Перевод: со всех языков на все языки

со всех языков на все языки

Classen

  • 1 Verbundverdampfer nach Classen

    Универсальный немецко-русский словарь > Verbundverdampfer nach Classen

  • 2 refero

    re-fero, rettulī, relātum, ferre, I) zurücktragen, zurückbringen, zurückschaffen, oft m. rursus (rursum), retro, iterum verb., 1) wieder an Ort und Stelle: a) übh. zurücktragen, tragend zurückbringen, tegulas, Liv.: candelabrum, Cic.: arma, aus dem Kriege, Plaut., aus der Mitte der Feinde, Ov.: pallam domum, Plaut.: anulum ad alqm, Plaut.: pecunias in templum, Caes.: aquilam a moriente signifero traditam suis umeris in castra, Flor.: corpus patris familiae in monumentum (Grab), Petron.: rursus enses vaginae, wieder in die Sch. stecken, Sil. – persönl. Obj., lecticae impositum ref. domum, Suet.: alqm in Palatium, Suet. – collapsa membra thalamo, Verg. – so bes. Verwundete aus dem Kampfe zurücktragen, corpora sua, Tac.: umero saucium in armis, Flor.: alqm in castra, Liv.: impositum scuto Pallantem, Verg. – b) Geliehenes, Geraubtes zurückerstatten, wieder zustellen, wiedergeben, wieder erstatten, scyphos, Plaut.: alci argentum, Plaut.: pannum, Hor.: pateram, Cic.: pretium suum (domino), Suet.: v. Boden, ibi caespite terra fecundo dominici seminis puritate centeno fructu refert, trägt hundertfältig, Hieron. epist. 15, 1. – bildl., ad equestrem ordinem iudicia, Cic. Verr. 3, 223. – c) wieder von sich geben, zurückgeben, α) wieder ausspeien, cum sanguine mixta vina, Verg. Aen. 9, 350. – β) wieder von sich zurücktönen-, zu rückschallen (widerhallen) lassen, im Passiv = wieder zurücktönen, zurückschallen, widerhallen, quod (tectum) resonando mutum flebiles voces refert, Acc. tr. bei Cic. Tusc. 2, 33: voces refert (spricht nach) iteratque quod audit (v. der Fama), Ov.: ex tortuosis locis et inclusis soni referuntur ampliores, Cic.: theatri natura ita resonans, ut usque Romam signilicationes vocesque referantur, Cic. – d) wohin zurücktragen = zurückkehren lassen, α) v. der Rückkehr: sed nescio quomodo οικος φίλος (behaglich lebt man doch nur zu Haus): itaqua me referunt pedes in Tusculanum, ziehen mich meine Füße nach dem T. wieder hin, zuckt mir's in den Füßen, auf mein T. zurückzuwandern, Cic. ad Att. 15, 16. litt. b.: unde aliquoties in altum provectum cum venti adversi rettulissent (zurückverschlagen hatten), Liv. fr. 50 (bei Sen. suas. 6, 17). – bes. ref. pedem od. ref. se od. Passiv referri medial, sich zurückwenden, sich zurückbegeben, sich wieder begeben, zurückkehren, zurückziehen, heimkehren, pedem retro, pedem ad alqm, Plaut.: pedes dextros, glücklich zurückkehren, Petron.: vestigia retro, Verg.: u. bildl., spes retro refertur, Verg. – se de Britannis ovantem, Tac.: se ab Argis, Verg.: se e pastu (v. Tieren), Verg.: se iterum Romam, Cic.: se domum ad porci catinum, Hor.: se ad urbem, Verg.: cubiculo (Dat.) te refer, Apul.: u. v. Lebl., causam affert, cur se sol referat (umkehre) nec longius progrediatur, Cic.: u. (im Bilde) ut eo, unde egressa est, se referat oratio, Cic. – u. classem relatam nuntio, sei zurückgekehrt, wieder gelandet, Verg. Aen. 1, 390. – übtr., αα) eine Zeit zurückkehren lassen, zurückführen, zurückbringen, o mihi praeteritos referat si Iuppiter annos! Verg.: nec Coae tibi referunt purpurae tempora, quae etc., Hor.: dies siccos (v. der Sonne), Hor.: festas luces (v. neuen Jahrhundert), Hor.: hiems cecĭdit (ist verschwunden), referent illam sui menses, Sen. ep. 36, 11. – ββ) Blicke, Geist, Tätigkeit auf einen Ggstd. zurückwenden, wieder hinwenden, wieder hinrichten, oculos animumque ad alqm, Cic.: animum ad studia, Cic.: animum ad veritatem (Wirklichkeit, das wirkliche Leben), Cic.: se a scientiae delectatione ad efficiendi utilitatem, Cic.: se ad philosophiam, Cic. – γγ) in einen Zustand zurückwenden, animum ad firmitudinem, dem Geiste wieder eine feste Haltung geben, Tac.: multa in melius, wieder zum Besseren wenden (v. der Zeit), Verg.: consilia in melius, die bösen Gedanken (böse Gesinnung) wieder in günstige umändern (von der Juno), Verg. – δδ) als gerichtl. t. t., wieder vor Gericht bringen, rem iudicatam, Cic. de domo 78. – εε) einen Ggstd. auf etw. zurückführen, nach etw. bemessen, richten, beurteilen, auf etw. beziehen, einer Sache zuschreiben, omnia ad voluptatem, Cic.: omnia consilia atque facta ad dignitatem et ad virtutem, Ehre und T. zum Prinzip alles Denkens und Handelns machen, Cic.: alienos mores ad suos, Nep.: cuncta ad rem publicam referri, richte sich nach dem Staate, Tac. ann. 2, 33. – quidquid ubique magnificum est, in claritatem Herculis ref., auf den weltberühmten H. zurückführen, Tac. – cuius adversa pravitati ipsius, prospera ad fortunam referebat (schrieb zu), Tac. ann. 14, 38 extr.: Romanae rei publicae clades in religionem nostram, Augustin. de civ. dei 1, 36. – tuum est, quid mihi nunc animi sit, ad te ipsum referre, wie mir jetzt zumute ist, von dir selbst abzunehmen, Cic. Dei. 7: quisquis ad se rettulerit (richte doch jeder an sich selbst die Frage), quotiens ipse in suspicionem falsam incĭderit, Sen. de ira 2, 28, 6: quo referentes, worauf bezugnehmend, uns stützend, Lucr. 1, 424; vgl. 1, 699. – absol., referens ad fructum, wer Rücksicht nimmt auf usw., Varro r. r. 1, 40, 6. – β) v. Rückzuge = zurückziehen, castra, zurückverlegen, Liv.: u. so ad Tyneta rursus castra, Liv. – bes. ref. pedem oder vestigia oder gradum (gradus) u. refl. se ref. u. Passiv referri medial = sich zurückziehen, eine rückgängige Bewegung machen, zurückweichen, ref. pedem, Ov. u. Curt.: pedem retro, Phaedr.: vestigia retro Verg.: u. (im Bilde) vestigia in decimum annum, sich verziehen, sich verzögern (v. einem Siege), Verg.: gradus, Ov. – bes. als milit. t. t. (Ggstz. insistere), paulatim cedere ac pedem referre, Caes.: pedem ref. et loco excedere, Caes.: tum primum referri pedem atque inclinari rem in fugam apparuit, Liv.: r. gradum, Liv.: u. se huc, se in castra, Caes.: a prima acie ad triarios sensim referri, Liv.: penitus datis referri habenis, Verg. – γ) als naut. t. t., zurückführen, zurückverschlagen, aestus alqm in portum refert, Plaut.: auster adversus maximo flatu me ad tribules tuos Regium rettulit, Cic.: auster alqm in Italiam refert, Cic.: ut naves eodem, unde erant profectae, referrentur, Caes.

    2) v. einem Orte als Fund, Errungenschaft, Geschenk, Siegesbeute usw. zurückbringen, mit zurücknehmen, davontragen, a) übh.: tabulas repertas ad Caesarem, Caes.: pro re certa falsam spem domum, Cic.: in domum non repulsam solum, sed ignominiam et calamitatem, Cic.: qui ad convivium magnum invitantur, apophoreta secum referre consueverunt, Ambros. exhort. virg. 1. – bes. als milit. t. t., opima spolia, Liv.: signa militaria sex, Caes.: signa militaria ex proelio ad Caesarem CLXXX et aquilas VIIII, Caes.: victoriam potius ex Volscis quam pacem infidam, Liv.: non incruentam victoriam, Liv.: victoriam, Frontin.: gloriosam victoriam et speciosa spolia, Val. Max.: serum veteremque triumphum, Ov.: navalem triumphum ex Poenis, Val. Max.: regi aut victoriam de Romanis aut aequas pacis condiciones, Iustin.: hoc proelio servati civis decus, Tac. – b) mündlich mit zurückbringen, mit zurücknehmen, zurückmelden, als Rückmeldung hinterbringen, alcis orationem domum, Caes.: hanc legationem (Erfolg der Gesandtschaft) Romam, Liv.: trepidum nuntium, Iustin.: responsum, responsa, Cic.: atrox od. triste responsum, Liv.: mandata alci od. ad alqm, Caes.: responsa ad alqm, Caes.: rumores Africanos excipere et celeriter ad alqm referre, Cic. – m. folg. Acc. u. Infin., imminere Volscum bellum, Liv.: m. folg. indir. Fragesatz, equites expeditos mittendos (esse), qui referant, quae fortuna consulum atque exercituum sit, Liv.

