Перевод: с латинского на английский

с английского на латинский

īnsolentia

  • 21 inflo

    in-flo, āvi, ātum, 1, v. a., to blow into or upon any thing, to inflate.
    I.
    Lit.
    A.
    In gen.:

    age, jam infla buccas,

    Plaut. Stich. 5, 5, 26:

    ex ore in os palumbi inflare aquam,

    Cato, R. R. 90:

    tumidoque inflatur carbasus Austro,

    is swelled, Verg. A. 3, 357:

    merito quin illis Juppiter ambas Iratus buccas inflet,

    should in a rage puff up both his cheeks, Hor. S. 1, 1, 21:

    inflant (corpus) omnia fere legumina,

    make flatulent, Cels. 2, 26.—
    B.
    In partic., to play upon a wind instrument:

    inflare cavas cicutas,

    Lucr. 5, 1383:

    calamos leves,

    Verg. E. 5, 2.— Absol., to blow:

    simul inflavit tibicen, a perito carmen agnoscitur,

    Cic. Ac. 2, 27, 86.— With cognate acc.:

    sonum,

    Cic. de Or. 3, 60, 225. —
    II.
    Trop., to puff up, inflate:

    spe falsa animos,

    Cic. Pis. 36, 89:

    regis spem (with erigere animos),

    Liv. 35, 42, 5:

    animos ad intolerabilem superbiam,

    id. 45, 31, 31; 37, 26, 4:

    purpuratis solita vanitate spem ejus inflantibus,

    Curt. 3, 2, 10; 5, 10, 3:

    crescentem tumidis infla sermonibus utrem,

    Hor. S. 2, 5, 98:

    ipse erit glorià inflandus,

    Quint. 11, 1 med.Absol., of speech:

    Antipater paulo inflavit vehementius,

    blew a little too hard, Cic. Leg. 1, 2, 6.—Of music:

    illi qui fecerunt modos, a quibus aliquid extenuatur, inflatur, variatur,

    id. de Or. 3, 26, 102 fin.:

    et ea (medicamenta) quae ob caritatem emendi mulo inedicorum cupiditas inflaverat,

    puffed, bepraised, Veg. Vet. 4, 7, 4.— Hence, inflātus, a, um, P. a., blown into, filled with blowing.
    A.
    Lit.:

    si tibiae inflatae non referant sonum,

    Cic. Brut. 51, 192:

    bucina cecinit jussos inflata receptus,

    Ov. M. 1, 340:

    nolo verba inflata et quasi anhelata gravius exire,

    with a too great expenditure of breath, Cic. de Or. 3, 11, 40.—
    2.
    Transf., swelled up, swollen, puffed up:

    serpens inflato collo,

    Cic. Vatin. 2, 4:

    bucca inflatior,

    Suet. Rhet. 5:

    inflatum hesterno venas Iaccho,

    Verg. E. 6, 15:

    Volturnus amnis inflatus aquis,

    swollen, enlarged, Liv. 23, 19, 4:

    amnes,

    id. 40, 33, 2:

    capilli,

    hanging loose, dishevelled, Ov. A. A. 3, 145:

    inflata rore non Achaico turba,

    Verg. Cat. 7, 2. — Comp.:

    vestis inflatior,

    Tert. Pall. 4 med.
    B.
    Trop.
    1.
    In gen., puffed up, inflated, haughty, proud:

    quibus illi rebus elati et inflati non continebantur,

    Cic. Agr. 2, 35, 97:

    inflatus et tumens animus,

    id. Tusc. 3, 9, 19:

    inflata spe atque animis,

    id. Mur. 15, 33:

    promissis,

    id. ib. 24, 49:

    laetitia atque insolentia,

    id. Phil. 14, 6, 15:

    jactatione,

    Liv. 29, 37, 9:

    assensionibus,

    id. 24, 6, 8:

    estne quisquam tanto inflatus errore,

    Cic. Ac. 2, 36, 116:

    opinionibus,

    id. Off. 1, 26, 91:

    his opinionibus animus,

    Liv. 6, 11, 6, 6, 18, 5:

    vana spe,

    id. 35, 49, 4:

    vano nuntio,

    id. 24, 32, 3:

    successu tantae rei,

    id. 37, 12, 4:

    legionum numero,

    Vell. 2, 80, 2:

    superbus et inflatus,

    Juv. 8, 72:

    elatus inflatusque,

    Suet. Ner. 37.— Comp.:

    juvenis inflatior,

    Liv. 39, 53, 8.—
    2.
    In partic., of style, inflated, turgid:

    Attici pressi et integri, Asiani inflati et inanes,

    Quint. 12, 10, 16:

    inflatus et tumidus,

    Tac. Or. 18:

    Callimachus,

    Prop. 2, 34 (3, 32), 32; Suet. Rhet. 2.— Hence, adv.: inflātē, only in comp., haughtily, proudly, pompously:

    aliquid latius atque inflatius perscribere,

    Caes. B. C. 2, 17, 3:

    inflatius commemorare,

    id. ib. 2, 39, 4:

    inflatius multo, quam res erat gesta, fama percrebuerat,

    id. ib. 3, 79, 4:

    fabulari inflatius,

    Amm. 22, 16, 10.

    Lewis & Short latin dictionary > inflo

  • 22 insectatio

    in-sectātĭo, ōnis, f. [id.], a pursuing, pursuit (class., but not in Cic. or Cæs.).
    I.
    Lit.:

    hostis,

    Liv. 21, 47, 2.—
    II.
    Trop., a pursuing with words, a censuring, railing at, deriding, insulting: tanta est hominum insolentia et nostri insectatio, Brut. ap. Ep. Cic. Fam. 11, 1, 2:

    principum,

    Liv. 22, 34, 2:

    studiorum et morum alicujus,

    Suet. Gramm. 19:

    insectationibus petere aliquem,

    Tac. A. 2, 55:

    fortunae,

    Quint. 6, 3, 28; 11, 1, 86:

    quod insectationis genus,

    id. 5, 7, 6.

