Перевод: с латинского на все языки

со всех языков на латинский

vim+hostium+prohibere+ab+oppidis

  • 1 vis

    I vīs 2 л. sg. praes. ind. к volo II II vīs (gen. sg. vis T, Dig и dat. sg. vi bAfr крайне редки; acc. vim, abl. vī; pl. vīrēs, ium) f.
    1) сила, мощь (corporis Sl; equi, venēni C; flammae Nep; morbi Sl, Nep; consuetudinis C); крепость ( vini C); мощь, мощность (animi Sl; venti Lcr; fluminis Cs); могущество ( deorum C); сила, энергия ( Demosthĕnis C); сила, бодрость
    summā (maximā) vi Sl — со всей силой, с величайшим напряжением
    2) pl. силы, средства, возможность, способность
    pro viribus C — в меру сил, насколько позволяют силы
    3) сила, насилие, принуждение
    vim facere in aliquem Ter и alicui C — применить силу к кому-л.
    alicui vim afferre (inferre, adhibēre) C, тж. vim imponere alicui C — совершить насилие над кем-л.
    accusare aliquem de vi C — обвинить кого-л. в насилии
    vi C или per vim Cs, тж. viribus Pt — силой, насильно или по принуждению
    vim vi repellere (defendere, propulsare) Digотразить силу силой
    nec vi nec clam nec precario Ter, C, Digни силой (т. е. в порядке самоуправства), ни тайком, ни путём (противозаконного) соглашения (юр. формула трёх видов «незаконного завладения» vitiosae passessionis)
    4) толчок, удар
    navis ad quamvis vim perferendam facta Cs — судно, приспособленное к выдерживанию любого удара
    v. caeli PM — непогода, буря, гроза
    5) стеснённое положение, тяжёлые условия ( in summā vi versari C)
    6) набег, нападение, натиск
    7) pl. вооружённые силы, войска
    8) множество, масса (hominum Pl, L; auri C; pulveris Cs)
    v. lacrimarum Cпотоки слёз
    9) вес, влияние, значение (oratoris, dicendi, conscientiae C)
    maximam vim habere ad aliquid Cs — иметь огромное влияние на что-л. или величайшее значение для чего-л.
    10) сущность, суть, (истинная) природа, (внутренний) смысл (virtutis C; eloquentiae Q; verae amicitiae Sen)
    specie magis quam vi T — больше по внешности, чем в сущности (на деле)
    11) важность, вескость (v. et loci et temporis C); значение, смысл (verbi, nominis C); смысл, суть ( legis C)
    haec est in his verbis v. Cтаков смысл этих слов
    v. genitalis T — семенная жидкость; pl. PM = testiculi

