-
1 और्ध्वदेहिककल्पवल्लि
aurdhvadehika-kalpavallif. N. of wks.
-
2 कलङ्ककला
kalaṅka-kalāf. a digit of the moon in shadow Gīt.
-
3 काककला
-
4 लोककल्प
-
5 साम्परायिककल्प
sāmparāyika-kalpam. military form, strategic array Mn. VII, 185.
-
6 कलिल _kalila
कलिल a. [कल-इलच्] Uṇ.1.54]1 Covered with, full of. वराङ्गनागणकलिलं नृपात्मजः ततो बलाद् वनमभिनीयते स्म तत् Bu. Ch.3.65.-2 Mixed, blended with; तत एवाक्रन्दकलिलः कलकलः Mv.1.-3 Affected by, subject to; अकल्ककलिलः Śi.19.98.-4 Impervious, impenetrable.-5 Contaminated, defiled; तदा वृषध्वजद्वेषकलिलात्मा प्रजापतिः Bhāg.4.7.1, Śi.19.98.-6 Doubtful, suspicious; एतस्मात्कारणाच्छ्रेयः कलिलं प्रतिभाति मे Mb.12.287.11.-लम् A large heap, confused mass; विशसि हृदय क्लेशकलिलम् Bh.3.34; confusion; यदा ते मोहकलिलं बुद्धिर्व्यतितरिष्यति Bg.2.52. -
7 कल्लोलिनी _kallōlinī
कल्लोलिनी A river; स्वर्लोककल्लोलिनि त्वं पापं तिरयाधुना मम भवव्यालावलीढात्मनः G. L.5; so विपुलपुलिनाः कल्लोलिन्यः -
8 धारा _dhārā
धारा 1 A stream or current of water, a line of descending fluid, stream, current; धारा नैव पतन्ति चातक- मुखे मेघस्य किं दूषणम् Bh.2.93; Me.55; R.16.66; आबद्ध- धारमश्रु प्रावर्तत Dk.74.-2 A shower, a hard or sharp- driving shower.-3 A continuous line or series; प्रणतौ हन्त निरन्तराश्रुधाराः Bv.2.2.-4 A leak or hole in a pitcher.-5 The pace of a horse; धाराः प्रसाधयितुमव्यतिकीर्ण- रूपाः Śi.5.6; N.1.72.-6 The margin, edge or border of anything; ध्रुवं स नीलोत्पलपत्रधारया शमीलतां छेत्तुमृषिर्व्यव- स्यति Ś.1.18.-7 The sharp edge of a sword, axe, or of any cutting instrument; तर्जितः परशुधारया मम R.11.78; 6.42;1.86,41; Bh.2.28.-8 The edge of moun- tain or precipice.-9 A wheel or the periphery of a wheel; धारानिबद्धेव कलङ्करेखा R.13.15.-1 A garden-wall, fence, hedge.-11 The van or front line of an army.-12 The highest point, excellence.-13 A multitude.-14 Fame.-15 Night.-16 Turmeric.-17 Likeness.-18 The tip of the ear.-19 Speech.-2 Rumour, report.-21 N. of an ancient town in Mālvā, capital of king Bhoja.-Comp. -अग्रम् the broad-edged head of an arrow.-अङ्कुरः 1 a drop of rain.-2 hail; धाराङ्कुरवर्षिणो जलदाः Bṛi.S.32.21.-3 advancing before the line of an army (to defy the enemy).-अङ्गः a sword.-अटः 1 the Chātaka bird.-2 a horse.-3 a cloud.-4 a furious elephant, one in rut.-अधिरूढ a. raised to the highest pitch; किं वा धाराधिरूढं हि जाड्यं वेदजडे जने Ks.6.62.-अवनिः f. wind.-अश्रु n. a flood of tears; Amaru.1.-आवर्तः a whirlpool.-आसरः a heavy down-fall of rain, a hard or sharp driving shower; धारासारैर्महति वृष्टिर्बभूव H.3; V.4.1.-ईश्वरः king Bhoja.