    Lewis & Short latin dictionary > insectatio

  • 23 intolerabilis

    I.
    Act., that cannot bear a thing, impatient (ante-class.): didicisset id ferre, et non esset intolerabilis, Afran. ap. Non. 125, 25 (Com. Fragm. v. 255 Rib.). —
    II.
    Pass., that cannot be borne, insupportable, intolerable (class.):

    sumptus,

    Plaut. Aul. 3, 5, 59:

    odor,

    Cic. N. D. 2, 50:

    frigus,

    id. Rosc. Am. 45: dolor, id. Ac. 2, 8:

    potentia,

    id. Verr. 1, 12, 35:

    vitium,

    id. Or. 65 fin.:

    verba,

    id. ib. 8, 26:

    insolentia,

    id. Q. Fr. 1, 1, 14:

    saevitia,

    Gai. Inst. 1, 53; Liv. 1, 53, 5:

    regium nomen Romae,

    id. 27, 19:

    Cornelius arrogantiā,

    Suet. Galb. 14:

    vitium,

    Juv. 6, 413: injuria, Mos. et Rom. Leg. Coll. 3, 3, 2.— Comp.:

    multo intolerabilior,

    Cic. Fam. 4, 3, 1:

    factum,

    Suet. Caes. 78:

    intolerabilius nihil est quam femina dives,

    Juv. 6, 460.—
    B.
    Irresistible:

    vis Romanorum,

    Liv. 6, 32, 8.— Adv.: intŏlĕrābĭlĭter, insupportably, intolerably, Col. 1, 4, 9.

    Lewis & Short latin dictionary > intolerabilis

  • 24 moventer

    mŏvĕo, mōvi, mōtum, 2 ( sync., mōstis for movistis, Mart. 3, 67, 1;

    mōrunt for moverunt,

    Sil. 14, 141), v. a. and n. [Sanscr. mīv, set in motion; Gr. ameibô, change; cf.: momentum, mutare].
    I.
    Act., to move, stir, set in motion; to shake, disturb, remove, etc. (syn.: cieo, agito, ago, molior).
    A.
    Lit.:

    movit et ad certos nescia membra modos,

    Tib. 1, 7, 38:

    ut festis matrona moveri jussa diebus,

    to dance, Hor. A. P. 232: moveri Cyclopa, to represent a Cyclop by dancing (gesticulating), id. Ep. 2, 2, 125:

    et fila sonantia movit,

    struck, Ov. M. 10, 89:

    citharam cum voce,

    id. ib. 5, 112:

    tympana,

    id. H. 4, 48; to disturb:

    novis Helicona cantibus,

    Manil. Astron. 1, 4:

    signum movere loco,

    to move from the place, Cic. Div. 1, 35, 77:

    os,

    Cels. 8, 2:

    gradum,

    i. e. to go forward, advance, Sen. Thyest. 420: se, to move or bestir one's self:

    move ocius te,

    Ter. And. 4, 3, 16:

    praecepit eis, ne se ex eo loco moverent,

    not to stir from the spot, Liv. 34, 20; Caes. B. G. 3, 15: castra, to break up, remove:

    postero die castra ex eo loco movent,

    Caes. B. G. 1, 15;

    ellipt. without castra: postquam ille Canusio moverat,

    Cic. Att. 9, 1, 1:

    movisse a Samo Romanos audivit,

    Liv. 37, 28, 4.— Pass. reflex.:

    priusquam hostes moverentur,

    Liv. 37, 19, 18:

    hostem statu,

    to drive from his position, dislodge, id. 30, 18:

    aliquem possessione,

    Cic. Verr. 2, 1, 45, § 116:

    heredes,

    to eject, id. Off. 3, 19, 76:

    tribu centurionem,

    to turn out, expel, id. de Or. 2, 67, 272; so,

    aliquem de senatu,

    id. Clu. 43, 122;

    the same also without senatu,

    Hor. S. 1, 6, 20:

    senatorio loco,

    to degrade, Liv. 39, 42, 6:

    ex agro,

    Cic. Fam. 13, 5, 2:

    move abs te moram,

    remove, cast off, Plaut. Capt. 4, 2, 10:

    consulem de sententiā,

    to cause to recede, to dissuade, Liv. 3, 21:

    litteram,

    to take away, Cic. Fin. 3, 22, 74.—Prov.:

    omnis terras, omnia maria movere,

    to turn the world upside down, Cic. Att. 8, 11, 2.—
    2.
    Transf.
    a.
    To excite, occasion, cause, promote, produce; to begin, commence, undertake:

    exercitatione sudor movetur,

    is promoted, produced, Cels. 2, 17:

    alvum,

    Cato, R. R. 115:

    dolorem,

    id. ib. 7, 4:

    lacrimas,

    to cause, Quint. 6, 1, 26:

    fletum populo,

    Cic. de Or. 1, 53, 228:

    risum,

    id. ib. 2, 62, 281:

    alicui exspectationem,

    id. Att. 2, 14, 1:

    indignationem,

    Liv. 4, 50, 1:

    misericordiam,

    Cic. de Or. 2, 69, 278:

    suspicionem,

    id. Part. 33, 114:

    ego istaec moveo, aut curo?

    begin, commence, Ter. And. 5, 4, 18:

    bellum,

    Cic. Off. 1, 11, 37; Liv. 23, 48, 6:

    jam pugna se moverat,

    was going on, Curt. 8, 14, 6:

    cantūs,

    Verg. A. 10, 163:

    tantum decus,

    begin, Manil. Astron. 1, 42; cf. Verg. A. 7, 45:

    nominis controversiam,

    to begin, Tac. Dial. 25 init.; cf. Cels. 3, 3, § 25; Dig. 37, 10, 4:

    litem,

    ib. 4, 3, 33:

    actionem,

    ib. 19, 1, 10:

    mentionem rei,

    to make mention, Liv. 28, 11, 9:

    sacra,

    Val. Fl. 3, 540:

    movere ac moliri aliquid,

    to undertake any thing that excites disturbance, Liv. 23, 39:

    ne quid moveretur,

    id. 35, 13.—
    b.
    To shake, to cause to waver, to alter:

    alicujus sententiam,

    to change, cause to waver, Cic. Att. 7, 3, 6:

    sententiam regis,

    Liv. 35, 42, 6.—
    c.
    To present, offer an oblation:

    ferctum Jovi moveto,

    Cato, R. R. 134.—
    d.
    To disturb, concern, trouble, torment one:

    men moveat cimex Pantilius?

