Перевод: со всех языков на все языки

quoque

101 statuō

statuō uī, ūtus, ere [status], to cause to stand, set up, set, station, fix upright, erect, plant: statue signum, L.: agro qui statuit meo Te, triste lignum (i. e. arborem), H.: Crateras magnos statuunt (on the table), V.: tabernacula statui passus non est, to pitch, Cs.: aeiem quam arte statuerat, latius porrigit, had drawn up, S.: statuitur Lollius in convivio, is taken to the banquet: tabernacula in foro, L.: ubi primum equus Curtium in vado statuit, L.: in nostris castris tibi tabernaculum statue, Cu.: pro rigidis calamos columnis, O.: alqm capite in terram, T.: patrem eius ante oculos: bovem ad fanum Dianae et ante aram, L.: Puer quis Ad cyathum statuetur? H.— To construct and place, set up, erect, make, build: eique statuam equestrem in rostris statui placere, in his honor: Effigiem, V.: Templa tibi, O.: aras e caespite, O.: aëneum tropaeum: carceres eo anno in Circo primum statuti, L.: incensis operibus quae statuerat, N.: Inter et Aegidas mediā statuaris in urbe, i. e. a statue of you, O.: Urbem quam statuo vestra est, found, V.— To cause to stand firm, strengthen, support: rem p. certo animo, Att. ap. C.—Of rules and precedents, to establish, constitute, ordain, fix, settle, set forth: omnīs partīs religionis: vectigal etiam novum ex salariā annonā, L.: Exemplum statuite in me ut adulescentuli Vobis placare studeant, T.: in alquo homine exemplum huius modi: si quid iniungere inferiori velis, si id prius in te ac tuos ipse iuris statueris, etc., first admit it against yourself, L.: citius Quam tibi nostrorum statuatur summa laborum, i. e. is recounted, O.— Of persons, to constitute, appoint, create: arbitrum me huius rei.—Of limits and conditions, to determine, fix, impose, set: imperi diuturnitati modum statuendum putavistis, that a limit should be assigned: statui mihi tum modum et orationi meae, imposed restraints upon: non statuendo felicitati modum, by not limiting his success, L.: modum carminis, O.: providete duriorem vobis condicionem: Finem orationi, make an end of, T.—Of a time or place, to fix, appoint, set: statutus est comitiis dies, L.: multitudini diem statuit ante quam liceret, etc., S.: fruges quoque maturitatem statuto tempore expectant, Cu.— To decide, determine, settle, fix, bring about, choose, make a decision: ut pro merito cuiusque statueretur, L.: ut ipse de eo causā cognitā statuat, to try the cause and decide, Cs.: utrum igitur hoc Graeci statuent... an nostri praetores?: ut statuatis hoc iudicio utrum, etc.: in hoc homine statuetur, possitne homo damnari, etc.: quid faciendum sit, L.: nondum statuerat, conservaret eum necne, N.: in senatu de lege: de absente eo statuere ac iudicare, L.: de P. Lentulo, i. e. decide on the punishment of, S.: (ii), quos contra statuas: Res quoque privatas statui sine crimine iudex, sat in judgment upon, O.—In the mind, to decide, make up one's mind, conclude, determine, be convinced: numquam intellegis, statuendum tibi esse, utrum, etc.: neque tamen possum statuere, utrum magis mirer, etc.: vix statuere apud animum meum possum, utrum, etc., to make up my mind, L.: quidquid nos communi sententiā statuerimus. — To decree, order, ordain, enact, prescribe: statuunt ut decem milia hominum mittantur, Cs.: eos (Siculos) statuisse, ut hoc quod dico postularetur: patres ut statuerent, ne absentium nomina reciperentur: statutum esse (inter plebem et Poenos), ut... impedimenta diriperent, agreed, L.: statuunt ut Fallere custodes tentent, O.: sic, di, statuistis, O.: (Vestalibus) stipendium de publico, decreed a salary, L.: cur his quoque statuisti, quantum ex hoc genere frumenti darent.—Of punishments, to decree, measure out, inflict, pass sentence: considerando... in utrā (lege) maior poena statuatur: obsecrare, ne quid gravius in fratrem statueret, treat harshly, Cs.: quid in illos statuamus consultare, S.: cum triste aliquid statuit, O.: legem de capite civis Romani statui vetare, i. e. sentence of death to be passed.—To resolve, determine, purpose, propose: statuit ab initio ius publicano non dicere: statuerat excusare, to decline the office: proelio decertare, Cs.: non pugnare, L.: habere statutum cum animo ac deliberatum, to have firmly and deliberately resolved: caedis initium fecisset a me, sic enim statuerat.— To judge, declare as a judgment, be of opinion, hold, be convinced, conclude, think, consider: leges statuimus per vim et contra auspicia latas: statuit senatus hoc, ne illi quidem esse licitum, cui concesserat omnia: qui id statuat esse ius quod non oporteat iudicari, who holds that to be the law: cum igitur statuisset, opus esse, etc., had become convinced: statuistis, etiam intra muros Antoni scelus versari, inferred: Hoc anno statuit temporis esse satis, O.: si id dicunt, non recte aliquid statuere eos qui consulantur, that they hold an erroneous opinion: hoc si ita statuetis: statuit nauarchos omnīs vitā esse privandos, thought it necessary to deprive, etc.: causam sibi dicendam esse statuerat, knew: Caesar statuit exspectandam classem, Cs.: si, ut Manilius statuebat, sic est iudicatum: uti statuit, as he thought, L.: omnīs statuit ille quidem non inimicos, sed hostīs, regarded not as adversaries, but as foes: Anaximenes aëra deum statuit, regarded.
* * *

statuere, statui, statutus V

set up, establish, set, place, build; decide, think

Latin-English dictionary > statuō
102 Первый

- primus (liber; initium); princeps; primoris (feminae; civitatis); principalis; prior;
• первые плоды - primitiae; praemissa, -orum n;

• первое место - summa; primae; primatus; principatus;

• Я первый чувствую несчастья, первый все узнаю, первый извещаю, уведомляю - primus sentio mala nostra, primus rescisco omnia, primus obnuntio;

• быть из первых людей в государстве - in principibus esse;

• быть первым среди кого-л. - summam habere apud aliquos;

• первый встречный - primus quisque;

• при первом случае - prima occasione oblata;

• при первой возможности, по первому же поводу - primo quoque tempore;

• Он считает себя первым гражданином - Ille se principem civem putat;

• Они первые вызвались дать деньги - Principes fuerunt pecuniae pollicendae;

• Он первым вступал в бой - Princeps proelium inibat;

• находиться в первых рядах - in primis stare;

• Первый советчик и говорун - primus consilio et lingua;

• в первый же день - primo quoque die;

• в первый раз - primo quoque tempore;

• быть первым в чем-нибудь - principem esse in aliqua re, optimum, praestantissimum esse in aliquo genere;

• первый по уму и знанию - ingenii et doctrinae princeps;

• занимать первое место - primas / principatum tenere;

• дать кому первое место - alicui primas dare, concedere, deferre;

• один из первых - primarius (locus);

Большой русско-латинский словарь Поляшева > Первый
103 compono

com-pōno ( conp-), posui (COMPOSEIVERVNT, C. I. L. 1, 199, 2), positum (compostus, Plaut. Mil. 4, 7, 21 Lorenz; Verg. A. 1, 249; Lucil. ap. Cic. de Or. 3, 43, 171; Varr ap. Sen. Ep. 56, 6), 3, v. a., to put, place, lay, bring or set together, to unite, join, connect, collect, aggregate, compose, to order, arrange, adjust, etc. (class. and very freq.).
I.
In gen., of different objects.
A.
To bring into union, gather, collect, put together.
1.
Of things in gen.:
aridum lignum,
Hor. C. 3, 17, 14:
composita fronde,
Prop. 1, 20, 22:
uvas in tecto in cratibus,
Cato, R. R. 112, 2:
in quo (loco) erant ea conposita, quibus rex te numerare constituerat,
Cic. Deiot. 6, 17:
(amomum) manipulatim leniter componitur,
Plin. 12, 13, 28, § 48:
amphoras in culleum,
Cato, R. R. 113, 2:
ligna in caminum,
id. ib. 37, 5.—
b.
To bring into contact, fit together, join:
quid... in operibus manu factis tam compositum tamque compactum et coagmentatum inveniri potest?
Cic. Fin. 3, 22, 74: cum poclo bibo eodem, amplector, labra labellis conpono, Lucil. ap. Non. p. 260, 28:
tum latus conponit lateri et cum pectore pectus,
id. ib. p. 260, 30:
conponens manibusque manus atque ori bus ora,
Verg. A. 8, 486:
Mercurio Sais fertur Virgineum conposuisse latus,
Prop. 2, 2, 12; cf.
caput,
Tib. 1, 5, 8.—Hence, of broken limbs, etc., med. t. t., to set:
ossa,
Cels. 8, 10, 2:
jugulum,
id. 8, 8, 8 et saep.—
c.
Esp., to pack up for a journey, etc.:
omnia composta sunt quae donavi,
Plaut. Mil. 4, 7, 21:
i ergo intro et compone quae tecum simul Ferantur,
Ter. Hec. 4, 3, 5:
dum tota domus raeda componitur una,
Juv. 3, 10.—
2.
Of persons:
is (Saturnus) genus indocile ac dispersum montibus altis Composuit,
Verg. A. 8, 322:
et tabula una duos poterit componere amantes,
Prop. 2, 26, 33 (3, 22, 13); cf. II. C. 5. infra.—
B.
To set in opposition.
1.
To bring together in hostility, to oppose, to couple, pair, match in combat (cf. compositio, III.); esp. of gladiators, etc.: Samnis, spurcus homo, cum Pacideiano conponitur, optimus multo Post homines natos gladiator qui fuit unus, Lucil. Sat. ap. Non. p. 257, 18; cf. Cic. Opt. Gen. 6, 17:
Rupili et Persi par pugnat, uti non Compositum melius cum Bitho Bacchius,
Hor. S. 1, 7, 20 Orell. ad loc.:
staturam habere Threcis cum Threce conpositi,
Sen. Q. N. 4, praef. 8;
and in gen.: si quis casus duos inter se bonos viros composuerit,
Quint. 2, 17, 34:
cuive virum mallem memet componere,
Sil. 10, 70:
componimur Vecordi Decio,
id. 11, 212:
hunc fatis,
id. 1, 39:
cum ventis, pelagique furentibus undis Composuit mortale genus,
Luc. 3, 196;
and fig.: pergis pugnantia secum Frontibus adversis componere,
Hor. S. 1, 1, 103:
ecce par deo dignum, vir fortis cum fortuna mala conpositus,
Sen. Prov. 1, 2, 9:
non illa (rhetorice) secum ipsa componitur,
Quint. 2, 17, 33;
and of a judicial contest: accita Epicharis et cum indice composita,
confronted, Tac. A. 15, 51; 16, 10.—
2.
To oppose by way of comparison, to compare, contrast.
(α).
With acc. and dat.: quid est, cur componere ausis mihi te aut me tibi? Att. ap. Non. p. 257, 15 (Trag. Rel. v. 147 Rib.):
nec divis homines componier aequom'st,
Cat. 68, 141: composita dicta evolvunt, Quae cum componas, dicta factis discrepant, Att. ap. Non. p. 260, 21 (Trag. Rel. v. 48 Rib.):
si parva licet conponere magnis,
Verg. G. 4, 176:
parvis conponere magna solebam,
id. E. 1, 23; Ov. M. 5, [p. 392] 416:
audes cladi componere nostrae, Nympha, tuam?
id. ib. 15, 530:
divinis humana,
Aus. Ecl. 1, 10.—
(β).
With acc. and cum:
ubi Metelli dicta cum factis conposuit,
Sall. J. 48, 1: causam suam cum causa adversarii. Quint. 7, 2, 22.
II.
In partic.
A.
Of the parts of a whole, or of a whole as made up of parts.
1.
To bring together, compose, compound, make up, mix, construct.
(α).
With ex:
exercitus ejus conpositus ex variis gentibus,
Sall. J. 18, 3:
genus humanum ex corpore et anima conpositum,
id. ib. 2, 1:
liber ex alienis orationibus compositus,
Cic. Div. in Caecil. 14, 47:
antidoton... ex multis atque interim contrariis quoque inter se effectibus,
Quint. 1, 10, 6:
ex quo (umore) componi debet (medicamentum),
Cels. 6, 7, 1 fin. —
(β).
With abl.:
mensam gramine,
Sil. 15, 51.—
(γ).
With acc. alone:
medicamentum,
Col. 6, 4, 1; Scrib. Comp. 10.—
2.
Esp., of buildings, etc., to construct, build:
qui cuncta conposuit,
i. e. the Creator, Cic. Univ. 13:
urbem,
Verg. A. 3, 387:
illa (templa) deis,
Ov. F. 1, 708 Burm. ad loc.:
aggere conposito tumuli,
Verg. A. 7, 6:
deletas Thebas,
Prop. 2, 6, 5.—
3.
Of words, to compound:
vitilitigatores ex vitiis et litigatoribus, Plin. praef. § 32: verba composita (opp. simplicia),
Quint. 1, 5, 3.—
4.
Of writings, speeches, etc.
a.
To compose, write, construct (very freq.):
leges,
Lucr. 4, 966:
compone hoc, quod postulo, de argento: de reliquo videro,
Cic. Verr. 2, 4, 16, § 36:
quartum librum,
id. de Or. 2, 55, 224:
libros,
id. Fam. 16, 20; Plin. Ep. 9, 9, 1:
libellos,
Quint. 12, 8, 5:
actiones,
Cic. Att. 6, 1, 8; Quint. 11, 3, 68:
argumentum,
Cic. Att. 15, 4, 3:
edictum eis verbis,
id. Verr. 2, 1, 45, § 116:
edictum eorum arbitratu,
id. ib. 2, 1, 46, §
119: artes,
books of instruction, id. Brut. 12, 48; id. Ac. 2, 13, 40:
artificium,
id. de Or. 2, 19, 83:
commentarium consulatus mei,
id. Att. 1, 19, 10; Quint. 1, 8, 19:
quarum (litterarum) exemplum,
Cic. Agr. 2, 20, 53:
quandam disciplinae formulam,
id. Ac. 1, 4, 17:
stipulationum et judiciorum formulas,
id. Leg. 1, 4, 14:
interdictum,
id. Caecin. 21, 59:
poema,
id. ad Q. Fr. 3, 1, 4; cf. Hor. Ep. 2, 1, 77; Ov. Tr. 5, 12, 60:
senatus consultum,
Cic. Fam. 10, 22, 2:
testimonium,
id. Att. 15, 15, 1:
verba ad religionem deorum immortalium,
id. Dom. 47, 124:
de judicialibus causis aliqua,
Quint. 3, 6, 104:
aliquid de ratione dicendi, id. prooem. 1: quae de ortu vitaque Scapulae composita erant,
Tac. A. 16, 14:
Apion... inmortalitate donari a se scripsit ad quos aliqua conponebat, Plin. praef. § 25: carmen,
Cic. Mur. 12, 26:
carmina,
Tac. Or. 12; id. A. 3, 49:
epistulas,
id. ib. 2, 70:
litteras nomine Marcelli,
Liv. 27, 28, 4; Tac. A. 11, 20:
orationem habere ad conciliandos plebis animos conpositam,
Liv. 1, 35, 2:
blanditias tremula voce,
Tib. 1, 2, 91:
meditata manu verba trementi,
Ov. M. 9, 521:
versus,
Hor. S. 1, 4, 8:
mollem versum,
Prop. 1, 7, 19:
cantus,
Tib. 1, 2, 53:
in morem annalium,
Tac. Or. 22:
orationes adversus aliquem,
id. ib. 37:
litteras ad aliquem,
id. A. 15, 8; 14, 22:
probra in Gaium,
id. ib. 6, 9;
14, 50: multa et atrocia in Macronem,
id. ib. 6, 44 (38) et saep.—
b.
Transf., of the subjects, etc., treated, to write about, treat, celebrate:
tuas laudes,
Tib. 4, 1, 35:
res gestas,
Hor. Ep. 2, 1, 251:
tempora Iliaca,
Vell. 1, 3, 2:
bellum Troicum,
id. 1, 5, 3:
Juli Africani vitam componendo, spem hominibus fecisti plurium ejus modi librorum,
Tac. Or. 14:
veteres populi Romani res,
id. A. 4, 32:
Neronis res,
id. ib. 1, 1; 11, 11.—
B.
From the notion of closing.
1.
To put away, put aside, put in place:
armamentis conplicandis, conponendis studuimus,
i. e. folding up the sails and lowering the masts, Plaut. Merc. 1, 2, 80:
(tempus) ad componenda armamenta expediendumque remigem,
Liv. 26, 39, 8:
vela contrahit malosque inclinat et simul armamenta componens, etc.,
id. 36, 44, 2:
arma,
Hor. C. 4, 14, 52:
tristes istos conpone libellos,
put aside, Prop. 1, 9, 13.—
2.
To store up, put away, collect:
nec... Aut conponere opes norant aut parcere parto,
Verg. A. 8, 317:
ego conposito securus acervo Despiciam dites,
Tib. 1, 1, 77;