-उष्ण a. warm from a cow (as milk); धारोष्णं त्वमृतं पयो भ्रमहरं निद्राकरं कान्तिदम् । वृष्यं बृंहणमग्निवर्धन- मतिस्वादु त्रिदोषापहम् ॥ Rājanighaṇṭu.-गिरिः The fort of Devagiri or Daulatabad; स हि शैलो निजामस्य प्रियकारी महायशाः । प्रतापी प्रथितो लोके धारागिरिरिवापरः ॥ Śiva. B.2.-गृहम् a bath-room with water-jets, a shower-bath or a house furnished with artificial jets or fountains of water; शिलाविशेषानधिशय्य निन्युर्धारागृहेष्वातपमृद्धिमन्तः R.16.49.-धरः 1 holder of streams, a cloud; धातः किं नु विधौ विधातुमुचितो धाराधराडम्बरः Bv.1.4.-2 a sword.-निपातः, -पातः 1 a fall of rain, a hard or pelting shower, Me.48.-2 a stream of water.-यन्त्रम् a fountain, jet (of water); धारायन्त्रजलाभिषेककलुषे धौताञ्जने लोचने Amaru.124; धारायन्त्र- विमुक्तसंततपयः पूरप्लुते सर्वतः Ratn.1.1.-वर्षः, -र्षम्, -संपातः a hard, sharp-driving or incessant shower; न प्रसेहे स रुद्धार्कमधारावर्षदुर्दिनम् R.4.82.-वाहिन् a. incessant, continuous; पटुर्धारावाही नव इव चिरेणापि (मन्युः) U.4.3.-विषः a crooked sword.-शीत a. (milk) cooled after having been milked. -
9 पण्य _paṇya
पण्य a. [पण्-कर्मणि यत्]1 Saleable, vendible.-2 To be transacted.-ण्यः 1 A ware, an article, a com- modity; पूराबभासे विपणिस्थपण्या R.16.41; पण्यानां गान्धिकं पण्यम् Pt.1.13; सौभाग्यपण्याकरः Mk.8.38; Ms.5.129; M.1.17; Y.2.245.-2 Trade, business.-3 Price; महता पुण्यपण्येन क्रीतेयं कायनौस्त्वया Śānti.3.1.-Comp. -अङ्गना, -योषित् f.,-विलासिनी, -स्त्री f. a harlot, a courtezan; पण्यस्त्रीषु विवेककल्पलतिकाशस्त्रीषु रज्येत कः Bh.1.9; Me.25.-अजिरम् a market.-आजीवः a trader.-आजी- वकम् a market, fair.-जनः a trader.-दासी a hired female servant.-पतिः a great merchant.-पत्तनम् a market town; पण्यपत्तनानि च निवेशयेत् Kau. A.2.1.19.-परिणीता a concubine.-फलत्वम् prosperity or profit in trade.-बाहुल्यम् prosperity of commerce; सस्यसंपत्पण्य- बाहुल्यमुपसर्गप्रमोक्षः...... इति कोशवृद्धिः Kau. A.2.7.26.-भूमिः f. a warehouse.-वीथिका, -वीथी, -शाला 1 a market.-2 a stall, shop.-संस्था the ware-house of merchandise; Kau. A.2.6.-होमः a sacrifice consisting of wares. -
10 राधस् _rādhas
राधस् n. Ved.1 Food.-2 Kindness, favour.-3 A gift, present.-4 Liberality.-5 Wealth, riches.-6 Accomplishment of one's wishes, success; तस्मा अप्यनु- भावेन स्वेनैवावाप्तराधसे Bhāg.4.7.57-7 Desire; ईश्वरालम्बनं चित्तं कुर्वतो$नन्यराधसः Bhāg.9.21.17.-8 Power, soverei- gnty; निरस्तसाम्यातिशयेन राधसा Bhāg.2.4.14.-9 Device, proper application; बुद्ध्या वा किं निपुणया बलेनेन्द्रियराधसा Bhāg. 4.31.11.-1 Maintaining, keeping (पालनम्); आत्मारामो$पि यस्त्वस्य लोककल्पस्य राधसे Bhāg.4.24.18.-1 The sensual pleasure; कृष्णे कमलपत्राक्षे संन्यस्ताखिलराधसः Bhāg.1.65.6. -
