Перевод: с латинского на английский

с английского на латинский

afflict

  • 21 adficio

    to affect, afflict, weaken, sap, exhaust, drain.

    Latin-English dictionary of medieval > adficio

  • 22 contristo

    I.
    to make sad or gloomy
    II.
    to sadden, afflict, damage (of crops).

    Latin-English dictionary of medieval > contristo

  • 23 ingravo

    to weight down, aggravate, afflict.

    Latin-English dictionary of medieval > ingravo

  • 24 macto

    to magnify, glorify, honor / slay, fight, punish, afflict.

    Latin-English dictionary of medieval > macto

  • 25 adflicto

    afflicto (better adf-), āvi, ātum, 1, v. a. [ad, intensive], to disquiet greatly, to agitate, toss; to shatter, damage, harass, injure, lit. and trop.
    I.
    Lit. (rare):

    naves tempestas adflictabat,

    Caes. B. G. 4, 29:

    quod minuente aestu (naves) in vadis adflictarentur,

    were stranded, id. ib. 3, 12:

    Batavos,

    Tac. H. 4, 79.—Far oftener,
    II.
    Trop., to trouble, disquiet, vex, torment, distress: adflictari amore, * Lucr. 4, 1151:

    homines aegri febri jactantur... deinde multo gravius adflictantur,

    Cic. Cat. 1, 13; so Suet. Tit. 2:

    adflictatur res publica,

    id. Har. Resp. 19:

    equites equosque adflictare,

    Tac. H. 3, 19:

    adflictare ltaliam luxuriā saevitiāque,

    id. A. 13, 30.—Hence, adflictare se or adflictari aliquā re, to grieve, to be greatly troubled in mind about a thing, to be very anxious or uneasy, to afflict one's self:

    ne te adflictes,

    Ter. Eun. 1, 1, 31:

    cum se Alcibiades adflictaret,

    Cic. Tusc. 3, 32; 3, 27:

    de domesticis rebus acerbissime adflictor,

    id. Att. 11, 1:

    mulieres adflictare sese, manus supplices ad caelum tendere,

    Sall. C. 31, 3.

    Lewis & Short latin dictionary > adflicto

  • 26 afflicto

    afflicto (better adf-), āvi, ātum, 1, v. a. [ad, intensive], to disquiet greatly, to agitate, toss; to shatter, damage, harass, injure, lit. and trop.
    I.
    Lit. (rare):

    naves tempestas adflictabat,

    Caes. B. G. 4, 29:

    quod minuente aestu (naves) in vadis adflictarentur,

    were stranded, id. ib. 3, 12:

    Batavos,

    Tac. H. 4, 79.—Far oftener,
    II.
    Trop., to trouble, disquiet, vex, torment, distress: adflictari amore, * Lucr. 4, 1151:

    homines aegri febri jactantur... deinde multo gravius adflictantur,

    Cic. Cat. 1, 13; so Suet. Tit. 2:

    adflictatur res publica,

    id. Har. Resp. 19:

    equites equosque adflictare,

    Tac. H. 3, 19:

    adflictare ltaliam luxuriā saevitiāque,

    id. A. 13, 30.—Hence, adflictare se or adflictari aliquā re, to grieve, to be greatly troubled in mind about a thing, to be very anxious or uneasy, to afflict one's self:

    ne te adflictes,

    Ter. Eun. 1, 1, 31:

    cum se Alcibiades adflictaret,

    Cic. Tusc. 3, 32; 3, 27:

    de domesticis rebus acerbissime adflictor,

    id. Att. 11, 1:

    mulieres adflictare sese, manus supplices ad caelum tendere,

    Sall. C. 31, 3.

    Lewis & Short latin dictionary > afflicto

  • 27 circumvenio

    circum-vĕnĭo, vēni, ventum, 4, v. a., lit., to come around something; hence (the coming being considered as accomplished; cf. advenio and adventus, II.).
    I.
    Lit.
    A.
    In gen., to be around (a thing), to encircle, encompass, surround (rare):

    quibus succensis circumventi flammā exanimantur homines,

    Caes. B. G. 6, 16; cf.:

    donec ignium jactu circumveniretur,

    Tac. A. 15, 11; 15, 38:

    illum frequentia ingens circumvenit cum plausu,

    Petr. 92, 8: Cocytos sinu labens circumvenit atro, * Verg. A. 6, 132:

    omnium operum magnitudinem circumveniunt cavernae ingentes,

    Curt. 5, 1, 28:

    Rhenus insulas circumveniens,

    flowing around, Tac. A. 2, 6:

    planities locis paulo superioribus circumventa,

    Sall. J. 68, 2:

    rami, quos comprehensos manus possit circumvenire,

    to grasp, Col. 5, 9, 2; cf. id. 4, 29, 10; Val. Fl. 1, 400; Petr. 114:

    singulas urbes,

    to go around from one city to another, Sall. J. 88, 4 Dietsch.—Far more freq. (esp. in the histt.),
    B.
    Specif., to surround in a hostile manner, to encompass, beset, invest:

    ex itinere nostros latere aperto aggressi circumvenere,

    Caes. B. G. 1, 25:

    ne per insidias ab eo circumveniretur,

    id. ib. 1, 42:

    consulem,

    Nep. Hann. 4, 3: aciem. Curt. 5, 13, 30:

    montem opere,

    Caes. B. C. 3, 97:

    multos ab tergo,

    Sall. J. 97, 5:

    cuncta moenia exercitu,

    id. ib. 57, 2; cf. id. ib. 76, 2:

    legio circumventa,

    Liv. 10, 26, 9; cf. id. 10, 2, 11; Tac. A. 3, 74:

    armis regiam,

    id. ib. 12, 50 fin.; cf. id. ib. 1, 25;

    12, 16: cerva circumventa lupis,

    Stat. Th. 5, 165:

    hostili custodiā,

    Sen. Ep. 9, 6.—
    II.
    Trop.
    A.
    To encompass, beset, oppress, distress, afflict, overthrow: circumventus morbo, exilio atque inopiā, Enn. ap. Cic. de Or. 58, 218; cf. id. Fin. 4, 23, 62 (Trag. v. 42 Vahl.);

    Ter. Hec. prol. alt. 46: quasi committeret contra legem, quo quis judicio circumveniretur,

    Cic. Brut. 12, 48; cf. id. Tusc. 1, 41, 98; Quint. 5, 13, 32; 6, 2, 31:

    aliquem per arbitrum circumvenire,

    i. e. to lay hold of, Cic. Rosc. Com. 9, 25:

    jam te non Siculi, non aratores circumveniunt,

    id. Verr. 2, 1, 37, § 93:

    te a Siciliae civitatibus circumveniri atque opprimi dicis?

    id. ib. 2, 4, 8, §

    17: potentis alicujus opibus circumveniri urgerique,

    id. Off. 2, 14, 51:

    ut neque tenuiores proper humilitatem circumveniantur,

    id. ib. 2, 24, 85; so,

    falsis criminibus,

    Sall. C. 34, 2:

    omnibus necessitudinibus,

    id. ib. 21, 3; cf. Tac. A. 1, 13:

    his difficultatibus,

    Sall. J. 7, 1:

    odio accolarum, simul domesticis discordiis,

    Tac. A. 12, 29:

    securitate pacis et belli malo,

    id. H. 2, 12:

    testimonio,

    id. ib. 4, 10: multa senem circumveniunt incommoda, * Hor. A. P. 169.—
    B.
    (Cf. circumeo, II. B.) To circumvent, deceive, cheat, defraud one (syn.:

    decipio, fraudo, fallo): circumventum esse innocentem pecuniā,

    Cic. Clu. 29, 79:

    an placeret, fenore circumventa plebs,

    Liv. 6, 36, 12:

    ignorantiam alicujus,

    Dig. 17, 1, 29:

    aliquem falso testimonio,

    ib. 42, 1, 33:

    non sine calliditate circumventus,

    ib. 43, 28, 3; cf. ib. 23, 3, 12.—
    2.
    In the jurists, to evade, to violate by evading:

    leges,

    Dig. 30, 123, § 1; 1, 3, 29:

    voluntatem defuncti,

    ib. 29, 4, 4:

    orationem,

    ib. 2, 15, 8; 1, 3, 29.—
    C.
    To obtain possession of, to grasp:

    omne stagnum,

    Plin. Pan. 50, 1.

    Lewis & Short latin dictionary > circumvenio

  • 28 coangusto

    cŏ-angusto, āvi, ātum, v. a., to bring into a narrow compass, to confine, compress, contract, enclose, hem in (rare and mostly post-Aug.).
    I.
    Prop.: alvos, * Varr. R. R. 3, 16, 15:

    quo facilius fistula claudatur vel certe coangustetur,

    Cels. 7, 27 fin.; Auct. B. Hisp. 5; cf. Aur. Vict. Epit. 42:

    aditum aedium,

    Dig. 19, 2, 19.—Of a city, to invest, besiege:

    et coangustabunt te undique,

    Vulg. Luc. 19, 43.—
    II.
    Trop., to limit, restrict: haec lex dilatata in ordinem cunctum, coangustari etiam potest, * Cic. Leg. 3, 14, 32:

    aliquid interpretatione,

    Dig. 50, 16, 120.—
    B.
    In gen., to afflict, Vulg. 2 Par. 33, 12.

