partes: jouer le premier rôle.    - agere bonum virum: jouer le rôle d’honnête homme.    - agit Chaeram, Cic.: il joue le rôle de Chéréas.    - agere cum venustate, Cic.: avoir un débit agréable.    - agere partes misericordiae, Cic.: se conduire en homme compatissant.    - laetum convivam agit, Hor.: il agit en joyeux convive.    - agere unum hominem, Sen.: être toujours le même (ne jouer qu'un personnage).    - egi illos omnes adulescentes, Cic. Fam. 2, 9: j'ai contrefait (mimé) toute cette fameuse jeunesse. [st1]16 [-] au passif: être en question, être en jeu.    - non pecunia agitur, Ter.: ce n'est pas d'argent qu'il s'agit.    - agitur populi Romani gloria: il s’agit de la gloire du peuple romain (la gloire du peuple romain est en jeu).    - is de quo agitur: la personne en question.    - magna hereditas agitur: il est question d'un important héritage.    - mea res agitur: mon intérêt est en question, mon intérêt est en jeu.    - id agitur quis occiderit: la question est de savoir qui a tué.    - id de quo agitur: l'affaire en question.    - aguntur bona multorum, Cic.: il y va de la fortune de beaucoup de gens.    - voir actum; actus
* * *

    Ago, Agis, priore corr. egi, actum, agere. Besongner, Faire quelque chose.

\

    Hoc age. Terent. Sois du tout attentif à cela, Laisse toutes choses pour entendre à cela, Pren y garde.

\

    Id agunt, vt viri boni esse videantur. Cic. Ils taschent et mettent peine à estre estimez gents de bien.

\

    Cum seruo Habiti furti egit. Cic. Il a accusé de larcin le serf d'Habitus.

\

    Agere iniuriarum cum aliquo. Sub. crimine. Cic. Intenter action en cas d'injures alencontre de quelcun, Agir contre quelcun, etc.

\

    Agere vineas et turres. Caesar. Poulser devant soy, Approcher, ou mettre pres.

\

    Hoccine agis, an non? Terent. Entens tu à ce que je te dis, ou non?

\

    Membris agit atra venena. Virgil. Chasse dehors.

\

    Agere caudam. Colum. Remuer la queue.

\

    Est ne ipsus de quo agebam? Terent. N'est ce pas celuy de qui je parloye?

\

    Agere. Virgil. Gouverner.

\

    Agere. Virgil. Vexer, Inquieter, Tormenter.

\

    Agere. Virg. Poursuyvre aucun, Presser, Chasser de pres.

\

    Agere. Tacit. Vivre.

\

    Agere inter homines desiit. Tacit. Il est mort.

\

    Vt ferri agique res suas viderunt. Liuius. Quand ils veirent qu'on ravissoit et qu'on emmenoit tout leur bien.

\

    Agere aliquem ad aliquid. Plin. Induire, Inciter.

\

    Agere ad populum. Cic. Traicter et adviser avec le peuple de quelque affaire publique.

\

    Agere omnia ad praescriptum. Caesar. Faire tout par, ou selon l'ordonnance d'autruy.

\

    AEtatem agere Athenis. Cicero. Vivre en Athenes, Passer ses jours, Finer ses jours, User sa vie en Athenes.

\

    Hic fere aetatem egit in literis. Cicero. Il a estudié presque toute sa vie, Consumé sa vie à l'estude.

\

    AEuum cum diis in caelo. Cic. Vivre eternellement.

\

    AEuum per crimina. Ouid. Vivre en toutes meschancetez.

\

    Aliquem. Cic. Contrefaire aucun.

\

    Aliud agere. Cic. Ne point penser ou entendre à ce qu'on dict, Penser ailleurs, Faire des chasteauls en Espaigne.

\

    Aliud nunc agit. Cic. Il ne s'en soulcie pas à ceste heure. Bud.

\

    Ambages. Plaut. User d'ambages, Parler ambiguement.

\

    Ambigue. Corn. Tacit. Tourner autour du pot, Aller en ambageoye.

\

    Amicum. Plin. Se monstrer vray ami, Faire office d'ami, Faire en bon ami.

\

    Animam. Ci. Se mourir, Estre à l'article de la mort, Tirer à la fin, Rendre l'esprit.

\

    Animum. Horat. Tourner, Induire.

\

    Animo magno et forti rem aliquam agere. Cic. Faire quelque chose hardiement et sans crainte.