11 वराहः _varāhḥ
वराहः [वराय अभीष्टाय मुस्तादिलाभाय आहन्ति भूमिम् आ-हन्-ड Tv.]1 A boar, hog; विस्रब्धं क्रियतां वराहततिभिर्मुस्ताक्षतिः पल्वले Ś.2.6.-2 A ram.-3 A bull.-4 A cloud.-5 A crocodile.-6 An array of troops in the form of a boar.-7 N. of Viṣṇu in the third or boar incarna- tion; cf. वसति दशनशिखरे धरणी तव लग्ना शशिनि कलङ्ककलेव निमग्ना । केशव धृतशूकररूप जय जगदीश हरे Gīt.1.-8 A parti- cular measure.-9 N. of Varāhamihira-1 N. of one of the 18 Purāṇas.-11 A mountain; L. D. B.-12 A coin; L. D. B.-13 A kind of grass; L. D. B.-Comp. -अवतारः the boar or third incarnation of Viṣṇu.-कन्दः a kind of esculent root.-कर्णः a kind o arrow; वराह- कर्णैर्नालोकैविकर्णैश्चाभ्यवीवृषत् Mb.7.166.24.-कर्णिका a kind of missile.-कल्पः the period of the boar incarnation, the period during which Viṣṇu assumed the form of a boar.-क्रान्ता the sensitive plant.-द्वादशी a festival held on the 12th day in the bright half of Māgha in honour of Viṣṇu.-नामन् n. an esculent root.-पुराणम् N. of one of the 18 major purāṇas.-मिहिरः N. of a celebrated astronomer, author of बृहत्संहिता (supposed to be one of the 'nine gems' at the court of king Vikrama).-शृङ्गः N. of Śiva. -
12 शस्त्री _śastrī
शस्त्री A knife; पण्यस्त्रीषु विवेककल्पलतिकाशस्त्रीषु रज्येत कः Subhāṣ; शस्त्रीश्यामैरंशुभिराशु द्रुतम् Śi.4.44. -
13 और्ध्वदेहिक
aurdhvadehikamfn. id.;
relating to a deceased person, performed in honour of the dead, funereal, funeral;
(am) n. the obsequies of a deceased person, any funeral ceremony;
whatever is offered orﾠ performed on a person's decease (as burning of the body, offering cakes, distributing alms etc.) Mn. XI, 10 MBh. R. Ragh. etc.. ;
- और्ध्वदेहिककल्पवल्लि
- और्ध्वदेहिकनिर्णय
- और्ध्वदेहिकपद्धति
- और्ध्वदेहिकप्रयोग
-
14 कलङ्क
-
15 काक
kākam. (onomat. imitation of the cawing of the crow cf. kai Nir. III, 18 Uṇ.),
a crow AdbhBr. Mn. MBh. R. Suṡr. Hit. ;
(metaphorically, as an expression of contempt
e.g.. natvāṉkākaṉmanye, I rate thee less than a crow Pāṇ. 2-3, 17 Pat. ;
cf. tīrtha-kāka Comm. on Pāṇ. 2-1, 42);
an impudent orﾠ insolent fellow L. ;
a lame man, a cripple W. ;
washing the head, bathing by dipping the head only in water (after the manner of crows) L. ;
a sectarial mark ( tilaka) L. ;
a particular measure L. ;
the plant Ardisia Humilis L. ;
N. of a Dvīpa orﾠ division of the world L. ;
(ās) m. pl. N. of a people VP. Nal.;
(ī) f. a female crow Pāṇ. 6-3, 42 Pat. on Vārtt. 2 Pañcat. Kathās. ;
personified as a daughter of Kaṡyapa by Tāmrā andﾠ mother of crows Hariv. 222 andﾠ owls MBh. I, 2620 ;
