Перевод: со всех языков на все языки

со всех языков на все языки

तुहिनरश्मि

  • 1 नरशार्दूल


    nára-ṡārdūla
    m. « man-tiger», an eminent orﾠ illustrious man MBh.

    Sanskrit-English dictionary > नरशार्दूल

  • 2 नरशृङ्ग


    nára-ṡṛiṅga
    n. = - vishāṇa W.

    Sanskrit-English dictionary > नरशृङ्ग

  • 3 नरश्रेष्ठ


    nára-ṡreshṭha
    m. the best of men MW.

    Sanskrit-English dictionary > नरश्रेष्ठ

  • 4 अतुहिनरश्मि


    a-tuhina-dhāman
    a-tuhina-raṡmi
    a-tuhina-ruci
    m. « having not cold light», the sun VarBṛS.

    Sanskrit-English dictionary > अतुहिनरश्मि

  • 5 तुहिनरश्मि


    tuhina-raṡmi
    m. id. VarBṛ.

    Sanskrit-English dictionary > तुहिनरश्मि

  • 6 प्राचीनरश्मि


    prācī́na-raṡmi
    (prācī́na-) mfn. having reins directed forward RV. X, 36, 6.

    Sanskrit-English dictionary > प्राचीनरश्मि

  • 7 नर


    nára
    m. (cf. nṛi) a man, a male, a person (pl. men, people) TS. etc. etc.;

    husband Mn. IX, 76 ;
    hero VarBṛS. IV, 31 Bālar. VIII, 56 ;
    a man orﾠ piece at chess orﾠ draughts etc. L. ;
    the pin orﾠ gnomon of a sun-dial Sūryas. (cf. - yantra);
    person, personal termination Kāṡ. on Pāṇ. 3-1, 85 (cf. purusha);
    the primeval Man orﾠ eternal Spirit. pervading the universe (always associated with Nārāyaṇa, « son of the primeval man» ;
    both are considered either as gods orﾠ sages andﾠ accordingly called devau, ṛishī, tāpasau etc.;
    in ep. poetry they are the son, of Dharma by Mūrti orﾠ A.-hiṇsā andﾠ emanations of Vishṇu, Arjuna being identified with Nara, andﾠ Kṛishṇa with Nārāyaṇa) Mn. (cf. - sūnu) MBh. Hariv. Pur. ;
    (pl.) a class of myth. beings allied to the Gandharvas andﾠ Kiṃ-naras MBh. Pur. ;
    N. of a son of Manu Tāmasa BhP. ;
    of a son of Viṡvāmitra Hariv. ;
    of a son of Gaya andﾠ father of Virāj VP. ;
    of a son of Su-dhṛiti andﾠ father of Kevala Pur. ;
    of a son of Bhavan-manyu (Manyu) andﾠ father of Saṃkṛiti ib. ;
    of Bhāradvāja (author of RV. VI, 35 and 36) Anukr. ;
    of 2 kings of Kaṡmīra Rājat. ;
    of one of the 10 horses of the Moon L. ;
    (ī) f. a woman (= nārī) L. ;
    n. a kind of fragrant grass
    - नरकपाल
    - नरकाक
    - नरकीलक
    - नरकेसरिन्
    - नरगणपतिविजय
    - नरग्राह
    - नरचन्द्र
    - नरचिह्न
    - नरजङ्गल
    - नरता
    - नरत्व
    - नरत्रोटकाचार्य
    - नरद
    - नरदत्त
    - नरदन्त
    - नरदेव
    - नरद्विष्
    - नरनगर
    - नरनाथ
    - नरनामन्
    - नरनायक
    - नरनारायण
    - नरनारीविलक्षणा
    - नरंधिष
    - नरप
    - नरपति
    - नरपशु
    - नरपाल
    - नरपालिनी
    - नरपुंगव
    - नरपूतनाशान्ति
    - नरप्रिय
    - नरबलि
    - नरब्रह्मदेव
    - नरभुज्
    - नरभू
    - नरभूमि
    - नरमांस
    - नरमानिका
    - नरमानिनी
    - नरमाला
    - नरमालिनी
    - नरमूर्छन
    - नरमेध
    - नरमोहिनी
    - नरम्मन्य
    - नरयन्त्र
    - नरयाण
    - नरयान
    - नररथ
    - नरराज
    - नररूप
    - नरर्षब
    - नरलोक
    - नरवत्
    - नरवर
    - नरवर्मन्
    - नरवाहन
    - नरवाहिन्
    - नरविषाण
    - नरविष्वण
    - नरवीर
    - नरवृत्ताष्टक
    - नरव्याघ्र
    - नरशार्दूल
    - नरशृङ्ग
    - नरश्रेष्ठ
    - नरसंवादसुन्दर
    - नरसंसर्ग
    - नरसख
    - नरसंघाराम
    - नरसराजीय
    - नरसार
    - नरसिंह
    - नरस्कन्ध
    - नरहय
    - नरहरि