so fig.: condo et compono quae mox depromere possim,
Hor. Ep. 1, 1, 12.— So esp. to preserve, pack, put up fruits, meat, etc., for future use:
pernas,
Cato, R. R. 162, 12:
tergora (suis),
Col. 12, 55, 2: siccatos coliculos, id. 12, 9, 1:
caepam in fidelia,
id. 12, 10, 2:
herbas,
id. 12, 13, 2:
poma,
id. 12, 47, 5:
olivas,
Pall. Nov. 22, 5:
herbam olla nova,
Scrib. Comp. 60:
faenum,
Dig. 19, 2, 11, § 4:
fructus in urceis, capsellis,
ib. 33, 7, 12, §1.—
3.
Of the ashes or remains of the dead, to adjust, lay out, to collect and inurn, inter, bury:
tu mea conpones et dices, ossa, Properti, Haec tua sunt,
Prop. 2, 24, 35 (3, 19, 19):
cinerem,
Ov. F. 3, 547:
cinerem ossaque,
Val. Fl. 7, 203:
sic ego conponi versus in ossa velim,
Tib. 3, 2, 26.—Hence, in gen., of persons, to bury:
quem... prope cognatos conpositum cineres,
Cat. 68, 98:
omnes composui (meos),
Hor. S. 1, 9, 28:
compositi busta avi,
Ov. F. 5, 426:
Pisonem Verania uxor... T. Vinium Crispina filia composuere,
Tac. H. 1, 47:
componi tumulo eodem,
Ov. M. 4, 157:
toro Mortua componar,
id. ib. 9, 504:
alto Conpositus lecto,
Pers. 3, 104:
aliquem terra,
Sil. 9, 95.—
4.
To lay at rest, compose, quiet.
a.
Of things: omnia noctis erant placida composta quiete, Varr. Atac. ap. Sen. Contr. 3, 16:
cum mare compositum est,
Ov. A. A. 3, 259:
aquas,
id. H. 13, 136:
fessum tumentes Composuit pelagus ventis patientibus undas,
Luc. 5, 702.—
b.
Of persons:
nec vigilantibus, sed etiam quiete compositis,
Quint. 11, 2, 5:
ubi jam thalamis se conposuere,
Verg. G. 4, 189:
defessa membra,
id. ib. 4, 438:
si bene conpositus somno vinoque jacebit,
Ov. Am. 1, 4, 53.—
5.
To end strife, confusion, etc., to compose, pacify, allay, settle, calm, appease, quiet, tranquillize, reconcile, etc., that which is disturbed or at variance.
a.
With personal object:
aversos amicos,
Hor. S. 1, 5, 29:
ceteros clementia,
Tac. A. 12, 55:
comitia praetorum,
id. ib. 14, 28; id. H. 1, 85:
juvenes concitatos,
Quint. 1, 10, 32; cf.:
barbarum animos,
Tac. A. 14, 39:
gentem,
Sil. 17, 356.—Esp. of the mind:
prima (pars philosophiae) conponit animum,
Sen. Ep. 89, 9:
argumentum conpositae mentis,
id. ib. 2, 1; Cels. 3, 18; Sil. 11, 352:
mentem somno,
id. 3, 162:
religio saevas componit mentis,
id. 13, 317.—
b.
Of places, countries, etc.:
C. Caesar componendae Armeniae deligitur,
Tac. A. 2, 4:
Campaniam,
id. H. 4, 3:
Daciam,
id. ib. 3, 53.—
c.
With abstr. or indef. objects:
si possum hoc inter vos conponere,
Plaut. Curc. 5, 3, 23; cf.:
vides, inter nos sic haec potius cum bona Ut componamus gratia quam cum mala?
Ter. Phorm. 4, 3, 17:
gaudens conponi foedere bellum,
Verg. A. 12, 109; so,
bellum,
Sall. J. 97, 2; Nep. Hann. 6, 2; id. Alcib. 8, 3; Vell. 2, 25, 1; Asin. ap. Cic. Fam. 10, 33, 3:
bella,
Tac. A. 3, 56:
cum vellet pro communi amico controversias regum componere,
Caes. B. C. 3, 109:
uti per colloquia omnes controversiae componantur,
id. ib. 1, 9 fin.:
curas,
Verg. A. 4, 341; Sil. 12, 682:
lites,
Verg. E. 3, 108:
seditionem civilem,
Suet. Caes. 4:
statum Orientis,
id. Calig. 1:
Romanus Ardeae turbatas seditione res... composuit,
Liv. 4, 10, 6; 3, 53, 1:
legatorum res et bello turbatas,
id. 45, 16, 2:
res Germanicas,
Suet. Vit. 9:
discordias,
Tac. H. 4, 50:
compositis praesentibus,
id. A. 1, 45:
odia et certamina,
id. ib. 15, 2.—Less freq. transf., with the result as object:
pacem componi volo Meo patri cum matre,
Plaut. Merc. 5, 2, 113:
si pax cum Carthaginiensibus componi nequisset,
Liv. 30, 40, 13:
at me conposita pace fefellit Amor,
Prop. 2, 2, 2:
pax circa Brundusium composita,
Vell. 2, 75, 3:
pacem cum Pyrrho,
Just. 18, 2, 6; cf. D. 2. infra.—
d.
Absol.:
coheredes mei conponere et transigere cupiebant,
Plin. Ep. 5, 1, 7; and so impers. pass.:
posteaquam id quod maxime volui fieri non potuit, ut componeretur,
Cic. Rosc. Am. 47, 136:
Pompei summam esse... voluntatem, ut componeretur atque ab armis discederetur,
Caes. B. C. 3, 16.—
C.
Hence, to set right, to set in or restore to the proper place or condition, to adjust, etc.
1.
In gen., to arrange, adjust, order, set in order:
aulaeis se superbis Aurea sponda, of one's attitude on a couch,
Verg. A. 1, 697:
ad ictum militaris gladii conposita cervice,
Sen. Cons. Marc. 26, 2:
diductis aedificia angulis vidimus moveri iterumque conponi,
id. Q. N. 6, 30, 4:
si ad rem pertinet, quomodo caelo adfecto conpositisque sideribus quodque animal oriatur,
Cic. Div. 2, 47, 98:
tibi enim gratias agebat, quod signa componenda suscepisses,
id. Att. 4, 9, 1.—
2.
Esp., milit. t. t.:
se ad confligendum, Sisenn. ap. Non p. 257, 13: exercitum in hibernaculis, Sali J. 103, 1: in secunda (acie) cohortis, id. H. inc. Fragm. 44 Dietsch: stabant conpositi suis quisque ordinibus (opp. incompositi),
Liv. 44, 38, 11:
conpositi numero in turmas,
Verg. A. 11, 599:
cunctos licentia vagos compositus invadit = compositis ordinibus,
Tac. H. 4, 35:
agmen,
id. ib. 2, 89; 5, 1; id. A. 12, 16:
ordines,
id. H. 4, 33:
vagos paventesque Vitellianos, sua quemque apud signa, componunt,
id. ib. 3, 35:
pugnae exercitum,
id. A. 13, 40:
auxilia in numerum legionis,
id. ib. 2, 80 Nipp. ad loc.:
equitem per turmas,
id. ib. 15, 29:
insidias in montibus,
Just. 1, 3, 11.—
3.
Of the order of words in language: quam lepide lexeis compostae! ut tesserulae omnes Arte pavimento atque emblemate vermiculato, Lucil. ap. Cic. de Or. 3, 43, 171; id. ap. Cic. Or. 44, 149; cf. id. ib. sq.:
ut aptior sit oratio, ipsa verba compone,
id. Brut. 17, 68.—
4.
With reference to orderly appearance, etc., of the clothing, hair; the expression of the countenance, etc., to lay, smooth, adjust:
suon quisque loco'st? Vide capillum, satin compositu'st commode?
Plaut. Most. 1, 3, 97:
composito et delibuto capillo,
Cic. Rosc. Am. 46, 135:
comas,
Ov. R. Am. 679:
crines,
Verg. G. 4, 417:
ne turbarentur comae, quas componi, etc.,
Quint. 11, 3, 148:
togam,
to lay in proper folds, Hor. S. 2, 3, 77; Quint. 11, 3, 156; cf.:
nec tamen ante adiit... Quam se composuit, quam circumspexit amictus,
Ov. M. 4, 318:
pulvinum facili manu,
id. A. A. 1, 160; cf.
torum,
id. F. 3, 484:
jam libet componere voltus,
id. M. 13, 767:
vultu composito, ne laeti excessu principis, etc.,
Tac. A. 1, 7; Plin. Ep. 3, 16, 5; cf.:
(Tiberius) compositus ore,
id. ib. 2, 34:
vultum natura horridum... efferabat, componens ad speculum in omnem terrorem,
distorting, Suet. Calig. 50.—
5.
In gen., to adjust, arrange, regulate, for the expression of something, or to accord with something; usu. ad aliquid:
ad abstinentiam rursus, non secus ac modo ad balineum animum vultumque conposui,
Plin. Ep. 7, 1, 6:
orationis ipsius vultus ad id, quod efficere intendimus, compositus,
Quint. 9, 1, 21:
utraque manu ad modum aliquid portantium composita,
id. 11, 3, 120:
ge. stum oratoris ad similitudinem saltationis,
id. 1, 11, 19:
figuram ad imitationem alterius scripturae,
id. 9, 2, 34:
nec ad votum composita civitas,
Tac. Or. 41:
cuncta ad decorem inperi conposita,
id. H. 1, 71:
cunctis ad tristitiam conpositis,
id. A. 3, 1. —Less freq. with dat.:
voltus conponere famae Taedet,
to adapt, Tib. 4, 7, 9:
venturis carbasa ventis,
Luc. 3, 596:
me quoque mittendis rectum componite telis,
id. 3, 717. —With in:
Nero itinera urbis... veste servili in dissimulationem sui compositus pererrabat,
disguised, made up, Tac. A. 13, 25. —
D.
To bring to a particular form or condition, to dispose, arrange, set in order, contrive, devise, prepare.
(α).
With acc.:
ego itinera sic composueram, ut Nonis Quinctilibus Puteolis essem,
Cic. Att. 15, 26, 3:
quod adest memento Componere aequus,
Hor. C. 3, 29, 33:
conposita atque constituta re publica,
Cic. Leg. 3, 18, 42:
necdum compositis maturisve satis consiliis,
Liv. 4, 13, 5:
(diem) totum in consideranda causa componendaque posuisse,
Cic. Brut. 22, 87:
tempus in cognoscendis componendisque causis consumere,
id. Or. 42, 143:
ex sententia omnibus rebus paratis conpositisque,
Sall. J. 43, 5; 94, 1:
in senatu cuncta longis aliorum principatibus composita statim decernuntur,
Tac. H. 2, 55:
dum quae forent firmando Neronis imperio componuntur,
id. A. 12, 68.—
(β).
With ad or in and acc. of the purpose for which, or the example according to which, etc.:
cum alteri placeat auspicia ista ad utilitatem esse rei publicae conposita,
Cic. Leg. 2, 13, 32:
omnia ad voluptatem multitudinis inperitae,
Quint. 10, 1, 43:
animum ad omnes casus,
id. 12, 9, 20; Val. Fl. 1, 321:
satis igitur in hoc nos componet multa scribendi exercitatio,
Quint. 9, 4, 114:
cultum victumque non ad nova exempla conponere, sed ut majorum mores suadent,
Sen. Tranq. 9, 2. —
2.
To arrange in agreement with others, to agree upon, contrive, devise, invent, conspire to make, etc.
(α).
In gen.: eum allegaverunt, suom qui servom diceret Cum auro esse apud me: conposita est fallacia, [p. 393] Ut, etc., Plaut. Poen. 3, 5, 29:
quin jam virginem Despondi: res composita'st,
Ter. Ad. 4, 7, 17:
ita causa componitur, ut item palaestritae Bidini peterent ab Epicrate hereditatem,
Cic. Verr. 2, 2, 22, § 54:
societatem praedarum cum latronibus conposuisse,
Sall. H. 4, 11 Dietsch:
crimen ab inimicis Romae conpositum,
Cic. Verr. 2, 3, 61, § 141:
conpositis inter se rebus,
Sall. J. 66, 2:
ita conposito dolo digrediuntur,
id. ib. 111, 4:
conposito jam consilio,
Liv. 3, 53, 3: ceteri proditores ea quae composita erant exspectabant;
convenerat autem, etc.,
id. 25, 9, 8:
sub noctem susurri Composita repetantur hora,
Hor. C. 1, 9, 20:
ictum jam foedus, et omnes Conpositae leges,
Verg. A. 12, 315:
compositis notis,
Tib. 1, 2, 22:
crimen ac dolum ultro,
Tac. H. 1, 34:
proditionem,
id. ib. 2, 100:
seditionem,
id. ib. 4, 14:
insidias,
id. ib. 5, 22; id. A. 12, 54; 13, 47: pacem componere, v. B. 5. supra.—
(β).
With rel.-clause:
cum summa concordia, quos dimitterent, quos retinerent, composuerunt,
Liv. 40, 40, 14.—
(γ).
With inf.:
ii, secretis conloquiis conponunt Gallos concire,
Tac. A. 3, 40.—
(δ).
Pass. impers.:
ut domi compositum cum Marcio erat,
Liv. 2, 37, 1.—
(ε).
With ut and subj.:
compositum inter ipsos ut Latiaris strueret dolum,
Tac. A. 4, 68; cf. P. a. subst. —
3.
In gen., to feign, invent, devise, contrive, in order to deceive or delude, etc.: composita dicta, Att. ap. Non. p. 260, 22 (Trag. Rel. v. 47 Rib.):
ne tu istic hodie malo tuo conpositis mendaciis Advenisti,
Plaut. Am. 1, 1, 211:
nec bene mendaci risus conponitur ore,
Tib. 3, 6, 35 (3, 7, 3):
sed vobis facile'st verba et conponere fraudes,
Prop. 2, 9, 31:
insidias in me conponis inanes,
id. 2, 32 (3, 30), 19:
compositas insidias fatoque evitatas ementitur,
Tac. A. 13, 47:
si haec fabulosa et composita videntur,
id. Or. 12; id. Agr. 40:
quae ut augendae famae composita, sic reliqua non in obscuro habentur,
id. A. 15, 16; cf.:
vetustatem, ut cetera, in majus conponentem altores Jovis celebravisse,
exaggerating, Sall. H. 3, 60 Dietsch.— Part. perf. with in and acc., pretending, assuming the appearance or expression:
(Domitianus) paratus simulatione, in adrogantiam compositus audiit preces,
Tac. Agr. 42:
is in maestitiam compositus,
id. H. 2, 9; 1, 54:
in securitatem,
id. A. 3, 44.—Rarely with ad:
tunc compositus ad maestitiam,
Tac. A. 13, 20.— Hence, P. a.: compŏsĭtus ( - postus), a, um.
A.
Well-arranged, ordered, or constituted, orderly, regular:
quae (injuria) dum foris sunt, nil videtur mundius, Nec magis compositum quicquam nec magis elegans,
Ter. Eun. 5, 4, 13: admiratus sum... sunchusin litterularum, quae solent tuae compositissimae et clarissimae esse, Cic. Att. 6, 9, 1:
acrior impetu atque animis quam compositior ullo ordine pugna fuit,
Liv. 28, 22, 13:
intellegitur, etiamsi non adjecero, conpositum ordinatumque fore talem virum,
Sen. Vit. Beat. 8, 3:
composita et quieta et beata respublica,
Tac. Or. 36. —Of writings:
quare in his quoque libris erant eadem aliqua... omnia vero compositiora et elaborata,
Quint. 1, pr. § 8; cf.:
illa quae curam fatentur et ficta atque composita videri etiam volunt,
elaborate, id. 8, pr. § 23.— Transf., of the orator himself:
si aut compositi oratoris bene structam collocationem dissolvas permutatione verborum,
Cic. Or. 70, 232.—
B.
Fitly disposed for any purpose, prepared, apt, fit, adapted, qualified, suitable, ready:
perficiam ut nemo umquam paratior, vigilantior, compositior ad judicium venisse videatur,
Cic. Verr. 1, 1, 11; so,
equus bene natura compositus,
Auct. Her. 4, 46, 59.— With ad or in and acc., or with dat.:
arte quadam ab juventa in ostentationem (virtutum) compositus,
Liv. 26, 19, 3 Weissenb. ad loc.:
alius historiae magis idoneus, alius compositus ad carmen,
Quint. 2, 8, 7:
aeque in adulationem compositus (sacerdos),
Curt. 4, 7, 26:
(Attici) non maxime ad risum compositi,
Quint. 6, 3, 18:
natura atque arte compositus alliciendis etiam Muciani moribus,
Tac. H. 2, 5.—
C.
Quiet, peaceful, undisturbed, calm, composed, unimpassioned, etc.:
ut peractis quae agenda fuerint salvo jam et composito die possis ibi manere,
Plin. Ep. 2, 17, 2:
lenis et nitidi et compositi generis amatores,
Quint. 10, 1, 44:
actio,
id. 11, 3, 110:
aetas,
mature, sedate, Tac. A. 13, 1: adfectus mites atque compositi, Quint. 6, 2, 9:
supercilium (opp. erectum),
id. 11, 3, 74:
repetitio eorum (civium) labefactabat compositam civitatem,
Flor. 3, 23, 3.—
D.
Compound, composite, made up of parts (opp. simplex):
verba,
Quint. 1, 5, 3; 1, 6, 38; 7, 9, 5:
voces,
id. 1, 5, 65; cf. id. 1, 5, 9; 2, 12, 3.—Hence, subst.: compŏsĭtum ( conp-), i, n., that which is agreed, an agreement, compact, etc.; only abl. in the phrases,
(α).
Ex composito, according to agreement, by agreement, in concert, Sall. H. 2, 12 Dietsch:
tum ex composito orta vis,
Liv. 1, 9, 10; 5, 14, 2; 36, 25, 1; 40, 48, 4; Suet. Claud. 37; Tac. H. 4, 66.—
(β).
De composito, by agreement, App. Mag. 1, p. 273; and,
(γ).
More rarely in the same sense, composito alone, Ter. Phorm. 5, 1, 29; Nep. Dat. 6, 6; Verg. A. 2, 129.—Hence also adv.: compŏsĭtē ( conp-), in an orderly, regular, or skilful manner, orderly, regularly, properly (class. but rare;
not in Quint.): ambulare,
Col. 6, 2, 5:
indutus,
Gell. 1, 5, 2:
composite et apte dicere,
Cic. Or. 71, 236:
composite, ornate, copiose eloqui,
id. De Or. 1, 11, 48:
composite atque magnifice casum reipublicae miserati,
Sall. C. 51, 9:
bene et composite disseruit,
id. Ib. 52.— Comp.:
compositius cuncta quam festinantius agerent,
Tac. A. 15, 3.