the plant Kākolī L. ;
N. of one of the seven mothers of Ṡiṡu;
(ā) f. the plant Abrus precatorius L. ;
Leea Hirta L. ;
Solanum indicum L. ;
Ficus oppositifolia L. ;
the plant Kākolī L. ;
the plant Raktikā L. ;
(am) n. a multitude orﾠ assembly of crows Kāṡ. on Pāṇ. 4-2, 37 ;
a modus coeundi L. ;
- काककङ्गु
- काककङ्गुनी
- काककदली
- काककर्कटी
- काककला
- काककाष्ठ
- काककुलायगन्धिक
- काककूर्ममृगाखु
- काककूर्मादि
- काकखर
- काकगुह
- काकघ्नी
- काकचण्डीश्वर
- काकचण्डेश्वरी
- काकचिञ्चा
- काकचिञ्चि
- काकचिञ्चिक
- काकचिञ्ची
- काकच्छद
- काकच्छदि
- काकच्छर्दि
- काकजङ्घा
- काकजम्बू
- काकजात
- काकता
- काकतालीय
- काकतालुकिन्
- काकतिक्ता
- काकतिन्दु
- काकतिन्दुक
- काकतुण्ड
- काकतुण्डक
- काकतुल्य
- काकत्व
- काकदन्त
- काकदन्तकि
- काकदन्तकीय
- काकदन्ति
- काकदन्तीय
- काकध्वज
- काकनामन्
- काकनास
- काकनासिका
- काकनिद्रा
- काकनीला
- काकपक्ष
- काकपक्षक
- काकपद
- काकपर्णी
- काकपीलु
- काकपीलुक
- काकपुच्छ
- काकपुष्ट
- काकपुष्प
- काकपेय
- काकफल
- काकबन्ध्या
- काकबलि
- काकबीजक
- काकभाण्डी
- काकभीरु
- काकमद्गु
- काकमर्द
- काकमर्दक
- काकमाचिका
- काकमाची
- काकमाता
- काकमारिन्
- काकमुख
- काकमुद्गा
- काकमृग
- काकमेषी
- काकयव
- काकरक्त
- काकरन्ति
- काकरन्तीय
- काकरव
- काकरुद्रसंवाद
- काकरुहा
- काकवक्त्र
- काकवत्
- काकवन्ध्या
- काकवर्ण
- काकवर्णिन्
- काकवर्तक
- काकवल्लभा
- काकवल्लरी
- काकवाशिक
- काकवैरिन्
- काकव्याघ्रगोमायु
- काकशब्द
- काकशाव
- काकशिम्बी
- काकशीर्ष
- काकशीर्षि
- काकसम्पात
- काकस्त्री
- काकस्पर्श
- काकस्फूर्ज
- काकस्वर
- काकह्रदतीर्थ
- काकाक्षि
- काकाङ्गा
- काकाङ्गी
- काकाञ्ची
- काकाण्ड
- काकाण्डक
- काकाण्डोला
- काकातनी
- काकादनी
- काकायु
- काकारि
- काकास्या
- काकाह्वाना
- काकेक्षु
- काकेन्दु
- काकेष्ट
- काकोच्छ्वास
- काकोडुम्बर
- काकोडुम्बरिका
- काकोदर
- काकोदुम्बर
- काकोलूक
- काकोलूकिका
- काकोलूकीय
- काकोष्ठक
- काकौष्ठक
-
16 लोक
lokám. (connected with roka;
in the oldest texts loka is generally preceded by u, which accord. toﾠ the Padap. = the particle 3. u;
but u may be a prefixed vowel andﾠ uloká, a collateral dialectic form of loka;
accord. toﾠ others u-loka is abridged from uru- orﾠ ava-loka), free orﾠ open space, room, place, scope, free motion RV. AV. Br. ĀṠvṠr. (acc. with kṛi orﾠ dā orﾠ anu- nī, to make room grant freedom;
loke with gen. « instead of»);
intermediate space Kauṡ. ;
a tract, region, district, country, province ṠBr. ;
the wide space orﾠ world (either « the universe» orﾠ « any division of it», esp. « the sky orﾠ heaven» ;
3 Lokas are commonly enumerated, viz. heaven, earth, andﾠ the atmosphere orﾠ lower regions;
sometimes only the first two;
but a fuller classification gives 7 worlds, viz.