    3) gegen etw. als Entgelt zurückbringen, zurückerstatten, dagegenbringen, wiedergeben, erwidern, vergelten, a) übh.: par pari, Gleiches mit Gleichem vergelten, Ter.: carmen carmini, mit einem Gedichte auf ein Gedicht antworten, Aur. Vict.: vicem, Ov.: alci plurimam salutem, Cic. – b) mündlich erwidern, entgegnen, versetzen, alcis defensioni, Cic.: ego tibi refero m. folg. direkter Rede, Cic.: u. so et referret aliquis, Cic.: Anna refert, Verg.: tandem pauca refert, Verg.: cum talia rettulit hospes, Ov.

    4) rückwärts-, nach hinten bringen, a) Körperteile zurückbewegen, zurückwenden, zurückziehen, ad nomen (bei Nennung des N.) caput, Ov.: in alqm ora, oculos, Verg.: oculos ad terram identidem, Cic.: os in se (in sich), Ov.: manus, Ov.: parvulas manus ad ora, Petr. poët.: manus ad capulum, an der Seite an den D. legen, Tac. u. Petron.: digitos ad se, Quint.: digitos saepe ad frontem, Ov. – b) eine Örtl. od. eine Zeit zurückverlegen, α) eine Örtl.: fines benignitatis introrsus ref., die Gr. der W. beengen, Sen. de ben. 1, 15, 2: Seleucia... ab mari relata, entlegen, Plin. 5, 93. – β) eine Zeit (Ggstz. proferre), diem, Ulp. dig. 4, 8, 33: diem prodictam, Fest. 289 (a), 21.

    5) wiederholend zurückbringen, zurückführen, wiederholen, erneuern, wiederherstellen, a) übh. (zuw. verb. referre ac renovare, repetere ac referre): fabulam iterum, noch einmal auf die Bühne bringen, wiederholen, Ter.: consuetudinem antiquam, Suet.; vgl. haec maiorum consuetudo longo intervallo repetita ac relata, Cic.: ref. antiquum morem, ut etc., Suet. (u. so relatus olim inconditae vitae mos, ut etc., Sall. fr.): hunc morem cursus, Verg.: eandem totius caeli descriptionem, Cic.: eas artes, Tac.: mysteria, Cic.: quasdam caerimonias ex magno intervallo, Liv.: idem responsum, Liv. – b) der Beschaffenheit, dem Wesen nach zurückführen, wiedergeben, abspiegeln, das Ebenbild sein von etw. od. jmd., maiorum vultus vocesque comasque, Lucr.: mores, os vultumque patris, Plin. ep.: alqm ore, Verg.: alqm sermone vultuque, Tac.: nomine avum, animo manibusque parentes, Verg.: matrem reddit ac refert nobis, Plin. ep.

    II) von sich weggebend darbringen, 1) für jmd. Bestimmtes, jmdm. Gebührendes überbringen, ab liefern, überliefern, frumentum omne ad se referri iubet, Caes.: als publiz. t. t., hanc ex fenore pecuniam populo, ans Volk, an die Staatskasse, Cic.: pecuniam in aerarium, in publicum, Liv. (s. Drak. Liv. 37, 57, 12): u. so mille et ducenta talenta in publicum, Nep.: pecuniam venditorum ad fiscum, Eutr.: rationes ad aerarium, Cic.: u. so bl. rationes, Cic. ep. 5, 20, 1 sqq.: ad Caesarem publicas cum fide rationes, Caes.: senatus consulta falsa (sc. in aerarium), Cic. ep. 12, 1, 1 (vgl. aerarium unter aerarius, Bd. 1. S. 197).So nun bes.: a) abtragen, entrichten, octonos referentes Idibus aeris, jeder seine acht As Schulgeld, Hor. sat. 1, 6, 75: bes. ref. gratiam s. grātia, no. I, B, 2, Band 1. S. 2965. – b) als Opfer, Weihgeschenk darbringen, weihen, variis tumulo sollemnia Iudis, Verg.: lauream Capitolino Iovi, Suet.: opima de eo spolia Iovi Feretrio, Val. Max. – c) jmdm. zuwenden, übertragen, consulatum ad patrem suum, Cic. de fin. 2, 62. – d) durch Rede od. Schrift überbringen, überliefern, berichten, angeben, melden, mitteilen, certorum hominum sermones ad alqm, Cic.: capitum numerum ad alqm milium LIII, Caes.: nihil ad eum, ut solebat, referre coepit, teilte ihm nun nichts mehr mit, Iustin.: ad se explorata, Liv.: haec mandata Caesari, Caes.: ref. in epistulis haec Bruti verba, Quint.: paternos maiores suos a Cyro Darioque, Iustin.: hanc cladem, Lampr. – alqm in deorum numero, unter den G. aufführen, Cic. de nat. deor. 1, 29. – se ex ea civitate oriundum, Iustin. – de quibus referam, de quo rettuli, Suet.: cuius de virtutibus maxime dilucide Q. Hortensius in annalibus suis rettulit, Vell. – mit folg. Acc. u. Infin., referunt Suebos ad extremos fines se recepisse, Caes.: scribe, quaeso, quid referat Celer egisse Caesarem cum candidatis, Cic.: haec eum dixisse refert, Suet.: consuli referunt excessum (esse) urbe, Liv.: quem ovasse de Britannis rettuli, Tac. – absol., refero ad Scaptium, Cic.: ut M. Brutus refert, Suet. – impers., in quo saepe aliter est dictum, aliter ad nos relatum, Cic.: im Supin. incredibilia relatu, Sen. nat. quaest. 7, 16, 1. – e) vor jmd. zur Beurteilung, zur Beschlußnahme bringen, jmdm. etw. vorlegen, vortragen, eine Anfrage oder einen Antrag stellen, consultationem ad amicos, Iustin.: omnia ad oracula, Nep.: ad Apollinem semper publice de maioribus rebus, Cic.: ad C. Aquilium (als Rechtsgelehrten), Cic. – ad consilium (Kriegsrat) de alqo, Nep.: de signo Concordiae dedicando ad pontificum collegium, Cic. – id ad populum, Cic. Clu. 137 (vgl. dazu Classen S. 196).m. folg. Fragesatz, referre se, quid etc., Liv. 34, 24, 6: refero ad vos, utrum... an etc., Liv. 34, 22, 10. – bes. referre ad senatum u. im Zshg. bl. referre, etwas vor den Senat bringen, an den Senat eine Anfrage, einen Antrag stellen, rem od. rem ex integro ad senatum, Sall. u. Liv.: ad senatum de legibus abrogandis, Cic.: refer ad senatum, Cic. – de ea re postulant ut referatur, Sall.: referre de legatis ad Cn. Marcium coëgit, Liv.: abnuentibus consulibus ea de re relatum, Tac.: consul convocato senatu refert, quid de his fieri placeat, Sall.: rettulit, quid de nexis fieri placeret, Liv.: petendum a consulibus, ut referrent, an etc., Plin. ep. 6, 5, 2: nemo refert, quod Italia externae opis indiget, niemand berührt in seinem Antrage die Tatsache, daß usw., Tac. ann. 3, 54. – 2) etw. eintragen, aufnehmen, einschreiben, vormerken, buchen, iudicium in tabulas publicas, Cic.: r. in tabulas, nomen in tabulas, in codicem, Cic.: r. in censum (in die Zensuslisten), Liv.: r. in album, Cic. u. Liv.: alqd in commentarium, in libellum, Cic.: alqd in annales, Capit.: r. epistulas in volumina, aufnehmen, Cic.: orationem in Origines, Cic.: alqm ex quaestura in iudices, Liv.: alqm in deos od. inter divos, Suet. u. Eutr.: alqm in reos, Cic. u. Auct. b. Alex.: alqm in proscriptos, Cic., od. inter proscriptos, Suet. – bes. ins Rechnungsbuch eintragen, buchen, verrechnen, acceptas pecunias, Auct. b. Alex.: pecuniam multae nomine, Auct. b. Afr.: pecuniam operi publico, unter der Rubrik »für ein öffentliches Gebäude« eintragen, verrechnen, Cic.: illam pecuniam nominatim Flacco datam, als namentlich dem Fl. ausgezahlt verrechnen, Cic.: alqd in acceptum referre u. alqd (alci) acceptum referre, s. ac-cipiono. I, A, a, α (Bd. 1. S. 61).übtr., r. alqm (alqd) in m. Akk., jmd. (etw.) worunter rechnen, zählen, alqm in oratorum numerum, Cic.: alqm in numerum deorum, Suet.: terram et caelum in deos, Cic. – eodem Q. Caepionem referre, in dieselbe Gattung bringen, Cic. Brut. 223.