    Hor. S. 1, 10, 78:

    Armeniosne movet, Romana potentia cujus Sit ducis?

    Luc. 7, 282; cf. Val. Fl. 7, 131. intoleranda vis aestūs omnium ferme corpora movit, Liv. 25, 26:

    strepitu fora vestra,

    Juv. 2, 52.—
    e.
    Of plants, to put forth:

    si se gemmae nondum moveant,

    do not yet appear, Col. 11, 2, 26: de palmite gemma movetur, [p. 1169] is produced, Ov. Tr. 3, 12, 13.—
    f.
    To exert, exercise:

    inter principia condendi hujus operis, movisse numen ad indicandam tanti imperii molem traditur deos,

    Liv. 1, 55, 3 (cf.:

    se movere, I. A. supra): artis opem,

    Ov. F. 6, 760.—
    g.
    = mutare, to change, transform:

    quorum Forma semel mota est,

    Ov. M. 8, 729:

    nihil motum antiquo probabile est,

    Liv. 34, 54, 8.—
    h.
    In mal. part., Plaut. Am. 4, 1, 43.—
    B.
    Trop., to move, affect, excite, inspire:

    ut pulcritudo corporis movet oculos et delectat,

    charms, Cic. Off. 1, 28, 98:

    quae me causae moverint,

    id. Att. 11, 5, 1:

    fere fit, quibus quisque in locis miles inveteravit, uti multum earum regionum consuetudine moveatur,

    is much affected, influenced, Caes. B. C. 1, 44:

    aliquem ad bellum,

    to stir up, excite, Liv. 35, 12, 5:

    movet feroci juveni animum conploratio sororis,

    stirs his anger, id. 1, 26, 3; cf. id. 21, 38, 3; 23, 31, 11:

    numina Dianae,

    to irritate, provoke, Hor. Epod. 17, 3:

    multa movens animo,

    to revolve, ponder, meditate, Verg. A. 3, 34:

    moverat plebem oratio consulis,

    had stirred, made an impression on, Liv. 3, 20:

    judicum animos,

    Quint. 6, 2, 1:

    acutule moveri,

    keenly affected, Aug. Conf. 3, 7: neque illud me movet, quod, Caes. ap. Cic. Att. 9, 16, A. 2:

    affectus,

    Quint. 6, 1, 7:

    moveor etiam ipsius loci insolentiā,

    Cic. Deiot. 2, 5:

    nil moveor lacrimis,

    Prop. 3, 23, 25 (4, 25, 5):

    absiste moveri,

    be not disturbed, Verg. A. 6, 399:

    quos sectis Bellona lacertis Saeva movet,

    inspires, Luc. 1, 565 (al. monet):

    ut captatori moveat fastidia,

    excites nausea in, Juv. 10, 202.—
    II.
    Neutr., to move itself, move (very rare):

    terra dies duodequadraginta movit,

    an earthquake, Liv. 35, 40, 7; 40, 59, 7.—In pass.:

    reptile quod movetur,

    which moves itself, Vulg. Gen. 1, 26 saep.—Hence,
    A.
    mŏvens, entis, P. a., movable (class.): ex eā praedā, quae rerum moventium sit, movable things (as clothes, arms, furniture), Liv. 5, 25, 6:

    voluptas,

    that consists in motion, Cic. Fin. 2, 10, 31:

    furtum rerum moventium,

    Gell. 11, 18, 13.— Plur. subst.:

    quaedam quasi moventia,

    motives, Cic. Tusc. 5, 24, 68.—Hence, adv.: mŏventer, movingly, affectingly (late Lat.), Schol. Bob. ad Cic. Mil. 7, n. 4.—
    B.
    mōtus, a, um, P. a., moved, affected, disturbed ( poet. and in post-class. prose):

    Ithaci digressu mota Calypso,

    Prop. 1, 15, 9:

    dictis,

    Ov. Tr. 4, 10, 23:

    precibus,

    Curt. 6, 5, 23.

    Lewis & Short latin dictionary > moventer

  • 25 moveo

    mŏvĕo, mōvi, mōtum, 2 ( sync., mōstis for movistis, Mart. 3, 67, 1;

    mōrunt for moverunt,

    Sil. 14, 141), v. a. and n. [Sanscr. mīv, set in motion; Gr. ameibô, change; cf.: momentum, mutare].
    I.
    Act., to move, stir, set in motion; to shake, disturb, remove, etc. (syn.: cieo, agito, ago, molior).
    A.
    Lit.:

    movit et ad certos nescia membra modos,

    Tib. 1, 7, 38:

    ut festis matrona moveri jussa diebus,

    to dance, Hor. A. P. 232: moveri Cyclopa, to represent a Cyclop by dancing (gesticulating), id. Ep. 2, 2, 125:

    et fila sonantia movit,

    struck, Ov. M. 10, 89:

    citharam cum voce,

    id. ib. 5, 112:

    tympana,

    id. H. 4, 48; to disturb:

    novis Helicona cantibus,

    Manil. Astron. 1, 4:

    signum movere loco,

    to move from the place, Cic. Div. 1, 35, 77:

    os,

    Cels. 8, 2:

    gradum,

    i. e. to go forward, advance, Sen. Thyest. 420: se, to move or bestir one's self:

    move ocius te,

    Ter. And. 4, 3, 16:

    praecepit eis, ne se ex eo loco moverent,

    not to stir from the spot, Liv. 34, 20; Caes. B. G. 3, 15: castra, to break up, remove:

    postero die castra ex eo loco movent,

    Caes. B. G. 1, 15;

    ellipt. without castra: postquam ille Canusio moverat,

    Cic. Att. 9, 1, 1:

    movisse a Samo Romanos audivit,

    Liv. 37, 28, 4.— Pass. reflex.:

    priusquam hostes moverentur,

    Liv. 37, 19, 18:

    hostem statu,

    to drive from his position, dislodge, id. 30, 18:

    aliquem possessione,

    Cic. Verr. 2, 1, 45, § 116:

    heredes,

    to eject, id. Off. 3, 19, 76:

    tribu centurionem,

    to turn out, expel, id. de Or. 2, 67, 272; so,

    aliquem de senatu,

    id. Clu. 43, 122;

    the same also without senatu,

    Hor. S. 1, 6, 20:

    senatorio loco,

    to degrade, Liv. 39, 42, 6:

    ex agro,

    Cic. Fam. 13, 5, 2:

    move abs te moram,

    remove, cast off, Plaut. Capt. 4, 2, 10:

    consulem de sententiā,

    to cause to recede, to dissuade, Liv. 3, 21:

    litteram,

    to take away, Cic. Fin. 3, 22, 74.—Prov.:

    omnis terras, omnia maria movere,

    to turn the world upside down, Cic. Att. 8, 11, 2.—
    2.
    Transf.
    a.
    To excite, occasion, cause, promote, produce; to begin, commence, undertake:

    exercitatione sudor movetur,

    is promoted, produced, Cels. 2, 17:

    alvum,

    Cato, R. R. 115:

    dolorem,

    id. ib. 7, 4:

    lacrimas,

    to cause, Quint. 6, 1, 26:

    fletum populo,

    Cic. de Or. 1, 53, 228:

    risum,

    id. ib. 2, 62, 281:

    alicui exspectationem,

    id. Att. 2, 14, 1:

    indignationem,

    Liv. 4, 50, 1:

    misericordiam,

    Cic. de Or. 2, 69, 278:

    suspicionem,

    id. Part. 33, 114:

    ego istaec moveo, aut curo?

    begin, commence, Ter. And. 5, 4, 18:

    bellum,

    Cic. Off. 1, 11, 37; Liv. 23, 48, 6:

    jam pugna se moverat,

    was going on, Curt. 8, 14, 6:

    cantūs,

    Verg. A. 10, 163:

    tantum decus,

    begin, Manil. Astron. 1, 42; cf. Verg. A. 7, 45:

    nominis controversiam,

    to begin, Tac. Dial. 25 init.; cf. Cels. 3, 3, § 25; Dig. 37, 10, 4:

    litem,

    ib. 4, 3, 33:

    actionem,

    ib. 19, 1, 10:

    mentionem rei,

    to make mention, Liv. 28, 11, 9:

    sacra,

    Val. Fl. 3, 540:

    movere ac moliri aliquid,

    to undertake any thing that excites disturbance, Liv. 23, 39:

    ne quid moveretur,

    id. 35, 13.—
    b.
    To shake, to cause to waver, to alter:

    alicujus sententiam,

    to change, cause to waver, Cic. Att. 7, 3, 6:

    sententiam regis,

    Liv. 35, 42, 6.—
    c.
    To present, offer an oblation:

    ferctum Jovi moveto,

    Cato, R. R. 134.—
    d.
    To disturb, concern, trouble, torment one:

    men moveat cimex Pantilius?

    Hor. S. 1, 10, 78:

    Armeniosne movet, Romana potentia cujus Sit ducis?

    Luc. 7, 282; cf. Val. Fl. 7, 131. intoleranda vis aestūs omnium ferme corpora movit, Liv. 25, 26:

    strepitu fora vestra,

    Juv. 2, 52.—
    e.
    Of plants, to put forth:

    si se gemmae nondum moveant,

    do not yet appear, Col. 11, 2, 26: de palmite gemma movetur, [p. 1169] is produced, Ov. Tr. 3, 12, 13.—
    f.
    To exert, exercise:

    inter principia condendi hujus operis, movisse numen ad indicandam tanti imperii molem traditur deos,

    Liv. 1, 55, 3 (cf.:

    se movere, I. A. supra): artis opem,

    Ov. F. 6, 760.—
    g.
    = mutare, to change, transform:

    quorum Forma semel mota est,

    Ov. M. 8, 729:

    nihil motum antiquo probabile est,

    Liv. 34, 54, 8.—
    h.
    In mal. part., Plaut. Am. 4, 1, 43.—
    B.
    Trop., to move, affect, excite, inspire:

    ut pulcritudo corporis movet oculos et delectat,

    charms, Cic. Off. 1, 28, 98:

    quae me causae moverint,

    id. Att. 11, 5, 1:

    fere fit, quibus quisque in locis miles inveteravit, uti multum earum regionum consuetudine moveatur,

    is much affected, influenced, Caes. B. C. 1, 44:

    aliquem ad bellum,

    to stir up, excite, Liv. 35, 12, 5:

    movet feroci juveni animum conploratio sororis,

    stirs his anger, id. 1, 26, 3; cf. id. 21, 38, 3; 23, 31, 11:

    numina Dianae,

    to irritate, provoke, Hor. Epod. 17, 3:

    multa movens animo,

    to revolve, ponder, meditate, Verg. A. 3, 34:

    moverat plebem oratio consulis,

    had stirred, made an impression on, Liv. 3, 20:

    judicum animos,

    Quint. 6, 2, 1:

    acutule moveri,

    keenly affected, Aug. Conf. 3, 7: neque illud me movet, quod, Caes. ap. Cic. Att. 9, 16, A. 2:

    affectus,

    Quint. 6, 1, 7:

    moveor etiam ipsius loci insolentiā,

    Cic. Deiot. 2, 5:

    nil moveor lacrimis,

    Prop. 3, 23, 25 (4, 25, 5):

    absiste moveri,

    be not disturbed, Verg. A. 6, 399:

    quos sectis Bellona lacertis Saeva movet,

    inspires, Luc. 1, 565 (al. monet):

    ut captatori moveat fastidia,

    excites nausea in, Juv. 10, 202.—
    II.
    Neutr., to move itself, move (very rare):

    terra dies duodequadraginta movit,

    an earthquake, Liv. 35, 40, 7; 40, 59, 7.—In pass.:

    reptile quod movetur,

    which moves itself, Vulg. Gen. 1, 26 saep.—Hence,
    A.
    mŏvens, entis, P. a., movable (class.): ex eā praedā, quae rerum moventium sit, movable things (as clothes, arms, furniture), Liv. 5, 25, 6:

    voluptas,

    that consists in motion, Cic. Fin. 2, 10, 31:

    furtum rerum moventium,

    Gell. 11, 18, 13.— Plur. subst.:

    quaedam quasi moventia,

    motives, Cic. Tusc. 5, 24, 68.—Hence, adv.: mŏventer, movingly, affectingly (late Lat.), Schol. Bob. ad Cic. Mil. 7, n. 4.—
    B.
    mōtus, a, um, P. a., moved, affected, disturbed ( poet. and in post-class. prose):

    Ithaci digressu mota Calypso,

    Prop. 1, 15, 9:

    dictis,

    Ov. Tr. 4, 10, 23:

    precibus,

    Curt. 6, 5, 23.