Lewis & Short latin dictionary > compono
104 compositum

com-pōno ( conp-), posui (COMPOSEIVERVNT, C. I. L. 1, 199, 2), positum (compostus, Plaut. Mil. 4, 7, 21 Lorenz; Verg. A. 1, 249; Lucil. ap. Cic. de Or. 3, 43, 171; Varr ap. Sen. Ep. 56, 6), 3, v. a., to put, place, lay, bring or set together, to unite, join, connect, collect, aggregate, compose, to order, arrange, adjust, etc. (class. and very freq.).
I.
In gen., of different objects.
A.
To bring into union, gather, collect, put together.
1.
Of things in gen.:
aridum lignum,
Hor. C. 3, 17, 14:
composita fronde,
Prop. 1, 20, 22:
uvas in tecto in cratibus,
Cato, R. R. 112, 2:
in quo (loco) erant ea conposita, quibus rex te numerare constituerat,
Cic. Deiot. 6, 17:
(amomum) manipulatim leniter componitur,
Plin. 12, 13, 28, § 48:
amphoras in culleum,
Cato, R. R. 113, 2:
ligna in caminum,
id. ib. 37, 5.—
b.
To bring into contact, fit together, join:
quid... in operibus manu factis tam compositum tamque compactum et coagmentatum inveniri potest?
Cic. Fin. 3, 22, 74: cum poclo bibo eodem, amplector, labra labellis conpono, Lucil. ap. Non. p. 260, 28:
tum latus conponit lateri et cum pectore pectus,
id. ib. p. 260, 30:
conponens manibusque manus atque ori bus ora,
Verg. A. 8, 486:
Mercurio Sais fertur Virgineum conposuisse latus,
Prop. 2, 2, 12; cf.
caput,
Tib. 1, 5, 8.—Hence, of broken limbs, etc., med. t. t., to set:
ossa,
Cels. 8, 10, 2:
jugulum,
id. 8, 8, 8 et saep.—
c.
Esp., to pack up for a journey, etc.:
omnia composta sunt quae donavi,
Plaut. Mil. 4, 7, 21:
i ergo intro et compone quae tecum simul Ferantur,
Ter. Hec. 4, 3, 5:
dum tota domus raeda componitur una,
Juv. 3, 10.—
2.
Of persons:
is (Saturnus) genus indocile ac dispersum montibus altis Composuit,
Verg. A. 8, 322:
et tabula una duos poterit componere amantes,
Prop. 2, 26, 33 (3, 22, 13); cf. II. C. 5. infra.—
B.
To set in opposition.
1.
To bring together in hostility, to oppose, to couple, pair, match in combat (cf. compositio, III.); esp. of gladiators, etc.: Samnis, spurcus homo, cum Pacideiano conponitur, optimus multo Post homines natos gladiator qui fuit unus, Lucil. Sat. ap. Non. p. 257, 18; cf. Cic. Opt. Gen. 6, 17:
Rupili et Persi par pugnat, uti non Compositum melius cum Bitho Bacchius,
Hor. S. 1, 7, 20 Orell. ad loc.:
staturam habere Threcis cum Threce conpositi,
Sen. Q. N. 4, praef. 8;
and in gen.: si quis casus duos inter se bonos viros composuerit,
Quint. 2, 17, 34:
cuive virum mallem memet componere,
Sil. 10, 70:
componimur Vecordi Decio,
id. 11, 212:
hunc fatis,
id. 1, 39:
cum ventis, pelagique furentibus undis Composuit mortale genus,
Luc. 3, 196;
and fig.: pergis pugnantia secum Frontibus adversis componere,
Hor. S. 1, 1, 103:
ecce par deo dignum, vir fortis cum fortuna mala conpositus,
Sen. Prov. 1, 2, 9:
non illa (rhetorice) secum ipsa componitur,
Quint. 2, 17, 33;
and of a judicial contest: accita Epicharis et cum indice composita,
confronted, Tac. A. 15, 51; 16, 10.—
2.
To oppose by way of comparison, to compare, contrast.
(α).
With acc. and dat.: quid est, cur componere ausis mihi te aut me tibi? Att. ap. Non. p. 257, 15 (Trag. Rel. v. 147 Rib.):
nec divis homines componier aequom'st,
Cat. 68, 141: composita dicta evolvunt, Quae cum componas, dicta factis discrepant, Att. ap. Non. p. 260, 21 (Trag. Rel. v. 48 Rib.):
si parva licet conponere magnis,
Verg. G. 4, 176:
parvis conponere magna solebam,
id. E. 1, 23; Ov. M. 5, [p. 392] 416:
audes cladi componere nostrae, Nympha, tuam?
id. ib. 15, 530:
divinis humana,
Aus. Ecl. 1, 10.—
(β).
With acc. and cum:
ubi Metelli dicta cum factis conposuit,
Sall. J. 48, 1: causam suam cum causa adversarii. Quint. 7, 2, 22.
II.
In partic.
A.
Of the parts of a whole, or of a whole as made up of parts.
1.
To bring together, compose, compound, make up, mix, construct.
(α).
With ex:
exercitus ejus conpositus ex variis gentibus,
Sall. J. 18, 3:
genus humanum ex corpore et anima conpositum,
id. ib. 2, 1:
liber ex alienis orationibus compositus,
Cic. Div. in Caecil. 14, 47:
antidoton... ex multis atque interim contrariis quoque inter se effectibus,
Quint. 1, 10, 6:
ex quo (umore) componi debet (medicamentum),
Cels. 6, 7, 1 fin. —
(β).
With abl.:
mensam gramine,
Sil. 15, 51.—
(γ).
With acc. alone:
medicamentum,
Col. 6, 4, 1; Scrib. Comp. 10.—
2.
Esp., of buildings, etc., to construct, build:
qui cuncta conposuit,
i. e. the Creator, Cic. Univ. 13:
urbem,
Verg. A. 3, 387:
illa (templa) deis,
Ov. F. 1, 708 Burm. ad loc.:
aggere conposito tumuli,
Verg. A. 7, 6:
deletas Thebas,
Prop. 2, 6, 5.—
3.
Of words, to compound:
vitilitigatores ex vitiis et litigatoribus, Plin. praef. § 32: verba composita (opp. simplicia),
Quint. 1, 5, 3.—
4.
Of writings, speeches, etc.
a.
To compose, write, construct (very freq.):
leges,
Lucr. 4, 966:
compone hoc, quod postulo, de argento: de reliquo videro,
Cic. Verr. 2, 4, 16, § 36:
quartum librum,
id. de Or. 2, 55, 224:
libros,
id. Fam. 16, 20; Plin. Ep. 9, 9, 1:
libellos,
Quint. 12, 8, 5:
actiones,
Cic. Att. 6, 1, 8; Quint. 11, 3, 68:
argumentum,
Cic. Att. 15, 4, 3:
edictum eis verbis,
id. Verr. 2, 1, 45, § 116:
edictum eorum arbitratu,
id. ib. 2, 1, 46, §
119: artes,
books of instruction, id. Brut. 12, 48; id. Ac. 2, 13, 40:
artificium,
id. de Or. 2, 19, 83:
commentarium consulatus mei,
id. Att. 1, 19, 10; Quint. 1, 8, 19:
quarum (litterarum) exemplum,
Cic. Agr. 2, 20, 53:
quandam disciplinae formulam,
id. Ac. 1, 4, 17:
stipulationum et judiciorum formulas,
id. Leg. 1, 4, 14:
interdictum,
id. Caecin. 21, 59:
poema,
id. ad Q. Fr. 3, 1, 4; cf. Hor. Ep. 2, 1, 77; Ov. Tr. 5, 12, 60:
senatus consultum,
Cic. Fam. 10, 22, 2:
testimonium,
id. Att. 15, 15, 1:
verba ad religionem deorum immortalium,
id. Dom. 47, 124:
de judicialibus causis aliqua,
Quint. 3, 6, 104:
aliquid de ratione dicendi, id. prooem. 1: quae de ortu vitaque Scapulae composita erant,
Tac. A. 16, 14:
Apion... inmortalitate donari a se scripsit ad quos aliqua conponebat, Plin. praef. § 25: carmen,
Cic. Mur. 12, 26:
carmina,
Tac. Or. 12; id. A. 3, 49:
epistulas,
id. ib. 2, 70:
litteras nomine Marcelli,
Liv. 27, 28, 4; Tac. A. 11, 20:
orationem habere ad conciliandos plebis animos conpositam,
Liv. 1, 35, 2:
blanditias tremula voce,
Tib. 1, 2, 91:
meditata manu verba trementi,
Ov. M. 9, 521:
versus,
Hor. S. 1, 4, 8:
mollem versum,
Prop. 1, 7, 19:
cantus,
Tib. 1, 2, 53:
in morem annalium,
Tac. Or. 22:
orationes adversus aliquem,
id. ib. 37:
litteras ad aliquem,
id. A. 15, 8; 14, 22:
probra in Gaium,
id. ib. 6, 9;
14, 50: multa et atrocia in Macronem,
id. ib. 6, 44 (38) et saep.—
b.
Transf., of the subjects, etc., treated, to write about, treat, celebrate:
tuas laudes,
Tib. 4, 1, 35:
res gestas,
Hor. Ep. 2, 1, 251:
tempora Iliaca,
Vell. 1, 3, 2:
bellum Troicum,
id. 1, 5, 3:
Juli Africani vitam componendo, spem hominibus fecisti plurium ejus modi librorum,
Tac. Or. 14:
veteres populi Romani res,
id. A. 4, 32:
Neronis res,
id. ib. 1, 1; 11, 11.—
B.
From the notion of closing.
1.
To put away, put aside, put in place:
armamentis conplicandis, conponendis studuimus,
i. e. folding up the sails and lowering the masts, Plaut. Merc. 1, 2, 80:
(tempus) ad componenda armamenta expediendumque remigem,
Liv. 26, 39, 8:
vela contrahit malosque inclinat et simul armamenta componens, etc.,
id. 36, 44, 2:
arma,
Hor. C. 4, 14, 52:
tristes istos conpone libellos,
put aside, Prop. 1, 9, 13.—
2.
To store up, put away, collect:
nec... Aut conponere opes norant aut parcere parto,
Verg. A. 8, 317:
ego conposito securus acervo Despiciam dites,
Tib. 1, 1, 77;
so fig.: condo et compono quae mox depromere possim,
Hor. Ep. 1, 1, 12.— So esp. to preserve, pack, put up fruits, meat, etc., for future use:
pernas,
Cato, R. R. 162, 12:
tergora (suis),
Col. 12, 55, 2: siccatos coliculos, id. 12, 9, 1:
caepam in fidelia,
id. 12, 10, 2:
herbas,
id. 12, 13, 2:
poma,
id. 12, 47, 5:
olivas,
Pall. Nov. 22, 5:
herbam olla nova,
Scrib. Comp. 60:
faenum,
Dig. 19, 2, 11, § 4:
fructus in urceis, capsellis,
ib. 33, 7, 12, §1.—
3.
Of the ashes or remains of the dead, to adjust, lay out, to collect and inurn, inter, bury:
tu mea conpones et dices, ossa, Properti, Haec tua sunt,
Prop. 2, 24, 35 (3, 19, 19):
cinerem,
Ov. F. 3, 547:
cinerem ossaque,
Val. Fl. 7, 203:
sic ego conponi versus in ossa velim,
Tib. 3, 2, 26.—Hence, in gen., of persons, to bury:
quem... prope cognatos conpositum cineres,
Cat. 68, 98:
omnes composui (meos),
Hor. S. 1, 9, 28:
compositi busta avi,
Ov. F. 5, 426:
Pisonem Verania uxor... T. Vinium Crispina filia composuere,
Tac. H. 1, 47:
componi tumulo eodem,
Ov. M. 4, 157:
toro Mortua componar,
id. ib. 9, 504:
alto Conpositus lecto,
Pers. 3, 104:
aliquem terra,
Sil. 9, 95.—
4.
To lay at rest, compose, quiet.
a.
Of things: omnia noctis erant placida composta quiete, Varr. Atac. ap. Sen. Contr. 3, 16:
cum mare compositum est,
Ov. A. A. 3, 259:
aquas,
id. H. 13, 136:
fessum tumentes Composuit pelagus ventis patientibus undas,
Luc. 5, 702.—
b.
Of persons:
nec vigilantibus, sed etiam quiete compositis,
Quint. 11, 2, 5:
ubi jam thalamis se conposuere,
Verg. G. 4, 189:
defessa membra,
id. ib. 4, 438:
si bene conpositus somno vinoque jacebit,
Ov. Am. 1, 4, 53.—
5.
To end strife, confusion, etc., to compose, pacify, allay, settle, calm, appease, quiet, tranquillize, reconcile, etc., that which is disturbed or at variance.
a.
With personal object:
aversos amicos,
Hor. S. 1, 5, 29:
ceteros clementia,
Tac. A. 12, 55:
comitia praetorum,
id. ib. 14, 28; id. H. 1, 85:
juvenes concitatos,
Quint. 1, 10, 32; cf.:
barbarum animos,
Tac. A. 14, 39:
gentem,
Sil. 17, 356.—Esp. of the mind:
prima (pars philosophiae) conponit animum,
Sen. Ep. 89, 9:
argumentum conpositae mentis,
id. ib. 2, 1; Cels. 3, 18; Sil. 11, 352:
mentem somno,
id. 3, 162:
religio saevas componit mentis,
id. 13, 317.—
b.
Of places, countries, etc.:
C. Caesar componendae Armeniae deligitur,
Tac. A. 2, 4:
Campaniam,
id. H. 4, 3:
Daciam,
id. ib. 3, 53.—
c.
With abstr. or indef. objects:
si possum hoc inter vos conponere,
Plaut. Curc. 5, 3, 23; cf.:
vides, inter nos sic haec potius cum bona Ut componamus gratia quam cum mala?
Ter. Phorm. 4, 3, 17:
gaudens conponi foedere bellum,
Verg. A. 12, 109; so,
bellum,
Sall. J. 97, 2; Nep. Hann. 6, 2; id. Alcib. 8, 3; Vell. 2, 25, 1; Asin. ap. Cic. Fam. 10, 33, 3:
bella,
Tac. A. 3, 56:
cum vellet pro communi amico controversias regum componere,
Caes. B. C. 3, 109:
uti per colloquia omnes controversiae componantur,
id. ib. 1, 9 fin.:
curas,
Verg. A. 4, 341; Sil. 12, 682:
lites,
Verg. E. 3, 108:
seditionem civilem,
Suet. Caes. 4:
statum Orientis,
id. Calig. 1:
Romanus Ardeae turbatas seditione res... composuit,
Liv. 4, 10, 6; 3, 53, 1:
legatorum res et bello turbatas,
id. 45, 16, 2:
res Germanicas,
Suet. Vit. 9:
discordias,
Tac. H. 4, 50:
compositis praesentibus,
id. A. 1, 45:
odia et certamina,
id. ib. 15, 2.—Less freq. transf., with the result as object:
pacem componi volo Meo patri cum matre,
Plaut. Merc. 5, 2, 113:
si pax cum Carthaginiensibus componi nequisset,
Liv. 30, 40, 13:
at me conposita pace fefellit Amor,
Prop. 2, 2, 2:
pax circa Brundusium composita,
Vell. 2, 75, 3:
pacem cum Pyrrho,
Just. 18, 2, 6; cf. D. 2. infra.—
d.
Absol.:
coheredes mei conponere et transigere cupiebant,
Plin. Ep. 5, 1, 7; and so impers. pass.:
posteaquam id quod maxime volui fieri non potuit, ut componeretur,
Cic. Rosc. Am. 47, 136:
Pompei summam esse... voluntatem, ut componeretur atque ab armis discederetur,
Caes. B. C. 3, 16.—
C.
Hence, to set right, to set in or restore to the proper place or condition, to adjust, etc.
1.
In gen., to arrange, adjust, order, set in order:
aulaeis se superbis Aurea sponda, of one's attitude on a couch,
Verg. A. 1, 697:
ad ictum militaris gladii conposita cervice,
Sen. Cons. Marc. 26, 2:
diductis aedificia angulis vidimus moveri iterumque conponi,
id. Q. N. 6, 30, 4:
si ad rem pertinet, quomodo caelo adfecto conpositisque sideribus quodque animal oriatur,
Cic. Div. 2, 47, 98:
tibi enim gratias agebat, quod signa componenda suscepisses,
id. Att. 4, 9, 1.—
2.
Esp., milit. t. t.:
se ad confligendum, Sisenn. ap. Non p. 257, 13: exercitum in hibernaculis, Sali J. 103, 1: in secunda (acie) cohortis, id. H. inc. Fragm. 44 Dietsch: stabant conpositi suis quisque ordinibus (opp. incompositi),
Liv. 44, 38, 11:
conpositi numero in turmas,
Verg. A. 11, 599:
cunctos licentia vagos compositus invadit = compositis ordinibus,
Tac. H. 4, 35:
agmen,
id. ib. 2, 89; 5, 1; id. A. 12, 16:
ordines,
id. H. 4, 33:
vagos paventesque Vitellianos, sua quemque apud signa, componunt,
id. ib. 3, 35:
pugnae exercitum,
id. A. 13, 40:
auxilia in numerum legionis,
id. ib. 2, 80 Nipp. ad loc.:
equitem per turmas,
id. ib. 15, 29:
insidias in montibus,
Just. 1, 3, 11.—
3.
Of the order of words in language: quam lepide lexeis compostae! ut tesserulae omnes Arte pavimento atque emblemate vermiculato, Lucil. ap. Cic. de Or. 3, 43, 171; id. ap. Cic. Or. 44, 149; cf. id. ib. sq.:
ut aptior sit oratio, ipsa verba compone,
id. Brut. 17, 68.—
4.
With reference to orderly appearance, etc., of the clothing, hair; the expression of the countenance, etc., to lay, smooth, adjust:
suon quisque loco'st? Vide capillum, satin compositu'st commode?
Plaut. Most. 1, 3, 97:
composito et delibuto capillo,
Cic. Rosc. Am. 46, 135:
comas,
Ov. R. Am. 679:
crines,
Verg. G. 4, 417:
ne turbarentur comae, quas componi, etc.,
Quint. 11, 3, 148:
togam,
to lay in proper folds, Hor. S. 2, 3, 77; Quint. 11, 3, 156; cf.:
nec tamen ante adiit... Quam se composuit, quam circumspexit amictus,
Ov. M. 4, 318:
pulvinum facili manu,
id. A. A. 1, 160; cf.
torum,
id. F. 3, 484:
jam libet componere voltus,
id. M. 13, 767:
vultu composito, ne laeti excessu principis, etc.,
Tac. A. 1, 7; Plin. Ep. 3, 16, 5; cf.:
(Tiberius) compositus ore,
id. ib. 2, 34:
vultum natura horridum... efferabat, componens ad speculum in omnem terrorem,
distorting, Suet. Calig. 50.—
5.
In gen., to adjust, arrange, regulate, for the expression of something, or to accord with something; usu. ad aliquid:
ad abstinentiam rursus, non secus ac modo ad balineum animum vultumque conposui,
Plin. Ep. 7, 1, 6:
orationis ipsius vultus ad id, quod efficere intendimus, compositus,
Quint. 9, 1, 21:
utraque manu ad modum aliquid portantium composita,
id. 11, 3, 120:
ge. stum oratoris ad similitudinem saltationis,
id. 1, 11, 19:
figuram ad imitationem alterius scripturae,
id. 9, 2, 34:
nec ad votum composita civitas,
Tac. Or. 41:
cuncta ad decorem inperi conposita,
id. H. 1, 71:
cunctis ad tristitiam conpositis,
id. A. 3, 1. —Less freq. with dat.:
voltus conponere famae Taedet,
to adapt, Tib. 4, 7, 9:
venturis carbasa ventis,
Luc. 3, 596:
me quoque mittendis rectum componite telis,
id. 3, 717. —With in:
Nero itinera urbis... veste servili in dissimulationem sui compositus pererrabat,
disguised, made up, Tac. A. 13, 25. —
D.
To bring to a particular form or condition, to dispose, arrange, set in order, contrive, devise, prepare.
(α).
With acc.:
ego itinera sic composueram, ut Nonis Quinctilibus Puteolis essem,
Cic. Att. 15, 26, 3:
quod adest memento Componere aequus,
Hor. C. 3, 29, 33:
conposita atque constituta re publica,
Cic. Leg. 3, 18, 42:
necdum compositis maturisve satis consiliis,
Liv. 4, 13, 5:
(diem) totum in consideranda causa componendaque posuisse,
Cic. Brut. 22, 87:
tempus in cognoscendis componendisque causis consumere,
id. Or. 42, 143:
ex sententia omnibus rebus paratis conpositisque,
Sall. J. 43, 5; 94, 1:
in senatu cuncta longis aliorum principatibus composita statim decernuntur,
Tac. H. 2, 55:
dum quae forent firmando Neronis imperio componuntur,
id. A. 12, 68.—
(β).
With ad or in and acc. of the purpose for which, or the example according to which, etc.:
cum alteri placeat auspicia ista ad utilitatem esse rei publicae conposita,
Cic. Leg. 2, 13, 32:
omnia ad voluptatem multitudinis inperitae,
Quint. 10, 1, 43:
animum ad omnes casus,
id. 12, 9, 20; Val. Fl. 1, 321:
satis igitur in hoc nos componet multa scribendi exercitatio,
Quint. 9, 4, 114:
cultum victumque non ad nova exempla conponere, sed ut majorum mores suadent,
Sen. Tranq. 9, 2. —
2.
To arrange in agreement with others, to agree upon, contrive, devise, invent, conspire to make, etc.
(α).
In gen.: eum allegaverunt, suom qui servom diceret Cum auro esse apud me: conposita est fallacia, [p. 393] Ut, etc., Plaut. Poen. 3, 5, 29:
quin jam virginem Despondi: res composita'st,
Ter. Ad. 4, 7, 17:
ita causa componitur, ut item palaestritae Bidini peterent ab Epicrate hereditatem,
Cic. Verr. 2, 2, 22, § 54:
societatem praedarum cum latronibus conposuisse,
Sall. H. 4, 11 Dietsch:
crimen ab inimicis Romae conpositum,
Cic. Verr. 2, 3, 61, § 141:
conpositis inter se rebus,
Sall. J. 66, 2:
ita conposito dolo digrediuntur,
id. ib. 111, 4:
conposito jam consilio,
Liv. 3, 53, 3: ceteri proditores ea quae composita erant exspectabant;
convenerat autem, etc.,
id. 25, 9, 8:
sub noctem susurri Composita repetantur hora,
Hor. C. 1, 9, 20:
ictum jam foedus, et omnes Conpositae leges,
Verg. A. 12, 315:
compositis notis,
Tib. 1, 2, 22:
crimen ac dolum ultro,
Tac. H. 1, 34:
proditionem,
id. ib. 2, 100:
seditionem,
id. ib. 4, 14:
insidias,
id. ib. 5, 22; id. A. 12, 54; 13, 47: pacem componere, v. B. 5. supra.—
(β).
With rel.-clause:
cum summa concordia, quos dimitterent, quos retinerent, composuerunt,
Liv. 40, 40, 14.—
(γ).
With inf.:
ii, secretis conloquiis conponunt Gallos concire,
Tac. A. 3, 40.—
(δ).
Pass. impers.:
ut domi compositum cum Marcio erat,
Liv. 2, 37, 1.—
(ε).
With ut and subj.:
compositum inter ipsos ut Latiaris strueret dolum,
Tac. A. 4, 68; cf. P. a. subst. —
3.
In gen., to feign, invent, devise, contrive, in order to deceive or delude, etc.: composita dicta, Att. ap. Non. p. 260, 22 (Trag. Rel. v. 47 Rib.):
ne tu istic hodie malo tuo conpositis mendaciis Advenisti,
Plaut. Am. 1, 1, 211:
nec bene mendaci risus conponitur ore,
Tib. 3, 6, 35 (3, 7, 3):
sed vobis facile'st verba et conponere fraudes,
Prop. 2, 9, 31:
insidias in me conponis inanes,
id. 2, 32 (3, 30), 19:
compositas insidias fatoque evitatas ementitur,
Tac. A. 13, 47:
si haec fabulosa et composita videntur,
id. Or. 12; id. Agr. 40:
quae ut augendae famae composita, sic reliqua non in obscuro habentur,
id. A. 15, 16; cf.:
vetustatem, ut cetera, in majus conponentem altores Jovis celebravisse,
exaggerating, Sall. H. 3, 60 Dietsch.— Part. perf. with in and acc., pretending, assuming the appearance or expression:
(Domitianus) paratus simulatione, in adrogantiam compositus audiit preces,
Tac. Agr. 42:
is in maestitiam compositus,
id. H. 2, 9; 1, 54:
in securitatem,
id. A. 3, 44.—Rarely with ad:
tunc compositus ad maestitiam,
Tac. A. 13, 20.— Hence, P. a.: compŏsĭtus ( - postus), a, um.
A.
Well-arranged, ordered, or constituted, orderly, regular:
quae (injuria) dum foris sunt, nil videtur mundius, Nec magis compositum quicquam nec magis elegans,
Ter. Eun. 5, 4, 13: admiratus sum... sunchusin litterularum, quae solent tuae compositissimae et clarissimae esse, Cic. Att. 6, 9, 1:
acrior impetu atque animis quam compositior ullo ordine pugna fuit,
Liv. 28, 22, 13:
intellegitur, etiamsi non adjecero, conpositum ordinatumque fore talem virum,
Sen. Vit. Beat. 8, 3:
composita et quieta et beata respublica,
Tac. Or. 36. —Of writings:
quare in his quoque libris erant eadem aliqua... omnia vero compositiora et elaborata,
Quint. 1, pr. § 8; cf.:
illa quae curam fatentur et ficta atque composita videri etiam volunt,
elaborate, id. 8, pr. § 23.— Transf., of the orator himself:
si aut compositi oratoris bene structam collocationem dissolvas permutatione verborum,
Cic. Or. 70, 232.—
B.
Fitly disposed for any purpose, prepared, apt, fit, adapted, qualified, suitable, ready:
perficiam ut nemo umquam paratior, vigilantior, compositior ad judicium venisse videatur,
Cic. Verr. 1, 1, 11; so,
equus bene natura compositus,
Auct. Her. 4, 46, 59.— With ad or in and acc., or with dat.:
arte quadam ab juventa in ostentationem (virtutum) compositus,
Liv. 26, 19, 3 Weissenb. ad loc.:
alius historiae magis idoneus, alius compositus ad carmen,
Quint. 2, 8, 7:
aeque in adulationem compositus (sacerdos),
Curt. 4, 7, 26:
(Attici) non maxime ad risum compositi,
Quint. 6, 3, 18:
natura atque arte compositus alliciendis etiam Muciani moribus,
Tac. H. 2, 5.—
C.
Quiet, peaceful, undisturbed, calm, composed, unimpassioned, etc.:
ut peractis quae agenda fuerint salvo jam et composito die possis ibi manere,
Plin. Ep. 2, 17, 2:
lenis et nitidi et compositi generis amatores,
Quint. 10, 1, 44:
actio,
id. 11, 3, 110:
aetas,
mature, sedate, Tac. A. 13, 1: adfectus mites atque compositi, Quint. 6, 2, 9:
supercilium (opp. erectum),
id. 11, 3, 74:
repetitio eorum (civium) labefactabat compositam civitatem,
Flor. 3, 23, 3.—
D.
Compound, composite, made up of parts (opp. simplex):
verba,
Quint. 1, 5, 3; 1, 6, 38; 7, 9, 5:
voces,
id. 1, 5, 65; cf. id. 1, 5, 9; 2, 12, 3.—Hence, subst.: compŏsĭtum ( conp-), i, n., that which is agreed, an agreement, compact, etc.; only abl. in the phrases,
(α).
Ex composito, according to agreement, by agreement, in concert, Sall. H. 2, 12 Dietsch:
tum ex composito orta vis,
Liv. 1, 9, 10; 5, 14, 2; 36, 25, 1; 40, 48, 4; Suet. Claud. 37; Tac. H. 4, 66.—
(β).
De composito, by agreement, App. Mag. 1, p. 273; and,
(γ).
More rarely in the same sense, composito alone, Ter. Phorm. 5, 1, 29; Nep. Dat. 6, 6; Verg. A. 2, 129.—Hence also adv.: compŏsĭtē ( conp-), in an orderly, regular, or skilful manner, orderly, regularly, properly (class. but rare;
not in Quint.): ambulare,
Col. 6, 2, 5:
indutus,
Gell. 1, 5, 2:
composite et apte dicere,
Cic. Or. 71, 236:
composite, ornate, copiose eloqui,
id. De Or. 1, 11, 48:
composite atque magnifice casum reipublicae miserati,
Sall. C. 51, 9:
bene et composite disseruit,
id. Ib. 52.— Comp.:
compositius cuncta quam festinantius agerent,
Tac. A. 15, 3.

