-
1 अर्धचक्रवर्तिन्
ardhá-cakravartin
ardhá-cakrinm. half a cakravartin
N. of the nine black Vāsudevas (of the Jainas) L.
-
2 अर्धचक्रिन्
ardhá-cakravartin
ardhá-cakrinm. half a cakravartin
N. of the nine black Vāsudevas (of the Jainas) L.
-
3 क्रोधचक्षुस्
kródha-cakshusn. an eye glowing with anger Hit.
-
4 चक्रार्धचक्रवाल
cakrâ̱rdhacakravālaa semicircle Sūryapr.
-
5 बुद्धचक्षुस्
buddha-cakshusn. « Buddha's eye»
N. of one of the 5 sorts of vision Dharmas. 66.
-
6 रोधचक्र
-
7 अर्ध
árdha1) m. Ved. side, part;
place, region, country (cf. ápy-ardham, abhy-ardhá, parâ̱rdhá);
+ Lat. ordo;
Germ. ort
ardhá
half. halved, forming a half <cf. Osset. ardag>;
ardhá.. ardhá ( orﾠ níma.. ardhá RV. X, 27, 18),
one part, the other part;
(ás, ám) m. n. (ifc. f. ā) the half. RV. VI, 30, 1, etc.. ;
(ám) n. « one part of two», with 1. kṛi, to give orﾠ leave to anybody (acc.) an equal share of (gen.) RV. II, 30, 5 and VI, 44, 18 ;
a part, party RV. IV, 32, 1 and VII, 18, 16 ;
(e) loc. ind. in the middle, Sāk. ( ardha) in comp. with a subst. means « the half part of anything»
<cf. Pāṇ. 2-2, 2 >, with an adj. orﾠ past Pass. p. <cf. Pāṇ. 5-4, 5 > « half» ;
alsoﾠ with an adj. indicating measure <cf. Pāṇ. VII, 3, 26 and 27 >;
a peculiar kind of compound is formed with ordinals <cf. Pāṇ. 1-1, 23 Comm. >
e.g.. ardha-tṛitīya, containing a half for its third,
i.e. two andﾠ a half;
ardha-caturtha, having a half for its fourth, three andﾠ a half.)
- अर्धऋच
- अर्धकंसिक
- अर्धकथन
- अर्धकर्ण
- अर्धकार्षिक
- अर्धकाल
- अर्धकील
- अर्धकूट
- अर्धकृत
- अर्धकृष्ट
- अर्धकेतु
- अर्धकैशिक
- अर्धकोटी
- अर्धकोष
- अर्धकौडविक
- अर्धक्रोश
- अर्धक्षेत्र
- अर्धखार
- अर्धखारी
- अर्धगङ्गा
- अर्धगर्भ
- अर्धगुच्छ
- अर्धगोल
- अर्धचक्रवर्तिन्
- अर्धचक्रिन्
- अर्धचतुर्थ
- अर्धचन्दनलिप्त
- अर्धचन्द्रक
- अर्धचोलक
- अर्धजरतिय
- अर्धजाह्नवी
- अर्धज्ल्वका
- अर्धज्या
- अर्धतनु
- अर्धतिक्त
- अर्धतूर
- अर्धतृतिय
- अर्धत्रयोदश
- अर्धदग्ध
- अर्धदिवस
- अर्धदेव
- अर्धद्रौणिक
- अर्धधार
- अर्धनाराच
- अर्धनारीनरवपुस्
- अर्धनारीनाटेश्वर
- अर्धनारिश
- अर्धनारीश्वर
- अर्धनाव
- अर्धनिशा
- अर्धपक्व
- अर्धपञ्चदश
- अर्धपञ्चन्
- अर्धपञ्चम
- अर्धपञ्चमक
- अर्धपञ्चाशत्
- अर्धपण
- अर्धपथ
- अर्धपद
- अर्धपद्या
- अर्धपर्यङ्क
- अर्धपाञ्चालक
- अर्धपाद
- अर्धपादिक
- अर्धपारावत
- अर्धपीत
- अर्धपुरुष
- अर्धपुरुषीय
- अर्धपुलायित
- अर्धपुष्पा
- अर्धपुर्ण
- अर्धप्रस्थिक