\

    Annum secundum agere, etc. Varro. Estre au deuxiesme an de son aage.

\

    Anni nonaginta aguntur a Virgilii vatis obitu. Plin. Il y a quatre vingts dix ans que Virgile est mort.

\

    Apologum. Plaut. Conter une fable.

\

    Apud aliquos. Cic. Faire une harangue à aucuns.

\

    Arbitrium alicuius rei. Liu. Faire le maistre de quelque chose, En disposer et ordonner à son plaisir.

\

    Astute. Matius. Cic. User de finesse, ou astuce, Faire ou dire quelque chose par faintise.

\

    Agere bellum: vt, Bella agenda non puero. Ouid. Faire la guerre.

\

    Bene mecum agitur. Cicero. Je suis bien, Mon cas va bien, Mon cas se porte bien, Je me tiens bien pour content, Je suis bien heureux, etc.

\

    Bene cum rebus humanis ageretur. Sueton. Ce seroit un grand bien pour les hommes.

\

    Bene egissent Athenienses cum Milciade, etc. Valer. Max. Les Atheniens se feussent bien portez envers luy, Ils luy eussent faict grand plaisir, Ils eussent beaucoup faict pour luy, si, etc.

\

    Blanditiis agitur nihil. Ouid. On ne gaigne rien à flatter.

\

    Agere canticum. Liu. Danser.

\

    Captiuos sub curribus. Mart. Mener les prisonniers en triomphe.

\

    Causam, vel causas. Plin. Advocasser, Plaider une cause.

\

    Censuram. Senec. Estre rigoreux.

\

    Censura agitur. Ouid. Agere circum. Virg. Faire tournoyer.

\

    Ciuem mirificum. Caelius Cic. Se monstrer bon et vray citoyen.

\

    Coliculum. Columel. Jecter, ou produire une petite tige.

\

    Communiter aliquid. Cic. Traicter de quelque chose ensemble.

\

    Consilia. Liu. Tenir conseil, Consulter ensemble.

\

    Consulem. Plin. iunior. Faire office de Consul.

\

    Contagia late. Ouid. Jecter bien loing et espardre sa contagion et infection.

\

    Contentione magna. Liu. Tascher fort et prendre grand peine à faire quelque chose.

\

    Conuentus. Caesar. Terent. Tenir les estats d'un pais, Tenir les grands jours ou l'eschiquier.

\

    Agere cum alio re aliqua: vt, Plebeio sermone agere cum aliquo. Ci. User de language commun et vulgaire en parlant à luy.

\

    Agere cum aliquo. Caes. Traicter de quelque chose avec aucun, Luy tenir propos de quelque chose.

\

    Egit nobiscum, vt, si nobis videretur, adiremus ad eorum senatum. Ci. Il nous teint propos d'aller si bon nous sembloit, etc.

\

    Agere cum aliquo. Cice. Soliciter un homme à faire quelque chose, et l'en requerir.

\

    Quid cum illis agas, qui neque ius, etc. Terent. Que ferois tu avec ces gents là qui, etc.

\

    Nihil ago tecum. Plau. Je n'ay que faire ne que soulder avec toy.

\

    Accurate agere cum aliquo, vt. Ci. Le solliciter fort et soigneusement que, etc.

\

    Familiariter agere cum aliquo. Cic. Dire, ou Parler familierement et priveement à aucun.

\

    Gladiis. Cic. User de glaives envers aucuns.

\

    Hortatione. Cic. User d'exhortation.

\

    Iracunde. Cic. En se courrouceant.

\

    Leniter. Cic. Doulcement, Gratieusement.

\

    Praeceptis. Cic. User de commandements, Commander à aucun.

\

    Precibus. Cic. User de prieres, Prier aucun.

\

    Prisce. Cic. Le traicter à la mode ou maniere ancienne, à l'antique.

\

    Remisse. Cic. Non asprement.

\

    Seuere. Cic. User de severité envers aucun.

\

    Simpliciter. Cic. Simplement et rondement.

\

    Tabellis obsignatis. Cic. Le convaincre par ses lettres mesmes.

\

    Vehementer. Cic. Asprement.

\

    Vrbane. Cic. Civilement.

\

    Agere cum Patribus. Cic. Traicter de quelque chose avec les senateurs.

\

    Agere cum populo. Cic. Quand un magistrat assembloit le peuple, et traictoit avec euls de quelque affaire publique.

\

    Agere cuniculos ad aerarium. Cic. Faire une mine, Miner.

\

    Curam. Liu. Se soulcier de quelque chose.