    / Perf. rettuli, nicht retuli, s. Elendt zu Cic. de or. 2, 100 not. cr., auch in Inschriften, zB. Corp. inscr. Lat. 9, 2628 u. 10, 1786. lin. 14/15. – Partiz. rellatus, Corp. inscr. Lat. 1, 200, 81. Ter. Phorm. prol. 21. – Partiz. Fut. Pass. arch. auch referundus, Corp. inscr. Lat. 1, 203, 7; 1, 206, 14 u. ö. Plaut. Pers. 428. Sall. Cat. 50, 4.

    lateinisch-deutsches > refero

  • 3 δακρυ-χέων

    Griechisch-deutsches Handwörterbuch > δακρυ-χέων

  • 4 βάθρον

    βάθρον, τό, 1) die Grundlage, worauf etwas ruht, Fußgestell einer Statue, Her. 5, 85; Aesch. Pers. 798 u. sonst bei Tragg., bes. übertr. von Ländern, γῆς Soph. Phil. 988; Ai. 135; von Städten, πολίων Pind. Ol. 13, 6: Ἰλίου Eur. Hel. 1668 u. öfter; ἑστίας Soph. Ai. 847; Eur. Herc. Fur. 715; ἐν βάϑροις ἔτι εἶναι, fest stehen, Tr. 47; ἐκ βάϑρων, von Grund aus, z. B. ἀναιρεῖσϑαι, πόλεις ἀναστρέψαι, Dion. Hal. 8, 1. 9, 53; vgl. Alph. 5 (IX, 97); ἐκ βάϑρων ἐρειπομένη Τροίη; vgl. Lycophr. 770; ἐκ βάϑρων ἀνασπάσαι Poll. 1, 12. – 2) die Schwelle, übertr. κινδύνου, die nächste Nähe der Gefahr, Eur. Cycl. 352 – 3) Stufe, des Thrones, Her. 183; τὰ βάθρα, die Leiter, 7, 23; Lys. 13, 37 u. sonst; Bank, Plat. Prot. 315 c 317 d; Dem. 18, 258 will Classen de primord. gramm. von einer schwarzen Schultafel erkl.

    Griechisch-deutsches Handwörterbuch > βάθρον

  • 5 ἐθέλω

    ἐθέλω und θέλω, wollen, wünschen, Luft haben, Neigung empfinden; Ableitung ungewiß. Ueber den Unterschied von βούλομαι s. dies Wort; interessant ist die Verbindung von βούλομαι und ϑέλω Eurip. Iph. A. 338 τῷ δοκεῖν μὲν οὐχὶ χρῄζων, τῷ δὲ βούλεσϑαι ϑέλων; für βόλεται (= βούλεται) Iliad. 11, 319 var. lect. ἐϑέλει. In der Att. Prosa ist das a verbo von ἐϑέλω folgendes: ἐϑέλω und ϑέλω, ἐϑελήσω, ἠϑέλησα, ἠϑέληκα; imperf. ἤϑελον. Die Formen des praes. ϑέλω besonders in einzelnen Verbindungen, wie εἰ ϑέλεις, ἂν ϑεὸς ϑέλῃ, s. Lobeck Phryn. 7, am häufigsten bei Xenoph. u. Oratt. Bei Dichtern fut. auch ϑελήσω, aor. ἐϑέλησα, perf. τεϑέληκα, imperf. ἔϑελον; conj. aor. ϑελήσῃ Aesch. Prom. 1028, imperat. ϑέλησον vs. 783; opt. ϑελήσαιμι Soph. O. Col. 1133, partic. ϑελήσας vs. 757; opt. perf. τεϑελήκοι Scholl. Iliad. 1, 38; τεϑέληκας var. lect. für ἠϑέληκας Aeschin. Fals. leg. 139; vgl. Lob. Phryn. 332; praes. ϑέλω sehr oft bei Dichtern, bes. im Att. Trimeter; imperf. ϑέλον Apoll. Rhod. 2, 960. Bei Homer Formen vom praes. ἐϑέλω, conj. ἐϑέλωμι Odyss. 21, 348 Iliad. 9, 397 (Scholl. Didym. ἐϑέλοιμι: Ἀρίσταρχος ἐϑέλωμι), opt. ἐϑέλοιμι, imperat. ἔϑελε, part. ἐϑέλων, imperf. ἤϑελον u. ἔϑελον u. iterativ. ἐϑέλεσκον, fut. indicat. ἐϑελήσω, aor. ἐϑέλησα Odyss. 13, 341, ἐϑέλησεν var. lect. ἐϑέλεσ κεν Iliad. 18, 396. Formen, die mit dem ϑ beginnen, hat Homer nach Aristarch gar nicht, geholl. Aristonic. Iliad. 7, 111 Odyss. 3, 272. Auch Iliad. 1, 277, wo Einige lesen μήτε σύ, Πηλείδη, ϑέλ' ἐριζέμεναι βασιλῆι ἀντιβίην, sah Aristarch die dreisylbige Form des imperativ., ἔϑελε, deren erste Sylbe mit der letzten von Πηλείδη in eine Sylbe zusammengezogen werden müsse; um dies möglichst hervorzuheben, schrieb er Πηλείδἤϑελ', wobei zu berücksichtigen, daß die Wörter in seinen Ausgaben überhaupt nicht durch Zwischenräume getrennt waren; s. Pluygers Retract. edit. p. 11 Scholl. Aristonic. Iliad. 1, 277. 11, 217 Herodian. 1, 277. 8, 229; für unsere modernen Ausgaben empfiehlt sich die Bekkersche Schreibung μήτε σύ, Πηλείδη, ἔϑελ' ἐριζέμεναι, so daß die Zusammenziehung nur dem Lesen überlassen bleibt. Odyss. 15, 317 schreibt Bekker αἶψά κεν εὖ δρώοιμι μετὰ σφίσιν, ὅ ττ' ἐϑέλοιεν; ein aus Didymus geflossenes Schol. zu der Stelle bemerkt, Aristarch habe ἐϑέλοιεν geschrieben; er schrieb also etwa wie Bekker ὅ ττ' ἐϑέλοιεν oder ἅσσ' ἐϑέλοιεν; der gegen ὅ ττ' ἐϑέλοιεν erhobene Einwand, daß das ι in ὅτι oder ὅττι sonst bei Homer nirgends elidirt werde, hat keinerlei Gewicht. Iliad. 1, 554 scheint Aristarch ἅσσ' ἐϑέλῃσϑα geschri eben zu haben; von Dionysius Sidonius wird behauptet, er habe ὅττι geschrieben, also vielleicht ὅττι ϑέλῃσϑα, s. Scholl. Zenodot schrieb für Ἴλιον ἠνεμόεσσαν Iliad. 18, 174 Ἴλιον αἰπὺ ϑέλοντες, s. Scholl. Aristonic. Neuere setzen voraus, daß Aristarch seiner Theorie des stets dreisylbigen Homerischen ἐϑέλω zu Liebe Conjecturen gemacht, Lesarten erfunden und das »Ursprüngliche« »geändert« habe; diese Annahme entbehrt aber jedes Grundes; vielmehr muß bis zum Erweise das Gegentheil angenommen werden, daß Aristarch sich auch hier wie sonst strenge an die beste Ueberlieferung hielt. Gar keine Schwierigkeit machen Stellen wie Odyss. 3, 92 αἴ κ' ἐϑέλῃσϑα oder αἴ κε ϑέλῃσϑα, Iliad. 1, 133 ἦ ἐϑέλεις oder ἦε ϑέλεις. – Da ἐϑέλω so sehr oft bei Homer vorkommt, etwa dritthalbhundertmal, ist es auffallend, daß Homer außer dem nur einmal gebrauchten ἐϑελοντήρ, Odyss. 2, 292, kein einziges abgeleitetes oder anderweitig als unzweifelhaft verwandt erkennbares Wort gebraucht; ein compos. περιεϑέλω hat man fälschlich Iliad. 24, 236 zu sehen geglaubt, περὶ δ' ἤϑελε ϑυμῷ λύσασϑαι φίλον υἱόν. – Oefters wird ἐϑέλω absolut gebraucht: τὴν δ' ἐϑέλων ἐϑέλουσαν ἀνήγαγεν ὅνδε δόμονδε, gern die Willige, Od. 3, 272; τὸν Εὐφράνης ἐϑέλων ἄεισεν Pind. N. 4, 89; u. so tritt oft im partic. der Begriff des freiwilligen, geneigten stark hervor, vgl. Plat. Theaet. 143 d; καὶ ἑκών Polit. 299 e; – οὐκ ἐϑέλων, wider Willen, Iliad. 4, 300; παρ' οὐκ ἐϑέλων ἐϑελούσῃ Odyss. 5, 155. – Gewöhnl. mit dem inf. praes. od. aor., ἴσχεο, μηδ' ἔϑελ' οἶος ἐριζέμεναι βασιλεῠσιν Il. 2, 247, wolle nicht streiten, streite nicht, wie noli; πάντ' ἐϑέλω δόμεναι 7, 364; ὅτι χρὴ πάσχειν ἐϑέλω Aesch. Prom. 1069; κεδνῶν ἕκατι πραγμάτων ἂν ἤϑελον γνωστὸς γενέσϑαι Ch. 690; a. D., wie in Prosa, οὐ πάνυ εὐϑέως ἐϑέλει πείϑεσϑαι ὅ, τι ἄν τις εἴπῃ, er läßt sich (überhaupt, immer) nicht gern sogleich überreden, Plat. Phaed. 63 a; τετρωμένον οὐκ ἐϑέλων ἀπολιπεῖν, indem er (in diesem Falle) den Verwundeten nicht verlassen wollte, Conv. 220 a. Auch mit dem acc. c. inf., Ζεὺς ἤϑελ' Ἀχαιοῖσιν ϑάνατον πολέεσσι γενέσϑαι Il. 19, 274; ἐϑελῆσαί οἱ γενέσϑαι γυναῖκα Her. 1, 3. – Selten steht dabei ὥστε, Κύπρις γὰρ ἤϑελ' ὥστε γίγνεσϑαι τάδε Eur. Hipp. 1327. – Es folgt auch der conj., Soph. El. 80 ϑέλεις μείνωμεν αὐτοῠ κἀνακούσωμεν γόνων. – Wohl nur scheinbar ist die Verbindung mit ὄφρα Iliad. 1, 133 ἦ ἐϑέλεις ὄφρ' αὐτὸς ἔχῃς γέρας, αὐτὰρ ἔμ' αὔτως ἧσϑαι δευόμενον, κέλεαι δέ με τήνδ' ἀποδοῦναι, wo nach Classen Beobacht. üb. d. hom. Sprachgebr. 1 (1854) S. 25 von ἐϑέλεις zunächst ἐμὲ ἧσϑαι abhängt, an das sich ὄφρα αὐτὸς ἔχῃς als Absichtssatz reih't; nach ἐϑέλεις muß bei dieser Auffassung ein Comma stehen; das αὐτάρ ist grammatisch περιττῶς, rhetorisch aber von großer Wirkung, weil es die ungeordnet hervorstürzende Sprache des Zornigen kennzeichnet; zu vergleichen ist das bei Homer häufige δέ im Nach satz. – C. acc., wo der inf. aus dem Zusammenhange leicht zu ergänzen, εὔκηλος τὰ φράζεαι ἅσσ' ἐϑέλῃσϑα, sc. φράζεσϑαι, Il. 1, 554, vgl. 9, 397. 21, 484 Od. 14, 172; Ζεύς τοι δοίη ὅ, ττι μάλιστ' ἐϑέλεις, etwa σοὶ δοϑῆναι, 18, 113; σιτέονται οὐκ ὅσα ἐϑέλουσι Her. 1, 71: ὡς δὲ οὐδὲ ταῦτα ἤϑελον Thuc. 5, 50. – Nicht selten steht ἐϑέλειν, wo eigentlich δύνασϑαι stehn sollte, wie auch im Deutschen z. B. für »das Wasser kann nicht abfließen« gesagt wird »das Wasser will nicht abfließen«. So Hom. Iliad. 21, 366 οὐδ' ἔϑελε προρέειν, ἀλλ' ἴσχετο, Scholl. Aristonic. ἡ διπλῆ, ὅτι ἀντὶ τοῠ οὐκ ἠδύνατο· καὶ ἐν Ὀδυσσείᾳ (3, 121) »ἤϑελ', ἐπεὶ μάλα πολλὸν ἐνίκα δῖος Ὀδυσσεύς«; Odyss. 3, 121 ἔνϑ' οὔ τίς ποτε μῆτιν ὁμοιωϑήμεναι ἄντην ἤϑελ', ἐπεὶ μάλα πολλὸν ἐνίκα δῖος Ὀδυσσεὺς παντοίοισι δόλοισι, Scholl. Aristonic. ἤ ϑελε: (ἡ διπλῆ, ὅτι) ἀντὶ τοῦ ἠδύνατο· »οὐδ' ἔϑελε προρέειν ( Iliad. 21, 366)«, Scholl. E ἐδυνήϑη· ὡς τὸ »οὐ ϑέλει τὰ δένδρα διδάσκειν με Plat. Phaedr. 2303)«. Vgl. Iliad. 13, 106. 9, 353 Odyss. 8, 316. Für οὐδ' ἐδύναντο τείχεος ἔκτοσϑεν μίμνειν πολέες περ ἐόντες schrieb Aristophanes Byz. Iliad. 9, 551 οὐδ' ἐϑέλεσκον, was Aristarch für Homerisch erklärte, geholl. Didym. οὐδ' ἐδύναντο: ἐν τῇ Ἀριστοφάνους ο ὐδ' ἐϑέλεσκον· καὶ ἔστιν Ὁμηρικόν· » οὐδ' ἔϑελε προρέειν ( Iliad. 21, 366)«. Vgl. noch Apoll. Lez. Hom. p. 86, 33 ϑέλειν· τὸ δύνασϑαι· »οὐδ' ἔϑελε προρέειν« ἀντὶ τοῦ οὐκ ἐδύνατο. Τὰ χωρία καὶ τὰ δένδρα οὐδέν μ' ἐϑέλει διδάσκειν Plat. Phaedr. 230 d, was Greg. Cor. 135 als att. für οὐ δύναται erkl.; vgl. Epinom. 975 b; εἰ οὖν δὴ ἐϑέλησε ἐκτρέψαι τὸ ῥέεϑρον ὁ Νεῖλος ἐς τοϋτον τὸν Ἀράβιον κόλπον, τί μιν κωλύει Her. 2, 11, was wie 1, 109 εἰ δὲ ϑελήσει τούτου τελευτήσαντος ἐς τὴν ϑυγατάρα ταύτην ἀναβῆναι ἡ τυραννίς, dem μέλλω ähnlich, zur Umschreibung des Futurs dient und unserm soll entspricht; vgl. noch Ar. Vesp. 536. – An anderen Stellen entspricht ἐϑέλω unserm pflegen: ἡσσημένων δὲ ἀνδρῶν οὐκ ἐϑέλουσιν αἱ γνῶμαι πρὸς τοὺς αὐτοὺςἄνδρας ὅμοιαι εἶναι Thuc. 2, 84; Her. 1, 74; ταῦτα δὲ οὐκ ἔστιν ἰδεῖν ἀμελοῦντα, οὐ γὰρ ἐϑέλει αὐτόματα γίγνεσϑαι Xen. Mem. 3, 12, 8; vgl. Hell. 5, 4, 61. – Aber γνῶναι τὸ ἐϑέλει τὰ δῶρα λάγειν Her. 4, 131 ist ganz wie unser »was die Geschenke sagen wollen« für »zu bedeuten haben«; vgl. 1, 78. 6, 37.