    Lewis & Short latin dictionary > coangusto

  • 29 contribulo

    con-trībŭlo, no perf., ātum, 1, v. a., to crush, bruise (eccl. Lat.):

    capita draconum,

    Vulg. Psa. 73, 13:

    dorsum ipsorum,

    id. Ecclus. 35, 22 sq. —
    II.
    Trop., to afflict much, to crush:

    sacrificium Deo spiritus contribulatus,

    Vulg. Psa. 50, 18:

    rogationem contribulati abicere,

    id. Ecclus. 4, 4.

    Lewis & Short latin dictionary > contribulo

  • 30 contristo

    con-tristo, āvi, ātum, 1, v. a. [tristis], to make sad or sorrowful, to sadden, afflict (except in Caelius, perh. not ante-Aug.).
    I.
    Lit.: contristavit haec sententia Balbum, Cael. ap. Cic. Fam. 8, 9, 5:

    prudens... non perturbatur nec contristatur nec timet,

    Sen. Ep. 85, 14.—Of animals, Col. 8, 8, 4;

    of bees,

    id. 9, 14, 11.—
    II.
    Transf.
    A.
    Of the weather, light, colors, etc., to make dark, render gloomy, to cloud, dim, darken, sadden, etc.:

    Auster pluvio frigore caelum,

    Verg. G. 3, 279; cf.:

    Sirius... laevo contristat lumine caelum,

    id. A. 10, 275; and:

    Aquarius annum,

    Hor. S. 1, 1, 36:

    aram silvā super opacā,

    Val. Fl. 3, 427:

    colores (opp. exhilarare),

    Plin. 35, 17, 57, § 198.—
    B.
    Of vines, to injure, hurt, damage:

    vites caloribus,

    Col. 3, 2, 20; 3, 20, 1 al.

    Lewis & Short latin dictionary > contristo

  • 31 convello

    con-vello, velli (convulsi, Sen. Q. N. 2, 6, 4), vulsum (volsum), 3, v. a.
    I.
    To draw violently hither and thither something that is firm or quiet (esp. a tree, house, and the like); hence, to tear up, wrest from its position, to tear loose or away, to separate from, pull or pluck up (freq. and class.).
    A.
    Lit.
    1.
    In gen.
    (α).
    Without designation of place from which, etc.:

    cum praecides caveto ne librum convellas,

    Cato, R. R. 40, 2:

    saxa turris hostium, quibus fundamenta continebantur,

    Caes. B. C. 2, 11; cf. Hirt. B. G. 8, 26 fin.;

    and, fundamenta,

    Lucr. 4, 506:

    cum gradus Castoris convellisti ac removisti,

    Cic. Dom. 21, 54:

    aesculum,

    Verg. G. 2, 294:

    convellere repagula, effringere valvas,

    Cic. Verr. 2, 4, 43, § 94:

    limina tectorum,

    Verg. A. 2, 507; Luc. 3, 528:

    artus,

    Lucr. 3, 344;

    so of the rack: omnia (membra) laniata, omnes partes convulsae sunt,

    Sen. Contr. 2, 13, 5:

    convolsis laceratisque membris,

    id. ib. § 6; cf.

    armos,

    to wrench, dislocate, Col. 6, 16, 1:

    teneros fetus,

    i. e. to produce abortion, Ov. Am. 2, 14, 5.—
    (β).
    With designation of place from or out of which, etc.:

    simulacrum Cereris e sacrario convellendum auferendumque curavit,

    Cic. Verr. 2, 5, 72, § 187; cf. id. ib. §

    186: me ex nostris hortulis,

    id. Leg. 1, 21, 55:

    viridem silvam ab humo,

    Verg. A. 3, 24:

    funem ab terrā,

    id. G. 1, 457:

    (turrim) convellimus altis sedibus,

    id. A. 2, 464:

    robora suā terrā,

    Ov. M. 7, 204:

    Roma prope convulsa sedibus suis,

    Cic. Pis. 22, 52:

    domus convulsa sedibus suis,

    Plin. Ep. 9, 19, 8:

    aspera undique nisu,

    Val. Fl. 5, 159.—
    (γ).
    Absol.:

    haeserunt radice pedes. Convellere pugnat,

    Ov. M. 9, 351.—
    2.
    Milit. t. t.: signa, to pluck up the standards from the ground, to decamp (rare), Cic. Div. 1, 35, 77; Liv. 22, 3, 12; cf.

    vexilla,

    Tac. A. 1, 20.—
    b.
    Medic. t. t.: convulsus ( - volsus), a, um, suffering from wrenching of a limb, Plin. 25, 8, 54, § 98; cf. id. 20, 5, 18, § 36; 20, 17, 69, § 178; or from convulsions, spasmodic, convulsive:

    latus,

    Suet. Tib. 72:

    fauces,

    Quint. 11, 3, 20.—
    B.
    Trop., to cause to totter, to shake, to destroy, overthrow, bring to naught (syn.: labefacto, commoveo, commuto, infirmo;

    esp. freq. in Cic.): est boni consulis, cum cuncta auxilia rei publicae labefactari convellique videat, ferre opëm patriae,

    Cic. Rab. Perd. 1, 3;

    so with labefactare: cogitationem,

    id. Fam. 5, 13, 2 Manut.; cf. id. Clu. 2, 6:

    rei publicae statum,

    id. Pis. 2, 4:

    ea quae non possint commoveri,

    id. de Or. 2, 51, 205:

    haec si tenemus, quae mihi quidem non videntur posse convelli,

    id. Div. 1, 51, 117:

    judicia, stipulationes, etc. (with infirmare),

    id. Caecin. 18, 51:

    convellere et commutare instituta omnium,

    id. Verr. 2, 3, 6, § 15:

    acta Dolabellae,

    id. Phil. 2, 33, 83:

    rem publicam judicio aliquo,

    id. Brut. 30, 115:

    gratiam Caesaris,

    Hirt. B. G. 8, 50:

    vires aegri,

    Cels. 3, 4, 14; cf. id. ib. §

    11: fidem legionum promissis,

    Tac. H. 4, 30 fin.:

    caede Messalinae convulsa principis domus,

    id. A. 12, 1; cf. id. ib. 12, 65;

    4, 40: Tiberius vi dominationis convulsus ( = abalienatus ab honestate) et mutatus,

    id. ib. 6, 48:

    fata,

    Ov. H. 16, 41:

    secutae sunt duae (epistulae), quae me convellerunt de pristino statu, jam tamen labantem,

    Cic. Att. 8, 15, 2.—
    II.
    To tear or rend to pieces, to cleave, dismember, shatter, break (perh. first in the poets of the Aug. per.).
    A.
    Lit.:

    dapes avido dente,

    Ov. M. 11, 123: glaebam vomere, * Cat. 64, 40:

    dehiscit Convolsum remis rostrisque tridentibus aequor,

    Verg. A. 5, 143; 8, 690:

    loca vi quondam et vastā convolsa ruinā,

    id. ib. 3, 414:

    septem (naves) convolsae undis Euroque supersunt,

    shattered, id. ib. 1, 383; cf. Luc. 3, 528:

    convulsi laniatique centuriones,

    Tac. A. 1, 32:

    domum,

    id. ib. 6, 40.—
    B.
    Trop.
    1.
    Of words, to mutilate, mispronounce:

    magno cursu verba convellere,

    Sen. Ep. 40, 2.—
    2.
    To afflict, torture:

    verbis convellere pectus,

    Ov. H. 17, 111.

    Lewis & Short latin dictionary > convello

  • 32 convolsus

    con-vello, velli (convulsi, Sen. Q. N. 2, 6, 4), vulsum (volsum), 3, v. a.
    I.
    To draw violently hither and thither something that is firm or quiet (esp. a tree, house, and the like); hence, to tear up, wrest from its position, to tear loose or away, to separate from, pull or pluck up (freq. and class.).
    A.
    Lit.
    1.
    In gen.
    (α).
    Without designation of place from which, etc.:

    cum praecides caveto ne librum convellas,

    Cato, R. R. 40, 2:

    saxa turris hostium, quibus fundamenta continebantur,

    Caes. B. C. 2, 11; cf. Hirt. B. G. 8, 26 fin.;

    and, fundamenta,

    Lucr. 4, 506:

    cum gradus Castoris convellisti ac removisti,

    Cic. Dom. 21, 54:

    aesculum,

    Verg. G. 2, 294:

    convellere repagula, effringere valvas,

    Cic. Verr. 2, 4, 43, § 94:

    limina tectorum,

    Verg. A. 2, 507; Luc. 3, 528:

    artus,

    Lucr. 3, 344;

    so of the rack: omnia (membra) laniata, omnes partes convulsae sunt,

    Sen. Contr. 2, 13, 5:

    convolsis laceratisque membris,

    id. ib. § 6; cf.

    armos,

    to wrench, dislocate, Col. 6, 16, 1:

    teneros fetus,

    i. e. to produce abortion, Ov. Am. 2, 14, 5.—
    (β).
    With designation of place from or out of which, etc.:

    simulacrum Cereris e sacrario convellendum auferendumque curavit,

    Cic. Verr. 2, 5, 72, § 187; cf. id. ib. §

    186: me ex nostris hortulis,

    id. Leg. 1, 21, 55:

    viridem silvam ab humo,

    Verg. A. 3, 24:

    funem ab terrā,

    id. G. 1, 457:

    (turrim) convellimus altis sedibus,

    id. A. 2, 464:

    robora suā terrā,

    Ov. M. 7, 204:

    Roma prope convulsa sedibus suis,

    Cic. Pis. 22, 52:

    domus convulsa sedibus suis,

    Plin. Ep. 9, 19, 8:

    aspera undique nisu,

    Val. Fl. 5, 159.—
    (γ).
    Absol.:

    haeserunt radice pedes. Convellere pugnat,

    Ov. M. 9, 351.—
    2.
    Milit. t. t.: signa, to pluck up the standards from the ground, to decamp (rare), Cic. Div. 1, 35, 77; Liv. 22, 3, 12; cf.

    vexilla,

    Tac. A. 1, 20.—
    b.
    Medic. t. t.: convulsus ( - volsus), a, um, suffering from wrenching of a limb, Plin. 25, 8, 54, § 98; cf. id. 20, 5, 18, § 36; 20, 17, 69, § 178; or from convulsions, spasmodic, convulsive:

    latus,

    Suet. Tib. 72:

    fauces,

    Quint. 11, 3, 20.—
    B.
    Trop., to cause to totter, to shake, to destroy, overthrow, bring to naught (syn.: labefacto, commoveo, commuto, infirmo;

    esp. freq. in Cic.): est boni consulis, cum cuncta auxilia rei publicae labefactari convellique videat, ferre opëm patriae,

    Cic. Rab. Perd. 1, 3;

    so with labefactare: cogitationem,

    id. Fam. 5, 13, 2 Manut.; cf. id. Clu. 2, 6:

    rei publicae statum,

    id. Pis. 2, 4:

    ea quae non possint commoveri,

    id. de Or. 2, 51, 205:

    haec si tenemus, quae mihi quidem non videntur posse convelli,

    id. Div. 1, 51, 117:

    judicia, stipulationes, etc. (with infirmare),

    id. Caecin. 18, 51:

    convellere et commutare instituta omnium,

    id. Verr. 2, 3, 6, § 15:

    acta Dolabellae,

    id. Phil. 2, 33, 83:

    rem publicam judicio aliquo,

    id. Brut. 30, 115:

    gratiam Caesaris,

    Hirt. B. G. 8, 50:

    vires aegri,

    Cels. 3, 4, 14; cf. id. ib. §

    11: fidem legionum promissis,

    Tac. H. 4, 30 fin.:

    caede Messalinae convulsa principis domus,

    id. A. 12, 1; cf. id. ib. 12, 65;

    4, 40: Tiberius vi dominationis convulsus ( = abalienatus ab honestate) et mutatus,

    id. ib. 6, 48:

    fata,

    Ov. H. 16, 41:

    secutae sunt duae (epistulae), quae me convellerunt de pristino statu, jam tamen labantem,

    Cic. Att. 8, 15, 2.—
    II.
    To tear or rend to pieces, to cleave, dismember, shatter, break (perh. first in the poets of the Aug. per.).
    A.
    Lit.:

    dapes avido dente,

    Ov. M. 11, 123: glaebam vomere, * Cat. 64, 40:

    dehiscit Convolsum remis rostrisque tridentibus aequor,

    Verg. A. 5, 143; 8, 690:

    loca vi quondam et vastā convolsa ruinā,

    id. ib. 3, 414:

    septem (naves) convolsae undis Euroque supersunt,

    shattered, id. ib. 1, 383; cf. Luc. 3, 528:

    convulsi laniatique centuriones,

    Tac. A. 1, 32:

    domum,

    id. ib. 6, 40.—
    B.
    Trop.
    1.
    Of words, to mutilate, mispronounce:

    magno cursu verba convellere,

    Sen. Ep. 40, 2.—
    2.
    To afflict, torture:

    verbis convellere pectus,

    Ov. H. 17, 111.

    Lewis & Short latin dictionary > convolsus

  • 33 crucio

    crŭcĭo, āvi, ātum, 1, v. a. [crux].
    I.
    Orig., to put to death on the cross, to crucify (only in eccl. Lat.), Lact. Mort. Pers. 2, 1.—
    II.
    In gen., to put to the rack, to torture, torment (freq. and class., esp. in the signif. B.).
    A.
    Physically:

    cum vigiliis et fame cruciaretur,

    Cic. Fin. 2, 20, 65:

    tribunos militum verberatos servilibusque omnibus suppliciis cruciatos trucidando occidit,

    Liv. 29, 18, 14 Drak. N. cr.:

    cum cruciabere dirae Sanguine serpentis,

    Ov. M. 2, 651:

    cruciataque diris Corpora tormentis,

    id. ib. 3, 694 al.:

    qui advehuntur quadrupedanti crucianti canterio,

    i. e. torturing the rider by its uneasy motion, Plaut. Capt. 4, 2, 34.—
    2.
    Transf. of inanimate things:

    terra ferro, ligno, igni, lapide, fruge omnibus cruciatur horis,

    Plin. 2, 63, 63, § 157; so,

    aes cruciatur in primis accensumque restinguitur sale,

    id. 33, 3, 20, § 65.—
    B.
    Mentally.
    (α).
    Act.:

    graviter adulescentulum,

    Ter. Heaut. 5, 5, 1; id. Eun. 2, 3, 93; Hor. S. 1, 10, 78 al.:

    officii me deliberatio cruciat cruciavitque adhuc,

    Cic. Att. 8, 15, 2:

    ut ipsus sese cruciat aegritudine!

    Plaut. Bacch. 3, 3, 89:

    ne crucia te, obsecro, anime mi,

    Ter. Eun. 1, 2, 15; cf. Hor. S. 1, 2, 22:

    quos major sollicitudo cruciat,

    Just. 6, 3, 9:

    illud me cruciat, quod, etc.,

    Mart. 11, 94, 5. —So pass.:

    tanto dolore cruciatus est,

    Just. 12, 13, 9.—
    (β).
    Medial (only in Plaut. and Ter.), to afflict one's self, to grieve, be afflicted:

    ut miserae matres cruciantur!

    Plaut. Truc. 2, 5, 2; cf.:

    crucior miser,

    Ter. And. 5, 2, 10; with acc. and inf.:

    crucior me lapidem non habere, ut, etc.,

    Plaut. Capt. 3, 4, 68; Ter. Heaut. 4, 2, 6; and with acc. of neutr. pron.:

    istuc crucior, a viro me tali abalienarier,

    Plaut. Mil. 4, 8, 11; id. Trin. 5, 2, 46.

    Lewis & Short latin dictionary > crucio

  • 34 exacerbo

    ex-ăcerbo, āvi, ātum, 1, v. a. (not anteAug.).
    I.
    To exasperate, irritate, provoke, make angry; to grieve, afflict:

    ut recenti aliqua ira exacerbarentur animi,

    Liv. 2, 35 fin.; 46; 6, 18; 8, 33; Suet. Tib. 62; 75; Plin. Ep. 8, 5, 2; Vulg. Psa. 9, 24 al.—
    II.
    In jurid. Lat., to aggravate, increase a punishment:

    supplicia,

    Dig. 48, 19, 16 fin.; cf.:

    crimen verbis impiis,

    Paul. Sent. 5, 29, 1; pass. impers.:

    crimine majestatis facto maxime exacerbatur in milites,

    ib. 48, 4, 7, § 4.

    Lewis & Short latin dictionary > exacerbo

  • 35 excrucio

    ex-crŭcĭo, āvi, ātum, 1 (archaic inf. praes. excruciarier, Ter. Heaut. 3, 1, 4), v. a., to torment greatly, to torture, rack, plague (class.).
    I.
    Physically:

    perii! excruciabit me herus,

    Plaut. Mil. 3, 2, 45:

    servos fame vinculisque,

    Caes. B. G. 7, 19, 9; cf.:

    (uxores) igni atque omnibus tormentis excruciatae,

    id. ib. 6, 19, 3:

    aliquem vinculis ac verberibus atque omni supplicio excruciatum necare,

    Cic. de Imp. Pomp 5, 11; cf.

    also: hominem ingenuum fumo excruciatum semivivum reliquit,

    Cic. Verr. 2, 1, 17, § 45:

    excruciatus inopiā, Plaut Bacch. 3, 4, 24: ipsos crudeliter excruciatos interficit,

    Caes. B. G. 7, 38, 9:

    frigus nudos excruciabat,

    Lucr. 5, 1426 et saep.—Comic. Ep. Hunc tibi dedo diem. St. Meam culpam habeto, nisi probe excruciavero, qs. thoroughly torture it, i. e. use it up, make the most of it, Plaut. Stich. 3, 1, 32.—
    B.
    Transf., to force out by torturing, to extort:

    re excruciatā,

    Tert. ad Uxor. 2, 5 fin.
    II.
    Mentally, to afflict, distress, harass, vex, torment: conficior maerore, mea Terentia;

    nec meae me miseriae magis excruciant quam tuae,

    Cic. Fam. 14, 3, 1; cf.:

    non loquor plura, ne te quoque excruciem,

    id. Att. 10, 18, 3:

    haec sunt, quae me excruciant,

    Plaut. Trin. 2, 2, 9.—In imprecations:

    di deaeque te excrucient,

    Plaut. Pers. 5, 2, 50:

    temeritas et libido et ignavia semper animum excruciant et semper sollicitant,

    Cic. Fin. 1, 16, 50:

    se,

    Plaut. Curc. 1, 3, 14:

    quid illam miseram animi excrucias?

    id. Mil. 4, 2, 76; cf.:

    se animi,

    id. Rud. 2, 3, 68:

    tum Antipho me excruciat animi,

    Ter. Phorm. 1, 4, 10; v. also in the foll.—In the pass.:

    excrucior,

    Plaut. Cist. 1, 1, 61; id. Trin. 1, 2, 66:

    id ego excrucior,

    id. Ep. 2, 2, 8; cf.:

    hoc sese excruciat animi, Quia, etc.,

    id. Rud. 2, 3, 57.