Lewis & Short latin dictionary > compositum
105 conpono

com-pōno ( conp-), posui (COMPOSEIVERVNT, C. I. L. 1, 199, 2), positum (compostus, Plaut. Mil. 4, 7, 21 Lorenz; Verg. A. 1, 249; Lucil. ap. Cic. de Or. 3, 43, 171; Varr ap. Sen. Ep. 56, 6), 3, v. a., to put, place, lay, bring or set together, to unite, join, connect, collect, aggregate, compose, to order, arrange, adjust, etc. (class. and very freq.).
I.
In gen., of different objects.
A.
To bring into union, gather, collect, put together.
1.
Of things in gen.:
aridum lignum,
Hor. C. 3, 17, 14:
composita fronde,
Prop. 1, 20, 22:
uvas in tecto in cratibus,
Cato, R. R. 112, 2:
in quo (loco) erant ea conposita, quibus rex te numerare constituerat,
Cic. Deiot. 6, 17:
(amomum) manipulatim leniter componitur,
Plin. 12, 13, 28, § 48:
amphoras in culleum,
Cato, R. R. 113, 2:
ligna in caminum,
id. ib. 37, 5.—
b.
To bring into contact, fit together, join:
quid... in operibus manu factis tam compositum tamque compactum et coagmentatum inveniri potest?
Cic. Fin. 3, 22, 74: cum poclo bibo eodem, amplector, labra labellis conpono, Lucil. ap. Non. p. 260, 28:
tum latus conponit lateri et cum pectore pectus,
id. ib. p. 260, 30:
conponens manibusque manus atque ori bus ora,
Verg. A. 8, 486:
Mercurio Sais fertur Virgineum conposuisse latus,
Prop. 2, 2, 12; cf.
caput,
Tib. 1, 5, 8.—Hence, of broken limbs, etc., med. t. t., to set:
ossa,
Cels. 8, 10, 2:
jugulum,
id. 8, 8, 8 et saep.—
c.
Esp., to pack up for a journey, etc.:
omnia composta sunt quae donavi,
Plaut. Mil. 4, 7, 21:
i ergo intro et compone quae tecum simul Ferantur,
Ter. Hec. 4, 3, 5:
dum tota domus raeda componitur una,
Juv. 3, 10.—
2.
Of persons:
is (Saturnus) genus indocile ac dispersum montibus altis Composuit,
Verg. A. 8, 322:
et tabula una duos poterit componere amantes,
Prop. 2, 26, 33 (3, 22, 13); cf. II. C. 5. infra.—
B.
To set in opposition.
1.
To bring together in hostility, to oppose, to couple, pair, match in combat (cf. compositio, III.); esp. of gladiators, etc.: Samnis, spurcus homo, cum Pacideiano conponitur, optimus multo Post homines natos gladiator qui fuit unus, Lucil. Sat. ap. Non. p. 257, 18; cf. Cic. Opt. Gen. 6, 17:
Rupili et Persi par pugnat, uti non Compositum melius cum Bitho Bacchius,
Hor. S. 1, 7, 20 Orell. ad loc.:
staturam habere Threcis cum Threce conpositi,
Sen. Q. N. 4, praef. 8;
and in gen.: si quis casus duos inter se bonos viros composuerit,
Quint. 2, 17, 34:
cuive virum mallem memet componere,
Sil. 10, 70:
componimur Vecordi Decio,
id. 11, 212:
hunc fatis,
id. 1, 39:
cum ventis, pelagique furentibus undis Composuit mortale genus,
Luc. 3, 196;
and fig.: pergis pugnantia secum Frontibus adversis componere,
Hor. S. 1, 1, 103:
ecce par deo dignum, vir fortis cum fortuna mala conpositus,
Sen. Prov. 1, 2, 9:
non illa (rhetorice) secum ipsa componitur,
Quint. 2, 17, 33;
and of a judicial contest: accita Epicharis et cum indice composita,
confronted, Tac. A. 15, 51; 16, 10.—
2.
To oppose by way of comparison, to compare, contrast.
(α).
With acc. and dat.: quid est, cur componere ausis mihi te aut me tibi? Att. ap. Non. p. 257, 15 (Trag. Rel. v. 147 Rib.):
nec divis homines componier aequom'st,
Cat. 68, 141: composita dicta evolvunt, Quae cum componas, dicta factis discrepant, Att. ap. Non. p. 260, 21 (Trag. Rel. v. 48 Rib.):
si parva licet conponere magnis,
Verg. G. 4, 176:
parvis conponere magna solebam,
id. E. 1, 23; Ov. M. 5, [p. 392] 416:
audes cladi componere nostrae, Nympha, tuam?
id. ib. 15, 530:
divinis humana,
Aus. Ecl. 1, 10.—
(β).
With acc. and cum:
ubi Metelli dicta cum factis conposuit,
Sall. J. 48, 1: causam suam cum causa adversarii. Quint. 7, 2, 22.
II.
In partic.
A.
Of the parts of a whole, or of a whole as made up of parts.
1.
To bring together, compose, compound, make up, mix, construct.
(α).
With ex:
exercitus ejus conpositus ex variis gentibus,
Sall. J. 18, 3:
genus humanum ex corpore et anima conpositum,
id. ib. 2, 1:
liber ex alienis orationibus compositus,
Cic. Div. in Caecil. 14, 47:
antidoton... ex multis atque interim contrariis quoque inter se effectibus,
Quint. 1, 10, 6:
ex quo (umore) componi debet (medicamentum),
Cels. 6, 7, 1 fin. —
(β).
With abl.:
mensam gramine,
Sil. 15, 51.—
(γ).
With acc. alone:
medicamentum,
Col. 6, 4, 1; Scrib. Comp. 10.—
2.
Esp., of buildings, etc., to construct, build:
qui cuncta conposuit,
i. e. the Creator, Cic. Univ. 13:
urbem,
Verg. A. 3, 387:
illa (templa) deis,
Ov. F. 1, 708 Burm. ad loc.:
aggere conposito tumuli,
Verg. A. 7, 6:
deletas Thebas,
Prop. 2, 6, 5.—
3.
Of words, to compound:
vitilitigatores ex vitiis et litigatoribus, Plin. praef. § 32: verba composita (opp. simplicia),
Quint. 1, 5, 3.—
4.
Of writings, speeches, etc.
a.
To compose, write, construct (very freq.):
leges,
Lucr. 4, 966:
compone hoc, quod postulo, de argento: de reliquo videro,
Cic. Verr. 2, 4, 16, § 36:
quartum librum,
id. de Or. 2, 55, 224:
libros,
id. Fam. 16, 20; Plin. Ep. 9, 9, 1:
libellos,
Quint. 12, 8, 5:
actiones,
Cic. Att. 6, 1, 8; Quint. 11, 3, 68:
argumentum,
Cic. Att. 15, 4, 3:
edictum eis verbis,
id. Verr. 2, 1, 45, § 116:
edictum eorum arbitratu,
id. ib. 2, 1, 46, §
119: artes,
books of instruction, id. Brut. 12, 48; id. Ac. 2, 13, 40:
artificium,
id. de Or. 2, 19, 83:
commentarium consulatus mei,
id. Att. 1, 19, 10; Quint. 1, 8, 19:
quarum (litterarum) exemplum,
Cic. Agr. 2, 20, 53:
quandam disciplinae formulam,
id. Ac. 1, 4, 17:
stipulationum et judiciorum formulas,
id. Leg. 1, 4, 14:
interdictum,
id. Caecin. 21, 59:
poema,
id. ad Q. Fr. 3, 1, 4; cf. Hor. Ep. 2, 1, 77; Ov. Tr. 5, 12, 60:
senatus consultum,
Cic. Fam. 10, 22, 2:
testimonium,
id. Att. 15, 15, 1:
verba ad religionem deorum immortalium,
id. Dom. 47, 124:
de judicialibus causis aliqua,
Quint. 3, 6, 104:
aliquid de ratione dicendi, id. prooem. 1: quae de ortu vitaque Scapulae composita erant,
Tac. A. 16, 14:
Apion... inmortalitate donari a se scripsit ad quos aliqua conponebat, Plin. praef. § 25: carmen,
Cic. Mur. 12, 26:
carmina,
Tac. Or. 12; id. A. 3, 49:
epistulas,
id. ib. 2, 70:
litteras nomine Marcelli,
Liv. 27, 28, 4; Tac. A. 11, 20:
orationem habere ad conciliandos plebis animos conpositam,
Liv. 1, 35, 2:
blanditias tremula voce,
Tib. 1, 2, 91:
meditata manu verba trementi,
Ov. M. 9, 521:
versus,
Hor. S. 1, 4, 8:
mollem versum,
Prop. 1, 7, 19:
cantus,
Tib. 1, 2, 53:
in morem annalium,
Tac. Or. 22:
orationes adversus aliquem,
id. ib. 37:
litteras ad aliquem,
id. A. 15, 8; 14, 22:
probra in Gaium,
id. ib. 6, 9;
14, 50: multa et atrocia in Macronem,
id. ib. 6, 44 (38) et saep.—
b.
Transf., of the subjects, etc., treated, to write about, treat, celebrate:
tuas laudes,
Tib. 4, 1, 35:
res gestas,
Hor. Ep. 2, 1, 251:
tempora Iliaca,
Vell. 1, 3, 2:
bellum Troicum,
id. 1, 5, 3:
Juli Africani vitam componendo, spem hominibus fecisti plurium ejus modi librorum,
Tac. Or. 14:
veteres populi Romani res,
id. A. 4, 32:
Neronis res,
id. ib. 1, 1; 11, 11.—
B.
From the notion of closing.
1.
To put away, put aside, put in place:
armamentis conplicandis, conponendis studuimus,
i. e. folding up the sails and lowering the masts, Plaut. Merc. 1, 2, 80:
(tempus) ad componenda armamenta expediendumque remigem,
Liv. 26, 39, 8:
vela contrahit malosque inclinat et simul armamenta componens, etc.,
id. 36, 44, 2:
arma,
Hor. C. 4, 14, 52:
tristes istos conpone libellos,
put aside, Prop. 1, 9, 13.—
2.
To store up, put away, collect:
nec... Aut conponere opes norant aut parcere parto,
Verg. A. 8, 317:
ego conposito securus acervo Despiciam dites,
Tib. 1, 1, 77;
so fig.: condo et compono quae mox depromere possim,
Hor. Ep. 1, 1, 12.— So esp. to preserve, pack, put up fruits, meat, etc., for future use:
pernas,
Cato, R. R. 162, 12:
tergora (suis),
Col. 12, 55, 2: siccatos coliculos, id. 12, 9, 1:
caepam in fidelia,
id. 12, 10, 2:
herbas,
id. 12, 13, 2:
poma,
id. 12, 47, 5:
olivas,
Pall. Nov. 22, 5:
herbam olla nova,
Scrib. Comp. 60:
faenum,
Dig. 19, 2, 11, § 4:
fructus in urceis, capsellis,
ib. 33, 7, 12, §1.—
3.
Of the ashes or remains of the dead, to adjust, lay out, to collect and inurn, inter, bury:
tu mea conpones et dices, ossa, Properti, Haec tua sunt,
Prop. 2, 24, 35 (3, 19, 19):
cinerem,
Ov. F. 3, 547:
cinerem ossaque,
Val. Fl. 7, 203:
sic ego conponi versus in ossa velim,
Tib. 3, 2, 26.—Hence, in gen., of persons, to bury:
quem... prope cognatos conpositum cineres,
Cat. 68, 98:
omnes composui (meos),
Hor. S. 1, 9, 28:
compositi busta avi,
Ov. F. 5, 426:
Pisonem Verania uxor... T. Vinium Crispina filia composuere,
Tac. H. 1, 47:
componi tumulo eodem,
Ov. M. 4, 157:
toro Mortua componar,
id. ib. 9, 504:
alto Conpositus lecto,
Pers. 3, 104:
aliquem terra,
Sil. 9, 95.—
4.
To lay at rest, compose, quiet.
a.
Of things: omnia noctis erant placida composta quiete, Varr. Atac. ap. Sen. Contr. 3, 16:
cum mare compositum est,
Ov. A. A. 3, 259:
aquas,
id. H. 13, 136:
fessum tumentes Composuit pelagus ventis patientibus undas,
Luc. 5, 702.—
b.
Of persons:
nec vigilantibus, sed etiam quiete compositis,
Quint. 11, 2, 5:
ubi jam thalamis se conposuere,
Verg. G. 4, 189:
defessa membra,
id. ib. 4, 438:
si bene conpositus somno vinoque jacebit,
Ov. Am. 1, 4, 53.—
5.
To end strife, confusion, etc., to compose, pacify, allay, settle, calm, appease, quiet, tranquillize, reconcile, etc., that which is disturbed or at variance.
a.
With personal object:
aversos amicos,
Hor. S. 1, 5, 29:
ceteros clementia,
Tac. A. 12, 55:
comitia praetorum,
id. ib. 14, 28; id. H. 1, 85:
juvenes concitatos,
Quint. 1, 10, 32; cf.:
barbarum animos,
Tac. A. 14, 39:
gentem,
Sil. 17, 356.—Esp. of the mind:
prima (pars philosophiae) conponit animum,
Sen. Ep. 89, 9:
argumentum conpositae mentis,
id. ib. 2, 1; Cels. 3, 18; Sil. 11, 352:
mentem somno,
id. 3, 162:
religio saevas componit mentis,
id. 13, 317.—
b.
Of places, countries, etc.:
C. Caesar componendae Armeniae deligitur,
Tac. A. 2, 4:
Campaniam,
id. H. 4, 3:
Daciam,
id. ib. 3, 53.—
c.
With abstr. or indef. objects:
si possum hoc inter vos conponere,
Plaut. Curc. 5, 3, 23; cf.:
vides, inter nos sic haec potius cum bona Ut componamus gratia quam cum mala?
Ter. Phorm. 4, 3, 17:
gaudens conponi foedere bellum,
Verg. A. 12, 109; so,
bellum,
Sall. J. 97, 2; Nep. Hann. 6, 2; id. Alcib. 8, 3; Vell. 2, 25, 1; Asin. ap. Cic. Fam. 10, 33, 3:
bella,
Tac. A. 3, 56:
cum vellet pro communi amico controversias regum componere,
Caes. B. C. 3, 109:
uti per colloquia omnes controversiae componantur,
id. ib. 1, 9 fin.:
curas,
Verg. A. 4, 341; Sil. 12, 682:
lites,
Verg. E. 3, 108:
seditionem civilem,
Suet. Caes. 4:
statum Orientis,
id. Calig. 1:
Romanus Ardeae turbatas seditione res... composuit,
Liv. 4, 10, 6; 3, 53, 1:
legatorum res et bello turbatas,
id. 45, 16, 2:
res Germanicas,
Suet. Vit. 9:
discordias,
Tac. H. 4, 50:
compositis praesentibus,
id. A. 1, 45:
odia et certamina,
id. ib. 15, 2.—Less freq. transf., with the result as object:
pacem componi volo Meo patri cum matre,
Plaut. Merc. 5, 2, 113:
si pax cum Carthaginiensibus componi nequisset,
Liv. 30, 40, 13:
at me conposita pace fefellit Amor,
Prop. 2, 2, 2:
pax circa Brundusium composita,
Vell. 2, 75, 3:
pacem cum Pyrrho,
Just. 18, 2, 6; cf. D. 2. infra.—
d.
Absol.:
coheredes mei conponere et transigere cupiebant,
Plin. Ep. 5, 1, 7; and so impers. pass.:
posteaquam id quod maxime volui fieri non potuit, ut componeretur,
Cic. Rosc. Am. 47, 136:
Pompei summam esse... voluntatem, ut componeretur atque ab armis discederetur,
Caes. B. C. 3, 16.—
C.
Hence, to set right, to set in or restore to the proper place or condition, to adjust, etc.
1.
In gen., to arrange, adjust, order, set in order:
aulaeis se superbis Aurea sponda, of one's attitude on a couch,
Verg. A. 1, 697:
ad ictum militaris gladii conposita cervice,
Sen. Cons. Marc. 26, 2:
diductis aedificia angulis vidimus moveri iterumque conponi,
id. Q. N. 6, 30, 4:
si ad rem pertinet, quomodo caelo adfecto conpositisque sideribus quodque animal oriatur,
Cic. Div. 2, 47, 98:
tibi enim gratias agebat, quod signa componenda suscepisses,
id. Att. 4, 9, 1.—
2.
Esp., milit. t. t.:
se ad confligendum, Sisenn. ap. Non p. 257, 13: exercitum in hibernaculis, Sali J. 103, 1: in secunda (acie) cohortis, id. H. inc. Fragm. 44 Dietsch: stabant conpositi suis quisque ordinibus (opp. incompositi),
Liv. 44, 38, 11:
conpositi numero in turmas,
Verg. A. 11, 599:
cunctos licentia vagos compositus invadit = compositis ordinibus,
Tac. H. 4, 35:
agmen,
id. ib. 2, 89; 5, 1; id. A. 12, 16:
ordines,
id. H. 4, 33:
vagos paventesque Vitellianos, sua quemque apud signa, componunt,
id. ib. 3, 35:
pugnae exercitum,
id. A. 13, 40:
auxilia in numerum legionis,
id. ib. 2, 80 Nipp. ad loc.:
equitem per turmas,
id. ib. 15, 29:
insidias in montibus,
Just. 1, 3, 11.—
3.
Of the order of words in language: quam lepide lexeis compostae! ut tesserulae omnes Arte pavimento atque emblemate vermiculato, Lucil. ap. Cic. de Or. 3, 43, 171; id. ap. Cic. Or. 44, 149; cf. id. ib. sq.:
ut aptior sit oratio, ipsa verba compone,
id. Brut. 17, 68.—
4.
With reference to orderly appearance, etc., of the clothing, hair; the expression of the countenance, etc., to lay, smooth, adjust:
suon quisque loco'st? Vide capillum, satin compositu'st commode?
Plaut. Most. 1, 3, 97:
composito et delibuto capillo,
Cic. Rosc. Am. 46, 135:
comas,
Ov. R. Am. 679:
crines,
Verg. G. 4, 417:
ne turbarentur comae, quas componi, etc.,
Quint. 11, 3, 148:
togam,
to lay in proper folds, Hor. S. 2, 3, 77; Quint. 11, 3, 156; cf.:
nec tamen ante adiit... Quam se composuit, quam circumspexit amictus,
Ov. M. 4, 318:
pulvinum facili manu,
id. A. A. 1, 160; cf.
torum,
id. F. 3, 484:
jam libet componere voltus,
id. M. 13, 767:
vultu composito, ne laeti excessu principis, etc.,
Tac. A. 1, 7; Plin. Ep. 3, 16, 5; cf.:
(Tiberius) compositus ore,
id. ib. 2, 34:
vultum natura horridum... efferabat, componens ad speculum in omnem terrorem,
distorting, Suet. Calig. 50.—
5.
In gen., to adjust, arrange, regulate, for the expression of something, or to accord with something; usu. ad aliquid:
ad abstinentiam rursus, non secus ac modo ad balineum animum vultumque conposui,
Plin. Ep. 7, 1, 6:
orationis ipsius vultus ad id, quod efficere intendimus, compositus,
Quint. 9, 1, 21:
utraque manu ad modum aliquid portantium composita,
id. 11, 3, 120:
ge. stum oratoris ad similitudinem saltationis,
id. 1, 11, 19:
figuram ad imitationem alterius scripturae,
id. 9, 2, 34:
nec ad votum composita civitas,
Tac. Or. 41:
cuncta ad decorem inperi conposita,
id. H. 1, 71:
cunctis ad tristitiam conpositis,
id. A. 3, 1. —Less freq. with dat.:
voltus conponere famae Taedet,
to adapt, Tib. 4, 7, 9:
venturis carbasa ventis,
Luc. 3, 596:
me quoque mittendis rectum componite telis,
id. 3, 717. —With in:
Nero itinera urbis... veste servili in dissimulationem sui compositus pererrabat,
disguised, made up, Tac. A. 13, 25. —
D.
To bring to a particular form or condition, to dispose, arrange, set in order, contrive, devise, prepare.
(α).
With acc.:
ego itinera sic composueram, ut Nonis Quinctilibus Puteolis essem,
Cic. Att. 15, 26, 3:
quod adest memento Componere aequus,
Hor. C. 3, 29, 33:
conposita atque constituta re publica,
Cic. Leg. 3, 18, 42:
necdum compositis maturisve satis consiliis,
Liv. 4, 13, 5:
(diem) totum in consideranda causa componendaque posuisse,
Cic. Brut. 22, 87:
tempus in cognoscendis componendisque causis consumere,
id. Or. 42, 143:
ex sententia omnibus rebus paratis conpositisque,
Sall. J. 43, 5; 94, 1:
in senatu cuncta longis aliorum principatibus composita statim decernuntur,
Tac. H. 2, 55:
dum quae forent firmando Neronis imperio componuntur,
id. A. 12, 68.—
(β).
With ad or in and acc. of the purpose for which, or the example according to which, etc.:
cum alteri placeat auspicia ista ad utilitatem esse rei publicae conposita,
Cic. Leg. 2, 13, 32:
omnia ad voluptatem multitudinis inperitae,
Quint. 10, 1, 43:
animum ad omnes casus,
id. 12, 9, 20; Val. Fl. 1, 321:
satis igitur in hoc nos componet multa scribendi exercitatio,
Quint. 9, 4, 114:
cultum victumque non ad nova exempla conponere, sed ut majorum mores suadent,
Sen. Tranq. 9, 2. —
2.
To arrange in agreement with others, to agree upon, contrive, devise, invent, conspire to make, etc.
(α).
In gen.: eum allegaverunt, suom qui servom diceret Cum auro esse apud me: conposita est fallacia, [p. 393] Ut, etc., Plaut. Poen. 3, 5, 29:
quin jam virginem Despondi: res composita'st,
Ter. Ad. 4, 7, 17:
ita causa componitur, ut item palaestritae Bidini peterent ab Epicrate hereditatem,
Cic. Verr. 2, 2, 22, § 54:
societatem praedarum cum latronibus conposuisse,
Sall. H. 4, 11 Dietsch:
crimen ab inimicis Romae conpositum,
Cic. Verr. 2, 3, 61, § 141:
conpositis inter se rebus,
Sall. J. 66, 2:
ita conposito dolo digrediuntur,
id. ib. 111, 4:
conposito jam consilio,
Liv. 3, 53, 3: ceteri proditores ea quae composita erant exspectabant;
convenerat autem, etc.,
id. 25, 9, 8:
sub noctem susurri Composita repetantur hora,
Hor. C. 1, 9, 20:
ictum jam foedus, et omnes Conpositae leges,
Verg. A. 12, 315:
compositis notis,
Tib. 1, 2, 22:
crimen ac dolum ultro,
Tac. H. 1, 34:
proditionem,
id. ib. 2, 100:
seditionem,
id. ib. 4, 14:
insidias,
id. ib. 5, 22; id. A. 12, 54; 13, 47: pacem componere, v. B. 5. supra.—
(β).
With rel.-clause:
cum summa concordia, quos dimitterent, quos retinerent, composuerunt,
Liv. 40, 40, 14.—
(γ).
With inf.:
ii, secretis conloquiis conponunt Gallos concire,
Tac. A. 3, 40.—
(δ).
Pass. impers.:
ut domi compositum cum Marcio erat,
Liv. 2, 37, 1.—
(ε).
With ut and subj.:
compositum inter ipsos ut Latiaris strueret dolum,
Tac. A. 4, 68; cf. P. a. subst. —
3.
In gen., to feign, invent, devise, contrive, in order to deceive or delude, etc.: composita dicta, Att. ap. Non. p. 260, 22 (Trag. Rel. v. 47 Rib.):
ne tu istic hodie malo tuo conpositis mendaciis Advenisti,
Plaut. Am. 1, 1, 211:
nec bene mendaci risus conponitur ore,
Tib. 3, 6, 35 (3, 7, 3):
sed vobis facile'st verba et conponere fraudes,
Prop. 2, 9, 31:
insidias in me conponis inanes,
id. 2, 32 (3, 30), 19:
compositas insidias fatoque evitatas ementitur,
Tac. A. 13, 47:
si haec fabulosa et composita videntur,
id. Or. 12; id. Agr. 40:
quae ut augendae famae composita, sic reliqua non in obscuro habentur,
id. A. 15, 16; cf.:
vetustatem, ut cetera, in majus conponentem altores Jovis celebravisse,
exaggerating, Sall. H. 3, 60 Dietsch.— Part. perf. with in and acc., pretending, assuming the appearance or expression:
(Domitianus) paratus simulatione, in adrogantiam compositus audiit preces,
Tac. Agr. 42:
is in maestitiam compositus,
id. H. 2, 9; 1, 54:
in securitatem,
id. A. 3, 44.—Rarely with ad:
tunc compositus ad maestitiam,
Tac. A. 13, 20.— Hence, P. a.: compŏsĭtus ( - postus), a, um.
A.
Well-arranged, ordered, or constituted, orderly, regular:
quae (injuria) dum foris sunt, nil videtur mundius, Nec magis compositum quicquam nec magis elegans,
Ter. Eun. 5, 4, 13: admiratus sum... sunchusin litterularum, quae solent tuae compositissimae et clarissimae esse, Cic. Att. 6, 9, 1:
acrior impetu atque animis quam compositior ullo ordine pugna fuit,
Liv. 28, 22, 13:
intellegitur, etiamsi non adjecero, conpositum ordinatumque fore talem virum,
Sen. Vit. Beat. 8, 3:
composita et quieta et beata respublica,
Tac. Or. 36. —Of writings:
quare in his quoque libris erant eadem aliqua... omnia vero compositiora et elaborata,
Quint. 1, pr. § 8; cf.:
illa quae curam fatentur et ficta atque composita videri etiam volunt,
elaborate, id. 8, pr. § 23.— Transf., of the orator himself:
si aut compositi oratoris bene structam collocationem dissolvas permutatione verborum,
Cic. Or. 70, 232.—
B.
Fitly disposed for any purpose, prepared, apt, fit, adapted, qualified, suitable, ready:
perficiam ut nemo umquam paratior, vigilantior, compositior ad judicium venisse videatur,
Cic. Verr. 1, 1, 11; so,
equus bene natura compositus,
Auct. Her. 4, 46, 59.— With ad or in and acc., or with dat.:
arte quadam ab juventa in ostentationem (virtutum) compositus,
Liv. 26, 19, 3 Weissenb. ad loc.:
alius historiae magis idoneus, alius compositus ad carmen,
Quint. 2, 8, 7:
aeque in adulationem compositus (sacerdos),
Curt. 4, 7, 26:
(Attici) non maxime ad risum compositi,
Quint. 6, 3, 18:
natura atque arte compositus alliciendis etiam Muciani moribus,
Tac. H. 2, 5.—
C.
Quiet, peaceful, undisturbed, calm, composed, unimpassioned, etc.:
ut peractis quae agenda fuerint salvo jam et composito die possis ibi manere,
Plin. Ep. 2, 17, 2:
lenis et nitidi et compositi generis amatores,
Quint. 10, 1, 44:
actio,
id. 11, 3, 110:
aetas,
mature, sedate, Tac. A. 13, 1: adfectus mites atque compositi, Quint. 6, 2, 9:
supercilium (opp. erectum),
id. 11, 3, 74:
repetitio eorum (civium) labefactabat compositam civitatem,
Flor. 3, 23, 3.—
D.
Compound, composite, made up of parts (opp. simplex):
verba,
Quint. 1, 5, 3; 1, 6, 38; 7, 9, 5:
voces,
id. 1, 5, 65; cf. id. 1, 5, 9; 2, 12, 3.—Hence, subst.: compŏsĭtum ( conp-), i, n., that which is agreed, an agreement, compact, etc.; only abl. in the phrases,
(α).
Ex composito, according to agreement, by agreement, in concert, Sall. H. 2, 12 Dietsch:
tum ex composito orta vis,
Liv. 1, 9, 10; 5, 14, 2; 36, 25, 1; 40, 48, 4; Suet. Claud. 37; Tac. H. 4, 66.—
(β).
De composito, by agreement, App. Mag. 1, p. 273; and,
(γ).
More rarely in the same sense, composito alone, Ter. Phorm. 5, 1, 29; Nep. Dat. 6, 6; Verg. A. 2, 129.—Hence also adv.: compŏsĭtē ( conp-), in an orderly, regular, or skilful manner, orderly, regularly, properly (class. but rare;
not in Quint.): ambulare,
Col. 6, 2, 5:
indutus,
Gell. 1, 5, 2:
composite et apte dicere,
Cic. Or. 71, 236:
composite, ornate, copiose eloqui,
id. De Or. 1, 11, 48:
composite atque magnifice casum reipublicae miserati,
Sall. C. 51, 9:
bene et composite disseruit,
id. Ib. 52.— Comp.:
compositius cuncta quam festinantius agerent,
Tac. A. 15, 3.