    Lewis & Short latin dictionary > moveo

  • 26 saeculum

    saecŭlum ( poet., esp. Lucretian, saeclum; less correctly sēcŭlum, sēclum), i, n. dim. [etym. dub.; perh. root si- = sa-; Gr. saô, to sift; Lat. sero, satus; whence Saturnus, etc.; hence, orig.], a race, breed, generation (freq. in Lucr.; very rare in later writers; usu. in plur.):

    saecla propagare,

    Lucr. 1, 21; cf. id. 2, 173; 5, 850:

    nec toties possent generatim saecla referre Naturam parentum,

    id. 1, 597:

    saecla animantum,

    i. e. animals, id. 2, 78; 5, 855:

    hominum,

    id. 1, 467; 5, 339; 6, 722:

    ferarum,

    id. 2, 995; 3, 753; 4, 413; 4, 686; cf.:

    silvestria ferarum,

    id. 5, 967:

    serpentia ferarum,

    id. 6, 766:

    mortalia,

    id. 5, 805; 5, 982; 5, 1238:

    bucera (with lanigerae pecudes),

    id. 5, 866; 6, 1245; cf.:

    vetusta cornicum (with corvorum greges),

    id. 5, 1084:

    aurea pavonum,

    id. 2, 503:

    totisque expectent saecula ripis,

    i. e. the shades of the infernal regions, Stat. Th. 11, 592.— Sing.:

    et muliebre oritur patrio de semine saeclum,

    the female sex, women, Lucr. 4, 1223; so,

    muliebre,

    id. 5, 1020; 2, 10 sq.—
    II.
    Transf.
    A.
    Like genea.
    1.
    The ordinary lifetime of the human species, a lifetime, generation, age (of thirty-three years; class.; esp. freq. in signif. 2. infra; cf. Schoem. ad Cic. N. D. 1, 9, 21):

    cum ad idem, unde semel profecta sunt, cuncta astra redierint... tum ille vere vertens annus appellari potest: in quo vix dicere audeo, quam multa saecula hominum teneantur,

    Cic. Rep. 6, 22, 24 Mos.:

    cum ex hac parte saecula plura numerentur,

    Liv. 9, 18:

    quorum (Socratis atque Epicuri) aetates non annis sed saeculis scimus esse disjunctas,

    Hier. Vit. Cler. 4, p. 262; cf. Censor. de Die Nat. 17; Auct. ap. Serv. Verg. A. 8, 508; id. E. 4, 5.—
    (β).
    Esp., the lifetime or reign of a ruler:

    illustrari saeculum suum ejusmodi exemplo arbitrabatur,

    Plin. Ep. 4, 11, 6:

    digna saeculo tuo,

    id. ib. 10, 1, 2.—
    2.
    The human race living in a particular age, a generation, an age, the times: serit arbores quae alteri saeculo prosient, Caecil. ap. Cic. Sen. 7, 24:

    in id saeculum Romuli cecidit aetas, cum jam plena Graecia poëtarum esset,

    Cic. Rep. 2, 10, 18 (for which:

    quorum aetas cum in eorum tempora incidisset,

    id. Or. 12, 39):

    saeculorum reliquorum judicium,

    id. Div. 1, 19, 36:

    ipse fortasse in hujus saeculi errore versor,

    id. Par. 6, 3, 50; cf.:

    hujus saeculi insolentia,

    id. Phil. 9, 6, 23; and: o [p. 1614] nostri infamia saecli, Ov. M. 8, 97; cf.

    also: novi ego hoc saeculum, moribus quibus siet,

    Plaut. Trin. 2, 2, 6; so,

    hujus saecli mores,

    id. Truc. prol. 13; and:

    hoccine saeclum! o scelera! o genera sacrilega, o hominem impurum!

    Ter. Ad. 3, 2, 6; cf. id. Eun. 2, 2, 15:

    nec mutam repertam esse dicunt mulierem ullo in saeculo,

    Plaut. Aul. 2, 1, 7:

    Cato rudi saeculo litteras Graecas didicit,

    Quint. 12, 11, 23; so,

    rude,

    id. 2, 5, 23:

    grave ne rediret Saeculum Pyrrhae,

    Hor. C. 1, 2, 6:

    primo statim beatissimi saeculi ortu,

    Tac. Agr. 3; so,

    beatissimum,

    id. ib. 44:

    felix et aureum,

    id. Or. 12; Quint. 8, 6, 24:

    aureum,

    Sen. Contr. 2, 17; Lact. 5, 6, 13; cf.:

    aurea saecula,

    Verg. A. 6, 792; Ov. A. A. 2, 277:

    his jungendi sunt Diocletianus aurei parens saeculi, et Maximianus, ut vulgo dicitur, ferrei,

    Lampr. Elag. 35:

    ceteri, qui dii ex hominibus facti esse dicuntur, minus eruditis hominum saeculis fuerunt (with Romuli aetas),

    Cic. Rep. 2, 10, 18; cf.:

    res publica constituta non unā hominum vitā sed aliquot saeculis et aetatibus,

    id. ib. 2, 1, 2:

    perpetuā saeculorum admiratione celebrantur,

    Quint. 11, 1, 13:

    fecunda culpae saecula,

    Hor. C. 3, 6, 17:

    ferro duravit saecula,

    id. Epod. 16, 65; cf.:

    sic ad ferrum venistis ab auro, Saecula,

    Ov. M. 15, 261.—
    3.
    The spirit of the age or times: nemo illic vitia ridet;

    nec corrumpere et corrumpi saeculum vocatur,

    Tac. G. 19.—
    B.
    The utmost lifetime of man, a period of a hundred years, a century:

    saeclum spatium annorum centum vocārunt,

    Varr. L. L. 6, 2, § 11 Müll.; cf. Fest. s. v. saeculares, p. 328 ib.; Censor. de Die Nat. 17:

    cum (Numa) illam sapientiam constituendae civitatis duobus prope saeculis ante cognovit, quam eam Graeci natam esse senserunt,

