Перевод: со всех языков на все языки

со всех языков на все языки

हृदयक्षोभ

  • 1 कपर्दयक्ष


    kaparda-yaksha
    m. N. of a Yaksha Ṡatr.

    Sanskrit-English dictionary > कपर्दयक्ष

  • 2 माधवाभ्युदयकाव्य


    mādhavâ̱bhyudayakāvya
    n. N. of a poem. mādhavâ̱rya m. N. of an author (= mādhavêndra-purī) Cat.

    Sanskrit-English dictionary > माधवाभ्युदयकाव्य

  • 3 हृदयक्लम


    hṛídaya-klama
    m. weakness of the heart Suṡr.

    Sanskrit-English dictionary > हृदयक्लम

  • 4 हृदयक्षोभ


    hṛídaya-kshobha
    m. agitation of the heart Veṇis.

    Sanskrit-English dictionary > हृदयक्षोभ

  • 5 हृदय


    hṛídaya
    n. (ifc. f. ā) the heart ( orﾠ region of the heart as the seat of feelings andﾠ sensations;

    hṛidaye-kṛi, « to take to heart»), soul, mind (as the seat of mental operations;
    capala-hṛidaya, « fickleminded») RV. etc. etc.;
    the heart orﾠ interior of the body RV. AV. TBr. MBh. ;
    the heart orﾠ centre orﾠ core orﾠ essence orﾠ best orﾠ dearest orﾠ most secret part of anything AV. etc. etc.;
    true orﾠ divine knowledge MW. ;
    the Veda ib. ;
    science ib. ;
    (with prajāpateḥ) N. of a Sāman. IndSt. ;
    m. a partic. Sunday BhavP. ;
    (ā) f. N. of a mare Hariv. ;
    mfn. going to the heart BhāgP. (fr. hṛid + aya Sch.)
    - हृदयकम्प
    - हृदयकम्पन
    - हृदयक्लम
    - हृदयक्षोभ
    - हृदयगत
    - हृदयग्रन्थि
    - हृदयग्रह
    - हृदयग्राह
    - हृदयग्राहक
    - हृदयग्राहिन्
    - हृदयंगम
    - हृदयचन्द्र
    - हृदयचोर
    - हृदयचौर
    - हृदयच्छिद्
    - हृदयज
    - हृदयज्ञ
    - हृदयज्वर
    - हृदयदत्त
    - हृदयदर्पण
    - हृदयदाहिन्
    - हृदयदीप
    - हृदयदीपक
    - हृदयदूत
    - हृदयदेश
    - हृदयदौर्बल्य
    - हृदयद्रव
    - हृदयधर
    - हृदयनरपति
    - हृदयनाथ
    - हृदयनारायणदेव
    - हृदयपीडा
    - हृदयपुण्डरीक
    - हृदयपुरुष
    - हृदयप्रकाश
    - हृदयप्रबोध
    - हृदयप्रमाथिन्
    - हृदयप्रस्तर
    - हृदयप्रिय
    - हृदयबन्धन
    - हृदयबोधिका
    - हृदयरज्जु
    - हृदयराम
    - हृदयरोग
    - हृदयलेख
    - हृदयलेह्य
    - हृदयवत्
    - हृदयवल्लभ
    - हृदयविरोध
    - हृदयवृत्ति
    - हृदयवेधिन्
    - हृदयव्यथा
    - हृदयव्याधि
    - हृदयशल्य
    - हृदयशूल
    - हृदयशैथिल्य
    - हृदयशोक
    - हृदयशोषण
    - हृदयश्रिष्
    - हृदयसंसर्ग
    - हृदयसंघट्ट
    - हृदयसंधि
    - हृदयसंनिहित
    - हृदयसम्मित
    - हृदयसाहि
    - हृदयस्थ
    - हृदयस्थली
    - हृदयस्थान
    - हृदयस्थायिन्
    - हृदयस्पृश्
    - हृदयहारिन्

    Sanskrit-English dictionary > हृदय

  • 6 अमृत _amṛta

    अमृत a.
    1 Not dead; अमृते जारजः कुण्डः Ak.
    -2 Im- mortal; अपाम सोममृता अभूम Rv.8.48.3; U.1.1. ब्रह्मणो हि प्रतिष्ठाहममृतस्याव्ययस्य च Bg.14.27.
    -3 Imperishable, Indestructible, eternal.
    -4 Causing immortality.
    -5 Beautiful, agreeable, desired. पाञ्चजन्याभिषिक्तश्च राजा$- मृतमुखो$भवत् Mb.12.4.17.
    -तः 1 A god, an immortal, deity. आरुरोह यथा देवः सोमो$मृतमयं रथम् Mb.12.37.44.
    -2 N. of Dhanvantari, physician of the gods; also N. of Indra, of the sun, of Prajāpati, of the soul, Viṣṇu and Śiva.
    -3 N. of a plant (वनमुद्ग, Mar. मटकी)
    -4 N. of the root of a plant (वाराहीकन्द, Mar. डुकरकंद).
    -ता 1 Spirituous liquor.
    -2 N. of various plants; e. g. आमलकी, हरीतकी, गुडूची, मागधी, तुलसी, इन्द्रवारुणी, ज्योतिष्मती, गोरक्षदुग्धा, अतिविषा, रक्तत्रिवृत्, दूर्वा, स्थूलमांसहरीतकी.
    -3 N. of one of the Nāḍīs in the body; नाडीनामुदयक्रमेण जगतः पञ्चामृताकर्षणात् Māl.5.2.
    -5 One of the rays of the sun; सौरीभिरिव नाडीभिरमृताख्याभिरम्मयः R.1.58.
    -तम् 1 (a) Immortality, imperishable state; न मृत्युरासीदमृतं न तर्हि Rv.1.129.2; Ms.22.85. (b) Final beatitude, absolution; तपसा किल्विषं हन्ति विद्ययामृतमश्रुते Ms.12.14; स श्रिये चामृताय चAk.
    -2 The collective body of immortals.
    -3 (a) The world of immortality, Paradise, Heaven; the power of eternity, immortal light, eternity.
    -4 Nectar of immortality, ambrosia, beverage of the gods (opp. विष) supposed to be churned out of the ocean; देवासुरैरमृतमम्बुनिधिर्ममन्थे Ki.5.3; विषादप्यमृतं ग्राह्यम् Ms.2.239; विषमप्यमृतं क्वचिद्भवेदमृतं वा विषमीश्वरेच्छया R.8.46; oft. used in combination with words like वाच्, वचनम्, वाणी &c; कुमारजन्मामृतसंमिताक्षरम् R.3.16; आप्यायितो$सौ वचनामृतेन Mb.; अमृतं शिशिरे वह्निरमृतं क्षीरभोजनम् Pt.1.128 the height of pleasure or gratification.
    -5 The Soma juice.
    -6 Antidote against poison.
    -7 The residue or leavings of a sacrifice (यज्ञशेष); विघसाशी भवेन्नित्यं नित्यं वा$मृतभोजनः Ms.3.285.
    -8 Unsolicited alms, alms got without solicitation; मृतं स्याद्याचितं भैक्षम- मृतं स्यादयाचितम् Ms.4.4-5.
    -9 Water; मथितामृतफेनाभमरजो- वस्त्रमुत्तमम् Rām.5.18.24. अमृताध्मातजीमूत U.6.21; अमृता- दुन्मथ्यमानात् K.136; cf. also the formulas अमृतोपस्तरणमसि स्वाहा and अमृतापिधानमसि स्वाहा; Mahānār. Up.7 and 1; repeated by Brāhmaṇas at the time of sipping water before the commencement and at the end of meals.
    -1 A drug.
    -11 Clarified butter; अमृतं नाम यत् सन्तो मन्त्रजिह्वेषु जुह्वति Śi.2.17.
    -12 Milk; अमृतं च सुधा चैव सुधा चैवामृतं तथा Mb.13.67.12.
    -13 Food in general.
    -14 Boiled rice.
    -15 Anything sweet, anything lovely or charming; a sweetmeat. यथामृतघटं दंशा मकरा इव चार्णवम् Rām.7.7.3.
    -16 Pro- perty.
    -17 Gold.
    -18 Quicksilver.
    -19 Poison.
    -2 The poison called वत्सनाभ.
    -21 The Supreme Spirit (ब्रह्मन्).
    -22 N. of sacred place.
    -23 N. of particular conjunc- tions of Nakṣatras (lunar asterisms) with week days (वारनक्षत्रयोग) or of lunar days with week days (तिथि- वारयोग).
    -24 The number four.
    -25 splendour, light. [cf. Gr. ambrotos, ambrosia; L. immortalis]. cf. अमृतं वारि सुरयोर्निर्वाणे चातिसुन्दरे । अयाचिते यज्ञशेषे पुंसि धन्वन्तरे$पि च । पीयूषे च धृते दीप्तावाचार्ये विबुधे$पि च । हरीतक्यामाम- लक्यां गलूच्यामपि तत्स्त्रियाम् । Nm.
    -Comp. -अंशुः, -करः, -दीधितिः, -द्युतिः, -रश्मिः &c. epithets of the moon; अमृतदीधितिरेष विदर्भजे N.4.14; अमृतांशूद्भव born from the moon; from whom was born the moon, N. of Viṣṇu.
    -अंशुकः An interior variety of gems having white rays, Kau. A.2.11.
    -अक्षर a. immortal and imperishable; क्षरं प्रधानममृताक्षरं हरः Śvet. Up.
    -अग्रभूः N. of the horse of Indra (उच्चैःश्रवस्); अमृताग्रभुवः पुरेव पुच्छम् Śi. 2.43.
    -अन्धस्, -अशनः, -आशिन् m. 'one whose food is nectar'; a god, an immortal.
    -अपिधानम् Water sipped after eating nectar-like food so as to overlay it like a cover.
    -असु a. whose soul is immortal; अमृतासुर्वर्धमानः सुजन्मा Av.5.1.1.
    -आशः 1 N. of Viṣṇu.
    -2 a god; इदं कार्यममृताशाः शृणोमि Mb.12.299.7.
    -आसङ्गः a sort of collyrium.
    -आहरणः N. of Garuḍa who once stole Amṛita.
    -इष्टका a kind of sacrificial brick shaped like the golden head of men, beasts &c. (पशुशीर्षाणि).
    -ईशः, ईश्वरः N. of Śiva.
    -उत्पन्ना a fly.
    (-न्नम्), -उद्भवम् 1 A kind of collyrium (खर्परीतुत्थम्).
    -2 Potassium permanganate
    -उपस्तरणम् Water sipped as a substratum for the nectar-like food. (
    -वः) N. of the Bilva tree.
    -ओदनः Name of a son of Siṁhahanu, and uncle of Śākyamuni.
    -करः, -किरणः 'nectar-rayed', the moon.
    -कुण्डम् a vessel containing nectar.
    -क्षारम् sal ammoniac. (Mar. नवसागर).
    -गतिः N. of a metre consisting of 4 syllables.
    -गर्भ a. filled with water or nectar; ambrosial.
    (-र्भः) 1 the indivi- dual soul.
    -2 the Supreme Soul.
    -3 child of immorta- lity (said of sleep); देवानाममृतगर्भो$सि स्वप्न Av.6.46.1.
    -चितिः f. an arrangement or accumulation of sacrifi- cial bricks conferring immortality.
    -ज a. produced by or from nectar. (
    -जः) a sort of plant, Yellow Myro- balan (Mar. हिरडा).
    -जटा N. of a plant (जटामासी).
    -तरङ्गिणी moonlight.
    -तिलका N. of a metre of 4 lines, also called त्वरितगति.
    -द्रव a. shedding nectar. (
    -वः) flow of nectar.
    -धार a. shedding nectar. (
    -रा)
    1 N. of a metre.
    -2 flow of nectar.
    -नन्दनः A pavilion with 58 pillars (Matsya P.27.8.).
    -नादोपनिषद् f. 'The sound of immortality', Name of an Upaniṣad.
    -पः 1 a drinker of nectar' a god or deity.
    -2 N. of Viṣṇu.
    -3 one who drinks wine; ध्रुवममृतपनामवाञ्छयासावधरममुं मधुपस्तवा- जिहीते Śi.7.42. (where अ˚ has sense
    1 also).
    -पक्षः 1 having golden or immortal wings, a sort of hawk.
    -2 the immortal or golden wings of sacrificial fire.
    -3 fire itself.
    -फलः N. of two trees पटोल and पारावत.
    (-ला) 1 a bunch of grapes, vine plant, a grape (द्राक्षा)
    -2 = आमलकी. (
    -लम्) a sort of fruit (रुचिफल) found in the country of the Mudgalas according to Bhāva P.
    -बन्धुः Ved.
    1 a god or deity in general.
    -2 a horse or the moon.
    -3 A friend or keeper of immortality; तां देवा अन्वजायन्त भद्रा अमृतबन्धवः Rv.1.72.5.
    -बिन्दू- पनिषद् f. 'drop of nectar',:N. of an Upaniṣad of the Atharvaveda.
    -भल्लातकी a sort of medicinal prepara- tion of ghee mentioned by Chakradatta.
    -भवनम् N. of a monastery (built by Amṛitaprabha); Raj. T.
    -भुज् m. an immortal, a god, deity; one who tastes the sacrificial residues.
    -भू a. free from birth and death.
    -मति = ˚गति q. v.
    -मन्थनम् 1 churning (of the ocean) for nectar.
    -2 N. of the chapters 17 to 19 of Mb.1.
    -मालिनी N. of Durgā.
    -मूर्तिः The moon; आप्याययत्यसौ लोकं वदनामृतमूर्तिना Bhāg.4.16.9.
    -योगः see under अमृत.
    -रसः 1 nectar, ambrosia; काव्यामृतरसास्वादः H.1; विविधकाव्यामृतरसान् पिवामः Bh.3.4.
    -2 the Supreme Spirit.
    (-सा) 1 dark-coloured grapes.
    -2 a sort of cake (Mar. अनर्सा).
    -लता, -लतिका a nectar-giving creeping plant (गुडूची).
    -वाक a. producing nectar like sweet words.
    -संयावम् a sort of dish mentioned in Bhāva P.
    -सार a. ambrosial; ˚राणि प्रज्ञानानि U.7.
    (-रः) 1 clarified butter.
    -2 a sort of अयःपाक. ˚जः raw sugar, molasses (गुड).
    -सूः, -सूतिः 1 the moon (distilling nectar).
    -2 mother of the gods.
    -सोदरः 1 'brother of nectar', the horse called उच्चैःश्रवस्.
    -2 a horse in general.
    -स्रवः flow of nectar. (
    -वा) N. of a plant and tree (रुदन्ती-रुद्रवन्ती; Mar. रानहरभरा).
    -स्त्रुत् a. shedding or distilling nectar; स्वरेण तस्याममृतस्रुतेव Ku.1.45.

    Sanskrit-English dictionary > अमृत _amṛta

  • 7 चक्षुस् _cakṣus

    चक्षुस् a. [चक्ष् करणे उसि Uṇ.2.118] Seeing. -n.
    1 The eye; दृश्यं तमसि न पश्यति दीपेन विना सचक्षुरपि M.1.9; कृष्णसारे ददच्चक्षुः Ś.1.6; cf. words like घ्राणचक्षुस्, ज्ञानचक्षुस्, नयचक्षुस्, चारचक्षुस् &c.
    -2 Sight, look, vision, the faculty of sight; चक्षुरायुश्चैव प्रहीयते Ms.4.41,42.
    -3 Light, clearness.
    -4 Lustre, splendour.
    -Comp. -गोचर a. visible, being within the range of the eye.
    -ग्रहणम् morbid affection of the eye.
    -दानम् the ceremony of anointing the eyes of an image at the time of consecrating it.
    -पथः the range of sight, the horizon.
    -बन्धः blinding the sight; Vās.67.
    -मलम् the excretion of the eyes.
    -रागः (चक्षूरागः)
    1 redness in the eyes.
    -2 'eye-love', love or liking as expressed by an exchange of glances; पुरश्चक्षूरागस्तदनु मनसो$नन्यपरता Māl. 6.15; चक्षूरागः कोकिलेषु न परकलत्रेषु K.41 (where the word has sense 1 also).
    -रोगः (चक्षूरोग) a disease of the eye.
    -विषयः 1 the range of sight, ken, presence, visibility; चक्षुर्विषयातिक्रान्तेषु कपोतेषु H.1; Ms.2.198.
    -2 an object of sight, any visible object.
    -3 the horizon.
    -श्रवस् m. a serpent; तमाशु चक्षुःश्रवसां समूहं मन्त्रेण तार्क्ष्यो- दयकारणेन
    -श्रुति m. (=
    -श्रवस्) गोभिः कण्ठतटस्य हृष्यति पुरो दृक्पश्य चक्षुःश्रुतेः Rāj. T.5.1; Ki.16.42; इति स्म चक्षुःश्रवसां प्रियानले स्तुवन्ति निन्दन्ति हृदा तदात्मनः N.1.28.
    -हन् a. who kills the enemy by the mere glance; सेवे चक्षुर्हणः पार्थानुग्र- वीर्यप्रतापिनः Mb.3.233.22.

    Sanskrit-English dictionary > चक्षुस् _cakṣus

  • 8 दारुण _dāruṇa

    दारुण a [दॄ-णिच्-उनन् Uṇ.3.53]
    1 Hard, rough; शोक- दारुणाः (वाचः) U.3.34.
    -2 Harsh, cruel, ruthless, piti- less; मय्येव विस्मरणदारुणचित्तवृत्तौ Ś.5.23; पशुमारणकर्मदारुणः 6. 1; दारुणरसः 'of cruel resolve or nature;' U.5.19; Ms. 8.27.
    -3 Fierce, terrible, frightful; प्रसादसौम्यानि सतां सुहृज्जने पतन्ति चक्षूंषि न दारुणाः शराः Ś.6.28.
    -4 Heavy, violent, intense, poignant, agonizing (grief, pain &c.); हृदयकुसुमशोषी दारुणो दीर्घशोकः U.3.5.
    -5 Sharp, severe (as words).
    -6 Atrocious, shocking.
    -णः 1 The senti- ment of horror (भयानक).
    -2 N. of Viṣṇu.
    -णम् 1 Severity, cruelty, horror, &c.
    -2 The harsh, unfavour- able constellations मृग, पुष्य, ज्येष्ठा and मूल; Mb.13.14. 28.
    -Comp. -अध्यापकः an indefatigable teacher; P.VIII.1.67. Kāśi.
    -कर्मन् violent treatment (of diseases).

    Sanskrit-English dictionary > दारुण _dāruṇa

  • 9 महः _mahḥ

    महः [मह्-घञर्थे क]
    1 A festival, festive occasion; बन्धुताहृदयकौमुदीमहः Māl.9.21; U.6.4; स खलु दूरगतो$- प्यतिवर्तते महमसाविति बन्धुतयोदितैः Śi.6.19; मदनमहम् Ratn.1.
    -2 An offering, a sacrifice.
    -3 A buffalo.
    -4 Light, lustre; cf. महस् also.

    Sanskrit-English dictionary > महः _mahḥ

  • 10 शोषिन् _śōṣin

    शोषिन् a. (
    -णी f.) Drying up, withering, emaciating; हृदयकुसुमशोषी दारुणो दीर्घशोकः U.3.5.

    Sanskrit-English dictionary > शोषिन् _śōṣin

  • 11 कपर्द


    kaparda
    m. a small shell orﾠ cowrie (of which eighty = one paṇa, used as a coin orﾠ as a die in gambling, Cypraea Moneta) Comm. on VS. Comm. on Pāṇ. ;

    braided andﾠ knotted hair (esp. that of Ṡiva, knotted so as to resemble the cowrie shell) L. ;
    (cf:
    cátush-kaparda.)
    - कपर्दयक्ष

    Sanskrit-English dictionary > कपर्द

См. также в других словарях:

Поделиться ссылкой на выделенное

Прямая ссылка:
… Нажмите правой клавишей мыши и выберите «Копировать ссылку»