Lewis & Short latin dictionary > conpono
106 conposite

com-pōno ( conp-), posui (COMPOSEIVERVNT, C. I. L. 1, 199, 2), positum (compostus, Plaut. Mil. 4, 7, 21 Lorenz; Verg. A. 1, 249; Lucil. ap. Cic. de Or. 3, 43, 171; Varr ap. Sen. Ep. 56, 6), 3, v. a., to put, place, lay, bring or set together, to unite, join, connect, collect, aggregate, compose, to order, arrange, adjust, etc. (class. and very freq.).
I.
In gen., of different objects.
A.
To bring into union, gather, collect, put together.
1.
Of things in gen.:
aridum lignum,
Hor. C. 3, 17, 14:
composita fronde,
Prop. 1, 20, 22:
uvas in tecto in cratibus,
Cato, R. R. 112, 2:
in quo (loco) erant ea conposita, quibus rex te numerare constituerat,
Cic. Deiot. 6, 17:
(amomum) manipulatim leniter componitur,
Plin. 12, 13, 28, § 48:
amphoras in culleum,
Cato, R. R. 113, 2:
ligna in caminum,
id. ib. 37, 5.—
b.
To bring into contact, fit together, join:
quid... in operibus manu factis tam compositum tamque compactum et coagmentatum inveniri potest?
Cic. Fin. 3, 22, 74: cum poclo bibo eodem, amplector, labra labellis conpono, Lucil. ap. Non. p. 260, 28:
tum latus conponit lateri et cum pectore pectus,
id. ib. p. 260, 30:
conponens manibusque manus atque ori bus ora,
Verg. A. 8, 486:
Mercurio Sais fertur Virgineum conposuisse latus,
Prop. 2, 2, 12; cf.
caput,
Tib. 1, 5, 8.—Hence, of broken limbs, etc., med. t. t., to set:
ossa,
Cels. 8, 10, 2:
jugulum,
id. 8, 8, 8 et saep.—
c.
Esp., to pack up for a journey, etc.:
omnia composta sunt quae donavi,
Plaut. Mil. 4, 7, 21:
i ergo intro et compone quae tecum simul Ferantur,
Ter. Hec. 4, 3, 5:
dum tota domus raeda componitur una,
Juv. 3, 10.—
2.
Of persons:
is (Saturnus) genus indocile ac dispersum montibus altis Composuit,
Verg. A. 8, 322:
et tabula una duos poterit componere amantes,
Prop. 2, 26, 33 (3, 22, 13); cf. II. C. 5. infra.—
B.
To set in opposition.
1.
To bring together in hostility, to oppose, to couple, pair, match in combat (cf. compositio, III.); esp. of gladiators, etc.: Samnis, spurcus homo, cum Pacideiano conponitur, optimus multo Post homines natos gladiator qui fuit unus, Lucil. Sat. ap. Non. p. 257, 18; cf. Cic. Opt. Gen. 6, 17:
Rupili et Persi par pugnat, uti non Compositum melius cum Bitho Bacchius,
Hor. S. 1, 7, 20 Orell. ad loc.:
staturam habere Threcis cum Threce conpositi,
Sen. Q. N. 4, praef. 8;
and in gen.: si quis casus duos inter se bonos viros composuerit,
Quint. 2, 17, 34:
cuive virum mallem memet componere,
Sil. 10, 70:
componimur Vecordi Decio,
id. 11, 212:
hunc fatis,
id. 1, 39:
cum ventis, pelagique furentibus undis Composuit mortale genus,
Luc. 3, 196;
and fig.: pergis pugnantia secum Frontibus adversis componere,
Hor. S. 1, 1, 103:
ecce par deo dignum, vir fortis cum fortuna mala conpositus,
Sen. Prov. 1, 2, 9:
non illa (rhetorice) secum ipsa componitur,
Quint. 2, 17, 33;
and of a judicial contest: accita Epicharis et cum indice composita,
confronted, Tac. A. 15, 51; 16, 10.—
2.
To oppose by way of comparison, to compare, contrast.
(α).
With acc. and dat.: quid est, cur componere ausis mihi te aut me tibi? Att. ap. Non. p. 257, 15 (Trag. Rel. v. 147 Rib.):
nec divis homines componier aequom'st,
Cat. 68, 141: composita dicta evolvunt, Quae cum componas, dicta factis discrepant, Att. ap. Non. p. 260, 21 (Trag. Rel. v. 48 Rib.):
si parva licet conponere magnis,
Verg. G. 4, 176:
parvis conponere magna solebam,
id. E. 1, 23; Ov. M. 5, [p. 392] 416:
audes cladi componere nostrae, Nympha, tuam?
id. ib. 15, 530:
divinis humana,
Aus. Ecl. 1, 10.—
(β).
With acc. and cum:
ubi Metelli dicta cum factis conposuit,
Sall. J. 48, 1: causam suam cum causa adversarii. Quint. 7, 2, 22.
II.
In partic.
A.
Of the parts of a whole, or of a whole as made up of parts.
1.
To bring together, compose, compound, make up, mix, construct.
(α).
With ex:
exercitus ejus conpositus ex variis gentibus,
Sall. J. 18, 3:
genus humanum ex corpore et anima conpositum,
id. ib. 2, 1:
liber ex alienis orationibus compositus,
Cic. Div. in Caecil. 14, 47:
antidoton... ex multis atque interim contrariis quoque inter se effectibus,
Quint. 1, 10, 6:
ex quo (umore) componi debet (medicamentum),
Cels. 6, 7, 1 fin. —
(β).
With abl.:
mensam gramine,
Sil. 15, 51.—
(γ).
With acc. alone:
medicamentum,
Col. 6, 4, 1; Scrib. Comp. 10.—
2.
Esp., of buildings, etc., to construct, build:
qui cuncta conposuit,
i. e. the Creator, Cic. Univ. 13:
urbem,
Verg. A. 3, 387:
illa (templa) deis,
Ov. F. 1, 708 Burm. ad loc.:
aggere conposito tumuli,
Verg. A. 7, 6:
deletas Thebas,
Prop. 2, 6, 5.—
3.
Of words, to compound:
vitilitigatores ex vitiis et litigatoribus, Plin. praef. § 32: verba composita (opp. simplicia),
Quint. 1, 5, 3.—
4.
Of writings, speeches, etc.
a.
To compose, write, construct (very freq.):
leges,
Lucr. 4, 966:
compone hoc, quod postulo, de argento: de reliquo videro,
Cic. Verr. 2, 4, 16, § 36:
quartum librum,
id. de Or. 2, 55, 224:
libros,
id. Fam. 16, 20; Plin. Ep. 9, 9, 1:
libellos,
Quint. 12, 8, 5:
actiones,
Cic. Att. 6, 1, 8; Quint. 11, 3, 68:
argumentum,
Cic. Att. 15, 4, 3:
edictum eis verbis,
id. Verr. 2, 1, 45, § 116:
edictum eorum arbitratu,
id. ib. 2, 1, 46, §
119: artes,
books of instruction, id. Brut. 12, 48; id. Ac. 2, 13, 40:
artificium,
id. de Or. 2, 19, 83:
commentarium consulatus mei,
id. Att. 1, 19, 10; Quint. 1, 8, 19:
quarum (litterarum) exemplum,
Cic. Agr. 2, 20, 53:
quandam disciplinae formulam,
id. Ac. 1, 4, 17:
stipulationum et judiciorum formulas,
id. Leg. 1, 4, 14:
interdictum,
id. Caecin. 21, 59:
poema,
id. ad Q. Fr. 3, 1, 4; cf. Hor. Ep. 2, 1, 77; Ov. Tr. 5, 12, 60:
senatus consultum,
Cic. Fam. 10, 22, 2:
testimonium,
id. Att. 15, 15, 1:
verba ad religionem deorum immortalium,
id. Dom. 47, 124:
de judicialibus causis aliqua,
Quint. 3, 6, 104:
aliquid de ratione dicendi, id. prooem. 1: quae de ortu vitaque Scapulae composita erant,
Tac. A. 16, 14:
Apion... inmortalitate donari a se scripsit ad quos aliqua conponebat, Plin. praef. § 25: carmen,
Cic. Mur. 12, 26:
carmina,
Tac. Or. 12; id. A. 3, 49:
epistulas,
id. ib. 2, 70:
litteras nomine Marcelli,
Liv. 27, 28, 4; Tac. A. 11, 20:
orationem habere ad conciliandos plebis animos conpositam,
Liv. 1, 35, 2:
blanditias tremula voce,
Tib. 1, 2, 91:
meditata manu verba trementi,
Ov. M. 9, 521:
versus,
Hor. S. 1, 4, 8:
mollem versum,
Prop. 1, 7, 19:
cantus,
Tib. 1, 2, 53:
in morem annalium,
Tac. Or. 22:
orationes adversus aliquem,
id. ib. 37:
litteras ad aliquem,
id. A. 15, 8; 14, 22:
probra in Gaium,
id. ib. 6, 9;
14, 50: multa et atrocia in Macronem,
id. ib. 6, 44 (38) et saep.—
b.
Transf., of the subjects, etc., treated, to write about, treat, celebrate:
tuas laudes,
Tib. 4, 1, 35:
res gestas,
Hor. Ep. 2, 1, 251:
tempora Iliaca,
Vell. 1, 3, 2:
bellum Troicum,
id. 1, 5, 3:
Juli Africani vitam componendo, spem hominibus fecisti plurium ejus modi librorum,
Tac. Or. 14:
veteres populi Romani res,
id. A. 4, 32:
Neronis res,
id. ib. 1, 1; 11, 11.—
B.
From the notion of closing.
1.
To put away, put aside, put in place:
armamentis conplicandis, conponendis studuimus,
i. e. folding up the sails and lowering the masts, Plaut. Merc. 1, 2, 80:
(tempus) ad componenda armamenta expediendumque remigem,
Liv. 26, 39, 8:
vela contrahit malosque inclinat et simul armamenta componens, etc.,
id. 36, 44, 2:
arma,
Hor. C. 4, 14, 52:
tristes istos conpone libellos,
put aside, Prop. 1, 9, 13.—
2.
To store up, put away, collect:
nec... Aut conponere opes norant aut parcere parto,
Verg. A. 8, 317:
ego conposito securus acervo Despiciam dites,
Tib. 1, 1, 77;
so fig.: condo et compono quae mox depromere possim,
Hor. Ep. 1, 1, 12.— So esp. to preserve, pack, put up fruits, meat, etc., for future use:
pernas,
Cato, R. R. 162, 12:
tergora (suis),
Col. 12, 55, 2: siccatos coliculos, id. 12, 9, 1:
caepam in fidelia,
id. 12, 10, 2:
herbas,
id. 12, 13, 2:
poma,
id. 12, 47, 5:
olivas,
Pall. Nov. 22, 5:
herbam olla nova,
Scrib. Comp. 60:
faenum,
Dig. 19, 2, 11, § 4:
fructus in urceis, capsellis,
ib. 33, 7, 12, §1.—
3.
Of the ashes or remains of the dead, to adjust, lay out, to collect and inurn, inter, bury:
tu mea conpones et dices, ossa, Properti, Haec tua sunt,
Prop. 2, 24, 35 (3, 19, 19):
cinerem,
Ov. F. 3, 547:
cinerem ossaque,
Val. Fl. 7, 203:
sic ego conponi versus in ossa velim,
Tib. 3, 2, 26.—Hence, in gen., of persons, to bury:
quem... prope cognatos conpositum cineres,
Cat. 68, 98:
omnes composui (meos),
Hor. S. 1, 9, 28:
compositi busta avi,
Ov. F. 5, 426:
Pisonem Verania uxor... T. Vinium Crispina filia composuere,
Tac. H. 1, 47:
componi tumulo eodem,
Ov. M. 4, 157:
toro Mortua componar,
id. ib. 9, 504:
alto Conpositus lecto,
Pers. 3, 104:
aliquem terra,
Sil. 9, 95.—
4.
To lay at rest, compose, quiet.
a.
Of things: omnia noctis erant placida composta quiete, Varr. Atac. ap. Sen. Contr. 3, 16:
cum mare compositum est,
Ov. A. A. 3, 259:
aquas,
id. H. 13, 136:
fessum tumentes Composuit pelagus ventis patientibus undas,
Luc. 5, 702.—
b.
Of persons:
nec vigilantibus, sed etiam quiete compositis,
Quint. 11, 2, 5:
ubi jam thalamis se conposuere,
Verg. G. 4, 189:
defessa membra,
id. ib. 4, 438:
si bene conpositus somno vinoque jacebit,
Ov. Am. 1, 4, 53.—
5.
To end strife, confusion, etc., to compose, pacify, allay, settle, calm, appease, quiet, tranquillize, reconcile, etc., that which is disturbed or at variance.
a.
With personal object:
aversos amicos,
Hor. S. 1, 5, 29:
ceteros clementia,
Tac. A. 12, 55:
comitia praetorum,
id. ib. 14, 28; id. H. 1, 85:
juvenes concitatos,
Quint. 1, 10, 32; cf.:
barbarum animos,
Tac. A. 14, 39:
gentem,
Sil. 17, 356.—Esp. of the mind:
prima (pars philosophiae) conponit animum,
Sen. Ep. 89, 9:
argumentum conpositae mentis,
id. ib. 2, 1; Cels. 3, 18; Sil. 11, 352:
mentem somno,
id. 3, 162:
religio saevas componit mentis,
id. 13, 317.—
b.
Of places, countries, etc.:
C. Caesar componendae Armeniae deligitur,
Tac. A. 2, 4:
Campaniam,
id. H. 4, 3:
Daciam,
id. ib. 3, 53.—
c.
With abstr. or indef. objects:
si possum hoc inter vos conponere,
Plaut. Curc. 5, 3, 23; cf.:
vides, inter nos sic haec potius cum bona Ut componamus gratia quam cum mala?
Ter. Phorm. 4, 3, 17:
gaudens conponi foedere bellum,
Verg. A. 12, 109; so,
bellum,
Sall. J. 97, 2; Nep. Hann. 6, 2; id. Alcib. 8, 3; Vell. 2, 25, 1; Asin. ap. Cic. Fam. 10, 33, 3:
bella,
Tac. A. 3, 56:
cum vellet pro communi amico controversias regum componere,
Caes. B. C. 3, 109:
uti per colloquia omnes controversiae componantur,
id. ib. 1, 9 fin.:
curas,
Verg. A. 4, 341; Sil. 12, 682:
lites,
Verg. E. 3, 108:
seditionem civilem,
Suet. Caes. 4:
statum Orientis,
id. Calig. 1:
Romanus Ardeae turbatas seditione res... composuit,
Liv. 4, 10, 6; 3, 53, 1:
legatorum res et bello turbatas,
id. 45, 16, 2:
res Germanicas,
Suet. Vit. 9:
discordias,
Tac. H. 4, 50:
compositis praesentibus,
id. A. 1, 45:
odia et certamina,
id. ib. 15, 2.—Less freq. transf., with the result as object:
pacem componi volo Meo patri cum matre,
Plaut. Merc. 5, 2, 113:
si pax cum Carthaginiensibus componi nequisset,
Liv. 30, 40, 13:
at me conposita pace fefellit Amor,
Prop. 2, 2, 2:
pax circa Brundusium composita,
Vell. 2, 75, 3:
pacem cum Pyrrho,
Just. 18, 2, 6; cf. D. 2. infra.—
d.
Absol.:
coheredes mei conponere et transigere cupiebant,
Plin. Ep. 5, 1, 7; and so impers. pass.:
posteaquam id quod maxime volui fieri non potuit, ut componeretur,
Cic. Rosc. Am. 47, 136:
Pompei summam esse... voluntatem, ut componeretur atque ab armis discederetur,
Caes. B. C. 3, 16.—
C.
Hence, to set right, to set in or restore to the proper place or condition, to adjust, etc.
1.
In gen., to arrange, adjust, order, set in order:
aulaeis se superbis Aurea sponda, of one's attitude on a couch,
Verg. A. 1, 697:
ad ictum militaris gladii conposita cervice,
Sen. Cons. Marc. 26, 2:
diductis aedificia angulis vidimus moveri iterumque conponi,
id. Q. N. 6, 30, 4:
si ad rem pertinet, quomodo caelo adfecto conpositisque sideribus quodque animal oriatur,
Cic. Div. 2, 47, 98:
tibi enim gratias agebat, quod signa componenda suscepisses,
id. Att. 4, 9, 1.—
2.
Esp., milit. t. t.:
se ad confligendum, Sisenn. ap. Non p. 257, 13: exercitum in hibernaculis, Sali J. 103, 1: in secunda (acie) cohortis, id. H. inc. Fragm. 44 Dietsch: stabant conpositi suis quisque ordinibus (opp. incompositi),
Liv. 44, 38, 11:
conpositi numero in turmas,
Verg. A. 11, 599:
cunctos licentia vagos compositus invadit = compositis ordinibus,
Tac. H. 4, 35:
agmen,
id. ib. 2, 89; 5, 1; id. A. 12, 16:
ordines,
id. H. 4, 33:
vagos paventesque Vitellianos, sua quemque apud signa, componunt,
id. ib. 3, 35:
pugnae exercitum,
id. A. 13, 40:
auxilia in numerum legionis,
id. ib. 2, 80 Nipp. ad loc.:
equitem per turmas,
id. ib. 15, 29:
insidias in montibus,
Just. 1, 3, 11.—
3.
Of the order of words in language: quam lepide lexeis compostae! ut tesserulae omnes Arte pavimento atque emblemate vermiculato, Lucil. ap. Cic. de Or. 3, 43, 171; id. ap. Cic. Or. 44, 149; cf. id. ib. sq.:
ut aptior sit oratio, ipsa verba compone,
id. Brut. 17, 68.—
4.
With reference to orderly appearance, etc., of the clothing, hair; the expression of the countenance, etc., to lay, smooth, adjust:
suon quisque loco'st? Vide capillum, satin compositu'st commode?
Plaut. Most. 1, 3, 97:
composito et delibuto capillo,
Cic. Rosc. Am. 46, 135:
comas,
Ov. R. Am. 679:
crines,
Verg. G. 4, 417:
ne turbarentur comae, quas componi, etc.,
Quint. 11, 3, 148:
togam,
to lay in proper folds, Hor. S. 2, 3, 77; Quint. 11, 3, 156; cf.:
nec tamen ante adiit... Quam se composuit, quam circumspexit amictus,
Ov. M. 4, 318:
pulvinum facili manu,
id. A. A. 1, 160; cf.
torum,
id. F. 3, 484:
jam libet componere voltus,
id. M. 13, 767:
vultu composito, ne laeti excessu principis, etc.,
Tac. A. 1, 7; Plin. Ep. 3, 16, 5; cf.:
(Tiberius) compositus ore,
id. ib. 2, 34:
vultum natura horridum... efferabat, componens ad speculum in omnem terrorem,
distorting, Suet. Calig. 50.—
5.
In gen., to adjust, arrange, regulate, for the expression of something, or to accord with something; usu. ad aliquid:
ad abstinentiam rursus, non secus ac modo ad balineum animum vultumque conposui,
Plin. Ep. 7, 1, 6:
orationis ipsius vultus ad id, quod efficere intendimus, compositus,
Quint. 9, 1, 21:
utraque manu ad modum aliquid portantium composita,
id. 11, 3, 120:
ge. stum oratoris ad similitudinem saltationis,
id. 1, 11, 19:
figuram ad imitationem alterius scripturae,
id. 9, 2, 34:
nec ad votum composita civitas,
Tac. Or. 41:
cuncta ad decorem inperi conposita,
id. H. 1, 71:
cunctis ad tristitiam conpositis,
id. A. 3, 1. —Less freq. with dat.:
voltus conponere famae Taedet,
to adapt, Tib. 4, 7, 9:
venturis carbasa ventis,
Luc. 3, 596:
me quoque mittendis rectum componite telis,
id. 3, 717. —With in:
Nero itinera urbis... veste servili in dissimulationem sui compositus pererrabat,
disguised, made up, Tac. A. 13, 25. —
D.
To bring to a particular form or condition, to dispose, arrange, set in order, contrive, devise, prepare.
(α).
With acc.:
ego itinera sic composueram, ut Nonis Quinctilibus Puteolis essem,
Cic. Att. 15, 26, 3:
quod adest memento Componere aequus,
Hor. C. 3, 29, 33:
conposita atque constituta re publica,
Cic. Leg. 3, 18, 42:
necdum compositis maturisve satis consiliis,
Liv. 4, 13, 5:
(diem) totum in consideranda causa componendaque posuisse,
Cic. Brut. 22, 87:
tempus in cognoscendis componendisque causis consumere,
id. Or. 42, 143:
ex sententia omnibus rebus paratis conpositisque,
Sall. J. 43, 5; 94, 1:
in senatu cuncta longis aliorum principatibus composita statim decernuntur,
Tac. H. 2, 55:
dum quae forent firmando Neronis imperio componuntur,
id. A. 12, 68.—
(β).
With ad or in and acc. of the purpose for which, or the example according to which, etc.:
cum alteri placeat auspicia ista ad utilitatem esse rei publicae conposita,
Cic. Leg. 2, 13, 32:
omnia ad voluptatem multitudinis inperitae,
Quint. 10, 1, 43:
animum ad omnes casus,
id. 12, 9, 20; Val. Fl. 1, 321:
satis igitur in hoc nos componet multa scribendi exercitatio,
Quint. 9, 4, 114:
cultum victumque non ad nova exempla conponere, sed ut majorum mores suadent,
Sen. Tranq. 9, 2. —
2.
To arrange in agreement with others, to agree upon, contrive, devise, invent, conspire to make, etc.
(α).
In gen.: eum allegaverunt, suom qui servom diceret Cum auro esse apud me: conposita est fallacia, [p. 393] Ut, etc., Plaut. Poen. 3, 5, 29:
quin jam virginem Despondi: res composita'st,
Ter. Ad. 4, 7, 17:
ita causa componitur, ut item palaestritae Bidini peterent ab Epicrate hereditatem,
Cic. Verr. 2, 2, 22, § 54:
societatem praedarum cum latronibus conposuisse,
Sall. H. 4, 11 Dietsch:
crimen ab inimicis Romae conpositum,
Cic. Verr. 2, 3, 61, § 141:
conpositis inter se rebus,
Sall. J. 66, 2:
ita conposito dolo digrediuntur,
id. ib. 111, 4:
conposito jam consilio,
Liv. 3, 53, 3: ceteri proditores ea quae composita erant exspectabant;
convenerat autem, etc.,
id. 25, 9, 8:
sub noctem susurri Composita repetantur hora,
Hor. C. 1, 9, 20:
ictum jam foedus, et omnes Conpositae leges,
Verg. A. 12, 315:
compositis notis,
Tib. 1, 2, 22:
crimen ac dolum ultro,
Tac. H. 1, 34:
proditionem,
id. ib. 2, 100:
seditionem,
id. ib. 4, 14:
insidias,
id. ib. 5, 22; id. A. 12, 54; 13, 47: pacem componere, v. B. 5. supra.—
(β).
With rel.-clause:
cum summa concordia, quos dimitterent, quos retinerent, composuerunt,
Liv. 40, 40, 14.—
(γ).
With inf.:
ii, secretis conloquiis conponunt Gallos concire,
Tac. A. 3, 40.—
(δ).
Pass. impers.:
ut domi compositum cum Marcio erat,
Liv. 2, 37, 1.—
(ε).
With ut and subj.:
compositum inter ipsos ut Latiaris strueret dolum,
Tac. A. 4, 68; cf. P. a. subst. —
3.
In gen., to feign, invent, devise, contrive, in order to deceive or delude, etc.: composita dicta, Att. ap. Non. p. 260, 22 (Trag. Rel. v. 47 Rib.):
ne tu istic hodie malo tuo conpositis mendaciis Advenisti,
Plaut. Am. 1, 1, 211:
nec bene mendaci risus conponitur ore,
Tib. 3, 6, 35 (3, 7, 3):
sed vobis facile'st verba et conponere fraudes,
Prop. 2, 9, 31:
insidias in me conponis inanes,
id. 2, 32 (3, 30), 19:
compositas insidias fatoque evitatas ementitur,
Tac. A. 13, 47:
si haec fabulosa et composita videntur,
id. Or. 12; id. Agr. 40:
quae ut augendae famae composita, sic reliqua non in obscuro habentur,
id. A. 15, 16; cf.:
vetustatem, ut cetera, in majus conponentem altores Jovis celebravisse,
exaggerating, Sall. H. 3, 60 Dietsch.— Part. perf. with in and acc., pretending, assuming the appearance or expression:
(Domitianus) paratus simulatione, in adrogantiam compositus audiit preces,
Tac. Agr. 42:
is in maestitiam compositus,
id. H. 2, 9; 1, 54:
in securitatem,
id. A. 3, 44.—Rarely with ad:
tunc compositus ad maestitiam,
Tac. A. 13, 20.— Hence, P. a.: compŏsĭtus ( - postus), a, um.
A.
Well-arranged, ordered, or constituted, orderly, regular:
quae (injuria) dum foris sunt, nil videtur mundius, Nec magis compositum quicquam nec magis elegans,
Ter. Eun. 5, 4, 13: admiratus sum... sunchusin litterularum, quae solent tuae compositissimae et clarissimae esse, Cic. Att. 6, 9, 1:
acrior impetu atque animis quam compositior ullo ordine pugna fuit,
Liv. 28, 22, 13:
intellegitur, etiamsi non adjecero, conpositum ordinatumque fore talem virum,
Sen. Vit. Beat. 8, 3:
composita et quieta et beata respublica,
Tac. Or. 36. —Of writings:
quare in his quoque libris erant eadem aliqua... omnia vero compositiora et elaborata,
Quint. 1, pr. § 8; cf.:
illa quae curam fatentur et ficta atque composita videri etiam volunt,
elaborate, id. 8, pr. § 23.— Transf., of the orator himself:
si aut compositi oratoris bene structam collocationem dissolvas permutatione verborum,
Cic. Or. 70, 232.—
B.
Fitly disposed for any purpose, prepared, apt, fit, adapted, qualified, suitable, ready:
perficiam ut nemo umquam paratior, vigilantior, compositior ad judicium venisse videatur,
Cic. Verr. 1, 1, 11; so,
equus bene natura compositus,
Auct. Her. 4, 46, 59.— With ad or in and acc., or with dat.:
arte quadam ab juventa in ostentationem (virtutum) compositus,
Liv. 26, 19, 3 Weissenb. ad loc.:
alius historiae magis idoneus, alius compositus ad carmen,
Quint. 2, 8, 7:
aeque in adulationem compositus (sacerdos),
Curt. 4, 7, 26:
(Attici) non maxime ad risum compositi,
Quint. 6, 3, 18:
natura atque arte compositus alliciendis etiam Muciani moribus,
Tac. H. 2, 5.—
C.
Quiet, peaceful, undisturbed, calm, composed, unimpassioned, etc.:
ut peractis quae agenda fuerint salvo jam et composito die possis ibi manere,
Plin. Ep. 2, 17, 2:
lenis et nitidi et compositi generis amatores,
Quint. 10, 1, 44:
actio,
id. 11, 3, 110:
aetas,
mature, sedate, Tac. A. 13, 1: adfectus mites atque compositi, Quint. 6, 2, 9:
supercilium (opp. erectum),
id. 11, 3, 74:
repetitio eorum (civium) labefactabat compositam civitatem,
Flor. 3, 23, 3.—
D.
Compound, composite, made up of parts (opp. simplex):
verba,
Quint. 1, 5, 3; 1, 6, 38; 7, 9, 5:
voces,
id. 1, 5, 65; cf. id. 1, 5, 9; 2, 12, 3.—Hence, subst.: compŏsĭtum ( conp-), i, n., that which is agreed, an agreement, compact, etc.; only abl. in the phrases,
(α).
Ex composito, according to agreement, by agreement, in concert, Sall. H. 2, 12 Dietsch:
tum ex composito orta vis,
Liv. 1, 9, 10; 5, 14, 2; 36, 25, 1; 40, 48, 4; Suet. Claud. 37; Tac. H. 4, 66.—
(β).
De composito, by agreement, App. Mag. 1, p. 273; and,
(γ).
More rarely in the same sense, composito alone, Ter. Phorm. 5, 1, 29; Nep. Dat. 6, 6; Verg. A. 2, 129.—Hence also adv.: compŏsĭtē ( conp-), in an orderly, regular, or skilful manner, orderly, regularly, properly (class. but rare;
not in Quint.): ambulare,
Col. 6, 2, 5:
indutus,
Gell. 1, 5, 2:
composite et apte dicere,
Cic. Or. 71, 236:
composite, ornate, copiose eloqui,
id. De Or. 1, 11, 48:
composite atque magnifice casum reipublicae miserati,
Sall. C. 51, 9:
bene et composite disseruit,
id. Ib. 52.— Comp.:
compositius cuncta quam festinantius agerent,
Tac. A. 15, 3.