    Griechisch-deutsches Handwörterbuch > ἐθέλω

  • 6 выпарной аппарат Классена

    adj
    food.ind. Classenscher Verbundverdampfer, Verbundverdampfer nach Classen

    Универсальный русско-немецкий словарь > выпарной аппарат Классена

  • 7 refero

    re-fero, rettulī, relātum, ferre, I) zurücktragen, zurückbringen, zurückschaffen, oft m. rursus (rursum), retro, iterum verb., 1) wieder an Ort und Stelle: a) übh. zurücktragen, tragend zurückbringen, tegulas, Liv.: candelabrum, Cic.: arma, aus dem Kriege, Plaut., aus der Mitte der Feinde, Ov.: pallam domum, Plaut.: anulum ad alqm, Plaut.: pecunias in templum, Caes.: aquilam a moriente signifero traditam suis umeris in castra, Flor.: corpus patris familiae in monumentum (Grab), Petron.: rursus enses vaginae, wieder in die Sch. stecken, Sil. – persönl. Obj., lecticae impositum ref. domum, Suet.: alqm in Palatium, Suet. – collapsa membra thalamo, Verg. – so bes. Verwundete aus dem Kampfe zurücktragen, corpora sua, Tac.: umero saucium in armis, Flor.: alqm in castra, Liv.: impositum scuto Pallantem, Verg. – b) Geliehenes, Geraubtes zurückerstatten, wieder zustellen, wiedergeben, wieder erstatten, scyphos, Plaut.: alci argentum, Plaut.: pannum, Hor.: pateram, Cic.: pretium suum (domino), Suet.: v. Boden, ibi caespite terra fecundo dominici seminis puritate centeno fructu refert, trägt hundertfältig, Hieron. epist. 15, 1. – bildl., ad equestrem ordinem iudicia, Cic. Verr. 3, 223. – c) wieder von sich geben, zurückgeben, α) wieder ausspeien, cum sanguine mixta vina, Verg. Aen. 9, 350. – β) wieder von sich zurücktönen-, zu-
    ————
    rückschallen (widerhallen) lassen, im Passiv = wieder zurücktönen, zurückschallen, widerhallen, quod (tectum) resonando mutum flebiles voces refert, Acc. tr. bei Cic. Tusc. 2, 33: voces refert (spricht nach) iteratque quod audit (v. der Fama), Ov.: ex tortuosis locis et inclusis soni referuntur ampliores, Cic.: theatri natura ita resonans, ut usque Romam signilicationes vocesque referantur, Cic. – d) wohin zurücktragen = zurückkehren lassen, α) v. der Rückkehr: sed nescio quomodo οικος φίλος (behaglich lebt man doch nur zu Haus): itaqua me referunt pedes in Tusculanum, ziehen mich meine Füße nach dem T. wieder hin, zuckt mir's in den Füßen, auf mein T. zurückzuwandern, Cic. ad Att. 15, 16. litt. b.: unde aliquoties in altum provectum cum venti adversi rettulissent (zurückverschlagen hatten), Liv. fr. 50 (bei Sen. suas. 6, 17). – bes. ref. pedem od. ref. se od. Passiv referri medial, sich zurückwenden, sich zurückbegeben, sich wieder begeben, zurückkehren, zurückziehen, heimkehren, pedem retro, pedem ad alqm, Plaut.: pedes dextros, glücklich zurückkehren, Petron.: vestigia retro, Verg.: u. bildl., spes retro refertur, Verg. – se de Britannis ovantem, Tac.: se ab Argis, Verg.: se e pastu (v. Tieren), Verg.: se iterum Romam, Cic.: se domum ad porci catinum, Hor.: se ad urbem, Verg.: cubiculo (Dat.) te refer, Apul.: u. v. Lebl., causam affert, cur se sol referat (umkehre) nec
    ————
    longius progrediatur, Cic.: u. (im Bilde) ut eo, unde egressa est, se referat oratio, Cic. – u. classem relatam nuntio, sei zurückgekehrt, wieder gelandet, Verg. Aen. 1, 390. – übtr., αα) eine Zeit zurückkehren lassen, zurückführen, zurückbringen, o mihi praeteritos referat si Iuppiter annos! Verg.: nec Coae tibi referunt purpurae tempora, quae etc., Hor.: dies siccos (v. der Sonne), Hor.: festas luces (v. neuen Jahrhundert), Hor.: hiems cecĭdit (ist verschwunden), referent illam sui menses, Sen. ep. 36, 11. – ββ) Blicke, Geist, Tätigkeit auf einen Ggstd. zurückwenden, wieder hinwenden, wieder hinrichten, oculos animumque ad alqm, Cic.: animum ad studia, Cic.: animum ad veritatem (Wirklichkeit, das wirkliche Leben), Cic.: se a scientiae delectatione ad efficiendi utilitatem, Cic.: se ad philosophiam, Cic. – γγ) in einen Zustand zurückwenden, animum ad firmitudinem, dem Geiste wieder eine feste Haltung geben, Tac.: multa in melius, wieder zum Besseren wenden (v. der Zeit), Verg.: consilia in melius, die bösen Gedanken (böse Gesinnung) wieder in günstige umändern (von der Juno), Verg. – δδ) als gerichtl. t. t., wieder vor Gericht bringen, rem iudicatam, Cic. de domo 78. – εε) einen Ggstd. auf etw. zurückführen, nach etw. bemessen, richten, beurteilen, auf etw. beziehen, einer Sache zuschreiben, omnia ad voluptatem, Cic.: omnia consilia atque facta ad dignitatem et ad virtu-
    ————
    tem, Ehre und T. zum Prinzip alles Denkens und Handelns machen, Cic.: alienos mores ad suos, Nep.: cuncta ad rem publicam referri, richte sich nach dem Staate, Tac. ann. 2, 33. – quidquid ubique magnificum est, in claritatem Herculis ref., auf den weltberühmten H. zurückführen, Tac. – cuius adversa pravitati ipsius, prospera ad fortunam referebat (schrieb zu), Tac. ann. 14, 38 extr.: Romanae rei publicae clades in religionem nostram, Augustin. de civ. dei 1, 36. – tuum est, quid mihi nunc animi sit, ad te ipsum referre, wie mir jetzt zumute ist, von dir selbst abzunehmen, Cic. Dei. 7: quisquis ad se rettulerit (richte doch jeder an sich selbst die Frage), quotiens ipse in suspicionem falsam incĭderit, Sen. de ira 2, 28, 6: quo referentes, worauf bezugnehmend, uns stützend, Lucr. 1, 424; vgl. 1, 699. – absol., referens ad fructum, wer Rücksicht nimmt auf usw., Varro r. r. 1, 40, 6. – β) v. Rückzuge = zurückziehen, castra, zurückverlegen, Liv.: u. so ad Tyneta rursus castra, Liv. – bes. ref. pedem oder vestigia oder gradum (gradus) u. refl. se ref. u. Passiv referri medial = sich zurückziehen, eine rückgängige Bewegung machen, zurückweichen, ref. pedem, Ov. u. Curt.: pedem retro, Phaedr.: vestigia retro Verg.: u. (im Bilde) vestigia in decimum annum, sich verziehen, sich verzögern (v. einem Siege), Verg.: gradus, Ov. – bes. als milit. t. t. (Ggstz. insistere), paulatim cedere ac pedem referre,
    ————
    Caes.: pedem ref. et loco excedere, Caes.: tum primum referri pedem atque inclinari rem in fugam apparuit, Liv.: r. gradum, Liv.: u. se huc, se in castra, Caes.: a prima acie ad triarios sensim referri, Liv.: penitus datis referri habenis, Verg. – γ) als naut. t. t., zurückführen, zurückverschlagen, aestus alqm in portum refert, Plaut.: auster adversus maximo flatu me ad tribules tuos Regium rettulit, Cic.: auster alqm in Italiam refert, Cic.: ut naves eodem, unde erant profectae, referrentur, Caes.
    2) v. einem Orte als Fund, Errungenschaft, Geschenk, Siegesbeute usw. zurückbringen, mit zurücknehmen, davontragen, a) übh.: tabulas repertas ad Caesarem, Caes.: pro re certa falsam spem domum, Cic.: in domum non repulsam solum, sed ignominiam et calamitatem, Cic.: qui ad convivium magnum invitantur, apophoreta secum referre consueverunt, Ambros. exhort. virg. 1. – bes. als milit. t. t., opima spolia, Liv.: signa militaria sex, Caes.: signa militaria ex proelio ad Caesarem CLXXX et aquilas VIIII, Caes.: victoriam potius ex Volscis quam pacem infidam, Liv.: non incruentam victoriam, Liv.: victoriam, Frontin.: gloriosam victoriam et speciosa spolia, Val. Max.: serum veteremque triumphum, Ov.: navalem triumphum ex Poenis, Val. Max.: regi aut victoriam de Romanis aut aequas pacis condiciones, Iustin.: hoc proelio servati civis decus, Tac. – b) mündlich mit
    ————
    zurückbringen, mit zurücknehmen, zurückmelden, als Rückmeldung hinterbringen, alcis orationem domum, Caes.: hanc legationem (Erfolg der Gesandtschaft) Romam, Liv.: trepidum nuntium, Iustin.: responsum, responsa, Cic.: atrox od. triste responsum, Liv.: mandata alci od. ad alqm, Caes.: responsa ad alqm, Caes.: rumores Africanos excipere et celeriter ad alqm referre, Cic. – m. folg. Acc. u. Infin., imminere Volscum bellum, Liv.: m. folg. indir. Fragesatz, equites expeditos mittendos (esse), qui referant, quae fortuna consulum atque exercituum sit, Liv.
    3) gegen etw. als Entgelt zurückbringen, zurückerstatten, dagegenbringen, wiedergeben, erwidern, vergelten, a) übh.: par pari, Gleiches mit Gleichem vergelten, Ter.: carmen carmini, mit einem Gedichte auf ein Gedicht antworten, Aur. Vict.: vicem, Ov.: alci plurimam salutem, Cic. – b) mündlich erwidern, entgegnen, versetzen, alcis defensioni, Cic.: ego tibi refero m. folg. direkter Rede, Cic.: u. so et referret aliquis, Cic.: Anna refert, Verg.: tandem pauca refert, Verg.: cum talia rettulit hospes, Ov.
    4) rückwärts-, nach hinten bringen, a) Körperteile zurückbewegen, zurückwenden, zurückziehen, ad nomen (bei Nennung des N.) caput, Ov.: in alqm ora, oculos, Verg.: oculos ad terram identidem, Cic.: os in se (in sich), Ov.: manus, Ov.: parvulas manus ad ora, Petr. poët.: manus ad capulum, an der Seite
    ————
    an den D. legen, Tac. u. Petron.: digitos ad se, Quint.: digitos saepe ad frontem, Ov. – b) eine Örtl. od. eine Zeit zurückverlegen, α) eine Örtl.: fines benignitatis introrsus ref., die Gr. der W. beengen, Sen. de ben. 1, 15, 2: Seleucia... ab mari relata, entlegen, Plin. 5, 93. – β) eine Zeit (Ggstz. proferre), diem, Ulp. dig. 4, 8, 33: diem prodictam, Fest. 289 (a), 21.
    5) wiederholend zurückbringen, zurückführen, wiederholen, erneuern, wiederherstellen, a) übh. (zuw. verb. referre ac renovare, repetere ac referre): fabulam iterum, noch einmal auf die Bühne bringen, wiederholen, Ter.: consuetudinem antiquam, Suet.; vgl. haec maiorum consuetudo longo intervallo repetita ac relata, Cic.: ref. antiquum morem, ut etc., Suet. (u. so relatus olim inconditae vitae mos, ut etc., Sall. fr.): hunc morem cursus, Verg.: eandem totius caeli descriptionem, Cic.: eas artes, Tac.: mysteria, Cic.: quasdam caerimonias ex magno intervallo, Liv.: idem responsum, Liv. – b) der Beschaffenheit, dem Wesen nach zurückführen, wiedergeben, abspiegeln, das Ebenbild sein von etw. od. jmd., maiorum vultus vocesque comasque, Lucr.: mores, os vultumque patris, Plin. ep.: alqm ore, Verg.: alqm sermone vultuque, Tac.: nomine avum, animo manibusque parentes, Verg.: matrem reddit ac refert nobis, Plin. ep.
    II) von sich weggebend darbringen, 1) für jmd. Bestimmtes, jmdm. Gebührendes überbringen, ab-
    ————
    liefern, überliefern, frumentum omne ad se referri iubet, Caes.: als publiz. t. t., hanc ex fenore pecuniam populo, ans Volk, an die Staatskasse, Cic.: pecuniam in aerarium, in publicum, Liv. (s. Drak. Liv. 37, 57, 12): u. so mille et ducenta talenta in publicum, Nep.: pecuniam venditorum ad fiscum, Eutr.: rationes ad aerarium, Cic.: u. so bl. rationes, Cic. ep. 5, 20, 1 sqq.: ad Caesarem publicas cum fide rationes, Caes.: senatus consulta falsa (sc. in aerarium), Cic. ep. 12, 1, 1 (vgl. aerarium unter aerarius, Bd. 1. S. 197).So nun bes.: a) abtragen, entrichten, octonos referentes Idibus aeris, jeder seine acht As Schulgeld, Hor. sat. 1, 6, 75: bes. ref. gratiam s. gratia, no. I, B, 2, Band 1. S. 2965. – b) als Opfer, Weihgeschenk darbringen, weihen, variis tumulo sollemnia Iudis, Verg.: lauream Capitolino Iovi, Suet.: opima de eo spolia Iovi Feretrio, Val. Max. – c) jmdm. zuwenden, übertragen, consulatum ad patrem suum, Cic. de fin. 2, 62. – d) durch Rede od. Schrift überbringen, überliefern, berichten, angeben, melden, mitteilen, certorum hominum sermones ad alqm, Cic.: capitum numerum ad alqm milium LIII, Caes.: nihil ad eum, ut solebat, referre coepit, teilte ihm nun nichts mehr mit, Iustin.: ad se explorata, Liv.: haec mandata Caesari, Caes.: ref. in epistulis haec Bruti verba, Quint.: paternos maiores suos a Cyro Darioque, Iustin.: hanc cladem, Lampr. – alqm in deorum numero, unter den
    ————
    G. aufführen, Cic. de nat. deor. 1, 29. – se ex ea civitate oriundum, Iustin. – de quibus referam, de quo rettuli, Suet.: cuius de virtutibus maxime dilucide Q. Hortensius in annalibus suis rettulit, Vell. – mit folg. Acc. u. Infin., referunt Suebos ad extremos fines se recepisse, Caes.: scribe, quaeso, quid referat Celer egisse Caesarem cum candidatis, Cic.: haec eum dixisse refert, Suet.: consuli referunt excessum (esse) urbe, Liv.: quem ovasse de Britannis rettuli, Tac. – absol., refero ad Scaptium, Cic.: ut M. Brutus refert, Suet. – impers., in quo saepe aliter est dictum, aliter ad nos relatum, Cic.: im Supin. incredibilia relatu, Sen. nat. quaest. 7, 16, 1. – e) vor jmd. zur Beurteilung, zur Beschlußnahme bringen, jmdm. etw. vorlegen, vortragen, eine Anfrage oder einen Antrag stellen, consultationem ad amicos, Iustin.: omnia ad oracula, Nep.: ad Apollinem semper publice de maioribus rebus, Cic.: ad C. Aquilium (als Rechtsgelehrten), Cic. – ad consilium (Kriegsrat) de alqo, Nep.: de signo Concordiae dedicando ad pontificum collegium, Cic. – id ad populum, Cic. Clu. 137 (vgl. dazu Classen S. 196).m. folg. Fragesatz, referre se, quid etc., Liv. 34, 24, 6: refero ad vos, utrum... an etc., Liv. 34, 22, 10. – bes. referre ad senatum u. im Zshg. bl. referre, etwas vor den Senat bringen, an den Senat eine Anfrage, einen Antrag stellen, rem od. rem ex integro ad senatum, Sall. u. Liv.: ad senatum
    ————
    de legibus abrogandis, Cic.: refer ad senatum, Cic. – de ea re postulant ut referatur, Sall.: referre de legatis ad Cn. Marcium coëgit, Liv.: abnuentibus consulibus ea de re relatum, Tac.: consul convocato senatu refert, quid de his fieri placeat, Sall.: rettulit, quid de nexis fieri placeret, Liv.: petendum a consulibus, ut referrent, an etc., Plin. ep. 6, 5, 2: nemo refert, quod Italia externae opis indiget, niemand berührt in seinem Antrage die Tatsache, daß usw., Tac. ann. 3, 54. – 2) etw. eintragen, aufnehmen, einschreiben, vormerken, buchen, iudicium in tabulas publicas, Cic.: r. in tabulas, nomen in tabulas, in codicem, Cic.: r. in censum (in die Zensuslisten), Liv.: r. in album, Cic. u. Liv.: alqd in commentarium, in libellum, Cic.: alqd in annales, Capit.: r. epistulas in volumina, aufnehmen, Cic.: orationem in Origines, Cic.: alqm ex quaestura in iudices, Liv.: alqm in deos od. inter divos, Suet. u. Eutr.: alqm in reos, Cic. u. Auct. b. Alex.: alqm in proscriptos, Cic., od. inter proscriptos, Suet. – bes. ins Rechnungsbuch eintragen, buchen, verrechnen, acceptas pecunias, Auct. b. Alex.: pecuniam multae nomine, Auct. b. Afr.: pecuniam operi publico, unter der Rubrik »für ein öffentliches Gebäude« eintragen, verrechnen, Cic.: illam pecuniam nominatim Flacco datam, als namentlich dem Fl. ausgezahlt verrechnen, Cic.: alqd in acceptum referre u. alqd (alci) acceptum referre, s. accipio no. I, A, a, α (Bd. 1.
    ————
    S. 61).übtr., r. alqm (alqd) in m. Akk., jmd. (etw.) worunter rechnen, zählen, alqm in oratorum numerum, Cic.: alqm in numerum deorum, Suet.: terram et caelum in deos, Cic. – eodem Q. Caepionem referre, in dieselbe Gattung bringen, Cic. Brut. 223.
    Perf. rettuli, nicht retuli, s. Elendt zu Cic. de or. 2, 100 not. cr., auch in Inschriften, zB. Corp. inscr. Lat. 9, 2628 u. 10, 1786. lin. 14/15. – Partiz. rellatus, Corp. inscr. Lat. 1, 200, 81. Ter. Phorm. prol. 21. – Partiz. Fut. Pass. arch. auch referundus, Corp. inscr. Lat. 1, 203, 7; 1, 206, 14 u. ö. Plaut. Pers. 428. Sall. Cat. 50, 4.

    Ausführliches Lateinisch-deutsches Handwörterbuch > refero

  • 8 αἰών

    αἰών, ῶνος, ὁ (Hom.+; gener. ‘an extended period of time’, in var. senses)
    a long period of time, without ref. to beginning or end,
    of time gone by, the past, earliest times, readily suggesting a venerable or awesome eld οἱ ἅγιοι ἀπʼ αἰῶνος προφῆται the holy prophets fr. time immemorial (cp. Hes., Theog. 609; Περὶ ὕψους 34, 4 τοὺς ἀπʼ αἰ. ῥήτορας; Cass. Dio 63, 20 τῶν ἀπὸ τοῦ αἰ. Ῥωμαίων; IMagnMai 180, 4; SIG index; Gen 6:4; Tob 4:12; Sir 14:17; 51:8; En 14:1; 99:14; Jos., Bell. 1, 12; Just., D. 11, 1) Lk 1:70; Ac 3:21; make known from of old Ac 15:18; πρὸ παντὸς τ. αἰ. before time began Jd 25a (for the combination with πᾶς cp. Sallust. 20 p. 36, 5 τὸν πάντα αἰῶνα=through all eternity); pl. πρὸ τῶν αἰ. 1 Cor 2:7 (cp. Ps 54:20 θεὸς ὁ ὑπάρχων πρὸ τῶν αἰ. [PGM 4, 3067 ἀπὸ τ. ἱερῶν αἰώνων]); ἐξ αἰ. since the beginning D 16:4 (Diod S 1, 6, 3; 3, 20, 2; 4, 83, 3; 5, 2, 3; Sext. Emp., Math. 9, 62; OGI 669, 61; Philo, Somn. 1, 19; Jos., Bell. 5, 442; Sir 1:4; SibOr Fgm. 1, 16 of God μόνος εἰς αἰῶνα κ. ἐξ αἰῶνος). W. neg. foll. ἐκ τοῦ αἰῶνος οὐκ ἠκούσθη never has it been heard J 9:32.
    of time to come which, if it has no end, is also known as eternity (so commonly in Gk. lit. Pla. et al.); εἰς τὸν αἰῶνα (since Isocr. 10, 62, also Diod S 1, 56, 1 εἰς τ. αἰ.=εἰς ἅπαντα τ. χρόνον; 4, 1, 4; SIG 814, 49 and OGI index VIII; POxy 41, 30=‘Long live the Caesars’; PGM 8, 33; 4, 1051 [εἰς αἰ.]; LXX; En 12:6; 102:3; PsSol 2:34, 37; ParJer 8:5; JosAs 15:3 εἰς τὸν αἰῶνα χρόνον 4:10 al. Jos., Ant. 7, 356 [εἰς αἰ.]) to eternity, eternally, in perpetuity: live J 6:51, 58; B 6:3; remain J 8:35ab; 12:34; 2 Cor 9:9 (Ps. 111:9); 1 Pt 1:23 v.l., 25 (Is 40:8); 1J 2:17; 2J 2; be with someone J 14:16. Be priest Hb 5:6; 6:20; 7:17, 21, 24, 28 (each Ps 109:4). Darkness reserved Jd 13. W. neg.=never, not at all, never again (Ps 124:1; Ezk 27:36 al.) Mt 21:19; Mk 3:29; 11:14; 1 Cor 8:13. ἕως αἰῶνος (LXX) 1 Cl 10:4 (Gen 13:15); Hv 2, 3, 3; Hs 9, 24, 4. In Johannine usage the term is used formulaically without emphasis on eternity (Lackeit [s. 4 below] 32f): never again thirst J 4:14; never see death 8:51f; cp. 11:26; never be lost 10:28; never (= by no means) 13:8. εἰς τὸν αἰ. τοῦ αἰῶνος (Ps 44:18; 82:18 al.) Hb 1:8 (Ps 44:7). ἕως αἰῶνος (LXX; PsSol 18:11) Lk 1:55 v.l. (for εἰς τὸν αἰ.); εἰς ἡμέραν αἰῶνος 2 Pt 3:18.—The pl. is also used (Emped., Fgm. 129, 6 αἰῶνες=generations; Theocr. 16, 43 μακροὺς αἰῶνας=long periods of time; Philod. περὶ θεῶν 3 Fgm. 84; Sext. Emp., Phys. 1, 62 εἰς αἰῶνας διαμένει; SibOr 3, 767; LXX, En; TestAbr B 7 p. 112, 3 [Stone p. 72].—B-D-F §141, 1), esp. in doxologies: εἰς τοὺς αἰῶνας (Ps 60:5; 76:8) Mt 6:13 v.l.; Lk 1:33 (cp. Wsd 3:8); Hb 13:8. εἰς πάντας τοὺς αἰ. (Tob 13:4; Da 3:52b; En 9:4; SibOr 3, 50) Jd 25b. εὐλογητὸς εἰς τοὺς αἰῶνας to all eternity (cp. Ps 88:53) Ro 1:25; 9:5; 2 Cor 11:31. αὐτῷ ἡ δόξα εἰς τοὺς αἰ. Ro 11:36; ᾧ κτλ. 16:27 (v.l. αὐτῷ). τὸ κράτος εἰς τοὺς αἰ. 1 Pt 5:11; more fully εἰς τοὺς αἰ. τῶν αἰώνων (Ps 83:5; GrBar 17:4; PGM 4, 1038; 22b, 15) for evermore in doxologies Ro 16:27 v.l.; Gal 1:5; Phil 4:20; 1 Ti 1:17; 2 Ti 4:18; Hb 13:21; 1 Pt 4:11; 5:11 v.l.; Rv 1:6, 18; 5:13; 7:12; 11:15 al. 1 Cl 20:12; 32:4; 38:4; 43:6; εἰς πάσας τὰς γενεὰς τοῦ αἰῶνος τῶν αἰ. Eph 3:21 (cp. Tob 1:4; 13:12; En 103:4; 104:5). Of God ὁ ζῶν εἰς τοὺς αἰ. (cp. Tob 13:2; Sir 18:1; Da 6:27 Theod.) Rv 4:9f; 10:6; 15:7; formulaically= eternal 14:11; 19:3; 20:10; 22:5.—κατὰ πρόθεσιν τῶν αἰώνων according to the eternal purpose Eph 3:11. All-inclusive ἀπὸ αἰώνων καὶ εἰς τ. αἰῶνας from (past) eternity to (future) eternity B 18:2 (cp. Ps 40:14 and Ps.-Aristot., De Mundo 7, 401a, 16 ἐξ αἰῶνος ἀτέρμονος εἰς ἕτερον αἰῶνα; M. Ant. 9, 28, 1 ἐξ αἰῶνος εἰς αἰῶνα; SibOr Fgm. 1, 16 of God μόνος εἰς αἰῶνα κ. ἐξ αἰῶνος).
    a segment of time as a particular unit of history, age
    ὁ αἰὼν οὗτος (הָעוֹלָם הַזֶּה) the present age (nearing its end) (Orig., C. Cels. 1, 13, 15, in ref. to 1 Cor 3:18; s. Bousset, Rel. 243ff; Dalman, Worte 120ff; Schürer II 537f; NMessel, D. Einheitlichkeit d. jüd. Eschatol. 1915, 44–60) contrasted w. the age to come (Philo and Joseph. do not have the two aeons) Mt 12:32. A time of sin and misery Hv 1, 1, 8; Hs 3:1ff; ending of Mk in the Freer ms. 2; ἡ μέριμνα τοῦ αἰ. (v.l. + τούτου) the cares of the present age Mt 13:22; pl. cp. Mk 4:19. πλοῦτος earthly riches Hv 3, 6, 5. ματαιώματα vain, futile things Hm 9:4; Hs 5, 3, 6. πραγματεῖαι m 10, 1, 4. ἐπιθυμία m 11:8; Hs 6, 2, 3; 7:2; 8, 11, 3. πονηρία Hs 6, 1, 4. ἀπάται Hs 6, 3, 3 v.l. οἱ υἱοὶ τοῦ αἰ. τούτου the children of this age, the people of the world (opp. children of light, enlightened ones) Lk 16:8; 20:34.—The earthly kingdoms βασιλεῖαι τοῦ αἰ. τούτου IRo 6:1. συσχηματίζεσθαι τῷ αἰ. τούτῳ be conformed to this world Ro 12:2. As well as everything non-Christian, it includes the striving after worldly wisdom: συζητητὴς τοῦ αἰ. τούτου searcher after the wisdom of this world 1 Cor 1:20. σοφία τοῦ αἰ. τούτου 2:6. ἐν τῷ αἰ. τούτῳ 3:18 prob. belongs to what precedes=those who consider themselves wise in this age must become fools (in the estimation of this age). The ruler of this age is the devil: ὁ θεὸς τοῦ αἰ. τούτου 2 Cor 4:4 (θεός 5). ἄρχων τοῦ αἰ. τούτου IEph 17:1; 19:1; IMg 1:3; ITr 4:2; IRo 7:1; IPhld 6:2; his subordinate spirits are the ἄρχοντες τοῦ αἰ. τούτου 1 Cor 2:6, 8 (ἄρχων 1c).—Also ὁ νῦν αἰών (Did., Gen. 148, 21): πλούσιοι ἐν τῷ νῦν αἰ. 1 Ti 6:17; ἀγαπᾶν τὸν νῦν αἰ. 2 Ti 4:10; Pol 9:2. Cp. Tit 2:12. Or (Orig., C. Cels. 2, 42, 30) ὁ αἰ. ὁ ἐνεστώς the present age Gal 1:4 (cp. SIG 797, 9 [37 A.D.] αἰῶνος νῦν ἐνεστῶτος). The end of this period (cp. SibOr 3, 756 μέχρι τέρματος αἰῶνος) συντέλεια (τοῦ) αἰ. Mt 13:39f, 49; 24:3; 28:20 (cp. TestJob 4:6; TestBenj 11:3; JRobinson, Texts and Studies V introd. 86). συντέλεια τῶν αἰ. Hb 9:26; on GMary 463, 1 s. καιρός end.
    ὁ αἰὼν μέλλων (הָעוֹלָם הַבָּא) the age to come, the Messianic period (on the expr. cp. Demosth. 18, 199; Hippocr., Ep. 10, 6 ὁ μ. αἰ.=the future, all future time; Ael. Aristid. 46 p. 310 D.: ἡ τοῦ παρελθόντος χρόνου μνεία κ. ὁ τοῦ μέλλοντος αἰῶνος λόγος; Jos., Ant. 18, 287; Ar. 15, 3; Orig., C. Cels. 8, 24, 20; Did., Gen. 164, 2) in 2 Cl 6:3, cp. Hs 4:2ff, opposed to the αἰὼν οὗτος both in time and quality, cp. Mt 12:32; Eph 1:21; δυνάμεις μέλλοντος αἰ. Hb 6:5. Also αἰ. ἐκεῖνος: τοῦ αἰ. ἐκείνου τυχεῖν take part in the age to come Lk 20:35. ὁ αἰ. ὁ ἐρχόμενος Mk 10:30; Lk 18:30; Hs 4:2, 8. ὁ αἰ. ὁ ἐπερχόμενος Hv 4, 3, 5: pl. ἐν τοῖς αἰῶσιν τοῖς ἐπερχομένοις in the ages to come Eph 2:7. As a holy age ὁ ἅγιος αἰ. (opp. οὗτος ὁ κόσμος; cp. εἰς τὸν μείζονα αἰ. TestJob 47:3) B 10:11 and as a time of perfection αἰ. ἀλύπητος an age free from sorrow 2 Cl 19:4 (cp. αἰ. … τοῦ ἀπαραλλάκτου TestJob 33:5), while the present αἰών is an ‘aeon of pain’ (Slav. Enoch 65, 8).—The plurals 1 Cor 10:11 have been explained by some as referring to both ages, i.e. the end-point of the first and beginning of the second; this view urges that the earliest Christians believed that the two ages came together during their own lifetimes: we, upon whom the ends of the ages have come (JWeiss. A Greek would not refer to the beginning as τέλος. The Gordian knot has οὔτε τέλος οὔτε ἀρχή: Arrian, Anab. 2, 3, 7). But since τὰ τέλη can also mean ‘end’ in the singular (Ael. Aristid. 44, 17 K.=17 p. 406 D.: σώματος ἀρχαὶ κ. τέλη=‘beginning and end’; 39 p. 737 D.: τὰ τέλη … δράματος; Longus 1, 23, 1 ms. ἦρος τέλη; Vi. Thu. 2, 2 [=OxfT ΘΟΥΚΥΔΙΔΟΥ ΒΙΟΣ 2] τέλη τοῦ πολέμου; Aëtius, Eye Diseases p. 120, 25 Hirschb. after Galen: τὰ τέλη τ. λόγου=the close of the section; Philo, Virt. 182) and, on the other hand, the pl. αἰῶνες is often purely formal (s. above 1a and b, 2a at end) τὰ τέλη τῶν αἰ. can perh. be regarded as equal to τέλος αἰώνων (SibOr 8, 311)=the end of the age(s). Cp. TestLevi 14:1 ἐπὶ τὰ τέλη τῶν αἰώνων.—For the essential equivalence of sing. and pl. cp. Maximus Tyr. 14, 8b τὰ τῆς κολακείας τέλη beside τέλος τῆς σπουδῆς. Cp. also τέλος 5.
    the world as a spatial concept, the world (αἰ. in sg. and pl. [B-D-F §141, 1]: Hippocr., Ep. 17, 34; Diod S 1, 1, 3 God rules ἅπαντα τὸν αἰῶνα; Ael. Aristid. 20, 13 K.=21 p. 434 D.: ἐκ τοῦ παντὸς αἰῶνος; Maximus Tyr. 11, 5e; IAndrosIsis, Cyrene 4 [103 A.D.] P. p. 129]; Ps 65:7; Ex 15:18 [cp. Philo, Plant. 47; 51]; Wsd 13:9; 14:6; 18:4; αἰῶνες οἱ κρείττονε Tat. 20:2) ApcPt 4:14. Created by God through the Son Hb 1:2; through God’s word 11:3. Hence God is βασιλεὺς τῶν αἰ. 1 Ti 1:17; Rv 15:3 (v.l. for ἐθνῶν); 1 Cl 61:2 (cp. PGM 12, 247 αἰώνων βασιλεῦ; Tob 13:7, 11, cp. AcPh 2 and 11 [Aa II/2, 2, 20 and 6, 9]); πατὴρ τῶν αἰ. 35:3 (cp. Just., A I, 41, 2; AcPh 144 [Aa II/2, 84, 9]); θεὸς τῶν αἰ. 55:6 (cp. Sir 36:17; ὁ θεὸς τοῦ αἰ.; En 1:4; PGM 4, 1163; TSchermann, Griech. Zauber-pap 1909, 23; AcJ 82 [Aa II/1, 191, 24f]). But many of these pass. may belong under 2.
    the Aeon as a person, the Aeon (Rtzst., Erlösungsmyst. 268 index under Aion, Taufe 391 index; Epict. 2, 5, 13 οὐ γάρ εἰμι αἰών, ἀλλʼ ἄνθρωπος=I am not a being that lasts forever, but a human being [and therefore I know that whatever is must pass away]; Mesomedes 1, 17=Coll. Alex. p. 197, 17; Simplicius in Epict. p. 81, 15 οἱ αἰῶνες beside the μήτηρ τῆς ζωῆς and the δημιουργός; En 9:4 κύριος τ. κυρίων καὶ θεὸς τ. θεῶν κ. βασιλεὺς τ. αἰώνων; PGM 4, 520; 1169; 2198; 2314; 3168; 5, 468; AcPh 132 [Aa II/2, 63, 5]; Kephal. I p. 24, 6; 45, 7) ὁ αἰ. τοῦ κόσμου τούτου Eph 2:2. The secret hidden from the Aeons Col 1:26; Eph 3:9 (Rtzst., Erlösungsmyst. 235f); IEph 19:2 (Rtzst. 86, 3); cp. 8:1 (Rtzst. 236, 2). Various other meanings have been suggested for these passages.—CLackeit, Aion I, diss. Königsbg. 1916; EBurton, ICC Gal 1921, 426–32; HJunker, Iran. Quellen d. hellenist. Aionvorstellung: Vortr. d. Bibl. Warburg I 1923, 125ff; ENorden, D. Geburt des Kindes 1924; MZepf, D. Gott Αιων in d. hellenist. Theologie: ARW 25, 1927, 225–44; ANock, HTR 27, 1934, 78–99=Essays I, ’72, 377–96; RLöwe, Kosmos u. Aion ’35; EOwen, αἰών and αἰώνιος: JTS 37, ’36, 265–83; 390–404; EJenni, Das Wort ˓ōlām im AT: ZAW 64, ’52, 197–248; 65, ’53, 1–35; KDeichgräber, RGG I3 193–95; HSasse, RAC I 193–204; MNilsson, Die Rel. in den gr. Zauberpapyri, K. humanist. Vetenskapssamfundets Lund II ’47/48, 81f; GJennings, A Survey of αιων and αιωνιος and their meaning in the NT, ’48; GStadtmüller, Aion: Saeculum 2, ’51, 315–20 (lit.); EDegani, ΑΙΩΝ da Omero ad Aristotele ’61 (s. Classen, Gnomon 34, ’62, 366–70; D.’s reply in RivFil 91, ’63, 104–10); MTreu, Griech. Ewigkeitswörter, Glotta 43, ’65, 1–24; JBarr, Biblical Words for Time2 ’69; OCullman, Christus u. die Zeit3 ’62.—B. 13. EDNT. DDD s.v. Aion. DELG. M-M. TW. Sv.

    Ελληνικά-Αγγλικά παλαιοχριστιανική Λογοτεχνία > αἰών

  • 9 ἀναφαίνω

    ἀναφαίνω 1 aor. ἀνέφανα (Doric; B-D-F §72; Mlt-H. 214f); fut. mid. ἀναφανοῦμαι LXX; 2 aor. pass. ἀνεφάνην LXX; impv. ἀναφανήτω En 10:16 (s. φαίνω; Hom. et al.; LXX; TestSol 10:3 C; TestBenj 5:5; GrBar 7:3; Tat. 13, 3).
    act. light up, cause to appear ἀναφάναντες (v.l. ἀναφανέντες, cp. Theophanes, Chronograph. I p. 721 Classen [CSHB] οἱ Ἄραβες περιεφέροντο ἐν τῷ πελάγει. ἀναφανέντων δὲ αὐτῶν τὴν γῆν, εἶδον αὐτοὺς οἱ στρατηγοί) τὴν Κύπρον we came within sight of Cyprus, i.e. we sighted it Ac 21:3 (B-D-F §309,1; Rob. 817), prob. a nautical t.t. (cp. Lucian, D. Mar. 10, 1; Philostrat., Her. 19, 6 p. 212, 10 τὴν νῆσον; s. Theophanes above).
    Exc. for the v.l. cited above, the pass. is used in the sense appear (Job 13:18; 40:8; En 10:16; TestSol 10:3 C; TestJob 42:1; TestBenj 5:5; GrBar 7:3; Philo; Jos., Ant. 2, 339; 7, 333; PGM 36, 107) Lk 19:11.—M-M.

    Ελληνικά-Αγγλικά παλαιοχριστιανική Λογοτεχνία > ἀναφαίνω

См. также в других словарях:

  • Classen — ist der Familienname folgender Personen: Alexander Classen (1843–1934), deutscher Chemiker Andy Classen, deutscher Metal Gitarrist und Musikproduzent August Classen (1835–1889), deutscher Augenarzt und Philosoph Carl Joachim Classen (* 1928),… …   Deutsch Wikipedia

  • Classen — Classen, Johannes, Philolog, geb. 21. Nov. 1805 in Hamburg, gest. daselbst 31. Aug. 1891, studierte seit 1825 in Leipzig und Bonn, habilitierte sich 1829 in Bonn, wurde 1832 Lehrer am Joachimsthalschen Gymnasium zu Berlin, 1833 Professor am… …   Meyers Großes Konversations-Lexikon

  • Clässen — Dietrich Siegfried Clässen (* 4. November 1685 in Frankfurt (Oder) – † 16. Dezember 1743 in Herborn) war Professor der Theologie und Rektor des Friedrich Werderischen Gymnasiums in Berlin. 1710 wurde er Konrektor der reformierten Friedrichsschule …   Deutsch Wikipedia

  • Classen School of Advanced Studies — Classen redirects here. For other uses, see Classen (disambiguation). Classen School of Advanced Studies Address 1901 North Ellison Street Oklahoma City, Oklahoma, 73106 United States Coordinates …   Wikipedia

  • Classen (disambiguation) — Classen is the surname of: Andy Classen, German musician, sound engineer and record producer Theo A. C. M. Classen, who formulated Classen s law Johannes Classen, German educator and classical philologist See also Classen School of Advanced… …   Wikipedia

  • Classen's law — Claasen s logarithmic law of usefulness[1] is named after technologist Theo A. C. M. Claasen, who introduced the idea in 1999 when he was CTO of Philips Semiconductors: Usefulness = log(Technology) The law can also be expressed as: Technology =… …   Wikipedia

  • Classen's cactus — Reichenbacho ežiažvakis statusas T sritis vardynas apibrėžtis Kaktusinių šeimos dekoratyvinis augalas (Echinocereus reichenbachii), paplitęs Šiaurės Amerikoje. atitikmenys: lot. Echinocereus reichenbachii angl. black lace cactus; Classen s… …   Lithuanian dictionary (lietuvių žodynas)

  • Classen — One of the most famous of all surnames of Germanic origins, and recorded in some fifty spelling ranging from Klaus, Kloss and Koilas, to Kollatsch, Kulik and Clausen, this is a shortform or nickname. It derives from the ancient Greek name… …   Surnames reference

  • Classen — Claassen …   Wörterbuch der deutschen familiennamen

  • Robert Johannes Classen — (* 30. Oktober 1908 in Pulsnitz; † 4. August 1987 in Bischofswerda) war Amateurastronom und Begründer der Sternwarte Pulsnitz. Der Schwerpunkt seiner Arbeit lag bei Meteoriten und Meteoritenkraterforschung. Insgesamt brachte er im Eigenverlag 23… …   Deutsch Wikipedia

  • Northwest Classen High School — Address 2801 Northwest 27th Street Oklahoma City, Oklahoma, 73107 United States Coordinates …   Wikipedia

Поделиться ссылкой на выделенное

Прямая ссылка:
Нажмите правой клавишей мыши и выберите «Копировать ссылку»