    Sanskrit-English dictionary > नर

  • 8 उत्सवः _utsavḥ

    उत्सवः [उद्-सू-अप्]
    1 A festival, joyous or festive occasion, jubilee; रत˚ Ś.6.2; ताण्डव˚ festive or joyous dance. U.3.18 (v. l.); Ms.3.59.
    -2 Joy, merriment, delight, pleasure; स कृत्वा विरतोत्सवान् R.4.78,16.1; Mv.3.41; Ratn.1.23; Śi.2.61; पराभवोप्युत्सव एव मानिनाम् Ki.1.41.
    -3 Height, elevation.
    -4 Wrath,
    -5 Wish, rising of a wish. तावुभौ नरशार्दूलौ त्वद्दर्शनकृतोत्सवौ Rām.5.35.23.
    -6 A section of a book.
    -7 Enterprise.
    -8 An undertaking, beginning.
    -Comp. -उदयम् The height of the vehicle animal in comparison with that of the principal idol; मूलबेरवशं मानमुत्सवोदयमीरितम् (Māna- sāra.64.91-93).
    -विग्रहः Image for procession (Kondividu Inscription of Kriṣṇarāya).
    -सङ्केताः (m. pl.) N. of a people, a wild tribe of the Himālaya; शरैरुत्सवसङ्केतान् स कृत्वा विरतोत्सवान् R.4.78.

    Sanskrit-English dictionary > उत्सवः _utsavḥ

  • 9 त्रयी _trayī

    त्रयी 1 The three Vedas taken collectively (ऋग्यजुः- सामानि); त्रयीमयाय त्रिगुणात्मने नमः K.1; त्रयीवर्जमितरा विद्याः परिपाठितौ U.2; Ms.4.125.
    -2 A triad, triplet; व्यद्योतिष्ट सभावेद्यामसौ नरशिखित्रयी Śi.2.3.
    -3 A matron or married woman whose husband and children are living.
    -4 Intellect, understanding.
    -5 The part of the श्रुति, pertaining to ceremonial acts and sacrifices (कर्मकाण्ड); Bhāg.7.6.26.
    -Comp. -तनुः 1 an epithet of the sun; so त्रयीमयः
    -2 an enithet of Śiva.
    -धर्मः the duty enjoined by the three Vedas; Bg.9.21.
    -मुखः a Brāhmaṇa.
    -विद्य a. one who is well-versed in the three Vedas; त्रयी यस्य विद्या स त्रयीविद्यः ŚB. on MS.3.3.5. ˚आख्या f. The title or epithet त्रयीविद्य. त्रयीविद्याख्या च तद्विदि MS.3.3.5.
    -संवरणम् three acts of concealing (स्वरन्ध्रगोपन, पररन्ध्रान्वेषणगोपन and मन्त्रगोपन); Mb.12.56. 2 and com.