- अर्धप्रहर
- अर्धप्रहरिका
- अर्धबृगल
- अर्धबृहती
- अर्धभाग
- अर्धभागिक
- अर्धभागिन्
- अर्धभाज्
- अर्धभास्कर
- अर्धभूमि
- अर्धभेद
- अर्धमागधक
- अर्धमागधी
- अर्धमाणव
- अर्धमाणवक
- अर्धमात्र
- अर्धमात्रिक
- अर्धमार्गे
- अर्धमास
- अर्धमसिक
- अर्धमुष्टि
- अर्धयाम
- अर्धरथ
- अर्धराज
- अर्धरात्र
- अर्धरुढ
- अर्धर्च
- अर्धर्च्य
- अर्धलक्ष्मीहरि
- अर्धलिखित
- अर्धवर्त्मन्
- अर्धवशा
- अर्धवस्त्रसंवीत
- अर्धविधु
- अर्धविसर्ग
- अर्धवीक्षण
- अर्धवृद्ध
- अर्धवृद्धि
- अर्धवैनाशिक
- अर्धव्याम
- अर्धव्यास
- अर्धव्रत
- अर्धशत
- अर्धशफर
- अर्धशब्द
- अर्धशस्
- अर्धशिरस्
- अर्धशेष
- अर्धश्याम
- अर्धश्रुत
- अर्धश्लोक
- अर्धषष्ठ
- अर्धसंजातसस्य
- अर्धसप्तदश
- अर्धसप्तम
- अर्धसप्तशत
- अर्धसम
- अर्धसमस्या
- अर्धसीरिन्
- अर्धसोम
- अर्धहार
- अर्धह्रस्व
- अर्धांश
- अर्धांशिन्
- अर्धाकार
- अर्धाक्षि
- अर्धाङ्ग
- अर्धाचित
- अर्धाणुमात्रा
- अर्धाध्वे
- अर्धान्तरैकपदता
- अर्धाम्बु
- अर्धार्ध
- अर्धावभेद
- अर्धावभेदक
- अर्धावलीढ
- अर्धावशेष
- अर्धाशन
- अर्धासन
- अर्धास्तमय
- अर्धीकृत
- अर्धेडा
- अर्धेन्दु
- अर्धेन्द्र
- अर्धोक्त
- अर्धोक्ति
- अर्धोदय
- अर्धोदित
- अर्धोन
- अर्धोरुक
-
8 अर्क _arka
अर्क a. [अर्च्-घञ्-कुत्वम् Uṇ.3.4.]. Fit to be worshipped (अर्चनीय).-र्कः 1 A ray of light, a flash of lightning (Ved.).-2 The sun; आविष्कृतारुणपुरःसर एकतो$र्कः Ś.4.2.-3 Fire. य एवमेतदर्कस्यार्कत्वं वेद Bṛi. Up. 1.2.1.-4 A crystal; पुष्पार्ककेतकाभाश्च Rām.2.94.6.-5 Copper.-6 Sunday.-7 Membrum virile. एवा ते शेपः सहसायमर्को$ङ्गेनाङ्गं संसमकं कृणोतु Av.6.72.1.-8 N. of the sun-plant, Calatropis Gigantea (Mar. रुई), a small tree with medicinal sap and rind; अर्कस्योपरि शिथिलं च्युतमिव नवमल्लिकाकुसुमम् Ś.2.9; यमाश्रित्य न विश्रामं क्षुधार्ता यान्ति सेवकाः । सो$र्कवन्नृपतिस्त्याज्यः सदापुष्पफलो$पि सन् Pt.1.51. अर्के चेन्मधु विन्देत ŚB. on MS.-9 N. of Indra.-1 A sort of religious ceremony.-11 Praise, hymn; praising, extolling, song of praise.-12 A singer (Ved. in these two senses).-13 A learned man.-14 An elder brother.-15 Food (अर्कम् also).-16 N. of Viṣṇu.-17 A kind of decoction.-18 The seventh day of a month.-19 The उत्तरा- फल्गुनी asterism.-2 The number 12.-21 The sun- stone (सूर्यकान्त); मसारगल्वर्कमयैर्विभङ्गैर्विभूषितं हेमनिबद्धचक्रम् Mb.12.46.33. cf. अर्को$र्कपर्णे स्फटिके ताम्रे सूर्ये दिवस्पतौ । ज्येष्ठभ्रातरि शुक्ले$र्कपादपे च पुमान् भवेत् ॥ Nm.-Comp. -अंशः, -कला a digit or 12th part of the sun's disc.