Bhū-loka, the earth;
Bhuvar-loka, the space between the earth andﾠ sun inhabited by Munis, Siddhas etc.;
Svar-loka, Indra's heaven above the sun orﾠ between it andﾠ the polar star;
Mahar-loka, a region above the polar star andﾠ inhabited by Bhṛigo andﾠ other saints who survive the destruction of the 3 lower worlds;
Janar-loka, inhabited by Brahmā. 's son Sanat-kumāra etc.;
Tapar-loka, inhñinhabited by deified Vairāgins;
Satya-loka orﾠ Brahma-loka, abode of Brahmā., translation to which exempts from rebirth;
elsewhere these 7 worlds are described as earth, sky, heaven, middle region, place of re-births, mansion of the blest, andﾠ abode of truth;
sometimes 14 worlds are mentioned, viz. the 7 above, andﾠ 7 lower regions called in the order of their descent below the earth- A.-tala, Vi-tala, Su-tala, Rasātala, Talātala, Mahā-tala, andﾠ Pātāla;
cf. RTL. 102 n. 1 IW. 420, 1; 435, 1) AV. etc. etc.;
N. of the number « seven» (cf. above) VarBṛS. Sch. ;
the earth orﾠ world of human beings etc. Mn. MBh. etc. ( ayáṉlokáḥ, this world;
asaú orﾠ párolokáḥ, that orﾠ the other world;
loke orﾠ iha loke, « here on earth», opp. to para-tra, para-loke etc.;
kṛitsne loke, « on the whole earth»);
( alsoﾠ pl.) the inhabitants of the world, mankind, folk, people (sometimes opp. to « king») Mn. MBh. etc.;
(pl.) men (as opp. to « women») Vet. Hit. ;
a company, community (of ten ifc. to form collectives) Kāv. Vas. Kathās. etc.;
ordinary life, worldly affairs, common practice orﾠ usage GṛS. Nir. Mn. etc.
( loke either « in ordinary life», « in worldly matters» ;
orﾠ « in common language, in popular speech», as opp. to vede, chandasi);
the faculty of seeing, sight (only in cákshur-l- q.v.);
lokānāṉsāmanī du. andﾠ lokānāṉvratāni pl. N. of Sāmans ĀrshBr. ;
+ cf. Lat. lūsus, originally, a clearing of a forest;
Lith. laúkas, a field
- लोककण्टक
- लोककथा
- लोककर्तृ
- लोककल्प
- लोककान्त
- लोककाम
- लोककाम्या
- लोककार
- लोककारणकरण
- लोककृत्
- लोककृत्नु
- लोकक्षित्
- लोकगति
- लोकगाथा
- लोकगुरु
- लोकचाक्षुस्
- लोकचर
- लोकचारित्र
- लोकचारिन्
- लोकजननी
- लोकजित्
- लोकज्ञ
- लोकज्येष्ठ
- लोकतत्त्व
- लोकतन्त्र
- लोकतस्
- लोकता
- लोकतुषार
- लोकत्रय