\

    Euphrates cursum ad occasum solis agit. Pli. Flue, coule, fait son cours vers Occident.

\

    Custodiam vrbis. Liu. Garder la ville, Faire le guet sur la ville.

\

    De caeteris rebus quicquid erit actum, scribam ad te. Cic. Tout ce qui aura esté faict et traicté des autres choses.

\

    Agere de pace. Liu. Traicter de la paix.

\

    Agere de re aliqua ad fidem. Liu. Parler de quelque chose en sorte qu'on soit creu.

\

    De cosilio publico aliquid agere. Cic. Faire quelque chose par conseil et advis commun.

\

    Agere aliquid de loco superiore. Cic. Estant hault assis en siege judicial, Tenant le siege.

\

    Agitur de capite, aut fama. Ci. Il est question de la vie, La vie y pend.

\

    Delectum. Plin. Faire eslite, Discerner.

\

    Agi desiderio alicuius rei. Liu. Avoir grand desir de quelque chose, La desirer et regretter fort.

\

    Diem vitae extremum agere. Cic. Estre à son dernier jour, Se mourir.

\

    Diem festum. Cic. Faire feste, Celebrer, ou solennizer la feste.

\

    Diem vnum bene agere ex philosophiae praeceptis. Cice. Vivre un jour selon, etc.

\

    Diris agere aliquem. Horat. Mauldire quelcun, et prier ou souhaiter que mal luy advienne.

\

    Agentur a nobis omnia diligenter. Cic. Nous ferons toute diligence de cela.

\

    Agere equum in viam. Liu. Picquer son cheval, et s'en aller.

\

    Error agit aliquem. Ouid. Erreur le meine.

\

    Agere ex aequo. Tacit. Avoir pareille authorité et preeminence.

\

    Res agitur ex animo. Author ad Heren. A bon escient, et sans faintise.

\

    Ex diuerso agere. Quintil. Advocasser pour partie adverse.

\

    Ex fide bona agere. Cic. Intenter une action de bonne foy, Y aller à la bonne foy.

\

    Agere ex insidiis. Cic. Aller, ou proceder par trahison.

\

    Ex sponso siue ex sponsu agere. Quod recentiores dixerunt, Agere ex stipulatu. Cic. Convenir sa partie pour raison d'une stipulation.

\

    Ex syngrapha cum aliquo agere. Cicer. Faire poursuyte d'une debte ou promesse dont il appert par cedule du defendeur.

\

    Exemplis. Plin. Amener, ou alleguer exemples.

\

    Experimenta. Plin. Experimenter.

\

    Agere fabulam, comoediam, tragoediam. Cic. Jouer une farce.

\

    Fama agit aliquem. Horat. Le bruit le fait estre congneu du monde.

\

    Folia agere dicitur arbor. Col. Jecter, ou produire ses fueilles.

\

    Fortuna nostra agitur per aduersas procellas. Ouid. Est agitee.

\

    Agere forum. Cic. Exercer judicature, Tenir les plaids.

\

    Frigora agunt venti. Virg. Les vents ameinent la froidure.

\

    Agere frondem dicitur arbor. Plin. Jecter et produire ses branches et fueilles.

\

    Agere fugam. Liu. S'enfuir.

\

    Fundamenta. Cicero. Mettre et jecter ou faire les fondements, Fonder.

\

    Genialiter agere festum. Ouid. Faire grand chere à la feste.

\

    Gemmas agere dicitur vitis, aut arbor. Columel. Bourgeonner.

\

    Agere gestum in scena. Cic. Faire les gestes et mines.

\

    Grauiter agere aliquid. Horat. Diligemment et habillement.

\

    Gradus agere praecipites. Valer. Flac. Cheminer fort vistement.

\

    Gradus agere tacitos. Idem. Marcher, ou cheminer sans dire mot.

\

    Agere grates, poeticum magis, quam oratorium. Plau. Ci. Liu. Remercier, Rendre graces.

\

    Gratias. Cic. Remercier, Regracier.

\

    Gratias alicui apud alium. Cicero, Mirificas apud me tibi gratias egit, prorsus incredibiles. Il t'a grandement remercié, ou regracie en parlant à moy.

\

    In aliqua re gratias agere. Cic. Remercier de quelque chose.

\

    In singulas res agere gratias. Cic. A chascun poinct.

\

    Dicimus Agere maximas gratias, meritas, incredibiles, singulares, singularibus verbis, et amplissimis. Ex Terentio et Cicerone. Remercier grandement, Regracier haultement.