-अश्मन् m.-उपलः 1 the sun-stone, heliotrope, girasol.-2 a sort of crystal or ruby.-आह्वः the swallow wort.-इन्दुसंगमः the time of conjunction of the sun and moon (दर्श or अमावास्या).-कान्तः A class of eleven storeyed buildings; Māna.29.25-34.-कान्ता 1 N. of a plant commonly called हुड्हुडिया.-2 sun's wife.-3 sun's shadow.-कुण्डतीर्थम् N. of a Tīrtha; Skanda P.-क्षेत्रम् 1 the field of the sun; the sign Leo, pre- sided over by the sun.-2 N. of a holy place in Orissa.-ग्रहः The eclipse of the sun; Bṛi. S.-ग्रीवः N. of the Sāman.-चन्दनः a kind of red sandal (रक्तचन्दन).-चिकित्सा Arka's work on medical science.-जः epithet of Karṇa, Yama, Sugrīva. (-जौ) the two Aśvins regarded as the physicians of Heaven.-तनयः 'a son of the sun', an epithet of Karṇa, Yama, Manu Vaivasvata, Manu Sāvarṇi and Saturn; see अरुणात्मज. (-या) N. of the rivers Yamunā and Tāpti.-त्विष् f. light of the sun.-दिनम्, -वासरः Sunday.-दुग्धम् milky sap or exudation of Arka.-नन्दनः, -पुत्रः, -सुतः, -सूनुः N. of Saturn, Karṇa or Yama.- नयन a. one whose eyes are difficult to be gazed at. (-नः) an epithet of Virat Puruṣa.-नामन् m. the red arka tree.-पत्रः, -पर्णः N. of the plant अर्क. (-त्रा) a kind of birth- wort (सुनन्दा, अर्कमूला) with wedge-shaped leaves. (-त्रम्, -र्णम्) the leaf of the अर्क plant.-पादपः N. of a plant (निम्ब); another tree (आकन्द).-पुष्पम् a flower of arka-पुष्पाद्यम् N. of a Sāman. (-ष्पी),-पुष्पिका N. of a plant (कुटुम्बिनी)-पुष्पोत्तरम् N. of a Sāman.-प्रकाश a. Bright like the sun; Mb.-प्रिया N. of a plant (जव).-बन्धुः, -बान्धवः 1 N. of Buddha Śākyamuni, meaning सूर्यवंश्यः, cf. शुद्धोदनो नाम नृपो$र्कबन्धुः Bu. Ch.9.9.-2 a lotus (the sun-lotus).-भम् 1 an asterism influenced by the sun.-2 the sign Leo.-3 उत्तराफल्गुनीनक्षत्र.-भक्ता = ˚कान्ता q. v.-मण्डलम् disc of the sun.-मूलः, -ला = ˚पत्रा; विलिखति वसुधामर्कमूलस्य हेतोः Bh.2.1.-रेतोजः Revanta, the son of Sūrya.-लपणम् Saltpetre.-वर्षः a solar year.-वल्लभः 1 N. of a plant (बन्धूक; Mar. दुपारी).-2 a lotus.-विवाहः marriage with the arka plant (enjoined to be performed before a man marries a third wife, who thus becomes his fourth); चतुर्थादिविवाहार्थं तृतीयो$र्कं समुद्वहेत् Kāśyapa.-वेधः N. of a tree (तालीशपत्र).-व्रतः, -तम् 1 a vow performed on माघशुक्लसप्तमी.