Lewis & Short latin dictionary > conposite
107 conpositum

com-pōno ( conp-), posui (COMPOSEIVERVNT, C. I. L. 1, 199, 2), positum (compostus, Plaut. Mil. 4, 7, 21 Lorenz; Verg. A. 1, 249; Lucil. ap. Cic. de Or. 3, 43, 171; Varr ap. Sen. Ep. 56, 6), 3, v. a., to put, place, lay, bring or set together, to unite, join, connect, collect, aggregate, compose, to order, arrange, adjust, etc. (class. and very freq.).
I.
In gen., of different objects.
A.
To bring into union, gather, collect, put together.
1.
Of things in gen.:
aridum lignum,
Hor. C. 3, 17, 14:
composita fronde,
Prop. 1, 20, 22:
uvas in tecto in cratibus,
Cato, R. R. 112, 2:
in quo (loco) erant ea conposita, quibus rex te numerare constituerat,
Cic. Deiot. 6, 17:
(amomum) manipulatim leniter componitur,
Plin. 12, 13, 28, § 48:
amphoras in culleum,
Cato, R. R. 113, 2:
ligna in caminum,
id. ib. 37, 5.—
b.
To bring into contact, fit together, join:
quid... in operibus manu factis tam compositum tamque compactum et coagmentatum inveniri potest?
Cic. Fin. 3, 22, 74: cum poclo bibo eodem, amplector, labra labellis conpono, Lucil. ap. Non. p. 260, 28:
tum latus conponit lateri et cum pectore pectus,
id. ib. p. 260, 30:
conponens manibusque manus atque ori bus ora,
Verg. A. 8, 486:
Mercurio Sais fertur Virgineum conposuisse latus,
Prop. 2, 2, 12; cf.
caput,
Tib. 1, 5, 8.—Hence, of broken limbs, etc., med. t. t., to set:
ossa,
Cels. 8, 10, 2:
jugulum,
id. 8, 8, 8 et saep.—
c.
Esp., to pack up for a journey, etc.:
omnia composta sunt quae donavi,
Plaut. Mil. 4, 7, 21:
i ergo intro et compone quae tecum simul Ferantur,
Ter. Hec. 4, 3, 5:
dum tota domus raeda componitur una,
Juv. 3, 10.—
2.
Of persons:
is (Saturnus) genus indocile ac dispersum montibus altis Composuit,
Verg. A. 8, 322:
et tabula una duos poterit componere amantes,
Prop. 2, 26, 33 (3, 22, 13); cf. II. C. 5. infra.—
B.
To set in opposition.
1.
To bring together in hostility, to oppose, to couple, pair, match in combat (cf. compositio, III.); esp. of gladiators, etc.: Samnis, spurcus homo, cum Pacideiano conponitur, optimus multo Post homines natos gladiator qui fuit unus, Lucil. Sat. ap. Non. p. 257, 18; cf. Cic. Opt. Gen. 6, 17:
Rupili et Persi par pugnat, uti non Compositum melius cum Bitho Bacchius,
Hor. S. 1, 7, 20 Orell. ad loc.:
staturam habere Threcis cum Threce conpositi,
Sen. Q. N. 4, praef. 8;
and in gen.: si quis casus duos inter se bonos viros composuerit,
Quint. 2, 17, 34:
cuive virum mallem memet componere,
Sil. 10, 70:
componimur Vecordi Decio,
id. 11, 212:
hunc fatis,
id. 1, 39:
cum ventis, pelagique furentibus undis Composuit mortale genus,
Luc. 3, 196;
and fig.: pergis pugnantia secum Frontibus adversis componere,
Hor. S. 1, 1, 103:
ecce par deo dignum, vir fortis cum fortuna mala conpositus,
Sen. Prov. 1, 2, 9:
non illa (rhetorice) secum ipsa componitur,
Quint. 2, 17, 33;
and of a judicial contest: accita Epicharis et cum indice composita,
confronted, Tac. A. 15, 51; 16, 10.—
2.
To oppose by way of comparison, to compare, contrast.
(α).
With acc. and dat.: quid est, cur componere ausis mihi te aut me tibi? Att. ap. Non. p. 257, 15 (Trag. Rel. v. 147 Rib.):
nec divis homines componier aequom'st,
Cat. 68, 141: composita dicta evolvunt, Quae cum componas, dicta factis discrepant, Att. ap. Non. p. 260, 21 (Trag. Rel. v. 48 Rib.):
si parva licet conponere magnis,
Verg. G. 4, 176:
parvis conponere magna solebam,
id. E. 1, 23; Ov. M. 5, [p. 392] 416:
audes cladi componere nostrae, Nympha, tuam?
id. ib. 15, 530:
divinis humana,
Aus. Ecl. 1, 10.—
(β).
With acc. and cum:
ubi Metelli dicta cum factis conposuit,
Sall. J. 48, 1: causam suam cum causa adversarii. Quint. 7, 2, 22.
II.
In partic.
A.
Of the parts of a whole, or of a whole as made up of parts.
1.
To bring together, compose, compound, make up, mix, construct.
(α).
With ex:
exercitus ejus conpositus ex variis gentibus,
Sall. J. 18, 3:
genus humanum ex corpore et anima conpositum,
id. ib. 2, 1:
liber ex alienis orationibus compositus,
Cic. Div. in Caecil. 14, 47:
antidoton... ex multis atque interim contrariis quoque inter se effectibus,
Quint. 1, 10, 6:
ex quo (umore) componi debet (medicamentum),
Cels. 6, 7, 1 fin. —
(β).
With abl.:
mensam gramine,
Sil. 15, 51.—
(γ).
With acc. alone:
medicamentum,
Col. 6, 4, 1; Scrib. Comp. 10.—
2.
Esp., of buildings, etc., to construct, build:
qui cuncta conposuit,
i. e. the Creator, Cic. Univ. 13:
urbem,
Verg. A. 3, 387:
illa (templa) deis,
Ov. F. 1, 708 Burm. ad loc.:
aggere conposito tumuli,
Verg. A. 7, 6:
deletas Thebas,
Prop. 2, 6, 5.—
3.
Of words, to compound:
vitilitigatores ex vitiis et litigatoribus, Plin. praef. § 32: verba composita (opp. simplicia),
Quint. 1, 5, 3.—
4.
Of writings, speeches, etc.
a.
To compose, write, construct (very freq.):
leges,
Lucr. 4, 966:
compone hoc, quod postulo, de argento: de reliquo videro,
Cic. Verr. 2, 4, 16, § 36:
quartum librum,
id. de Or. 2, 55, 224:
libros,
id. Fam. 16, 20; Plin. Ep. 9, 9, 1:
libellos,
Quint. 12, 8, 5:
actiones,
Cic. Att. 6, 1, 8; Quint. 11, 3, 68:
argumentum,
Cic. Att. 15, 4, 3:
edictum eis verbis,
id. Verr. 2, 1, 45, § 116:
edictum eorum arbitratu,
id. ib. 2, 1, 46, §
119: artes,
books of instruction, id. Brut. 12, 48; id. Ac. 2, 13, 40:
artificium,
id. de Or. 2, 19, 83:
commentarium consulatus mei,
id. Att. 1, 19, 10; Quint. 1, 8, 19:
quarum (litterarum) exemplum,
Cic. Agr. 2, 20, 53:
quandam disciplinae formulam,
id. Ac. 1, 4, 17:
stipulationum et judiciorum formulas,
id. Leg. 1, 4, 14:
interdictum,
id. Caecin. 21, 59:
poema,
id. ad Q. Fr. 3, 1, 4; cf. Hor. Ep. 2, 1, 77; Ov. Tr. 5, 12, 60:
senatus consultum,
Cic. Fam. 10, 22, 2:
testimonium,
id. Att. 15, 15, 1:
verba ad religionem deorum immortalium,
id. Dom. 47, 124:
de judicialibus causis aliqua,
Quint. 3, 6, 104:
aliquid de ratione dicendi, id. prooem. 1: quae de ortu vitaque Scapulae composita erant,
Tac. A. 16, 14:
Apion... inmortalitate donari a se scripsit ad quos aliqua conponebat, Plin. praef. § 25: carmen,
Cic. Mur. 12, 26:
carmina,
Tac. Or. 12; id. A. 3, 49:
epistulas,
id. ib. 2, 70:
litteras nomine Marcelli,
Liv. 27, 28, 4; Tac. A. 11, 20:
orationem habere ad conciliandos plebis animos conpositam,
Liv. 1, 35, 2:
blanditias tremula voce,
Tib. 1, 2, 91:
meditata manu verba trementi,
Ov. M. 9, 521:
versus,
Hor. S. 1, 4, 8:
mollem versum,
Prop. 1, 7, 19:
cantus,
Tib. 1, 2, 53:
in morem annalium,
Tac. Or. 22:
orationes adversus aliquem,
id. ib. 37:
litteras ad aliquem,
id. A. 15, 8; 14, 22:
probra in Gaium,
id. ib. 6, 9;
14, 50: multa et atrocia in Macronem,
id. ib. 6, 44 (38) et saep.—
b.
Transf., of the subjects, etc., treated, to write about, treat, celebrate:
tuas laudes,
Tib. 4, 1, 35:
res gestas,
Hor. Ep. 2, 1, 251:
tempora Iliaca,
Vell. 1, 3, 2:
bellum Troicum,
id. 1, 5, 3:
Juli Africani vitam componendo, spem hominibus fecisti plurium ejus modi librorum,
Tac. Or. 14:
veteres populi Romani res,
id. A. 4, 32:
Neronis res,
id. ib. 1, 1; 11, 11.—
B.
From the notion of closing.
1.
To put away, put aside, put in place:
armamentis conplicandis, conponendis studuimus,
i. e. folding up the sails and lowering the masts, Plaut. Merc. 1, 2, 80:
(tempus) ad componenda armamenta expediendumque remigem,
Liv. 26, 39, 8:
vela contrahit malosque inclinat et simul armamenta componens, etc.,
id. 36, 44, 2:
arma,
Hor. C. 4, 14, 52:
tristes istos conpone libellos,
put aside, Prop. 1, 9, 13.—
2.
To store up, put away, collect:
nec... Aut conponere opes norant aut parcere parto,
Verg. A. 8, 317:
ego conposito securus acervo Despiciam dites,
Tib. 1, 1, 77;
so fig.: condo et compono quae mox depromere possim,
Hor. Ep. 1, 1, 12.— So esp. to preserve, pack, put up fruits, meat, etc., for future use:
pernas,
Cato, R. R. 162, 12:
tergora (suis),
Col. 12, 55, 2: siccatos coliculos, id. 12, 9, 1:
caepam in fidelia,
id. 12, 10, 2:
herbas,
id. 12, 13, 2:
poma,
id. 12, 47, 5:
olivas,
Pall. Nov. 22, 5:
herbam olla nova,
Scrib. Comp. 60:
faenum,
Dig. 19, 2, 11, § 4:
fructus in urceis, capsellis,
ib. 33, 7, 12, §1.—
3.
Of the ashes or remains of the dead, to adjust, lay out, to collect and inurn, inter, bury:
tu mea conpones et dices, ossa, Properti, Haec tua sunt,
Prop. 2, 24, 35 (3, 19, 19):
cinerem,
Ov. F. 3, 547:
cinerem ossaque,
Val. Fl. 7, 203:
sic ego conponi versus in ossa velim,
Tib. 3, 2, 26.—Hence, in gen., of persons, to bury:
quem... prope cognatos conpositum cineres,
Cat. 68, 98:
omnes composui (meos),
Hor. S. 1, 9, 28:
compositi busta avi,
Ov. F. 5, 426:
Pisonem Verania uxor... T. Vinium Crispina filia composuere,
Tac. H. 1, 47:
componi tumulo eodem,
Ov. M. 4, 157:
toro Mortua componar,
id. ib. 9, 504:
alto Conpositus lecto,
Pers. 3, 104:
aliquem terra,
Sil. 9, 95.—
4.
To lay at rest, compose, quiet.
a.
Of things: omnia noctis erant placida composta quiete, Varr. Atac. ap. Sen. Contr. 3, 16:
cum mare compositum est,
Ov. A. A. 3, 259:
aquas,
id. H. 13, 136:
fessum tumentes Composuit pelagus ventis patientibus undas,
Luc. 5, 702.—
b.
Of persons:
nec vigilantibus, sed etiam quiete compositis,
Quint. 11, 2, 5:
ubi jam thalamis se conposuere,
Verg. G. 4, 189:
defessa membra,
id. ib. 4, 438:
si bene conpositus somno vinoque jacebit,
Ov. Am. 1, 4, 53.—
5.
To end strife, confusion, etc., to compose, pacify, allay, settle, calm, appease, quiet, tranquillize, reconcile, etc., that which is disturbed or at variance.
a.
With personal object:
aversos amicos,
Hor. S. 1, 5, 29:
ceteros clementia,
Tac. A. 12, 55:
comitia praetorum,
id. ib. 14, 28; id. H. 1, 85:
juvenes concitatos,
Quint. 1, 10, 32; cf.:
barbarum animos,
Tac. A. 14, 39:
gentem,
Sil. 17, 356.—Esp. of the mind:
prima (pars philosophiae) conponit animum,
Sen. Ep. 89, 9:
argumentum conpositae mentis,
id. ib. 2, 1; Cels. 3, 18; Sil. 11, 352:
mentem somno,
id. 3, 162:
religio saevas componit mentis,
id. 13, 317.—
b.
Of places, countries, etc.:
C. Caesar componendae Armeniae deligitur,
Tac. A. 2, 4:
Campaniam,
id. H. 4, 3:
Daciam,
id. ib. 3, 53.—
c.
With abstr. or indef. objects:
si possum hoc inter vos conponere,
Plaut. Curc. 5, 3, 23; cf.:
vides, inter nos sic haec potius cum bona Ut componamus gratia quam cum mala?
Ter. Phorm. 4, 3, 17:
gaudens conponi foedere bellum,
Verg. A. 12, 109; so,
bellum,
Sall. J. 97, 2; Nep. Hann. 6, 2; id. Alcib. 8, 3; Vell. 2, 25, 1; Asin. ap. Cic. Fam. 10, 33, 3:
bella,
Tac. A. 3, 56:
cum vellet pro communi amico controversias regum componere,
Caes. B. C. 3, 109:
uti per colloquia omnes controversiae componantur,
id. ib. 1, 9 fin.:
curas,
Verg. A. 4, 341; Sil. 12, 682:
lites,
Verg. E. 3, 108:
seditionem civilem,
Suet. Caes. 4:
statum Orientis,
id. Calig. 1:
Romanus Ardeae turbatas seditione res... composuit,
Liv. 4, 10, 6; 3, 53, 1:
legatorum res et bello turbatas,
id. 45, 16, 2:
res Germanicas,
Suet. Vit. 9:
discordias,
Tac. H. 4, 50:
compositis praesentibus,
id. A. 1, 45:
odia et certamina,
id. ib. 15, 2.—Less freq. transf., with the result as object:
pacem componi volo Meo patri cum matre,
Plaut. Merc. 5, 2, 113:
si pax cum Carthaginiensibus componi nequisset,
Liv. 30, 40, 13:
at me conposita pace fefellit Amor,
Prop. 2, 2, 2:
pax circa Brundusium composita,
Vell. 2, 75, 3:
pacem cum Pyrrho,
Just. 18, 2, 6; cf. D. 2. infra.—
d.
Absol.:
coheredes mei conponere et transigere cupiebant,
Plin. Ep. 5, 1, 7; and so impers. pass.:
posteaquam id quod maxime volui fieri non potuit, ut componeretur,
Cic. Rosc. Am. 47, 136:
Pompei summam esse... voluntatem, ut componeretur atque ab armis discederetur,
Caes. B. C. 3, 16.—
C.
Hence, to set right, to set in or restore to the proper place or condition, to adjust, etc.
1.
In gen., to arrange, adjust, order, set in order:
aulaeis se superbis Aurea sponda, of one's attitude on a couch,
Verg. A. 1, 697:
ad ictum militaris gladii conposita cervice,
Sen. Cons. Marc. 26, 2:
diductis aedificia angulis vidimus moveri iterumque conponi,
id. Q. N. 6, 30, 4:
si ad rem pertinet, quomodo caelo adfecto conpositisque sideribus quodque animal oriatur,
Cic. Div. 2, 47, 98:
tibi enim gratias agebat, quod signa componenda suscepisses,
id. Att. 4, 9, 1.—
2.
Esp., milit. t. t.:
se ad confligendum, Sisenn. ap. Non p. 257, 13: exercitum in hibernaculis, Sali J. 103, 1: in secunda (acie) cohortis, id. H. inc. Fragm. 44 Dietsch: stabant conpositi suis quisque ordinibus (opp. incompositi),
Liv. 44, 38, 11:
conpositi numero in turmas,
Verg. A. 11, 599:
cunctos licentia vagos compositus invadit = compositis ordinibus,
Tac. H. 4, 35:
agmen,
id. ib. 2, 89; 5, 1; id. A. 12, 16:
ordines,
id. H. 4, 33:
vagos paventesque Vitellianos, sua quemque apud signa, componunt,
id. ib. 3, 35:
pugnae exercitum,
id. A. 13, 40:
auxilia in numerum legionis,
id. ib. 2, 80 Nipp. ad loc.:
equitem per turmas,
id. ib. 15, 29:
insidias in montibus,
Just. 1, 3, 11.—
3.
Of the order of words in language: quam lepide lexeis compostae! ut tesserulae omnes Arte pavimento atque emblemate vermiculato, Lucil. ap. Cic. de Or. 3, 43, 171; id. ap. Cic. Or. 44, 149; cf. id. ib. sq.:
ut aptior sit oratio, ipsa verba compone,
id. Brut. 17, 68.—
4.
With reference to orderly appearance, etc., of the clothing, hair; the expression of the countenance, etc., to lay, smooth, adjust:
suon quisque loco'st? Vide capillum, satin compositu'st commode?
Plaut. Most. 1, 3, 97:
composito et delibuto capillo,
Cic. Rosc. Am. 46, 135:
comas,
Ov. R. Am. 679:
crines,
Verg. G. 4, 417:
ne turbarentur comae, quas componi, etc.,
Quint. 11, 3, 148:
togam,
to lay in proper folds, Hor. S. 2, 3, 77; Quint. 11, 3, 156; cf.:
nec tamen ante adiit... Quam se composuit, quam circumspexit amictus,
Ov. M. 4, 318:
pulvinum facili manu,
id. A. A. 1, 160; cf.
torum,
id. F. 3, 484:
jam libet componere voltus,
id. M. 13, 767:
vultu composito, ne laeti excessu principis, etc.,
Tac. A. 1, 7; Plin. Ep. 3, 16, 5; cf.:
(Tiberius) compositus ore,
id. ib. 2, 34:
vultum natura horridum... efferabat, componens ad speculum in omnem terrorem,
distorting, Suet. Calig. 50.—
5.
In gen., to adjust, arrange, regulate, for the expression of something, or to accord with something; usu. ad aliquid:
ad abstinentiam rursus, non secus ac modo ad balineum animum vultumque conposui,
Plin. Ep. 7, 1, 6:
orationis ipsius vultus ad id, quod efficere intendimus, compositus,
Quint. 9, 1, 21:
utraque manu ad modum aliquid portantium composita,
id. 11, 3, 120:
ge. stum oratoris ad similitudinem saltationis,
id. 1, 11, 19:
figuram ad imitationem alterius scripturae,
id. 9, 2, 34:
nec ad votum composita civitas,
Tac. Or. 41:
cuncta ad decorem inperi conposita,
id. H. 1, 71:
cunctis ad tristitiam conpositis,
id. A. 3, 1. —Less freq. with dat.:
voltus conponere famae Taedet,
to adapt, Tib. 4, 7, 9:
venturis carbasa ventis,
Luc. 3, 596:
me quoque mittendis rectum componite telis,
id. 3, 717. —With in:
Nero itinera urbis... veste servili in dissimulationem sui compositus pererrabat,
disguised, made up, Tac. A. 13, 25. —
D.
To bring to a particular form or condition, to dispose, arrange, set in order, contrive, devise, prepare.
(α).
With acc.:
ego itinera sic composueram, ut Nonis Quinctilibus Puteolis essem,
Cic. Att. 15, 26, 3:
quod adest memento Componere aequus,
Hor. C. 3, 29, 33:
conposita atque constituta re publica,
Cic. Leg. 3, 18, 42:
necdum compositis maturisve satis consiliis,
Liv. 4, 13, 5:
(diem) totum in consideranda causa componendaque posuisse,
Cic. Brut. 22, 87:
tempus in cognoscendis componendisque causis consumere,
id. Or. 42, 143:
ex sententia omnibus rebus paratis conpositisque,
Sall. J. 43, 5; 94, 1:
in senatu cuncta longis aliorum principatibus composita statim decernuntur,
Tac. H. 2, 55:
dum quae forent firmando Neronis imperio componuntur,
id. A. 12, 68.—
(β).
With ad or in and acc. of the purpose for which, or the example according to which, etc.:
cum alteri placeat auspicia ista ad utilitatem esse rei publicae conposita,
Cic. Leg. 2, 13, 32:
omnia ad voluptatem multitudinis inperitae,
Quint. 10, 1, 43:
animum ad omnes casus,
id. 12, 9, 20; Val. Fl. 1, 321:
satis igitur in hoc nos componet multa scribendi exercitatio,
Quint. 9, 4, 114:
cultum victumque non ad nova exempla conponere, sed ut majorum mores suadent,
Sen. Tranq. 9, 2. —
2.
To arrange in agreement with others, to agree upon, contrive, devise, invent, conspire to make, etc.
(α).
In gen.: eum allegaverunt, suom qui servom diceret Cum auro esse apud me: conposita est fallacia, [p. 393] Ut, etc., Plaut. Poen. 3, 5, 29:
quin jam virginem Despondi: res composita'st,
Ter. Ad. 4, 7, 17:
ita causa componitur, ut item palaestritae Bidini peterent ab Epicrate hereditatem,
Cic. Verr. 2, 2, 22, § 54:
societatem praedarum cum latronibus conposuisse,
Sall. H. 4, 11 Dietsch:
crimen ab inimicis Romae conpositum,
Cic. Verr. 2, 3, 61, § 141:
conpositis inter se rebus,
Sall. J. 66, 2:
ita conposito dolo digrediuntur,
id. ib. 111, 4:
conposito jam consilio,
Liv. 3, 53, 3: ceteri proditores ea quae composita erant exspectabant;
convenerat autem, etc.,
id. 25, 9, 8:
sub noctem susurri Composita repetantur hora,
Hor. C. 1, 9, 20:
ictum jam foedus, et omnes Conpositae leges,
Verg. A. 12, 315:
compositis notis,
Tib. 1, 2, 22:
crimen ac dolum ultro,
Tac. H. 1, 34:
proditionem,
id. ib. 2, 100:
seditionem,
id. ib. 4, 14:
insidias,
id. ib. 5, 22; id. A. 12, 54; 13, 47: pacem componere, v. B. 5. supra.—
(β).
With rel.-clause:
cum summa concordia, quos dimitterent, quos retinerent, composuerunt,
Liv. 40, 40, 14.—
(γ).
With inf.:
ii, secretis conloquiis conponunt Gallos concire,
Tac. A. 3, 40.—
(δ).
Pass. impers.:
ut domi compositum cum Marcio erat,
Liv. 2, 37, 1.—
(ε).
With ut and subj.:
compositum inter ipsos ut Latiaris strueret dolum,
Tac. A. 4, 68; cf. P. a. subst. —
3.
In gen., to feign, invent, devise, contrive, in order to deceive or delude, etc.: composita dicta, Att. ap. Non. p. 260, 22 (Trag. Rel. v. 47 Rib.):
ne tu istic hodie malo tuo conpositis mendaciis Advenisti,
Plaut. Am. 1, 1, 211:
nec bene mendaci risus conponitur ore,
Tib. 3, 6, 35 (3, 7, 3):
sed vobis facile'st verba et conponere fraudes,
Prop. 2, 9, 31:
insidias in me conponis inanes,
id. 2, 32 (3, 30), 19:
compositas insidias fatoque evitatas ementitur,
Tac. A. 13, 47:
si haec fabulosa et composita videntur,
id. Or. 12; id. Agr. 40:
quae ut augendae famae composita, sic reliqua non in obscuro habentur,
id. A. 15, 16; cf.:
vetustatem, ut cetera, in majus conponentem altores Jovis celebravisse,
exaggerating, Sall. H. 3, 60 Dietsch.— Part. perf. with in and acc., pretending, assuming the appearance or expression:
(Domitianus) paratus simulatione, in adrogantiam compositus audiit preces,
Tac. Agr. 42:
is in maestitiam compositus,
id. H. 2, 9; 1, 54:
in securitatem,
id. A. 3, 44.—Rarely with ad:
tunc compositus ad maestitiam,
Tac. A. 13, 20.— Hence, P. a.: compŏsĭtus ( - postus), a, um.
A.
Well-arranged, ordered, or constituted, orderly, regular:
quae (injuria) dum foris sunt, nil videtur mundius, Nec magis compositum quicquam nec magis elegans,
Ter. Eun. 5, 4, 13: admiratus sum... sunchusin litterularum, quae solent tuae compositissimae et clarissimae esse, Cic. Att. 6, 9, 1:
acrior impetu atque animis quam compositior ullo ordine pugna fuit,
Liv. 28, 22, 13:
intellegitur, etiamsi non adjecero, conpositum ordinatumque fore talem virum,
Sen. Vit. Beat. 8, 3:
composita et quieta et beata respublica,
Tac. Or. 36. —Of writings:
quare in his quoque libris erant eadem aliqua... omnia vero compositiora et elaborata,
Quint. 1, pr. § 8; cf.:
illa quae curam fatentur et ficta atque composita videri etiam volunt,
elaborate, id. 8, pr. § 23.— Transf., of the orator himself:
si aut compositi oratoris bene structam collocationem dissolvas permutatione verborum,
Cic. Or. 70, 232.—
B.
Fitly disposed for any purpose, prepared, apt, fit, adapted, qualified, suitable, ready:
perficiam ut nemo umquam paratior, vigilantior, compositior ad judicium venisse videatur,
Cic. Verr. 1, 1, 11; so,
equus bene natura compositus,
Auct. Her. 4, 46, 59.— With ad or in and acc., or with dat.:
arte quadam ab juventa in ostentationem (virtutum) compositus,
Liv. 26, 19, 3 Weissenb. ad loc.:
alius historiae magis idoneus, alius compositus ad carmen,
Quint. 2, 8, 7:
aeque in adulationem compositus (sacerdos),
Curt. 4, 7, 26:
(Attici) non maxime ad risum compositi,
Quint. 6, 3, 18:
natura atque arte compositus alliciendis etiam Muciani moribus,
Tac. H. 2, 5.—
C.
Quiet, peaceful, undisturbed, calm, composed, unimpassioned, etc.:
ut peractis quae agenda fuerint salvo jam et composito die possis ibi manere,
Plin. Ep. 2, 17, 2:
lenis et nitidi et compositi generis amatores,
Quint. 10, 1, 44:
actio,
id. 11, 3, 110:
aetas,
mature, sedate, Tac. A. 13, 1: adfectus mites atque compositi, Quint. 6, 2, 9:
supercilium (opp. erectum),
id. 11, 3, 74:
repetitio eorum (civium) labefactabat compositam civitatem,
Flor. 3, 23, 3.—
D.
Compound, composite, made up of parts (opp. simplex):
verba,
Quint. 1, 5, 3; 1, 6, 38; 7, 9, 5:
voces,
id. 1, 5, 65; cf. id. 1, 5, 9; 2, 12, 3.—Hence, subst.: compŏsĭtum ( conp-), i, n., that which is agreed, an agreement, compact, etc.; only abl. in the phrases,
(α).
Ex composito, according to agreement, by agreement, in concert, Sall. H. 2, 12 Dietsch:
tum ex composito orta vis,
Liv. 1, 9, 10; 5, 14, 2; 36, 25, 1; 40, 48, 4; Suet. Claud. 37; Tac. H. 4, 66.—
(β).
De composito, by agreement, App. Mag. 1, p. 273; and,
(γ).
More rarely in the same sense, composito alone, Ter. Phorm. 5, 1, 29; Nep. Dat. 6, 6; Verg. A. 2, 129.—Hence also adv.: compŏsĭtē ( conp-), in an orderly, regular, or skilful manner, orderly, regularly, properly (class. but rare;
not in Quint.): ambulare,
Col. 6, 2, 5:
indutus,
Gell. 1, 5, 2:
composite et apte dicere,
Cic. Or. 71, 236:
composite, ornate, copiose eloqui,
id. De Or. 1, 11, 48:
composite atque magnifice casum reipublicae miserati,
Sall. C. 51, 9:
bene et composite disseruit,
id. Ib. 52.— Comp.:
compositius cuncta quam festinantius agerent,
Tac. A. 15, 3.