\

    Age hoc. Plaut. Entens ici.

\

    Hoc age. Terent. Bien doncques, fay le.

\

    Hoc age. Passe oultre. Bud. ex Gellio.

\

    Hoc agite amabo. Terent. Entendez ici je vous prie.

\

    Agere hyemem sub tectis. Liu. Passer son yver à couvert.

\

    Agere ictum. Liu. Donner un coup, Poulser le coup.

\

    Id agere, vt hoc fiat. Cic. Mettre peine que cela se face.

\

    Non id agebam. Plin. Je n'y pensoye pas. B.

\

    Imperium agere. Plin. Conuicto male acti imperii rei militaris. Convaincu d'avoir mal gouverné et administré l'office de capitaine et chef de guerre.

\

    Agere in, pro esse. Virg. Plin. Dies in terra agit, noctes in aqua. De jour il est en terre, de nuict en l'eaue.

\

    Agere animum in admirationem. Pli. Faire esmerveiller, Ravir en admiration.

\

    In arma. Liu. Inciter à faire la guerre.

\

    Agere in crucem. Cic. Crucifier.

\

    In exilium. Plin. Bannir, Envoyer en exil.

\

    In fraudem. Virg. Mettre en danger.

\

    In fugam. Liu. Chasser, Faire fuir, Donner la chasse, Mettre en fuite.

\

    Redit agricolis labor actus in orbem. Virgil. Les laboureurs sont touts les ans à recommencer leur labeur.

\

    In bona spe. Tacit. Avoir bonne esperance, Estre en bonne esperance.

\

    Incuriosius. Tacit. Ne penser point à soy, N'estre point sur ses gardes.

\

    Inquisitio agitur. Plin. On fait enqueste.

\

    Iter agere. Ouid. Aller.

\

    Iudicium agitur. Plin. Quand le juge congnoist d'une matiere.

\

    Iure summo agere. Cic. Traicter un homme en toute rigueur, Luy faire au pis qu'on peult.

\

    Agere laudes et grates diis. Liu. Louer et remercier Dieu.

\

    Legationem apud aliquem. Asconius. Estre ambassadeur envers aucun.

\

    Agere dicuntur legati suppliciter. Liu. Quand les ambassadeurs font leur harangue en suppliant.

\

    Lege agere. Cic. Poursuyvre selon la loy.

\

    Leniter. Cic. Doulcement.

\

    Lente agere. Liu. Laschement.

\

    Luxuriam agere. Horat. Reprendre et blasmer prodigalité.

\

    Agere mandata. Cic. Faire ce qu'on nous a commande, Mettre en execution ce, etc.

\

    Agit mecum fortuna secundis rebus. Lucan. Fortune me favorise, me dit, me rit.

\

    Agitur mensis septimus, aut annus. Terent. C'est ici, ou Voici la septieme annee.

\

    Mensuram alicuius rei agere. Plin. Reduire à mesure.

\

    Foras agendus est metus mortis. Lucret. Il fault chasser dehors la crainte de mourir, Il ne fault point craindre la mort.

\

    Agere pingui Minerua. Cic. Parler grossement et lourdement.

\

    Morem. Sallust. Avoir et entretenir une coustume.

\

    Modice agere quippiam. Cic. Tempereement, Modereement.

\

    Multum agit sexus, aetas, conditio. Quintil. Y sert de beaucoup, y fait beaucoup.

\

    Non multum egerit. Curius ad Ciceronem. Il ne profictera pas beaucoup.

\

    Agere ne. Liu. Omnia, ne id fieret, agentibus. Cerchants touts les moyents que cela ne se feist.

\

    Agere negotium suum. Cic. Se mesler de ses affaires.

\

    Nihil agere. Cic. Ne faire chose qui vaille, Perdre sa peine, Perdre temps.

\

    Neque nostrae disputationes quicquam aliud agunt, nisi vt, etc. Nos disputations ne tendent à autre chose, sinon que, etc.

\

    Noctem inter gaudia agere. Virg. Passer la nuict en joyeusetez.

\

    Nugas agere. Plaut. Baver.

\

    Orationem. Cic. Prononcer une oraison, ou faire une harangue.

\

    Oscitanter. Cic. Negligemment.

\

    Otia. Virgil. Estre oiseulx.

\

    Pacem. Sallust. faire la paix. Estre en repos. apud Sillium.