    Sanskrit-English dictionary > त्रयी _trayī

  • 10 दैव _daiva

    दैव a. (
    -वी f.) [देवादागतः अण्]
    1 Relating to gods, caused by or coming from gods, divine, celestial; संस्कृतं नाम दैवी वागन्वाख्याता महर्षिभिः Kāv.1.33; दैवीनां मानुषीणां च प्रतिहर्ता त्वमापदाम् R.1.6; Y.2.235; Bg.4.25; 9.13;16.3; Ms.3.75.
    -2 Royal; दैवी वाग्यस्य नाभवत् Rāj. T.5.26.
    -3 Depending on fate, fatal.
    -4 Possessing the quality of सत्त्व.
    -वः 1 (i. e. विवाहः) One of the eight forms of marriage, that in which the daughter is given away at a sacrifice to the offi- ciating priest; यज्ञस्य ऋत्विजे दैवः Y.1.59 (for the eight forms of marriage see उद्वाह or Ms.3.21).
    -2 A worshipper of god (देवभक्त); दैवान् सर्वे गुणवन्तो भवन्ति Mb. 12.158.35.
    -वम् 1 Fate, destiny, luck, fortune; पूर्वजन्म- कृतं कर्म तद्दैवमिति कथ्यते H. दैवमविद्वांसः प्रमाणयन्ति Mu.3; विना पुरुषकारेण दैवमत्र न सिध्यति 'God helps those who help themselves'; दैवं निहत्य कुरु पौरुषमात्मशक्त्या Pt.1.361. (दैवात् by chance, luckily, accidentally.)
    -2 A god, deity.
    -3 A religious rite or offering, an oblation to gods; उत्तिष्ठ नरशार्दूल कर्तव्यं दैवमाह्निकम् Rām.1.23.2.
    -4 A kind of Śrāddha ceremony.
    -5 Parts of the hands sacred to the gods, i. e. the tips of the fingers; cf. Ms.2.59.
    -6 Royal duties; न तु केवलदैवेन प्रजाभावेन रेमिरे Mb.1.222.1.
    -7 A science phenomena, unusuals (उत्पातs); Ch. Up. 7.1.2.
    -वी 1 A woman married according to the form of marriage called daiva q. v. above.
    -2 a. Divine, super-human; दैवी संपद्विमोक्षाय निबन्धायासुरी मता Bg.16.5.
    -3 A division of medicine (the medical use of charms, prayers &c.).
    -Comp. -अत्ययः evil resulting from un- usual natural phenomena.
    -अधीन, -आयत्त a. depen- dent on fate; दैवायत्तं कुले जन्म मदायत्तं तु पौरुषम् Ve.3.33.
    -अहोरात्रः a day of the gods i. e. the human year.
    -इज्य a. sacred to Jupiter (गुरु), -topaz.
    - उपहत a. ill- fated, unfortunate; दैवेनोपहतस्य बुद्धिरथवा सर्वा विपर्यस्यति Mu.6.8.
    -ऊढा a woman married according to the Daiva ritual. ˚ज the son of such a woman; दैवोढाजः सुतश्चैव सप्त सप्त परावरान् Ms.3.38.
    -कर्मन् n. offering, oblations to gods.
    -कृत a.
    1 fated.
    -2 natural.
    -कोविद्, -चिन्तकः, -ज्ञः an astrologer, a fortune-teller, पुरोहित प्रकुर्वीत दैवज्ञमुदितोदितम् Y.1.313; Kām.9,25.
    -गतिः f. turn or course of fate; मुक्ताजालं चिरपरिचितं त्याजितो दैवगत्या Me.96.; Pt.3.174.
    -चिन्ता fatalism; astrology.
    -ज्ञ a. knowing fate or men's destinies.
    -तन्त्र a. dependent on fate.
    -दत्त a. innate, natural.
    -दीपः the eye.
    -दुर्विपाकः hardness of fortune, adverseness or unpropitiousness of fate, an evil turn of fate; U.1.4.
    -दोषः badness of fate.
    -पर a.
    1 trusting to fate, fatalist.
    -2 fated. predestined.
    -प्रश्नः 1 fortune-telling, astrology.
    -2 a voice from heaven. नक्तं निर्गत्य यत्किञ्चिच्छुभाशुभकरं वचः । श्रूयते तद्विदुर्धीरा दैवप्रश्नमुपश्रुतिम् ॥
    -युगम् 'a Yuga of the gods' said to consist of 12 divine years, but see Kull. on एतद् द्वादशसाहस्रं देवानां युगमुच्यते Ms.1.71.
    -योगः a lucky coincidence, fortuitous combination, fortune, chance. (दैवयोगेन, दैवयोगात् fortunately, accidentally.)
    -रक्षित a. guarded by the gods; अरक्षितं तिष्ठति दैवरक्षितम् Subhāṣ.
    -लेखकः a fortune-teller, an astrologer.
    -वशः, -शम् the power of destiny, subjection to fate.
    -वाणी 1 a voice from heaven.
    -2 the Sanskrit language; cf. Kāv.1.33. quoted above.
    -विद् m. an astrologer.
    -सभेयम् a variety of sandal-wood red and smelling like a lotus-flower; Kau. A.2.11.
    -हत a. ill-fated; सुरक्षितं दैवहतं विनश्यति Subhāṣ.
    -हीन a. ill-fated, unfortu- nate, unlucky.