Lewis & Short latin dictionary > conpositum
108 fides

1.
fĭdes, ĕi ( gen. sing. scanned fĭdēï, Enn. ap. Cic. de Sen. 1, 1; Lucr. 5, 102.— Ante-class. and poet. form of the gen. fide, like die, facie, etc., Plaut. Aul. 4, 6, 1; id. Poen. 4, 2, 68; Ov. M. 3, 341; 6, 506; 7, 728; 737; Hor. C. 3, 7, 4; cf. Prisc. p. 781 P.; Charis. p. 53 ib.; Ritschl, Proleg. p. 90.— Dat. fide, Plaut. Trin. 1, 2, 80; 91; 105; Enn. ap. Non. 112, 1, or Ann. v. 111 ed. Vahl.; Hor. S. 1, 3, 95), f. [fido], trust in a person or thing, faith, confidence, reliance, credence, belief (syn.: fidelitas, fiducia, confidentia).
I.
Lit.
A.
In gen.:
si sciat noster senex, fidem non esse huic habitam,
that he has not been trusted, Plaut. As. 2, 4, 52; cf.:
fides ut habeatur, duabus rebus effici potest... iis fidem habemus, quos plus intelligere quam nos arbitramur... bonis viris ita fides habetur, ut nulla sit in iis fraudis injuriaeque suspicio... prudentia sine justitia nihil valeat ad faciendam fidem, etc.,
to give confidence, produce confidence, Cic. Off. 2, 9, 33; see in the foll.: neque pauci, neque leves sunt, qui se duo soles vidisse dicant;
ut non tam fides non habenda, quam ratio quaerenda sit,
to give credence, id. Rep. 1, 10; cf.:
quod si insanorum visis fides non est habenda, quia falsa sunt, cur credatur somniantium visis, etc.,
id. Div. 2, 59, 122:
si ita posset defendere, tamen fides huic defensioni non haberetur,
id. Verr. 2, 5, 57, § 148:
me miseram! forsitan hic mihi parvam habeat fidem,
Ter. Eun. 1, 2, 117; cf.:
cum jam minor fabulis haberetur fides,
Cic. Rep. 2, 10:
(fidem) majorem tibi habui quam paene ipsi mihi,
id. Fam. 5, 20, 2; cf. id. ib. 7, 18, 1:
ex aliis ei maximam fidem habebat,
Caes. B. G. 1, 41, 4:
cui maximam fidem suarum rerum habeat,
Cic. Verr. 2, 2, 53, § 131; cf.:
cui summam omnium rerum fidem habebat,
Caes. B. G. 1, 19, 3:
fidem commenticiis rebus adjungere,
Cic. Div. 2, 55, 113:
testimonio fidem tribuere,
id. Sull. 3, 10; cf.:
Cratippus iisdem rebus fidem tribuit,
id. Div. 1, 3, 5:
et auctoritatem orationi affert et fidem,
id. Or. 34, 120:
si tota oratio nostra omnem sibi fidem sensibus confirmat,
id. Fin. 1, 21, 71:
constituere fidem,
id. Part. Or. 9, 31: fidem facit oratio, awakens or produces belief, id. Brut. 50, 187; cf.:
quoniam auribus vestris... minorem fidem faceret oratio mea,
id. Cat. 3, 2, 4:
aliquamdiu fides fieri non poterat,
Caes. B. C. 2, 37, 1;
so with dare (rare): res ipsa fidem sermoni meo dabit,
App. M. 4, p. 146, 25:
Hercules cui ea res immortalitatis fidem dedit,
assured of, Just. 24, 4, 4; Plin. Pan. 74, 3.—With object-clauses:
fac fidem, te nihil nisi populi utilitatem et fructum quaerere,
evince, show, Cic. Agr. 2, 8, 22: tibi fidem faciemus, nos ea suadere, quae, etc., will convince, Balb. et Opp. ap. Cic. Att. 9, 8, A. fin.:
mihi fides apud hunc est, nihil me istius facturum,
Ter. Heaut. 3, 3, 10; cf.:
cum vix fides esset, rem ullo modo successuram,
Suet. Vesp. 7:
male fidem servando illis quoque abrogant fidem,
Plaut. Trin. 4, 3, 41:
quorum rebus gestis, fidem et auctoritatem in testimonio inimicitiarum suspicio derogavit,
Cic. Font. 7, 13; cf.:
alicui abrogare fidem juris jurandi,
id. Rosc. Com. 15, 44; and:
omnibus abrogatur fides,
id. Ac. 2, 11, 36:
quae res fidem abrogat orationi,
Auct. Her. 1, 10, 17:
imminuit et oratoris auctoritatem et orationis fidem,
Cic. de Or. 2, 37, 156:
multa fidem promissa levant,
Hor. Ep. 2, 2, 10: fidem addere, to give credence (opp. fidem demere):
ex ingenio suo quisque demat vel addat fidem,
Tac. G. 3 fin. —
B.
In partic., in mercant. lang., credit:
cum fides totā Italiā esset angustior, neque creditae pecuniae solverentur,
Caes. B. C. 3, 1, 2; cf.:
scimus, Romae solutione impedita fidem concidisse,
Cic. de Imp. Pomp. 7, 19:
fides de foro sublata erat,
id. Agr. 2, 3, 8:
labefacta jam fide,
credit being impaired, Suet. Vesp. 4:
pecunia suā aut amicorum fide sumpta mutua,
Sall. C. 24, 2:
non contentus agrariis legibus fidem moliri coepit,
Liv. 6, 11, 8; cf.:
fidem abrogare,
id. 6, 41, 11:
fidemque remque, perdere,
credit and means, Plaut. Ep. 2, 2, 36; cf.:
res eos jampridem, fides deficere nuper coepit,
Cic. Cat. 2, 5, 10:
nisi fide staret res publica, opibus non staturam,
Liv. 23, 48, 9 Drak.; freq.: res fidesque, for fame and fortune, property and credit, i. e. entire resources, Plaut. Curc. 4, 2, 18; id. Truc. 1, 1, 24; 38; id. Most. 1, 2, 64; Sall. J. 73, 6 Cort.—
2.
Beyond the mercant. sphere ( poet. and in post-Aug. prose):
segetis certa fides meae,
i. e. return, yield, Hor. C. 3, 16, 30:
at tibi... Persolvat nullā semina certa fide,
Tib. 2, 3, 62:
fallax fides unius anni,
Plin. Pan. 32, 4:
quia hanc ejus terrae fidem Menander eludit,
Quint. 12, 10, 25.
II.
Transf., that which produces confidence or belief.
A.
The quality that produces confidence in a person, trustworthiness, faithfulness, conscientiousness, credibility, honesty; in things, credibility, truth, etc.
1.
In gen. (erroneously regarded by Cicero as the primary signif. of the word; wherefore he derived it from fio; v. the foll. passages):
fundamentum justitiae est fides, id est dictorum conventorumque constantia et veritas. Ex quo, audeamus imitari Stoicos, credamusque, quia fiat, quod dictum est, appellatam fidem,
Cic. Off. 1, 7, 23 Beier; cf. id. Fragm. ap. Non. 24, 17 (Rep. 4, 7, p. 428 ed. Mos.); id. Fam. 16, 10 fin.:
justitia creditis in rebus fides nominatur,
id. Part. Or. 22, 78:
meo periculo hujus ego experiar fidem,
Plaut. Capt. 2, 2, 99; cf.:
fides fidelitasque amicum erga,
id. Trin. 5, 2, 2:
homo antiqua virtute ac fide,
Ter. Ad. 3, 3, 88; cf.:
exemplum antiquae probitatis et fidei,
Cic. Rep. 3, 5:
esse summa probitate ac fide,
id. ib. 3, 17:
vir aequissimus, singulari fide,
id. ib. 3, 17:
quorum fides est laudata,
id. ib. 2, 36:
quibus facillime justitia et fides convalescit,
id. ib. 2, 14:
unde justitia, fides, aequitas?
id. ib. 1, 2:
cujus virtuti, fidei, felicitati (Gallia) commendata est,
id. Prov. Cons. 14, 35:
aequitas et fides,
id. Rep. 1, 35; cf.:
si pudor quaeritur, si probitas, si fides,
id. ib. 3, 18 fin.:
quanta fide, quanta religione,
id. Font. 6, 13:
hinc fides, illinc fraudatio,
id. Cat. 2, 11, 25: ille vir haud magna cum re sed plenu' fidei, Enn. ap. Cic. de Sen. 1, 1 (Ann. v. 342 ed. Vahl.): ubi societas? ubi fides majorum? Cato ap. Gell. 10, 3, 17: nulla sancta societas, nec fides regni est, Enn. ap. Cic. Off. 1, 8, 26 (Trag. v. 412 ed. Vahl.):
mea eraga te fides et benevolentia,
Cic. Fam. 1, 5, 1:
pro vetere ac perpetua erga populum Romanum fide,
Caes. B. G. 5, 54, 4:
in fide atque amicitia civitatis Aeduae,
id. ib. 2, 14, 2:
in fide manere,
id. ib. 7, 4, 5; cf.:
sincera fide in pace Ligures esse,
Liv. 40, 34, 11:
si tibi optima fide sua omnia concessit,
Cic. Rosc. Am. 49, 144:
praestare fidem,
id. Div. 2, 37, 79; id. Top. 10, 42; id. Att. 16, 7, 2; id. Fam. 1, 7, 6:
te oro per tuam fidem, ne, etc.,
Ter. And. 1, 5, 55: Eu. Dic bona fide: tu id aurum non surripuisti? Ly. Bona. Eu. Neque scis, quis abstulerit? Ly. Istuc quoque bona, Plaut. Mil. 4, 10, 42:
de pace cum fide agere,
Liv. 32, 33, 10:
jussas cum fide poenas luam,
Hor. Epod. 17, 37:
haecne marita fides?
Prop. 4 (5), 3, 11:
Aeacidae dederat pacis pignusque fidemque,
faithful bail, Ov. M. 12, 365:
perjura patris fides,
perjured faith, dishonesty, Hor. C. 3, 24, 59 et saep.—Prov.:
fides ut anima, unde abiit, eo numquam redit,
Pub. Syr. 181 (Rib.):
fidem qui perdit, quo se servet relicuo,
id. 166.—
b.
Of inanim. and abstr. things:
nam cum Gabinii levitas... omnem tabularum fidem resignasset, etc.,
trustworthiness, credibility, Cic. Arch. 5, 9; cf.:
nunc vero quam habere auctoritatem et quam fidem possunt (litterae)?
id. Fl. 9, 21; and:
visa, quae fidem nullam habebunt,
id. Ac. 2, 18, 58 fin.; and:
qui non speciem expositionis sed fidem quaerit,
truth, Quint. 10, 1, 32:
aliter oraculorum, aliter haruspicum fides confirmari aut refelli potest,
id. 5, 7, 36:
probationum,
id. 4 praef. §
6: liber spectatae fidei,
Gell. 1, 7, 1:
paulum distare ab eo (lapide) in unguentorum fide multi existimant Lygdinos, etc.,
in faithful preservation, keeping in good condition, Plin. 36, 8, 13, § 62.—
c.
In poets several times, faithful, true fulfilment of a promise:
dicta fides sequitur,
Ov. M. 3, 527 (cf.:
res dicta secuta est,
id. ib. 4, 550):
vota fides sequitur,
id. ib. 8, 713:
promissa exhibuere fidem,
were fulfilled, id. ib. 7, 323; cf.:
en haec promissa fides est?
is this the fulfilment of the oracle? Verg. A. 6, 346.—
2.
In partic., in jurid. lang., bona fides, good faith, sincerity; hence, EX FIDE BONA or BONA FIDE, in good faith, sincerely, honestly, conscientiously:
arbitrum illum adegit, QVICQVID SIBI DARE FACERE OPORTERET EX FIDE BONA,
Cic. Off. 3, 16, 66; cf.: quanti verba illa: VTI NE PROPTER TE FIDEMVE TVAM CAPTVS FRAVDATVSVE SIEM, etc.... Q. quidem Scaevola, pontifex maximus, summam vim esse dicebat in omnibus iis arbitriis, in quibus adderetur EX FIDE BONA;
fideique bonae, nomen existimabat manare latissime, idque versari in tutelis societatibus, fiduciis mandatis, rebus emptis venditis, conductis locatis, etc.,
id. ib. 3, 17, 70; id. Att. 6, 1, 15: praetor ait: QVI [p. 747] BONA FIDE EMIT, etc., Dig. 6, 2, 7, § 11 sq.; cf.:
bonae fidei emptori subrepta re quam emerit,
Just. Inst. 4, 1, 15:
ubi lex inhibet usucapionem, bona fides possidenti nihil prodest,
Dig. 41, 3, 24:
tot judicia de fide mala, quae ex empto aut vendito aut conducto aut locato contra fidem fiunt, etc.,
i. e. deception, dishonesty, Cic. N. D. 3, 30, 74:
bonā fide = certissime,
Plaut. Truc. 2, 7, 30; id. Aul. 4, 10, 42; id. Capt. 4, 2, 110; cf.:
mala fide,
Dig. 41, 2, 1, § 6.—
B.
An assurance that produces confidence, a promise, engagement, word, assurance, confirmation.
1.
In gen.:
fide data, credamus,
Plaut. Pers. 2, 2, 61: accipe daque fidem, Enn. ap. Macr. S. 6, 1 (Ann. v. 33 ed. Vahl.):
atque etiam, si quid singuli temporibus adducti hosti promiserunt, est in eo ipso fides conservanda: ut primo Punico bello Regulus... ad supplicium redire maluit, quam fidem hosti datam fallere,
Cic. Off. 1, 13, 39; cf. id. Fin. 2, 20, 65:
fidem dare, violare, in fide non stare,
id. Rab. Perd. 10, 28:
Pompei fides, quam de me Caesari dederat,
id. Fam. 1, 9, 12:
inter se fidem et jusjurandum dare,
Caes. B. G. 1, 3 fin.:
obligare fidem alicui,
to plight one's faith, Cic. Phil. 5, 18, 51; cf.:
fidem reliquis interponere,
Caes. B. G. 5, 6 fin.:
fide mea spondeo, futurum ut, etc.,
Plin. Ep. 1, 14, 10:
diffidens, de numero dierum Caesarem fidem servaturum,
Caes. B. G. 6, 36, 1:
si fidem mecum servas,
Plaut. Curc. 1, 2, 48:
tecum servavi fidem,
id. Capt. 5, 1, 10; id. Merc. 3, 1, 33:
fides juris jurandi cum hoste servanda,
Cic. Off. 3, 29, 107:
fidem erga imperatorem conservare,
Caes. B. C. 1, 84, 3:
fidem erga populum Romanum servare,
Liv. 24, 4, 5:
servata erga Galbam,
Tac. H. 1, 71:
in regem suum servata,
Curt. 6, 5, 2:
ut fidem vobis praestaremus,
Liv. 28, 39, 2; so,
fidem alicui praestare,
Curt. 6, 4, 9; Liv. 30, 15, 5; Sen. Ben. 5, 21, 1:
non servata fides deditis est,
Liv. 24, 1, 10; cf. Cic. de Sen. 20, 75; Sen. Ep. 71, 17:
fidem suam liberare,
to perform his promise, Cic. Fl. 20, 47; cf.:
fidem alicujus liberare,
id. Fam. 12, 7, 2: so,
fidem exsolvere,
Liv. 3, 19, 1; 22, 23, 8; 24, 16, 12; Plin. Ep. 2, 12, 6; Luc. 9, 98 al.:
fidem frangere,
Cic. Rosc. Com. 6, 16;
for which violare, v. above,
id. Rab. Perd. 10, 28:
fidem amittere,
Nep. Eum. 10:
istius fide ac potius perfidiā decepti,
Cic. Rosc. Am. 38, 110: quantum mea fides studii mihi afferat, my plighted word (to defend the king), id. Deiot. 1, 1:
contioni deinde edicto addidit fidem,
confirmed, Liv. 2, 24, 6.—
2.
Pregn., a given promise of protection or security, a guaranty; hence, in gen., protection, guardian care:
introduxi Vulturcium sine Gallis: fidem ei publicam jussu senatus dedi,
promised him protection, security, in the name of the public, Cic. Cat. 3, 4, 8; cf.: Vulturcius interrogatus... primo fingere alia;
post, ubi fide publica dicere jussus est, omnia uti gesta erant aperit,
Sall. C. 47, 1:
cum se diceret indicaturum de conjuratione, si fides publica data esset,
id. ib. 48, 4:
uti L. Cassius ad Jugurtham mitteretur, eumque interposita fide publica Romam duceret,
id. J. 32, 1; cf.:
privatim praeterea fidem suam interponit, quam ille non minoris quam publicam ducebat,
id. ib. fin.:
qui Romam fide publica venerat,
id. ib. 35, 7; so,
too, simply fides: Lusitani contra interpositam fidem interfecti,
Cic. Brut. 23, 89:
fide accepta ab legatis, vim abfuturam,
Liv. 38, 33, 3:
Thais patri se commendavit in clientelam et fidem,
Ter. Eun. 5, 9, 9; cf.:
se in Chrysogoni fidem et clientelam contulerunt,
Cic. Rosc. Am. 37, 106:
quaere in cujus fide sint et clientela,
id. ib. 33, 93:
aliquid in fidem alicujus tradere,
Liv. 38, 31, 2:
frugi hominem, plenum religionis videtis positum in vestra fide ac potestate: atque ita, ut commissus sit fidei, permissus potestati,
Cic. Font. 14, 30; cf.:
se suaque omnia in fidem atque potestatem populi Romani permittere,
Caes. B. G. 2, 3, 2:
in alicujus fidem ac potestatem venire,
id. ib. 2, 13, 2:
in fide alicujus esse,
Cic. Planc. 41, 97; cf. id. Fam. 13, 65, 2:
ea (jura) fidei suae commissa,
id. Off. 1, 34, 124:
civitas in Catonis fide locata,
id. Att. 6, 1, 5:
recipere aliquid in fidem,
id. ib. 15, 14, 3; cf.:
aliquem in fidem necessitudinemque suam recipere,
id. Fam. 13, 19, 2:
recipere aliquem in fidem,
Caes. B. G. 2, 15, 1; 4, 22, 3:
hortatur, ut populi Romani fidem sequantur,
id. ib. 4, 21, 8: jura fidemque supplicis erubuit (Achilles), the protection due to a suppliant, Verg. A. 2, 541:
di, obsecro vostram fidem!
your protection, assistance, help, Plaut. Cist. 4, 1, 11; id. Am. 5, 1, 78; id. Most. 1, 1, 74; 2, 2, 97; cf.:
fidem vestram oro atque obsecro, judices,
Cic. Mur. 40, 86:
deum atque hominum fidem implorabis,
id. Verr. 2, 1, 9, § 25;
so in colloq. lang. frequently elliptic. as an exclamation: Di vostram fidem!
by the protection of the gods! for heaven's sake! Plaut. Capt. 2, 3, 58, id. Men. 5, 2, 119; id. Poen. 4, 78 al.; Ter. And. 4, 3, 1; 4, 4, 5; id. Eun. 3, 1, 28 al.; cf.:
tuam fidem, Venus!
Plaut. Curc. 1, 3, 40:
pro deum atque hominum fidem!
id. ib. 5, 3, 16; id. Ep. 4, 2, 10; Ter. And. 1. 5, 2; 1, 5, 11; id. Heaut. 1, 1, 9 al.; Sall. C. 20, 10 al.;
for which: pro deorum atque hominum fidem!
Cic. Tusc. 5, 16, 48;
and in a different order: pro deorum fidem atque hominum,
id. Lael. 15, 52;
also simply pro deum fidem,
Liv. 3, 67, 7 Drak. N. cr.; and:
per fidem!
Petr. 100, 5; Tac. Or. 35; App. M. 6, p. 175.—
C.
The faith, the Christian religion as a system of belief (eccl. Lat.):
domicilium fidei,
Lact. 4, 30 fin.; Vulg. Apoc. 14, 12 al.
III.
Fides, personified as a goddess:
praeclare Ennius: O Fides alma, apta pinnis, et jus jurandum Jovis! Qui jus igitur jurandum violat, is Fidem violat,
Cic. Off. 3, 29, 104 (Enn. Trag. v. 410 ed. Vahl.); cf. Varr. L. L. 5, § 74 Müll.; Cic. N. D. 3, 18, 47; 2, 23, 61; 31, 79; id. Leg. 2, 8, 19; 11, 28; Plaut. Cas. prol. 2; id. Aul. 3, 6, 46; 50; 4, 2, 14; Verg. A. 1, 292; Hor. C. 1, 35, 21; 4, 5, 20; id. C. S. 57.
2.
fĭdes, ium, plur., or fides, is, sing., f. [= sphidê], a stringed instrument, lyre, lute, cithern.
I.
Lit.
A.
In gen.
(α).
In plur. (only so in classic prose): Fides genus citharae, Paul. ex Fest. p. 89, 16 Müll.:
(hominis) omnis vultus omnesque voces, ut nervi in fidibus, ita sonant, ut a motu animi quoque sunt pulsae,
Cic. de Or. 3, 57, 216;
so different from nervi,
id. Div. 2, 14, 33; id. Leg. 2, 15, 39; id. Brut. 54, 199; id. Fin. 4, 27, 75 (v. Madv. ad h. l., p. 601 sq.):
ut in fidibus aut tibiis, atque in cantu ipso ac vocibus concentus est quidam tenendus ex distinctis sonis, etc.,
id. Rep. 2, 42; id. Fin. 4, 27, 75; cf. id. de Or. 3, 51, 197: Fi. Fides non reddis? Pe. Neque fides neque tibias, Plaut. Ep. 3, 4, 77;
with tibiae,
Quint. 1, 10, 14; 20; 11, 3, 59:
Orpheus, Threïciā fretus citharā fidibusque canoris,
Verg. A. 6, 120:
fidibus cantare alicui,
Plaut. Ep. 3, 4, 64:
fidibus canere praeclare,
Cic. Tusc. 1, 2, 4; id. Div. 2, 59, 122:
uti,
id. Tusc. 5, 39, 113:
dicere longum melos,
Hor. C. 3, 4, 4:
placare deos,
id. ib. 1, 36, 1:
discere,
Cic. de Sen. 8, 26:
docere aliquem,
id. Fam. 9, 22, 3:
scire,
Ter. Eun. 1, 2, 53:
vivunt commissi calores Aeoliae fidibus puellae,
Hor. C. 4, 9, 12:
fidibusne Latinis Thebanos aptare modos studet,
i. e. to imitate Pindaric odes in Latin poetry, id. Ep. 1, 3, 12.—
(β).
Sing. ( poet.):
sume fidem et pharetram: fies manifestus Apollo,
Ov. H. 15, 23; so,
Teïa,
Hor. C. 1, 17, 18:
Cyllenea,
id. Epod. 13, 9:
quodsi blandius Orpheo moderere fidem,
id. C. 1, 24, 14.—
2.
Prov.: vetus adagium est: Nihil cum fidibus graculo, i. e. ignoramuses have nothing to do with poetry, Gell. N. A. praef. § 19.—
B.
Esp., Fides, is, f., a constellation, i. q. Lyra, the Lyre:
cedit clara Fides Cyllenia,
Cic. Arat. 381; Varr. R. R. 2, 5, 12;
in the form Fidis,
Col. 11, 2, 14; 40; Sid. Carm. 16, 5.—
* II.
Transf., in sing., i. q. nervus, chorda, a string of a musical instrument:
quae tuba quaeve lyra Flatibus incluta vel fidibus,
Prud. Cath. 3, 81.

Lewis & Short latin dictionary > fides
109 impertio

impertio ( inp-; also impartio, Liv. 38, 36), īvi or ĭi, ītum (old fut. impertibis, Nov. ap. Non. 27, 33; Com. Fragm. v. 12 Rib.), 4 (also in the dep. form im-pertior; inf. impertiri, Ter. Ad. 3, 2, 22; Verg. Cat. 15; App. M. 3, p. 215 al.), v. a. [in-partio], to share with another, to communicate, bestow, impart a thing (class.; a favorite word of Cic.; cf. communico, participo, partior).—With dat.:
si quam praestantiam virtutis, ingenii, fortunae consecuti sunt, impertiant ea suis communicentque cum proximis,
Cic. Lael. 19, 70:
oneris mei partem nemini impertio,
id. Sull. 3, 9:
te exorabo, ut mihi quoque et Catulo tuae suavitatis aliquid impertias,
id. de Or. 2, 4, 16:
imperti etiam populo potestatis aliquid,
id. Rep. 2, 28; id. Fragm. ap. Non. 37, 27:
si aliquid impertivit tibi sui consilii,
id. Fam. 5, 2, 9:
unum diem festum Marcellis,
id. Verr. 2, 2, 21, § 51:
dolorem suum nobis,
id. Att. 2, 23, 2: molestias senectutis suae vestris familiis, id. Fragm. ap. Non. 37, 25 (Rep. 5, 8 Mos.):
Terentia impertit tibi multam salutem,
salutes thee heartily, id. Att. 2, 12, 4:
hominibus indigentibus de re familiari,
id. Off. 2, 15, 54:
talem te et nobis impertias,
wouldst show, id. Rosc. Am. 4, 11:
a te peto, ut aliquid impertias temporis huic quoque cogitationi,
id. Att. 9, 11, A, 3:
tantum temporis huic studio,
id. Balb. 1, 3:
aures studiis honestis,
Tac. A. 14, 21:
aliquid suorum studiorum philosophiae quoque,
Cic. Fin. 5, 2, 6: meum laborem hominum periculis sublevandis, id. Mur. 4, 8:
aliis gaudium suum,
Liv. 27, 51, 4:
conjugibus liberisque tam laetum nuntium,
id. 27, 51, 7.— With ad:
nihil tuae prudentiae ad salutem meam,
Cic. Att. 3, 15, 7:
(ignis) ceteris naturis omnibus salutarem impertit et vitalem calorem,
id. N. D. 2, 10, 27.—In pass.:
huic plausus maximi, signa praeterea benevolentiae permulta a bonis impertiuntur,
Cic. Att. 2, 18, 1:
viro forti collegae meo laus impertitur,
id. Cat. 3, 6, 14:
pro his impertitis oppugnatum patriam nostram veniunt,
i. e. for these favors, benefits, Liv. 21, 41, 13. — Absol.: quibus potest, impertit, Lucil. ap. Non. 37, 22:
si quid novisti rectius istis, candidus imperti: si non, his utere mecum,
Hor. Ep. 1, 6, 68.—
II.
Transf.: aliquem aliqua re, to make one a sharer or partaker in any thing, to present him with (very rare;
not in Cic.): advenientem peregre erum suum Stratippoclem Salva impertit salute Epidicus,
greets, wishes health, Plaut. Epid. 1, 2, 23:
Parmenonem suum plurima salute,
Ter. Eun. 2, 2, 40; cf. Plaut. Ps. 1, 5, 40:
obsecret, se ut nuntio hoc impertiam,
id. Stich. 2, 1, 27:
neque quemquam osculo impertiit, ac ne resalutatione quidem,
Suet. Ner. 37:
solos numquam donis impertiendos putavit,
id. Aug. 25:
reliquit eum nullo praeter auguralis sacerdotii honore impertitum,
id. Claud. 4.— Pass.:
doctrinis, quibus puerilis aetas impertiri debet,
Nep. Att. 1, 2.— In dep. form:
cesso eram hoc malo impertiri propere?
Ter. Ad. 3, 2, 22.

Lewis & Short latin dictionary > impertio
110 inpertio

impertio ( inp-; also impartio, Liv. 38, 36), īvi or ĭi, ītum (old fut. impertibis, Nov. ap. Non. 27, 33; Com. Fragm. v. 12 Rib.), 4 (also in the dep. form im-pertior; inf. impertiri, Ter. Ad. 3, 2, 22; Verg. Cat. 15; App. M. 3, p. 215 al.), v. a. [in-partio], to share with another, to communicate, bestow, impart a thing (class.; a favorite word of Cic.; cf. communico, participo, partior).—With dat.:
si quam praestantiam virtutis, ingenii, fortunae consecuti sunt, impertiant ea suis communicentque cum proximis,
Cic. Lael. 19, 70:
oneris mei partem nemini impertio,
id. Sull. 3, 9:
te exorabo, ut mihi quoque et Catulo tuae suavitatis aliquid impertias,
id. de Or. 2, 4, 16:
imperti etiam populo potestatis aliquid,
id. Rep. 2, 28; id. Fragm. ap. Non. 37, 27:
si aliquid impertivit tibi sui consilii,
id. Fam. 5, 2, 9:
unum diem festum Marcellis,
id. Verr. 2, 2, 21, § 51:
dolorem suum nobis,
id. Att. 2, 23, 2: molestias senectutis suae vestris familiis, id. Fragm. ap. Non. 37, 25 (Rep. 5, 8 Mos.):
Terentia impertit tibi multam salutem,
salutes thee heartily, id. Att. 2, 12, 4:
hominibus indigentibus de re familiari,
id. Off. 2, 15, 54:
talem te et nobis impertias,
wouldst show, id. Rosc. Am. 4, 11:
a te peto, ut aliquid impertias temporis huic quoque cogitationi,
id. Att. 9, 11, A, 3:
tantum temporis huic studio,
id. Balb. 1, 3:
aures studiis honestis,
Tac. A. 14, 21:
aliquid suorum studiorum philosophiae quoque,
Cic. Fin. 5, 2, 6: meum laborem hominum periculis sublevandis, id. Mur. 4, 8:
aliis gaudium suum,
Liv. 27, 51, 4:
conjugibus liberisque tam laetum nuntium,
id. 27, 51, 7.— With ad:
nihil tuae prudentiae ad salutem meam,
Cic. Att. 3, 15, 7:
(ignis) ceteris naturis omnibus salutarem impertit et vitalem calorem,
id. N. D. 2, 10, 27.—In pass.:
huic plausus maximi, signa praeterea benevolentiae permulta a bonis impertiuntur,
Cic. Att. 2, 18, 1:
viro forti collegae meo laus impertitur,
id. Cat. 3, 6, 14:
pro his impertitis oppugnatum patriam nostram veniunt,
i. e. for these favors, benefits, Liv. 21, 41, 13. — Absol.: quibus potest, impertit, Lucil. ap. Non. 37, 22:
si quid novisti rectius istis, candidus imperti: si non, his utere mecum,
Hor. Ep. 1, 6, 68.—
II.
Transf.: aliquem aliqua re, to make one a sharer or partaker in any thing, to present him with (very rare;
not in Cic.): advenientem peregre erum suum Stratippoclem Salva impertit salute Epidicus,
greets, wishes health, Plaut. Epid. 1, 2, 23:
Parmenonem suum plurima salute,
Ter. Eun. 2, 2, 40; cf. Plaut. Ps. 1, 5, 40:
obsecret, se ut nuntio hoc impertiam,
id. Stich. 2, 1, 27:
neque quemquam osculo impertiit, ac ne resalutatione quidem,
Suet. Ner. 37:
solos numquam donis impertiendos putavit,
id. Aug. 25:
reliquit eum nullo praeter auguralis sacerdotii honore impertitum,
id. Claud. 4.— Pass.:
doctrinis, quibus puerilis aetas impertiri debet,
Nep. Att. 1, 2.— In dep. form:
cesso eram hoc malo impertiri propere?
Ter. Ad. 3, 2, 22.

Lewis & Short latin dictionary > inpertio
111 natio

nātĭo, ōnis, f. [nascor], a being born, birth; hence, transf.
I.
Personified, Natio, the goddess of birth:
Natio quoque dea putanda est, quae, quia partus matronarum tueatur, a nascentibus Natio nominata est,
Cic. N. D. 3, 18, 47 (al. Nascio).—
II.
A breed, stock, kind, species, race (rare but class.;
syn.: genus, stirps, familia): in hominibus emendis si natione alter est melior, emimus pluris, etc.,
Varr. L. L. 9, § 93 Müll.;
Auct. B. Alex. 7, 3: natio optimatium,
Cic. Sest. 44, 96:
officiosissima candidatorum,
id. Pis. 23, 55.—Also in a contemptuous sense, a race, tribe, set:
salvete, fures maritimi, Famelica hominum natio, quid agitis?
Plaut. Rud. 2, 2, 6:
vestra natio (Epicureorum),
Cic. N. D. 2, 29, 74:
ardelionum,
Phaedr. 2, 5, 1.—Of animals:
praegnantes opere levant: venter enim labore nationem reddit deteriorem,
Varr. R. R. 2, 6, 4; cf. id. L. L. 9, § 92 Müll.; and: in pecoribus quoque bonus proventus feturae bona natio dicitur, Paul. ex Fest. p. 167 Müll.— Transf., of things, a sort, kind (post-Aug.):
nationes in apium naturā diximus,
Plin. 22, 24, 50, § 109:
cera natione Pontica,
id. 21, 14, 49, § 83; cf. id. 12, 25, 55, § 125.—
B.
In a more restricted sense, a race of people, nation, people (used commonly in a more limited sense than gens, and sometimes as identical with it; cf.: gens, populus; usually applied by Cicero to distant and barbarous people): nam itast haec hominum natio;
in Epidamniis Voluptarii, etc.,
Plaut. Men. 2, 1, 34:
omnes nationes servitutem ferre possunt: nostra civitas non potest,
Cic. Phil. 10, 10, 20; cf.:
exteris nationibus ac gentibus ostendere, etc.,
id. Font. 11, 25:
ne nationes quidem et gentes,
id. N. D. 3, 39, 93; cf.
, in the reverse order: omnes exterae gentes ac nationes,
id. Imp. Pomp. 11, 31:
per omnes gentes nationesque,
Quint. 11, 3, 87:
eruditissima Graecorum natio,
Cic. de Or. 2, 4, 18:
Judaei et Syri, nationes natae servituti,
id. Prov. Cons. 5, 10:
immanes ac barbarae nationes,
id. Q. Fr. 1, 1, 9, § 27:
quod eas quoque nationes adire volebat,
Caes. B. G. 3, 7:
Suevi majorem Germaniae partem obtinent, propriis adhuc nationibus nominibusque discreti,
Tac. G. 38:
Gannascus, natione Canninefas,
id. A. 11, 18:
patre Camissare, natione Care, matre Scythissā natus,
Nep. Dat. 1, 1:
NATIONE CILIX,
Inscr. Fabr. p. 495, n. 189; so in connection with names of cities: NATIONE ARRETIO, Inscr. Don. cl. 6, n. 181.—
2.
Ad Nationes, the name of a portico in Rome, built by Augustus, where the images of all known nations were set up:
ante aditum porticūs Ad Nationes,
Plin. 36, 5, 4, § 39; cf. Serv. Verg. A. 8, 721.—
3.
In eccl. Lat., like gens, and the Gr. ethnos, opp. to Christians, the heathen:
per deos nationum,
Tert. de Idol. 22.