    Lewis & Short latin dictionary > excrucio

  • 36 intendo

    in-tendo, di, tum and sum, 3, v. a. ( part. intenditus, Fronto, Fer. Als. 3, 11 Mai.), to stretch out or forth, extend.
    I.
    Lit.
    A.
    In hunc intende digitum, hic lenost, point in scorn, Plaut. Ps. 4, 7, 45:

    dextram ad statuam,

    Cic. Att. 16, 15:

    alicui manus,

    Sen. Clem. 1, 25:

    bracchia,

    Ov. M. 10, 58:

    manus,

    id. ib. 8, 107:

    jubet intendi bracchia velis,

    Verg. A. 5, 829:

    intenta bracchia remis, id. ib, 5, 136: ventis vela,

    id. ib. 3, 683:

    nervos aut remittere,

    Plin. 26, 10, 62, § 96:

    cutem,

    id. 8, 35, 53, § 125:

    jamque manus Colchis crinemque intenderat astris,

    Val. Fl. 8, 68.—
    B.
    To bend a bow, etc.:

    ballistam in aliquem,

    Plaut. Bacch. 4, 4, 58:

    arcum,

    Verg. A. 8, 704:

    intentus est arcus in me unum,

    Cic. Sest. 7, 15.—
    C.
    To aim or direct at a thing:

    tela in patriam,

    Cic. Prov. Cons. 9:

    tela intenta jugulis civitatis,

    id. Pis. 2:

    sagittam,

    Verg. A. 9, 590:

    telum in jugulum,

    Plin. Ep. 3, 9.—
    D.
    To stretch or spread out; to stretch, lay or put upon a thing:

    tabernacula carbaseis intenta velis,

    pitched, Cic. Verr. 2, 5, 12, § 30; 2, 5, 31, § 80:

    sella intenta loris,

    Quint. 6, 3, 25:

    stuppea vincula collo Intendunt,

    Verg. A. 2, 237:

    duro intendere bracchia tergo,

    i. e. to bind with the cestus, id. ib. 5, 403:

    locum sertis,

    encircled, surrounded, id. ib. 4, 506:

    vela secundi Intendunt Zephyri,

    swell, fill, id. ib. 5, 33:

    intendentibus tenebris,

    spreading, Liv. 1, 57, 8.—
    II.
    Trop.
    A.
    To strain or stretch towards, to extend:

    aciem acrem in omnes partes intendit,

    turns keen looks on every side, Cic. Tusc. 4, 18, 38:

    aciem longius,

    id. Ac. 2, 25, 80:

    quo intendisset oculos,

    whithersoever he turns his eyes, Tac. A. 4, 70:

    aures ad verba,

    Ov. P. 4, 4, 36: cum putaret licere senatui, et mitigare leges et intendere, to stretch, i. e. increase the rigor of, Plin. Ep. 4, 9, 17:

    numeros intendere nervis,

    Verg. A. 9, 776 (per nervos intentos, Forbig.); cf.:

    strepitum fidis intendisse Latinae,

    Pers. 6, 4.—
    B.
    Esp.
    1.
    To direct towards any thing, to turn or bend in any direction:

    digna est res ubi tu nervos intendas tuos,

    Ter. Eun. 2, 3, 20:

    intendenda in senem est fallacia,

    id. Heaut. 3, 2, 2:

    ut eo quo intendit, cum exercitu mature perveniat,

    Cic. Mur. 9: iter, to direct one ' s course:

    ad explorandum quonam hostes iter intendissent,

    Liv. 31, 33, 6:

    a porta ad praetorem iter intendit,

    id. 36, 21:

    coeptum iter in Italiam,

    id. 21, 29, 6; 27, 46, 9.— Absol.:

    quo nunc primum intendam,

    whither shall I turn? Ter. And. 2, 2, 6.—
    2.
    Intendere animum, to direct one ' s thoughts or attention to any thing: quaero enim non quibus intendam rebus animum, sed, etc., Cic. Fragm. ap. Non. 329, 6:

    parum defigunt animos et intendunt in ea, quae, etc.,

    id. Ac. 2, 15, 46:

    quo animum intendat, facile perspicio,

    id. Verr. 1, 3;

    Liv. praef. 9: intentus animus tuus est ad fortissimum virum liberandum,

    Cic. Phil. 11, 9:

    oculi mentesque ad pugnam intentae,

    Caes. B. G. 3, 26:

    in ea re omnium nostrorum intentis animis,

    id. ib. 3, 22:

    intendere animum in regnum Adherbalis,

    Sall. J. 20, 1:

    ad bellum animum intendit,

    id. ib. 43, 2:

    animum studiis et rebus honestis,

    Hor. Ep. 1, 2, 36:

    considerationem in aliquam rem,

    Cic. Inv. 2, 33:

    omnes cogitationes ad aliquid,

    Liv. 40, 5:

    omnium eo curae sunt intentae,

    Liv. 9, 31; id. 25, 9:

    ad scribendum animum, oculos, manum,

    Plin. Ep. 7, 27, 7: ubi ingenium intenderis, valet, Sall. J. 51, 3:

    eruditionem tuam,

    Plin. Ep. 7, 27, 14. —
    3.
    Hence, intendere alone, to urge on, incite:

    intenderant eum ad cavendi omnia curam tot auditae proditiones,

    Liv. 24, 37:

    aliquem ad custodiae curam,

    id. 21, 49:

    vis omnis intendenda rebus,

    Quint. 10, 7, 21.—
    4.
    To enlarge, spread, extend, magnify:

    intendetur socordia, si nullus ex se metus aut spes,

    Tac. A. 2, 38:

    amici accendendis offensionibus callidi, intendere vera. adgerere falsa,

    exaggerated, id. ib. 2, 57;

    4, 11: gloriam,

    id. ib. 4, 26;

    12, 35: tormentum,

    Cels. 4, 15 init.
    C.
    Absol., to turn one ' s attention to, exert one ' s self for, to purpose, endeavor, intend:

    pergin, sceleste, intendere hanc arguere?

    Plaut. Mil. 2, 4, 27 Brix:

    quod est tibi ante explicandum, quam illuc proficiscare, quo te dicis intendere,

    Cic. de Or. 2, 42:

    quod ubi secus procedit, neque quod intenderat, efficere potest,

    Sall. J. 25, 10:

    quocumque intenderat,

    id. ib. 74, 2; cf. id. ib. 64, 1;

    102, 1: genera lectionum, quae praecipue convenire intendentibus, ut oratores fiant,

    Quint. 10, 1, 45:

    ad nuptias,

    Just. 13, 6.—
    (β).
    With inf.:

    quo ire intenderant,

    Sall. J. 107, 7:

    altum petere intendit,

    Liv. 36, 44.—
    D.
    Intendere se, to exert one ' s self, prepare for any thing:

    se ad firmitatem,

    Cic. Tusc. 2, 23:

    se in rem,

    Quint. 4, 1, 39: qui se intenderunt adversarios in ejus tribunatum, Cael. ap. Cic. Fam. 8, 4, 2.—
    E.
    Intendere animo, to purpose in one ' s mind, to intend:

    si C. Antonius, quod animo intenderat, perficere potuisset,

    Cic. Phil. 10, 4, 9.—
    F.
    To maintain, assert:

    eam sese intendit esse,

    Ter. Eun. 3, 3, 19.—Esp., as leg. t. t., to aver, maintain, assert as a plaintiff in court:

    quo modo nunc intendit,

    Cic. Quint. 29, 88: si quod intendit adversarius tuus, probationibus implere non possit, Vet. cujusd. Jurec. Consult. 6, 16 Huschke; Dig. 10, 4, 9, § 6. —
    G.
    To threaten with any thing, to seek to bring upon, to afflict with:

    alicui actionem perduellionis,

    Cic. Mil. 14:

    alicui litem,

    id. de Or. 1, 10:

    periculum in omnes,

    id. Rosc. Am. 3:

    crimen in aliquem,

    Liv. 9, 26:

    injuriarum formulam,

    Suet. Vit. 7:

    probra et minas alicui,

    Tac. A. 3, 36:

    metum intendere,

    id. ib. 1, 28.—
    H.
    Intendere in se, to contemplate one ' s self: quid sit Deus: totus in se intendat, an ad nos aliquando respiciat, Sen. Q. N. praef. 1.—
    I.
    Intendere alicui, to be intended for a person, Stat. S. 3 praef.—
    K. L.
    In gram., to make long, to use (a syllable) as long:

    primam syllabam intendit, tertiam corripuit,

    Gell. 13, 22. 18. — Hence, P. a. in two forms.
    1.
    inten-tus, a, um.
    A.
    On the stretch, strained, bent:

    arcus,

    Cic. Sen. 10, 37; Plin. 8, 8, 8, § 26.—
    B. (α).
    With dat.:

    quem pueri intenti ludo exercent,

    Verg. A. 7, 380:

    intentus recipiendo exercitui esse,

    Liv. 10, 42, 1.—
    (β).
    With abl.:

    aliquo negotio intentus,

    Sall. C. 2; id. ib. 4; 54.—
    C.
    Absol., eager, intent:

    at Romani domi militiaeque intenti festinare,

    Sall. C. 6, 5:

    senatus nihil sane intentus,

    id. ib. 16, 5:

    intenti exspectant signum,

    Verg. A. 5, 137:

    intenti ora tenebant,

    id. ib. 2, 1:

    totam causam quam maxime intentis, quod aiunt, oculis contemplari,

    Cic. Fl. 11:

    intentaque tuis precibus se praebuit aure,

    Tib. 4, 1, 132. — Comp.:

    intentiore custodia aliquem asservare,

    Liv. 39, 19.— Sup.:

    cum intentissima conquisitione ad triginta milia peditum confecisset,

    Liv. 29, 35:

    intentissima cura aliquid consequi,

    Quint. 10, 1, 111:

    haec omnia intentissima cura acta,

    Liv. 25, 22, 4. —
    D.
    Strict:

    intentum et magnis delictis inexorabilem scias,

    Tac. A. 12, 42:

    intentius delectum habere,

    Liv. 8, 17:

    intentiorem fore disciplinam,

    Tac. A. 12, 42.—
    E.
    Raised:

    intento alimentorum pretio,

    Tac. H. 1, 89. —
    F.
    Of speech and style, vigorous, nervous:

    sermo,

    Cic. de Or. 1, 60, 255:

    pars orationis,

    id. ib. 2, 52, 211. — Adv.: in-tentē, with earnestness, attentively, intently:

    pronuntiare,

    Plin. Ep. 5, 19:

    audire,

    Quint. 2, 2, 13.— Comp. (cf. intense):

    cum delectus intentius haberetur,

    Liv. 8, 17:

    et quo intentius custodiae serventur,

    id. 25, 30, 5:

    apparare proelium,

    id. 8, 1:

    se excusare,

    Tac. A. 3, 35:

    premere obsessos,

    id. ib. 15, 13:

    adesse alicui rei,

    id. ib. 11, 11.— Sup.:

    exspectans intentissime,

    Lampr. Elag. 14. —
    2.
    intensus, a, um.
    A.
    Stretched, [p. 976] tightened, tight: per intensos funes ire, Sen. de Ira, 2, 13.—
    B.
    Violent:

    intensior impetus,

    Sen. Ira, 2, 35:

    virtus in mediocribus modice intensior,

    Nazar. Pan. ad Const. 23, 2.—
    C.
    Attentive; sup., Aug. Ep. 56 al.— Adv.: intensē, violently; comp.: intensius, Fronto de Fer. Als. 3 Mai.; Schol. Juv. 11, 15; sup.:

    intensissime,

    Aug. Mor. Eccl. 19.

    Lewis & Short latin dictionary > intendo

  • 37 intense

    in-tendo, di, tum and sum, 3, v. a. ( part. intenditus, Fronto, Fer. Als. 3, 11 Mai.), to stretch out or forth, extend.
    I.
    Lit.
    A.
    In hunc intende digitum, hic lenost, point in scorn, Plaut. Ps. 4, 7, 45:

    dextram ad statuam,

    Cic. Att. 16, 15:

    alicui manus,

    Sen. Clem. 1, 25:

    bracchia,

    Ov. M. 10, 58:

    manus,

    id. ib. 8, 107:

    jubet intendi bracchia velis,

    Verg. A. 5, 829:

    intenta bracchia remis, id. ib, 5, 136: ventis vela,

    id. ib. 3, 683:

    nervos aut remittere,

    Plin. 26, 10, 62, § 96:

    cutem,

    id. 8, 35, 53, § 125:

    jamque manus Colchis crinemque intenderat astris,

    Val. Fl. 8, 68.—
    B.
    To bend a bow, etc.:

    ballistam in aliquem,

    Plaut. Bacch. 4, 4, 58:

    arcum,

    Verg. A. 8, 704:

    intentus est arcus in me unum,

    Cic. Sest. 7, 15.—
    C.
    To aim or direct at a thing:

    tela in patriam,

    Cic. Prov. Cons. 9:

    tela intenta jugulis civitatis,

    id. Pis. 2:

    sagittam,

    Verg. A. 9, 590:

    telum in jugulum,

    Plin. Ep. 3, 9.—
    D.
    To stretch or spread out; to stretch, lay or put upon a thing:

    tabernacula carbaseis intenta velis,

    pitched, Cic. Verr. 2, 5, 12, § 30; 2, 5, 31, § 80:

    sella intenta loris,

    Quint. 6, 3, 25:

    stuppea vincula collo Intendunt,

    Verg. A. 2, 237:

    duro intendere bracchia tergo,

    i. e. to bind with the cestus, id. ib. 5, 403:

    locum sertis,

    encircled, surrounded, id. ib. 4, 506:

    vela secundi Intendunt Zephyri,

    swell, fill, id. ib. 5, 33:

    intendentibus tenebris,

    spreading, Liv. 1, 57, 8.—
    II.
    Trop.
    A.
    To strain or stretch towards, to extend:

    aciem acrem in omnes partes intendit,

    turns keen looks on every side, Cic. Tusc. 4, 18, 38:

    aciem longius,

    id. Ac. 2, 25, 80:

    quo intendisset oculos,

    whithersoever he turns his eyes, Tac. A. 4, 70:

    aures ad verba,

    Ov. P. 4, 4, 36: cum putaret licere senatui, et mitigare leges et intendere, to stretch, i. e. increase the rigor of, Plin. Ep. 4, 9, 17:

    numeros intendere nervis,

    Verg. A. 9, 776 (per nervos intentos, Forbig.); cf.:

    strepitum fidis intendisse Latinae,

    Pers. 6, 4.—
    B.
    Esp.
    1.
    To direct towards any thing, to turn or bend in any direction:

    digna est res ubi tu nervos intendas tuos,

    Ter. Eun. 2, 3, 20:

    intendenda in senem est fallacia,

    id. Heaut. 3, 2, 2:

    ut eo quo intendit, cum exercitu mature perveniat,

    Cic. Mur. 9: iter, to direct one ' s course:

    ad explorandum quonam hostes iter intendissent,

    Liv. 31, 33, 6:

    a porta ad praetorem iter intendit,

    id. 36, 21:

    coeptum iter in Italiam,

    id. 21, 29, 6; 27, 46, 9.— Absol.:

    quo nunc primum intendam,

    whither shall I turn? Ter. And. 2, 2, 6.—
    2.
    Intendere animum, to direct one ' s thoughts or attention to any thing: quaero enim non quibus intendam rebus animum, sed, etc., Cic. Fragm. ap. Non. 329, 6:

    parum defigunt animos et intendunt in ea, quae, etc.,

    id. Ac. 2, 15, 46:

    quo animum intendat, facile perspicio,

    id. Verr. 1, 3;

    Liv. praef. 9: intentus animus tuus est ad fortissimum virum liberandum,

    Cic. Phil. 11, 9:

    oculi mentesque ad pugnam intentae,

    Caes. B. G. 3, 26:

    in ea re omnium nostrorum intentis animis,

    id. ib. 3, 22:

    intendere animum in regnum Adherbalis,

    Sall. J. 20, 1:

    ad bellum animum intendit,

    id. ib. 43, 2:

    animum studiis et rebus honestis,

    Hor. Ep. 1, 2, 36:

    considerationem in aliquam rem,

    Cic. Inv. 2, 33:

    omnes cogitationes ad aliquid,

    Liv. 40, 5:

    omnium eo curae sunt intentae,

    Liv. 9, 31; id. 25, 9:

    ad scribendum animum, oculos, manum,

    Plin. Ep. 7, 27, 7: ubi ingenium intenderis, valet, Sall. J. 51, 3:

    eruditionem tuam,

    Plin. Ep. 7, 27, 14. —
    3.
    Hence, intendere alone, to urge on, incite:

    intenderant eum ad cavendi omnia curam tot auditae proditiones,

    Liv. 24, 37:

    aliquem ad custodiae curam,

    id. 21, 49:

    vis omnis intendenda rebus,

    Quint. 10, 7, 21.—
    4.
    To enlarge, spread, extend, magnify:

    intendetur socordia, si nullus ex se metus aut spes,

    Tac. A. 2, 38:

    amici accendendis offensionibus callidi, intendere vera. adgerere falsa,

    exaggerated, id. ib. 2, 57;

    4, 11: gloriam,

    id. ib. 4, 26;

    12, 35: tormentum,

    Cels. 4, 15 init.
    C.
    Absol., to turn one ' s attention to, exert one ' s self for, to purpose, endeavor, intend:

    pergin, sceleste, intendere hanc arguere?