    Sanskrit-English dictionary > दैव _daiva

  • 11 द्युत् _dyut

    1
    द्युत् 1 Ā. [द्योतते, द्युतित or द्योतित. -desid. दिद्युतिषते, दिद्योतिषते] To shine, be bright or brilliant; दिद्युते च यथा रविः. Bk.14.14;6.26;7.17;8.89. -Caus. (द्योतयति-ते)
    1 To illuminate, irradiate; Bk.8.46; ते प्रभामण्डलैर्व्योम द्योतयन्तस्तपोधनाः Ku.6.4.
    -2 To make clear, explain, elucidate.
    -3 To express, mean. - With अभि (Caus.) to illuminate; तस्मिन्नभिद्योतितबन्धुपद्मे (भावं न बबन्ध) R.6.36. -वि to shine, be bright; व्यद्योतिष्ट सभावेद्यामसौ नरशिखित्रयी Śi.2.3;1.2.
    2
    द्युत् m. A ray of light.

    Sanskrit-English dictionary > द्युत् _dyut

  • 12 प्रतिपद् _pratipad

    1
    प्रतिपद् 4 Ā.
    1 To step or go towards, approach, resort or betake oneself to; उमामुखं तु प्रतिपद्य लोलाद् द्विसंश्रयां प्रीतिमवाप लक्ष्मीः Ku.1.43.
    -2 To enter upon, step upon, take, follow (as a way &c.); इतः पन्थानं प्रतिपद्यस्व Ś.4; प्रतिपत्स्ये पदवीमहं तवं Ku.4.1.
    -3 To arrive at, reach; attain; मरणमप्यपराः प्रतिपेदिरे Śi.6.16.
    -4 To get, gain, obtain, share, partake; स हि तस्य न केवलां श्रियं प्रतिपेदे सकलान् गुणानपि R.8.5,13;4.1,41; 11.34;12.7;19.55; तदोत्तमविदां लोकानमलान् प्रतिपद्यते Bg. 14.14; Śi.1.63.
    -5 To accept, take to; प्रतिपत्तुमङ्ग घटते च न तव नृपयोग्यमर्हणम् Śi.15.22;16.24.
    -6 To re- cover, reobtain, regain, receive; प्रायः स्वं महिमानं क्षोभात् प्रतिपद्यते जन्तुः Ś.6.31; Ku.4.16;7.22.
    -7 To admit, acknowledge; न मासे प्रतिपत्तासे मां चेन्मर्तासि मैथिलि Bk.8.95; Ś.5.23; प्रमदाः पतिवर्त्मगा इति प्रतिपन्नं हि विचेतनैरपि Ku.4.33.
    -8 To hold, grasp, seize; सुमन्त्रप्रतिपन्नरश्मिभिः R.14.47;
    -9 To consider, regard, deem, look upon; तद्धनुर्ग्रहणमेव राघवः प्रत्यपद्यत समर्थमुत्तरम् R.11.79.
    -1 To undertake, promise to do, take in hand; निर्वाहः प्रतिपन्नवस्तुषु सतामेतद् हि गोत्रव्रतम् Mu.2.18; कार्यं त्वया नः प्रतिपन्नकल्पम् Ku.3.14; R.1.4.
    -11 To assent or agree to, consent; तथेति प्रतिपन्नाय R.15.93.
    -12 To do, perform, practise, observe; आचार प्रतिपद्यस्व Ś.4; V.2 'do the formal obeisance'; शासनमर्हतां प्रतिपद्यध्वम् Mu.4.18 'act up to or obey'.
