-
1 ēgredior
ēgredior gressus, ī, dep. [ex + gradior]. I. Intrans, to go out, come forth, march out, go away: ad proelium, Cs.: per medias hostium stationes, L.: extra finīs: ex suis finibus, Cs.: e portu, set sail: a nobis foras, T.: portis, Cs.: Romā: Est urbe egressis tumulus, just outside, V.: unde erant egressi, Cs.: cum senatum egressum vidi, adjourned. — To disembark, land: ex navi, Cs.: ratibus, O.: ad egrediendum locus, Cs.: in terram.— To go up, climb, mount, ascend: scalis, S.: ad summum montis, S.: in tumulum, L.: altius, O. — Fig., to digress, deviate: a proposito. — II. Trans, to go beyond, pass out of, leave: munitiones, Cs.: flumen, S.: urbem, L.—Fig.: modum, to transgress, Ta.: praeturam, to reach a higher honor than, Ta.* * *egredi, egressus sum V DEPgo/march/come out; set sail; land, disembark; surpass, go beyond -
2 egredior
egressusto go out, leave, depart, exit. -
3 egredior
I. A.Lit.1.In gen., with e or ex:b.foras e fano,
Plaut. Rud. 2, 3, 4; cf.:e fano huc,
id. ib. 3, 2, 49:e cubiculo,
Cic. Rep. 1, 12:ex oppido,
Caes. B. G. 2, 13, 2; 7, 11, 7:ex suis finibus,
id. ib. 6, 31, 4:ex castris,
id. ib. 6, 36, 2:e curia,
Liv. 2, 48; 7, 31 et saep.—With a or ab:ab sese,
Plaut. Truc. 4, 3, 78; id. Epid. 3, 2, 44; Ter. And. 1, 3, 21; id. Ph. 5, 1, 5; Suet. Claud. 23; cf.:a nobis foras,
Ter. Heaut. 3, 2, 50. —With simple abl.:domo,
Plaut. Aul. 1, 2, 1:portă,
Cic. Tusc. 1, 7; Caes. B. G. 7, 28, 3; Liv. 9, 16:Romă,
Cic. Quint. 6, 24; Hor. S. 1, 5, 1; cf. Suet. Aug. 53; id. Tib. 40:tabernaculo,
id. Aug. 91:triclinio,
id. Calig. 36 et saep.; cf.:domo foras,
Plaut. Merc. 4, 6, 5.—With adv.:hinc,
Plaut. Men. 2, 2, 74:intus,
id. Pers. 2, 4, 30:unde,
Caes. B. G. 5, 37, 4 et saep.— Absol.:placide egredere,
Plaut. Curc. 1, 3, 1; so id. Cas. 3, 2, 6; id. Mil. 2, 6, 59; id. Poen. 3, 2, 36 sq. et saep.:foras,
Plaut. Am. 5, 1, 27; id. Curc. 4, 1, 5; id. Cas. 2, 1, 15; id. Mil. 4, 1, 40; 4, 5, 16 et saep.:obviam,
Liv. 9, 16:per medias hostium stationes,
id. 5, 46; cf. poet.:per Veneris res,
Lucr. 2, 437:extra munitiones,
Caes. B. G. 6, 35, 9; 6, 36, 1; id. B. C. 3, 65, 4:extra fines, terminos, cancellos,
Cic. Quint. 10, 35 sq.:extra portam,
Liv. 3, 68; cf.: ad portam, i. e. out to the gate. id. [p. 634] 33, 47 fin.:in vadum,
id. 8, 24 et saep.—In an upward direction, to go up, climb, mount, ascend:2.scalis egressi,
Sall. J. 60, 6 Kritz.; cf.:ad summum montis,
id. ib. 93, 2:in tumulum,
Liv. 26, 44:in altitudinem,
id. 40, 22:in vallum,
Tac. H. 3, 29:in tectum,
id. ib. 3, 71:in moenia,
id. ib. 4, 29:in sublime (liquor),
Plin. 2, 42, 42, § 111:altius,
Ov. M. 2, 136.—In partic.a.Milit. t. t.(α). (β).To move out, march out:b.e castris,
Caes. B. G. 7, 36, 7; 7, 58, 2 al.:castris,
id. ib. 2, 11, 1; Sall. J. 91, 3.— Absol., Caes. B. C. 3, 77, 1; Sall. J. 91, 2; 106, 4; cf.also: in pacata,
Liv. 10, 32:ad proelium,
Caes. B. C. 2, 35, 5:ad oppugnandum,
Sall. J. 59, 1.—Naut. t. t.(α).(Ex) navi or absol., to disembark from a vessel, to land:(β).ex navi,
Cic. Vatin. 5, 12; Caes. B. G. 4, 26, 2; id. B. C. 3, 106, 4:navi,
id. B. G. 4, 21, 9; Liv. 45, 13; cf.ratibus,
Ov. M. 8, 153; and absol., Caes. B. G. 4, 23, 4; Liv. 1, 1; Ov. H. 21, 91; cf.:in terram,
Cic. Verr. 2, 5, 51; Front. Strat. 2, 5, 44:in litus,
id. ib. 1, 5, 7.—E portu, or absol., to set sail, Cic. Att. 6, 8, 4; Quint. 10, 7, 23; Ov. Tr. 1, 10, 6.—B.Trop. in speaking, to digress, depart, deviate, wander (rarely):II.a proposito ornandi causa,
Cic. Brut. 21, 82; cf.:ex quibus,
Quint. 3, 9, 4.— Absol., Quint. 4, 3, 15:extra praescriptum,
id. 1, 1, 27.Act., to go beyond, to pass out of, to leave (freq. in the historians, partic. since the Aug. per.; not ante-class., nor in Cic.).A.Lit.:B.fines,
Caes. B. G. 1, 44, 7:munitiones nostras,
id. B. C. 3, 52 fin.:flumen Mulucham,
Sall. J. 110 fin.:urbem,
Liv. 1, 29 fin.; 3, 57 fin.; 22, 55 fin. al.:tecta,
Plin. Ep. 6, 20, 8:tentoria,
Tac. A. 1, 30; Luc. 5, 510 et saep.:navem,
Front. Strat. 1, 12, 1 Oud. N. cr.:portum (navis),
Quint. 4, 1, 61. —Trop., to overstep, surpass, exceed:per omnia fortunam hominis egressus,
Vell. 2, 40, 2; so,vetus familia neque tamen praeturam egressa,
yet had attained no higher honor than, Tac. A. 3, 30:quintum annum,
Quint. 6 prooem. §6: modum,
id. 8, 6, 16; 9, 4, 146; Tac. A. 13, 2:sexum,
id. ib. 16, 10 fin.:clementiam majorum suasque leges,
id. ib. 3, 24:relationem,
id. ib. 2, 38:medios metus,
Val. Fl. 2, 277 et saep.:tecta altitudinem moenium egressa,
Tac. H. 3, 30 fin. -
4 egressus
1.ēgressus, a, um, Part., from egredior.2. I.Lit.A.In gen., egress, departure.1.In abstr.: frequentia sua vestrum egressum (sc. in provinciam) ornando, * Cic. Pis. 13 fin.:2.Caesar rarus egressu,
Tac. A. 15, 53.—In plur., Sall. J. 35, 5 Kritz; Tac. A. 3, 33; 11, 12; id. Or. 6; Ov. F. 1, 138.—Of birds, a flying out, flight, Ov. M. 11, 748; Col. 8, 8, 1.—In concreto:B.per tenebrosum et sordidum egressum extraho Gitona,
Petr. 91, 3.—In plur., Tac. A. 16, 10; and poet. of the mouths of the Ister, Ov. Tr. 2, 189.—In partic. (acc. to egredior, I. A. 2. b.), a disembarking, going ashore, landing, Caes. B. G. 5, 8, 3; id. B. C. 3, 23, 1; Auct. B. Afr. 3 fin. —II.Trop., in rhet. lang. = egressio, II., a digression in speaking, Quint. 4, 3, 12; cf.:libero egressu memorare,
to narrate with freedom in digression, Tac. A. 4, 32. -
5 ex
ex or ē (ex always before vowels, and elsewh. more freq. than e; e. g. in Cic. Rep. e occurs 19 times, but ex 61 times, before consonants—but no rule can be given for the usage; cf., e. g., ex and e together:I.qui ex corporum vinculis tamquam e carcere evolaverunt,
Cic. Rep. 6, 14. But certain expressions have almost constantly the same form, as ex parte, ex sententia, ex senatus consulto, ex lege, ex tempore, etc.; but e regione, e re nata, e vestigio, e medio, and e republica used adverbially; v. Neue, Formenl. 2, 756 sq.), praep. with abl. [kindr. with Gr. ek, ex], denotes out from the interior of a thing, in opposition to in (cf. ab and de init.), out of, from.In space.A.Prop.:2.interea e portu nostra navis solvitur, Ubi portu exiimus, etc.,
Plaut. Bacch. 2, 3, 54:quam (sphaeram) M. Marcelli avus captis Syracusis ex urbe locupletissima atque ornatissima sustulisset, cum aliud nihil ex tanta praeda domum suam deportavisset,
Cic. Rep. 1, 14:influxit non tenuis quidam e Graecia rivulus in hanc urbem,
id. ib. 2, 19:visam, ecquae advenerit In portum ex Epheso navis mercatoria,
Plaut. Bacch. 2, 3, 2; cf. id. ib. 3, 2, 5;3, 6, 32 al.: magno de flumine malim quam ex hoc fonticulo tantundem sumere,
Hor. S. 1, 1, 56; cf.:nec vos de paupere mensa Dona nec e puris spernite fictilibus,
Tib. 1, 1, 38:clanculum ex aedibus me edidi foras,
Plaut. Most. 3, 2, 9; so freq. with verbs compounded with ex; also with verbs compounded with ab and de, v. abeo, abscedo, amoveo, aveho, etc.; decedo, deduco, defero, deicio, etc.—In a downward direction, from, down from, from off:3.ex spelunca saxum in crura ejus incidisse,
Cic. Fat. 3, 6; cf. Liv. 35, 21:picis e caelo demissum flumen,
Lucr. 6, 257:equestribus proeliis saepe ex equis desiliunt,
Caes. B. G. 4, 2, 3; cf.:cecidisse ex equo dicitur,
Cic. Clu. 62 fin.:e curru trahitur,
id. Rep. 2, 41:e curru desilit,
Ov. A. A. 1, 559 et saep., v. cado, decido, decurro, deduco, delabor, elabor, etc.—In an upward direction, from, above:B.collis paululum ex planitie editus,
Caes. B. G. 2, 8, 3:globum terrae eminentem e mari,
Cic. Tusc. 1, 28;and trop.: consilia erigendae ex tam gravi casu rei publicae,
Liv. 6, 2.—Transf.1.To indicate the country, and, in gen., the place from or out of which any person or thing comes, from:2.ex Aethiopia est usque haec,
Ter. Eun. 3, 2, 18:quod erat ex eodem municipio,
Cic. Clu. 17, 49; cf. id. ib. 5, 11.—Freq. without a verb:Philocrates ex Alide,
Plaut. Capt. 3, 2, 10:ex Aethiopia ancillula,
Ter. Eun. 1, 2, 85 Ruhnk.:negotiator ex Africa,
Cic. Verr. 2, 1, 5:Epicurei e Graecia,
id. N. D. 1, 21, 58:Q. Junius ex Hispania quidam,
Caes. B. G. 5, 27:ex India elephanti,
Liv. 35, 32:civis Romanus e conventu Panhormitano,
Cic. Verr. 2, 5, 54 Zumpt; cf. id. ib. 2, 5, 59 fin.:meretrix e proxumo,
Plaut. As. 1, 1, 38; cf. id. Aul. 2, 4, 11:puer ex aula (sc. regis barbari),
Hor. C. 1, 29, 7:ex spelunca saxum,
Cic. Fat. 3, 6:saxum ex capitolio,
Liv. 35, 21, 6:ex equo cadere,
Cic. Clu. 32, 175; cf. id. Fat. 3, 6; Auct. B. Hisp. 15 et saep.—To indicate the place from which any thing is done or takes place, from, down from: ibi tum derepente ex alto in altum despexit mare, Enn. ap. Non. 518, 6 (for which:II.a summo caelo despicere,
Ov. A. A. 2, 87; and:de vertice montis despicere,
id. M. 11, 503); cf.:T. Labienus... ex loco superiore conspicatus, etc.,
Caes. B. G. 2, 26, 4:ex qua (villa) jam audieram fremitum clientium meorum,
Cic. Fam. 7, 18, 3:ex hoc ipso loco permulta contra legem eam verba fecisti,
id. de Imp. Pomp. 17, 52; so id. ib. 8 fin.; cf.:judices aut e plano aut e quaesitoris tribunali admonebat,
Suet. Tib. 33:ex equo, ex prora, ex puppi pugnare,
Plin. 7, 56, 57, § 202 and 209; cf. Caes. B. G. 2, 27, 3:ex vinculis causam dicere,
id. ib. 1, 4, 1; Liv. 29, 19.—Hence the adverbial expressions, ex adverso, ex diverso, ex contrario, e regione, ex parte, e vestigio, etc.; v. the words adversus, diversus, etc.—Also, ex itinere, during or on a journey, on the march, without halting, Cic. Fam. 3, 9; Sall. C. 34, 2; Liv. 35, 24; Caes. B. G. 2, 6, 1; 3, 21, 2; id. B. C. 1, 24, 4; Sall. J. 56, 3 al.; cf.also: ex fuga,
during the flight, Caes. B. G. 6, 35, 6; id. B. C. 3, 95; 96 fin.; Sall. J. 54, 4 Kritz.; Liv. 6, 29; 28, 23 al.In time.A.From a certain point of time, i. e. immediately after, directly after, after (in this sense more freq. than ab):2.Cotta ex consulatu est profectus in Galliam,
Cic. Brut. 92, 318; so,ex consulatu,
Liv. 4, 31 Drak.; 40, 1 fin.; 22, 49; 27, 34; Vell. 2, 33, 1 al.:ex praetura,
Cic. Leg. 1, 20, 53; id. Mur. 7, 15; Caes. B. C. 1, 22, 4; 1, 31, 2:ex dictatura,
Liv. 10, 5 fin.:ex eo magistratu,
Vell. 2, 31 et saep.; cf.:Agrippa ex Asia (pro consule eam provinciam annuo imperio tenuerat) Moesiae praepositus est,
Tac. H. 3, 46 fin.:statim e somno lavantur,
id. G. 22:tanta repente vilitas annonae ex summa inopia et caritate rei frumentariae consecuta est,
Cic. de Imp. Pomp. 15, 44; cf. Liv. 21, 39:ex aliquo graviore actu personam deponere,
Quint. 6, 2, 35:mulier ex partu si, etc.,
Cels. 2, 8:ex magnis rupibus nactus planitiem,
Caes. B. C. 1, 70, 3; cf.: ex maximo bello tantum otium totae insulae conciliavit, ut, etc., Nop. Timol. 3, 2; and:ex magna desperatione tandem saluti redditus,
Just. 12, 10, 1 et saep.:ex quo obses Romae fuit,
since he was a hostage in Rome, Liv. 40, 5 fin. —So the phrase, aliud ex alio, one thing after another:me quotidie aliud ex alio impedit,
Cic. Fam. 9, 19 fin.; Cic. Leg. 1, 4, 14 (cf. also, alius, D.):aliam rem ex alia cogitare,
Ter. Eun. 4, 2, 3:alia ex aliis iniquiora postulando,
Liv. 4, 2.—So, too, diem ex die exspectabam, one day after another, from day to day, Cic. Att. 7, 26 fin.; cf.:diem ex die ducere,
Caes. B. G. 1, 16, 5 (v. dies, I. A. b.).—With names of office or calling, to denote one who has completed his term of office, or has relinquished his vocation. So in class. Lat. very dub.;B.for the passage,
Caes. B. C. 1, 46, 4, belongs more correctly under III. B. It is, however, very common in post-class. Lat., esp. in inscriptions—ex consule, ex comite, ex duce, ex equite, ex praefecto, etc.— an ex-consul, etc. (for which, without good MS. authority, the nominatives exconsul, excomes, exdux, etc., are sometimes assumed, in analogy with proconsul, and subvillicus; cf. Schneid. Gram. 1, p. 562, note, and the authors there cited):vir excelsus ex quaestore et ex consule Tribonianus,
Cod. Just. 1, 17, 2, § 9; cf.:Pupienus et Balbinus, ambo ex consulibus,
Capitol. Gord. 22:duo ante ipsam aram a Gallicano ex consulibus et Maecenate ex ducibus interempti sunt,
id. ib.:mandabat Domitiano, ex comite largitionum, praefecto, ut, etc.,
Amm. 14, 7, 9:Serenianus ex duce,
id. 14, 7, 7:INLVSTRIS EX PRAEFECTO praeTORIO ET EX PRAEFECTO VRbis,
Inscr. Orell. 2355 al., v. Inscr. Orell. in Indice, p. 525.—And of a period of life: quem si Constans Imperator olim ex adulto jamque maturum audiret, etc.,
i. e. who had outgrown the period of youth, and was now a man, Amm. 16, 7.—From and after a given time, from... onward, from, since (cf. ab, II. A. 2.):C.bonus volo jam ex hoc die esse,
Plaut. Pers. 4, 3, 10:itaque ex eo tempore res esse in vadimonium coepit,
Cic. Quint. 5 fin.:nec vero usquam discedebam, nec a republica deiciebam oculos, ex eo die, quo, etc.,
id. Phil. 1, 1:ex aeterno tempore,
id. Fin. 1, 6, 17:ex hoc die,
id. Rep. 1, 16:motum ex Metello consule civicum tractas,
from the consulship of Metellus, Hor. C. 2, 1, 1:C. Pompeius Diogenes ex Kalendis Juliis cenaculum locat,
Petr. 38, 10; so usually in forms of hiring; cf. Garaton. Cic. Phil. 2, 39, 100:ex ea die ad hanc diem,
Cic. Verr. 2, 1, 12 fin.:memoria tenent, me ex Kalendis Januariis ad hanc horam invigilasse rei publicae,
id. Phil. 14, 7, 20.—Esp.: ex quo (sc. tempore), since: [p. 670] octavus annus est, ex quo, etc., Tac. Agr. 33; id. A. 14, 53:sextus decimus dies agitur, ex quo,
id. H. 1, 29:sextus mensis est, ex quo,
Curt. 10, 6, 9; Hor. Ep. 11, 5; so,ex eo,
Tac. A. 12, 7; Suet. Caes. 22:ex illo,
Ov. F. 5, 670; Stat. Silv. 1, 2, 81.—Less freq. in specifying a future date (after which something is to be done), from, after:III.Romae vereor ne ex Kal. Jan. magni tumultus sint,
Cic. Fam. 16, 9, 3:hunc judicem ex Kal. Jan. non habemus... ex Kal. Jan. non judicabunt,
id. Verr. 1, 10:ex Idibus Mart.... ex Idibus Mai.,
id. Att. 5, 21, 9.In other relations, and in gen. where a going out or forth, a coming or springing out of any thing is conceivable.A.With verbs of taking out, or, in gen., of taking, receiving, deriving (both physically and mentally; so of perceiving, comprehending, inquiring, learning, hoping, etc.), away from, from, out of, of:B.solem e mundo tollere videntur, qui amicitiam e vita tollunt,
Cic. Lael. 13, 47:ex omni populo deligendi potestas,
id. Agr. 2, 9, 23:agro ex hoste capto,
Liv. 41, 14, 3:cui cum liceret majores ex otio fructus capere,
Cic. Rep. 1, 4:ex populo Romano bona accipere,
Sall. J. 102:majorem laetitiam ex desiderio bonorum percepimus, quam ex laetitia improborum dolorem,
Cic. Rep. 1, 4:quaesierat ex me Scipio,
id. ib. 1, 13:ex te requirunt,
id. ib. 2, 38:de quo studeo ex te audire, quid sentias,
id. ib. 1, 11 fin.; 1, 30; 1, 46; 2, 38; cf.:intellexi ex tuis litteris te ex Turannio audisse, etc.,
id. Att. 6, 9, 3:ex eo cum ab ineunte ejus aetate bene speravissem,
id. Fam. 13, 16 et saep.; cf.:ex aliqua re aliquid nominare,
id. N. D. 2, 20, 51:vocare,
Tac. G. 2, 4; cf. id. ib. 4, 55; Sall. J. 5, 4.—In specifying a multitude from which something is taken, or of which it forms a part, out of, of:2.qui ex civitate in senatum, ex senatu in hoc consilium delecti estis,
Cic. Rosc. Am. 3 fin.:e vectoribus sorte ductus,
id. Rep. 1, 34:ecquis est ex tanto populo, qui? etc.,
id. Rab. Post. 17:homo ex numero disertorum postulabat, ut, etc.,
id. de Or. 1, 37, 168: Q. Fulgentius, ex primo hastato (sc. ordine) legionis XIV., i. e. a soldier of the first division of hastati of the 14 th legion, Caes. B. C. 1, 46;v. hastatus: e barbaris ipsis nulli erant maritimi,
Cic. Rep. 2, 4:unus ex illis decemviris,
id. ib. 2, 37:ex omnibus seculis vix tria aut quatuor nominantur paria amicorum,
id. Lael. 4, 15:aliquis ex vobis,
id. Cael. 3, 7; id. Fam. 13, 1 fin.: id enim ei ex ovo videbatur aurum declarasse;reliquum, argentum,
this of the egg, id. Div. 2, 65:quo e collegio (sc. decemvirorum),
id. Rep. 2, 36:virgines ex sacerdotio Vestae,
Flor. 1, 13, 12:alia ex hoc quaestu,
Ter. Hec. 5, 1, 29 Ruhnk.; cf.:fuit eodem ex studio vir eruditus apud patres nostros,
Cic. Mur. 36; Ov. Am. 2, 5, 54; Sen. Ben. 3, 9; id. Ep. 52, 3:qui sibi detulerat ex latronibus suis principatum,
Cic. Phil. 2, 3:est tibi ex his, qui assunt, bella copia,
id. Rep. 2, 40:Batavi non multum ex ripa, sed insulam Rheni amnis colunt,
Tac. G. 29:acerrimum autem ex omnibus nostris sensibus esse sensum videndi,
Cic. de Or. 2, 87, 357:ex tribus istis modis rerum publicarum velim scire quod optimum judices,
id. Rep. 1, 30; cf. id. ib. 1, 35 et saep.—Sometimes a circumlocution for the subject. gen., of (cf. de):C.has (turres) altitudo puppium ex barbaris navibus superabat,
Caes. B. G. 3, 14, 4:album ex ovo cum rosa mixtum,
Cels. 4, 20:ex fraxino frondes, ex leguminibus paleae,
Col. 7, 3, 21 sq. —To indicate the material of which any thing is made or consists, of:D.fenestrae e viminibus factae,
Varr. R. R. 3, 9, 6; cf.:statua ex aere facta,
Cic. Verr. 2, 2, 21; and:ex eo auro buculam curasse faciendam,
id. Div. 1, 24:substramen e palea,
Varr. R. R. 3, 10, 4:pocula ex auro, vas vinarium ex una gemma pergrandi,
Cic. Verr. 2, 4, 27:monilia e gemmis,
Suet. Calig. 56:farina ex faba,
Cels. 5, 28:potiones ex absinthio,
id. ib. et saep.:Ennius (i. e. statua ejus) constitutus ex marmore,
Cic. Arch. 9 fin.; cf. id. Ac. 2, 31, 100:(homo) qui ex animo constet et corpore caduco et infirmo,
id. N. D. 1, 35, 98:natura concreta ex pluribus naturis,
id. ib. 3, 14; id. Rep. 1, 45; id. Ac. 1, 2, 6: cum Epicuro autem hoc est plus negotii, quod e duplici genere voluptatis conjunctus est, id. Fin. 2, 14, 44 et saep.—To denote technically the material, out of, i. e. with which any thing to eat or drink, etc., is mixed or prepared (esp. freq. of medical preparations):E.resinam ex melle Aegyptiam,
Plaut. Merc. 1, 2, 28:quo pacto ex jure hesterno panem atrum vorent,
Ter. Eun. 5, 4, 17:bibat jejunus ex aqua castoreum,
Cels. 3, 23:aqua ex lauro decocta,
id. 4, 2; cf.:farina tritici ex aceto cocta,
Plin. 22, 25, 57, § 120:pullum hirundinis servatum ex sale,
Cels. 4, 4:nuclei pinei ex melle, panis vel elota alica ex aqua mulsa (danda est),
id. 4, 7 et saep.—So of the mixing of colors or flavors:bacae e viridi rubentes,
Plin. 15, 30, 39, § 127:frutex ramosus, bacis e nigro rufis,
id. ib. §132: id solum e rubro lacteum traditur,
id. 12, 14, 30, § 52:e viridi pallens,
id. 37, 8, 33, § 110:apes ex aureolo variae,
Col. 9, 3, 2:sucus ex austero dulcis,
Plin. 13, 9, 18, § 62; 21, 8, 26, § 50:ex dulci acre,
id. 11, 15, 15, § 39; cf.trop.: erat totus ex fraude et mendacio factus,
Cic. Clu. 26.—To indicate the cause or reason of any thing, from, through, by, by reason of, on account of:2.cum esset ex aere alieno commota civitas,
Cic. Rep. 2, 33:ex doctrina nobilis et clarus,
id. Rab. Post. 9, 23:ex vulnere aeger,
id. Rep. 2, 21; cf.:ex renibus laborare,
id. Tusc. 2, 25:ex gravitate loci vulgari morbos,
Liv. 25, 26:ex vino vacillantes, hesterna ex potatione oscitantes,
Quint. 8, 33, 66:gravida e Pamphilo est,
Ter. And. 1, 3, 11:credon' tibi hoc, nunc peperisse hanc e Pamphilo?
id. ib. 3, 2, 17:ex se nati,
Cic. Rep. 1, 35:ex quodam conceptus,
id. ib. 2, 21:ex nimia potentia principum oritur interitus principum,
id. ib. 1, 44:ex hac maxima libertate tyrannis gignitur,
id. ib. et saep.:ex te duplex nos afficit sollicitudo,
Cic. Brut. 97, 332; cf.:quoniam tum ex me doluisti, nunc ut duplicetur tuum ex me gaudium, praestabo,
id. Fam. 16, 21, 3:in spem victoriae adductus ex opportunitate loci,
Sall. J. 48, 2:veritus ex anni tempore et inopia aquae, ne siti conficeretur exercitus,
id. ib. 50, 1 et saep.:ex Transalpinis gentibus triumphare,
Cic. Phil. 8, 6, 18; id. Off. 2, 8, 28; cf. id. Fam. 3, 10, 1:gens Fabia saepe ex opulentissima Etrusca civitate victoriam tulit,
Liv. 2, 50:ex tam propinquis stativis parum tuta frumentatio erat,
i. e. on account of the proximity of the two camps, Liv. 31, 36:qua ex causa cum bellum Romanis Sabini intulissent,
Cic. Rep. 2, 7:hic mihi (credo equidem ex hoc, quod eramus locuti) Africanus se ostendit,
id. ib. 6, 10:quod ex eo sciri potest, quia, etc.,
id. Tusc. 1, 18 fin.; cf. id. Leg. 1, 15, 43:causa... fuit ex eo, quod, etc.,
id. Phil. 6, 1:ex eo fieri, ut, etc.,
id. Lael. 13, 46:ex quo fit, ut, etc.,
id. Rep. 1, 43:e quo efficitur, non ut, etc.,
id. Fin. 2, 5, 15 et saep.—Sometimes between two substantives without a verb:non minor ex aqua postea quam ab hostibus clades,
Flor. 4, 10, 8:ex nausea vomitus,
Cels. 4, 5:ex hac clade atrox ira,
Liv. 2, 51, 6:metus ex imperatore, contemptio ex barbaris,
Tac. A. 11, 20:ex legato timor,
id. Agr. 16 et saep.—In partic., to indicate that from which any thing derives its name, from, after, on account of:F.cui postea Africano cognomen ex virtute fuit,
Sall. J. 5, 4; cf. Flor. 2, 6, 11:cui (sc. Tarquinio) cognomen Superbo ex moribus datum,
id. 1, 7, 1:nomen ex vitio positum,
Ov. F. 2, 601:quarum ex disparibus motionibus magnum annum mathematici nominaverunt,
Cic. N. D. 2, 20; id. Leg. 1, 8; cf. id. Tusc. 4, 12; Plin. 11, 37, 45, § 123:holosteon sine duritia est, herba ex adverso appellata a Graecis,
id. 27, 10, 65, § 91:quam urbem e suo nomine Romam jussit nominari,
Cic. Rep. 2, 7:e nomine (nominibus),
id. ib. 2, 20; Tac. A. 4, 55; id. G. 2; Just. 15, 4, 8; 20, 5, 9 et saep.—To indicate a transition, i. e. a change, alteration, from one state or condition to another, from, out of:G.si possum tranquillum facere ex irato mihi,
Plaut. Cist. 3, 21:fierent juvenes subito ex infantibus parvis,
Lucr. 1, 186:dii ex hominibus facti,
Cic. Rep. 2, 10:ut exsistat ex rege dominus, ex optimatibus factio, ex populo turba et confusio,
id. ib. 1, 45:nihil est tam miserabile quam ex beato miser,
id. Part. 17; cf.:ex exsule consul,
id. Manil. 4, 46:ex perpetuo annuum placuit, ex singulari duplex,
Flor. 1, 9, 2: tua virtute nobis Romanos ex amicis amicissimos fecisti, Sall. J. 10:ex alto sapore excitati,
Curt. 7, 11, 18.—Ex (e) re, ex usu or ex injuria, to or for the advantage or injury of any one:H.ex tua re non est, ut ego emoriar,
Plaut. Ps. 1, 3, 102; 104; cf. Ter. Phorm. 5, 7, 76: Cervius haec inter vicinus garrit aniles Ex re fabellas, i. e. fitting, suitable, pertinent (= pro commodo, quae cum re proposita conveniant), Hor. S. 2, 6, 78:aliquid facere bene et e re publica,
for the good, the safety of the state, Cic. Phil. 10, 11, 25:e (not ex) re publica,
id. ib. 3, 12, 30; 8, 4, 13; id. de Or. 2, 28, 124; id. Fam. 13, 8, 2; Liv. 23, 24; Suet. Caes. 19 et saep.:exque re publica,
Cic. Phil. 3, 15, 38; 5, 13, 36:non ex usu nostro est,
Plaut. Merc. 2, 3, 60; Ter. Hec. 4, 3, 10; Caes. B. G. 1, 30, 2; 1, 50 fin.; 5, 6 fin. al.; cf.:ex utilitate,
Plin. Pan. 67, 4; Tac. A. 15, 43:ex nullius injuria,
Liv. 45, 44, 11.—To designate the measure or rule, according to, after, in conformity with which any thing is done:I.(majores) primum jurare EX SVI ANIMI SENTENTIA quemque voluerunt,
Cic. Ac. 2, 47 fin. (cf. Beier, Cic. Off. 3, 29, 108, and the references):ex omnium sententia constitutum est, etc.,
id. Clu. 63, 177; cf.:ex senatus sententia,
id. Fam. 12, 4:ex collegii sententia,
Liv. 4, 53:ex amicorum sententia,
id. 40, 29:ex consilii sententia,
id. 45, 29 et saep.; cf.also: ex sententia, i. q. ex voluntate,
according to one's wish, Plaut. Capt. 2, 2, 96: Ter. Hec. 5, 4, 32; Cic. Fam. 12, 10, 2; id. Att. 5, 21 al.;and, in a like sense: ex mea sententia,
Plaut. Men. 2, 2, 1; id. Merc. 2, 3, 36:ex senatus consulto,
Cic. Rep. 3, 18; Sall. C. 42 fin.:ex edicto, ex decreto,
Cic. Fam. 13, 56 fin.; id. Quint. 8, 30:ex lege,
id. Div. in Caecil. 5, 19; id. Clu. 37, 103; id. Inv. 1, 38, 68: ex jure, Enn. ap. Gell. 20, 10, 4 (Ann. v. 276 ed. Vahl.); Varr. L. L. 6, § 64 Mull.; Cic. Mur. 12, 26; id. de Or. 1, 10, 41:ex foedere,
Liv. 1, 23 et saep.:hunccine erat aequum ex illius more, an illum ex hujus vivere?
Ter. Heaut. 1, 2, 29; so,ex more,
Sall. J. 61, 3; Verg. A. 5, 244; 8, 186; Ov. M. 14, 156; 15, 593; Plin. Ep. 3, 18; Flor. 4, 2, 79 al.; cf.:ex consuetudine,
Cic. Clu. 13, 38; Caes. B. G. 1, 52, 4; 4, 32, 1; Sall. J. 71, 4; Quint. 2, 7, 1 al.:quod esse volunt e virtute, id est honeste vivere,
Cic. Fin. 2, 11, 34:ex sua libidine moderantur,
Ter. Heaut. 2, 1, 4; cf. Sall. C. 8, 1:ut magis ex animo rogare nihil possim,
Cic. Fam. 13, 8, 3:eorum ex ingenio ingenium horum probant,
Plaut. Trin. 4, 3, 42; cf. Ter. Eun. 1, 2, 118; Balb. ap. Cic. Att. 9, 7, A.:leges ex utilitate communi, non ex scriptione, quae in litteris est, interpretari,
Cic. Inv. 1, 38; cf. id. Lael. 6, 21:nemo enim illum ex trunco corporis spectabat, sed ex artificio comico aestimabat,
id. Rosc. Com. 10, 28; cf. Sall. C. 10, 5; Caes. B. G. 3, 20, 1; Planc. ap. Cic. Fam. 10, 4, 2 al.:ex tuis verbis meum futurum corium pulcrum praedicas,
Plaut. Ep. 5, 1, 19; cf. Cic. Fam. 7, 17; id. Att. 1, 3:nunc quae scribo, scribo ex opinione hominum atque fama,
id. Fam. 12, 4 fin.:scripsit Tiberio, non ut profugus aut supplex, sed ex memoria prioris fortunae,
Tac. A. 2, 63: quamquam haec quidem res non solum ex domestica est ratione;attingit etiam bellicam,
Cic. Off. 1, 22, 76; cf. id. Quint. 11; 15 et saep.—E re rata, v. ratus.—To form adverbial expressions, such as: ex aequo, ex commodo, ex contrario, ex composito, ex confesso, ex destinato, ex diverso, ex facili, etc., ex affluenti, ex continenti;► Ex placed after its noun: variis ex, Lucr.ex improviso, ex inopinato, etc., v. the words aequus, commodus, etc.
2, 791:IV.terris ex,
id. 6, 788:quibus e sumus uniter apti,
id. 3, 839; 5, 949.—E joined with que:que sacra quercu,
Verg. E. 7, 13.In composition, ex (cf. dis) before vowels and h, and before c, p, q, t (exagito, exeo, exigo, exoro, exuro, exhaurio; excedo, expello, exquiro, extraho); ef (sometimes ec) before f (effero, effluo, effringo; also in good MSS. ecfero, ecfari, ecfodio), elsewhere e (eblandior, educo, egredior, eicio, eligo, emitto, enitor, evado, eveho). A few exceptions are found, viz., in ex: epoto and epotus as well as expotus, and escendo as well as exscensio; in e: exbibo as well as ebibo; exballisto, exbola; exdorsuo; exfututa as well as effutuo; exfibulo; exlex, etc. After ex in compounds s is [p. 671] often elided in MSS. and edd. Both forms are correct, but the best usage and analogy favor the retaining of the s; so, exsaevio, exsanguis, exscensio, exscindo, exscribo, exsculpo, exseco, exsecror, exsequiae, exsequor, exsero, exsicco, exsilio, exsilium, exsisto, exsolvo, exsomnis, exsorbeo, exsors, exspecto, exspes, exspiro, exspolio, exspuo, exsterno, exstimulo, exstinguo, exstirpo, exsto, exstruo, exsudo, exsugo, exsul, exsulto, exsupero, exsurgo, exsuscito, and some others, with their derivv.; cf. Ribbeck, Prol. Verg. p. 445 sq. Only in escendere and escensio is the elision of x before s sustained by preponderant usage; cf. Neue, Formenl. 2, p. 766.—B.Signification.1.Primarily and most freq. of place, out or forth: exeo, elabor, educo, evado, etc.; and in an upward direction: emineo, effervesco, effero, erigo, exsurgo, exsulto, extollo, everto, etc.—Hence also, trop., out of ( a former nature), as in effeminare, qs. to change out of his own nature into that of a woman: effero, are, to render wild; thus ex comes to denote privation or negation, Engl. un-: exanimare, excusare, enodare, exonerare, effrenare, egelidus, I., elinguis, elumbis, etc.—2.Throughout, to the end: effervesco, effero, elugeo; so in the neuter verbs which in composition (esp. since the Aug. per.) become active: egredior, enavigo, eno, enitor, excedo, etc.—Hence, thoroughly, utterly, completely: elaudare, emori, enecare, evastare, evincere (but eminari and eminatio are false readings for minari and minatio; q. v.); and hence a simple enhancing of the principal idea: edurus, efferus, elamentabilis, egelidus, exacerbo, exaugeo, excolo, edisco, elaboro, etc. In many compounds, however, of post - Aug. and especially of post-class. Latinity this force of ex is no longer distinct; so in appellations of color: exalbidus, exaluminatus, etc.; so in exabusus, exambire, exancillatus, etc. Vid. Hand Turs. II. Pp. 613-662. -
6 ēgressus
ēgressus P. of egredior.* * *landing place; egress; departure; flight; landing; mouth (of a river) -
7 ēgressus
ēgressus ūs, m [egredior], a going out, going away, egress, departure: vestrum egressum ornando: arcet egressu (ventos), O.: egressūs eius explorat, tracks his movements, S.— A disembarking, landing: optimum esse egressum, Cs.— An emptying, mouth (of a river), O. — Fig., a digression: libero egressu memorare, i. e. to expatiate upon, Ta.* * *landing place; egress; departure; flight; landing; mouth (of a river) -
8 tam
tam adv. [3 TA-], correl. with quam in comparisons, implying equality of degree, in such a degree, as much, so, so much: non tam solido quam splendido nomine: adiuro, tam me tibi vera referre Quam veri maiora fide, as true as they are incredible, O.: quam magni nominis bellum est, tam difficilem existimaritis victoriam fore, L.: istam dexteram non tam in bellis neque in proeliis quam in promissis et fide firmiorem, i. e. whose superior trustworthiness is not so much in wars, etc.: nihil est tam contra naturam quam turpitudo: nihil esse tam diligenter quam ius civile retinendum: non tam meāpte causā Laetor quam illius, T.: vellem tam domestica ferre possem quam ista contemnere, were as able to bear, etc.: quod si tam vos curam libertatis haberetis, quam illi ad dominationem adcensi sunt, in as great a degree, S.: Parmenonis tam scio esse hanc techinam quam me vivere, just as well as, T.: Tam teneor dono quam si dimittar onustus, H.: tam es tu iudex quam ego.—With comp. or superl. (quam... tam in the sense of quanto... tanto or quo... eo; old or poet.): Tam magis illa fremens... Quam magis effuso crudescunt sanguine pugnae, raging the more wildly, the more, etc., V.: quam maxime huic vana haec suspicio Erit, tam facillime patris pacem in leges conficiet suas (i. e. quo magis... eo facilius), T.: quam quisque pessume fecit, tam maxume tutus est (i. e. ut quisque... ita maxime, etc.), S.—With a comparative clause implied in the context, so, to such a degree, so very, equally: quae faciliora sunt philosophis... quia tam graviter cadere non possunt (i. e. quam alii): quorsum igitur tam multa de voluptate? so much (as has been said): hoc, quod a tam multis perferatur, by so many (as we have mentioned): tam necessario tempore, tam propinquis hostibus, at so urgent a time as this, Cs.: hunc tam temere iudicare, Cs.: cum tam procul a finibus Macedoniae absint, L.: quam si explicavisset, non tam haesitaret, i. e. as he does.—Often with a pron demonstr.: haec mea oratio tam longa aut tam alte repetita: haec tam crebra Etruriae concilia, L.: quae est ista tam infesta ira? L.—Followed by a clause of result with ut, qui or quin (only with adjj. and advv.), so, so very: quae (maturitas) mihi tam iucunda est, ut quasi terram videre videar: ad eum pervenit tam opportuno tempore, ut simul, etc., Cs.—Usu. with a negative or in a question implying a negative: quis umquam praedo fuit tam nefarius, quis pirata tam barbarus ut, etc.: non se tam barbarum ut non sciret, etc., Cs.: nemo inventus est tam amens, qui illud argentum eriperet: quae est anus tam delira quae timeat ista?: Numquam tam mane egredior... quin te... conspicer Fodere, T.: numquam tam male est Siculis quin aliquid facete et commode dicant.* * *so, so much (as); to such an extent/degree; nevertheless, all the same -
9 defaecatus
dē-faeco ( dēfēco, or defīco; cf. Ritschl ad Plaut. Most. 1, 3, 2), āvi, ātum, 1, v. a. [faex], to cleanse from dregs; to refine, purify, defecate, clarify (ante-class. and post-Aug.).I.Lit.:B.vinum,
Col. 12, 33; Plin. 18, 26, 63, § 232:vindemiam,
Vulg. Isa. 25, 6.—In gen., to cleanse, purify, wash:II.se,
Plaut. Most. 1, 3, 2:membra,
Prud. Cath. 7, 74:aërem,
Veg. Vet. 1, 20, 3. —Trop., to purify; to make clear, serene; to set at ease:quicquid incerti mi in animo prius aut ambiguum fuit, nunc liquet, nunc defaecatum est,
Plaut. Ps. 2, 4, 70:animus purgatus defaecatusque,
Macr. Somn. Scip. 1, 8:mens,
id. ib. 2, 12:literae defaecandae,
Sid. Ep. 1, 1:caro ab omni defaecata labe vitiorum,
Ambros. in Luc. 7, 141 fin.:nunc defaecato demum animo egredior domo,
undisturbed, serene, Plaut. Aul. 1, 2, 1.— P. a.: dēfaecātus, a, um. — Comp.:caelum defaecatius ab omni labe,
Ambros. in Psa. 118; Serm. 8;vindemiae,
refined, Vulg. Isa. 25, 6. -
10 defaeco
dē-faeco ( dēfēco, or defīco; cf. Ritschl ad Plaut. Most. 1, 3, 2), āvi, ātum, 1, v. a. [faex], to cleanse from dregs; to refine, purify, defecate, clarify (ante-class. and post-Aug.).I.Lit.:B.vinum,
Col. 12, 33; Plin. 18, 26, 63, § 232:vindemiam,
Vulg. Isa. 25, 6.—In gen., to cleanse, purify, wash:II.se,
Plaut. Most. 1, 3, 2:membra,
Prud. Cath. 7, 74:aërem,
Veg. Vet. 1, 20, 3. —Trop., to purify; to make clear, serene; to set at ease:quicquid incerti mi in animo prius aut ambiguum fuit, nunc liquet, nunc defaecatum est,
Plaut. Ps. 2, 4, 70:animus purgatus defaecatusque,
Macr. Somn. Scip. 1, 8:mens,
id. ib. 2, 12:literae defaecandae,
Sid. Ep. 1, 1:caro ab omni defaecata labe vitiorum,
Ambros. in Luc. 7, 141 fin.:nunc defaecato demum animo egredior domo,
undisturbed, serene, Plaut. Aul. 1, 2, 1.— P. a.: dēfaecātus, a, um. — Comp.:caelum defaecatius ab omni labe,
Ambros. in Psa. 118; Serm. 8;vindemiae,
refined, Vulg. Isa. 25, 6. -
11 defeco
dē-faeco ( dēfēco, or defīco; cf. Ritschl ad Plaut. Most. 1, 3, 2), āvi, ātum, 1, v. a. [faex], to cleanse from dregs; to refine, purify, defecate, clarify (ante-class. and post-Aug.).I.Lit.:B.vinum,
Col. 12, 33; Plin. 18, 26, 63, § 232:vindemiam,
Vulg. Isa. 25, 6.—In gen., to cleanse, purify, wash:II.se,
Plaut. Most. 1, 3, 2:membra,
Prud. Cath. 7, 74:aërem,
Veg. Vet. 1, 20, 3. —Trop., to purify; to make clear, serene; to set at ease:quicquid incerti mi in animo prius aut ambiguum fuit, nunc liquet, nunc defaecatum est,
Plaut. Ps. 2, 4, 70:animus purgatus defaecatusque,
Macr. Somn. Scip. 1, 8:mens,
id. ib. 2, 12:literae defaecandae,
Sid. Ep. 1, 1:caro ab omni defaecata labe vitiorum,
Ambros. in Luc. 7, 141 fin.:nunc defaecato demum animo egredior domo,
undisturbed, serene, Plaut. Aul. 1, 2, 1.— P. a.: dēfaecātus, a, um. — Comp.:caelum defaecatius ab omni labe,
Ambros. in Psa. 118; Serm. 8;vindemiae,
refined, Vulg. Isa. 25, 6. -
12 defico
dē-faeco ( dēfēco, or defīco; cf. Ritschl ad Plaut. Most. 1, 3, 2), āvi, ātum, 1, v. a. [faex], to cleanse from dregs; to refine, purify, defecate, clarify (ante-class. and post-Aug.).I.Lit.:B.vinum,
Col. 12, 33; Plin. 18, 26, 63, § 232:vindemiam,
Vulg. Isa. 25, 6.—In gen., to cleanse, purify, wash:II.se,
Plaut. Most. 1, 3, 2:membra,
Prud. Cath. 7, 74:aërem,
Veg. Vet. 1, 20, 3. —Trop., to purify; to make clear, serene; to set at ease:quicquid incerti mi in animo prius aut ambiguum fuit, nunc liquet, nunc defaecatum est,
Plaut. Ps. 2, 4, 70:animus purgatus defaecatusque,
Macr. Somn. Scip. 1, 8:mens,
id. ib. 2, 12:literae defaecandae,
Sid. Ep. 1, 1:caro ab omni defaecata labe vitiorum,
Ambros. in Luc. 7, 141 fin.:nunc defaecato demum animo egredior domo,
undisturbed, serene, Plaut. Aul. 1, 2, 1.— P. a.: dēfaecātus, a, um. — Comp.:caelum defaecatius ab omni labe,
Ambros. in Psa. 118; Serm. 8;vindemiae,
refined, Vulg. Isa. 25, 6. -
13 denique
dēnĭquē, adv. [etym. dub.; perh. dēnĭ, locative of de, and que].I.Orig. denoting succession in time, and thereupon, and then, in the sequel.A.In gen. (rare—for syn. cf.:B.tum, demum, tandem, postremo): omnes negabant... denique hercle jam pudebat,
Ter. Hec. 5, 3, 8:risu omnes qui aderant emoriri. Denique Metuebant omnes jam me,
id. Eun. 3, 1, 42:ille imperat reliquis civitatibus obsides. Denique ei rei constituit diem,
Caes. B. G. 7, 64:ferme ut quisque rem accurat suam, sic ei procedunt post principia denique,
Plaut. Pers. 4, 1, 4.—In the interrogatory formula:quid denique agitis?
and what did you do then? Plaut. Bac. 2, 3, 60: id. Truc. 2, 4, 47.—More freq.,Pregn., ending a period, at last, at length; lastly, finally:b.boat caelum fremitu virum... Denique, ut voluimus, nostra superat manus,
Plaut. Am. 1, 1, 80; cf. id. ib. 1, 2, 12; Ter. And. 1, 1, 120:nisi quia lubet experiri, quo evasuru 'st denique,
Plaut. Trin. 4, 2, 93; cf. Ter. Heaut. 3, 3, 8; id. Phorm. 1, 2, 71:Nil nostri miserere? mori me denique coges,
Verg. E. 2, 7:quid jam misero mihi denique restat?
id. A. 2, 70; 2, 295 al.—Strengthened by ad extremum, ad postremum, or tandem:c.boni nescio quomodo tardiores sunt, et principiis rerum neglectis ad extremum ipsa denique necessitate excitantur,
Cic. Sest. 47:victus denique ad postremum est,
Just. 12, 16 fin.; 37, 1 fin.: et tandem denique devorato pudore ad Milonem aio, Ap. M. 2, p. 121.—Sometimes of that which happens after a long delay = tandem:d.quae (sc. urbana) ego diu ignorans, ex tuis jucundissimis litteris a. d. V. Cal. Jan. denique cognovi,
Cic. Att. 5, 20, 8:aliquam mihi partem hodie operae des denique, jam tandem ades ilico,
Plaut. Mil. 4, 2, 40.—With the particles tum, nunc, or an abl. of time (nearly = demum), just. precisely:(β).tum denique homines nostra intellegimus bona, cum, etc.,
Plaut. Capt. 1, 2, 39:qui convenit polliceri operam suam reip. tum denique, si necessitate cogentur? etc.,
Cic. Rep. 1, 6;so tum denique,
id. Quint. 13, 43; id. Tusc. 3, 31, 75; id. de Sen. 23, 82; id. Fin. 1, 19, 64 et saep.;and separated,
id. Lael. 22, 84; id. Caecin. 34 fin.:tantum accessit, ut mihi nunc denique amare videar, antea dilexisse,
id. Fam. 9, 14, 5; cf. id. Quint. 13:ne is, de cujus officio nemo umquam dubitavit, sexagesimo denique anno dedecore notetur,
id. ib. 31, 99; cf. Caes. B. G. 1, 22, 4; id. B. C. 1, 5, 2; Sall. J. 105, 3.—Like demum with pronouns, to give emphasis:(γ).si qua metu dempto casta est, ea denique casta est,
Ov. Am. 3, 4, 3:is enim denique honos mihi videri solet, qui, etc.,
Cic. Fam. 10, 10; cf.:eo denique,
Cic. Quint. 11, 38.—With vix (like vix demum):II.posita vix denique mensa,
Ov. Her. 16, 215.—Transf., in enumerations.A.Like dein (deinde) followed by postremo, or ad postremum (rare):B.denique sequitur... postremo si est, etc.,
Varr. L. L. 7, 19, 113:omnes urbes, agri, regna denique, postremo etiam vectigalia vestra venierint,
Cic. Agr. 2, 23 fin.; id. Cat. 2, 11, 25; id. N. D. 3, 9, 23; cf. id. Fam. 2, 15, 4:primum illis cum Lucanis bellum fuit.. Denique Alexander rex Epiri.. cum omnibus copiis ab his deletus est.. ad postremum Agathocles, etc.,
Just. 23, 1, 15. —Pregn., to introduce the last of a series, finally, lastly, in fine (the usual meaning of the word; cf.:2.postremo, novissime, ad extremum): consilium ceperunt... ut nomen hujus de parricidio deferrent, ut ad eam rem aliquem accusatorem veterem compararent... denique ut, etc.,
Cic. Rosc. Am. 10, 28; cf. id. Rep. 1, 43; Ov. Tr. 2, 231: cur etiam secundo proelio aliquos ex suis amitteret? cur vulnerari pateretur optime de se meritos milites? [p. 546] cur denique fortunam periclitaretur? Caes. B. C. 1, 72, 2:aut denique,
Cic. Arch, 6, 12:qui denique,
id. Rep. 1, 17:tum denique,
Verg. G. 2, 369 et saep.:cum de moribus, de virtutibus, denique de republica disputet (Socrates),
Cic. Rep. 1, 10:mathematici, poetae, musici, medici denique, etc.,
id. Fin. 5, 3, 7:denique etiam,
id. Fl. 4, 9:primum omnium me ipsum vigilare, etc.: deinde magnos animos esse in bonis viris..: deos denique immortales. auxilium esse laturos,
id. Cat. 2, 9.—Freq. in ascending to a climax, or to a higher or more general expression, in a word, in fine, in short, briefly, even, in fact, indeed:3.quis hunc hominem rite dixerit, qui sibi cum suis civibus, qui denique cum omni hominum genere nullam esse juris communionem velit?
Cic. Rep. 2, 26:nemo bonus, nemo denique civis est, qui, etc.,
id. Pis. 20, 45; id. Verr. 2, 2, 69; Liv. 4, 56; Tac. A. 2, 10 al.:pernegabo atque obdurabo, perjurabo denique,
Plaut. As. 2, 2, 56; cf. Ter. Ad. 3, 4, 51; id. Hec. 4, 4, 95; Cic. Quint. 16, 51; id. Verr. 2, 2, 23 al.:numquam tam mane egredior, neque tam vesperi domum revortor, quin te in fundo conspicer fodere, aut arare, aut aliquid facere denique, Heaut. 1, 1, 15: quod malum majus, seu tantum denique?
Cic. Att. 10, 8, 4; Caes. B. G. 2, 33, 2:ne nummi pereant, aut pyga aut denique fama,
Hor. S. 1, 2, 133:haec denique ejus fuit postrema oratio,
Ter. Ph. 4, 3, 44; so Cic. de Or. 2, 78, 317; id. Verr. 1, 27, 70; Nep. Pelop. 4, 3; Vell. 2, 113; Tac. A. 1, 26; Ov. M. 2, 95 al. —Hence, freq. emphatic with ipse:arma, tela, locos, tempora, denique naturam ipsam industria vicerat,
Sall. J. 76:hoc denique ipso die,
Cic. Mil. 36, 100.—With omnia, prius flamma, prius denique omnia, quam, etc., id. Phil. 13, 21, 49; Quint. 10, 1, 119; Plin. Ep. 7, 9, 13; cf.:quidquid denique,
Cels. 2, 28, 1.—In post-Aug. prose (esp. in the jurists), to denote an inference, in consequence, therefore, accordingly:hujus victoriae callide dissimulata laetitia est: denique non solita sacra Philippus illa die fecit, etc.,
Just. 9, 4, 1:pulcherrima Campaniae plaga est: nihil mollius caelo: denique bis floribus vernat,
Flor. 1, 16, 3; Dig. 1, 7, 13; 10, 4, 3, § 15 et saep. So in citing a decision for a position assumed:denique Scaevola ait, etc.,
Dig. 7, 3, 4; 4, 4, 3; 7, 8, 14:exstat quidem exemplum ejus, qui gessit (sc. magistratum) caecus: Appius denique Claudius caecus consiliis publicis intererat,
ib. 3, 1, 1, § 5 and 6; 48, 5, 8.—In class. usage denique includes the connective -que;once in Plaut. and often in late Lat. a copul. conj. precedes it: atque hoc denique,
Plaut. Merc. 2, 1, 18:aurum, argentum, et denique aliae res,
Gai. Inst. 2, 13; Dig. 1, 8, 1. See Hand Turs. II. p. 260-278. -
14 egressio
I.Lit.:II.nocturna (ex castello),
App. M. 8, p. 208, 7; Hier. Ep. 78, 1:eorum ex Aegypto,
Vulg. Num. 1, 1; and so in gen. of the Exodus:filiorum Israel,
id. ib. 33, 38; 1 Reg. 18, 30.—Trop., in rhet. lang., a digression in speaking, like parekbasis, Quint. 4, 3, 12; 15; 3, 9, 4; cf. ib. 4, 3: de egressione.—In plur., id. 11, 3, 164; 12, 10, 60. -
15 fundus
fundus, i, m. [Sanscr. budh-nas, ground; Gr. puthmên, pundax; O. H. Germ. Bodam; Germ. Boden; v. fodio], the bottom of any thing (class.).I.Lit.A.In gen.:* 2.armarii fundum exsecuit,
the bottom of the chest, Cic. Clu. 64, 179:ollae,
Plin. 15, 17, 18, § 60:scyphi,
Dig. 41, 1, 26:(Aetna) fundo exaestuat imo,
from the lowest bottom, Verg. A. 3, 577; cf.:imo Nereus ciet aequora fundo,
id. ib. 2, 419:amnis fundo carens,
Plin. 3, 16, 20, § 122:maris,
Vulg. Judith, 5, 12:calicis,
id. Isa. 51, 17.—Prov.:largitio fundum non habet,
there is no end of giving, Cic. Off. 2, 15, 55.—Transf. (pars pro toto), a cup:B.hi duo longaevo censentur Nestore fundi,
Mart. 8, 6, 9.—In partic., a piece of land, a farm, estate (syn.: praedium, villa): fundi appellatione omne aedificium et omnis ager continetur; sed in usu urbana aedificia aedes, rustica villae dicuntur;II.locus vero sine aedificio in urbe area, rure autem ager appellatur: idemque ager cum aedificio fundus dicitur,
Dig. 50, 16, 211; Cic. Agr. 3, 2 fin.:cum inprobata sit eorum sententia qui putaverint furtivum fundum fieri posse,
Gai. Inst. 2, 51; cf.: non hominum tantum neque rerum moventium... sed fundi quoque et aedium fieri furtum, Masur. Sab. ap. Gell. 11, 18, 13:cui nostrum non licet fundos nostros obire?
Cic. de Or. 1, 58, 249:nunquam tam mane egredior, quin te in fundo conspicer fodere,
Ter. Heaut. 1, 1, 16; Crass. ap. Cic. de Or. 2, 55, 224; Cic. Caecin. 36, 104; id. Verr. 2, 3, 50, § 119; id. Fam. 13, 69, 2; [p. 794] Quint. 4, 2, 131:dulcia poma feret cultus tibi fundus,
Hor. S. 2, 5, 13 et saep.:euge, fundi et aedes, per tempus subvenistis mihi,
Plaut. Truc. 1, 2, 84; cf.:si quidem habes fundum atque aedis,
id. ib. 1, 2, 75:nostri fundi calamitas,
Ter. Eun. 1, 1, 34:quasi non fundis exornatae multae incedant per vias,
i. e. with the price of a farm, Plaut. Ep. 2, 2, 42:unumne fundum pulcherrimum populi Romani, disperire patiemini?
Cic. Agr. 2, 29, 80:nunc is nobis fundus est, i. e. ex quo fructus capiamus,
Plaut. Truc. 4, 2, 15 Spengel ad loc.—Prov.: fundum alienum arat, incultum familiarem deserit,
Plaut. As. 5, 2, 24.—Trop.A.In gen.: fluxas Phrygiae res vertere fundo, i. e. from its foundation, = funditus, Verg. A. 10, 88:B.cenae,
the principal dish, Gell. 17, 8, 2.—In partic., publicists' t. t., qs. one who lays the foundation for the decision of a thing, one that approves a thing or ratifies it, the approver (syn. auctor): fundus dicitur populus esse rei, quam alienat, hoc est auctor, Paul. ex Fest. p. 89 Müll.:2.non ut hujus sententiae legisque fundus fierem,
Gell. 19, 8, 12:negat ex foederato populo quemquam potuisse, nisi is populus fundus factus esset, in hanc civitatem venire, etc.,
Cic. Balb. 8, 19 (where Cicero gives to this legal principle another meaning); cf.:quid enim potuit dici imperitius quam foederatos populos fieri fundos oportere?
id. ib. 8, 20; 11, 27;18, 42: municipes sunt cives Romani ex municipiis, legibus suis et suo jure utentes... neque ulla populi Romani lege astricti, nisi populus eorum fundus factus est,
Gell. 16, 13, 6.—Transf. (ante- and post-class., and rare):ut, quae cum ejus filio egi, ei rei fundus pater sit potior,
may officially confirm, Plaut. Trin. 5, 1, 7; cf. Gell. 19, 8, 12; and Paul. ex Fest. p. 89 Müll. supra. -
16 reverto
rĕ-verto ( - vort-) and rĕ-vertor ( - vort-), versus (-vors-) ( inf. paragog. revertier, Phaedr. 4, 18, 14), 3 (the authors of the ante-Aug. per. make the perfect forms, with the exception of the part. reversus, only from the active root, reverti, reverteram, revertisse, etc., Plaut. Am. 3, 2, 28: [p. 1590] Cic. Fam. 10, 28, 1; id. Att. 8, 3, 7; id. Phil. 2, 24, 59; id. Div. 1, 15, 27; id. Phil. 8, 10, 28; id. Tusc. 5, 37, 107; Caes. B. G. 1, 8; 1, 31, 2, 29; 2, 14; Sall. C. 37, 11 et saep.:I.reversus,
Cic. Phil. 6, 4, 10; Caes. B. G. 6, 42; Sall. H. 4, 4 Dietsch;but cf.: reversus sum, etc.,
Vell. 2, 42, 3; Quint. 7, 8, 2; 11, 2, 17; Tac. A. 12, 21; Front. Strat. 4, 2, 8; 4, 5, 17; Val. Max. 5, 1, 1; Nep. Them. 5, 2. But in the present tenses the active form is rare:revortit,
Lucr. 3, 1061; 5, 1153, and Pompon. ap. Non. 476, 2;or Com. Rel. p. 201 Rib.: revertebant,
Amm. 19, 5, 2; cf. Neue, Formenl. 2, p. 345 sq.; Zumpt, Gram. § 209 fin.) [verto], to turn back, turn about; to come back, return (syn.: redeo, revenio).Lit.:b.clamitant me ut revertar,
Plaut. Ps. 5, 1, 30:(Deiotarus) cum ex itinere revertisset... persaepe revertit ex itinere,
Cic. Div. 1, 15, 26 sq.; cf. id. ib. 2, 8, 20:eodem (vultu) semper se vidisse exeuntem illum domo et revertentem,
id. Tusc. 3, 15, 31:ita maestus rediit, ut retractus, non reversus videretur,
id. Phil. 6, 4, 10:reversus ille, etc.,
Caes. B. G. 6, 42:(mulier) per propinquos rogata, ut rediret, non est reversa,
Quint. 7, 8, 2 et saep.:cum ego a foro revortor,
Plaut. Ps. 1, 2, 30:a Fabricio ponte,
Hor. S. 2, 3, 36:a Scythiā,
Just. 9, 3, 1; 22, 3, 6:reverti ab exsilio,
Tac. H. 1, 77; 2, 92; Suet. Calig. 59:a bello,
Cic. Ac. 2, 1, 3; Sen. Suas. 2, 8; for which poet.:silvā,
Ov. M. 5, 585:jam ad te revortar,
Plaut. Aul. 2, 2, 26:ad aliquem,
id. Ep. 3, 3, 43; id. Ps. 4, 7, 62; Caes. B. G. 2, 14 et saep.:nisi domum revorteris,
Plaut. Men. 2, 1, 31; so,domum,
Ter. Heaut. 1, 1, 16 (opp. egredior); 70; 2, 3, 99; Cic. Tusc. 5, 37, 107 (opp. egressi); Hor. Ep. 1, 15, 24 al.:Formias,
Cic. Att. 8, 3, 7:Ameriam,
id. Rosc. Am. 9, 26:Epheso Laodiceam,
id. Fam. 3, 10, 3:hunc in locum,
id. Rep. 6, 25, 29:in castra,
Sall. J. 58, 7:ad assuetas sibi sedes,
Quint. 11, 2, 6:huc,
Plaut. Am. 2, 2, 57; 3, 2, 28; Ter. Ad. 4, 1, 9; Cic. Rep. 6, 13, 13 (opp. hinc profecti). — With double nom.:consules praedā ingenti partā victores reverterunt,
Liv. 7, 17. —Of things:II.sol inde (sc. a brumalibus flexibus) revortens,
Lucr. 5, 616:revertitur idem sol sub terras,
id. 5, 658:revertitur luna ad signum quodque,
id. 5, 635:multa videbis retro repulsa revorti,
id. 2, 130:retroque a terrā cunctā revorti,
id. 1, 785:quis neget... Tiberim reverti,
Hor. C. 1, 29, 12:sol reversus,
Manil. 5, 464. —Trop.A.In gen., to return:B.nescit vox missa reverti,
Hor. A. P. 390; cf. Quint. 10, 7, 14:leti jam limine ab ipso Ad vitam possint revorti,
Lucr. 2, 961:ad superiorem consuetudinem,
Cic. Fam. 9, 24, 2:ad illum animum meum pristinum,
id. ib. 10, 28, 1:ad sanitatem,
Caes. B. G. 1, 42:ad corporis commodum,
Cic. Inv. 2, 56, 168:haec ad easdem particulas,
Quint. 3, 6, 65:ad Musas,
Ov. Tr. 3, 7, 9:ad bonam vitae consuetudinem,
Dig. 34, 4, 30:ut reverteretur in gratiam mecum,
Petr. 87:poena in caput tuum,
Ov. A. A. 1, 340; cf. Tac. H. 3, 31. —In partic., in speech (after a digression), to return, revert to a theme, etc.:scribam tibi tres libros, ad quos revertare,
Varr. R. R. 1, 1, 4:discedo parumper a somniis, ad quae mox revertar,
Cic. Div. 1, 23, 47:sed, ut ad propositum revertamur, etc.,
id. Fin. 2, 32, 104:ut ad me revertar,
id. Cael. 3, 6:ad illam puellam exposititiam,
Plaut. Cas. prol. 79:proinde ad id revertar,
Curt. 7, 1, 26:illuc,
Nep. Dion, 4. —In a comic equivoque: revortor rursus denuo Carthaginem, Si quid mandare voltis aut curarier,
Plaut. Poen. prol. 79. -
17 revertor
rĕ-verto ( - vort-) and rĕ-vertor ( - vort-), versus (-vors-) ( inf. paragog. revertier, Phaedr. 4, 18, 14), 3 (the authors of the ante-Aug. per. make the perfect forms, with the exception of the part. reversus, only from the active root, reverti, reverteram, revertisse, etc., Plaut. Am. 3, 2, 28: [p. 1590] Cic. Fam. 10, 28, 1; id. Att. 8, 3, 7; id. Phil. 2, 24, 59; id. Div. 1, 15, 27; id. Phil. 8, 10, 28; id. Tusc. 5, 37, 107; Caes. B. G. 1, 8; 1, 31, 2, 29; 2, 14; Sall. C. 37, 11 et saep.:I.reversus,
Cic. Phil. 6, 4, 10; Caes. B. G. 6, 42; Sall. H. 4, 4 Dietsch;but cf.: reversus sum, etc.,
Vell. 2, 42, 3; Quint. 7, 8, 2; 11, 2, 17; Tac. A. 12, 21; Front. Strat. 4, 2, 8; 4, 5, 17; Val. Max. 5, 1, 1; Nep. Them. 5, 2. But in the present tenses the active form is rare:revortit,
Lucr. 3, 1061; 5, 1153, and Pompon. ap. Non. 476, 2;or Com. Rel. p. 201 Rib.: revertebant,
Amm. 19, 5, 2; cf. Neue, Formenl. 2, p. 345 sq.; Zumpt, Gram. § 209 fin.) [verto], to turn back, turn about; to come back, return (syn.: redeo, revenio).Lit.:b.clamitant me ut revertar,
Plaut. Ps. 5, 1, 30:(Deiotarus) cum ex itinere revertisset... persaepe revertit ex itinere,
Cic. Div. 1, 15, 26 sq.; cf. id. ib. 2, 8, 20:eodem (vultu) semper se vidisse exeuntem illum domo et revertentem,
id. Tusc. 3, 15, 31:ita maestus rediit, ut retractus, non reversus videretur,
id. Phil. 6, 4, 10:reversus ille, etc.,
Caes. B. G. 6, 42:(mulier) per propinquos rogata, ut rediret, non est reversa,
Quint. 7, 8, 2 et saep.:cum ego a foro revortor,
Plaut. Ps. 1, 2, 30:a Fabricio ponte,
Hor. S. 2, 3, 36:a Scythiā,
Just. 9, 3, 1; 22, 3, 6:reverti ab exsilio,
Tac. H. 1, 77; 2, 92; Suet. Calig. 59:a bello,
Cic. Ac. 2, 1, 3; Sen. Suas. 2, 8; for which poet.:silvā,
Ov. M. 5, 585:jam ad te revortar,
Plaut. Aul. 2, 2, 26:ad aliquem,
id. Ep. 3, 3, 43; id. Ps. 4, 7, 62; Caes. B. G. 2, 14 et saep.:nisi domum revorteris,
Plaut. Men. 2, 1, 31; so,domum,
Ter. Heaut. 1, 1, 16 (opp. egredior); 70; 2, 3, 99; Cic. Tusc. 5, 37, 107 (opp. egressi); Hor. Ep. 1, 15, 24 al.:Formias,
Cic. Att. 8, 3, 7:Ameriam,
id. Rosc. Am. 9, 26:Epheso Laodiceam,
id. Fam. 3, 10, 3:hunc in locum,
id. Rep. 6, 25, 29:in castra,
Sall. J. 58, 7:ad assuetas sibi sedes,
Quint. 11, 2, 6:huc,
Plaut. Am. 2, 2, 57; 3, 2, 28; Ter. Ad. 4, 1, 9; Cic. Rep. 6, 13, 13 (opp. hinc profecti). — With double nom.:consules praedā ingenti partā victores reverterunt,
Liv. 7, 17. —Of things:II.sol inde (sc. a brumalibus flexibus) revortens,
Lucr. 5, 616:revertitur idem sol sub terras,
id. 5, 658:revertitur luna ad signum quodque,
id. 5, 635:multa videbis retro repulsa revorti,
id. 2, 130:retroque a terrā cunctā revorti,
id. 1, 785:quis neget... Tiberim reverti,
Hor. C. 1, 29, 12:sol reversus,
Manil. 5, 464. —Trop.A.In gen., to return:B.nescit vox missa reverti,
Hor. A. P. 390; cf. Quint. 10, 7, 14:leti jam limine ab ipso Ad vitam possint revorti,
Lucr. 2, 961:ad superiorem consuetudinem,
Cic. Fam. 9, 24, 2:ad illum animum meum pristinum,
id. ib. 10, 28, 1:ad sanitatem,
Caes. B. G. 1, 42:ad corporis commodum,
Cic. Inv. 2, 56, 168:haec ad easdem particulas,
Quint. 3, 6, 65:ad Musas,
Ov. Tr. 3, 7, 9:ad bonam vitae consuetudinem,
Dig. 34, 4, 30:ut reverteretur in gratiam mecum,
Petr. 87:poena in caput tuum,
Ov. A. A. 1, 340; cf. Tac. H. 3, 31. —In partic., in speech (after a digression), to return, revert to a theme, etc.:scribam tibi tres libros, ad quos revertare,
Varr. R. R. 1, 1, 4:discedo parumper a somniis, ad quae mox revertar,
Cic. Div. 1, 23, 47:sed, ut ad propositum revertamur, etc.,
id. Fin. 2, 32, 104:ut ad me revertar,
id. Cael. 3, 6:ad illam puellam exposititiam,
Plaut. Cas. prol. 79:proinde ad id revertar,
Curt. 7, 1, 26:illuc,
Nep. Dion, 4. —In a comic equivoque: revortor rursus denuo Carthaginem, Si quid mandare voltis aut curarier,
Plaut. Poen. prol. 79. -
18 revortor
rĕ-verto ( - vort-) and rĕ-vertor ( - vort-), versus (-vors-) ( inf. paragog. revertier, Phaedr. 4, 18, 14), 3 (the authors of the ante-Aug. per. make the perfect forms, with the exception of the part. reversus, only from the active root, reverti, reverteram, revertisse, etc., Plaut. Am. 3, 2, 28: [p. 1590] Cic. Fam. 10, 28, 1; id. Att. 8, 3, 7; id. Phil. 2, 24, 59; id. Div. 1, 15, 27; id. Phil. 8, 10, 28; id. Tusc. 5, 37, 107; Caes. B. G. 1, 8; 1, 31, 2, 29; 2, 14; Sall. C. 37, 11 et saep.:I.reversus,
Cic. Phil. 6, 4, 10; Caes. B. G. 6, 42; Sall. H. 4, 4 Dietsch;but cf.: reversus sum, etc.,
Vell. 2, 42, 3; Quint. 7, 8, 2; 11, 2, 17; Tac. A. 12, 21; Front. Strat. 4, 2, 8; 4, 5, 17; Val. Max. 5, 1, 1; Nep. Them. 5, 2. But in the present tenses the active form is rare:revortit,
Lucr. 3, 1061; 5, 1153, and Pompon. ap. Non. 476, 2;or Com. Rel. p. 201 Rib.: revertebant,
Amm. 19, 5, 2; cf. Neue, Formenl. 2, p. 345 sq.; Zumpt, Gram. § 209 fin.) [verto], to turn back, turn about; to come back, return (syn.: redeo, revenio).Lit.:b.clamitant me ut revertar,
Plaut. Ps. 5, 1, 30:(Deiotarus) cum ex itinere revertisset... persaepe revertit ex itinere,
Cic. Div. 1, 15, 26 sq.; cf. id. ib. 2, 8, 20:eodem (vultu) semper se vidisse exeuntem illum domo et revertentem,
id. Tusc. 3, 15, 31:ita maestus rediit, ut retractus, non reversus videretur,
id. Phil. 6, 4, 10:reversus ille, etc.,
Caes. B. G. 6, 42:(mulier) per propinquos rogata, ut rediret, non est reversa,
Quint. 7, 8, 2 et saep.:cum ego a foro revortor,
Plaut. Ps. 1, 2, 30:a Fabricio ponte,
Hor. S. 2, 3, 36:a Scythiā,
Just. 9, 3, 1; 22, 3, 6:reverti ab exsilio,
Tac. H. 1, 77; 2, 92; Suet. Calig. 59:a bello,
Cic. Ac. 2, 1, 3; Sen. Suas. 2, 8; for which poet.:silvā,
Ov. M. 5, 585:jam ad te revortar,
Plaut. Aul. 2, 2, 26:ad aliquem,
id. Ep. 3, 3, 43; id. Ps. 4, 7, 62; Caes. B. G. 2, 14 et saep.:nisi domum revorteris,
Plaut. Men. 2, 1, 31; so,domum,
Ter. Heaut. 1, 1, 16 (opp. egredior); 70; 2, 3, 99; Cic. Tusc. 5, 37, 107 (opp. egressi); Hor. Ep. 1, 15, 24 al.:Formias,
Cic. Att. 8, 3, 7:Ameriam,
id. Rosc. Am. 9, 26:Epheso Laodiceam,
id. Fam. 3, 10, 3:hunc in locum,
id. Rep. 6, 25, 29:in castra,
Sall. J. 58, 7:ad assuetas sibi sedes,
Quint. 11, 2, 6:huc,
Plaut. Am. 2, 2, 57; 3, 2, 28; Ter. Ad. 4, 1, 9; Cic. Rep. 6, 13, 13 (opp. hinc profecti). — With double nom.:consules praedā ingenti partā victores reverterunt,
Liv. 7, 17. —Of things:II.sol inde (sc. a brumalibus flexibus) revortens,
Lucr. 5, 616:revertitur idem sol sub terras,
id. 5, 658:revertitur luna ad signum quodque,
id. 5, 635:multa videbis retro repulsa revorti,
id. 2, 130:retroque a terrā cunctā revorti,
id. 1, 785:quis neget... Tiberim reverti,
Hor. C. 1, 29, 12:sol reversus,
Manil. 5, 464. —Trop.A.In gen., to return:B.nescit vox missa reverti,
Hor. A. P. 390; cf. Quint. 10, 7, 14:leti jam limine ab ipso Ad vitam possint revorti,
Lucr. 2, 961:ad superiorem consuetudinem,
Cic. Fam. 9, 24, 2:ad illum animum meum pristinum,
id. ib. 10, 28, 1:ad sanitatem,
Caes. B. G. 1, 42:ad corporis commodum,
Cic. Inv. 2, 56, 168:haec ad easdem particulas,
Quint. 3, 6, 65:ad Musas,
Ov. Tr. 3, 7, 9:ad bonam vitae consuetudinem,
Dig. 34, 4, 30:ut reverteretur in gratiam mecum,
Petr. 87:poena in caput tuum,
Ov. A. A. 1, 340; cf. Tac. H. 3, 31. —In partic., in speech (after a digression), to return, revert to a theme, etc.:scribam tibi tres libros, ad quos revertare,
Varr. R. R. 1, 1, 4:discedo parumper a somniis, ad quae mox revertar,
Cic. Div. 1, 23, 47:sed, ut ad propositum revertamur, etc.,
id. Fin. 2, 32, 104:ut ad me revertar,
id. Cael. 3, 6:ad illam puellam exposititiam,
Plaut. Cas. prol. 79:proinde ad id revertar,
Curt. 7, 1, 26:illuc,
Nep. Dion, 4. —In a comic equivoque: revortor rursus denuo Carthaginem, Si quid mandare voltis aut curarier,
Plaut. Poen. prol. 79. -
19 superegredior
sŭpĕr-ēgrĕdĭor, ĕdi, 3, v. a., to surmount (late Lat.):plebeias opiniones,
Ambros. Ep. 6. -
20 tam
tam, adv. [orig. acc. fem. of the demonstrative root ta-; cf.: tum, tamen], correlative of quam, so, so much, as.I.As comparative adverb, demonstrative with correlative quam, introducing comparative clauses of like intensity.A.As adjunct of adjectives or participles the intensity of which is expressed by a comparative clause, tam... quam = as... as; negatively, non (neque, nihil, etc.) tam... quam = not so... as.1.In comparison between two adjj.:2.tam esse clemens tyrannus quam rex importunus potest,
a tyrant may be as mild as a king may be harsh, Cic. Rep. 1, 33, 50 (B. and K. bracket rex):non tam solido quam splendido nomine,
id. Fin. 1, 18, 61:tam culpae hostium justus existimator quam gloriosus victor,
Val. Max. 3, 8, 1:adjuro, tam me tibi vera referre Quam veri majora fide,
things as true as they are beyond belief, Ov. M. 3, 659:quorum vires quam repentinae tam breves,
Sen. Q. N. 6, 7, 2.—Negatively:non enim tam praeclarum est scire Latine quam turpe nescire,
Cic. Brut. 37, 140:ut illa... non tam mirabilia sunt, quam conjecta belle,
id. Div. 2, 31, 66; 2, 36, 76: nec tam Turpe fuit vinci [p. 1836] quam contendisse decorum est, Ov. M. 9, 5. —Tam preceded by comp. clause:maximeque eam pestilentiam insignem mors quam matura tam acerba M. Furi fecit,
Liv. 7, 1, 8:quam magni nominis bellum est, tam difficilem existimaritis victoriam fore,
id. 21, 43, 11:donec quam felices seditiones, tam honorati seditionum auctores essent,
id. 4, 2, 4. —In a comparison between degrees of intensity, etc., of the same adjective.a.As in relative clauses, the adjective repeated (so esp. in Plaut.;b.not repeated in English): tam liquidus est quam liquida tempestas esse solet,
as serene as the weather is wont to be, Plaut. Most. 3, 2, 64:quam placida'st aqua,
id. ib. 3, 2, 165:tam frictum ego illum reddam quam frictum est cicer,
id. Bacch. 4, 4, 7.—Negatively:nemo orator tam multa scripsit quam multa sunt nostra,
Cic. Or. 30, 168:tametsi non tam multum in istis rebus intellego quam multa vidi,
id. Verr. 2, 4, 43, § 94.—The adjective not repeated.(α).The terms of comparison being nouns or pronouns:(β).tam ego fui ante liber quam gnatus tuus ( = quam liber gnatus tuus est),
Plaut. Capt. 2, 2, 60:fieret corium tam maculosum quam est nutricis pallium,
id. Bacch. 3, 3, 30:tam mihi mea vita quam tua Tibi cara est,
id. Cas. 3, 6, 43:ni illam mihi tam tranquillam facis quam mare est,
id. Poen. 1, 2, 145:tam crebri ad terram decidebant quam pira,
id. ib. 2, 38:tam excoctam reddam atque atram quam carbo'st,
Ter. Ad. 5, 3, 63:quom fervit maxume, tam placidum (eum) quam ovem reddo,
id. ib. 4, 1, 18:tam sum misericors quam vos, tam mitis quam qui lenissimus,
Cic. Sull. 31, 87:tam gratum mihi id erit quam quod gratissimum,
id. Fam. 13, 3:nulla ingenia tam prona ad invidiam sunt quam eorum qui genus ac fortunam suam animis non aequant,
Liv. 45, 22:nihil est tam violentum quam magna vis aquae,
Sen. Q. N. 3, 30, 6:(cum sit) tam aurum et argentum quam aes Corinthium ( = cum aurum et argentum tam sit Corinthium quam aes),
Quint. 8, 2, 8:(ira) tam inutilis animi minister est quam miles qui signum receptui neglegit,
Sen. Ira, 1, 9, 2.—Negatively: neque opes nostrae tam sunt validae quam tuae,
Plaut. Cist. 2, 1, 20:nihil esse tam detestabile tamque pestiferum quam voluptatem,
Cic. Sen. 12, 41:neque tam condenso corpore nubes esse queunt quam sunt lapides, neque autem tam tenues quam nebulae,
Lucr. 6, 101.—Virtually negative:quod enim tam infidum mare quam blanditiae principum? ( = nullum tam infidum mare, etc.),
Plin. Pan. 66. — With comp. pregn. (very rare): istam dextram non tam in bellis et proeliis quam in promissis et fide firmiorem, i. e. whose superior trustworthiness is not so much in wars, etc., Cic. Deiot. 3, 8:vectigal ex agro eorum capimus, quod nobis non tam fructu jucundius est, quam ultione,
Liv. 28, 39, 13. —With quam in subst.-clause:(γ).quicquid mali hic Pisistratus non fecerit, tam gratum est quam si alium facere prohibuerit,
Cic. Att. 8, 16, 2.—Negatively:juris interpretatio, quae non tam mihi molesta sit propter laborem quam quod dicendi cogitationem auferat,
Cic. Leg. 1, 4, 12. —Virtually negative: quid autem tam exiguum quam est munus hoc eorum qui consuluntur?
Cic. Leg. 1, 4, 14.—With quam in adverb.-clause:B.cupam facito tam crassam quam modioli postulant,
Cato, R. R. 21, 1:si era mea sciat tam socordem esse quam sum,
Plaut. Cist. 4, 2, 5:tua est imago: tam consimili'st quam potest,
id. Men. 5, 9, 4:sororem tam similem quam lacte lacti est,
id. Mil. 2, 2, 87.—Tam with advv.: tam... quam = as ( so)... as; negatively = not so... as.1.Comparing an adv. with another adv. or adverb. clause: satin' istuc mihi exquisitum est...? Ar. Tam satis quam numquam hoc invenies secus, with as full certainty as that you will never find this otherwise, Plaut. Capt. 3, 4, 106.—Virtually negative:2.quis umquam obeundi negotii studio tam brevi tempore tot loca adire potuit, quam celeriter Cn. Pompejo duce tanti belli impetus navigavit?
Cic. Imp. Pomp. 12, 34. —After quam:nam dictaturam quam pertinaciter ei deferebat populus, tam constanter repulit,
Vell. 2, 89, 5 (the repetition of the adverb is especially frequent in tam diu... quam diu; v. tamdiu).—The adverb understood after quam: sed tu novisti fidicinam? Tr. Tam facile quam me (quam facile me novi), Plaut. Ep. 3, 4, 72:C.tam facile vinces quam pirum volpes comest,
id. Most. 3, 1, 26:tam hercle certe quam ego ted, ac tu me vides,
id. Merc. 1, 2, 77:tam audacter (ibis intro) quam domum ad te,
id. Truc. 1, 2, 109:tam facile quam tu arbitraris,
Cic. Div. 1, 6, 10:tam cito evertetur quam navis, etc.,
id. Rep. 1, 34, 51:nihil tam cito redditur quam a speculo imago,
Sen. Q. N. 1, 4, 2. —Negatively: (ira) quia non tam cito in alium quam vult erumpit,
Sen. Ira, 1, 19, 4.—Virtually negative (very freq.):quasi vero quidquam sit tam valde, quam nihil sapere, vulgare,
Cic. Div. 2, 39, 81. — With sup. adv.: quam potes tam verba confer maxime ad compendium = as much as you can (hence the idiomatic expression: quam maxime = as much as possible), Plaut. Mil. 3, 1, 184. —With verbs: tam... quam = as much... as, as well... as; negatively: non tam... quam, not so much... as.1.One verb compared with another:2.nam quod edit tam duim quam perduim,
for what he can eat I would give as much as lose, Plaut. Aul. 4, 6, 6:vellem tam domestica ferre possem quam ista contemnere,
Cic. Att. 13, 20, 4:utinam tam non pigeat ista facere quam non displicebit,
Quint. 2, 5, 17:Tyrus et ipsa tam movetur quam diluitur,
Sen. Q. N. 6, 26, 5.—Negatively:fit quoque enim interdum ut non tam concurrere nubes frontibus adversis possint quam de latere ire,
Lucr. 6, 115.—The same verb repeated or understood after quam; the compared terms being,(α).Nouns or pronouns: tam mihi quam illi libertatem hostilis eripuit manus;(β).tam ille apud nos servit quam ego hic apud te servio,
Plaut. Capt. 2, 2, 61:tam hic scit me habere (pecuniam) quam egomet (i. e. scio),
id. Aul. 3, 6, 12:quam tu filium tuum, tam me pater me meus desiderat,
id. Capt. 2, 2, 6:tam huic loqui licere oportet quam isti,
id. Cas. 2, 6, 58:tam tibi istuc credo quam mihi,
id. Ep. 1, 2, 25:haec tibi tam sunt defendenda quam moenia,
Cic. Ac. 2, 44, 137:tam moveor quam tu, Luculle,
id. ib. 2, 46, 141:tamque id... tuendum conservandumque nobis est quam illud, etc.,
id. Off. 3, 4, 17: amurcam periti agricolae tam in doliis condunt quam oleum aut vinum ( as well as), Varr. R. R. 1, 61:tam natura putarem vitam hominis sustentari quam vitis, quam arboris,
Cic. Tusc. 1, 24, 56:sicut pueris, qui tam parentibus amissis flebunt quam nucibus,
Sen. Ira. 1, 12, 4:meliorque tam sibi quam aliis faciendus (est),
id. ib. 1, 15, 1:tam solstitium quam aequinoctium suos dies rettulit (i. e. solstitium tam rettulit dies quam rettulit aequinoctium),
id. Q. N. 3, 16, 3:quoniam orationis tam ornatus quam perspicuitas aut in singulis verbis est aut in pluribus positus (i. e. ornatus tam positus est quam perspicuitas),
Quint. 8, 3, 15. — This construction passes into mere co - ordination: tam vera quam falsa cernimus, as well... as, almost = both... and, Cic. Ac. 2, 34, 111: repentina res, quia quam causam nullam tam ne fidem quidem habebat ( = ut causam nullam, sic ne fidem quidem; cf.sic),
Liv. 8, 27, 10; so Sall. J. 31, 16; id. H. 1, 41, 24 Dietsch; cf. Liv. 33, 17, 9; Sen. Q. N. 4, 13, 4. —Negatively: non tam meapte causa Laetor quam illius,
Ter. Heaut. 4, 3, 8:nihil est quod tam obtundat elevetque aegritudinem... quam meditatio condicionis humanae,
Cic. Tusc. 3, 16, 34:quae compararat non tam suae delectationis causa quam ad invitationes adventusque nostrorum hominum,
id. Verr. 2, 2, 34, § 83:cujus me facti paenituit non tam propter periculum meum quam propter vitia multa quae,
id. Fam. 7, 3, 2:qua nulla in re tam utor quam in hac civili et publica,
id. Att. 2, 17, 2:neque eos tam istius hominis perditi subita laetitia quam hominis amplissimi nova gratulatio movebat,
id. Verr. 1, 8, 21:Iliensibus Rhoeteum addiderunt, non tam ob recentia ulla merita quam originum memoria,
Liv. 38, 39, 10.—Object-inff.:(γ).qualis est istorum oratio qui omnia non tam esse quam videri volunt,
Cic. Ac. 2, 14, 44:quid enim tam pugnat, quam non modo miserum, sed omnino quidquam esse qui non sit,
id. Tusc. 1, 7, 13:virtute ipsa non tam multi praediti esse quam videri volunt,
id. Lael. 26, 98.—Subject-inff. or dependent clauses:(δ).ego illud argentum tam paratum filio Scio esse, quam me hunc scipionem contui ( = tam scio, argentum paratum esse, quam scio me, etc.),
Plaut. As. 1, 1, 109:Parmenonis tam scio esse hanc techinam quam me vivere,
Ter. Eun. 4, 4, 51:tam teneor dono quam si dimittar onustus,
Hor. Ep. 1, 7, 18:Acrisium Tam violasse deum quam non agnosse nepotem Paenitet,
Ov. M. 4, 613:tam perdis operam cum illi irasceris, quam cum illum alteri precaris iratum,
Sen. Ira, 2, 30, 2.—Negatively (so most freq.):nihil est quod tam deceat quam in omni re gerenda servare constantiam,
Cic. Off. 1, 34, 125:eundum igitur est, nec tam ut belli quam ut fugae socii simus,
id. Att. 9, 2, a, 3:nec tam quaerendum est, dolor malumne sit, quam firmandus animus ad dolorem ferendum,
id. Tusc. 2, 12, 28:non tam ut prosim causis elaborare soleo, quam ut ne quid obsim,
id. Or. 2, 72, 295:cum ego te non tam vitandi laboris mei causa quam quia tua id interesse arbitrarer, hortatus essem,
id. Top. 1, 2:auxilia convenerant non tam Vejentium gratia concitata, quam quod in spem ventum erat, etc.,
Liv. 2, 44, 7:Boji defecerunt, nec tam ob veteres in populum Romanum iras, quam quod, etc.,
id. 21, 25, 2. — So with causal clauses, Cic. Div. in Caecil. 7, 24; id. Or. 3, 30, 119; id. Sest. 64, 135; Liv. 8, 19, 3. —With quam in adverb.-clause:(ε).tam confido quam poti'st,
Plaut. Stich. 3, 2, 1; and in Cicero's epistolary style, tam esse with predicative force (like ita esse, sic esse;v. sic): atque ego haec tam esse quam audio non puto ( = tam male esse),
Cic. Q. Fr. 1, 2, 3, § 9.—Tam with a neg. is sometimes followed by sed with an independent clause, instead of a comp. clause:D.quidam autem non tam id reprehendunt, si remissius agatur, sed tantum studium tamque multam operam ponendam in eo non arbitrantur,
Cic. Fin. 1, 1, 1 Madv. ad loc.; cf.:quae (suaviloquentia) quidem non tam est in plerisque... sed est ea laus eloquentiae certe maxima,
id. Brut. 15, 58.—With esse and predic. noun:E. F.tam ea est quam poti'st nostra erilis concubina,
Plaut. Mil. 2, 5, 47:equidem tam sum servos quam tu,
id. Capt. 3, 4, 11:tam ego homo sum quam tu,
id. As. 2, 4, 83:nam id nobis tam flagitium'st quam illa Non facere,
Ter. Ad. 3, 3, 68:tam es tu judex quam ego senator,
Cic. Rab. Post. 7, 17:tam sum amicus rei publicae quam qui maxime,
id. Fam. 5, 2, 6.—With prep. and its case as predicate:tam hoc quidem tibi in proclivi quam imber quando pluit,
Plaut. Capt. 2, 2, 86:qui non defendit, nec obsistit, si potest, injuriae, tam est in vitio quam si parentes, etc., deserat,
Cic. Off. 1, 7, 23. —Negatively: nihil est tam contra naturam quam turpitudo,
Cic. Off. 3, 8, 35. —Quam... tam with compp. = quanto... tanto or quo... eo (ante-class. and poet.): quam magis aerumna urget, tam magis ad malefaciendum viget, Enn. ap. Quint. 9, 3, 15 (Trag. Rel. v. 303 Vahl.):G.quam magis adspecto, tam magis est nimbata,
Plaut. Poen. 1, 2, 138:magis quam id reputo, tam magis uror quae meus filius turbavit,
id. Bacch. 5, 1, 5:quam magis te in altum capessis, tam aestus te in portum refert,
id. As. 1, 3, 6:quo quaeque magis sunt aspera semina eorum, Tam magis in somnis eadem saevire necessust,
Lucr. 4, 999:quae quanto magis inter se perplexa coibant, Tam magis expressa ea quae mare... efficerent,
id. 5, 453:tam magis illa fremens et tristibus effera flammis, Quam magis effuso crudescunt sanguine pugnae,
Verg. A. 7, 787.—With quanto for quam:quanto magis aetheris aestus cogebant terram, Tam magis, etc.,
Lucr. 5, 484. —With rel. adv. for quam:verum ubicumque magis denso sunt agmine nubes, tam magis hinc... fremitus fit,
Lucr. 6, 99. — Ellips. of tam:quam magis specto. minus placet mihi hominis facies,
Plaut. Trin. 4, 2, 19.—Quam... tam with superll. = quanto... tanto or quo... eo (mostly anteclass.; cf.H.the class.: ut quisque maxime... ita maxime): quam citissime conficies, tam maxime expediet,
Cato, R. R. 64 (65):oleum quam diutissime in amurca erit, tam deterrimum erit,
id. ib. 64 (65):quam acerbissima olea oleum facies, tam oleum optumum erit,
id. ib. 65 (66): quam plurimum [p. 1837] erit, tam citissime canus fiet, id. ib. 157 (158) med.:quam ad probos propinquitate proxume te adjunxeris, tam optumum est,
Plaut. Aul. 2, 2, 59:quam maxime huic vana haec suspicio erit, tam facillime patris pacem in leges conficiet suas,
Ter. Heaut. 5, 2, 44:quam vos facillime agitis, quam estis maxume Potentes, dites, fortunati, nobiles: tam maxime vos aequo animo aequa noscere Oportet,
id. Ad. 3, 4, 56:quam paucissimos reliqueris, tam optimi fiunt in alendo,
Varr. R. R. 2, 9:quam quisque pessume fecit, tam maxume tutus est,
Sall. J. 31, 14. —With quam in immediate succession (to be distinguished from the conj. tamquam, as if):II.nam, si a mare abstinuissem, tam quam hoc uterer ( = tam illo uterer quam hoc),
Plaut. Mil. 4, 7, 26:tam quam proserpens bestia (iste) est bilinguis et scelestus ( = tam bilinguis quam, etc.),
id. Fers. 2, 4, 28: esne tu huic amicus? To. Tam quam di omnes qui caelum colunt, id. ib. 4, 4, 32: vide, homo ut hominem noveris. Sy. Tam quam me, id. Trin. 4, 2, 68: nostine? Da. Tam quam te, Ter. Phorm. 1, 2, 15 (for tam diu, with or without quam, quam diu, etc., v. tamdiu).With a comp. clause understood.A.With a comp. clause to be supplied from a preceding sentence:B.quae faciliora sunt philosophis... quia tam graviter cadere non possunt (sc. quam alii),
Cic. Off. 1, 21, 73:cur corporis curandi causa quaesita sit ars, animi autem medicina nec tam desiderata sit..., nec tam culta (i. e. quam corporis medicina),
id. Tusc. 3, 1, 1:nihil umquam tam eleganter explicabunt (i. e. quam Plato),
id. ib. 1, 23, 55:non conturbat me expectatio tua, etsi nihil est eis, qui placere volunt, tam adversarium,
id. Ac. 2, 4, 10:sed ea (plebs) nequaquam tam laeta Quinctium vidit (i. e. quam ejus amici),
Liv. 3, 26, 12: nec minora consequi potuit (Maecenas);sed non tam concupivit (sc. quam Agrippa),
Vell. 2, 88, 2: nec tibi tam longis opus est ambagibus usquam, nec me tam multam hic operam consumere par est (i. e. quam consumere opus sit, si haec tractare velim), Lucr 6, 1079; so, tam gratia est (colloq.) = non accipio, sed tam gratia est quam esset si acciperem, I thank you just as much; no, thank you:bene vocas (ad prandium): tam gratia'st,
Plaut. Men. 2, 3, 36: cenabis apud me. Ep. Locata'st opera nunc quidem:tam gratia'st,
id. Stich. 3, 2, 18: quin tu, quidquid opus'st, audacter imperas? Ps. Tam gratia'st. Bene est tibi;nolo tibi molestos esse nos,
id. Ps. 2, 4, 23 (in this formula, however, tam is explained by some as a shortened form for tamen; cf. Brix ad Plaut. Men. 386, and v. IV. infra).—With a general comp. clause understood ( = sic, ita), so ( so much) as I do, as you do, as he did, as I said before, as he is, as you are, etc.1.With adjj.: ut vos servem sedulo, quos tam grandi sim mercatus pecunia, have bought you at so high a price, i. e. as I have, Plaut. Capt. 2, 2, 8: qui nummi exciderunt quod terram sic obtuere? quid vos maestos tam tristisque conspicor? (sc. as I do, as you are), id. Bacch. 4, 4, 17:2.equidem miror, tam catam, tam doctam te et bene eductam, non scire stulte facere,
id. Most. 1, 3, 29:ordine cum videas tam certo multa creari,
Lucr. 5, 735:deus ille fuit qui ista in tam tranquillo et tam clara luce locavit,
id. 5, 12:quorsum igitur tam multa de voluptate?
Cic. Sen. 12, 44:ut mihi quidem, qui tam magno animo fuerit innocens damnatus esse videatur,
id. Tusc. 1, 42, 100:inter ista tam magnifica verba tamque praeclara,
id. Fin. 2, 23, 77:quis est qui complet aures meas tantus et tam dulcis sonus?
as I hear, id. Rep. 6, 18, 18:tollite hanc: nullam tam pravae sententiae causam reperietis,
id. Phil. 14, 1, 3: et tamen veremur ut hoc quod a tam multis perferatur natura patiatur? ( as it is, sc. suffered), id. Tusc. 2, 20, 46:ut tam in praecipitem locum non debeat se sapiens committere,
id. Ac. 2, 21, 68:tam necessario tempore, tam propinquis hostibus,
at so urgent a time as this, Caes. B. G. 1, 16, 6:supra triginta quinque milia hostium fuerant, ex quibus tam exigua pars pugnae superfuit,
Liv. 39, 31, 14:tam constantem defensionem Scipionis universus senatus comprobavit,
Val. Max. 3, 7, 1: ceterum... ne tam praeclara lex... oblitteraretur, id. 2, 8, 1:qui tam crudelem tyrannum occideret,
id. 3, 1, 2:ne illo quidem tam misero tamque luctuoso tempore civitas nostra virtutis suae oblita est,
id. 3, 2, 7:tam contraria est pestis,
Plin. 8, 38, 57, § 136:tam parvo distat ibi tanta rerum naturae diversitas,
id. 5, 11, 12, § 65; so, tamne (cf. sicine):tamne indignus videar?
Plaut. Merc. 1, 2, 77.—And with sup.:nondum erat vestris tam gravissimis tamque multis judiciis concisus,
of so great weight, Cic. Phil. 12, 5, 11.—With advv.:3.alienus quom ejus incommodum tam aegre feras, quid me patrem par facere est?
Plaut. Capt. 1, 2, 37:quid est negotii quod tu tam subito domo abeas?
id. Am. 1, 3, 4:unde ego nunc tam subito huic argentum inveniam miser?
Ter. Phorm. 3, 3, 1:quia (anima cum corpore) tam conjuncta atque leniter apta'st,
Lucr. 5, 559:jam mallem Cerberum metueres quam ista tam inconsiderata diceres,
Cic. Tusc. 1, 6, 12:ista tam aperte et per versa et falsa,
id. Ac. 2, 18, 60:cum ex co quaereretur cur tam diu vellet esse in vita,
id. Sen. 5, 13:me pudet tam cito de sententia esse dejectum,
id. Tusc. 2, 5, 14:etsi hoc quidem est in vitio, dissolutionem naturae tam valde perhorrescere,
id. Fin. 5, 11, 31:an melius fuerit rationem non dari omnino, quam tam munifice et tam largiter,
as I have shown, id. N. D. 3, 27, 69:nam quod jus civile tam vehementer amplexus es,
id. Or. 1, 55, 274:quid tu, inquit, tam mane?
id. Rep. 1, 9, 14: cur hunc tam temere ( as mentioned before) quisquam ab officio discessurum judicaret? Caes. B. G. 1, 40:quod sua victoria tam insolenter gloriarentur,
id. ib. 1, 14:cum tam procul a finibus Macedoniae absint,
Liv. 39, 27, 6: non digna exempla quae tam breviter ( as I am going to do) nisi majoribus urgerer, referrentur, Val. Max. 2, 7, 5:qualis esset quem tam diu tamque valde timuissent,
Nep. Eum. 11, 2; and with sup.: tam maturrime comparavisse, Cato ap. Charis. p. 184 P.—With adverb. abl.: tam crepusculo fere ut amant, Plaut. Fragm. ap. Varr. L. L. 7, 77; cf.:tam vesperi,
Ter. Heaut. 1, 1, 15; v. III. B. 3. infra.—With verbs:4.ut, ni meum gnatum tam amem, tua jam virgis latera lacerentur probe,
Plaut. Bacch. 4, 5, 10:quid, cedo, te, obsecro, tam abhorret hilaritudo?
id. Cist. 1, 1, 55:quid tam properas?
id. Pers. 4, 6, 11:cum te video nostrae familiae Tam ex animo factum velle ( = te tam velle nostrae familiae ex animo factum),
Ter. Ad. 5, 7, 21:age, quaeso, ne tam obfirma te, Chreme,
id. Heaut. 5, 5, 8:non pol temere'st quod tu tam times,
id. Phorm. 5, 8 (9), 9: Sy. Eamus, namque hic properat in Cyprum. Sa. Ne tam quidem, implying a corresponding gesture, id. Ad. 2, 4, 14:quam si explicavisset, non tam haesitaret,
i. e. as he does, Cic. Fin. 2, 6, 18.—Sometimes with an adv. to be supplied:quid ergo hanc, quaeso, tractas tam ( = tam male, or implying a corresponding gesture),
Plaut. Cas. 4, 4, 31:Graecos in eo reprehendit quod mare tam secuti sunt ( = tam vulgo. or tam temere),
Cic. Att. 6, 2, 3; cf. id. Q. Fr. 1, 2, 3, § 9; v. I. C. 2. d, supra. — With esse and predic. noun:numquam ego te tam esse matulam credidi,
Plaut. Pers. 4, 3, 72.—Preceded and strengthened by a demonstrative adjective (order: 1. demonstr., 2. tam, 3. adjective, 4. noun; or, 1. demonstr., 2. noun, 3. tam, 4. adjective).(α).After hic:(β).etiamne haec tam parva civitas, tam procul a manibus tuis remota, praedae tibi et quaestui fuit?
Cic. Verr. 2, 3, 37, § 85:hunc hominem tam crudelem, tam sceleratum, tam nefarium nolunt judicare,
id. ib. 2, 2, 31, §77: hunc tamen hominem tam audacem, tam nefarium, tam nocentem,
id. Clu. 14, 42:haec mea oratio tam longa aut tam alte repetita,
id. Sest. 13, 31:in hoc tam exiguo vitae curriculo,
id. Arch. 11, 28:hanc tam taetram, tam horribilem tamque infestam rei publicae pestem,
id. Cat. 1, 5, 11:in hac tam clara re publica natus,
id. Rep. 1, 19, 31:hanc rem publicam tam praeclare fundatam,
id. Par. 1, 2, 10:haec tam crebra Etruriae concilia,
Liv. 5, 5, 8:in his tam parvis atque tam nullis,
Plin. 11, 2, 1, § 2:quorsum haec tam putida tendant,
Hor. S. 2, 7, 21:hac tam prospera pugna nuntiata,
Curt. 3, 11, 16.—After ille:(γ).ille homo tam locuples, tam honestus,
Cic. Verr. 2, 4, 6, § 11: illud argentum tam praeclarum ac tam nobile, id. ib. 2, 4, 20, §44: illud tam grave bellum,
Val. Max. 5, 6, ext. 1:ne illo quidem tam misero tamque luctuoso tempore,
id. 3, 2, 7.—After iste:(δ).tamenne ista tam absurda defendes?
Cic. N. D. 1, 29, 81:ista admonitio tua tam accurata,
id. Att. 6, 1, 20:quae est ista tam infesta ira?
Liv. 7, 30, 15:iste tam justus hostis, tam misericors victor,
Curt. 4, 10, 34.—After id ipsum:(ε).id ipsum tam mite ac tam moderatum imperium,
Liv. 1, 48, 9.—After tot:(ζ).jacere necesse sit tot tam nobiles disciplinas,
Cic. Ac. 2, 48, 147:tot tam valida oppida,
Liv. 5, 54, 5:tot tam opulenti tyranni regesque,
id. 25, 24, 13:inter tot tam effrenatarum gentium arma,
id. 21, 9, 3:tot tam praeclaris imperatoribus uno bello absumptis,
id. 28, 28, 12; 25, 27, 13; 26, 13, 17; cf.:cum tot ac tam validae eluctandae manus essent,
id. 24, 26, 13; 8, 12, 4.—After hic talis:III.da operam ut hunc talem, tam jucundum, tam excellentem virum videas,
Cic. Fam. 16, 21, 3.As demonstr. adv. of intensity, correlative with ut, that, and its equivalents (qui, quin); so only with adjj. and advv. (not with verbs).A.Without a negation ( = ita, adeo;B.rare before the Aug. period): ni erit tam sincerum (tergum), ut quivis dicat ampullarius Optumum esse operi faciundo corium et sincerissimum,
Plaut. Rud. 3, 4, 51:quae (maturitas) mihi tam jucunda est ut, quo propius ad mortem accedam, quasi terram videre videar,
Cic. Sen. 19, 71. de qua tam variae sunt doctissimorum hominum sententiae, ut magno argumento esse debeat, etc., id. N. D. 1, 1, 1:ad eum pervenit tam opportuno tempore, ut simul Domitiani exercitus pulvis cerneretur, et primi antecursores Scipionis viderentur,
Caes. B. C. 3, 36:tam parandus ad dimicandum animus, ut, etc.,
id. B. G. 2, 21:tamen tam evidens numen rebus adfuit Romanis, ut putem, etc.,
Liv. 5, 51, 4: infimam plebem natura ipsa tam abjecto tamque imo loco collocavit ut nulla ratione erigi aut sublevari possit, Ps.-Cic. Cons. 6, 22:tam multa sunt, tamque misera quae perferunt ut nemo sit quin mori saepissime cupiat,
id. ib. 16, 59:quem constat tam certa acie luminum usum esse ut a Lilybaeo portu Carthaginienses egredientes classes intueretur,
Val. Max. 1, 8, ext. 14:tam alacri animo suos ad id proelium cohortatus est ut diceret: Sic prandete, etc.,
id. 3, 2, ext. 3:in Theophrasto tam est loquendi nitor ille divinus ( = tam divinus est) ut ex eo nomen quoque traxisse videatur,
Quint. 10, 1, 83:(Scipio) bellum in Africam transtulit, tam lentus ut opinionem luxuriae segnitiaeque malignis daret,
Sen. Ira, 1, 11, 6; id. Q. N. 1, 15, 5:3, 21, 1: tam parvulis in faucibus... ut non sit dubium, etc.,
Plin. 10, 29, 43, § 82:ipsum Macedonem tam graviter palma percussit ut paene concideret,
Plin. Ep. 3, 14, 7.—With a negation, or in a question implying a negation.1.Before ut (very freq. in the class. period; cf. adeo, poet., e.g. Hor. Ep. 1, 1, 39):2.numquam tam dices commode ut tergum meum Tuam in fidem committam,
Ter. Hec. 1, 2, 33:non tam viva tamen, calidus queat ut fieri fons,
Lucr. 6, 887:quis umquam praedo fuit tam nefarius, quis pirata tam barbarus ut, etc.,
Cic. Rosc. Am. 50, 146:non sum tam stultus, ut te usura falsi gaudii frui velim,
id. Fam. 6, 12, 1:nec, cum id faciebamus tam eramus amentes ut explorata nobis esset victoria,
id. ib. 6, 1, 3:non essem tam inurbanus ac paene inhumanus uti in eo gravarer quod vos cupere sentirem,
id. Or. 2, 90, 365:non puto tam expeditum negotium futurum ut non habeat aliquid morae,
id. Att. 13, 31, 1:nec vero eram tam indoctus ignarusque rerum ut frangerer animo propter, etc.,
id. Phil. 2, 15, 37:quis tam demens ut sua voluntate maereat?
id. Tusc. 3, 29, 71; so id. Off. 3, 20, 82; id. Tusc. 1, 1, 2; id. Phil. 3, 4, 10:non enim proferremus vino oppressos... tam absurde, ut tum diceremus, etc.,
id. Ac. 2, 17, 53:non se tam barbarum ut non sciret, etc.,
Caes. B. G. 1, 44, 17:nulli sunt tam feri et sui juris affectus ut non disciplina perdomentur,
Sen. Ira, 2, 12, 3:nemo tam divos habuit faventes, crastinum ut posset sibi polliceri,
id. Thyest. 619.—With a negation (esp. nemo), followed by qui ( = ut is; class. and freq.); nec quisquam sit tam opulentus qui mihi obsistat in via, [p. 1838] Plaut. Curc. 2, 3, 5:3.generi lenonio Numquam deus ullus tam benignus fuit, qui fuerit propitius,
id. Pers. 4, 4, 34:an ille tam esset stultus qui mihi mille nummum crederet?
id. Trin. 4, 2, 42:nemo inventus est tam amens, qui illud argentum tam praeclarum ac tam nobile eriperet, nemo tam audax qui posceret, nemo tam impudens qui postularet ut venderet,
Cic. Verr. 2, 4, 20, § 44:nemo Agrigenti neque aetate tam affecta neque viribus tam infirmis fuit, qui non illa nocte surrexerit,
id. ib. 2, 4, 43, §95: nemo est tam senex qui se annum non putet posse vivere,
id. Sen. 7, 24:nihil tam absurde dici potest, quod non dicatur ab aliquo philosophorum,
id. Div. 2, 58, 119:nulla gens tam immanis umquam fuit in qua tam crudelis hostis patriae sit inventus,
id. Sull. 27, 76:quae est anus tam delira quae timeat ista?
id. Tusc. 1, 21, 48:ecquem tam amentem esse putas qui illud quo vescatur deum esse credat?
id. N. D. 3, 16, 41:sed neque tam docti tum erant, ad quorum judicium elaboraret, et sunt, etc.,
id. Fin. 1, 3, 7; so id. Sen. 19, 67; id. Lael. 7, 23; id. Tusc. 1, 6, 11; 1, 15, 33; 2, 17, 41; id. Sest. 14, 32; id. Fin. 2, 20, 63; id. Fam. 9, 2, 2; id. Off. 2, 5, 16:neque tam remisso animo quisquam fuit qui ea nocte conquierit,
Caes. B. C. 1, 21:in bello nihil tam leve est quod non magnae interdum rei momentum faciat,
Liv. 25, 18, 3:ut nemo tam humilis esset cui non aditus ad eum pateret,
Nep. Milt. 8, 4:ecquid esse tam saevum potest quod superet illum?
Sen. Thyest. 196. —With a negation, followed by quin ( = ut is non;IV.class. and freq.): nec sacrum nec tam profanum quidquam est quin ibi ilico adsit,
Plaut. Merc. 2, 3, 27:nihil mihi tam parvi est quin me id pigeat perdere,
id. Pers. 4, 6, 8:nec quisquam est tam ingenio duro, neque tam firmo pectore quin sibi faciat bene,
id. As. 5, 2, 94:numquam tam mane egredior, neque tam vesperi Domum revortor, quin te... conspicer Fodere,
Ter. Heaut. 1, 1, 15:nil tam difficile'st quin quaerendo investigari possiet,
id. ib. 4, 2, 8:ut nullus umquam dies tam magna tempestate fuerit, quin... solem homines viderint,
Cic. Verr. 2, 5, 10, § 26:numquam tam male est Siculis quin aliquid facete et commode dicant,
id. ib. 2, 4, 43, §95: nemo est tam afflictus quin possit navare aliquid et efficere,
id. Fam. 6, 1, 7:ut nemo tam ferus fuerit, quin ejus causam lacrimarit,
Nep. Alcib. 6, 4.Tam, ante-class., sometimes = tamen:V.antiqui tam etiam pro tamen usi sunt,
Fest. p. 360: bene cum facimus, tam male cupimus...; quamquam estis nihili, tam ecastor simul vobis consului, Titin. ap. Fest. l. l.; so,etsi illi aliter nos faciant quam aequom sit, tam pol noxiae nequid magis sit... nostrum officium meminisse decet,
Plaut. Stich. 1, 1, 44 Fleck., Ritschl:tam si nihil usus esset, jam non dicerem,
id. Merc. 4, 3, 32 Ritschl; v. Prol. Trin. p. 14 ib.; Brix ad Plaut. Men. 2, 3, 36; Curt. in Rhein. Mus. 6, 84; 6, 93; but cf. contra, Corss. Beitr. p. 272 sqq.In the dialect of Praeneste: tam modo, just now ( = modo): ilico hic ante ostium;Tam modo, inquit Praenestinus,
Plaut. Trin. 3, 1, 8 Brix ad loc.; cf. Fest. s. v. tammodo, p. 359; Ritschl, opusc. 2, 372.
См. также в других словарях:
Bagnacavallo — Bagnacavallo … Deutsch Wikipedia
ԲՂԽԵՄ — (եցի.) NBH 1 492 Chronological Sequence: Unknown date, Early classical, 6c, 8c, 9c, 10c, 11c, 12c, 13c ն. եւ չ. ԲՂԽԵՄ կամ ԲԽԵՄ. Ծագել, ծագիլ՝ ըստ նմանութեան բազում իրաց. ʼի դուրս բերել, բերիլ՝ ո՛ր եւ է օրինակաւ. որում հանգէտ ընդհանուր… … հայերեն բառարան (Armenian dictionary)
ԵԼԱՆԵՄ — (ելի, ելեր, ել, ե՛լ. (գտանի եւ ձ. ելայ, ար, աւ. ուստի ռմկ. էլլել, էլլալ .)) NBH 1 0649 Chronological Sequence: Early classical, 5c, 6c, 8c, 10c, 12c չ. ἑξέρχομαι, ἑκβαίνω exeo, egredior ... եւն. Ի դուրս գալ, ներքուստ արտաքս. գնալ այլուր ի… … հայերեն բառարան (Armenian dictionary)
egresso — |é| adj. 1. Que saiu, que se afastou. 2. Que deixou de fazer parte de uma comunidade. • s. m. 3. Indivíduo que deixou o convento. 4. Indivíduo que sai em liberdade depois de cumprir uma pena de prisão. 5. Ato ou efeito de sair ou de se afastar … Dicionário da Língua Portuguesa
que — Que, quelquesfois est nom, et ores interrogatif, comme, Que veut il? Quid vult? quid quaerit? Ores relatif, de tout genre, comme, Le livre que tu escrits, Liber quem scribis. La femme que tu as espousé, Vxor, quam duxisti. Et quelquesfois… … Thresor de la langue françoyse