    Plaut. Mil. 2, 4, 27 Brix:

    quod est tibi ante explicandum, quam illuc proficiscare, quo te dicis intendere,

    Cic. de Or. 2, 42:

    quod ubi secus procedit, neque quod intenderat, efficere potest,

    Sall. J. 25, 10:

    quocumque intenderat,

    id. ib. 74, 2; cf. id. ib. 64, 1;

    102, 1: genera lectionum, quae praecipue convenire intendentibus, ut oratores fiant,

    Quint. 10, 1, 45:

    ad nuptias,

    Just. 13, 6.—
    (β).
    With inf.:

    quo ire intenderant,

    Sall. J. 107, 7:

    altum petere intendit,

    Liv. 36, 44.—
    D.
    Intendere se, to exert one ' s self, prepare for any thing:

    se ad firmitatem,

    Cic. Tusc. 2, 23:

    se in rem,

    Quint. 4, 1, 39: qui se intenderunt adversarios in ejus tribunatum, Cael. ap. Cic. Fam. 8, 4, 2.—
    E.
    Intendere animo, to purpose in one ' s mind, to intend:

    si C. Antonius, quod animo intenderat, perficere potuisset,

    Cic. Phil. 10, 4, 9.—
    F.
    To maintain, assert:

    eam sese intendit esse,

    Ter. Eun. 3, 3, 19.—Esp., as leg. t. t., to aver, maintain, assert as a plaintiff in court:

    quo modo nunc intendit,

    Cic. Quint. 29, 88: si quod intendit adversarius tuus, probationibus implere non possit, Vet. cujusd. Jurec. Consult. 6, 16 Huschke; Dig. 10, 4, 9, § 6. —
    G.
    To threaten with any thing, to seek to bring upon, to afflict with:

    alicui actionem perduellionis,

    Cic. Mil. 14:

    alicui litem,

    id. de Or. 1, 10:

    periculum in omnes,

    id. Rosc. Am. 3:

    crimen in aliquem,

    Liv. 9, 26:

    injuriarum formulam,

    Suet. Vit. 7:

    probra et minas alicui,

    Tac. A. 3, 36:

    metum intendere,

    id. ib. 1, 28.—
    H.
    Intendere in se, to contemplate one ' s self: quid sit Deus: totus in se intendat, an ad nos aliquando respiciat, Sen. Q. N. praef. 1.—
    I.
    Intendere alicui, to be intended for a person, Stat. S. 3 praef.—
    K. L.
    In gram., to make long, to use (a syllable) as long:

    primam syllabam intendit, tertiam corripuit,

    Gell. 13, 22. 18. — Hence, P. a. in two forms.
    1.
    inten-tus, a, um.
    A.
    On the stretch, strained, bent:

    arcus,

    Cic. Sen. 10, 37; Plin. 8, 8, 8, § 26.—
    B. (α).
    With dat.:

    quem pueri intenti ludo exercent,

    Verg. A. 7, 380:

    intentus recipiendo exercitui esse,

    Liv. 10, 42, 1.—
    (β).
    With abl.:

    aliquo negotio intentus,

    Sall. C. 2; id. ib. 4; 54.—
    C.
    Absol., eager, intent:

    at Romani domi militiaeque intenti festinare,

    Sall. C. 6, 5:

    senatus nihil sane intentus,

    id. ib. 16, 5:

    intenti exspectant signum,

    Verg. A. 5, 137:

    intenti ora tenebant,

    id. ib. 2, 1:

    totam causam quam maxime intentis, quod aiunt, oculis contemplari,

    Cic. Fl. 11:

    intentaque tuis precibus se praebuit aure,

    Tib. 4, 1, 132. — Comp.:

    intentiore custodia aliquem asservare,

    Liv. 39, 19.— Sup.:

    cum intentissima conquisitione ad triginta milia peditum confecisset,

    Liv. 29, 35:

    intentissima cura aliquid consequi,

    Quint. 10, 1, 111:

    haec omnia intentissima cura acta,

    Liv. 25, 22, 4. —
    D.
    Strict:

    intentum et magnis delictis inexorabilem scias,

    Tac. A. 12, 42:

    intentius delectum habere,

    Liv. 8, 17:

    intentiorem fore disciplinam,

    Tac. A. 12, 42.—
    E.
    Raised:

    intento alimentorum pretio,

    Tac. H. 1, 89. —
    F.
    Of speech and style, vigorous, nervous:

    sermo,

    Cic. de Or. 1, 60, 255:

    pars orationis,

    id. ib. 2, 52, 211. — Adv.: in-tentē, with earnestness, attentively, intently:

    pronuntiare,

    Plin. Ep. 5, 19:

    audire,

    Quint. 2, 2, 13.— Comp. (cf. intense):

    cum delectus intentius haberetur,

    Liv. 8, 17:

    et quo intentius custodiae serventur,

    id. 25, 30, 5:

    apparare proelium,

    id. 8, 1:

    se excusare,

    Tac. A. 3, 35:

    premere obsessos,

    id. ib. 15, 13:

    adesse alicui rei,

    id. ib. 11, 11.— Sup.:

    exspectans intentissime,

    Lampr. Elag. 14. —
    2.
    intensus, a, um.
    A.
    Stretched, [p. 976] tightened, tight: per intensos funes ire, Sen. de Ira, 2, 13.—
    B.
    Violent:

    intensior impetus,

    Sen. Ira, 2, 35:

    virtus in mediocribus modice intensior,

    Nazar. Pan. ad Const. 23, 2.—
    C.
    Attentive; sup., Aug. Ep. 56 al.— Adv.: intensē, violently; comp.: intensius, Fronto de Fer. Als. 3 Mai.; Schol. Juv. 11, 15; sup.:

    intensissime,

    Aug. Mor. Eccl. 19.

    Lewis & Short latin dictionary > intense

  • 38 intensus

    in-tendo, di, tum and sum, 3, v. a. ( part. intenditus, Fronto, Fer. Als. 3, 11 Mai.), to stretch out or forth, extend.
    I.
    Lit.
    A.
    In hunc intende digitum, hic lenost, point in scorn, Plaut. Ps. 4, 7, 45:

    dextram ad statuam,

    Cic. Att. 16, 15:

    alicui manus,

    Sen. Clem. 1, 25:

    bracchia,

    Ov. M. 10, 58:

    manus,

    id. ib. 8, 107:

    jubet intendi bracchia velis,

    Verg. A. 5, 829:

    intenta bracchia remis, id. ib, 5, 136: ventis vela,

    id. ib. 3, 683:

    nervos aut remittere,

    Plin. 26, 10, 62, § 96:

    cutem,

    id. 8, 35, 53, § 125:

    jamque manus Colchis crinemque intenderat astris,

    Val. Fl. 8, 68.—
    B.
    To bend a bow, etc.:

    ballistam in aliquem,

    Plaut. Bacch. 4, 4, 58:

    arcum,

    Verg. A. 8, 704:

    intentus est arcus in me unum,

    Cic. Sest. 7, 15.—
    C.
    To aim or direct at a thing:

    tela in patriam,

    Cic. Prov. Cons. 9:

    tela intenta jugulis civitatis,

    id. Pis. 2:

    sagittam,

    Verg. A. 9, 590:

    telum in jugulum,

    Plin. Ep. 3, 9.—
    D.
    To stretch or spread out; to stretch, lay or put upon a thing:

    tabernacula carbaseis intenta velis,

    pitched, Cic. Verr. 2, 5, 12, § 30; 2, 5, 31, § 80:

    sella intenta loris,

    Quint. 6, 3, 25:

    stuppea vincula collo Intendunt,

    Verg. A. 2, 237:

    duro intendere bracchia tergo,

    i. e. to bind with the cestus, id. ib. 5, 403:

    locum sertis,

    encircled, surrounded, id. ib. 4, 506:

    vela secundi Intendunt Zephyri,

    swell, fill, id. ib. 5, 33:

    intendentibus tenebris,

    spreading, Liv. 1, 57, 8.—
    II.
    Trop.
    A.
    To strain or stretch towards, to extend:

    aciem acrem in omnes partes intendit,

    turns keen looks on every side, Cic. Tusc. 4, 18, 38:

    aciem longius,

    id. Ac. 2, 25, 80:

    quo intendisset oculos,

    whithersoever he turns his eyes, Tac. A. 4, 70:

    aures ad verba,

    Ov. P. 4, 4, 36: cum putaret licere senatui, et mitigare leges et intendere, to stretch, i. e. increase the rigor of, Plin. Ep. 4, 9, 17:

    numeros intendere nervis,

    Verg. A. 9, 776 (per nervos intentos, Forbig.); cf.:

    strepitum fidis intendisse Latinae,

    Pers. 6, 4.—
    B.
    Esp.
    1.
    To direct towards any thing, to turn or bend in any direction:

    digna est res ubi tu nervos intendas tuos,

    Ter. Eun. 2, 3, 20:

    intendenda in senem est fallacia,

    id. Heaut. 3, 2, 2:

    ut eo quo intendit, cum exercitu mature perveniat,

    Cic. Mur. 9: iter, to direct one ' s course:

    ad explorandum quonam hostes iter intendissent,

    Liv. 31, 33, 6:

    a porta ad praetorem iter intendit,

    id. 36, 21:

    coeptum iter in Italiam,

    id. 21, 29, 6; 27, 46, 9.— Absol.:

    quo nunc primum intendam,

    whither shall I turn? Ter. And. 2, 2, 6.—
    2.
    Intendere animum, to direct one ' s thoughts or attention to any thing: quaero enim non quibus intendam rebus animum, sed, etc., Cic. Fragm. ap. Non. 329, 6:

    parum defigunt animos et intendunt in ea, quae, etc.,

    id. Ac. 2, 15, 46:

    quo animum intendat, facile perspicio,

    id. Verr. 1, 3;