\

    Partes aliquas, siue aliquem. Cic. Jouer le personnage d'aucun, ou son roulet.

\

    Primas partes. Terent. Estre le principal personnage d'une farce.

\

    Partes alicuius vicissim. Terent. Faire l'office de quelcun, ainsi qu'il a faict le nostre, Faire pour aucun comme il a faict pour nous.

\

    Primas partes in re aliqua. Cic. Estre le principal et plus excellent que les autres.

\

    Agi dicuntur pecora. Virg. Quand on les meine.

\

    Agere animalia potum. Varro. Mener ou chasser les bestes à l'abbrevoir, Les mener boire.

\

    Agere prae se armenta. Liu. Toucher devant soy et mener.

\

    Agere aliquid per alium. Cic. Faire par un autre.

\

    Agi per saxa latratibus canum. Ouid. Estre chassé parmi les pierres et rochiers.

\

    Agere plebem. Liu. Mener le peuple à sa fantasie, ou Troubler et mutiner.

\

    Poenas alicuius sceleris ab aliquo agere. Liu. Punir aucun pour quelque cas.

\

    Poenitentiam agere. Plin. iunior. Se repentir, Avoir regret d'avoir faict quelque chose.

\

    Prae se agere aliquem. Statius. Chasser devant soy.

\

    Praecipitem ex alto. Caesar. Jecter du hault en bas.

\

    Praecipitem de fundo. Cic. Jecter violentement hors de sa terre.

\

    Praecipitem, per metaphoram. Cic. Ruiner.

\

    Praecipitem eum agunt poenae ciuium. Ci. Les meurtres qu'il a commis luy tormentent l'esprit et la conscience tellement qu'il en est comme furieux et troublé de l'entendement.

\

    Praedam. Liu. Emmener la proye ou le butin.

\

    Quercus agere carmine. Virg. Esmouvoir.

\

    Quid ages? Terent. Non interrogantis, sed metuentis hoc dictum est. Que penses tu faire? Qu'est ce que tu feras?

\

    Vide quid agas. Ter. Que veuls tu faire? Regarde que tu feras.

\

    Agamus quod agitur. Cic. Parlons de la matiere subjecte.

\

    Agere radices deorsum. Colu. Jecter ses racines avant en terre.

\

    Radices agit vera gloria, per metaphoram. Cic. Prend racines, Est de longue duree.

\

    Agere remissius cum subjectis. Colum. Ne traicter point rudement ses subjects.

\

    Alias res agere. Terent. Penser à autre chose, N'entendre point à ce qu'on dict, Penser ailleurs.

\

    Res alicuius agere. Cic. Faire les affaires d'aucun.

\

    Retro aliquid agere. Plin. Compter à reculons, ou à rebours.

\

    Agere reum. Plin. Accuser, mettre sus un crime à quelcun, et le poursuyvre judiciairement.

\

    Agere rimas. Cic. Se fendre, Se crevasser.

\

    Scintillas agere. Lucret. Jecter des estincelles, Estinceler.

\

    Agere se. Cheminer. vt, Quo hinc te agis? Ter. Où vas tu d'ici?

\

    Agere se pro equite Rom. Suet. Se dire et maintenir estre, etc.

\

    Agit se pro nobili. Il se dit noble. B.

\

    Agere secretum. Sueton. Estre tout seul.

\

    Agere aliquid secum. Cic. Faire quelque chose tout seul.

\

    Agitur Senarus. Sueton. Le senat est assemblé.

\

    Agere honoratam senectutem. Li. Passer sa vieillesse honorablement.

\

    Silentium. Ouid. Se taire, Ne sonner mot.

\

    Spumas. Cic. Jecter escumes, ou Escumer par la bouche.

\

    Stationem. Tacit. Faire le guet en la guerre, ou autour de la personne du prince.

\

    Triumphum. Cic. Triompher.

\

    Triumphum ex aliquo populo agere. Liu. Triompher apres avoir eu victoire de quelque peuple.

\

    Ventis agi. Ouid. Estre mené ou poulsé des vents.

\

    Ver agit orbis. Virg. Il est le prin temps.

\

    Agere versum. Cic. Prononcer un vers avec le geste requis.

\

    Vi agere. Liu. User de force, Aller par force.

\

    Vigilias noctu ad aedes sacras. Cic. Faire le guet de nuict.

\

    Agere vitam ruri. Liu. Vivre és champs.

\

    Lachrymis agendum est. Sen. Il fault user de larmes, Il fault plourer.