    Cic. de Or. 2, 37, 154:

    saeculo festas referente luces,

    Hor. C. 4, 6, 42; cf.:

    multa virum durando saecula vincit,

    Verg. G. 2, 295.—
    2.
    For an indefinitely long period, an age; plur. (so mostly):

    (Saturni stella) nihil immutat sempiternis saeculorum aetatibus, quin eadem iisdem temporibus efficiat,

    Cic. N. D. 2, 20, 52:

    aliquot saeculis post,

    id. Verr. 2, 4, 35, § 73:

    cum aliquot saecula in Italiā viguisset,

    id. Univ. 1; so,

    tot,

    id. Verr. 2, 4, 55, § 122; id. Ac. 2, 5, 15:

    quot,

    Quint. 12, 11, 22:

    multa,

    Cic. Rep. 2, 10, 20; 6, 26, 29; id. de Or. 2, 5, 21; id. Cat. 2, 5, 11; id. Fam. 11, 14, 3:

    plurima,

    id. Rep. 3, 9, 14:

    sexcenta,

    id. Fat. 12, 27:

    omnia,

    id. Lael. 4, 15; id. Phil. 2, 22, 54:

    ex omni saeculorum memoriā,

    id. ib. 4, 1, 3:

    vir saeculorum memoriā dignus,

    Quint. 10, 1, 104; cf.:

    ingeniorum monumenta, quae saeculis probarentur,

    id. 3, 7, 18:

    facto in saecula ituro,

    to future ages, to posterity, Sil. 12, 312; so Plin. Pan. 55, 1:

    in famam et saecula mitti,

    Luc. 10, 533: tarda gelu saeclisque effeta senectus, with (many) years, Verg. A. 8, 508.— Sing.:

    propemodum saeculi res in unum diem cumulavit,

    Curt. 4, 16, 10:

    longo putidam (anum) saeculo,

    Hor. Epod. 8, 1:

    ut videri possit saeculo prior,

    Quint. 10, 1, 113.—Esp. (eccl. Lat.), the following phrases are used to express forever, to all eternity, endlessly, without end:

    in saeculum,

    Vulg. Exod. 21, 6; id. Dan. 3, 89:

    in saeculum saeculi,

    id. Psa. 36, 27; id. 2 Cor. 9, 9:

    in saecula,

    id. Ps. 77, 69; id. Rom. 1, 25:

    in saecula saeculorum,

    Tert. ad Uxor. 1, 1; Ambros. Hexaëm. 3, 17, 72; Vulg. Tob. 9, 11; id. Rom. 16, 27; id. Apoc. 1, 6 et saep.—
    C.
    Like the biblical, aiôn, the world, worldliness (eccl. Lat.):

    immaculatus ab hoc saeculo,

    Vulg. Jacob. 1, 27: et servientem corpori Absolve vinclis saeculi, Prud. steph. 2, 583; so id. Cath. 5, 109; Paul. Nol. Ep. 23, 33 fin.
    D.
    Heathenism (eccl. Lat.):

    saeculi exempla,

    Tert. Exhort. ad Cast. 13 (al. saecularia).

    Lewis & Short latin dictionary > saeculum

  • 27 sedo

    sēdo, āvi, ātum, 1, v. a. and n. [sedeo].
    I.
    Act. (orig. to cause to sit, to seat; hence, of inanimate or abstract objects), to allay, settle, still, calm, assuage, appease, quiet, check, end, stop, stay, etc. (syn.:

    mitigo, mulceo, lenio): cave putes, aut mare ullum aut flammam esse tantam, quam non facilius sit sedare quam effrenatam insolentiā multitudinem,

    Cic. Rep. 1, 42, 65:

    pulverem,

    Phaedr. 2, 5, 18:

    curriculum,

    Cic. Arat. 125; cf.

    vela,

    i. e. to furl, Prop. 3 (4) 21, 20:

    flammam,

    id. 3 (4), 18, 5:

    incendia,

    Ov. R. Am. 117.—Mid.:

    sedatis fluctibus,

    having subsided, abated, lulled, Cic. Inv. 2, 51, 154:

    sedatis ventis,

    Ov. M. 15, 349; cf.:

    tempestas sedatur,

    Cic. Verr. 2, 1, 18, § 46.—Of hunger, thirst, etc.:

    sitim,

    to slake, quench, Lucr. 2, 663; 4, 850; Ov. M. 3, 415; Phaedr. 4, 4, 1; Suet. Oth. 11 al.:

    famem ac sitim,

    Plin. 11, 54, 119, § 284; cf.:

    carne jejunia,

    Ov. M. 15, 83:

    lassitudinem,

    Plaut. Bacch. 1, 1, 75; Nep. Eum. 9, 6:

    pestilentiam,

    Liv. 7, 3; Just. 20, 2, 8:

    dolores aurium,

    Plin. 29, 6, 39, § 133:

    tumorem vulnerum,

    id. 30, 13, 39, § 114; 20, 20, 81, § 211:

    scabiem, pruritum,

    id. 30, 13, 41, § 121 et saep.:

    (populi impetus) aliquando incenditur, et saepe sedatur,

    Cic. Leg. 3, 10, 24:

    bellum intestinum ac domesticum,

    id. Cat. 2, 13, 28; so,

    bellum,

    Nep. Dat. 8, 6:

    pugnam,

    id. Cat. 3, 3, 6:

    proelium,

    Liv. 34, 5:

    seditionem,

    Cic. Rep. 1, 38, 60; id. Att. 5, 14, 1:

    tumultum,

    Caes. B. C. 3, 18; 3, 106 fin.; Liv. 3, 15 al.:

    discordias,

    Cic. Phil. 1, 1, 1:

    controversiam,

    id. Leg. 1, 21, 54:

    contentionem,

    Liv. 39, 39:

    invidiam et infamiam,

    Cic. Verr. 1, 1, 1; cf.:

    sermunculum omnem aut restinxerit aut sedarit,

    id. Att. 13, 10, 2:

    miserias,

    Plaut. Poen. 5, 4, 107:

    calamitatem, Ter. Hec. prol. alt. 24: mala,

    Cic. Phil. 2, 18, 46.—Of feelings, passions, appetites, etc.:

    in animis hominum motum dicendo vel excitare vel sedare,

    Cic. de Or. 1, 46, 202:

    mentes (opp. excitare),

    id. ib. 1, 5, 17; cf.:

    appetitus omnes,

    id. Off. 1, 29, 103:

    illā tertiā parte animi, in quā irarum exsistit ardor, sedatā atque restinctā,

    id. Div. 1, 29, 61:

    animos militum,

    Liv. 26, 21:

    iram,

    Plaut. Merc. 5, 4, 1:

    cupidinem,

    id. Am. 2, 2, 210:

    rabiem,

    Hor. Epod. 12, 9:

    pavorem,

    Liv. 1, 16:

    lamentationem,

    id. 25, 37:

    fletus,

    Prop. 2, 16 (3, 8), 31:

    curas,

    Stat. Th. 12, 514:

    vulnera mentis,

    Ov. P. 4, 11, 19 et saep.—Rarely with personal objects:

    affert potionem et te sedatum it,

    Plaut. Curc. 1, 2, 22:

    ut vix a magistratibus juventus sedaretur,

    was quieted, brought to order, Liv. 21, 20:

    tumultuantes deinde milites ipse sedavit,

    Just. 12, 15, 2.—
    * II.
    Neutr., to become quiet, to lull, subside: postquam tempestas sedavit, Auct. ap. Gell. 18, 12, 6 (cf. the mid.: sedatur tempestas, supra).—Hence, sēdātus, a, um, P. a., composed, moderate, calm, quiet, tranquil, sedate (class.):

    alter (Herodotus) sine ullis salebris quasi sedatus amnis fluit, alter (Thucydides) incitatior fertur,

    Cic. Or. 12, 39:

    in ipsis numeris sedatior,

    id. ib. 52, 176:

    sedatissimā et depressissimā voce uti,

    Auct. Her. 3, 14, 24; cf.: Terenti, Latinā voce Menandrum sedatis vocibus effers, in gentle tones, Cic. poët. ap. Suet. Vit. Ter. 5:

    oderunt Sedatum celeres, agilem gnavumque remissi,

    Hor. Ep. 1, 18, 90:

    scribere sedatiore animo,

    Cic. Att. 8, 3, 7; cf.: olli sedato respondit corde Latinus. Verg. A. 12, 18:

    amnes,

    id. ib. 9, 30:

    sedato gradu in castra abeunt,

    Liv. 25, 37:

    sedatius tempus,

    Cic. Clu. 37, 103.— Adv.: sēdātē, calmly, tranquilly, sedately, Plaut. Men. 5, 6, 17; Cic. Tusc. 2, 20, 46; 2, 24, 58; id. Or. 27, 92. — Comp., Amm. 25, 1, 5.

    Lewis & Short latin dictionary > sedo

  • 28 tumor

    tŭmor, ōris, m. [id.], the state of being swollen or tumid; a swelling, tumor (class.; syn. tuber).
    I.
    Lit.:

    oculorum tumor,

    Cic. Tusc. 4, 37, 81; so of a tumor, id. ib. 3, 9, 19; Auct. Her. 2, 27, 44.—In plur.:

    tumores ardentes,

    Plin. 20, 25, 96, § 257:

    tollere,

    id. 21, 21, 89, § 157:

    discutere,

    id. 24, 4, 6, § 11: vetat Chrysippus ad recentes quasi tumores animi remedium adhibere. Cic. Tusc. 4, 29, 63: turpia cum faceret Palladis ora tumor, inflation of the cheeks from blowing the tibia, Prop. 2, 30 (3, 28), 18:

    tumor excitat papillas,

    a swelling, Mart. 8, 64, 10:

    pelagi,

    i. e. the surge, Claud. in Rufin. 1, 72: tumor ille loci permansit, et alti Collis habet speciem, a rising, elevation, hillock, etc., Ov. M. 15, 305; cf.: tumores terrae. Front. Colon. pp. 126 and 127 Goes.—
    II.
    Trop.
    A.
    A swelling, commotion, fermentation, excitement of the mind from any passion, as pride, anger, etc. (cf. tumeo and tumidus, II.).
    1.
    From anger:

    cum tumor animi resedisset,

    Cic. Tusc. 3, 12, 26:

    erat in tumore animus,

    id. ib. 3, 31, 76:

    ira habet non solidum robur, sed vanum tumorem,

    Sen. Ira. 1, 17, 4:

    datum tempus, quo resideret tumor publicus,

    id. ib. 3, 2, 5:

    tumor et irae Concessere deum,

    Verg. A. 8, 40:

    ponatur omnis ira et ex animo tumor erasus abeat,

    Sen. Thyest. 519: residente [p. 1913] animi tumore, Lact. de Ira Dei, 18 med.
    2.
    From pride, vanity, etc.:

    hinc illi aucta insolentia mirusque animo increvit tumor,

    Just. 11, 11, 12; Sen. Hippol. 136; Claud. Ep. 1, 6; Luc. 10, 99:

    tumor et vana de se persuasio,

    Quint. 2, 2, 12:

    regius,

    Sen. Hippol. 136:

    multos tumores mente gerit,

    Luc. 10, 99; Claud. Ep. 1, 7.—
    3.
    From other passions:

    et inquietus inguina arrigat tumor,

    i. e. desire, Auct. Priap. 83, 42.—
    B.
    A ferment, commotion in affairs or society, Cic. Att. 14, 5, 2:

    praesens et civilia nuper classica,

    Claud. in Ruf. 2, 117.—
    C.
    Of speech, an inflated or pompous style, bombast (post-Aug.):

    genus dicendi, quod tumore immodico turgescit,

    Quint. 12, 10, 73; 2, 10, 7; 9, 4, 140;

    12, 6, 5: verborum,

    Sen. Ben. 2, 11, 5; Petr. 1; Gell. 2, 23, 21.

