Перевод: с латинского на все языки

со всех языков на латинский

sanity

  • 1 sānitās

        sānitās ātis, f    [sanus], soundness of body, health: inconrupta: Ad sanitatem dum venit curatio, while the cure is perfected, Ph.—Fig., soundness, right reason, good sense, discretion, sanity: animi: ut facinore admisso ad sanitatem reverti pudeat, Cs.: ad sanitatem reducere: nihilo plus sanitatis in curiā quam in foro esse, L.: victoriae, solidity, permanence, Ta.—Of style, soundness, correctness, propriety, regularity, purity: sanitatem et integritatem oratoris probat: orationis.
    * * *
    sanity, reason; health

    Latin-English dictionary > sānitās

  • 2 valētūdō (valīt-)

        valētūdō (valīt-) inis, f    [valeo], habit, state of body, state of health, health: optimā valetudine uti, Cs.: bona: infirma: Dura, H.: valetudini tuae servire.—A good condition, soundness of body, good health, healthfulness: valetudo (opportuna est), ut dolore careas et muneribus fungare corporis: cui fama, valetudo contingat abunde, H. —A bad condition, ill-health, sickness, feebleness, infirmity, indisposition: gravitas valetudinis: adfectus valetudine, Cs.: quod me propter valetudinem tuam... non vidisses: oculorum: si non desint subsidia valetudinum.—Fig., health, soundness, sanity: mala animi.—Of style, soundness, vigor.

    Latin-English dictionary > valētūdō (valīt-)

  • 3 sanitas

    health, soundness of mend, sanity.

    Latin-English dictionary of medieval > sanitas

  • 4 sanitas

    sānĭtas, ātis, f. [sanus], soundness of body, health (class., = valetudo bona; opp. valetudo mala, imbecillitas; cf.

    also salus): est enim corporis temperatio, cum ea congruunt inter se, e quibus constamus, sanitas: sic animi dicitur, cum ejus judicia opinionesque concordant,

    Cic. Tusc. 4, 13, 30; cf. id. ib. 3, 5, 10.
    I.
    Lit.:

    Apollo, quaeso te, ut des Salutem et sanitatem nostrae familiae,

    Plaut. Merc. 4, 1, 13 (for which, in the old formula of prayer in Cato, R. R. 141, 3: duis bonam salutem valetudinemque; v. salus, I. A. init.): ut alimenta sanis corporibus agricultura, sic sanitatem aegris medicina promittit, Cels. prooem. init.:

    qui incorruptā sanitate sunt,

    Cic. Opt. Gen. 3, 8 (for which, shortly before:

    contenti bonā valetudine): aegro interim nil ventura sanitas prodest,

    Sen. Ep. 117, 26; Tac. A. 1, 68 fin.:

    si robur corporibus bonum, non est minus sanitas,

    Quint. 5, 10, 89 N. cr.; so, corporis (with integritas), Gell. 18, 1, 5:

    pecoris,

    Varr. R. R. 2, 1, 21:

    hostiae,

    id. ib. 2, 5, 11: donec sanitate ossis dolor finiatur, by the healthy condition of the bone, i. e. by the bone ' s being completely healed, Cels. 8, 8 fin.:

    ad sanitatem dum venit curatio,

    while the cure is being perfected, Phaedr. 5, 7, 12; cf.:

    folia ligni ad sanitatem gentium,

    Vulg. Apoc. 22, 2:

    redire in statum pristinum sanitatis,

    Ambros. in Psa. 40, 12:

    restitui sanitati,

    to recover, Vulg. Matt. 12, 13; Sulp. Sev. Chron. 1, 13 fin.:

    sanitatem reddere,

    Cels. 2, 8; Arn. 7, 39:

    pristinae aliquem sanitati restituere,

    Hier. Ep. 76, 8; Sulp. Sev. Vit. St. Mart. 21:

    recipere sanitatem,

    Just. 11, 8, 9; Cels. 6, 15 fin.:

    recuperare sanitatem,

    Just. 20, 2, 9; 32, 3, 9.—
    II.
    Trop.
    A.
    Soundness of mind (opp. to passionate excitement), right reason, good sense, discretion, sanity, etc. (v. Cic. Tusc. 4, 13, 30 supra):

    sanitatem enim animorum positam in tranquillitate quādam constantiāque censebant,...quod in perturbato animo, sicut in corpore, sanitas esse non posset,

    Cic. Tusc. 3, 4, 9:

    sua quemque fraus, suum scelus de sanitate ac mente deturbat,

    id. Pis. 20, 46; pravarum opinionum conturbatio et ipsarum inter se repugnantia sanitate spoliat animum morbisque perturbat, id. Tusc. 4, 10, 23:

    plebem ad furorem impellit, ut facinore admisso ad sanitatem pudeat reverti,

    Caes. B. G. 7, 42; 1, 42:

    ad sanitatem se convertere,

    Cic. Sull. 5, 17:

    ad sanitatem redire,

    id. Fam. 12, 10, 1:

    ad sanitatem reducere,

    id. Verr. 2, 2, 40, § 98:

    perducere ad sanitatem,

    Hirt. B. G. 8, 22; Cic. Phil. 11, 14, 37; Liv. 2, 29; 2, 45; Phaedr. 4, 25, 35:

    est omnino Priscus dubiae sanitatis,

    Plin. Ep. 6, 15, 3.—
    B.
    Of style, soundness or correctness of style, propriety, regularity, purity, etc.:

    insulsitatem et insolentiam, tamquam insaniam orationis odit, sanitatem autem et integritatem quasi religionem et verecundiam orationis probat,

    Cic. Brut. 82, 284:

    summi oratoris vel sanitate vel vitio,

    id. ib. 80, 278:

    ut (eloquentia) omnem illam salubritatem Atticae dictionis et quasi sanitatem perderet,

    lost all the healthy vigor and soundness, as it were, of Attic speech, id. ib. 13, 51 (v. salubritas, I. fin.; and cf. id. Opt. Gen. 3, 8):

    qui suae imbecillitati sanitatis appellationem, quae est maxime contraria, obtendunt,

    Quint. 12, 10, 15; cf. Tac. Or. 23:

    eloquentiae,

    id. ib. 25.—
    C.
    Rarely of other abstract things:

    victoriae,

    solidity, permanence, Tac. H. 2, 28 fin.:

    metri,

    regularity, correctness, Macr. S. 5, 17 fin.

    Lewis & Short latin dictionary > sanitas

  • 5 valetudo

    vălētūdo ( vălītūdo), ĭnis, f. [valeo], habit, state, or condition of body, state of health, health, whether good or bad.
    I.
    Lit.
    A.
    In gen.:

    optimā valetudine uti,

    Caes. B. C. 3, 49:

    valetudine minus commodā uti,

    id. ib. 3, 62:

    integra,

    Cic. Fin. 2, 20, 47:

    bona,

    Lucr. 3, 102; Cic. Lael. 6, 20; Quint. 10, 3, 26; Cato, R. R. 141, 3:

    melior,

    Plin. 23, 7, 63, § 120:

    commodior,

    Quint. 6, 3, 77:

    incommoda,

    Cic. Att. 5, 8, 1:

    infirma atque etiam aegra,

    id. Brut. 48, 180:

    quam tenui aut nullā potius valetudine,

    id. Sen. 11, 35:

    adversa,

    Just. 41, 6:

    dura,

    Hor. S. 2, 2, 88:

    confirmata,

    Cic. Att. 10, 17, 2; id. Q. Fr. 1, 1, 16, § 46; id. de Or. 1, 62, 265:

    ut valetudini tuae diligentissime servias,

    id. Q. Fr. 1, 1, 16, § 46:

    multum interest inter vires et bonam valetudinem,

    Sen. Q. N. 1, praef. 6.— Plur.: sic caecitas ferri facile possit, si non desint subsidia valetudinum, of different states of health, i. e. whatever they may be, Cic. Tusc. 5, 39, 113.—
    B.
    In partic.
    1.
    A good state or condition, soundness of body, good health, healthfulness (syn.:

    salus, sanitas): valetudo decrescit, adcrescit labor,

    Plaut. Curc. 2, 1, 4:

    valetudo (opportuna est), ut dolore careas et muneribus fungare corporis,

    Cic. Lael. 6, 22:

    cui Gratia, fama, valetudo contingat abunde,

    Hor. Ep. 1, 4, 10:

    valetudo sustentatur notitiā sui corporis et observatione, quae res aut prodesse soleant aut obesse,

    Cic. Off. 2, 24, 86:

    melior fio valetudine, quam intermissis exercitationibus amiseram,

    id. Fam. 9, 18, 3:

    id pecus valetudinis tutissimae est,

    Col. 7, 22:

    hoc cibo... firmitatem valetudinis custodiri,

    Plin. 20, 5, 20, § 42; cf.:

    Quaque valetudo constat, nunc libera morbis, Nunc oppressa,

    Manil. 3, 140; cf. also Cic. de Or. 1, 62, 265.—
    2.
    A bad state or condition, ill health, sickness, feebleness, infirmity, indisposition (syn.:

    infirmitas, imbecillitas): curatio valetudinis,

    Cic. Div. 2, 59, 123:

    gravitas valetudinis, quā tamen jam paulum videor levari,

    id. Fam. 6, 2, 1:

    affectus valetudine,

    Caes. B. C. 1, 31:

    gravis auctumnus omnem exercitum valetudine tentaverat,

    id. ib. 3, 2:

    quodam valetudinis genere tentari,

    Cic. Att. 11, 23, 1:

    quod me propter valetudinem tuam... non vidisses,

    id. Fam. 4, 1, 1:

    quod his Nonis in collegio nostro non affuisses, valetudinem causam, non maestitiam fuisse,

    id. Lael. 2, 8:

    excusatione te uti valetudinis,

    id. Pis. 6, 13:

    quibus (latere, voce) fractis aut imminutis aetate seu valetudine,

    Quint. 12, 11, 2:

    medicus quid in quoque valetudinis genere faciendum sit, docebit,

    id. 7, 10, 10:

    Blaesus novissimā valetudine conflictabatur,

    Plin. Ep. 2, 20, 7:

    major, i. e. morbus comitialis,

    Just. 13, 2:

    oculorum,

    Cic. Fam. 14, 4, 6:

    calculorum,

    Plin. 21, 27, 100, § 173.— Plur.:

    medicus regere valetudines principis solitus,

    Tac. A. 6, 50:

    valetudinibus fessi,

    id. H. 3, 2:

    quod ad febrium valitudines attinet,

    Plin. 23, 1, 24, § 48:

    graves et periculosas valetudines experiri,

    Suet. Aug. 81; id. Tib. 11; Vitr. 1, 4.—
    II.
    Trop. (rare but class.), of the mind, health, soundness, sanity:

    ii sunt constituti quasi malā valetudine animi, sanabiles tamen,

    Cic. Tusc. 4, 37, 80:

    roga bonam mentem, bonam valetudinem animi, deinde tunc corporis,

    Sen. Ep. 10, 4; cf.:

    valetudo ei neque corporis neque animi constitit,

    unsound state of mind, mental infirmity, Suet. Calig. 50.—Rarely without animi:

    qui valetudinis vitio furerent et melancholici dicerentur,

    Cic. Div. 1, 38, 81.—
    B.
    Of style:

    quos (Lysiae studiosi), valetudo modo bona sit, tenuitas ipsa delectat,

    Cic. Brut. 16, 64. —
    III.
    Personified: Valetudo, Health, as a divinity, Mart. Cap. 1, § 55.

    Lewis & Short latin dictionary > valetudo

  • 6 valitudo

    vălētūdo ( vălītūdo), ĭnis, f. [valeo], habit, state, or condition of body, state of health, health, whether good or bad.
    I.
    Lit.
    A.
    In gen.:

    optimā valetudine uti,

    Caes. B. C. 3, 49:

    valetudine minus commodā uti,

    id. ib. 3, 62:

    integra,

    Cic. Fin. 2, 20, 47:

    bona,

    Lucr. 3, 102; Cic. Lael. 6, 20; Quint. 10, 3, 26; Cato, R. R. 141, 3:

    melior,

    Plin. 23, 7, 63, § 120:

    commodior,

    Quint. 6, 3, 77:

    incommoda,

    Cic. Att. 5, 8, 1:

    infirma atque etiam aegra,

    id. Brut. 48, 180:

    quam tenui aut nullā potius valetudine,

    id. Sen. 11, 35:

    adversa,

    Just. 41, 6:

    dura,

    Hor. S. 2, 2, 88:

    confirmata,

    Cic. Att. 10, 17, 2; id. Q. Fr. 1, 1, 16, § 46; id. de Or. 1, 62, 265:

    ut valetudini tuae diligentissime servias,

    id. Q. Fr. 1, 1, 16, § 46:

    multum interest inter vires et bonam valetudinem,

    Sen. Q. N. 1, praef. 6.— Plur.: sic caecitas ferri facile possit, si non desint subsidia valetudinum, of different states of health, i. e. whatever they may be, Cic. Tusc. 5, 39, 113.—
    B.
    In partic.
    1.
    A good state or condition, soundness of body, good health, healthfulness (syn.:

    salus, sanitas): valetudo decrescit, adcrescit labor,

    Plaut. Curc. 2, 1, 4:

    valetudo (opportuna est), ut dolore careas et muneribus fungare corporis,

    Cic. Lael. 6, 22:

    cui Gratia, fama, valetudo contingat abunde,

    Hor. Ep. 1, 4, 10:

    valetudo sustentatur notitiā sui corporis et observatione, quae res aut prodesse soleant aut obesse,

    Cic. Off. 2, 24, 86:

    melior fio valetudine, quam intermissis exercitationibus amiseram,

    id. Fam. 9, 18, 3:

    id pecus valetudinis tutissimae est,

    Col. 7, 22:

    hoc cibo... firmitatem valetudinis custodiri,

    Plin. 20, 5, 20, § 42; cf.:

    Quaque valetudo constat, nunc libera morbis, Nunc oppressa,

    Manil. 3, 140; cf. also Cic. de Or. 1, 62, 265.—
    2.
    A bad state or condition, ill health, sickness, feebleness, infirmity, indisposition (syn.:

    infirmitas, imbecillitas): curatio valetudinis,

    Cic. Div. 2, 59, 123:

    gravitas valetudinis, quā tamen jam paulum videor levari,

    id. Fam. 6, 2, 1:

    affectus valetudine,

    Caes. B. C. 1, 31:

    gravis auctumnus omnem exercitum valetudine tentaverat,

    id. ib. 3, 2:

    quodam valetudinis genere tentari,

    Cic. Att. 11, 23, 1:

    quod me propter valetudinem tuam... non vidisses,

    id. Fam. 4, 1, 1:

    quod his Nonis in collegio nostro non affuisses, valetudinem causam, non maestitiam fuisse,

    id. Lael. 2, 8:

    excusatione te uti valetudinis,

    id. Pis. 6, 13:

    quibus (latere, voce) fractis aut imminutis aetate seu valetudine,

    Quint. 12, 11, 2:

    medicus quid in quoque valetudinis genere faciendum sit, docebit,

    id. 7, 10, 10:

    Blaesus novissimā valetudine conflictabatur,

    Plin. Ep. 2, 20, 7:

    major, i. e. morbus comitialis,

    Just. 13, 2:

    oculorum,

    Cic. Fam. 14, 4, 6:

    calculorum,

    Plin. 21, 27, 100, § 173.— Plur.:

    medicus regere valetudines principis solitus,

    Tac. A. 6, 50:

    valetudinibus fessi,

    id. H. 3, 2:

    quod ad febrium valitudines attinet,

    Plin. 23, 1, 24, § 48:

    graves et periculosas valetudines experiri,

    Suet. Aug. 81; id. Tib. 11; Vitr. 1, 4.—
    II.
    Trop. (rare but class.), of the mind, health, soundness, sanity:

    ii sunt constituti quasi malā valetudine animi, sanabiles tamen,

    Cic. Tusc. 4, 37, 80:

    roga bonam mentem, bonam valetudinem animi, deinde tunc corporis,

    Sen. Ep. 10, 4; cf.:

    valetudo ei neque corporis neque animi constitit,

    unsound state of mind, mental infirmity, Suet. Calig. 50.—Rarely without animi:

    qui valetudinis vitio furerent et melancholici dicerentur,

    Cic. Div. 1, 38, 81.—
    B.
    Of style:

    quos (Lysiae studiosi), valetudo modo bona sit, tenuitas ipsa delectat,

    Cic. Brut. 16, 64. —
    III.
    Personified: Valetudo, Health, as a divinity, Mart. Cap. 1, § 55.

    Lewis & Short latin dictionary > valitudo

См. также в других словарях:

  • Sanity — considered as a legal term denotes that an individual is of sound mind and therefore can bear legal responsibility for his or her actions. It is generally defined in terms of the absence of insanity. It is not a medical term, although the… …   Wikipedia

  • sanity — san·i·ty n: the quality or state of being sane compare insanity Merriam Webster’s Dictionary of Law. Merriam Webster. 1996. sanity …   Law dictionary

  • sanity — early 15c., healthy condition, from M.Fr. sanité health, from L. sanitas health, sanity, from sanus healthy, sane. Meaning soundness of mind first attested c.1600 …   Etymology dictionary

  • Sanity — San i*ty, n. [L. sanitas, from sanus sound, healthy. See {Sane}.] The condition or quality of being sane; soundness of health of body or mind, especially of the mind; saneness. [1913 Webster] …   The Collaborative International Dictionary of English

  • sanity — [n] mental health; soundness of judgment acumen, balance, clear mind, common sense, comprehension, good judgment, healthy mind, intelligence, judiciousness, levelheadedness, lucidity, lucidness, marbles*, normality, prudence, rationality, reason …   New thesaurus

  • sanity — ► NOUN 1) the condition of being sane. 2) reasonable and rational behaviour …   English terms dictionary

  • sanity — [san′ə tē] n. [ME sanite < OFr < L sanitas, health] 1. the condition of being sane; soundness of mind; mental health 2. soundness of judgment …   English World dictionary

  • sanity — noun VERB + SANITY ▪ doubt, question ▪ There were moments when he doubted his own sanity. ▪ fear for ▪ I fear for her sanity if this continues much longer. ▪ …   Collocations dictionary

  • Sanity — (Roget s Thesaurus) < N PARAG:Sanity >N GRP: N 1 Sgm: N 1 sanity sanity Sgm: N 1 soundness soundness &c. >Adj. Sgm: N 1 rationality rationality sobriety lucidity lucid interval Sgm: N 1 senses senses …   English dictionary for students

  • sanity — san|i|ty [ˈsænıti] n [U] [Date: 1600 1700; : Latin; Origin: sanitas health, sanity , from sanus; SANE] 1.) the condition of being mentally healthy ≠ ↑insanity →↑sane ▪ I began to doubt his sanity. ▪ She wondered if she was losing her sanity …   Dictionary of contemporary English

  • sanity — san|i|ty [ sænəti ] noun uncount 1. ) the ability to think and speak in a reasonable way and to behave normally: doubt your sanity (=think you may be mentally ill): I was beginning to doubt my own sanity. keep/lose your sanity (=remain/not remain …   Usage of the words and phrases in modern English

Поделиться ссылкой на выделенное

Прямая ссылка:
Нажмите правой клавишей мыши и выберите «Копировать ссылку»