    -13 To act or behave towards, deal, do anything to any one (with gen. or loc.); स कालयवनश्चापि किं कृष्णे प्रत्यपद्यत Hariv.; स भवान् मातृपितृवदस्मासु प्रतिपद्यताम् Mb.; कथमहं प्रतिपत्स्ये Ś.5; न युक्तं भवतास्मासु प्रतिपत्तुमसांप्रतम् Mb.
    -14 To give or return (as a reply); कथं प्रतिवचनमपि न प्रतिपद्यसे Mu.6; न जाने किं तातः प्रतिपत्स्यत इति Ś.4.
    -15 To perceive, become aware of.
    -16 To know, understand, become acquainted with, learn, discover.
    -17 To roam, wander.
    -18 To take place, occur.
    -19 To restore.
    -2 To permit, allow.
    -21 To take place, happen.
    -22 To go back, return. (-Caus.)
    1 To give, present, bestow, confer upon, impart; अर्थिभ्यः प्रतिपाद्यमानमनिशं प्राप्नोति वृद्धिं पराम् Bh.2.16; Ms.11.4; गुणवते कन्या प्रतिपादनीया Ś.4.
    -2 To substantiate, prove, establish by proof; उक्तमेवार्थ- मुदाहरणेन प्रतिपादयति.
    -3 To explain, expound.
    -4 To bring or lead back, convey or transport (to a place)
    -5 To regard, consider.
    -6 To assert, declare to be represent.
    -7 To procure.
    -8 To effect, accomplish.
    -9 To communicate, teach.
    -1 To appoint to, install (loc.)
    -11 To prepare, get ready.
    -12 To dispose off; एष हि न्यायो यदन्यत्र कृतार्थमन्यत्र प्रतिपाद्यते ŚB on MS.4.2.21
    2
    प्रतिपद् f.
    1 Access, entrance, way.
    -2 Beginning, commencement.
    -3 Intelligence, intellect.
    -4 The first day of a lunar fortnight.
    -5 A kettle-drum.
    -6 An introductory stanza.
    -7 Rank.
    -Comp. -चन्द्रः the new moon (the moon on the first day) particularly rever- ed and saluted by people; प्रतिपच्चन्द्रनिभो$यमात्मजः R.8. 65.
    -तूर्यम् a kind of kettle-drum.

    Sanskrit-English dictionary > प्रतिपद् _pratipad

  • 13 प्रत्यवेक्ष् _pratyavēkṣ

    प्रत्यवेक्ष् 1 Ā.
    1 To look into, inspect, examine; प्रत्यवेक्षिताः प्रमदवनभूमयः Ś.6; प्रत्यहं प्रत्यवेक्षेत नरश्चरितमात्मनः
    -2 To investigate, inquire into, transact; प्रत्यवेक्षितं पौर- कार्यमार्येण Ś.6.