    Латинско-русский словарь > vis

  • 2 prohibeo

    prŏhĭbĕo, ēre, hĭbŭi, hĭbĭtum [pro + habeo]    - tr. - tenir éloigné.    - arch. subj.-opt. prohibessit Enn. Tr. 323; Cato, Agr. 141, 2; Plaut. Ps. 14; d. Cic. Leg. 3, 6 II probeat = prohibeat Lucr. 1, 977, cf. Lucr. 3, 862. [st1]1 [-] tenir éloigné, tenir à distance, séparer, écarter, éloigner.    - prohibere aliquem (ab) aliqua re: éloigner qqn de qqch.    - finibus hostes prohibere, Caes.: écarter les ennemis des frontières.    - prohibere naves portu, Caes.: ne pas laisser les navires entrer dans le port.    - itinere exercitum prohibere: couper le passage à une armée.    - commeatu milites prohibere: couper les vivres aux soldats.    - se suosque ab injuria prohibent, Caes. BG. 2, 28, 3: ils se tiennent éloignés eux et les leurs de toute injustice (s'interdisent toute...).    - prohibere hostes suis finibus Caes. BG. 1, 1, 4: écarter les ennemis de son territoire.    - prohiberi jure suffragii, Cic. Rep. 2, 40: être écarté du droit de vote. --- cf. Cic. Fam. 6, 6, 9 ; Sest. 85, etc.    - vim hostium ab oppidis prohibere, Caes.: [tenir éloigné des villes la violence des ennemis] = défendre les villes de la violence des ennemis.    - quod di prohibeant, Ter. And. 3, 3, 36: puissent les dieux écarter ce malheur!    - prohibenda maxime est ira in puniendo, Cic. Off. 1, 89: ce qu'il faut écarter surtout, c'est la colère, quand il s'agit de punir. [st1]2 [-] empêcher, défendre, prohiber, interdire.    - prohibenda est ira in puniendo, Cic. Off. 1, 25, 89: il faut s'abstenir de se mettre en colère quand on punit.    - lex prohibet civem occidere: la loi empêche de tuer un citoyen.    - ridere prohibentur: on les empêche de rire.    - prohibere hostes rapinis, Caes.: empêcher les ennemis de piller.    - hostem a pugna prohibere, Caes. BG. 4: empêcher l'ennemi de combattre.    - id eos ut prohiberet, praetori mandatum est, Liv. 39, 45, 7: la mission de les empêcher de faire cela fut confiée au préteur.    - prohibere parentes alicui, Plaut. Curc. 605: tenir ses parents éloignés pour qqn = lui cacher ses parents, l'empêcher de les trouver.    - prohibere aditum alicui, B. Afr. 31: empêcher l'accès à qqn. --- cf. Sil. 6, 27.    - prohibere ut [contesté]: empêcher que.    - dii prohibeant ut... Cic. *Amer. 151 (mss): puissent les dieux empêcher que.    - prohibere ne, quominus, quin: empêcher que.    - nec, quin erumperet, prohiberi poterat, Liv.: et on ne pouvait l'empêcher de faire une sortie.    - me di omnes id non prohibebant quin... Plaut. Amp. 1051: pas un dieu ne m'empêchera de faire ceci à savoir...    - quod potuisti prohibere ne fieret, Cic. Caecil. 33: ce que tu as eu le pouvoir d'empêcher. --- cf. Liv. 24, 43, 4.    - se prohibitum esse quominus, Cic. Verr. 1, 85: [il disait] qu'il avait été empêché de. --- cf. Cic. Verr. 2, 14; Fam. 12, 5, 1 ; Liv. 25, 35, 6.    - non prohiberi quin... Liv. 26, 40, 4: ne pas être empêché de. --- [sans nég.] Tac. An. 14, 29.    - avec inf. prohibere aliquem exire... Cic. Fam. 1, 9, 7: empêcher qqn de sortir. --- cf. Off. 3, 47 ; Sest. 32.    - scribere fletu prohibeor, Cic Att. 11, 9, 3: les larmes m'empêchent d'écrire. --- cf. Cic. Verr. 5, 117 ; Caec. 66; 84.    - de legatis a me prohibitis proficisci, Cic. Fam. 3, 9, 1: touchant les députés que j'ai empêchés de partir. --- cf. Cic. Verr. 3, 144.    - ad prohibenda circumdari opera, Liv. 3, 28, 7: pour empêcher les travaux de circonvallation. --- cf. Liv. 22, 60, 3.    - avec inf. passif pecuniam exigi lex prohibet, Cic. Agr. 2, 72: la loi empêche qu'on fasse rentrer l'argent.    - cf. Cic. Fin. 5, 25; Fam. 12, 5, 2 ; Caes. BG. 6,29,5 ; Liv. 2, 34, 11, etc.    - avec acc. seul munitiones Caesaris prohibere, Caes. BC. 3, 44, 1: empêcher les fortifications de César. --- cf. Cic. Cat. 2, 26.    - recta imperans prohibensque contraria, Cic. Nat. 1, 36: commandant le bien et empêchant son contraire. --- cf. Cic. Leg. 1, 18.    - d'où le neutre prohibita: les choses interdites. --- Sen. Ep. 83, 19.    - absol. prohibere: empêcher, interdire, prohiber. --- Cic. Leg. 1, 42. [st1]3 [-] défendre, protéger, garantir, préserver.    - prohibere ab + abl.: préserver de.    - prohibere rem publicam a periculo, Cic. Pomp. 19: préserver l'état des dangers. --- cf. Cic. Br. 330; Caes. BG. 5, 21, 1; 6, 23, 9 ; BC. 1, 23, 3.    - prohibere tenuiores injuriā, Cic. Off. 2, 41: préserver les plus faibles de l'injustice. --- cf. Cic. Pomp. 18 ; Caes. BG. 6, 10, 5 ; Liv. 22, 14, 2.    - id te Juppiter prohibessit ! Plaut. Ps. 14: que Jupiter t'en préserve [te préserve relativement à cela].
    * * *
    prŏhĭbĕo, ēre, hĭbŭi, hĭbĭtum [pro + habeo]    - tr. - tenir éloigné.    - arch. subj.-opt. prohibessit Enn. Tr. 323; Cato, Agr. 141, 2; Plaut. Ps. 14; d. Cic. Leg. 3, 6 II probeat = prohibeat Lucr. 1, 977, cf. Lucr. 3, 862. [st1]1 [-] tenir éloigné, tenir à distance, séparer, écarter, éloigner.    - prohibere aliquem (ab) aliqua re: éloigner qqn de qqch.    - finibus hostes prohibere, Caes.: écarter les ennemis des frontières.    - prohibere naves portu, Caes.: ne pas laisser les navires entrer dans le port.    - itinere exercitum prohibere: couper le passage à une armée.    - commeatu milites prohibere: couper les vivres aux soldats.    - se suosque ab injuria prohibent, Caes. BG. 2, 28, 3: ils se tiennent éloignés eux et les leurs de toute injustice (s'interdisent toute...).    - prohibere hostes suis finibus Caes. BG. 1, 1, 4: écarter les ennemis de son territoire.    - prohiberi jure suffragii, Cic. Rep. 2, 40: être écarté du droit de vote. --- cf. Cic. Fam. 6, 6, 9 ; Sest. 85, etc.    - vim hostium ab oppidis prohibere, Caes.: [tenir éloigné des villes la violence des ennemis] = défendre les villes de la violence des ennemis.    - quod di prohibeant, Ter. And. 3, 3, 36: puissent les dieux écarter ce malheur!    - prohibenda maxime est ira in puniendo, Cic. Off. 1, 89: ce qu'il faut écarter surtout, c'est la colère, quand il s'agit de punir. [st1]2 [-] empêcher, défendre, prohiber, interdire.    - prohibenda est ira in puniendo, Cic. Off. 1, 25, 89: il faut s'abstenir de se mettre en colère quand on punit.    - lex prohibet civem occidere: la loi empêche de tuer un citoyen.    - ridere prohibentur: on les empêche de rire.    - prohibere hostes rapinis, Caes.: empêcher les ennemis de piller.    - hostem a pugna prohibere, Caes. BG. 4: empêcher l'ennemi de combattre.    - id eos ut prohiberet, praetori mandatum est, Liv. 39, 45, 7: la mission de les empêcher de faire cela fut confiée au préteur.    - prohibere parentes alicui, Plaut. Curc. 605: tenir ses parents éloignés pour qqn = lui cacher ses parents, l'empêcher de les trouver.    - prohibere aditum alicui, B. Afr. 31: empêcher l'accès à qqn. --- cf. Sil. 6, 27.    - prohibere ut [contesté]: empêcher que.    - dii prohibeant ut... Cic. *Amer. 151 (mss): puissent les dieux empêcher que.    - prohibere ne, quominus, quin: empêcher que.    - nec, quin erumperet, prohiberi poterat, Liv.: et on ne pouvait l'empêcher de faire une sortie.    - me di omnes id non prohibebant quin... Plaut. Amp. 1051: pas un dieu ne m'empêchera de faire ceci à savoir...    - quod potuisti prohibere ne fieret, Cic. Caecil. 33: ce que tu as eu le pouvoir d'empêcher. --- cf. Liv. 24, 43, 4.    - se prohibitum esse quominus, Cic. Verr. 1, 85: [il disait] qu'il avait été empêché de. --- cf. Cic. Verr. 2, 14; Fam. 12, 5, 1 ; Liv. 25, 35, 6.    - non prohiberi quin... Liv. 26, 40, 4: ne pas être empêché de. --- [sans nég.] Tac. An. 14, 29.    - avec inf. prohibere aliquem exire... Cic. Fam. 1, 9, 7: empêcher qqn de sortir. --- cf. Off. 3, 47 ; Sest. 32.    - scribere fletu prohibeor, Cic Att. 11, 9, 3: les larmes m'empêchent d'écrire. --- cf. Cic. Verr. 5, 117 ; Caec. 66; 84.    - de legatis a me prohibitis proficisci, Cic. Fam. 3, 9, 1: touchant les députés que j'ai empêchés de partir. --- cf. Cic. Verr. 3, 144.    - ad prohibenda circumdari opera, Liv. 3, 28, 7: pour empêcher les travaux de circonvallation. --- cf. Liv. 22, 60, 3.    - avec inf. passif pecuniam exigi lex prohibet, Cic. Agr. 2, 72: la loi empêche qu'on fasse rentrer l'argent.    - cf. Cic. Fin. 5, 25; Fam. 12, 5, 2 ; Caes. BG. 6,29,5 ; Liv. 2, 34, 11, etc.    - avec acc. seul munitiones Caesaris prohibere, Caes. BC. 3, 44, 1: empêcher les fortifications de César. --- cf. Cic. Cat. 2, 26.    - recta imperans prohibensque contraria, Cic. Nat. 1, 36: commandant le bien et empêchant son contraire. --- cf. Cic. Leg. 1, 18.    - d'où le neutre prohibita: les choses interdites. --- Sen. Ep. 83, 19.    - absol. prohibere: empêcher, interdire, prohiber. --- Cic. Leg. 1, 42. [st1]3 [-] défendre, protéger, garantir, préserver.    - prohibere ab + abl.: préserver de.    - prohibere rem publicam a periculo, Cic. Pomp. 19: préserver l'état des dangers. --- cf. Cic. Br. 330; Caes. BG. 5, 21, 1; 6, 23, 9 ; BC. 1, 23, 3.    - prohibere tenuiores injuriā, Cic. Off. 2, 41: préserver les plus faibles de l'injustice. --- cf. Cic. Pomp. 18 ; Caes. BG. 6, 10, 5 ; Liv. 22, 14, 2.    - id te Juppiter prohibessit ! Plaut. Ps. 14: que Jupiter t'en préserve [te préserve relativement à cela].
    * * *
        Prohibeo, prohibes, pe. corr. prohibui, prohibitum, pen. corr. prohibere, Ex pro et habeo compositum. Virgil. Engarder et empescher que quelque chose ne se face, Prohiber.
    \
        Facias licet, nemo prohibet. Cic. Personne ne t'engarde.
    \
        Nihil prohibet quominus mense Iulio veruacta subigantur. Columel. Rien n'empesche et n'engarde que, etc.
    \
        Accusatiuo et ablatiuo cum praepositione. Caesar, Caesarem certiorem faciunt, sese non facile ab oppidis vim hostium prohibere. Qu'ils n'engardent pas aiseement que les ennemis ne, etc.
    \
        Prohibere operas aditu. Cic. Les garder d'entrer.
    \
        Dolorem dentium prohibet haec herba. Plin. Garde d'avoir mal aux dents.
    \
        Domo prohibere. Terent. Engarder d'entrer en la maison.
    \
        Aliquem ab iniuria prohibere. Sallust. Garder qu'on ne luy face tort.
    \
        Itinere prohibere. Caesar. Empescher le passage.
    \
        Potione prohibere per triduum. Columel. Garder de boire par trois jours.
    \
        Prohibete a vobis vim meam. Plaut. Gardez que je ne vous donne malencontre.
    \
        Voce prohibere aliquem. Cic. Le garder de parler.

    Dictionarium latinogallicum > prohibeo

  • 3 certus

    certus, a, um [orig. P. a. from cerno; hence], adj., determined, resolved, fixed, settled, purposed: non dubius.
    I.
    (Acc. to cerno, II. D.) Certum est (mihi), it is determined, it is my ( thy, his, etc.) decision, resolution, will, I am resolved, I mean, etc. (mostly ante-class.; most freq. in Plaut.); with inf.: quorum virtuti belli Fortuna pepercit, Eorundem me libertati parcere certum est, Enn. ap. Cic. Off. 1, 12, 38 (Ann. v. 206 Vahl.):

    certum'st hominem eludere,

    Plaut. Am. 1, 1, 109:

    tibi credere,

    id. Aul. 4, 9, 7; cf. id. Capt. 3, 1, 32; id. Curc. 2, 1, 1; id. Cas. 2, 4, 15; id. Cist. 3, 1, 16; id. Ep. 5, 1, 57; id. Bacch. 5, 2, 37; id. Most. 1, 3, 80; id. Men. 5, 6, 12; id. Mil. 2, 3, 32; id. Merc. 3, 1, 7; id. Ps. 1, 5, 138; id. Poen. 5, 5, 25; id. Pers. 2, 2, 39; id. Rud. 3, 3, 22; id. Stich. 5, 4, 2; id. Trin. 2, 1, 34; id. Truc. 2, 6, 68; Ter. And. 2, 1, 11; id. Eun. 1, 2, 108: certum est deliberatumque, quae ad causam pertinere arbitror, omnia dicere, Cic. Rosc. Am. 11, 31:

    certum atque decretum est non dare signum,

    Liv. 2, 45, 13:

    certum est igni circumdare muros,

    Verg. A. 9, 153.—Certum'st mihi with inf., Plaut. As. 1, 3, 94; 3, 3, 23; id. Cas. 1, 1, 3; id. Mil. 3, 1, 154; id. Ps. 4, 8, 2; Cic. de Or. 2, 33, 144; Liv. 35, 46, 13; Ov. M. 9, 53 al.—Without inf., esp. parenthet., with expression of purpose by a fut. tense:

    certum est, malam rem potius quaeram cum lucro,

    Plaut. Aul. 4, 6, 15:

    certum est, jam dicam patri,

    id. Bacch. 3, 1, 15:

    certum est, ibo ad medicum,

    id. Merc. 2, 4, 4: An. Certumn' est tibi? Ly. Certum, id. Poen. 2, 48; cf. id. Stich. 4, 2, 33.—With pron. or subst.: Ar. Certumne'st tibi istuc? He. Non moriri certius, Plaut. Capt. 3, 5, 74;

    so further with istuc,

    id. ib. 2, 1, 20; Ter. Eun. 3, 3, 30:

    mihi autem abjurare certius est quam dependere,

    Cic. Att. 1, 8, 3:

    ad eum senem oppugnare certum est consilium,

    Plaut. Ep. 1, 2, 60:

    quae nunc sunt certa ei consilia, etc.,

    Ter. And. 2, 3, 16:

    certa res hanc est objurgare,

    Plaut. Am. 2, 2, 73; so id. Merc. 5, 2, 16; id. Mil. 2, 4, 45; Ter. And. 2, 2, 31; Plaut. Most. 3, 2, 16.—
    b.
    (From the time of the Aug. poets.) Transf. to the person who is determined upon something, determined, resolved, bent.
    (α).
    With inf.:

    certa mori,

    Verg. A. 4, 564 (cf. id. ib. 4, 475:

    decrevitque mori): certi non cedere,

    Ov. M. 9, 43:

    certa sequi,

    Val. Fl. 5, 47.—
    (β).
    With gen. (cf. Ramsh. Gr. p. 323; Zumpt, Gr. § 437, n. 1;

    A. and S. § 213, R. 1): certus eundi,

    Verg. A. 4, 554; Ov. M. 11, 440:

    desciscendi,

    Tac. H. 4, 14:

    relinquendae vitae,

    id. A. 4, 34:

    necis,

    Sil. 6, 27:

    fugae,

    Plin. Ep. 6, 16, 12:

    destinationis,

    Tac. A. 12, 32:

    sceleris,

    id. ib. 12, 66:

    consilii,

    id. H. 2, 46.—
    (γ).
    With an:

    nec sat certa an cederet armis,

    Sil. 9, 480.—
    II.
    An epithet of all those objects whose existence or reality is fixed, determined (hence in connection with definitus, Quint. 7, 10, 7;

    with praefinitus,

    Suet. Galb. 14), or in respect to which there can be no doubt (hence opp. dubius, Quint. 7, 6, 3; 5, 12, 3; 12, 3, 6 al.).
    A.
    Object.
    1.
    Of things whose external qualities, number, etc., are invariable, established, settled, fixed, particular, specified, etc. (class.):

    Arboribus primum certis gravis umbra tributa,

    Lucr. 6, 783:

    fruges, bacae,

    Cic. Leg. 2, 8, 19:

    jam ad certas res conficiendas certos homines delectos ac descriptos habebat,

    id. Cat. 3, 7, 16:

    concilium in diem certam indicere,

    Caes. B. G. 1, 30 fin.;

    so with dies,

    a fixed term, Cato, R. R. 149, 1; Cic. Att. 6, 2, 9; Nep. Chabr. 3, 1; Liv. 1, 50, 1; Tac. G. 9 al.; cf.:

    certis diebus,

    Verg. G. 2, 329:

    quaerere ab judicibus cur in certa verba jurent, cur certo tempore conveniant, certo discedant,

    Cic. Inv. 2, 45, 132; cf. Suet. Aug. 41:

    certum praefinitumque tempus,

    id. Galb. 14; and:

    certum statumque vectigal,

    id. Calig. 40:

    pecunia (opp. arbitraria), v. arbitrarius: finis aerumnarum,

    Lucr. 1, 108; cf. id. 2, 512; 8, 1091; Hor. S. 1, 1, 106; id. Ep. 1, 2, 56:

    locus,

    Caes. B. G. 5, 1, 6:

    numerus,

    id. ib. 7, 75:

    signum,

    fixed, agreed upon, id. B. C. 1, 27:

    naves,

    fixed in number and quality, id. ib. 1, 56:

    pecuniae imperabantur,

    id. ib. 3, 32 fin.:

    conviva,

    i. e. a daily, constant guest, Hor. Ep. 1, 7, 75 Schmid:

    ecquem tu illo certiorem nebulonem,

    Cic. Att. 15, 21, 2.—
    b.
    But sometimes indef., like quidam, and our certain, of things, the certainty of whose existence is given, but whose nature is not more definitely designated, or comes not into consideration (cf. aliquis):

    Cephaloedi mensis est certus, quo mense sacerdotem maximum creari oporteat,

    Cic. Verr. 2, 2, 52, § 128:

    habet certos sui studiosos,

    id. Brut. 16, 64:

    (hunc) certis rebus imperatis regnare jussit,

    id. Sest. 27, 58:

    certi homines ad eam rem periti,

    id. ib. 18, 41:

    res a certis hominibus corrupta,

    id. Fam. 1, 2, 3; 4, 9, 2; 16, 11, 2; id. Marcell. 6, 16; id. Deiot. 4, 11; Liv. 34, 61, 7.—Hence in Quint. several times in connection with quidam and aliquis:

    ad certas quasdam dicendi leges alligati,

    Quint. 8, prooem. § 2; so id. 8, prooem. § 12; 4, 2, 28; 5, 10, 2; 5, 10, 5; 9, 4, 8;

    11, 2, 28: aliquos compositionis certos pedes,

    id. 10, 2, 13; so id. 7, prooem. § 4; and subst.:

    in his certos aliquos docebit,

    id. 2, 8, 13.—
    2.
    Trop., of things whose internal moral qualities are established, fixed, can be relied upon, sure, unerring, to be depended upon, true, faithful, [p. 321] etc. (so most freq. in all periods and species of composition; syn.: firmus, confirmatus, exploratus, indubitatus, manifestus al.).
    a.
    Of persons: amicus certus in re incertā cernitur, Enn. ap. Cic. Lael. 17, 64; cf.:

    tu ex amicis certis mi es certissimus,

    Plaut. Trin. 1, 2, 57:

    certi homines, quibus dem litteras,

    Cic. Fam. 1, 7, 1; cf. id. Cat. 3, 7, 16; Nep. Paus. 2, 4; id. Alcib. 10, 1; Cic. Rosc. Am. 19, 53; id. Verr. 2, 2, 64, § 156:

    certus enim promisit Apollo, etc.,

    Hor. C. 1, 7, 28:

    auctor (mortis),

    Quint. 6, 3, 68; cf. Suet. Tib. 5:

    adversus hostem nec spe nec animo certiorem, i. e. firmiorem,

    Liv. 10, 35, 17: apud latera certos collocaverat, Sall. ap. Serv. ad Verg. A. 1, 576 (H. 1, 53 Dietsch); cf. Nep. Dion, 9, 2:

    per litora certos dimittam,

    Verg. A. 1, 576:

    certissimus auctor (Phoebus),

    id. G. 1, 432.—
    b.
    Of things:

    satis animo certo et confirmato,

    Cic. Quint. 24, 77; cf.

    pectora,

    Verg. A. 9, 249, and certior indoles, Suet. Ner. 10:

    promissa,

    Cic. Fam. 6, 12, 1:

    parata dicendi copia et certa,

    Quint. 10, 6, 6; id. 6, prooem. §

    9: jus,

    id. 12, 3, 6 et saep.:

    jactus (telorum),

    Tac. A. 14, 37; cf.

    in this sense certa hasta,

    Verg. A. 11, 767:

    sagitta,

    Hor. C. 1, 12, 23:

    fides segetis,

    id. ib. 3, 16, 30:

    spes,

    id. C. S. 74:

    trames,

    id. S. 2, 3, 49:

    lar,

    id. Ep. 1, 7, 58 al.:

    plana et certa,

    Plaut. Pers. 2, 2, 1:

    certa et clara,

    Ter. Hec. 5, 4, 1 Ruhnk.; so Liv. 22, 39, 22; cf. Hor. S. 2, 6, 27.—Subst., with gen.:

    certa maris,

    Tac. H. 4, 81.—
    B.
    Subject., of that which is established by evidence, etc., placed beyond doubt, certain, sure, true, proved, established (class.; esp. freq. in neutr.):

    cum ad has suspitiones certissimae res accederent,

    Caes. B. G. 1, 19; 5, 29:

    incerta pro certis malebant,

    Sall. C. 17, 6; cf.:

    incerta pro certis mutare,

    id. J. 83, 1:

    postremo certior res,

    Liv. 29, 6, 12:

    certiora esse dicunt quam, etc.,

    Cic. N. D. 3, 5, 13; id. Att. 3, 11, 2; Liv. 10, 35, 12: So. Satin hoc certum'st? Ge. Certum:

    hisce oculis egomet vidi,

    Ter. Ad. 3, 2, 31:

    jam satis certumst virginem vitiatam esse?

    id. Enn. 4, 4, 36:

    cum certius tibi sit me esse Romae quam mihi te Athenis,

    Cic. Att. 1, 9, 1:

    id parum certum est,

    Liv. 5, 35, 3:

    cum de altero intellectu certum est, de altero dubium,

    Quint. 7, 6, 3; cf. id. 7, 3, 4: non certum traditur, with interrog.-clause, Liv. 2, 8, 8:

    nec quicquam certi respondes mihi?

    Ter. Hec. 4, 4, 84:

    neque tanto spatio certi quid esset explorari poterat,

    Caes. B. G. 7, 45:

    certum inveniri non potest ne... an,

    id. B. C. 1, 25:

    si quicquam humanorum certi est,

    Liv. 5, 33, 1: Ph. Civemne? Th. Arbitror:

    Certum non scimus,

    Ter. Eun. 1, 2, 31; cf. id. Phorm. 1, 2, 98; Cic. Att. 12, 23, 2.—So, certum scire, to know for a certainty, Ter. Eun. 5, 3, 12; id. Hec. 3, 1, 44; Cic. Fam. 9, 23 init.:

    certum habere,

    to reckon certain, id. Att. 1, 13, 1; Liv. 36, 28, 4; 5, 3, 2; Quint. 2, 3, 9; Col. 2, 22, 5 al.:

    certum respondeo,

    Cic. Ac. 2, 29, 92:

    cognoscere, Auct. B. Alex. 53: comperire, Auct. B. Hisp. 22.—So also pro certo habere,

    Cic. Att. 10, 6, 3; Matius ap. Cic. Att. 9, 15, A med.; Sall. C. 52, 17; Suet. Dom. 23:

    negare,

    Cic. Att. 5, 21, 5:

    polliceri,

    id. Agr. 2, 37, 102:

    dicere aliquid,

    id. Brut. 3, 10:

    ponere,

    Liv. 23, 6, 8:

    scire,

    id. 25, 10, 1:

    affirmare,

    id. 27, 1, 13; 3, 23, 7; cf. id. 1, 3, 2 Drak.:

    creditur,

    Sall. C. 15, 2:

    coeperit esse,

    Quint. 5, 12, 2:

    certius cognoscere ex aliquo de aliquā re,

    Caes. B. G. 5, 52, 5.—Strengthened by comp.:

    quin nihil invenies magis hoc certo certius,

    Plaut. Capt. 3, 4, 111; cf.:

    et hoc certo certius est et saepissime constitutum,

    Dig. 42, 8, 10, § 14:

    certo certius,

    Ambros. in Ephes. 5; Paul. Vit. St. Ambros. 25; App. M. 9, p. 237, 27.—In Plaut. certum or certius facere alicui, to give certainty to one concerning any thing, make him certain, Plaut. Men. 2, 1, 17; 5, 2, 12; id. Ps. 2, 2, 4.—
    2.
    Transf. to the person who is made certain in reference to a thing, certain, sure:

    certi sumus periisse omnia,

    Cic. Att. 2, 19, 5:

    num quid nunc es certior?

    Plaut. Am. 1, 1, 191:

    posteritatis,

    i. e. of posthumous fame, Plin. Ep. 9, 3, 1:

    sententiae,

    Quint. 4, 3, 8:

    judicii,

    Sen. Ep. 45, 9:

    certus de suā geniturā,

    Suet. Vesp. 25:

    damnationis,

    id. Tib. 61:

    exitii,

    Tac. A. 1, 27:

    spei,

    id. H. 4, 3:

    matrimonii,

    id. A. 12, 3:

    certi sumus, etc.,

    Gell. 18, 10, 5.—In class. prose mostly in the phrase certiorem facere aliquem (de aliquā re, alicujus rei, with a foll, acc. and inf., with a rel.-clause or absol.), to inform, apprise one of a thing:

    me certiorem face,

    Ter. Phorm. 4, 3, 69:

    ut nos facias certiores,

    Plaut. Curc. 5, 2, 32:

    uti se (sc. Caesarem) de his rebus certiorem faciant,

    Caes. B. G. 2, 2:

    qui certiorem me sui consilii fecit,

    Cic. Att. 9, 2, a, 2:

    Caesarem certiorem faciunt, sese non facile ab oppidis vim hostium prohibere,

    Caes. B. G. 1, 11:

    faciam te certiorem quid egerim,

    Cic. Att. 3, 11, 1.— With subj. only:

    milites certiores facit, paulisper intermitterent proelium,

    Caes. B. G. 3, 5 fin.Pass.:

    quod crebro certior per me fias de omnibus rebus,

    Cic. Fam. 1, 7, 1; so Caes. B. G. 1, 7; Sall. J. 104, 1:

    Caesar certior factus est, tres jam copiarum partes Helvetios id flumen transduxisse,

    Caes. B. G. 1, 12; so id. ib. 1, 21; 1, 41; 2, 1; Sall. J. 82, 2; Nep. Att. 12, 3:

    factus certior, quae res gererentur,

    Caes. B. C. 1, 15:

    non consulibus certioribus factis,

    Liv. 45, 21, 4.—Also in posit., though rarely:

    fac me certum quid tibi est,

    Plaut. Ps. 1, 1, 16; 4, 6, 35; Verg. A. 3, 179:

    lacrimae suorum Tam subitae matrem certam fecere ruinae,

    Ov. M. 6, 268.— Hence, adv. in two forms.
    A.
    certō, with certainty, certainly, surely, of a truth, in fact, really, object. and subject. (cf. supra, II. A. and B.); only in the comic poets, and sometimes (most. freq. in his epistt.) in Cic., while the adverbial form certe belongs to all periods and all species of composition. The difference between them is, perhaps, merely historical; but v. infra, certe, B. I. 2. init.
    1.
    Object.:

    perii certo, haud arbitrario,

    Plaut. Poen. 3, 5, 42; cf. id. Merc. 2, 3, 106:

    mihi certo nomen Sosia'st,

    id. Am. 1, 1, 176; id. Men. 2, 2, 39; Ter. Phorm. 1, 3, 12:

    nihil ita exspectare quasi certo futurum,

    Cic. Tusc. 5, 28, 81 (cf. the passage cited under certo, I. 1., from id. Div. 2, 7, 18).—
    b.
    In affirm. answers: Me. Liberum ego te jussi abire? Mes. Certo, yes, certainly, Plaut. Men. 5, 8, 9; so id. ib. 5, 9, 50; 2, 3, 38; id. Poen. 5, 5, 21; Ter. Eun. 5, 1, 9.—
    2.
    Subject.
    a.
    In gen. (very rare):

    certo enim ego vocem hic loquentis modo mi audire visus sum,

    Plaut. Aul. 4, 5, 4:

    ego rus abituram me esse certo decrevi,

    Ter. Hec. 4, 4, 10: Th. Quid aīs? Py. Atqui certo comperi, id. Eun. 5, 1, 9.—
    b.
    Esp. in the formula of asseveration, certo scio, I certainly know, I am fully persuaded, beyond all doubt (class.):

    certo edepol scio, me vidisse, etc.,

    Plaut. Mil. 2, 3, 2; id. Truc. 1, 1, 49; Ter. And. 5, 4, 26; id. Ad. 4, 5, 14; id. Eun. 1, 2, 119; id. Heaut. 1, 1, 19:

    quod te moleste ferre certo scio,

    Cic. Att. 1, 12, 3; 2, 23, 2; id. Fam. 4, 13, 6; id. Q. Fr. 1, 2, 2, § 6; id. Rosc. Am. 8, 21; id. Phil. 3, 6, 17; id. Sen. 1, 1; 1, 2; Sall. J. 9, 2; id. C. 51, 16:

    veniunt in mentem mihi permulta: vobis plura, certo scio,

    Cic. Caecin. 19, 55 (cf. under certe, I. 2.).—
    B.
    certē (class.; cf. supra, certo init.).
    I.
    Affirming strongly, with certainty, certainly, undoubtedly, assuredly, surely, really.
    1.
    Object.:

    certe edepol, tu me alienabis,

    Plaut. Am. 1, 1, 243:

    ego quidem ab hoc certe exorabo,

    id. Bacch. 5, 2, 58:

    certe hercle,

    id. As. 2, 1, 15; cf. Ter. Phorm. 5, 1, 8; Plaut. Truc. 1, 2, 71; Ter. And. 2, 2, 10:

    quom is certe Renuntiarit,

    id. Heaut. 4, 4, 4:

    certe captus est!

    id. And. 1, 1, 55:

    certe ut videamur cernere eum,

    Lucr. 4, 760:

    si enim scit, certe illud eveniet: sin certe eveniet, nulla fortuna est,

    Cic. Div. 2, 7, 18; cf. id. N. D. 1, 2, 5:

    fuit certe id aequum et certe exspectatum est, etc.,

    id. Planc. 16, 38:

    ea certe vera sunt,

    id. Mil. 35, 96:

    M. Catoni certe licuit, etc.,

    id. Rep. 1, 1, 1:

    jam illa perfugia certe minime sunt audienda,

    id. ib. 1, 5, 9:

    cum se certe decessurum videret,

    id. Verr. 2, 3, 44, § 104; Cat. 62, 8:

    certe hinc Romanos olim fore ductores pollicitus,

    Verg. A. 1, 234:

    o dea certe,

    a goddess surely, id. ib. 1, 328:

    postremo expellet certe vivacior heres,

    Hor. S. 2, 2, 132:

    placuit tibi, Delphice, certe, Dum, etc.,

    Ov. M. 2, 543 al. — Comp.:

    speculatores mittere, qui certius explorata referant,

    Liv. 3, 40, 13; 35, 48, 3:

    si reperire vocas amittere certius,

    Ov. M. 5, 519; App. M. 2, p. 118, 1.— Sup., Tert. Pall. 4.—
    b.
    In an answer of affirmation:

    estne ipsus an non est! Is est, Certe is est, is est profecto,

    Plaut. Trin. 4, 3, 65; so Ter. Ad. 1, 1, 53; Cic. Tusc. 1, 5, 9; id. Clu. 54, 149; id. Phil. 1, 15, 37; id. Ac. 2, 35, 113; and in confirmation of a preceding fact: venerat, ut opinor, haec res in judicium. Certe, certainly, surely, Cic. Rosc. Com. 14, 42; id. Fam. 4, 2, 5; id. Or. 42, 144; cf. id. Off. 3, 29, 105; id. Fin. 2, 27, 91.—
    2.
    Subject., mostly in the phrase certe scio, I know to a certainty, I am sure (acc. to Klotz ad Cic. Sen. 1, 2, certe scio = certum est me scire, I am fully convinced: certo scio = certum est quod scio, my knowledge is accurate, etc.):

    certe edepol scio, si aliud quicquam est quod credam aut certo sciam, etc.,

    Plaut. Am. 1, 1, 115:

    edepol certo scio,

    id. Bacch. 2, 3, 20:

    scelestiorem me hac anu certe scio Vidisse numquam,

    id. Aul. 1, 1, 21; cf. Cic. Arch. 12, 32:

    ex litteris certe scire potuistis,

    id. Font. 4, 8; id. Phil. 12, 12, 29:

    quod iste certe statuerat ac deliberaverat non adesse,

    id. Verr. 2, 1, 1, § 1.—
    b.
    In affirm. answers: Ar. Ain' vero? Le. Certe, inquam, Plaut. As. 3, 3, 132: Ch. Ain'tu? So. Certe, sic erit, Ter. Heaut. 5, 3, 12.—
    c.
    In a subjective supposition or presumption that a thing is so, certainly, surely, assuredly, doubtless, of course; Gr. isôs:

    ah nugas agis, Certe habes,

    Plaut. Aul. 4, 4, 25; id. Bacch. 5, 2, 58:

    si me tanti facis, quanti certe facis,

    Cic. Fam. 11, 16, 3; 7, 8, 1; cf. Verg. A. 1, 234; Ov. M. 2, 423; Prop. 2, 7, 1. —
    (β).
    In interrog., Cic. Leg. 1, 1, 3; Suet. Aug. 33.—
    II.
    Affirming with restriction, yet surely, yet indeed, at least, notwithstanding (very freq. in prose and poetry, esp. after the class. per.).
    A.
    Alone:

    si non ipsā re tibi istuc dolet, Simulare certe est hominis,

    Ter. Ad. 4, 7, 16:

    cingitur, certe expedit se,

    Plaut. Am. 1, 1, 152:

    ut homines mortem vel optare incipiant, vel certe timere desistant,

    Cic. Tusc. 1, 49, 117:

    haec... sint falsa sane, invidiosa certe non sunt,

    id. Ac. 2, 32, 105:

    qui... ut non referat pedem, sistet certe,

    id. Phil. 12, 4, 8:

    res fortasse verae, certe graves,

    id. Fin. 4, 3, 7; cf. Liv. 9, 11, 13:

    consulatum unum certe plebis Romanae esse,

    id. 22, 34, 11:

    quos quoniam caeli nondum dignamur honore, Quas dedimus certe terras habitare sinamus,

    Ov. M. 1, 195 et saep.:

    quo quid sit beatius, mihi certe in mentem venire non potest,

    Cic. Tusc. 5, 28, 81; so,

    ego certe,

    Quint. 8, 3, 65; 9, 4, 57:

    certe ego,

    Sall. J. 31, 5; Ov. H. 19, 81; id. M. 13, 840; id. Tr. 4, 5, 13:

    mihi certe,

    Quint. 10, 3, 23:

    ipse certe,

    id. 8, 6, 30; Curt. 7, 4, 19; 7, 6, 22.—
    B.
    With other particles.
    1.
    With tamen:

    illud certe tamen, quod jam amplexi sumus,

    Cic. de Or. 3, 6, 22; id. Sen. 23, 84.—
    2.
    With at: quod (consilium) si non fuerit prudens, at certe ab optima fide proficiscetur, Balb. et opp. ap. Cic. Att. 9, 7, A, 1; Ov. F. 3, 351; cf. at II. 3.—
    3.
    With sed: non integrā re, sed certe minus infractā, quam, etc., Att. ap. Cic. Att. 9, 10, 8; cf. Cic. Leg. 1, 21, 56 dub. B. and K. —
    4.
    With quidem:

    ubi sit animus, certe quidem in te est,

    Cic. Tusc. 1, 29, 70:

    quoniam volumus quidem certe senes fieri,

    id. Sen. 2, 6; id. Quint. 15, 50:

    certe quidem vos estis Romani, etc.,

    Liv. 45, 22, 5. (But quidem does not belong with certe in such passages as the foll.:

    hic quidem certe memorat, etc.,

    Plaut. Am. 1, 1, 261 al.; v. quidem; cf. also aut and vel.)

    Lewis & Short latin dictionary > certus

  • 4 prohibeo

    prŏ-hĭbĕo, ŭi, ĭtum, 2 (old forms, prohibessis, Cato, R. R. 141, 2; Enn. ap. Prob. ad Verg. E. 6, 31 (Trag. v. 323 Vahl.):

    prohibessit,

    Plaut. Ps. 1, 1, 11:

    prohibessint,

    Cic. Leg. 3, 3 fin.), v. a. [habeo], to hold in front, i. e.,
    I.
    To hold back, keep in check, to restrain, hinder, prevent, avert, keep or ward off, debar (class.; cf.: inhibeo, arceo).
    A.
    In gen.; usually constr. aliquem or aliquid, with abl.; alone or ab and abl.; with ut, ne, quominus, or an obj.-clause; also with simple acc.; less freq. with de, the dat., or gen.
    1.
    With ab:

    quo illum ab illā prohibeas,

    Plaut. Ep. 2, 2, 103:

    prohibete a vobis vim meam,

    id. Capt. 4, 2, 24:

    praedones procul ab insulā Siciliā,

    Cic. Verr. 2, 4, 64, § 144:

    hostem a pugnā,

    Caes. B. G. 4, 34:

    aliquem a familiaritate, congressione, patrio jure et potestate,

    Cic. Phil. 2, 18, 46:

    vim hostium ab oppidis,

    Caes. B. G. 1, 11:

    se suosque ab injuriā,

    to restrain themselves, refrain from, id. ib. 2, 28 fin.:

    ita prohibendo a delictis magis quam vindicando exercitum brevi confirmavit,

    Sall. J. 45, 3; 22, 4. —
    2.
    With de: vim de classe, Lucil. ap. Non 528, 10.—
    3.
    With abl.:

    cum suis finibus eos prohibent,

    Caes. B. G. 1, 1:

    itinere exercitum,

    to impede its march, id. ib. 1, 10:

    hostem rapinis, pabulationibus populationibusque,

    id. ib. 1, 15.—With abl. without an object: non prohibere aquā profluente, Cic. Off. 1, 16, 52.—
    4.
    With dat.:

    aliquem alicui,

    to withhold from one, Plaut. Curc. 5, 2, 7; cf.:

    aditum alicui, Auct. B. Afr. 31: captae prohibere nequiret Cum Poenos aquilae,

    could not prevent the Carthaginians from capturing the standard, Sil. 6, 27 (but the gen., Cic. Cat. 2, 12, 26; Caes. B. C. 3, 44, depends on the acc. object of prohibere; v. 7 infra).—
    5.
    With ut, ne, quominus; rarely with quin:

    dii prohibeant, ut, etc.,

    Cic. Rosc. Am. 52, 151:

    qui tu id prohibere me potes, ne suspicer,

    Plaut. Trin. 1, 2, 50 Brix ad loc.:

    quod potuisti prohibere, ne fieret,

    Cic. Div. in Caecil. 10, 33:

    ne lustrum perficeret, mors prohibuit P. Furi,

    Liv. 24, 43, 4:

    hiemem credo adhuc prohibuisse, quo minus, etc.,

    Cic. Fam. 12, 5, 1:

    prohibere quominus sumerent, non poterant,

    Hirt. B. G. 8, 34:

    si prohibere, quominus in unum coirent, non posset,

    Liv. 25, 35, 6:

    nec, quin erumperet, ubi vellet, prohiberi poterat,

    id. 26, 40, 4.—
    6.
    With obj.-clause:

    qui peregrinos urbibus uti prohibent,

    Cic. Off. 3, 11, 47:

    qui Bibulum exire domo prohibuissent,

    id. Fam. 1, 9, 7:

    jam se ad prohibenda circumdari opera Aequi parabant,

    Liv. 3, 28, 7:

    prohibuit migrari, Veios,

    id. 5, 49, 8:

    prohibete jus de pecuniis dici,

    id. 6, 18, 14; 6, 20, 6:

    audeat Canuleius proloqui, se delectum haberi prohibiturum,

    Liv. 4, 2, 12; 25, 4, 4; 25, 14, 7:

    qui Cimbros intra fines suos ingredi prohibuerint,

    Caes. B. G. 2, 4; Verg. A. 6, 606.—
    7.
    With simple acc.: Mars pater, ut tu morbos visos invisosque, viduertatem vastitudinemque... prohibessis, defendas averruncesque, an old formula of prayer in Cato, R. R. 141:

    neque munitiones Caesaris prohibere poterat,

    Caes. B. G. 3, 44:

    motus conatusque alicujus prohibere,

    Cic. Cat. 2, 12, 26:

    prohibenda maxime est ira in puniendo,

    id. Off. 1, 25, 89:

    quod uti prohibitum irem, quod in me esset, meo labori non parsi, Cato ap. Fest. s. v. parsi, p. 242 Müll.: prohibere comitia dicitur vitiare diem morbo,

    Fest. p. 236 ib.; Cato ap. Fest. l. l.: quod di prohibeant, which may the gods forbid or avert, Ter. And. 3, 3, 36;

    and in the same sense: dii mala prohibeant,

    id. Hec. 2, 1, 10; cf.: di, prohibete minas;

    di, talem avertite casum,

    Verg. A. 3, 265; and:

    deos quaeso, ut istaec prohibeant,

    Ter. Ad. 2, 4, 11.—
    B.
    In partic., to forbid, prohibit a thing (syn.:

    interdico, veto): tu modo ne me prohibeas accipere, siquid det mihi,

    Plaut. Trin. 2, 2, 89:

    nemo hic prohibet nec vetat,

    id. Curc. 1, 1, 33:

    lex recta imperans prohibensque contraria,

    Cic. N. D. 1, 14, 36:

    sed dii et homines prohibuere redemptos vivere Romanos,

    Liv. 5, 49, 1; Quint. 5, 10, 104; cf.:

    Athenis affectus movere per praeconem prohibebatur orator,

    the orator was forbidden, id. 6, 1, 7:

    prohibitis abstinere,

    Sen. Ep. 83, 18.—
    II.
    To keep away from a thing for the sake of safety (cf. defendo, II.), to keep, preserve, defend, protect (rare but class.); with ab:

    a quo periculo prohibete rem publicam,

    Cic. Imp. Pomp. 7, 19:

    adultam virginem ab armatorum impetu,

    id. Brut. 96, 330.—With abl.:

    haec damna multa mulierum Me uxore prohibent,

    keep me from a wife, Plaut. Mil. 3, 1, 105:

    magnum civium numerum calamitate prohibere,

    Cic. Imp. Pomp. 7, 18:

    tenuiores injuriā,

    id. Off. 2, 12, 31:

    ad prohibendam populationibus Campaniam,

    Liv. 22, 14, 2.—With double acc.:

    id te Juppiter Prohibessit,

    from that may Jupiter preserve you, Plaut. Ps. 1, 1, 11.

    Lewis & Short latin dictionary > prohibeo

  • 5 prohibeo

    prohibeo, uī, itum, ēre (pro u. habeo), fernhalten, abhalten, I) verhindernd abhalten, zurückhalten, abwehren, verhindern, verwehren, A) im allg.: α) alqm od. alqd ab alqa re: praedones ab insula Sicilia, Cic.: alqm ab alcis familiaritate et congressione, Cic.: hostem a pugna, Caes.: se suosque ab iniuria et maleficio, Caes.: vim hostium ab oppidis, Caes.: lasciviam a vobis prohibetote, Liv. – β) alqm alqā re: alqm transitu, Caes.: alqm finibus, Curt.: alqm primo aditu vestibuloque, Cic.: exercitum itinere, Caes.: alqm re publicā, Cic.: alqm Italiā, aus I. verbannen, Tac.: hostem rapinis populationibusque, Cic.: alqm sepulturā, jmdm. das B. verweigern, Curt. – u. ohne alqm: non pr. aquā profluente, Cic. – γ) alqd de alqa re: vim de classe Volcaniam, Lucil. 606. – δ) mit u. ohne alqm m. folg. Infin. (s. Dräger Histor. Synt. Bd. 2. S. 345. 2. Aufl.), baetere, Pacuv. fr.: fruges pergrandescere, Acc. fr.: ne me prohibeas accipere, Plaut.: ea facere tua prohibet praesentia, Ter.: pr. alqm exire domo, Cic.: peregrinos urbibus uti, Cic.: alqm mori, Cic.: circumvallare, Caes.: prohibentur adire ad filios, Cic.: im Gerundivum m. Infin., se ad prohibenda circumdari opera Aequi parabant, Liv.: nec prohibendos ex privato redimi, Liv. – m. Acc. u. Infin. Act. u. bes. Pass. (s. Müller Anh. II zu Liv. 2, 34, 11. Fabri Liv. 22, 34, 3. Heräus Tac. hist. 1, 62, 11), num igitur ignobilitas... sapientem beatum esse prohibebit? Cic.: ut eos in senatu esse prohibeant, Caes.: monet, ut ignes in castris fieri prohibeat, Caes.: ut armari civitatem defendique prohibeant, Liv.: sororem regis perduci ad se prohibuit, Gell. – mit folg. ut u. Konj., di prohibeant, ut etc., Cic. Rosc. Am. 151. Capit. Maximin. 28, 7. – m. folg. ne u. Konj., potuisti prohibere, ne fieret, Cic.: ne lustrum perficerent, mors prohibuit P. Furi, Liv. – m. folg. quin u. Konj., neu quisquam posthac prohibeto adulescentem filium, quin amet et scortum ducat, Plaut.: nec, quin erumperet, prohiberi poterat, Liv.: ohne vorherg. Negation, quin erumperet, morte prohibitus est, Tac. ann. 12, 29. – m. folg. quo minus u. Konj., se quaestorem vi prohibitum esse, quo minus e fano Dianae servum suum abduceret, Cic.: hiemem credo prohibuisse, quo minus de te certum haberemus, Cic.: partim prohibere, quo minus sumerent, Hirt. b. G.: si prohibere, quo minus in unum coirent, non posset, Liv.: prohibere sese non posse, quo minus aquam peterent, Auct. b. Alex. – ε) alqm alqd (doch nur Neutr. Pronom.): id eos ut prohiberet, Liv. 39, 45, 7: im Passiv, verum enim vero lege id prohiberi (sc. plebem) contumeliosum plebi est, Liv. 4, 4, 9. – ζ) alqm alci: obsecro, parentes ne meos mihi prohibeas, vorenthältst, Plaut. Curc. 605. – od. alqm alcis rei, Poenos captae aquilae, Sil. 6, 27. – od. alci alqd, verwehren, adversariis aditum, Auct. b. Afr. 31, 7. – η) bl. alqm od. alqd: Caesarem, Caes.: morbos, Cato: motus conatusque alcis, Cic.: aditum, Caes.: aditus, Ov.: quod di prohibeant, verhüten mögen, Ter.: incepta Socrati quaepiam prohibitum ire, Apul. de deo Socr. 19: large vagandi licentia prohibetur, Pallad.: prohibitis commeatibus, Iustin.: ad prohibendum transitum, Iustin. – θ) alqd in alqo, quod in (bei) aliis prohiberet, Iustin. 43, 2, 9. – ι) im Zshg. absol.: ut facile perpauci prohibere (sc. hostes transitu) possent, Caes.: nullo prohibere auso (sc. vestes induere), Curt. – B) insbes., mit Worten verhindern od. zu verhindern suchen, verwehren, verbieten, untersagen, α) alqm alqā re, prohibiti publice in decem annos eius modi coetu Pompeiani, Tac. ann. 14, 17. – β) alqd: lex recta imperans prohibensque contraria, Cic.: m. folg. Infin., lex, quae prohibet adulteram sine adultero occīdere, Quint. – u. (vulgär) pr. alcui m. Infin., idcirco prohibuit ei deus de arbore vitae contingere, Augustin. serm. 187, 2 Mai. – im Passiv m. folg. Nom. u. Infin., affectus movere prohibebatur orator, wurde dem R. verwehrt, Quint. – γ) absol.: nemo hic prohibet nec vetat, Plaut.: prohibente deo, gegen das Verbot des G., Tibull. – dah. prohibita, ōrum, n., Verbotenes, verbotene Dinge, prohibitis abstinere, Sen. ep. 83, 19. – II) beschützend fernhalten, vor etw. bewahren, beschützen, sichern, mit etw. verschonen, α) alqm ab alqa re: virginem ab impetu armatorum, Cic.: rem publicam a periculo, Cic. – β) alqm alqā re: magnum eorum civium numerum calamitate, Cic.: tenuiores iniuriā, Cic.: Campaniam populationibus, Liv.: uxor prohibita servitio, Liv. – γ) alqm alqd (doch nur Neutr. Pronom.): id (davor) te Iuppiter prohibessit, Plaut. Pseud. 14: zugl. m. folg. quin u. Konj., neque me Iuppiter neque di omnes id prohibebunt, si volent, quin sic faciam, uti constitui, Plaut. Amph. 1051. – / Archaist. Coni. Perf. prohibessis, -it, Enn. fr. scen. 286*. Cato r. r. 141, 2. Plaut. Pseud. 14. Cic. de legg. 3, 6 (in einer Gesetzesformel). – synkop. probet = prohibet, Lucr. 3, 862, u. probeat = prohibeat, Lucr. 1, 977 (vgl. Lachm. Commentar. p. 187 sq.).

    lateinisch-deutsches > prohibeo

  • 6 prohibeo

    prohibeo, uī, itum, ēre (pro u. habeo), fernhalten, abhalten, I) verhindernd abhalten, zurückhalten, abwehren, verhindern, verwehren, A) im allg.: α) alqm od. alqd ab alqa re: praedones ab insula Sicilia, Cic.: alqm ab alcis familiaritate et congressione, Cic.: hostem a pugna, Caes.: se suosque ab iniuria et maleficio, Caes.: vim hostium ab oppidis, Caes.: lasciviam a vobis prohibetote, Liv. – β) alqm alqā re: alqm transitu, Caes.: alqm finibus, Curt.: alqm primo aditu vestibuloque, Cic.: exercitum itinere, Caes.: alqm re publicā, Cic.: alqm Italiā, aus I. verbannen, Tac.: hostem rapinis populationibusque, Cic.: alqm sepulturā, jmdm. das B. verweigern, Curt. – u. ohne alqm: non pr. aquā profluente, Cic. – γ) alqd de alqa re: vim de classe Volcaniam, Lucil. 606. – δ) mit u. ohne alqm m. folg. Infin. (s. Dräger Histor. Synt. Bd. 2. S. 345. 2. Aufl.), baetere, Pacuv. fr.: fruges pergrandescere, Acc. fr.: ne me prohibeas accipere, Plaut.: ea facere tua prohibet praesentia, Ter.: pr. alqm exire domo, Cic.: peregrinos urbibus uti, Cic.: alqm mori, Cic.: circumvallare, Caes.: prohibentur adire ad filios, Cic.: im Gerundivum m. Infin., se ad prohibenda circumdari opera Aequi parabant, Liv.: nec prohibendos ex privato redimi, Liv. – m. Acc. u. Infin. Act. u. bes. Pass. (s. Müller Anh. II zu Liv. 2, 34, 11. Fabri Liv. 22, 34, 3. Heräus Tac. hist. 1, 62, 11), num igitur ignobi-
    ————
    litas... sapientem beatum esse prohibebit? Cic.: ut eos in senatu esse prohibeant, Caes.: monet, ut ignes in castris fieri prohibeat, Caes.: ut armari civitatem defendique prohibeant, Liv.: sororem regis perduci ad se prohibuit, Gell. – mit folg. ut u. Konj., di prohibeant, ut etc., Cic. Rosc. Am. 151. Capit. Maximin. 28, 7. – m. folg. ne u. Konj., potuisti prohibere, ne fieret, Cic.: ne lustrum perficerent, mors prohibuit P. Furi, Liv. – m. folg. quin u. Konj., neu quisquam posthac prohibeto adulescentem filium, quin amet et scortum ducat, Plaut.: nec, quin erumperet, prohiberi poterat, Liv.: ohne vorherg. Negation, quin erumperet, morte prohibitus est, Tac. ann. 12, 29. – m. folg. quo minus u. Konj., se quaestorem vi prohibitum esse, quo minus e fano Dianae servum suum abduceret, Cic.: hiemem credo prohibuisse, quo minus de te certum haberemus, Cic.: partim prohibere, quo minus sumerent, Hirt. b. G.: si prohibere, quo minus in unum coirent, non posset, Liv.: prohibere sese non posse, quo minus aquam peterent, Auct. b. Alex. – ε) alqm alqd (doch nur Neutr. Pronom.): id eos ut prohiberet, Liv. 39, 45, 7: im Passiv, verum enim vero lege id prohiberi (sc. plebem) contumeliosum plebi est, Liv. 4, 4, 9. – ζ) alqm alci: obsecro, parentes ne meos mihi prohibeas, vorenthältst, Plaut. Curc. 605. – od. alqm alcis rei, Poenos captae aquilae, Sil. 6, 27. – od. alci alqd, verwehren, adversariis aditum, Auct. b. Afr. 31,
    ————
    7. – η) bl. alqm od. alqd: Caesarem, Caes.: morbos, Cato: motus conatusque alcis, Cic.: aditum, Caes.: aditus, Ov.: quod di prohibeant, verhüten mögen, Ter.: incepta Socrati quaepiam prohibitum ire, Apul. de deo Socr. 19: large vagandi licentia prohibetur, Pallad.: prohibitis commeatibus, Iustin.: ad prohibendum transitum, Iustin. – θ) alqd in alqo, quod in (bei) aliis prohiberet, Iustin. 43, 2, 9. – ι) im Zshg. absol.: ut facile perpauci prohibere (sc. hostes transitu) possent, Caes.: nullo prohibere auso (sc. vestes induere), Curt. – B) insbes., mit Worten verhindern od. zu verhindern suchen, verwehren, verbieten, untersagen, α) alqm alqā re, prohibiti publice in decem annos eius modi coetu Pompeiani, Tac. ann. 14, 17. – β) alqd: lex recta imperans prohibensque contraria, Cic.: m. folg. Infin., lex, quae prohibet adulteram sine adultero occīdere, Quint. – u. (vulgär) pr. alcui m. Infin., idcirco prohibuit ei deus de arbore vitae contingere, Augustin. serm. 187, 2 Mai. – im Passiv m. folg. Nom. u. Infin., affectus movere prohibebatur orator, wurde dem R. verwehrt, Quint. – γ) absol.: nemo hic prohibet nec vetat, Plaut.: prohibente deo, gegen das Verbot des G., Tibull. – dah. prohibita, ōrum, n., Verbotenes, verbotene Dinge, prohibitis abstinere, Sen. ep. 83, 19. – II) beschützend fernhalten, vor etw. bewahren, beschützen, sichern, mit etw. verschonen, α) alqm ab alqa re: virginem ab impetu armatorum,
    ————
    Cic.: rem publicam a periculo, Cic. – β) alqm alqā re: magnum eorum civium numerum calamitate, Cic.: tenuiores iniuriā, Cic.: Campaniam populationibus, Liv.: uxor prohibita servitio, Liv. – γ) alqm alqd (doch nur Neutr. Pronom.): id (davor) te Iuppiter prohibessit, Plaut. Pseud. 14: zugl. m. folg. quin u. Konj., neque me Iuppiter neque di omnes id prohibebunt, si volent, quin sic faciam, uti constitui, Plaut. Amph. 1051. – Archaist. Coni. Perf. prohibessis, -it, Enn. fr. scen. 286*. Cato r. r. 141, 2. Plaut. Pseud. 14. Cic. de legg. 3, 6 (in einer Gesetzesformel). – synkop. probet = prohibet, Lucr. 3, 862, u. probeat = prohibeat, Lucr. 1, 977 (vgl. Lachm. Commentar. p. 187 sq.).

    Ausführliches Lateinisch-deutsches Handwörterbuch > prohibeo

  • 7 prohibeō

        prohibeō uī (old subj perf. prohibessit, C.), itus, ēre    [pro+habeo], to hold before, hold back, keep away, check, restrain, hinder, prevent, avert, keep off, debar: praedones procul ab insulā: vim hostium ab oppidis, Cs.: se suosque ab iniuriā, refrain, Cs.: prohibendo a delictis exercitum confirmavit, S.: itinere exercitum, impede, Cs.: di prohibeant, ut existimetur, etc.: quod potuisti prohibere, ne fieret: prohibitus esse, quo minus abduceret, etc.: quo minus in unum coirent, L.: nec, quin erumperet, prohiberi poterat, L.: quem leges pugnare prohibebant: peregrinos urbibus uti: se ad prohibenda circumdari opera parabant, L.: Cimbros intra finīs suos ingredi, Cs.: migrari Veios, L.: contingere mensas, V.: prohibiti gerere bellum: ut inde aurum exportari prohiberes: prohibete ius de pecuniis dici, L.: munitiones Caesaris, Cs.: prohibenda maxime est ira in puniendo: quod di prohibeant, but may the gods forbid it, T.: Di, prohibete minas, V.: id eos ut prohiberet, L.— To forbid, prohibit: lex recta imperans prohibensque contraria: diique et homines prohibuere redemptos vivere Romanos, L.— To keep away, keep, preserve, defend, protect: a periculo rem p.: virginem ab amatorum impetu: tenuiores iniuriā: ad prohibendam populationibus Campaniam, L.
    * * *
    prohibere, prohibui, prohibitus V
    hinder, restrain; forbid, prevent

    Latin-English dictionary > prohibeō

См. также в других словарях:

  • engarder — d entrer en la maison, Domo prohibere. Engarder de manger, A cibo abigere. Engarder et empescher que quelque chose ne se face, Prohibere, Inhibere. Engarder aucun de faire quelque chose, Cauere aliquem facere aliquid. Engarder la hardiesse d… …   Thresor de la langue françoyse

Поделиться ссылкой на выделенное

Прямая ссылка:
Нажмите правой клавишей мыши и выберите «Копировать ссылку»