    Lewis & Short latin dictionary > tumor

  • 29 vanitas

    vānĭtas, ātis, f. [vanus].
    I.
    Lit., emptiness, nothingness, nullity, want of reality: nulla in caelo nec fortuna, nec temeritas, nec erratio, nec vanitas inest;

    contra omnis ordo, veritas, ratio, constantia,

    Cic. N. D. 2, 21, 56:

    ne vanitas itineris ludibrio esset,

    uselessness, purposelessness, Liv. 40, 22, 5:

    Romanis Gallici tumultus adsueti, etiam vanitates notae sunt,

    id. 38, 17, 5 Weissenb. —
    B. 1.
    Absol.:

    non pudet Vanitatis?

    Ter. Phorm. 3, 2, 41:

    imbuimur erroribus, ut vanitati veritas cedat,

    Cic. Tusc. 3, 1, 2:

    mercatura... multa undique apportans, multisque sine vanitate impertiens, etc.,

    id. Off. 1, 42, 151:

    nec vero quicquam turpius est vanitate,

    id. ib. 1, 42, 150:

    quamvis blanda ista vanitas apud eos valeat, etc.,

    id. Lael. 26, 99:

    cum ad vanitatem accessit auctoritas,

    id. ib. 25, 94.— Plur.:

    Magicae vanitates,

    Plin. 26, 4, 9, § 18; cf. id. 27, 8, 35, § 57.—
    2.
    With gen.:

    quid de iis existimandum est, qui orationis vanitatem adhibuerunt?

    Cic. Off. 3, 14, 58:

    opinionum vanitas,

    id. Leg. 1, 10, 29:

    suum imperium minui per vanitatem populi,

    fickleness, Liv. 44, 22, 10:

    multa circa hoc non Magorum solum vanitate, sed etiam Pythagoricorum,

    Plin. 22, 8, 9, § 20 Jan.—
    II.
    Trop., vanity, vainglory:

    huic homini non minor vanitas inerat quam audacia,

    Sall. C. 23, 2; id. J. 38, 1:

    qui se propalam per vanitatem jactassent tamquam amicos Persei,

    Liv. 45, 31, 7:

    vanitas atque jactatio,

    Quint. 11, 2, 22:

    vanitas atque insolentia,

    Suet. Vit. 10:

    Quintius Atticus consul umbrā honoris et suāmet vanilate monstratus,

    Tac. H. 3, 73:

    nec Agricola prosperitate rerum in vanitatem usus, etc.,

    id. Agr. 18 fin.:

    Statius veniam... vanitate exitūs corrupit,

    id. A. 15, 71.

    Lewis & Short latin dictionary > vanitas

См. также в других словарях:

  • insolentia — index disrespect Burton s Legal Thesaurus. William C. Burton. 2006 …   Law dictionary

  • insolence — [ ɛ̃sɔlɑ̃s ] n. f. • 1643; « arrogance » 1458; lat. insolentia « inexpérience » puis « étrangeté » 1 ♦ Cour. Manque de respect injurieux (de la part d un inférieur ou d une personne jugée telle). ⇒ effronterie, impertinence, irrespect. Insolence… …   Encyclopédie Universelle

  • Insolenz — In|so|lẹnz 〈f. 20; unz.; geh.〉 ungebührliches Benehmen, Unverschämtheit, Anmaßung [<lat. insolentia „Ungewohntheit, Übertriebenheit, Übermut“] * * * Ịn|so|lenz [auch: … lɛnt̮s ], die; , en [lat. insolentia] (bildungsspr.): Anmaßung,… …   Universal-Lexikon

  • insolenţă — INSOLÉNŢĂ, insolenţe, s.f. Obrăznicie, impertinenţă, neruşinare; atitudine, faptă sau vorbă obraznică, necuviincioasă. – Din fr. insolence, lat. insolentia. Trimis de valeriu, 21.07.2003. Sursa: DEX 98  INSOLÉNŢĂ s. v. obrăznicie. Trimis de… …   Dicționar Român

  • Agobardo — San Agobardo Nacimiento 779. España.[1] Fallecimien …   Wikipedia Español

  • insolence — (in so lan s ) s. f. 1°   Perte de respect. •   Contre elle, dans ma cour, que peut votre insolence ?, CORN. Nicom. II, 3. •   Elle a, d une insolence à nulle autre pareille, Après trente leçons insulté mon oreille Par l impropriété d un mot… …   Dictionnaire de la Langue Française d'Émile Littré

  • nouveauté — Nouveauté, f. acut. Nouitas. Insolentia. Nouveauté, quand on n a pas accoustumé de faire, de voir, ou d ouir quelque chose, Insolentia. Qui aime nouveautez, Amans nouitatis. Un temps où il se fait de moult grandes nouveautez, AEtas multarum rerum …   Thresor de la langue françoyse

  • Insolence — In so*lence, n. [F. insolence, L. insolentia. See {Insolent}.] [1913 Webster] 1. The quality of being unusual or novel. [Obs.] Spenser. [1913 Webster] 2. The quality of being insolent; pride or haughtiness manifested in contemptuous and… …   The Collaborative International Dictionary of English

  • List of Triaenonychidae species — This is a list of the described species of the harvestman family Triaenonychidae. The data is taken from Joel Hallan s Biology Catalog. Contents 1 Triaenonychinae 2 Kaolinonychinae 3 Nippononychinae 4 Para …   Wikipedia

  • List of marine gastropod genera in the fossil record — This list of marine gastropod genera in the fossil record is an attempt to list all the genera of sea snails or marine gastropod mollusks which have been found in the fossil record. Nearly all of these are genera of shelled gastropods, since it… …   Wikipedia

  • Undichna — Taxobox color = #e0d0b0 name = Undichna image width = 240px image caption = fossil range = Silurian ? regnum = Animalia phylum = Chordata genus = Undichna (Ichnogenus) subdivision ranks = Species (Ichnospecies) subdivision = * Undichna bina… …   Wikipedia

Поделиться ссылкой на выделенное

Прямая ссылка:
Нажмите правой клавишей мыши и выберите «Копировать ссылку»