    Liv. praef. 9: intentus animus tuus est ad fortissimum virum liberandum,

    Cic. Phil. 11, 9:

    oculi mentesque ad pugnam intentae,

    Caes. B. G. 3, 26:

    in ea re omnium nostrorum intentis animis,

    id. ib. 3, 22:

    intendere animum in regnum Adherbalis,

    Sall. J. 20, 1:

    ad bellum animum intendit,

    id. ib. 43, 2:

    animum studiis et rebus honestis,

    Hor. Ep. 1, 2, 36:

    considerationem in aliquam rem,

    Cic. Inv. 2, 33:

    omnes cogitationes ad aliquid,

    Liv. 40, 5:

    omnium eo curae sunt intentae,

    Liv. 9, 31; id. 25, 9:

    ad scribendum animum, oculos, manum,

    Plin. Ep. 7, 27, 7: ubi ingenium intenderis, valet, Sall. J. 51, 3:

    eruditionem tuam,

    Plin. Ep. 7, 27, 14. —
    3.
    Hence, intendere alone, to urge on, incite:

    intenderant eum ad cavendi omnia curam tot auditae proditiones,

    Liv. 24, 37:

    aliquem ad custodiae curam,

    id. 21, 49:

    vis omnis intendenda rebus,

    Quint. 10, 7, 21.—
    4.
    To enlarge, spread, extend, magnify:

    intendetur socordia, si nullus ex se metus aut spes,

    Tac. A. 2, 38:

    amici accendendis offensionibus callidi, intendere vera. adgerere falsa,

    exaggerated, id. ib. 2, 57;

    4, 11: gloriam,

    id. ib. 4, 26;

    12, 35: tormentum,

    Cels. 4, 15 init.
    C.
    Absol., to turn one ' s attention to, exert one ' s self for, to purpose, endeavor, intend:

    pergin, sceleste, intendere hanc arguere?

    Plaut. Mil. 2, 4, 27 Brix:

    quod est tibi ante explicandum, quam illuc proficiscare, quo te dicis intendere,

    Cic. de Or. 2, 42:

    quod ubi secus procedit, neque quod intenderat, efficere potest,

    Sall. J. 25, 10:

    quocumque intenderat,

    id. ib. 74, 2; cf. id. ib. 64, 1;

    102, 1: genera lectionum, quae praecipue convenire intendentibus, ut oratores fiant,

    Quint. 10, 1, 45:

    ad nuptias,

    Just. 13, 6.—
    (β).
    With inf.:

    quo ire intenderant,

    Sall. J. 107, 7:

    altum petere intendit,

    Liv. 36, 44.—
    D.
    Intendere se, to exert one ' s self, prepare for any thing:

    se ad firmitatem,

    Cic. Tusc. 2, 23:

    se in rem,

    Quint. 4, 1, 39: qui se intenderunt adversarios in ejus tribunatum, Cael. ap. Cic. Fam. 8, 4, 2.—
    E.
    Intendere animo, to purpose in one ' s mind, to intend:

    si C. Antonius, quod animo intenderat, perficere potuisset,

    Cic. Phil. 10, 4, 9.—
    F.
    To maintain, assert:

    eam sese intendit esse,

    Ter. Eun. 3, 3, 19.—Esp., as leg. t. t., to aver, maintain, assert as a plaintiff in court:

    quo modo nunc intendit,

    Cic. Quint. 29, 88: si quod intendit adversarius tuus, probationibus implere non possit, Vet. cujusd. Jurec. Consult. 6, 16 Huschke; Dig. 10, 4, 9, § 6. —
    G.
    To threaten with any thing, to seek to bring upon, to afflict with:

    alicui actionem perduellionis,

    Cic. Mil. 14:

    alicui litem,

    id. de Or. 1, 10:

    periculum in omnes,

    id. Rosc. Am. 3:

    crimen in aliquem,

    Liv. 9, 26:

    injuriarum formulam,

    Suet. Vit. 7:

    probra et minas alicui,

    Tac. A. 3, 36:

    metum intendere,

    id. ib. 1, 28.—
    H.
    Intendere in se, to contemplate one ' s self: quid sit Deus: totus in se intendat, an ad nos aliquando respiciat, Sen. Q. N. praef. 1.—
    I.
    Intendere alicui, to be intended for a person, Stat. S. 3 praef.—
    K. L.
    In gram., to make long, to use (a syllable) as long:

    primam syllabam intendit, tertiam corripuit,

    Gell. 13, 22. 18. — Hence, P. a. in two forms.
    1.
    inten-tus, a, um.
    A.
    On the stretch, strained, bent:

    arcus,

    Cic. Sen. 10, 37; Plin. 8, 8, 8, § 26.—
    B. (α).
    With dat.:

    quem pueri intenti ludo exercent,

    Verg. A. 7, 380:

    intentus recipiendo exercitui esse,

    Liv. 10, 42, 1.—
    (β).
    With abl.:

    aliquo negotio intentus,

    Sall. C. 2; id. ib. 4; 54.—
    C.
    Absol., eager, intent:

    at Romani domi militiaeque intenti festinare,

    Sall. C. 6, 5:

    senatus nihil sane intentus,

    id. ib. 16, 5:

    intenti exspectant signum,

    Verg. A. 5, 137:

    intenti ora tenebant,

    id. ib. 2, 1:

    totam causam quam maxime intentis, quod aiunt, oculis contemplari,

    Cic. Fl. 11:

    intentaque tuis precibus se praebuit aure,

    Tib. 4, 1, 132. — Comp.:

    intentiore custodia aliquem asservare,

    Liv. 39, 19.— Sup.:

    cum intentissima conquisitione ad triginta milia peditum confecisset,

    Liv. 29, 35:

    intentissima cura aliquid consequi,

    Quint. 10, 1, 111:

    haec omnia intentissima cura acta,

    Liv. 25, 22, 4. —
    D.
    Strict:

    intentum et magnis delictis inexorabilem scias,

    Tac. A. 12, 42:

    intentius delectum habere,

    Liv. 8, 17:

    intentiorem fore disciplinam,

    Tac. A. 12, 42.—
    E.
    Raised:

    intento alimentorum pretio,

    Tac. H. 1, 89. —
    F.
    Of speech and style, vigorous, nervous:

    sermo,

    Cic. de Or. 1, 60, 255:

    pars orationis,

    id. ib. 2, 52, 211. — Adv.: in-tentē, with earnestness, attentively, intently:

    pronuntiare,

    Plin. Ep. 5, 19:

    audire,

    Quint. 2, 2, 13.— Comp. (cf. intense):

    cum delectus intentius haberetur,

    Liv. 8, 17:

    et quo intentius custodiae serventur,

    id. 25, 30, 5:

    apparare proelium,

    id. 8, 1:

    se excusare,

    Tac. A. 3, 35:

    premere obsessos,

    id. ib. 15, 13:

    adesse alicui rei,

    id. ib. 11, 11.— Sup.:

    exspectans intentissime,

    Lampr. Elag. 14. —
    2.
    intensus, a, um.
    A.
    Stretched, [p. 976] tightened, tight: per intensos funes ire, Sen. de Ira, 2, 13.—
    B.
    Violent:

    intensior impetus,

    Sen. Ira, 2, 35:

    virtus in mediocribus modice intensior,

    Nazar. Pan. ad Const. 23, 2.—
    C.
    Attentive; sup., Aug. Ep. 56 al.— Adv.: intensē, violently; comp.: intensius, Fronto de Fer. Als. 3 Mai.; Schol. Juv. 11, 15; sup.:

    intensissime,

    Aug. Mor. Eccl. 19.

    Lewis & Short latin dictionary > intensus

  • 39 lacero

    lăcĕro, āvi, ātum, 1, v. a. [lacer], to tear to pieces, to mangle, rend, mutilate, lacerate (class., esp. in the trop. sense; syn.: lanio, discerpo).
    I.
    Lit.:

    quin spolies, mutiles, laceres quemquam nacta sis,

    Ter. Hec. 1, 1, 8: lacerat lacertum Largi mordax Memmius, Crass. ap. Cic. de Or. 2, 59, 240:

    corpus uti volucres lacerent in morte feraeque,

    Lucr. 3, 880:

    membra aliena,

    Juv. 15, 102; cf.: lacerato corpore, Enn. ap. Macr. S. 6, 2 (Trag. v. 95 Vahl.):

    morsu viscera, Cic. poët. Tusc. 2, 8: ora, comas, vestem lacerat,

    Ov. M. 11, 726:

    amictus,

    Sil. 13, 389:

    genas,

    Ov. Tr. 3, 3, 51:

    verbere terga,

    id. F. 2, 695:

    Tum autem Syrum impulsorem, vah, quibus illum lacerarem modis,

    Ter. Ad. 3, 2, 17:

    tergum virgis,

    Liv. 3, 58; 26, 13:

    unguibus cavos recessus luminum,

    Sen. Oedip. 968:

    quid miserum laceras?