\

    Agitur gloria pop. Romani. Cic. Il est question de la gloire et honneur des Romains.

\

    Agitur magnum ipsius periculum. Plancus Ciceroni. Il est en grand danger.

\

    Aguntur res Attici. Cic. Il est question des affaires d'Atticus.

Dictionarium latinogallicum > ago

Страницы

См. также в других словарях:

CLARIGATIO — apud Livium, l. 8. c. 14. In Veliternos quod toties rebellâssent, graviter saevitum iussique trans Tiber im habitare: ut eius, qui cis Tiberim deprehensus esset, usque ad mille pondo clarigatio esset: nec priusquam aere persolutô, is qui cepisset … Hofmann J. Lexicon universale
PROCONSUL — dictus est apud Romanos, vel cui ultra legitimum, i. e. annuum tempus Magistratus prorogatus est; qualis primus fuit Q. Publilius Philo, bello Palaepolitano implicitus, ut in Tabb. Capitolinis exstat et in Liv. l. 8. Vel, qui e privato in… … Hofmann J. Lexicon universale
VIATICUM — apud Tacitum, l. 1. Annal. c. 37. ubi de seditione legionum Germanicarum, Non abscessêre quintani unetvigesimanique, donec iisdem in aestivis contracta ex viatico amicorum ipsiusque Caesaris pecunia solveretur: quid sit, ex seqq. pateit. Et… … Hofmann J. Lexicon universale
belligerent — adjective Etymology: modification of Latin belligerant , belligerans, present participle of belligerare to wage war, from belliger waging war, from bellum + gerere to wage Date: 1577 1. waging war; specifically belonging to or recognized as a… … New Collegiate Dictionary
POTAMON — I. POTAMON Alexandrinus, Philosophus, sub Augusto. Caput Sectae Electivae. Scripsit varia. Diogen. Laert. in Praef. Phil. vit. Suidas, Voss. de Sect. Phil. c. 21. II. POTAMON Grace Ποταμίδες, nymphae fluviorum praesides, apud Lutatium ad Statium … Hofmann J. Lexicon universale
THOES — ex luporum genere, proceriores longitudine, brevitate crurum dissimiles, veloces saltu, venatu viventes, innocui homini, Plin. l. 8. c. 34. imo φιλανθρωπότατοι, ut qui hominem occurtentem venerentur, ac, si ferae aliae invadant, opitulentur,… … Hofmann J. Lexicon universale
ost — Ost, m. Signifie ce que Exercitus Latin, et part de cet autre mot Latin Hostis, qui signifie ennemy guerroyant, en plus grande energie que n est Inimicus. Ores que le François par ce mot ennemy, entend aussi l ennemy de guerre. L Italien en… … Thresor de la langue françoyse
Todte (der) — 1. A Toda is no net z ruck kema. (Wien.) 2. A Todten trugt män nit zurück. (Jüd. deutsch. Warschau.) Nämlich vom Friedhof. 3. An einem Todten muss man ein Schwert nicht versuchen. Abwesende und Todte nicht in verleumderischer Weise angreifen.… … Deutsches Sprichwörter-Lexikon
guerre — Guerre, Bellum, Militia, {{t=g}}gérron,{{/t}} idem valet quod Arma. Inde nostrum Guerre. Guerre aspre, Acre bellum. Guerre assopie, Bellum restinctum. Une guerre à laquelle on s est servi de Serfs, ou faite par les Serfs, Bellum seruile. Une… … Thresor de la langue françoyse
De lege ferenda — Traditionell werden Rechtsgrundsätze gern durch lateinische Begriffe oder Wendungen ausgedrückt. Sie sind teilweise aus der griechisch/römischen Antike überliefert, da insbesondere das deutsche Zivilrecht in wesentlichen Bereichen auf dem antiken … Deutsch Wikipedia
Ex aequo et bono — Traditionell werden Rechtsgrundsätze gern durch lateinische Begriffe oder Wendungen ausgedrückt. Sie sind teilweise aus der griechisch/römischen Antike überliefert, da insbesondere das deutsche Zivilrecht in wesentlichen Bereichen auf dem antiken … Deutsch Wikipedia

Словари и энциклопедии на Академике

Перевод: со всех языков на все языки

bellum+gerere

См. также в других словарях:

Поделиться ссылкой на выделенное

Словари и энциклопедии на Академике

Перевод: со всех языков на все языки

bellum+gerere

См. также в других словарях:

Поделиться ссылкой на выделенное

Прямая ссылка: