Перевод: с латинского на все языки

со всех языков на латинский

to+do+one's+accounts

  • 1 Actor

    1.
    actor, ōris, m. [id.].
    I.
    One who drives or moves something:

    pecoris actor,

    Ov. H. 1, 95:

    habenae,

    a slinger, Stat. Ach. 2, 419.—
    II.
    In gen., he who does any thing, a doer or performer (cf. ago, II.).
    A.
    In gen. of every kind of action:

    ut illum efficeret oratorem verborum actoremque rerum,

    Cic. de Or. 3, 15, 57 (a translation of the Homer. prêktêra ergôn, Il. 9, 443):

    Cato dux, auctor, actor rerum illarum fuit,

    id. Sest. 28 fin.; so Caes. B. C. 1, 26; Nep. Att. 3, 2 al.—
    B.
    In judicial lang., one who brings an action, a plaintiff:

    accusatorem pro omni actore et petitore appello,

    Cic. Part. 32;

    esp. of lawyers: Moloni Rhodio et actori summo causarum et magistro,

    id. Brut. 89 fin.; so Hor. A. P. 369 al.—Also, one who conducts a suit, an advocate, Cic. Caec. 1.—Hence,
    C.
    At a later period, an agent or attorney; in gen., an administrator or manager or steward, overseer of property or an estate.—So in Tac.: actor publicus, he who administers the public property, Ann. 2, 30; 3, 67: actor summarum, a keeper of accounts or cashier, Suet. Dom. 11, and so often in the Dig.: sub actoribus, overseers (of a household), Vulg. Gal. 4, 2.—
    D.
    In rhetor. lang., one who delivers any oral discourse; and esp. one who delivers an oration, an orator:

    inventor, compositor, actor,

    Cic. Or. 19.—
    2.
    A player, an actor:

    actores secundarum et tertiarum partium,

    Cic. Div. in Caecil. 15; so id. de Or. 1, 26; id. Q. Fr. 1, 1, 16 (cf. ago, II., and actio, II. C.).
    2.
    Actor, ŏris, m.
    I.
    A companion of Aeneas, Verg. A. 9, 500.—
    II.
    An Auruncan, ib. 12, 94; 96.—Hence, Actŏ-rĭdes, ae, patron. m., son or grandson of Actor: his son, Menoetius, Ov. F. 2, 39; his grandson, Patroclus, Ov. Tr. 1, 9, 29; id. M. 13, 273; Erithos, id. ib. 5, 79.—In plur.: Actŏrĭdae, i. e. Eurytus and Cleatus, sons of Actor, King of Phthia, id. ib. 8, 308.

    Lewis & Short latin dictionary > Actor

  • 2 actor

    1.
    actor, ōris, m. [id.].
    I.
    One who drives or moves something:

    pecoris actor,

    Ov. H. 1, 95:

    habenae,

    a slinger, Stat. Ach. 2, 419.—
    II.
    In gen., he who does any thing, a doer or performer (cf. ago, II.).
    A.
    In gen. of every kind of action:

    ut illum efficeret oratorem verborum actoremque rerum,

    Cic. de Or. 3, 15, 57 (a translation of the Homer. prêktêra ergôn, Il. 9, 443):

    Cato dux, auctor, actor rerum illarum fuit,

    id. Sest. 28 fin.; so Caes. B. C. 1, 26; Nep. Att. 3, 2 al.—
    B.
    In judicial lang., one who brings an action, a plaintiff:

    accusatorem pro omni actore et petitore appello,

    Cic. Part. 32;

    esp. of lawyers: Moloni Rhodio et actori summo causarum et magistro,

    id. Brut. 89 fin.; so Hor. A. P. 369 al.—Also, one who conducts a suit, an advocate, Cic. Caec. 1.—Hence,
    C.
    At a later period, an agent or attorney; in gen., an administrator or manager or steward, overseer of property or an estate.—So in Tac.: actor publicus, he who administers the public property, Ann. 2, 30; 3, 67: actor summarum, a keeper of accounts or cashier, Suet. Dom. 11, and so often in the Dig.: sub actoribus, overseers (of a household), Vulg. Gal. 4, 2.—
    D.
    In rhetor. lang., one who delivers any oral discourse; and esp. one who delivers an oration, an orator:

    inventor, compositor, actor,

    Cic. Or. 19.—
    2.
    A player, an actor:

    actores secundarum et tertiarum partium,

    Cic. Div. in Caecil. 15; so id. de Or. 1, 26; id. Q. Fr. 1, 1, 16 (cf. ago, II., and actio, II. C.).
    2.
    Actor, ŏris, m.
    I.
    A companion of Aeneas, Verg. A. 9, 500.—
    II.
    An Auruncan, ib. 12, 94; 96.—Hence, Actŏ-rĭdes, ae, patron. m., son or grandson of Actor: his son, Menoetius, Ov. F. 2, 39; his grandson, Patroclus, Ov. Tr. 1, 9, 29; id. M. 13, 273; Erithos, id. ib. 5, 79.—In plur.: Actŏrĭdae, i. e. Eurytus and Cleatus, sons of Actor, King of Phthia, id. ib. 8, 308.

    Lewis & Short latin dictionary > actor

  • 3 Actoridae

    1.
    actor, ōris, m. [id.].
    I.
    One who drives or moves something:

    pecoris actor,

    Ov. H. 1, 95:

    habenae,

    a slinger, Stat. Ach. 2, 419.—
    II.
    In gen., he who does any thing, a doer or performer (cf. ago, II.).
    A.
    In gen. of every kind of action:

    ut illum efficeret oratorem verborum actoremque rerum,

    Cic. de Or. 3, 15, 57 (a translation of the Homer. prêktêra ergôn, Il. 9, 443):

    Cato dux, auctor, actor rerum illarum fuit,

    id. Sest. 28 fin.; so Caes. B. C. 1, 26; Nep. Att. 3, 2 al.—
    B.
    In judicial lang., one who brings an action, a plaintiff:

    accusatorem pro omni actore et petitore appello,

    Cic. Part. 32;

    esp. of lawyers: Moloni Rhodio et actori summo causarum et magistro,

    id. Brut. 89 fin.; so Hor. A. P. 369 al.—Also, one who conducts a suit, an advocate, Cic. Caec. 1.—Hence,
    C.
    At a later period, an agent or attorney; in gen., an administrator or manager or steward, overseer of property or an estate.—So in Tac.: actor publicus, he who administers the public property, Ann. 2, 30; 3, 67: actor summarum, a keeper of accounts or cashier, Suet. Dom. 11, and so often in the Dig.: sub actoribus, overseers (of a household), Vulg. Gal. 4, 2.—
    D.
    In rhetor. lang., one who delivers any oral discourse; and esp. one who delivers an oration, an orator:

    inventor, compositor, actor,

    Cic. Or. 19.—
    2.
    A player, an actor:

    actores secundarum et tertiarum partium,

    Cic. Div. in Caecil. 15; so id. de Or. 1, 26; id. Q. Fr. 1, 1, 16 (cf. ago, II., and actio, II. C.).
    2.
    Actor, ŏris, m.
    I.
    A companion of Aeneas, Verg. A. 9, 500.—
    II.
    An Auruncan, ib. 12, 94; 96.—Hence, Actŏ-rĭdes, ae, patron. m., son or grandson of Actor: his son, Menoetius, Ov. F. 2, 39; his grandson, Patroclus, Ov. Tr. 1, 9, 29; id. M. 13, 273; Erithos, id. ib. 5, 79.—In plur.: Actŏrĭdae, i. e. Eurytus and Cleatus, sons of Actor, King of Phthia, id. ib. 8, 308.

    Lewis & Short latin dictionary > Actoridae

  • 4 Actorides

    1.
    actor, ōris, m. [id.].
    I.
    One who drives or moves something:

    pecoris actor,

    Ov. H. 1, 95:

    habenae,

    a slinger, Stat. Ach. 2, 419.—
    II.
    In gen., he who does any thing, a doer or performer (cf. ago, II.).
    A.
    In gen. of every kind of action:

    ut illum efficeret oratorem verborum actoremque rerum,

    Cic. de Or. 3, 15, 57 (a translation of the Homer. prêktêra ergôn, Il. 9, 443):

    Cato dux, auctor, actor rerum illarum fuit,

    id. Sest. 28 fin.; so Caes. B. C. 1, 26; Nep. Att. 3, 2 al.—
    B.
    In judicial lang., one who brings an action, a plaintiff:

    accusatorem pro omni actore et petitore appello,

    Cic. Part. 32;

    esp. of lawyers: Moloni Rhodio et actori summo causarum et magistro,

    id. Brut. 89 fin.; so Hor. A. P. 369 al.—Also, one who conducts a suit, an advocate, Cic. Caec. 1.—Hence,
    C.
    At a later period, an agent or attorney; in gen., an administrator or manager or steward, overseer of property or an estate.—So in Tac.: actor publicus, he who administers the public property, Ann. 2, 30; 3, 67: actor summarum, a keeper of accounts or cashier, Suet. Dom. 11, and so often in the Dig.: sub actoribus, overseers (of a household), Vulg. Gal. 4, 2.—
    D.
    In rhetor. lang., one who delivers any oral discourse; and esp. one who delivers an oration, an orator:

    inventor, compositor, actor,

    Cic. Or. 19.—
    2.
    A player, an actor:

    actores secundarum et tertiarum partium,

    Cic. Div. in Caecil. 15; so id. de Or. 1, 26; id. Q. Fr. 1, 1, 16 (cf. ago, II., and actio, II. C.).
    2.
    Actor, ŏris, m.
    I.
    A companion of Aeneas, Verg. A. 9, 500.—
    II.
    An Auruncan, ib. 12, 94; 96.—Hence, Actŏ-rĭdes, ae, patron. m., son or grandson of Actor: his son, Menoetius, Ov. F. 2, 39; his grandson, Patroclus, Ov. Tr. 1, 9, 29; id. M. 13, 273; Erithos, id. ib. 5, 79.—In plur.: Actŏrĭdae, i. e. Eurytus and Cleatus, sons of Actor, King of Phthia, id. ib. 8, 308.

    Lewis & Short latin dictionary > Actorides

  • 5 ratiō

        ratiō ōnis, f    [RA-], a reckoning, numbering, casting up, account, calculation, computation: ut par sit ratio acceptorum et datorum: quibus in tabulis ratio confecta erat, qui numerus domo exisset, etc., Cs.: auri ratio constat, the account tallies: rationem argenti ducere, reckoning: pecuniae habere rationem, to take an account: ratione initā, on casting up the account, Cs.: mihimet ineunda ratio est: (pecuniam) in rationem inducere, bring into their accounts: aeraria, the rate of exchange (the value of money of one standard in that of another): rationes ad aerarium continuo detuli, rendered accounts: rationes cum publicanis putare: rationes a colono accepit: longis rationibus assem in partīs diducere, calculations, H.— A list, manifest, protocol, report, statement: cedo rationem carceris, quae diligentissime conficitur.— A transaction, business, matter, affair, concern, circumstance: re ac ratione cum aliquo coniunctus: in publicis privatisque rationibus, Cs.: nummaria: popularis: comitiorum: ad omnem rationem humanitatis: meam.—Plur., with pron poss., account, interest, advantage: alquis in meis rationibus tibi adiungendus: alienum suis rationibus existimans, etc., inconsistent with his interests, S.—Fig., a reckoning, account, settlement, computation, explanation: rationem reddere earum rerum: secum has rationes putare, T.: initā subductāque ratione scelera meditantes, i. e. after full deliberation: quod posteaquam iste cognovit, hanc rationem habere coepit, reflection: totius rei consilium his rationibus explicabat, ut si, etc., upon the following calculation, Cs.: ut habere rationem possis, quo loco me convenias, etc., i. e. means of determining: semper ita vivamus, ut rationem reddendam nobis arbitremur, must account to ourselves: si gravius quid acciderit, abs te rationem reposcent, will hold you responsible, Cs.— Relation, reference, respect, connection, community: (agricolae) habent rationem cum terrā, quae, etc., have to do: cum omnibus Musis rationem habere: omnes, quibuscum ratio huic est.— A respect, regard, concern, consideration, care: utriusque (sc. naturae et fortunae) omnino habenda ratio est in deligendo genere vitae: (deos) piorum et impiorum habere rationem: sauciorum et aegrorum habitā ratione, Cs.: propter rationem brevitatis, out of regard for: habeo rationem, quid a populo R. acceperim, consider: neque illud rationis habuisti, provinciam ad summam stultitiam venisse? did you not consider?—Course, conduct, procedure, mode, manner, method, fashion, plan, principle: tua ratio est, ut... mea, ut, etc.: defensionis ratio viaque: itaque in praesentiā Pompei sequendi rationem omittit, Cs.: in philosophiā disserendi: ut, quo primum curreretur, vix ratio iniri possit, Cs.: hoc aditu laudis vitae meae rationes prohibuerunt, plan of life.—Arrangement, relation, condition, kind, fashion, way, manner, style: ratio atque usus belli, the art and practice of war, Cs.: novae bellandi rationes, Cs.: quorum operum haec erat ratio, etc., Cs.: rationem pontis hanc instituit; tigna bina, etc., Cs.: iuris: haec eadem ratio est in summā totius Galliae, Cs.: eādem ratione, quā pridie, ab nostris resistitur, Cs: quid refert, quā me ratione cogatis?: nullā ratione, Cs.: tota ratio talium largitionum genere vitiosa est, principle.—The faculty of computing, judgment, understanding, reason, reasoning, reflection: Ita fit, ut ratio praesit, appetitus obtemperet: homo, quod rationis est particeps, causas rerum videt: lex est ratio summa: ut, quos ratio non posset, eos ad officium religio duceret: si ratio et prudentia curas aufert, H.: mulier abundat audaciā, consilio et ratione deficitur: Arma amens capio, nec sat rationis in armis, V.: ratione fecisti, sensibly.—Ground, motive, reason: quid tandem habuit argumenti aut rationis res, quam ob rem, etc.: nostra confirmare argumentis ac rationibus: noverit orator argumentorum et rationum locos: ad eam sententiam haec ratio eos deduxit, quod, etc., Cs.: rationibus conquisitis de voluptate disputandum putant: Num parva causa aut prava ratiost? reason, excuse, T.— Reasonableness, reason, propriety, law, rule, order: omnia, quae ratione docentur et viā, reasonably and regularly: ut ratione et viā procedat oratio: quae res ratione modoque Tractari non volt, H.: intervallis pro ratā parte ratione distinctis, divided proportionally by rule: vincit ipsa rerum p. natura saepe rationem, system.—A theory, doctrine, system, science: haec nova et ignota ratio, solem lunae oppositum solere deficere: Epicuri, doctrine: Stoicorum: ratio vivendi... ratio civilis, the art of living... statesmanship.—Knowledge, science. si qua (est in me) huiusce rei ratio aliqua.— A view, opinion, conviction: Mea sic est ratio, T.: cum in eam rationem pro suo quisque sensu loqueretur: cuius ratio etsi non valuit, N.
    * * *
    I II
    account, reckoning; plan; prudence; method; reasoning; rule; regard

    Latin-English dictionary > ratiō

  • 6 calculus

    calcŭlus, i, m. dim. [2. calx; cf. Paul. ex Fest. p. 46].
    I.
    In gen., a small stone, a pebble:

    conjectis in os calculis,

    Cic. de Or. 1, 61, 261:

    Demosthenes calculos linguā volvens dicere domi solebat,

    Quint. 11, 3, 54; Vitr. 7, 2:

    argilla et dumosis calculus arvis,

    gravel in the thorny fields, Serv. ad Verg. G. 2, 180; Plin. 4, 8, 15, § 37; 28, 9, 33, § 124.—
    B.
    Trop., of discourse:

    qui tenui venulā per calculos fluunt,

    Quint. 12, 10, 25.—
    II.
    Esp.
    A.
    A stone in the bladder or kidneys, the gravel, stone, Cels. 7, 26:

    curare,

    Plin. 20, 21, 86, § 234:

    comminuere et eicere,

    id. 20, 4, 13, § 23; cf.

    eicere,

    Suet. Aug. 80:

    movere,

    Plin. 20, 22, 91, § 248:

    exturbare,

    id. 20, 10, 42, § 109:

    frangere,

    id. 22, 21, 29, § 59:

    rumpere,

    id. 23, 8, 80, § 153. —
    B.
    A draughtsman, a stone or counter used in playing draughts. called duodecim scripta, in which, as in chess, by driving a piece from one square to another, the person beaten could not finally move at all (ad incitas redactus est):

    in lusu duodecim scriptorum cum prior calculum promovisset, etc.,

    Quint. 11, 2, 38; cf. Ov. A. A. 2, 207; 3, 357; id. Tr. 2, 478; Plin. Ep. 7, 24, 5; Mart. 14, 20; Isid. Orig. 18, 67:

    calculorum ludus,

    Cael. Aur. Tard. 1, 5, 165.—
    2.
    Trop.: calculum reducere, to take back a move: tibi concedo, quod in XII. scriptis solemus, ut calculum reducas, si te alicujus dati paenitet, Cic. ap. Non. p. 170, 28 (Hortens. Fragm. 51 B. and K.): quā re nunc saltem ad illos calculos revertamur, quos tum abjecimus, i. e. those principles of action, id. Att. 8, 12, 5.—
    C.
    A stone used in reckoning on the counting-board; hence meton., a reckoning, computing, calculating:

    calculi et rationes,

    Quint. 11, 3, 59; 7, 4, 35; 8, 3, 14;

    12, 11, 18 Spald.: calculos subducere,

    to compute, reckon, cast up, Cic. Fin. 2, 19, 60:

    ponere,

    Col. 3, 3, 7:

    ponere cum aliquo,

    Plin. Pan. 20, 5:

    de posteris cogitanti in condicionibus deligendus ponendus est calculus,

    id. ib. 1, 14, 9:

    amicitiam ad calculos vocare,

    to subject to an accurate reckoning, hold to a strict account, Cic. Lael. 16, 58:

    si ad calculos eum respublica vocet,

    settles accounts, reckons, Liv. 5, 4, 7:

    revocare aliquid ad calculos,

    Val. Max. 4, 7, 1:

    ratio calculorum,

    Col. 1, 3, 8.—
    2.
    Trop.:

    cum aliquā re parem calculum ponere,

    i.e. to render equal for equal, Plin. Ep. 5, 2, 1:

    quos ego movi calculos,

    considerations which I have suggested, id. ib. 2, 19, 9.—
    D.
    In the most ancient per., a stone used in voting; a vote, sentence, decision, suffrage; a white one for assent or acquittal, a black for denial or condemnation; cf. Ov. M. 15, 41 sq.; App. M. 10, p. 242.— Hence judicialis, Imp. Just. Cod. 3, 1, 12: deteriorem reportare, i. e. an adverse decision, Impp. Diocl. et Max. Cod. 7, 62, 10:

    calculis omnibus,

    by a unanimous vote, App. M. 7, p. 191, 21.— Trop.:

    si modo tu fortasse errori nostro album calculum adjeceris,

    i. e. approve, Plin. Ep. 1, 2, 5.—
    E.
    The Thracians were accustomed to preserve the recollection of fortunate occurrences by white stones, and of unfortunate by black, Plin. 7, 40, 41, § 131.—Hence,
    2.
    Trop.:

    o diem laetum, notandumque mihi candidissimo calculo!

    i. e. a most happy day! Plin. Ep. 6, 11, 3; cf. Mart. 12, 34, 9, § 53; Pers. 2, 1 sq.—
    F.
    In late Lat., a small weight: calculus constat ex granis ciceris duobus, Auct. Ponder ap. Goes. Agr. p. 322 (in Isid. Orig. 16, 25, 8, called calcus).

    Lewis & Short latin dictionary > calculus

  • 7 puto

    pŭto, āvi, ātum, 1, v. a. [root pu, to cleanse; whence putus, puteus, purus, etc.], to clean, cleanse (in the lit. sense very rare; in the trop. very freq.).
    I.
    Lit.
    A.
    In gen.:

    vellus lavare ac putare,

    Varr. R. R. 2, 2, 18: pensa lana putata, Titin. ap. Non. 369, 22:

    dolia,

    Cato, R. R. 39, 1 dub. (al. picare): aurum quoque putatum dici solet, id est expurgatum, Paul. ex Fest. s. v. putus, p. 216 Müll.—
    B.
    In partic., to trim, prune, or lop trees or vines:

    vineas arboresque falce putare,

    Cato, R. R. 32 init.; 33, 1:

    vitem,

    Verg. G. 2, 407; Just. 43, 4, 2:

    parcendum vitibus et ideo anguste putandum,

    Col. 4, 24, 21; id. Arb. 10, 1; Pall. 3, 12, 1; cf.: putatae vites et arbores, quod decisis impedimentis remanerent purae, Paul. ex Fest. p. 216 Müll.; so, too, in the foll., the passage from Gell. 6, 5, 6:

    olivetum,

    Cato, R. R. 44:

    arborem latius, strictius,

    Pall. 1, 6:

    vineam,

    Vulg. Lev. 25, 3; id. Isa. 5, 6.—
    II.
    Trop., to clear up, set in order; to arrange, settle, adjust.
    A.
    In gen.: rationem or rationes, to hold a reckoning, reckon together, settle accounts:

    putare veteres dixerunt vacantia ex quāque re ac non necessaria aut etiam obstantia et aliena auferre et excidere, et, quod esset utile ac sine vitio videretur, relinquere. Sic namque arbores et vites et sic etiam rationes putari dictum,

    Gell. 6, 5, 6 sq.:

    vilicus rationem cum domino crebro putet,

    Cato, R. R. 5, 3:

    rationes,

    id. ib. 2, 5:

    putatur ratio cum argentario,

    Plaut. Aul. 3, 5, 52:

    rationes cum publicanis putare,

    Cic. Att. 4, 11, 1:

    ideo ratio putari dicitur in quā summa fit pura,

    Varr. L. L. 5, 9.—
    2.
    Transf.:

    quom eam mecum rationem puto,

    think over, consider, Plaut. Cas. 3, 2, 25.—
    B.
    In partic.
    1.
    To reckon, count, compute a thing:

    colliciares (tegulae) pro binis putabuntur,

    will be counted, Cato, R. R. 14, 4; cf.:

    si numerus militum potius quam legionum putatur,

    Tac. H. 3, 2.—
    2.
    Transf.
    a.
    To believe in, regard:

    id ipsum est deos non putare, quae ab iis significantur contemnere,

    Cic. Div. 1, 46, 104.—
    b.
    To reckon, value, estimate, esteem a thing as any thing (= aestimare):

    aliquid denariis quadringentis,

    Cic. Verr. 2, 4, 7, § 13:

    magni putare honores,

    id. Planc. 4, 11:

    cum unum te pluris quam omnes illos putem,

    id. Att. 12, 21, 5:

    parvi,

    Cat. 23, 25:

    tantique putat conubia nostra,

    Ov. M. 10, 618.—
    c.
    To reckon, deem, hold, consider, count, esteem, etc.:

    aliquem nihilo,

    Cic. Div. in Caecil. 7, 24: aliquid pro certo, Matius et Trebat. ap. Cic. Att. 9, 15, A fin.:

    pro nihilo,

    Cic. Mil. 24, 64:

    imperatorem aliquo in numero putare,

    id. Imp. Pomp. 13, 37.—With two acc.:

    turpem putat lituram,

    Hor. Ep. 2, 1, 167:

    id nil puto,

    Ter. Heaut. 5, 1, 27; id. Ad. 1, 2, 19; 5, 4, 4; Hor. Ep. 2, 1, 84; 2, 2, 54; id. C. 4, 11, 30:

    hominem prae se neminem,

    Cic. Rosc. Am. 46, 135.—
    d.
    To ponder, consider, reflect upon a thing:

    dum haec puto,

    Ter. Eun. 4, 2, 4:

    in quo primum illud debes putare,

    Cic. Planc. 4, 10:

    multa putans,

    Verg. A. 6, 332: cum aliquo argumentis, to consider or investigate maturely, to argue, Plaut. Am. 2, 1, 45.—
    e.
    Transf. (as the result of consideration), to judge, suppose, account, suspect, believe, think, imagine, etc. (cf.:

    arbitror, opinor, censeo): verbum quoque ipsum puto, quod declarandae sententiae nostrae causā dicimus, non signat profecto aliud, quam id agere nos in re dubiā obscurāque, ut decisis amputatisque falsis opinionibus, quod videatur esse verum et integrum et incorruptum, retineamus,

    Gell. 6, 5, 8:

    aliquis forsan me Putet non putare hoc verum,

    Ter. And. 5, 5, 1:

    recte putas,

    id. ib. 1, 1, 114:

    rem ipsam putasti,

    you have hit the precise point, id. Phorm. 4, 5, 6:

    nec committere, ut aliquando dicendum sit, Non putaram,

    I should not have imagined that, Cic. Off. 1, 23, 81; id. Ac. 2, 18, 56:

    Cyprus insula et Cappadociae regnum tecum de me loquentur, puto etiam regem Deiotarum,

    id. Fam. 15, 4, 15:

    noli putare, me maluisse, etc.,

    id. Att. 6, 1, 3; cf. id. ib. 3, 15, 7; id. Fam. 9, 16, 2; id. Att. 12, 18, 1; Caes. B. C. 2, 31:

    Numidae remorati dum in elephantis auxilium putant,

    Sall. J. 53, 3: stare putes;

    adeo procedunt tempora tarde,

    one would suppose, Ov. Tr. 5, 10, 5; id. H. 11, 85:

    acies mea videt aut videre putat,

    id. ib. 18, 32:

    hanc virtutem vestram ultra periculis obicere nimis grande vitae meae pretium puto,

    Tac. A. 2, 47; Nep. Paus. 3, 7.—Parenthetically, Cic. Att. 12, 49, 1; Cael. ap. Cic. Fam. 8, 3, 3; Cic. Att. 8, 9, 4; 7, 8, 5; 9, 9, 3;

    10, 16, 3: atque intra, puto, septimas Calendas,

    Mart. 1, 100, 6.—Ironically, Ov. Am. 3, 7, 2:

    ut puto, deus fio,

    as I think, in my opinion, Suet. Vesp. 23 fin.; Ov. A. A. 1, 370: non, puto, repudiabis, etc., [p. 1496] I think, I suppose, Vat. ap. Cic. Fam. 5, 9, 1. —With gen.:

    quaecumque sunt in omni mundo, deorum atque hominum putanda sunt,

    Cic. N. D. 2, 62, 154.—Elliptically, Cic. Fam. 15, 20, 1; cf. id. ib. 15, 4, 15; id. Fin. 5, 24, 76; Sen. Ep. 76, 11; Tac. Or. 33. —Hence, pŭtă, imper., suppose, for instance, for example, namely ( poet. and postAug.):

    Quinte, puta, aut Publi,

    Hor. S. 2, 5, 32:

    puta, tibi contigisse, ut oculos omnium effugias,

    Lact. 6, 24, 17:

    puta te servum esse communem,

    Sen. Contr. 3, 19, 4; 4, 25, 13; id. Clem. 1, 26, 2; id. Ben. 3, 41, 1; 5, 8, 6:

    si ille, puta, consul factus fuerit,

    Dig. 28, 5, 23:

    hoc, puta, non justum est,

    Pers. 4, 9; cf. Prisc. p. 1007 P.:

    ut puta (sometimes also written as one word, utputa),

    as for instance, as for example, Sen. Q. N. 2, 2, 3:

    ut puta novum crimen,

    Quint. 11, 3, 110; 7, 1, 14; Cels. 5, 26, 51 fin.; Sen. Ep. 47, 15.

    Lewis & Short latin dictionary > puto

  • 8 agitō

        agitō āvī, ātus, āre, freq.    [ago], to set in violent motion, drive onward, move, impel, urge: (Harena) magnā vi agitata, S.: greges, drive to pasture, V.: equum, V.: iugales (dracones), O.: (triremem) in portu agitari iubet, rowed about, N. — To hunt, chase, pursue: aquila alias avīs agitans: dammas, O.: cervos in retia, O. — Fig., to drive, urge forward, press, support, insist on: agrariam legem: hoc unum agitare, esse, etc., keep pressing this one point: pacem an bellum, S.—To attend, keep, celebrate: Dionysia, T.: festos dies. — To observe, obey, carry out, exercise: praecepta parentis mei, S.: secreta consilia, L.—Of time, to pass, spend vitam sine cupiditate, S.: apud aquam noctem, S. — Absol, to live, abide, be: varius atque incertus agitabat, S.: pro muro dies noctīsque, remain, S. —To move to and fro, stir, agitate, shake, disturb, toss: corpora huc et illuc, S.: hastam, brandish, O.: scintilla agitata (ventis), fanned, O.: habenas manibus, wield, O.: caput, nod, O.: mare ventorum vi agitari: freta incipiant agitata tumescere, V.: Zephyris agitata Tempe, H.: agitata numina Troiae, tossed on the sea, V.: agitantia fumos Nubila, tossing up spray, O. — Fig., to stir, rouse, agitate, stimulate, excite, goad: hunc, T.: plebem, L.: mens agitat molem, animates, V. — To vex, disquiet, disturb, distress: nationes: Furiis agitatus Orestes, V.: rebus agitatis, in times of disorder: metu atque libidine divorsus agitabatur, was distracted by, S.: te agitet cupido, H.: fidem aut gentīs, to disturb the loyalty, etc., V. — To insult, scoff, rail at, deride, revile: rem militarem: mea fastidia verbis, H.: (poemata) expertia frugis, H.: ea belle agitata ridentur, neatly mocked. — To prosecute, occupy oneself with, engage in, keep going, stir: cuncta, keep active, S.: mutas artes, V.: iocos, O.: eo modo agitabat, ut, etc., so conducted himself, S.: scaenis agitatus Orestes, i. e. represented, V.—To pursue, consider, deliberate on, meditate: secum multum, S.: haec mecum, H.: in animo bellum, L.: agitare coepit, si posset, etc., L.: ut mente agitaret, bellum renovare, N. — To discuss, debate, sift, investigate: oratori omnia tractata, agitata, i. e. sifted, discussed: omnia ex tabulis, by the accounts: senatus de secessione plebis agitat, L. — Impers: Romae de facto agitari, there were discussions, S.
    * * *
    agitare, agitavi, agitatus V
    stir/drive/shake/move about; revolve; live; control, ride; consider, pursue

    Latin-English dictionary > agitō

  • 9 re-scrībō

        re-scrībō scrīpsī, scrīptus, ere,    to write back, write in return, reply in writing: tuis litteris: me non quaerere, etc.: ad litteras: ad ea, quae requisieras: Pompeius rescripserat, sese, etc., Cs.: Nil mihi rescribas, O.—In accounts, to place to one's credit: illud mihi Argentum iube rescribi, have passed to my credit, T.: qui de residuis CCCC HS CC praesentia solverimus, reliqua rescribamus.— To pay back, repay: Dictantis, quod tu numquam rescribere possis, H.—To write again, write anew, enroll anew, re-enlist: rescriptae ex eodem milite novae legiones, L.: decimam legionem ad equum rescribere (in a double sense: transfer to the cavalry and raise to the rank of knights), Cs.

    Latin-English dictionary > re-scrībō

  • 10 actuarius

    1.
    actŭārĭus, a, um., adj. [ago] that which is easily moved, swift, agile:

    navis,

    a swift sailer, Caes. B. G. 5, 1; Sall. Fragm. ap. Non. 535, 1, and Sisenn. ib. 534, 33; Liv. 25, 30:

    navigium,

    Caes. B. C. 1, 27; cf.: “actuariae naves sunt, quae velis simul et remis aguntur,” Isid. Or. 19, 1, 24: also, abs. actŭāria, ae, f., or actŭārium, ĭi, n., the same, Cic. Att. 5, 9; cf. Gell. 10, 25: limes, a road 12 feet wide between fields, Hyg. de Lim. p. 151: canes, hunting-dogs, hounds, acc. to Vel. Long. 2234 P.
    2.
    actŭārĭus, ĭi (written by some actarius, to distinguish it from the preceding, Vel. Long. 2234 P., and so found in Inscr. Grut. 260; ap. Henzen, 6284), sc. scriba, m. [2. actus, II. B. 1.].
    I.
    A short-hand writer, Suet. Caes. 55; Sen. Ep. 33, 9; cf. Lips. Tac. Ann. 5, 4.—
    II.

    Lewis & Short latin dictionary > actuarius

  • 11 concurro

    con-curro, curri, cursum, 3 ( perf. redupl. concucurrit, Flor. 4, 2, 33 Duker N. cr.: concucurrisse, Cato ap. Prisc. p. 901 P., and Suet. Caes. 15; cf. Liv. 1, 12 Oud., and Ind. Flor. s. h. v. Duker), v. n.
    I.
    To run together (of several persons), to come or assemble together in multitudes, to rush or flock together in crowds (very freq., and class.).
    A.
    Prop.
    1.
    Absol.:

    tota Italia concurret,

    Cic. Q. Fr. 1, 2, 5, § 16: video hac tempestate concurrisse omnis adversarios, Cato ap. Prisc. 10, p. 901 P.:

    concurrunt jussu meo plures uno tempore librarii,

    Cic. Agr. 2, 5, 13:

    cum omnes, ut mos est, concurrerent,

    id. Verr. 2, 5, 26, § 65:

    licet concurrant omnes plebei philosophi, nihil tam eleganter explicabunt, etc.,

    unite, id. Tusc. 1, 23, 55:

    multi concurrerant,

    Nep. Dion, 10, 1; Sall. J. 60, 6:

    concurrite, concurrite, cives,

    Val. Max. 4, 1, 12.— Impers.: contionem inprimis advocari jubet;

    summā cum expectatione concurritur,

    Cic. Leg. 2, 5, 13.—
    2.
    Designating the place from which, or the place or purpose to or for which:

    non solum qui in urbe erant, sed etiam undique ex agris concurrerunt,

    Nep. Pelop. 3, 3:

    undique gentes,

    Luc. 3, 321:

    concurrunt laeti mi obviam cupedinarii omnes,

    Ter. Eun. 2, 2, 25: ad hos (sc. Druides) magnus adulescentium numerus disciplinae causā concurrit, Caes. B. G. 6, 13; cf. Quint. 1, 2, 16:

    ad eum magnae copiae,

    Sall. C. 56, 5:

    ad eum homines omnium ordirum corruptissimi,

    id. H. 1, 48, 7 Dietsch:

    ad curiam,

    Cic. Rab. Post. 7, 18 (corresp. to convolare ad Rostra); Liv. 4, 60, 1; Suet. Tit. 11:

    domum tuam cuncta civitas,

    Cic. Verr. 2, 1, 31, § 80:

    ad arma milites,

    Caes. B. G. 3, 22 fin.; so id. ib. 5, 39 fin.:

    ad non dubiam mortem,

    Cic. Tusc. 1, 37, 89:

    ad auxilium sociae,

    Luc. 3, 663:

    signum dedit, ut ad me restituendum Romam concurrerent,

    Cic. Mil. 15, 39:

    omnes concurrerunt ad Perdiccam opprimendum,

    united together, Nep. Eum. 3, 1; id. Phoc. 2, 5:

    ad aliquem audiendum,

    Suet. Caes. 32. — Impers.:

    concurritur undique ad commune incendium restinguendum,

    Cic. Phil. 10, 10, 21:

    concurrendum ad curiam putare,

    id. Rab. Post. 7, 18:

    cum ad arma concurri oporteret,

    Caes. B. G. 2, 20:

    ex proximis castellis eo concursum est,

    id. ib. 2, 33:

    concursum ad curiam esse,

    Liv. 4, 60, 1: Suet. Calig. 6; Quint. 1, 2, 16.—
    * b.
    Poet., to run in attendance upon, to accompany:

    est quibus Eleae concurrit palma quadrigae, as it were,

    follows him on foot, accompanies, Prop. 3, 9 (4, 8), 17.—
    B.
    Trop. = confugere, to run for refuge or help, to take refuge (rare):

    ad C. Aquilium,

    Cic. Quint. 16, 53 B. and K.:

    nulla sedes, quo concurrant,

    Cic. Att. 8, 3, 4:

    ne darem perditis civibus hominem, quo concurrerent,

    id. Ep. ad Brut. 2, 2, 3:

    interea servitia repudiabat (Catilina), opibus conjurationis fretus,

    Sall. C. 56, 5; Just. 19, 1, 9.—
    2.
    Of words, as under military command:

    ante enim circumscribitur mente sententia confestimque verba concurrunt, quae mens eadem... statim dimittit, ut suo quodque loco respondeat,

    Cic. Or. 59, 200.—
    II.
    To run upon one another, to meet or dash together (class.).
    A.
    Of corporeal objects.
    1.
    In gen.:

    concurrunt nubes ventis,

    Lucr. 6, 97; cf. id. 6, 116:

    ne prorae concurrerent,

    Liv. 37, 30, 4 (al. prorā; cf. Weissenb. ad loc.); cf. id. 44, 42, 5; Luc. 3, 663:

    mediis concurrere in undis (montes, viz., the Symplegades),

    Ov. M. 7, 62; cf. id. Am. 2, 11, 3:

    concurrere montes duo inter se,

    Plin. 2, 83, 85, § 199: actor cum stetit in scaenā, concurrit dextera laevae (viz., in applauding), Hor. Ep. 2, 1, 205:

    labra concurrunt,

    draw together, close, Sen. Ep. 11, 2: os concurrit, id. Ira, 3, 15, 1; id. Ben. 2, 1, 3:

    os,

    Quint. 10, 7, 8; 11, 3, 121.— Transf., of letters and words:

    aspere concurrunt litterae,

    Cic. de Or. 3, 43, 172 (opp. diduci); so id. Or. 45, 154.—Hence,
    2.
    In partic., milit. t. t., to rush together in hostility, to engage in combat, to join battle, to fight (most freq. in the histt.); constr. inter se, cum aliquo, adversus, in, contra aliquem, alicui, and absol.
    (α).
    Inter se:

    concurrunt equites inter se,

    Caes. B. C. 2, 25; so Liv. 26, 51, 4; 29, 18, 10; Suet. Oth. 12; Verg. G. 1, 489; id. A. 10, 436.—
    (β).
    Cum aliquo:

    cum hoc concurrit ipse Eumenes,

    Nep. Eum. 4, 1; so Liv. 8, 8, 15; Vell. 2, 70, 1; Suet. Oth. 10; Ov. M. 13, 87.—
    (γ).
    Adversus, in, or contra aliquem:

    recenti milite adversus fessos longo itinere concurrerat,

    Liv. 35, 1, 6 Weissenb. ad loc.:

    in aliquem,

    Sall. J. 97, 4; Just. 4, 1, 10: equites contra tantam multitudinem audacissime concurrunt, run upon, against, etc., Auct. B. Afr. 6.—
    (δ).
    Alicui (freq. in the poets):

    audet viris concurrere virgo,

    Verg. A. 1, 493; 10, 8; Ov. M. 5, 89; 12, 595 al.:

    quibus (equitibus) cum inpigre, Numidae concurrissent,

    Liv. 24, 15, 7 Weissenb. ad loc.—
    (ε).
    Absol.: repente Antonius in aciem suas copias de vico produxit et sine morā concurrit, Galb. ap. Cic. Fam. 10, 30, 3:

    cum infestis signis concurrunt,

    Sall. C. 60, 2; so Liv. 6, 7, 6; 8, 7, 9 al.; Tac. A. 6, 35; id. H. 2, 42; Suet. Claud. 21:

    ex insidiis,

    Liv. 9, 25, 8; 2, 11, 9:

    mutuis vulneribus,

    Sen. Suas. 7, 14.— Impers. pass.:

    ubi propius ventum est, utrimque magno clamore concurritur,

    Sall. J. 53, 2; so Liv. 10, 40, 13; Hor. S. 1, 1, 7.— Transf.:

    adversus has concurrentis belli minas, legati vallum murosque firmabant,

    Tac. H. 4, 22 init.
    b.
    Not in war; in the jurists, to make the same claim, enter into competition with:

    si non sit, qui ei concurrat, habeat solus bonorum possessionem,

    Dig. 37, 1, 2:

    in hereditatem fratri concurrere,

    ib. 5, 2, 16:

    in pignus,

    ib. 20, 4, 7: in pignore, ib.—
    c.
    Trop. (rare): in tantā causarum varietate cum alia colligantur vel ipsa inter se concurrant, vel in diversum ambiguitate ducantur, Quint. 12, 2, 15:

    cum dolore,

    Sen. Cons. ad Helv. 2:

    concurrit illinc publica, hinc regis salus,

    Sen. Oedip. 830.—
    B.
    Of abstract objects (occurrences, circumstances, points of time, etc.), to meet, concur, fall out at the same time, happen:

    multa concurrunt simul,

    Ter. And. 3, 2, 31; so,

    concurrunt multae opiniones,

    id. Heaut. 2, 2, 3:

    tot verisimilia,

    id. Ad. 4, 4, 19:

    res contrariae,

    Cic. Fin. 5, 10, 28:

    ista casu,

    id. Div. 2, 68, 141:

    quae ut concurrant omnia, optabile est,

    id. Off. 1, 14, 45:

    saepe concurrunt aliquorum bene de me meritorum inter ipsos contentiones,

    id. Planc. 32, 78:

    si quid tale accidisset, ut non concurrerent nomina,

    that the reciprocal accounts do not meet, become due on the same day, id. Att. 16, 3, 5; cf.:

    sponsalia in idem tempus,

    Dig. 3, 2, 13:

    concurrit actio legis Aquiliae et injuriarum,

    to have place together, to be coincident, ib. 9, 2, 5.—
    2.
    Pregn., to accord, agree with (in jurid. Lat.):

    concurrit cum veritate,

    Dig. 29, 2, 30:

    cum summā,

    ib. 29, 30, 53.

    Lewis & Short latin dictionary > concurro

  • 12 discussor

    discussor, ōris, m. [id.], an examiner (late Lat.).
    I.
    In gen., Macr. Somn. Scip. 1, 21, 8.—
    II.
    In partic., in the later period of the empire, one who revised the accounts of the public revenue in the provinces, an auditor, Gr. logothetês, Cod. Just. 10, tit. 30; Symm. Ep. 5, 76 al.

    Lewis & Short latin dictionary > discussor

  • 13 par

    pār, păris (collat. form of the nom. fem. paris, Atta ap. Prisc. p. 764 P.— Abl. pari and pare, acc. to Charis. p. 14 P.; Prisc. p. 763 ib.; the latter poet. — Gen. plur. usu. parĭum; parum, acc. to Plin. ap. Charis. p. 110 P.), adj. [cf. Sanscr. para, another, and prae], equal (cf.: aequus, similis).
    I.
    Lit.:

    par est, quod in omnes aequabile est,

    Cic. Inv. 2, 22, 67:

    par et aequalis ratio,

    id. Or. 36, 123:

    aequo et pari jure cum civibus vivere,

    id. Off. 1, 34, 124:

    vita beata... par et similis deorum,

    id. N. D. 2, 61, 153:

    est finitimus oratori poëta ac paene par,

    id. de Or. 1, 16, 70:

    pari atque eādem in laude aliquem ponere,

    id. Mur. 9, 21:

    intelleges de hoc judicium meum et horum par et unum fuisse,

    id. Sull. 2, 5:

    pares in amore atque aequales,

    id. Lael. 9, 32:

    libertate esse parem ceteris,

    id. Phil. 1, 14, 34: verbum Latinum (voluptas) par Graeco (hêdonê) et idem valens, id. Fin. 2, 4, 12:

    pares ejusdem generis munitiones,

    of equal size, Caes. B. G. 7, 74:

    similia omnia magis visa hominibus, quam paria,

    Liv. 45, 43:

    pares similesque (affectus),

    Sen. Ira, 1, 19 et saep.:

    quod in re pari valet, valeat in hac, quae par est... valeat aequitas, quae paribus in causis paria jura desiderat,

    Cic. Top. 4, 23:

    si ingenia omnia paria esse non possunt: jura certe paria debent esse eorum inter se, qui sunt cives in eādem re publicā,

    id. Rep. 1, 32, 49:

    necesse est eam esse naturam, ut omnia omnibus paribus paria respondeant,

    id. N. D. 1, 19, 50; id. Fam. 5, 2, 3:

    equites Ariovisti pari intervallo constiterunt,

    Caes. B. G. 1, 43:

    hi (equites), dum pari certamine res geri potuit, etc.,

    i. e. horsemen against horsemen, id. B. C. 1, 51.— Poet., with a respective gen. or inf.:

    aetatis mentisque pares,

    Sil. 4, 370:

    et cantare pares et respondere parati,

    Verg. E. 7, 5.—
    (β).
    The thing with which the comparison is made is most freq. added in the dat.:

    quem ego parem summis Peripateticis judico,

    Cic. Div. 1, 3, 5:

    in his omnibus par iis, quos antea commemoravi,

    id. Clu. 38, 107:

    omni illi et virtute et laude par,

    id. Planc. 11, 27:

    isti par in belligerando,

    id. Font. 12, 26:

    par anseribus,

    as large as, Juv. 5, 114:

    prodigio par,

    i. e. extremely rare, id. 4, 97.—In sup.:

    QVOIVS FORMA VIRTVTEI PARISVMA FVIT, Epit. of the Scipios,

    Inscr. Orell. 550:

    parissumi estis hibus,

    Plaut. Curc. 4, 2, 20.—Adverb. (colloq. and very rare):

    feceris par tuis ceteris factis,

    Plaut. Trin. 2, 2, 3.—
    (γ).
    With gen. (with this case par is treated as a substantive; rare but class.), an equal, counterpart, etc.:

    ei erat hospes, par illius, Siculus, etc.,

    his counterpart, Plaut. Rud. prol. 49: cujus paucos pares [p. 1300] haec civitas tulit, Cic. Pis. 4, 8:

    quem metuis par hujus erat,

    Luc. 10, 382:

    ubique eum parem sui invenies,

    Front. Ep. ad Amic. 1, 6:

    vestrae fortitudinis,

    Phaedr. 4, 15, 6.—
    (δ).
    With abl. (rare):

    scalas pares moenium altitudine, Sall. H. Fragm. ap. Arus. Mess. p. 253 Lindem.: in quā par facies nobilitate suā,

    Ov. F. 6, 804.—
    (ε).
    With cum (class.):

    non praecipuam, sed parem cum ceteris fortunae condicionem subire,

    Cic. Rep. 1, 4, 7:

    ut enim cetera paria Tuberoni cum Varo fuissent, etc.,

    id. Lig. 9, 27:

    quem tu parem cum liberis tuis regnique participem fecisti,

    Sall. J. 14, 9 (cited ap. Arus. Mess. p. 253 Lindem.; but in Cic. Phil. 1, 14, 34, read parem ceteris). —
    (ζ).
    With inter se (class.):

    sunt omnes pares inter se,

    Cic. Par. 1, 2, 11; id. de Or. 1, 55, 236.—
    (η).
    With et, atque ( ac) (class.):

    cum par habetur honos summis et infimis,

    Cic. Rep. 1, 34, 53:

    omnia fuisse in Themistocle paria et Coriolano,

    id. Brut. 11, 43:

    tametsi haudquaquam par gloria sequatur scriptorem et auctorem rerum,

    Sall. C. 3, 2:

    quos postea in parem juris libertatisque condicionem atque ipsi erant, receperunt,

    Caes. B. G. 1, 28; so with atque, id. ib. 5, 13, 2:

    si parem sapientiam hic habet ac formam,

    Plaut. Mil. 4, 6, 36:

    neque mihi par ratio cum Lucilio est ac tecum fuit,

    Cic. N. D. 3, 1, 3:

    in quo offensae minimum, gratia par, ac si prope adessemus,

    Sall. J. 102, 7.—
    (θ).
    The object of comparison is sometimes not expressed:

    cui repugno, quoad possum, sed adhuc pares non sumus,

    i.e. not equal to the task, able, Cic. Att. 12, 15:

    pari proelio,

    indecisive, Nep. Them. 3, 3:

    pares validaeque miscentur,

    Tac. G. 20:

    cum paria esse coeperunt,

    Plin. Ep. 4, 14, 6:

    si periculum par et ardor certaminis eos irritaret,

    Liv. 24, 39, 6.—
    B.
    In partic.
    1.
    Equal to, a match for any one in any respect:

    quibus ne di quidem immortales pares esse possint,

    Caes. B. G. 4, 7 fin.: qui pares esse nostro exercitu (dat.) non potuerint, id. ib. 1, 40, 7; cf.:

    ille, quod neque se parem armis existimabat, et, etc.,

    Sall. J. 20, 5:

    non sumus pares,

    not on an equality, Juv. 3, 104:

    exime hunc mihi scrupulum, cui par esse non possum,

    Plin. Ep. 3, 17, 2:

    habebo, Q. Fabi, parem, quem das, Hannibalem,

    an opponent, adversary, Liv. 28, 44:

    inter pares aemulatio,

    Tac. A. 2, 47:

    ope Palladis Tydiden Superis parem,

    Hor. C. 1, 6, 15.—
    2.
    Equal in station or age, of the same rank, of the same age (syn. aequalis):

    ut coëat par Jungaturque pari,

    Hor. Ep. 1, 5, 25:

    si qua voles apte nubere, nube pari,

    Ov. H. 9, 32; Petr. 25, 5.—Prov.:

    pares vetere proverbio cum paribus facillime congregantur,

    i. e. birds of a feather flock together, Cic. Sen. 3, 7.—
    3.
    Par est, it is fit, meet, suitable, proper, right.
    (α).
    With a subject-clause (class.;

    syn.: oportet, aequum, justum est): amorin me an rei opsequi potius par sit,

    Plaut. Trin. 2, 1, 6:

    posterius istaec te magis par agere'st,

    id. Pers. 5, 2, 21:

    canem esse hanc par fuit,

    id. Curc. 1, 2, 17:

    par est primum ipsum esse virum bonum, tum, etc.,

    Cic. Lael. 22, 82:

    sic par est agere cum civibus,

    id. Off. 2, 23, 83:

    dubitans, quid me facere par sit,

    id. Att. 9, 9, 2:

    quicquid erit, quod me scire par sit,

    id. ib. 15, 17, 2:

    quibus (ornamentis) fretum ad consulatūs petitionem aggredi par est,

    id. Mur. 7, 15; id. Rab. Perd. 11, 31; cf.:

    ex quo intellegi par est, eos qui, etc.,

    id. Leg. 2, 5, 11. —
    (β).
    Ut par est (erat, etc.;

    class.): ita, ut constantibus hominibus par erat,

    Cic. Div. 2, 55, 114:

    ut par fuit,

    id. Verr. 2, 5, 4, § 10. —
    * (γ).
    With ut:

    non par videtur neque sit consentaneum... ut, etc.,

    Plaut. Bacch. 1, 2, 31.—
    4.
    Par pari respondere, or par pro pari referre, to return like for like, of a'repartee:

    par pari respondet,

    Plaut. Truc. 5, 47; id. Merc. 3, 4, 44; id. Pers. 2, 2, 11; cf.:

    paria paribus respondimus,

    Cic. Att. 6, 1, 23:

    ut sit unde par pari respondeatur,

    id. ib. 16, 7, 6:

    par pro pari referto, quod eam mordeat,

    Ter. Eun. 3, 1, 55 Fleck., Umpfenb., cited ap. Cic. Fam. 1, 9, 19 (Bentl. ex conject. par, pari; cf. Krebs, Antibarb. p. 281, ed. 5).—
    5.
    Paria facere, to equalize or balance a thing with any thing, to settle, pay (post-Aug.):

    cum rationibus domini paria facere,

    to pay. Col. 1, 8, 13; 11, 1, 24. —
    (β).
    Trop.:

    cum aliter beneficium detur, aliter reddatur, paria facere difficile est,

    to return like for like, to repay with the same coin, Sen. Ben. 3, 9, 2: denique debet poenas: non est quod cum illo paria faciamus, repay him, id. Ira, 3, 25, 1:

    nihil differamus, cotidie cum vitā paria faciamus,

    settle our accounts with life, id. Ep. 101, 7; Plin. 2, 86, 88, § 202; so,

    parem rationem facere,

    Sen. Ep. 19, 10.—
    6.
    Ludere par impar, to play at even and odd, Hor. S. 2, 3, 248: August. ap. Suet. Aug. 71 fin.
    7.
    Ex pari, adverb., in an equal manner, on an equal footing (post-Aug.):

    sapiens cum diis ex pari vivit,

    Sen. Ep. 59, 14.
    II.
    Transf., subst.
    A.
    pār, păris, m., a companion, comrade, mate, spouse:

    plebs venit, et adcumbit cum pare quisque suo,

    Ov. F. 3, 526:

    jungi cum pare suā,

    id. ib. 3, 193:

    edicere est ausus cum illo suo pari, quem omnibus vitiis superare cupiebat, ut, etc.,

    Cic. Pis. 8, 18.—Esp., a table companion, = omoklinos:

    atque ibi opulentus tibi par forte obvenerit,

    Plaut. Trin. 2, 4, 68 Brix ad loc.:

    cedo parem quem pepigi,

    id. Pers. 5, 1, 15 (v. also I. A. g. supra).—
    B.
    pār, păris, n., a pair:

    gladiatorum par nobilissimum,

    Cic. Opt. Gen. Or. 6, 17:

    ecce tibi geminum in scelere par,

    id. Phil. 11, 1, 2:

    par nobile fratrum,

    Hor. S. 2, 3, 243:

    par columbarum,

    Ov. M. 13, 833:

    par mularum,

    Gai. Inst. 3, 212:

    par oculorum,

    Suet. Rhet. 5:

    tria aut quatuor paria amicorum,

    Cic. Lael. 4, 15:

    scyphorum paria complura,

    id. Verr. 2, 2, 19, § 47:

    paria (gladiatorum) ordinaria et postulaticia,

    Sen. Ep. 7, 3: pocula oleaginea paria duo, Lab. Dig. 32, 1, 30.Hence, adv.: părĭter, equally, in an equal degree, in like manner, as well.
    A.
    In gen.: dispartiantur patris bona pariter, Afran. ap. Non. 375, 1:

    ut nostra in amicos benevolentia illorum erga nos benevolentiae pariter aequaliterque respondeat,

    Cic. Lael. 16, 56:

    laetamur amicorum laetitiā aeque atque nostrā, et pariter dolemus angoribus,

    id. Fin. 1, 20, 65:

    caritate non pariter omnes egemus,

    id. Off. 2, 8, 30:

    ut pariter extrema terminentur,

    id. Or. 12, 38; Phaedr. 5, 2, 10:

    et gustandi et pariter tangendi magna judicia sunt,

    Cic. N. D. 2, 58, 146:

    nulla pro sociā obtinet, pariter omnes viles sunt,

    id. ib. 80, 7; Quint. 9, 3, 102:

    cuncta pariter Romanis adversa,

    Tac. A. 1, 64: tantumdem est;

    feriunt pariter,

    all the same, nevertheless, Juv. 3, 298.—
    (β).
    With cum:

    Siculi mecum pariter moleste ferent,

    Cic. Verr. 2, 5, 67, § 173:

    pariter nobiscum progredi,

    Auct. Her. 3, 1, 1; Verg. A. 1, 572.—
    (γ).
    With ut, atque ( ac):

    is ex se hunc reliquit filium pariter moratum, ut pater avusque hujus fuit,

    Plaut. Aul. prol. 21:

    pariter hoc fit, atque ut alia facta sunt,

    id. Am. 4, 1, 11:

    vultu pariter atque animo varius,

    Sall. J. 113, 3:

    pariter ac si hostis adesset,

    id. ib. 46, 6.—
    (δ).
    With et... et:

    pariterque et ad se tuendum et ad hostem petendum,

    Liv. 31, 35:

    pariter et habitus et nomina edocebuntur,

    Quint. 1, 1, 25; Ov. M. 11, 556.—
    (ε).
    With dat. (in late poets, and once in Liv.):

    pariter ultimae (gentes) propinquis, imperio parerent,

    the remotest as well as the nearest, Liv. 38, 16; Stat. Th. 5, 121; Claud. Rapt. Pros. 1, 166.—
    * (ζ).
    With qualis:

    pariter suades, qualis es,

    Plaut. Rud. 3, 6, 37. —
    B.
    In partic.
    1.
    Like simul, of equality in time or in association, at the same time, together:

    nam plura castella Pompeius pariter, distinendae manūs causā, tentaverat,

    at the same time, together, Caes. B. C. 3, 52:

    pariter decurrere,

    Liv. 22, 4, 6:

    ut pariter et socii rem inciperent,

    id. 3, 22, 6; 10, 5, 7; 26, 48 fin.; cf.:

    plura simul invadimus, si aut tam infirma sunt, ut pariter impelli possint, aut, etc.,

    Quint. 5, 13, 11; so,

    pariter multos invadere,

    id. 5, 7, 5:

    pariter ire,

    id. 1, 1, 14; 1, 12, 4; Tac. H. 4. 56; Plin. 26, 8, 40, § 66.—
    (β).
    With cum (so commonly in Cic.):

    conchyliis omnibus contingere, ut cum lunā pariter crescant pariterque decrescant,

    Cic. Div. 2, 14, 33; cf. id. de Or. 3, 3, 10:

    studia doctrinae pariter cum aetate crescunt,

    id. Sen. 14, 50:

    pariter cum vitā sensus amittitur,

    id. Tusc. 1, 11, 24:

    equites pariter cum occasu solis expeditos educit,

    Sall. J. 68, 2; 77, 1; 106, 5:

    pariter cum collegā,

    Liv. 10, 21, 14; 27, 17, 6.—
    (γ).
    With et, atque, que:

    inventionem et dispositionem pariter exercent,

    Quint. 10, 5, 14; 1, 1, 25:

    quibus mens pariter atque oratio insurgat,

    id. 12, 2, 28:

    seriis jocisque pariter accommodato,

    id. 6, 3, 110.—
    (δ).
    With dat. ( poet.), Stat. Th. 5, 122:

    pariterque favillis Durescit glacies,

    Claud. Rapt. Pros. 1, 165.—
    2.
    In order to give greater vivacity to the expression, reduplicated: pariter... pariter, as soon as ( poet. and in post-Aug prose):

    hanc pariter vidit, pariter Calydo nius heros Optavit,

    Ov. M. 8, 324; Plin. Ep. 8, 23 fin.
    3.
    In like manner, likewise, also:

    pariterque oppidani agere,

    Sall. J. 60, 1:

    postquam pariter nymphas incedere vidit,

    Ov. M. 2, 445.

    Lewis & Short latin dictionary > par

  • 14 quadrantarius

    quā̆drantārĭus, a, um, adj. [id.].
    I.
    Prop., of or belonging to a quarter, relating to a fourth part:

    in tabulis quadrantariis, quas ait ab Hirtuleio institutas,

    i. e. new accounts reducing all debts to one fourth, Cic. Font. 1, 2.—
    II.
    In partic., relating to a quarter of an as (as a coin), that costs a quarter of an as, etc.: res quadrantaria, i. e. a bath (because a quarter of an as was the price of a bath;

    v. quadrans, II. B),

    Sen. Ep. 86, 8: mulier, of Clodia, wife of Metellus, who sold herself for a bath, Cic. Cael. 26, 62; she is also called Clytaemnestra quadrantaria, because, like Clytaemnestra, she destroyed her husband, Cael. ap. Quint. 8, 6, 53.

    Lewis & Short latin dictionary > quadrantarius

  • 15 ratio

    rătĭo, onis (abl. rationi, Lucr. 6, 66), f. [reor, ratus], a reckoning, account, calculation, computation.
    I.
    Lit.
    (α).
    Sing.: Les. Nequaquam argenti ratio conparet tamen. Sta. Ratio quidem hercle adparet: argentum oichetai, Plaut. Trin. 2, 4, 15 sq.:

    rationem putare... bene ratio accepti atque expensi inter nos convenit,

    id. Most. 1, 3, 141; 146; cf.: ad calculos vocare amicitiam, ut par sit ratio acceptorum et datorum, Cic. Lael. 16, 58:

    itur, putatur ratio cum argentario... Ubi disputata est ratio cum argentario,

    Plaut. Aul. 3, 5, 53 sq.:

    dextera digitis rationem computat,

    id. Mil. 2, 2, 49:

    magna ratio C. Verruci,

    Cic. Verr. 2, 2, 77, § 188:

    direptio ejus pecuniae, cujus ratio in aede Opis confecta est,

    id. Phil. 5, 6, 16; cf.:

    quibus in tabulis nominatim, ratio confecta erat, qui numerus domo exisset, etc.,... Quarum omnium rerum summa erat, etc.,

    Caes. B. G. 1, 29: auri ratio constat: aurum in aerario est, the account agrees, i. e. is correct, Cic. Fl. 28, 69 (v. consto):

    decumo post mense, ut rationem te dictare intellego,

    to make the reckoning, Plaut. Am. 2, 2, 38 (al. ductare):

    rationem ducere,

    to make a computation, to compute, calculate, reckon, Cic. Verr. 2, 2, 52, § 129; so, rationem habere, to take an account, make a computation:

    omnium proeliorum,

    Caes. B. C. 3, 53; cf.:

    hujus omnis pecuniae conjunctim ratio habetur,

    id. B. G. 6, 19; and:

    piratarum,

    Cic. Verr. 2, 5, 28, § 71:

    rationem inire,

    to cast up, reckon, calculate, Caes. B. G. 7, 71, 4:

    quattuor minae periere, ut ratio redditur,

    Plaut. Men. 1, 3, 23; cf.:

    tibi ego rationem reddam?

    id. Aul. 1, 1, 6; id. Trin. 2, 4, 114:

    rationem referre,

    Cic. Verr. 2, 1, 39, § 98:

    rationem repetere de pecuniis repetundis,

    id. Clu. 37, 104: Py. Quanta istaec hominum summa est? Ar. Septem millia. Py. Tantum esse oportet:

    recte rationem tenes,

    Plaut. Mil. 1, 1, 47 et saep.:

    drachumae, quas de ratione debuisti,

    according to the account, id. Trin. 2, 4, 24:

    grandem (pecuniam) quemadmodum in rationem inducerent, non videbant,

    how they should bring it into their accounts, Cic. Verr. 2, 1, 41, § 106.—
    (β).
    Plur.: rationes putare argentariam, frumentariam, pabuli causa quae parata sunt;

    rationem vinariam, oleariam, quid venierit, etc.,

    Cato, R. R. 2, 5:

    rationes ad aerarium continuo detuli... quas rationes si cognoris, intelleges, etc.,

    Cic. Pis. 25, 61:

    ut rationes cum publicanis putarent,

    id. Att. 4, 11, 1:

    rationes a colono accepit,

    id. Caecin. 32, 94:

    quid opus est? inquam. Rationes conferatis. Assidunt, subducunt, ad nummum convenit,

    id. Att. 5, 21, 12:

    rationes referre... rationes deferre,

    id. Fam. 5, 20, 2:

    Romani pueri longis rationibus assem Discunt in partes centum diducere,

    Hor. A. P. 325 et saep.:

    A RATIONIBVS,

    an accountant, Inscr. Orell. 1494; 2973; 2986; 4173 et saep. (cf. ab).—
    B.
    Transf.
    1.
    A list, roll, register (rare):

    cedo rationem carceris, quae diligentissime conficitur, quo quisque die datus in custodiam, quo mortuus, quo necatus sit,

    Cic. Verr. 2, 5, 57, § 147:

    rationes imperii, ab Augusto proponi solitas, sed a Tiberio intermissas, publicavit (sc. Caligula),

    Suet. Calig. 16 ( = breviarium) totius imperii, id. Aug. 101 fin.:

    rationarium imperii,

    id. ib. 28.—
    2.
    A sum, number (rare), Plaut. Trin. 2, 4, 11:

    nunc lenonum et scortorum plus est fere Quam olim muscarum est. Ea nimia est ratio,

    id. Truc. 1, 1, 49:

    pro ratione pecuniae liberalius est Brutus tractatus quam Pompeius,

    Cic. Att. 6, 3, 5; cf. II. B. 1. c. infra.—
    3.
    A business matter, transaction, business; also, a matter, affair, in gen. (a favorite word of Cicero):

    res rationesque eri Ballionis curo,

    Plaut. Ps. 2, 2, 31:

    res rationesque vestrorum omnium,

    id. Am. prol. 4:

    re ac ratione cum aliquo conjunctus,

    Cic. Verr. 2, 2, 70, § 172:

    de tota illa ratione atque re Gallicana inter se multa communicare,

    id. Quint. 4, 15:

    cum (Druides) in reliquis fere rebus, publicis privatisque rationibus, Graecis utantur litteris,

    Caes. B. G. 6, 14 (metaphrast. pragmasi):

    ratio nummaria,

    Cic. Att. 10, 11, 2:

    aeraria ratio,

    id. Quint. 4, 15:

    ratio domestica... bellica,

    id. Off. 1, 22, 76:

    quod ad popularem rationem attinet,

    id. Fam. 1, 2, 4:

    rationes familiares componere,

    Tac. A. 6, 16 fin.:

    fori judiciique rationem Messala suscepit,

    Cic. Rosc. Am. 51, 149; cf.:

    in explicandis rationibus rerum civilium,

    id. Rep. 1, 8, 13:

    rationes civitatis,

    id. ib. 1, 6, 11:

    quantos aestus habet ratio comitiorum... nihil fallacius ratione tota comitiorum,

    id. Mur. 17, 35:

    propter rationem Gallici belli,

    id. Prov. Cons. 8, 19; so id. ib. 8, 14, 35:

    ad omnem rationem humanitatis,

    id. Mur. 31, 66: in hac ratione quid res, quid causa, quid tempus ferat, tu facillime perspicies, id. Fam. 1, 7, 6 fin.:

    ad eam rationem existimabam satis aptam naturam meam,

    id. Att. 9, 11, A, 1.—
    b.
    Pregn.: meae (tuae, etc.) rationes, my ( thy, etc.) interest, my ( thy, etc.) advantage (cf. in Engl. to find one's account in any thing):

    me ad ejus rationes adjungo, quem tu in meis rationibus tibi esse adjungendum putasti,

    Cic. Fam. 1, 8, 2; cf.:

    exemplum meis alienissimum rationibus,

    id. Corn. Fragm. 1, 7 B. and K.:

    consideres, quid tuae rationes postulent,

    Sall. C. 44, 5: servitia repudiabat... alienum suis rationibus existimans videri causam civium cum servis fugitivis communicasse, inconsistent with his policy or interests, id. ib. 56, 5:

    si meas rationes unquam vestrae saluti anteposuissem,

    Cic. Red. ad Quir. 1, 1.
    II.
    Trop., a reckoning, account, computation:

    postquam hanc rationem cordi ventrique edidi,

    presented this reckoning, Plaut. Aul. 2, 7, 12:

    itidem hic ut Acheronti ratio accepti scribitur,

    i.e. things are taken only, nothing is given back, id. Truc. 4, 2, 36:

    nomen (comoediae) jam habetis, nunc rationes ceteras Accipite,

    an account of the rest, id. Poen. prol. 55; cf.:

    census quom sum, juratori recte rationem dedi,

    id. Trin. 4, 2, 30; so,

    rationem dare, for the more usual rationem reddere,

    Varr. L. L. 6, § 86 Mull.; Cic. Verr. 2, 1, 36, § 92 Zumpt:

    (argentarii) ratione utuntur,

    make a reckoning, settle up, Plaut. Cas. prol. 27:

    cum eam mecum rationem puto,

    go into that calculation, think over the matter, id. ib. 3, 2, 25; cf.:

    frustra egomet mecum has rationes puto,

    Ter. Ad. 2, 1, 54:

    (Medea et Atreus) inita subductaque ratione nefaria scelera meditantes,

    Cic. N. D. 3, 29, 71:

    quod posteaquam iste cognovit hanc rationem habere coepit,

    to make the following calculation, reflection, id. Verr. 2, 5, 39, § 101; cf.: totius rei consilium his rationibus explicavit, ut si, etc.,... si, etc.,... sin, etc., drew the plan of the whole undertaking according to the following calculation, that if, etc., Caes. B. C. 3, 78;

    and herewith cf.: rationem consilii mei accipite,

    id. ib. 3, 86:

    ut habere rationem possis, quo loco me convenias, etc.,

    that you may calculate, Cic. Fam. 3, 6, 6:

    semper ita vivamus, ut rationem reddendam nobis arbitremur,

    id. Verr. 2, 2, 11, § 28; cf.:

    nihil est, quod minus ferendum sit, quam rationem ab altero vitae reposcere eum, qui non possit suae reddere,

    id. Div. in Caecil. 9, 28;

    and with this cf.: si gravius quid acciderit, abs te rationem reposcent,

    will call you to account, Caes. B. G. 5, 30: clarorum virorum atque magnorum non minus otii, quam negotii rationem exstare oportere, an account must be capable of being given, Cato ap. Cic. Planc. 27, 66:

    tam otii quam negotii rationem reddere majores censuisse,

    Col. 11 fin.: eam condicionem esse imperandi, ut non aliter ratio constet, quam si uni reddatur, that the account is not correct unless, etc., Tac. A. 1, 6 fin.:

    mirum est quam singulis diebus in urbe ratio aut constet aut constare videatur,

    Plin. Ep. 1, 9, 1; 1, 5, 16 et saep.; cf. Just. praef. 5.—
    B.
    Transf.
    1.
    Relation, reference, respect to a thing:

    (agricolae) habent rationem cum terra, quae nunquam recusat imperium,

    have an account, have to do, have dealings with the earth, Cic. Sen. 15, 51; cf.:

    ubi ratio cum Orco habetur,

    Varr. R. R. 1, 4, 3;

    for which: ubi sit cum Orco ratio ponenda,

    Col. 1, 3, 2:

    cum omnibus Musis rationem habere cogito,

    Cic. Att. 2, 5, 2:

    cum hac (muliere) aliquid adulescentem hominem habuisse rationis,

    id. Cael. 20, 50; cf. id. Verr. 2, 2, 77, § 190. omnes, quibuscum ratio huic aut est aut fuit, assunt, defendunt, id. Quint. 23, 75; cf.

    . quae ratio tibi cum eo intercesserat?

    id. Rosc. Com. 14, 41:

    pacis vero quae potest esse cum eo ratio, in quo est incredibilis crudelitas, fides nulla?

    id. Phil. 4, 6, 14:

    quod si habenda cum M. Antonii latrocinio pacis ratio fuit, etc.,

    id. ib. 12, 7, 17:

    fontes ad nostrorum annalium rationem veteres, ad ipsorum sane recentes,

    in respect to our annals, id. Brut. 13, 49.—
    b.
    Pregn., a respect, regard, concern, consideration, care for a thing (usu. in the connection habere and ducere alicujus rei rationem): ad hanc rationem quoniam maximam vim natura habet, fortuna proximam: utriusque omnino habenda ratio est in deligendo genere vitae, Cic. Off. 1, 33, 120:

    quorum (civium Romanorum) nobis pro vestra sapientia, Quirites, habenda est ratio diligenter,

    id. Imp. Pomp. 7, 17:

    (deos) piorum et impiorum habere rationem,

    id. Leg. 2, 7, 15:

    cujus absentis rationem haberi proximis comitiis populus jussisset,

    Caes. B. C. 1, 9; so,

    absentis,

    id. ib. 1, 32; 3, 82 fin.:

    sauciorum et aegrorum habita ratione,

    id. ib. 3, 75:

    moneret, frumenti rationem esse habendam,

    Hirt. B. G. 8, 34;

    so (al. frumentandi), rationem habere,

    Caes. B. G. 7, 75 Oud.; cf. id. ib. 7, 71:

    alicujus vel dignitatis vel commodi rationem non habere,

    Cic. de Or. 2, 4, 17: ut summae rei publicae rationem habeamus, Pompeius ap. Cic. Att. 8, 12, c, 3:

    alicujus salutis rationem habere,

    i. e. to regard, care for, be concerned about, Caes. B. G. 7, 71; so id. B. C. 1, 20:

    turpissimae fugae rationem habere,

    id. ib. 2, 31:

    ut in ceteris habenda ratio non sui solum sed etiam aliorum, sic, etc.,

    Cic. Off. 1, 39, 139:

    proinde habeat rationem posteritatis et periculi sui,

    Caes. B. C. 1, 13:

    habere nunc se rationem officii pro beneficiis Caesaris,

    id. B. G. 5, 27:

    non ullius rationem sui commodi ducit,

    Cic. Rosc. Am. 44, 128:

    cum hujusce periculi tum ceterorum quoque officiorum et amicitiarum ratio,

    id. Clu. 42, 117:

    omnis hac in re habenda ratio et diligentia est, ut, etc.,

    id. Lael. 24, 89; cf.:

    didici ex tuis litteris, te omnibus in rebus habuisse rationem, ut mihi consuleres,

    id. Fam. 3, 5, 1:

    habeo rationem, quid a populo Romano acceperim,

    bring into consideration, consider, id. Verr. 2, 5, 14, § 36:

    ut habere rationem possis, quo loco me salva lege Cornelia convenias, ego veni, etc.,

    id. Fam. 3, 6, 6:

    neque illud rationis habuisti, eam provinciam ad summam stultitiam nequitiamque venisse,

    id. Verr. 2, 5, 15, § 38; cf.:

    hoc rationis habebant, facere eos nullo modo posse, ut, etc.,

    id. ib. 2, 2, 29, e70.—
    c.
    Relation to a thing, i. e.
    (α).
    Subject., course, conduct, procedure, mode, manner, method, fashion, plan, etc. (cf. consilium):

    nunc sic rationem incipissam, hanc instituam astutiam, ut, etc.,

    Plaut. Mil. 2, 2, 82; cf. id. ib. 3, 1, 175 sqq.:

    ubi cenas hodic, si hanc rationem instituis?

    Plaut. Stich. 3, 1, 26; id. Truc. 1, 1, 3:

    tua ratio est, ut secundum binos ludos mihi respondere incipias: mea, ut ante primos ludos comperendinem. Ita fiet, ut tua ista ratio existimetur astuta, meum hoc consilium necessarium,

    Cic. Verr. 1, 11, 34; cf.:

    ratio viaque defensionis,

    id. Verr. 2, 5, 1, § 4:

    itaque in praesentia Pompeii insequendi rationem omittit,

    Caes. B. C. 1, 30:

    mea autem ratio in dicendo haec esse solet, ut, etc.,

    Cic. de Or. 2, 72, 292:

    haec in philosophia ratio contra omnia disserendi,

    id. N. D. 1, 5, 11:

    dicendi,

    id. Or. 32, 114; id. de Or. 3, 15, 56; cf.:

    aliquot ante annis inita ratio est, ut, etc.,

    id. Rep. 2, 36, 61:

    ut, quo primum occurreretur, vix ratio iniri possit,

    Caes. B. G. 7, 24:

    quia reponendarum (tegularum) nemo artifex inire rationem potuerit,

    Liv. 42, 3 fin. —In plur.:

    hoc aditu laudis non mea me voluntas sed meae vitae rationes ab ineunte aetate susceptae prohibuerunt,

    plan of life, Cic. Imp. Pomp. 1, 1:

    de rationibus rerum publicarum aut constituendarum aut tuendarum,

    id. Rep. 1, 6, 11.—
    (β).
    Object., relation, condition, nature, kind, sort, fashion, way, etc. (cf. modus):

    sed ratio ordoque agminis aliter se habebat ac Belgae ad Nervios detulerant,

    Caes. B. G. 2, 19; cf.:

    ut rei militaris ratio atque ordo postulabat,

    id. ib. 2, 22; so,

    rei militaris,

    id. ib. 4, 23:

    ratio atque usus belli,

    the art and practice of war, id. ib. 4, 1; id. B. C. 1, 76 fin.; 2, 18; 3, 17 et saep. al.; cf.:

    novae rationes bellandi,

    id. ib. 3, 50:

    ratio equestris proelii,

    id. B. G. 5, 16:

    quorum operum haec erat ratio, etc.,

    id. B. C. 1, 25; cf.: rationem pontis hanc instituit;

    tigna bina, etc.,

    id. B. G. 4, 17:

    serpit per omnium vitas amicitia, nec ullam aetatis degendae rationem patitur esse expertem sui,

    Cic. Lael. 23, 87; cf.:

    ita ratio comparata est vitae naturaeque nostrae, ut, etc.,

    id. ib. 27, 101; id. Ac. 2, 43, 132:

    civitas (Platonis) non quae possit esse, sed in qua ratio rerum civilium perspici posset,

    id. Rep. 2, 30, 52 init.; cf.:

    reliqui disseruerunt de generibus et de rationibus civitatum,

    id. ib. 2, 11, 22;

    1, 8, 13: quam creberrimis litteris faciam ut tibi nota sit omnis ratio dierum atque itinerum meorum,

    id. Fam. 3, 5, 4: quoniam eadem est ratio juris in utroque, id. Rep. 3, 12, 21; cf.:

    haec eadem ratio est in summa totius Galliae,

    Caes. B. G. 6, 11 fin.:

    ab nostris eadem ratione, qua pridie, resistitur,

    id. ib. 5, 40; id. B. C. 3, 100; cf. id. ib. 3, 101:

    docet, longe alia ratione esse bellum gerendum atque antea sit gestum,

    id. B. G. 7, 14:

    hoc si Romae fieri posset, certe aliqua ratione expugnasset iste,

    Cic. Verr. 2, 2, 52, ee130:

    quid refert, qua me ratione cogatis?

    id. Lael. 8, 26:

    quod fuit illis conandum atque omni ratione efficiendum,

    Caes. B. C. 1, 65 fin.; 1, 67 fin.:

    simili ratione Pompeius in suis castris consedit,

    id. ib. 3, 76:

    auxilium ferri nulla ratione poterat,

    id. ib. 1, 70:

    nec quibus rationibus superare possent, sed quem ad modum uti victoria deberent, cogitabant,

    id. ib. 3, 83 fin.; 3, 58; 3, 18 fin. et saep.—
    (γ).
    With gen. of a subst. in circumlocution for the subst. itself (v. Zumpt, Gram. §

    678): vereor ne oratio mea aliena ab judiciorum ratione esse videatur,

    Cic. Verr. 2, 4, 49, ee109:

    multa autem propter rationem brevitatis praetermittenda,

    id. ib. 2, 1, 40, ee

    103: quantas perturbationes et quantos aestus habet ratio comitiorum?

    id. Mur. 17, 35:

    nihil fallacius ratione tota comitiorum,

    id. ib. 17, 36:

    praedicere tempestatum rationem et praedonum,

    id. ib. 2, 4:

    tota ratio talium largitionum genere vitiosa est,

    id. Off. 2, 17, 60.—
    2.
    Pregn., that faculty of the mind which forms the basis of computation and calculation, and hence of mental action in general, i. e. judgment, understanding, reason: duplex est vis animorum atque natura: una pars in appetitu posita est, quae est hormê Graece, quae hominem huc et illuc rapit;

    altera in ratione, quae docet et explanat, quid faciendum, quid fugiendum sit. Ita fit, ut ratio praesit, appetitus obtemperet,

    Cic. Off. 1, 28, 101:

    homo, quod rationis est particeps, per quam consequentia cernit, causas rerum videt earumque progressus et quasi antecessiones non ignorat, similitudines comparat rebusque praesentibus adjungit atque annectit futuras, facile totius vitae cursum videt ad eamque degendam praeparat res necessarias. Eademque natura vi rationis hominem concilia homini et ad orationis et ad vitae societatem, etc.,

    id. ib. 1, 4, 11 sq.:

    haud scio, an melius fuerit, humano generi motum istum celerem cogitationis, acumen, sollertiam, quam rationem vocamus, non dari omnino quam tam munifice et tam large dari, etc.,

    id. N. D. 2, 27, 69:

    lex est ratio summa, insita in natura, quae jubet ea, quae facienda sunt, prohibetque contraria. Eadem ratio, cum est in hominis mente confirmata et confecta, lex est,

    id. Leg. 1, 6, 18:

    ut, quos ratio non posset, eos ad officium religio duceret,

    id. N. D. 1, 42, 118:

    mens et ratio et consilium in senibus est,

    id. Sen. 19, 67; cf. Liv. 28, 28:

    si pudor quaeritur, si probitas, si fides, Mancinus haec attulit, si ratio, consilium, prudentia, Pompeius antistat,

    Cic. Rep. 3, 18, 28; cf. id. Quint. 16, 53; and:

    si ratio et prudentia curas aufert,

    Hor. Ep. 1, 11, 25:

    quibus in rebus temeritas et casus, non ratio nec consilium valet,

    Cic. Div. 2, 41, 85; cf.:

    illa de urbis situ revoces ad rationem quae a Romulo casu aut necessitate facta sunt,

    id. Rep. 2, 11, 22; and:

    moneo ut agentem te ratio ducat, non fortuna,

    Liv. 22, 39 fin.: mulier abundat audacia;

    consilio et ratione deficitur,

    Cic. Clu. 65, 184:

    Ariovistum magis ratione et consilio quam virtute vicisse. Cui rationi contra homines barbaros locus fuisset, etc.,

    Caes. B. G. 1, 40: arma amens capio;

    nec sat rationis in armis,

    Verg. A. 2, 314:

    rationis egens,

    id. ib. 8, 299 et saep.:

    iracundia dissidens a ratione,

    Cic. Rep. 1, 38, 60:

    majora quam hominum ratio consequi possit,

    id. ib. 1, 10, 15:

    quantum ratione provideri poterat,

    Caes. B. G. 7, 16 fin.:

    quantumque in ratione esset, exploratum habuit,

    Hirt. B. G. 8, 6 init.:

    nec majore ratione bellum administrari posse,

    Caes. B. C. 7, 21:

    minari divisoribus ratio non erat,

    it was not reasonable, was contrary to reason, Cic. Verr. 1, 9, 24; so, nulla ratio est, with an objectclause, id. Caecin. 5, 15; so,

    too, minime rationis est,

    Col. 3, 5, 3; cf. with dat.:

    Vitellianus exercitus, cui acquiescere Cremonae ratio fuit,

    which, as reason dictated, ought to have rested at Cremona, Tac. H. 3, 22:

    quod domi te inclusisti, ratione fecisti,

    reasonably, sensibly, judiciously, Cic. Att. 12, [p. 1527] 14, 3.—
    b.
    The reasonable cause of a thing, a ground, motive, reason:

    ratio est causa, quae demonstrat, verum esse id, quod intendimus, brevi subjectione. Rationis confirmatio est ea, quae pluribus argumentis corroborat breviter expositam rationem,

    Auct. Her. 2, 18, 28:

    quid tandem habuit argumenti aut rationis res, quamobrem, etc.,

    Cic. Verr. 2, 2, 47, § 115; cf.:

    nostra confirmare argumentis ac rationibus: deinde contraria refutare,

    id. de Or. 2, 19, 80:

    noverit orator argumentorum et rationum locos,

    id. Or. 14, 44 (v. also argumentum):

    si mei consilii causam rationemque cognoverit,

    id. Div. in Caecil. 1, 1; cf.:

    ad eam sententiam cum reliquis causis haec quoque ratio eos deduxit, quod, etc.,

    Caes. B. G. 2, 10 fin.:

    quam habet rationem, non quaero aequitatis, sed ipsius improbitatis atque impudentiae?... facti, si non bonam, at aliquam rationem afferre,

    Cic. Verr. 2, 3, 85, e196; cf.:

    deinde nihil rationis affert, quamobrem, etc.,

    id. Caecin. 33, 96:

    non deest hoc loco copia rationum, quibus docere velitis, humanas esse formas deorum: primum quod, etc.... deinde quod, etc.... tertiam rationem affertis, quod, etc.,

    id. N. D. 1, 27, 76:

    et quidem, cur sic opinetur, rationem subicit,

    id. Div. 2, 50, 104:

    idcirco minus existimo te nihil nisi summa ratione fecisse,

    id. Att. 8, 11, D, §

    5: nunc non modo agendi rationem nullam habeo, sed ne cogitandi quidem,

    id. Fam. 4, 13, 3:

    rationes in ea disputatione a te collectae vetabant me rei publicae penitus diffidere,

    id. Fam. 5, 13, 3; cf. id. Ac. 2, 36, 116:

    rationibus conquisitis de voluptate et dolore disputandum putant,

    id. Fin. 1, 9, 31; cf.:

    quod cum disputando rationibusque docuisset,

    id. Rep. 1, 16, 25:

    his rationibus tam certis tamque illustribus opponuntur ab his, qui contra disputant primum labores, etc.,

    id. ib. 1, 3, 4 et saep.:

    num parva causa aut prava ratio est?

    reason, excuse, Ter. Eun. 3, 5, 27.—
    (β).
    In rhet., a showing cause, argument, reasoning in support of a proposition:

    ratio est, quae continet causam, quae si sublata sit, nihil in causa controversiae relinquatur, hoc modo: Orestes si accusetur matricidii, nisi hoc dicat, Jure feci, illa enim patrem meum occiderat, non habet defensionem,

    Cic. Inv. 1, 13, 18:

    ad propositum subjecta ratio, et item in distributis supposita ratio,

    id. de Or. 3, 54, 207; cf. Quint. 3, 11, 4; 5, 14, 1; 16; 7, 8, 3.—
    c.
    Reasonableness, reason, propriety, law, rule, order, conformity, etc.:

    in omnibus, quae ratione docentur et via, primum constituendum est, quid quidque sit, etc.,

    in a reasonable, regular manner, Cic. Or. 33, 116; cf.:

    ut ratione et via procedat oratio,

    id. Fin. 1, 9, 29:

    modo et ratione aliquid facere (along with recte atque ordine facere),

    id. Quint. 7, 28; cf.:

    quae res Nec modum habet neque consilium, ratione modoque Tractari non vult,

    Hor. S. 2, 3, 266:

    nihil est, quod ratione et numero moveri possit sine consilio,

    Cic. N. D. 2, 16, 43:

    intervallis imparibus, sed tamen pro rata parte ratione distinctis,

    divided proportionally by rule, id. Rep. 6, 18, 18; cf.:

    ex summis et infimis et mediis interjectis ordinibus ut sonis moderata ratione civitas concinit,

    in symmetrical proportion, id. ib. 2, 42, 69:

    in quo defuit fortasse ratio, sed tamen vincit ipsa rerum publicarum natura saepe rationem,

    order, system, id. ib. 2, 33, 57;

    5, 5, 7: declinatio si cum ratione fiet,

    reasonably, id. Tusc. 4, 6, 13:

    ratio et distributio,

    a reasonable division, Q. Cic. Pet. Cons. 1, 1.—
    d.
    A theory, doctrine, or system based upon reason; science, and (less freq.), subject., knowledge:

    erat enim tunc haec nova et ignota ratio, solem lunae oppositum solere deficere,

    Cic. Rep. 1, 16, 25; cf.:

    nova et a nobis inventa ratio,

    id. ib. 1, 8, 13;

    2, 39, 66: si animum contulisti in istam rationem et quasi artem,

    id. ib. 1, 23, 37; cf.:

    omnes tacito quodam sensu sine ulla arte aut ratione, quae sint in artibus ac rationibus recta ac prava dijudicant,

    id. de Or. 3, 50, 195; id. Brut. 74, 258:

    continet enim totam hanc quaestionem ea ratio, quae est de natura deorum,

    id. Div. 1, 51, 117:

    Epicuri ratio, quae plerisque notissima est,

    doctrine, system, philosophy, id. Fin. 1, 5, 13; cf.:

    Stoicorum ratio disciplinaque,

    id. Off. 3, 4, 20:

    Cynicorum ratio,

    id. ib. 1, 41, 148; so id. Fin. 3, 20, 68: ratio vivendi... ratio civilis et disciplina populorum, the art of living... statesmanship, id. Rep. 3, 3, 4; cf.:

    etiamsi cui videbitur illa in optimis studiis et artibus quieta vitae ratio beatior, haec civilis laudabilior est certe et illustrior,

    id. ib. 3, 3, 4:

    improba navigii ratio tum caeca jacebat,

    Lucr. 5, 1004: saltationis ac musicae rationis studiosi, Col. prooem. e3 al.—Subject., knowledge:

    si qua (est in me) exercitatio dicendi aut si hujus rei ratio aliqua, ab optimarum artium studiis ac disciplina profecta,

    Cic. Arch. 1, 1.—
    e.
    A view or opinion resting upon reasonable grounds:

    mea sic est ratio,

    Ter. Ad. 1, 1, 43; cf.:

    inventus est nemo, cujus non haec et sententia esset et oratio, non esse metuendum, etc.... Haec cum omnes sentirent et cum in eam rationem pro suo quisque sensu ac dolore loqueretur,

    Cic. Verr. 2, 1, 27, § 68 sq.; and with this cf. id. Att. 1, 11, 1:

    cujus ratio etsi non valuit,

    Nep. Milt. 3, 6 (just before: hujus cum sententiam plurimi essent secuti).—
    f.
    In philos. lang., a production of proof, argumentation, reasoning: (Epicurus) tollit definitiones; nihil de dividendo ac partiendo docet;

    non, quo modo efficiatur concludaturque ratio, tradit,

    Cic. Fin. 1, 7, 22; cf. id. Div. 2, 10, 25; id. de Or. 2, 38, 158:

    ratio ipsa coget, et ex aeternitate quaedam esse vera et ea non esse nexa causis aeternis, etc.,

    id. Fat. 16, 38; cf.:

    ergo, ubi tyrannus est, ibi non vitiosam ut heri dicebam, sed, ut nunc ratio cogit, dicendum est, plane nullam esse rem publicam,

    id. Rep. 3, 31, 43.

    Lewis & Short latin dictionary > ratio

См. также в других словарях:

  • cast up one's accounts — verb To vomit …   Wiktionary

  • Accounts receivable — (A/R) is one of a series of accounting transactions dealing with the billing of customers who owe money to a person, company or organization for goods and services that have been provided to the customer. In most business entities this is… …   Wikipedia

  • One Thousand Roads to Mecca — by Michael Wolfe One Thousand Roads to Mecca: Ten Centuries of Travelers Writing About the Muslim Pilgrimage is a collection of travel journals edited by Michael Wolfe and published in 1999. Covering over 20 accounts made over 10 centuries, this… …   Wikipedia

  • One Nevada Credit Union — Type Credit union Industry Financial services Founded 1950 Headquarters L …   Wikipedia

  • One Night at McCool's — Film poster Directed by Harald Zwart Produced by …   Wikipedia

  • One World Trust — Logo The One World Trust promotes education and research into changes required in global governance to achieve the eradication of poverty, injustice, environmental degradation and war. It develops recommendations on practical ways to make… …   Wikipedia

  • one-time — ˈone time also ˈone off adjective [only before a noun] a one time event, payment etc happens once and is not part of a regular series of such events: • Lawyers face a one off tax hit as a result of the tax changes. • The company expects to take a …   Financial and business terms

  • One Survivor Remembers — Directed by Kary Antholis Produced by Kary Antholis Narrated by Peter Thomas Starring Gerda Weissmann Klein …   Wikipedia

  • one-time loss — ➔ loss * * * one time loss UK US noun [C] ► ACCOUNTING a loss shown in a company s accounts that happens only once: »The quarter includes a one time loss of $800 million …   Financial and business terms

  • Accounts payable — Accountancy Key concepts Accountant · Accounting period · Bookkeeping · Cash and accrual basis · Cash flow management · Chart of accounts  …   Wikipedia

  • One-time password — A one time password (OTP) is a password that is valid for only one login session or transaction. OTPs avoid a number of shortcomings that are associated with traditional (static) passwords. The most important shortcoming that is addressed by OTPs …   Wikipedia

Поделиться ссылкой на выделенное

Прямая ссылка:
Нажмите правой клавишей мыши и выберите «Копировать ссылку»