    Verg. A. 3, 41:

    ferro,

    Hor. C. 3, 27, 46:

    loricam,

    Verg. A. 12, 98: lacerari morsibus saevis canum, Phaedr. 1, 12, 11:

    ferae corpus lacerabant,

    Petr. 115 sq.:

    carnes dentibus,

    Vulg. Job, 13, 4; id. Gen. 40, 19.—
    B.
    Esp.
    1.
    To break up, to wreck, shatter:

    navem Ulixis,

    Ov. P. 3, 6, 19:

    majorem partem classis,

    Vell. 2, 79, 3:

    naves,

    Liv. 29, 8:

    navigia,

    Curt. 4, 3, 18:

    lecticam,

    Suet. Aug. 91.—
    2.
    To cut up, carve:

    obsonium,

    Petr. 36:

    anserem,

    id. 137; 74.—
    3.
    To waste, plunder: cum Hannibal terram Italiam laceraret atque vexaret, Cato ap. Serv. Verg. E. 6, 7, 6:

    orbem,

    Juv. 4, 37.—
    II.
    Trop.
    A.
    To tear to pieces with words, to censure, asperse, abuse, rail at:

    obtrectatio invidiaque, quae solet lacerare plerosque,

    Cic. Brut. 42, 156:

    optimum virum verborum contumeliis,

    id. Phil. 11, 2:

    aliquem probris,

    Liv. 31, 6:

    Pompeium dempto metu lacerant,

    Sall. H. 3, 61, 21 Dietsch:

    meque vosque male dictis,

    id. J. 85, 26:

    famam alicujus,

    to slander, calumniate, id. 38, 54:

    alicujus carmina,

    Ov. P. 4, 16, 1:

    lacerari crebro vulgi rumore,

    Tac. A. 15, 73.—
    B.
    To distress, torture, pain, afflict:

    intolerabili dolore lacerari,

    Cic. Ac. 2, 8, 23:

    quam omni crudelitate lacerastis,

    id. Dom. 23, 59:

    quid laceras pectora nostra morā?

    Ov. H. 15, 212:

    meus me maeror cottidianus lacerat et conficit,

    Cic. Att. 3, 8, 2; cf.:

    aegritudo lacerat, exest animum planeque conficit,

    id. Tusc. 3, 13, 27.—
    C.
    To ruin, destroy, dissipate, squander, waste:

    male suadendo et lustris lacerant homines,

    Plaut. Curc. 4, 2, 22:

    patriam omni scelere,

    Cic. Off. 1, 17, 57:

    bonorum emptores, ut carnifices, ad reliquias vitae lacerandas et distrahendas,

    to scatter, disperse, Cic. Quint. 15, 50:

    pecuniam,

    to squander, id. Verr. 2, 3, 70, § 164:

    lacerari valde suam rem,

    Plaut. Merc. 1, 1, 48; cf.:

    bona patria manu, ventre,

    to lavish, squander, Sall. C. 14, 2:

    diem,

    to waste, Plaut. As. 2, 2, 25; id. Stich. 3, 1, 45.

    Lewis & Short latin dictionary > lacero

  • 40 laedo

    laedo, si, sum, 3, v. a. [perh. for lavido, root lu-; cf.: luo, solvo, and Germ. los-], to hurt by striking, wound, injure, damage (syn.: saucio, vulnero).
    I.
    Lit.:

    lora laedunt bracchia,

    Plaut. Truc. 4, 3, 9:

    lembus ille mihi laedit latus,

    id. Bacch. 2, 3, 47:

    tua laesuro subtrahe colla,

    Ov. R. Am. 90:

    frondes laedit hiems,

    id. F. 6, 150:

    teneros laedunt prima juga juvencos,

    id. H. 4, 21; cf.:

    thymum laeditur imbribus,

    Plin. 21, 10, 31, § 56:

    aliquem vulnere,

    Ov. M. 4, 601:

    quid me dente captas laedere?

    Phaedr. 4, 8, 6:

    ferro retunso Semina,

    Verg. G. 2, 301:

    salsā laedit rubigine ferrum,

    id. ib. 2, 220: servum aliqua parte corporis, Gai Inst. 3, 219.— Poet.:

    collum,

    i. e. to hang one's self, Hor. C. 3, 27, 60:

    laesus nube dies,

    i. e. darkened, Luc. 5, 456.—
    II.
    Trop., to trouble, annoy, vex, injure, offend, afflict, grieve, hurt:

    dicto, facto,

    Plaut. Capt. 2, 2, 53:

    injuste neminem laesit,

    Cic. Mur. 40, 87:

    non minus nos stultitia illius sublevat, quam laedit improbitas,

    id. Caecin. 9, 23:

    aliquem perjurio suo,

    to attack, id. ib. 10, 28:

    Pisonem,

    to rail at, id. de Or. 2, 70, 285:

    nulli os,

    to offend no one to his face, Ter. Ad. 5, 4, 10:

    tua me infortunia laedunt,

    Hor. A. P. 103:

    tristi laedere versu scurram,

    id. S. 2, 1, 21: te a me ludibrio laesum iri, Cic. Fil. ap. Cic. Fam. 5, 1, 1:

    quae laedunt oculum, demere,

    Hor. Ep. 1, 2, 38; 1, 17, 8.— Absol.:

    quia laesit prior,

    Ter. Eun. prol. 6:

    nec laedere nec violari,

    Lucr. 5, 1020.—
    B.
    Esp.
    1.
    Of pledged faith, one's word, agreement, etc., to break, violate, betray:

    fidem,

    Cic. Rosc. Am. 38, 111; Caes. B. C. 2, 44:

    cur tibi junior laesa praeniteat fide,

    Hor. C. 1, 33, 4:

    laesi testatur foederis aras,

    Verg. A. 12, 496:

    laesae vulnera pacis,

    Petr. 119.—
    2.
    Of reputation, to harm, injure:

    famam alicujus gravi opprobrio,

    Suet. Caes. 49.—
    3.
    Freq. of an offended divinity:

    quo numine laeso,

    Verg. A. 1, 8; 2, 183:

    tu magnorum numen laesura deorum,

    Hor. Epod. 15, 3:

    ego laedor,

    Ov. M. 1, 608:

    Veneris numina,

    Tib. 1, 3, 79; 3, 6, 26:

    superos,

    Luc. 7, 848.—
    4.
    Of circumstances:

    res laesae,

    disaster, misfortune, Sil. 11, 6, 5.—Esp., in the phrase laedere majestatem, to commit treason (late Lat., v. also majestas):

    laesae majestatis arcessere maritum,

    Amm. 16, 8, 4:

    laesae crimina majestatis,

    id. 19, 12, 1; 21, 12, 19; so,

    laedere majestatem populi Romani,

    Sen. Contr. 4, 25, 13.

    Lewis & Short latin dictionary > laedo

См. также в других словарях:

  • Afflict — Af*flict , v. t. [imp. & p. p. {Afflicted}; p. pr. & vb. n. {Afflicting}.] [L. afflictus, p. p. of affigere to cast down, deject; ad + fligere to strike: cf. OF. aflit, afflict, p. p. Cf. {Flagellate}.] 1. To strike or cast down; to overthrow.… …   The Collaborative International Dictionary of English

  • afflict — afflict, try, torment, torture, rack mean to inflict upon a person something which he finds hard to bear. Something or someone that causes pain, disability, suffering, acute annoyance, irritation, or embarrassment may be said to afflict a person… …   New Dictionary of Synonyms

  • Afflict — Af*flict , p. p. & a. [L. afflictus, p. p.] Afflicted. [Obs.] Becon. [1913 Webster] …   The Collaborative International Dictionary of English

  • afflict — I verb agonize, anguish, assault, bruise, burden, chasten, discommode, discompose, disquiet, distress, grate, harm, hurt, impair, infect, inflict, irritate, mistreat, pain, plague, punish, rasp, sicken, smite, strike, victimize II index affront,… …   Law dictionary

  • afflict — (v.) late 14c., to cast down, from O.Fr. aflicter, from L. afflictare to damage, harass, torment, frequentative of affligere (pp. afflictus) to dash down, overthrow, from ad to (see AD (Cf. ad )) + fligere (pp. flictus) to strike, from PIE …   Etymology dictionary

  • afflict — [v] cause or become hurt agonize, annoy, beset, bother, burden, crucify, distress, grieve, harass, harrow, harry, irk, lacerate, martyr, oppress, pain, pester, plague, press, rack, smite, strike, torment, torture, trouble, try, vex, worry, wound; …   New thesaurus

  • afflict — ► VERB ▪ cause pain or suffering to. DERIVATIVES affliction noun. ORIGIN Latin afflictare knock about, harass , or affligere knock down, weaken …   English terms dictionary

  • afflict — [ə flikt′] vt. [< L afflictare, to injure, vex < afflictus, pp. of affligere, to strike down < ad , to + fligere: see INFLICT] 1. to cause pain or suffering to; distress very much 2. Obs. to overthrow …   English World dictionary

  • afflict — transitive verb Etymology: Middle English, from Latin afflictus, past participle of affligere to cast down, from ad + fligere to strike more at profligate Date: 14th century 1. obsolete a. humble b. overthrow …   New Collegiate Dictionary

  • afflict — [14] When it originally entered English, afflict meant ‘overthrow’, reflecting its origins in Latin afflīgere ‘throw down’, a compound verb formed from the prefix ad ‘to’ and flīgere ‘strike’. English afflict comes either from the Latin past… …   The Hutchinson dictionary of word origins

  • afflict — inflict, afflict Both words are concerned with the suffering of unpleasant circumstances, but they have different constructions. Inflict has the unpleasantness as object, and afflict has the victim: • He knew also that the greater part of the… …   Modern English usage

Поделиться ссылкой на выделенное

Прямая ссылка:
Нажмите правой клавишей мыши и выберите «Копировать ссылку»