- लोकदम्भक
- लोकदूषण
- लोकद्वय
- लोकद्वार
- लोकधर्म
- लोकधातु
- लोकधातृ
- लोकधारिणी
- लोकनाथ
- लोकनायक
- लोकनिन्दित
- लोकनेतृ
- लोकन्यायामृत
- लोकप
- लोकपक्ति
- लोकपङ्क्ति
- लोकपति
- लोकपथ
- लोकपद्धति
- लोकपरोक्ष
- लोकपार्य
- लोकपाल
- लोकपालक
- लोकपालिनी
- लोकपितामह
- लोकपुण्य
- लोकपुरुष
- लोकपूजित
- लोकप्रकाश
- लोकप्रकाशक
- लोकप्रकाशन
- लोकप्रत्यय
- लोकप्रदीप
- लोकप्रवाद
- लोकप्रवाहिन्
- लोकप्रसिद्ध
- लोकप्रसिद्धि
- लोकबन्धु
- लोकबान्धव
- लोकबाह्य
- लोकबिन्दुसार
- लोकभर्तृ
- लोकभाज्
- लोकभावन
- लोकभाविन्
- लोकभास्कर
- लोकमनोरमा
- लोकमय
- लोकमर्यादा
- लोकमहादेवी
- लोकमहेश्वर
- लोकमातृ
- लोकमातृका
- लोकमार्ग
- लोकम्पृण
- लोकयात्रा
- लोकयात्रिक
- लोकरक्ष
- लोकरञ्जन
- लोकरव
- लोकलेख
- लोकलोचन
- लोकवचन
- लोकवत्
- लोकवर्तन
- लोकवाद
- लोकवाधिन्
- लोकवार्त्ता
- लोकविक्रुष्ट
- लोकविज्ञात
- लोकविद्
- लोकविद्विष्ट
- लोकविधि
- लोकविनायक
- लोकविन्दु
- लोकविरुद्ध
- लोकविरोध
- लोकविश्रुत
- लोकविश्रुति
- लोकविसर्ग
- लोकविसर्गिक
- लोकविसर्गिन्
- लोकविस्तार
- लोकवीर
- लोकवृत्त
- लोकवृत्तान्त
- लोकव्यवहार
- लोकव्रत
- लोकशब्द
- लोकश्रुति
- लोकश्रेष्ठ
- लोकसंवृत्ति
- लोकसंव्यवहार
- लोकसंसृति
- लोकसंस्कृत
- लोकसंकर
- लोकसंक्षय
- लोकसंग्रह
- लोकसंग्राहिन्
- लोकसनि
- लोकसम्पन्न
- लोकसाक्षिक
- लोकसाक्षिन्
- लोकसागर
- लोकसात्
- लोकसाधक
- लोकसाधारण
- लोकसामन्
- लोकसारङ्ग
- लोकसिद्ध
- लोकसीमातिवर्तिन्
- लोकसुन्दर
- लोकस्थल
- लोकस्थिति
- लोकस्पृत्
- लोकस्मृत्
- लोकहास्य
- लोकहित
-
17 साम्परायिक
sāmparāyikamf (ā orﾠ ī)n. (gaṇa saṉtāpâ̱di) relating to the future orﾠ to the passage into another world, future (with phala n. reward in the nexf world;
- kaṉ-kṛi, to prepare for death orﾠ « to perform funeral ceremonies for <gen.>») Mn. MBh. etc.;
relating to orﾠ prepared for battle, martial, warlike ib. ;
salutary orﾠ helpful in time of need MBh. Hariv. R. ;
m. (with orﾠ scil. ratha) a war-chariot L. ;
(am) n. war, battle L. ;
- साम्परायिककल्प
См. также в других словарях:
aurdhvadehika-kalpavalli — और्ध्वदेहिककल्पवल्लि … Indonesian dictionary
kāka-kalā — काककला … Indonesian dictionary
kalaṅka-kalā — कलङ्ककला … Indonesian dictionary
loká-kalpa — लोककल्प … Indonesian dictionary
sāmparāyika-kalpa — साम्परायिककल्प … Indonesian dictionary