-2 the law or manner of the sun; when a king exacts taxes from his subjects only to add to their material comforts and happiness, just as the sun draws up water during 8 months of the year, only to give it back increased a thousandfold, he is said to follow अर्कव्रत, अष्टौ मासान् यथादित्यस्तोयं हरति रश्मिभिः । तथा हरेत्करं राष्ट्रान्नित्यमर्कव्रतं हि तत् ॥ Ms.9.35; cf. R.1.18 (the point of comparison may also be the imperceptible way in which the sun ab- sorbs water, see Pt.1.221).-शोकः Ved. brilliancy of rays.-सातिः f.1 finding of rays.-2 poetical ins- piration; finding out hymns; रपत् कविरिन्द्रार्कसातौ Rv.1. 174.7.-सोदरः 'brother of the sun', an epithet of Airāvata.-हिता = ˚कान्ता q. v. -
9 गलुः _galuḥ
गलुः m. A kind of gem (चन्द्रकान्त); मसारगल्वर्कमयै- र्विभङ्गैर्विभूषितं हेमनिबद्धचक्रम् Mb.12.46.33. -
10 विभङ्गः _vibhaṅgḥ
विभङ्गः 1 Breaking, fracture.-2 Stopping, ob- struction, stoppage; तृष्णास्रोतोविभङ्गः Bh.2.26.-3 Bending, contraction (as of the eyebrows); भ्रूविभङ्गकुटिलं च वीक्षितम् R.19.17.-4 A fold, wrinkle; वलीविभङ्गचतुरं स्तनभारविनामितम् Mb.4.14.22.-5 A step, stair; शिला- विभङ्गैर्मृगराजशावस्तुङ्गं नगोत्सङ्गमिवारुरोह R.6.3.-6 Breaking out, manifestation; विविधविकारविभङ्गम् Gīt.11-7 Division; मसारगल्वर्कमयैर्विभङ्गैर्विभूषितं हेमनिबद्धचक्रम् Mb.12. 46.33.-8 A wave. -
11 क्रोध
kródham. anger, wrath, passion VS. XXX, 14 AV. ṠBr. etc.. ;
(ifc. f. ā) Amar. ;
Anger (personified as a child of Lobha andﾠ Nikṛiti;
orﾠ of Death;
orﾠ of Brahmā.) VP. ;
N. of a Dānava MBh. I, 2543 Hariv. ;
of the mystic syllable hum orﾠ hrūṉ, Rāmat Up. ;
(ā) f. N. of one of the thirteen daughters of Daksha andﾠ wife of Kaṡyapa MBh. I, 2520 Hariv. ;
(ī) f. (in music) N. of a Ṡruti;
(am) n. N. of the fifty-ninth year of the sixty years, Bṛihaspati cycle VarBṛS. ;
etc. seeﾠ 1. krudh
- क्रोधचक्षुस्
- क्रोधज
- क्रोधभैरव
- क्रोधमन्त्र
- क्रोधमय
- क्रोधमुख
- क्रोधमूर्छित
- क्रोधवर्जित
- क्रोधवर्धन
- क्रोधवश
- क्रोधशत्रु
- क्रोधसमन्वित
- क्रोधहन्तृ
- क्रोधहास
- क्रोधान्वित
- क्रोधामर्षजिह्मभ्रू
- क्रोधेश्वर
- क्रोधोज्झित
- क्रोधोदन
См. также в других словарях:
ardhá-cakravartin — अर्धचक्रवर्तिन् … Indonesian dictionary
ardhá-cakrin — अर्धचक्रिन् … Indonesian dictionary
buddha-cakshus — बुद्धचक्षुस् … Indonesian dictionary
cakrâ̱rdhacakravāla — चक्रार्धचक्रवाल … Indonesian dictionary
kródha-cakshus — क्रोधचक्षुस् … Indonesian dictionary
rodha-cakra — रोधचक्र … Indonesian dictionary