    Sanskrit-English dictionary > प्रत्यवेक्ष् _pratyavēkṣ

  • 14 विद्युत् _vidyut

    1
    विद्युत् 1 Ā.
    1 To shine, sparkle, be bright; व्यद्योतिष्ट सभावेद्यामसौ नरशिखित्रयी Śi.2.3;1.2.
    -2 To light, illu- minate (usually caus. in this sense).
    2
    विद्युत् f.
    1 Lightning; वाताय कपिला विद्युत् Mbh.; Ms.5.95; मा भूदेवं क्षणमपि सखे विद्युता विप्रयोगः Me.117,4.
    -2 A thunderbolt.
    -3 The dawn.
    -Comp. -उन्मेषः, -कम्पः a flash of lightning.
    -जिह्वः a kind of demon or Rākṣasa.
    -ज्वाला, -द्योतः a flash or lustre of lightning.
    -दामन् n. a flash of zigzag or forked lightning.
    -पातः, प्रपातनम् falling or stroke of lightning.
    -प्रियम् bellmetal.
    -लता, -लेखा (विद्युल्लता, विद्युल्लेखा) 1 a streak of lightning.
    -2 forked or zigzag lightning.
    -वल्ली a flash of lightning.
    -संपातम् ind. in an instant, in a trice.

    Sanskrit-English dictionary > विद्युत् _vidyut

  • 15 व्यपनयः _vyapanayḥ

    व्यपनयः Taking away, removel; तस्याः पिण्डव्यपनयं कुर्यादस्मद्विधः कथम् Mb.5.141.7.
    -2 Misbehaviour; कुरुराज नरश्रेष्ठ तव व्यपनयो महान् Mb.7.144.29.

    Sanskrit-English dictionary > व्यपनयः _vyapanayḥ

  • 16 शार्दूलः _śārdūlḥ

    शार्दूलः [शॄ-ऊलल् दुक् च Uṇ.4.97]
    1 A tiger.
    -2 A leopard or panther.
    -3 A demon, Rākṣasa.
    -4 A kind of bird.
    -5 A kind of animal called शरभ.
    -6 A lion.
    -7 (at the end of comp.) An eminent or distin- guished person, foremost; as in नरशार्दूलः; cf. कुञ्जर.
    -Comp. -चर्मन् n. a tiger's skin.
    -विक्रीडितम् 1 a tiger's play; कन्दर्पो$पि यमायते विरचयन् शार्दूलविक्रीडितम् Gīt. 4.
    -2 N. of a metre.

    Sanskrit-English dictionary > शार्दूलः _śārdūlḥ

  • 17 शौरिः _śauriḥ

    शौरिः 1 N. of Viṣṇu or Kṛiṣṇa.
    -2 Of Balarāma.
    -3 Of Vasudeva; स संस्कृत्य नरश्रेष्ठं मातुलं शौरिमात्मनः Mb. 1.2.58; Bhāg.3.1.27.
    -4 The planet Saturn.

    Sanskrit-English dictionary > शौरिः _śauriḥ

  • 18 अतुहिन


    a-tuhina
    not cold,

    - अतुहिनधामन्
    - अतुहिनरश्मि
    - अतुहिनरुचि

    Sanskrit-English dictionary > अतुहिन

  • 19 तुहिन


    tuhina
    n. (Siddhnapuṃs. 41) frost, cold, mist, dew, snow Pañcat. II, 58 Ṛitus. Kathās. Rājat. Prab. ;

    moonlight Uṇ. k.;
    camphor Npr. ;
    (ā) f. the tree ṡuka-nāsa ib. ;
    - तुहिनकण
    - तुहिनकर
    - तुहिनकिरण
    - तुहिनक्षितिभृत्
    - तुहिनक्ष्माभृत्
    - तुहिनगिरि
    - तुहिनगु
    - तुहिनद्युति
    - तुहिनदीधिति
    - तुहिनमयूख
    - तुहिनरश्मि
    - तुहिनशर्करा
    - तुहिनशैल

    Sanskrit-English dictionary > तुहिन

См. также в других словарях:

Поделиться ссылкой на выделенное

Прямая ссылка:
… Нажмите правой клавишей мыши и выберите «Копировать ссылку»