Lewis & Short latin dictionary > natio
112 refero

rĕ-fĕro, rettŭli (also written retuli), rĕlātum (rēlātum or rellatum, Lucr. 2, 1001), rĕferre, v. a. irr., to bear, carry, bring, draw, or give back (very freq. and class.; cf.: reduco, reporto, retraho).
I.
Lit.
A.
Ingen.: zonas, quas plenas argenti extuli, eas ex provinciā inanes rettuli, C. Gracchus ap. Gell. 15, 12 fin.:
arma,
Plaut. Ep. 2, 2, 25:
vasa domum,
id. Poen. 4, 2, 25; cf.:
pallam domum,
id. Men. 5, 7, 59; 4, 2, 97; 98; cf.:
anulum ad me,
id. Cas. 2, 1, 1;
and simply pallam, spinther,
id. Men. 3, 3, 16; 5, 1, 5; 5, 2, 56:
secum aurum,
id. Aul. 4, 5, 4:
exta,
id. Poen. 2, 44:
uvidum rete sine squamoso pecu,
id. Rud. 4, 3, 5:
aestus aliquem in portum refert,
id. As. 1, 3, 6:
Auster me ad tribulos tuos Rhegium rettulit,
Cic. Fam. 12, 25, 3: ut naves eodem, unde erant profectae, reterrentur, Caes. B. G. 4, 28:
me referunt pedes in Tusculanum,
Cic. Att. 15, 16, B; cf.:
aliquem lecticae impositum domum,
Suet. Caes. 82; and:
in Palatium,
id. Vit. 16: intro referre pedem, to turn one ' s feet back, to return, Plaut. Merc. 5, 4, 50; cf.:
incertus tuum cave ad me rettuleris pedem,
id. Ep. 3, 4, 3:
caelo rettulit illa pedem,
Ov. H. 16, 88; 15, 186:
fertque refertque pedes,
id. F. 6, 334 (for a different use of the phrase, v. infra B. 2.):
in decimum vestigia rettulit annum (victoria),
Verg. A. 11, 290:
in convivia gressum,
Sil. 11, 355:
in thalamos cursum,
id. 8, 89:
ad nomen caput ille refert,
turns his head, looks back, Ov. M. 3, 245:
suumque Rettulit os in se,
drew back, concealed, id. ib. 2, 303:
ad Tuneta rursum castra refert,
Liv. 30, 16:
corpus in monumentum,
Petr. 113:
relatis Lacedaemona (ossibus),
Just. 3, 3, 12:
gemmam non ad os, sed ad genas,
Ov. Tr. 5, 4, 5: digitos ad os referre, to draw back (v. digitus), Quint. 11, 3, 103:
digitos ad frontem saepe,
Ov. M. 15, 567:
manum ad capulum,
Tac. A. 15, 58 fin.:
rursus enses vaginae,
Sil. 7, 508:
pecunias monumentaque, in templum,
Caes. B. C. 2, 21:
caput ejus in castra,
id. B. G. 5, 58:
vulneratos in locum tutum,
id. B. C. 2, 41:
cornua (urorum) in publicum,
id. B. G. 6, 28:
frumentum omne ad se referri jubet,
id. ib. 7, 71:
signa militaria, scutum, litteras ad Caesarem,
id. ib. 7, 88; id. B. C. 3, 53; 3, 99; id. B. G. 1, 29; 5, 49:
Caesaris capite relato,
id. B. C. 3, 19 fin. —
b.
Esp.: referre se, to go back, return:
Romam se rettulit,
Cic. Fl. 21, 50:
sese in castra,
Caes. B. C. 1, 72 fin.:
se huc,
id. ib. 2, 8, 2:
domum me Ad porri catinum,
Hor. S. 1, 6, 115:
sese ab Argis (Juno),
Verg. A. 7, 286:
se ab aestu,
Ov. M. 14, 52; cf.:
se de Britannis ovans,
Tac. A. 13, 32:
causam Cleanthes offert, cur se sol referat,
Cic. N. D. 3, 14, 37.—
c.
Pass. in mid. sense, to return, arrive:
sin reiciemur, tamen eodem paulo tardius referamur necesse est,
Cic. Tusc. 1, 49, 119:
classem relatam,
Verg. A. 1, 390:
nunc Itali in tergum versis referuntur habenis,
Sil. 4, 317; 7, 623.—
d.
To withdraw, remove:
fines benignitatis introrsus referre,
to narrow, Sen. Ben. 1, 14, 5:
Seleucia ab mari relata,
remote, Plin. 5, 27, 22, § 93. —
B.
In partic.
1.
To give back something due; to give up, return, restore, pay back, repay (= reddere):
scyphos, quos utendos dedi Philodamo, rettuleritne?
Plaut. As. 2, 4, 34; cf. id. Aul. 4, 10, 29; 37; 38;
and, pateram (surreptam),
Cic. Div. 1, 25, 54:
argentum,
Plaut. Ps. 2, 2, 29; so (with reddere) id. Curc. 5, 3, 45:
mercedem (with reddere),
id. As. 2, 4, 35; cf.:
octonis idibus aera,
to pay the money for tuition. Hor. S. 1, 6, 75 (v. idus):
si non Rettuleris pannum,
id. Ep. 1, 17, 32; 1, 6, 60:
verum, si plus dederis, referam,
Plaut. Ep. 2, 2, 112.—
2.
Referre pedem or gradum, as a milit. t. t., to draw back, retire, withdraw, retreat (different from the gen. signif., to return, and the above passages):
vulneribus defessi pedem referre coeperunt,
Caes. B. G. 1, 25; cf.:
ut paulatim cedant ac pedem referant,
id. B. C. 2, 40; Liv. 7, 33; so,
referre pedem,
Caes. B. C. 1, 44 (with loco excedere); Cic. Phil. 12, 3 (opp. insistere); Liv. 3, 60 (opp. restituitur pugna);
21, 8 al.— For the sake of euphony: referre gradum: cum pedes referret gradum,
Liv. 1, 14. —
And, in a like sense, once mid.: a primā acie ad triarios sensim referebatur,
Liv. 8, 8, 11.—
b.
Transf., out of the milit. sphere:
feroque viso retulit retro pedem (viator),
Phaedr. 2, 1, 8; cf.:
viso rettulit angue pedem,
Ov. F. 2, 342; 6, 334:
rettulit ille gradus horrueruntque comae,
id. ib. 2, 502:
(in judiciis) instare proficientibus et ab iis, quae non adjuvant, quam mollissime pedem oportet referre,
Quint. 6, 4, 19.
II.
Trop., to bear or carry back, to bring, draw, or give back.
A.
In gen.: (Saxum) ejulatu... Resonando mutum flebiles voces refert, Att. ap. Cic. Fin. 2, 29, 94 (Trag. Rel. p. 176 Rib.); cf. Cic. Q. Fr. 1, 1, 14, § 42:
sonum,
id. N. D. 2, 57, 144; id. Or. 12, 38; Hor. Ep. 2, 1, 201 al.:
voces,
Ov. M. 12, 47; cf.:
Coëamus rettulit Echo,
id. ib. 3, 387: cum ex CXXV. judicibus reus L. referret, restored to the list, i. e. retained, accepted (opp. quinque et LXX. reiceret), Cic. Planc. 17:
o mihi praeteritos referat si Juppiter annos!
Verg. A. 8, 560; cf.: tibi tempora, Hor. C. 4, 13, 13:
festas luces (sae culum),
id. ib. 4, 6, 42:
dies siccos (sol),
id. ib. 3, 29, 20 et saep.:
hoc quidem jam periit: Ni quid tibi hinc in spem referas,
Plaut. Ep. 3, 2, 3:
ad amicam meras querimonias referre,
id. Truc. 1, 2, 65:
hic in suam domum ignominiam et calamitatem rettulit,
Cic. Off. 1, 39, 138; cf.:
pro re certā spem falsam domum rettulerunt,
id. Rosc. Am. 38, 110:
rem publicam sistere negat posse, nisi ad equestrem ordinem judicia referantur,
id. Verr. 2, 3, 96, § 223:
servati civis decus referre,
Tac. A. 3, 21:
e cursu populari referre aspectum in curiam,
to turn back, turn towards, Cic. Prov. Cons. 16, 38; cf.:
oculos animumque ad aliquem,
id. Quint. 14, 47:
animum ad studia,
id. de Or. 1, 1, 1:
animum ad veritatem,
id. Rosc. Am. 16, 48:
animum ad firmitudinem,
Tac. A. 3, 6 et saep.:
multa dies variique labor mutabilis aevi Rettulit in melius,
brought to a better state, Verg. A. 11, 426:
uterque se a scientiae delectatione ad efficiendi utilitatem refert,
Cic. Rep. 5, 3, 5; so,
se ad philosophiam referre,
to go back, return, id. Off. 2, 1, 4:
ut eo, unde digressa est, referat se oratio,
id. ib. 2, 22, 77.—
B.
In partic.
1.
(Acc. to I. B. 1.) To pay back, give back, repay (syn. reddo):
denique Par pari referto,
Ter. Eun. 3, 1, 55; cf.:
quod ab ipso adlatum est, id sibi esse relatum putet,
id. Phorm. prol. 21:
ut puto, non poteris ipsa referre vicem,
pay him back in his own coin, Ov. A. A. 1, 370; Sen. Herc. Fur. 1337. — Esp. in the phrase referre gratiam (rarely gratias), to return thanks, show one ' s gratitude (by deeds), to recompense, requite (cf.:
gratiam habeo): spero ego mihi quoque Tempus tale eventurum, ut tibi gratium referam parem,
Plaut. Merc. 5, 4, 39:
parem gratiam,
Ter. Eun. 4, 4, 51:
et habetur et refertur, Thais, a me ita, uti merita es, gratia,
id. ib. 4, 6, 12; cf.:
meritam gratiam debitamque,
Cic. de Or. 3, 4, 14:
justam ac debitam gratiam,
id. Balb. 26, 59:
pro eo mihi ac mereor relaturos esse gratiam,
id. Cat. 4, 2, 3; 1, 11, 28; id. Off. 2, 20, 69:
fecisti ut tibi numquam referre gratiam possim,
Plaut. Capt. 5, 1, 12; id. Most. 1, 3, 57; id. Pers. 5, 2, 71; id. Ps. 1, 3, 86; id. Rud. 5, 3, 36 al.; Cic. Lael. 15, 53; Caes. B. G. 1, 35:
alicui pro ejus meritis gratiam referre,
id. ib. 5, 27 fin.; id. B. C. 2, 39; 3, 1, fin.:
gratiam emeritis,
Ov. P. 1, 7, 61:
gratiam factis,
id. Tr. 5, 4, 47.— Plur.:
pro tantis eorum in rem publicam meritis honores ei habeantur gratiaeque referantur,
Cic. Phil. 3, 15, 39; 10, 11, 1:
dis advenientem gratias pro meritis agere,
Plaut. Am. 1, 1, 27; v. gratia.—
2.
To bring back any thing; to repeat, renew, restore, = repetere, retractare, renovare, etc.:
(Hecyram) Iterum referre,
to produce it again, Ter. Hec. prol. 7; id. ib. prol. alt. 21 and 30; cf. Hor. A. P. 179.— So, to bring up for reconsideration:
rem judicatam,
Cic. Dom. 29, 78:
ludunt... Dictaeos referunt Curetas,
Lucr. 2, 633:
Actia pugna per pueros refertur,
Hor. Ep. 1, 18, 62: institutum referri ac renovari, Civ. Div. in Caecil. 21, 68; cf.:
consuetudo longo intervallo repetita ac relata,
id. ib. 21, 67:
te illud idem, quod tum explosum et ejectum est, nunc rettulisse demiror,
Cic. Clu. 31, 86:
cum ad idem, unde semel profecta sunt, cuncta astra redierint eandemque totius caeli descriptionem longis intervallis retulerint,
id. Rep. 6, 22, 24:
mysteria ad quae biduo serius veneram,
id. de Or. 3, 20, 75:
quasdam caerimonias ex magno intervallo,
Liv. 3, 55:
antiquum morem,
Suet. Caes. 20:
consuetudinem antiquam,
id. Tib. 32 et saep.:
cum aditus consul idem illud responsum rettulit,
repeated, Liv. 37, 6 fin.:
veterem Valeriae gentis in liberandā patriā laudem,
to restore, Cic. Fl. 1, 1:
hunc morem, hos casus atque haec certamina primus Ascanius Rettulit,
Verg. A. 5, 598:
O mihi praeteritos referat si Juppiter annos,
id. ib. 8, 560.—
b.
To represent, set forth anew, reproduce, etc.:
referre Naturam, mores, victum motusque parentum,
to reproduce, Lucr. 1, 597:
majorum vultus vocesque comasque,
id. 4, 1221:
mores, os vultusque ejus (sc. patris),
Plin. Ep. 5, 16, 9:
parentis sui speciem,
Liv. 10, 7; cf.:
(Tellus) partim figuras Rettulit antiquas, partim nova monstra creavit,
Ov. M. 1, 437:
faciem demptā pelle novam,
Tib. 1, 8, 46:
temporis illius vultum,
Ov. M. 13, 443: si quis mihi parvulus aulā Luderet Aeneas, qui te tamen ore [p. 1545] referret, might represent, resemble thee, Verg. A. 4, 329; cf.:
nomine avum referens, animo manibusque parentem,
id. ib. 12, 348:
Marsigni sermone vultuque Suevos referunt,
Tac. G. 43:
neque amissos colores lana refert,
Hor. C. 3, 5, 28.—
3.
To convey a report, account, intelligence, by speech or by writing; to report, announce, relate, recite, repeat, recount; to mention, allege (class.;
in late Lat. saepissime): certorum hominum sermones referebantur ad me,
Cic. Fam. 1, 9, 10 Orell. N. cr.:
tales miserrima fletus Fertque refertque soror (sc. ad Aeneam),
Verg. A. 4, 438:
pugnam referunt,
Ov. M. 12, 160:
factum dictumve,
Liv. 6, 40:
si quis hoc referat exemplum,
Quint. 5, 11, 8:
in epistulis Cicero haec Bruti refert verba,
id. 6, 3, 20:
quale refert Cicero de homine praelongo, caput eum, etc.,
id. 6, 3, 67 et saep.:
quaecunque refers,
Hor. Ep. 1, 7, 60; 2, 1, 130:
sermones deorum,
id. C. 3, 3, 71:
multum referens de Maecenate,
Juv. 1, 66. —With obj.-clause, Suet. Caes. 30; Ov. M. 1, 700; 4, 796:
Celso gaudere et bene rem gerere refer,
Hor. Ep. 1, 8, 2 al.; cf. poet. by Greek attraction:
quia rettulit Ajax Esse Jovis pronepos,
Ov. M. 13, 141; and:
referre aliquid in annales,
Liv. 4, 34 fin., and 43, 13, 2:
ut Proetum mulier perfida credulum Falsis impulerit criminibus, refert,
Hor. C. 3, 7, 16.— Absol.:
quantum, inquam, debetis? Respondent CVI. Refero ad Scaptium,
I report, announce it to Scaptius, Cic. Att. 5, 21, 12:
in quo primum saepe aliter est dictum, aliter ad nos relatum,
reported, stated, id. Brut. 57, 288:
(Hortensius) nullo referente, omnia adversariorum dicta meminisset,
id. ib. 88, 301:
abi, quaere, et refer,
Hor. Ep. 1, 7, 53. —
b.
Poet. (mostly in Ovid), to repeat to one ' s self, call to mind:
tacitāque recentia mente Visa refert,
Ov. M. 15, 27:
si forte refers,
id. Am. 2, 8, 17:
haec refer,
id. R. Am. 308:
saepe refer tecum sceleratae facta puellae,
id. ib. 299:
mente memor refero,
id. M. 15, 451:
foeda Lycaoniae referens convivia mensae,
id. ib. 1, 165; cf.:
illam meminitque refertque,
id. ib. 11, 563.—
c.
Pregn., to say in return, to rejoin, answer, reply (syn. respondeo):
id me non ad meam defensionem attulisse, sed illorum defensioni rettulisse,
Cic. Caecin. 29, 85:
ego tibi refero,
I reply to you, id. ib. 29, 85, §
84: ut si esset dictum, etc., et referret aliquis Ergo, etc.,
id. Fat. 13, 30:
quid a nobis autem refertur,
id. Quint. 13, 44: retices;
nec mutua nostris Dicta refers,
Ov. M. 1, 656; 14, 696:
Musa refert,
id. ib. 5, 337; id. F. 5, 278:
Anna refert,
Verg. A. 4, 31:
talia voce,
id. ib. 1, 94:
pectore voces,
id. ib. 5, 409:
tandem pauca refert,
id. ib. 4, 333 et saep. —
d.
Publicists' t. t.
(α).
To bring, convey, deliver any thing as an official report, to report, announce, notify, = renuntiare:
legati haec se ad suos relaturos dixerunt,
Caes. B. G. 4, 9; cf.:
cujus orationem legati domum referunt,
id. B. C. 1, 35: responsa (legati), Cic. Fragm. ap. Non. 380, 31:
legationem Romam,
Liv. 7, 32:
mandata ad aliquem,
Caes. B. C. 3, 57:
responsa,
id. B. G. 1, 35; cf.:
mandata alicui,
id. ib. 1, 37:
numerum capitum ad aliquem,
id. ib. 2, 33 fin.:
rumores excipere et ad aliquem referre,
Cic. Deiot. 9, 25; cf. Caes. B. G. 1, 47:
Ubii paucis diebus intermissis referunt, Suevos omnes, etc.,
id. ib. 6, 10; Liv. 3, 38, 12.—
(β).
Ad senatum de aliquā re referre (less freq with acc., a rel.-clause, or absol.), to make a motion or proposition in the Senate; to consult, refer to, or lay before the Senate; to move, bring forward, propose: VTI L. PAVLVS C. MARCELLVS COSS... DE CONSVLARIBVS PROVINCIIS AD SENATVM REFERRENT, NEVE QVID PRIVS... AD SENATVM REFERRENT, NEVE QVID CONIVNCTVM DE EA RE REFERRETVR A CONSVLIBVS, S. C. ap. Cic. Fam. 8, 8, 5 sq.: de legibus abrogandis ad senatum referre. Cic. Cornel. 1, Fragm. 8 (p. 448 Orell.); cf.:
de quo legando consules spero ad senatum relaturos,
id. Imp. Pomp. 19, 58:
de ejus honore ad senatum referre,
id. Phil. 8, 11, 33:
de eā re postulant uti referatur. Itaque consulente Cicerone frequens senatus decernit, etc.,
Sall. C. 48, 5, 6:
rem ad senatum refert,
id. ib. 29, 1; cf.:
tunc relata ex integro res ad senatum,
Liv. 21, 5:
rem ad senatum,
id. 2, 22:
consul convocato senatu refert, quid de his fieri placeat, qui, etc.,
Sall. C. 50, 3: ut ex litteris ad senatum referretur, impetrari (a consulibus) non potuit. Referunt consules de re publicā, Caes. B. C. 1, 1; cf.:
refer, inquis, ad senatum. Non referam,
Cic. Cat. 1, 8, 20.—
Of other bodies than the Senate (cf.: defero, fero): C. Cassium censorem de signo Concordiae dedicando ad pontificum collegium rettulisse,
Cic. Dom. 53, 136: eam rem ad consilium cum rettulisset Fabius. Liv. 24, 45, 2; 30, 4, 9:
est quod referam ad consilium,
id. 30, 31, 9; 44, 2, 5; Curt. 4, 11, 10.— Per syllepsin: DE EA RE AD SENATVM POPVLVMQVE REFERRI, since referre ad populum was not used in this sense (for ferre ad populum); v. fero, and the foll. g:
de hoc (sc. Eumene) Antigonus ad consilium rettulit,
Nep. Eum. 12, 1.— Transf., to make a reference, to refer (class.): de rebus et obscuris et incertis ad Apollinem censeo referendum;
ad quem etiam Athenienses publice de majoribus rebus semper rettulerunt,
Cic. Div. 1, 54, 122; cf. Nep. Lys. 3; Cic. Quint. 16, 53.— Different from this is, *
(γ).
Referre ad populum (for denuo ferre), to propose or refer any thing anew to the people (cf. supra, II. B. 2.;
v. Krebs, Antibarb. p. 1006): factum est illorum aequitate et sapientiā consulum, ut id, quod senatus decreverat, id postea referendum ad populum non arbitrarentur,
Cic. Clu. 49, 137; cf. Att. ap. Non. p. 512, 29; Liv. 22, 20; Val. Max. 8, 10, 1.—
e.
A mercantile and publicists' t. t., to note down, enter any thing in writing; to inscribe, register, record, etc.:
cum scirem, ita indicium in tabulas publicas relatum,
Cic. Sull. 15, 42:
in tabulas quodcumque commodum est,
id. Fl. 9, 20:
nomen in tabulas, in codicem,
id. Rosc. Com. 1, 4:
quod reliquum in commentarium,
id. Att. 7, 3, 7:
quid in libellum,
id. Phil. 1, 8, 19:
tuas epistulas in volumina,
i. e. to admit, id. Fam. 16, 17 init.; cf.:
orationem in Origines,
id. Brut. 23, 89 al.:
in reos, in proscriptos referri,
to be set down among, id. Rosc. Am. 10, 27:
absentem in reos,
id. Verr. 2, 5, 42, § 109; cf.:
aliquem inter proscriptos,
Suet. Aug. 70:
anulos quoque depositos a nobilitate, in annales relatum est,
Plin. 33, 1, 6, § 18:
senatūs consulta falsa (sc. in aerarium),
enter, register, Cic. Fam. 12, 1, 1; id. Phil. 5, 4, 12. —Entirely absol.:
ut nec triumviri accipiundo nec scribae referundo sufficerent,
Liv. 26, 36 fin. —Here, too, belongs referre rationes or aliquid (in rationibus, ad aerarium, ad aliquem, alicui), to give, present, or render an account:
rationes totidem verbis referre ad aerarium,
Cic. Fam. 5, 20, 2;
and rationes referre alone: in rationibus referendis... rationum referendarum jus, etc.,
id. ib. 5, 20, 1; id. Pis. 25, 61; id. Verr. 2, 1, 30, § 77; 2, 3, 71, § 167:
referre rationes publicas ad Caesarem cum fide,
Caes. B. C. 2, 20 fin.:
si hanc ex fenore pecuniam populo non rettuleris, reddas societati,
Cic. Verr. 2, 3, 71, § 167:
(pecuniam) in aerarium,
Liv. 37, 57, 12; cf.: pecuniam operi publico, to charge to, i. e. to set down as applied to, Cic. Fl. 19, 44.— So, too, acceptum and in acceptum referre, to place to one ' s credit, in a lit. and trop. sense (v. accipio).— Hence, transf.: aliquem (aliquid) in numero (as above, in rationibus), in numerum, etc., to count or reckon a person or thing among:
Democritus, qui imagines eorumque circuitus in deorum numero refert,
Cic. N. D. 1, 12, 29:
(Caesar, Claudius) in deorum numerum relatus est,
Suet. Caes. 88; id. Claud. 45:
Ponticus Heraclides terram et caelum refert in deos,
Cic. N. D. 1, 13, 34:
nostri oratorii libri in Eundem librorum numerum referendi videntur,
id. Div. 2, 1, 4: hoc nomen in codicem relatum, id. Rosc. Com. B. and K. (al. in codice).—With inter (postAug. and freq.):
ut inter deos referretur (August.),
Suet. Aug. 97:
diem inter festos, nefastos,
Tac. A. 13, 41 fin.:
hi tamen inter Germanos referuntur,
id. G. 46; Suet. Claud. 11; id. Tib. 53:
dumque refert inter meritorum maxima, demptos Aesonis esse situs,
Ov. M. 7, 302:
intellectum est, quod inter divos quoque referretur,
Lampr. Alex. Sev. 14:
inter sidera referre,
Hyg. Fab. 192:
inter praecipua crudelitatis indicia referendus,
Val. Max. 9, 2, ext. 5:
inter insulas,
Plin. 5, 9, 9, § 48:
dicebat quasdam esse quaestiones, quae deberent inter res judicatas referri,
Sen. Contr. 2, 11, 12:
eodem Q. Caepionem referrem,
I should place in the same category, Cic. Brut. 62, 223.—
4.
Referre aliquid ad aliquid, to trace back, ascribe, refer a thing to any thing:
qui pecudum ritu ad voluptatem omnia referunt,
Cic. Lael. 9, 32:
omnia ad igneam vim,
id. N. D. 3, 14, 35:
omnia ad incolumitatem et ad libertatem suam,
id. Rep. 1, 32, 49; 1, 26, 41:
in historiā quaeque ad veritatem, in poëmate pleraque ad delectationem,
id. Leg. 1, 1, 5; id. Off. 1, 16, 52 et saep. al.:
hunc ipsum finem definiebas id esse, quo omnia, quae recte fierent, referrentur, neque id ipsum usquam referretur,
id. Fin. 2, 2, 5; cf.
nusquam,
id. ib. 1, 9, 29:
ad commonendum oratorem, quo quidque referat,
id. de Or. 1, 32, 145:
hinc omne principium, huc refer exitum,
Hor. C. 3, 6, 6.— With dat.:
cujus adversa pravitati ipsius, prospera ad fortunam referebat,
Tac. A. 14, 38 fin. — In Tac. once with in:
quidquid ubique magnificum est, in claritatem ejus (sc. Herculis) referre consensimus,
Tac. G. 34.—Rarely of persons;
as: tuum est Caesar, quid nunc mihi animi sit, ad te ipsum referre,
Cic. Deiot. 2, 7.— Absol.: ita inserere oportet referentem ad fructum, meliore genere ut sit surculus, etc., one who looks to or cares for the fruit, Varr. R. R. 1, 40, 6.—
5.
Culpam in aliquem referre, to throw the blame upon, accuse, hold responsible for, etc. (post-Aug.):
hic, quod in adversis rebis solet fieri, alius in alium culpam referebant,
Curt. 4, 3, 7; Aug. contr. Man. 2, 17, 25 Hier. Epp. 1, 9 fin.: cf.:
augere ejus, in quem referet crimen, culpam,
Cic. Inv. 2, 28, 83:
causa ad matrem referebatur,
Tac. A. 6, 49:
causam abscessus ad Sejani artes,
id. ib. 4, 57.

Lewis & Short latin dictionary > refero
113 sed

1.
sĕd or sĕt, conj. [cf. Freund, Cic. Mil. p. 8 sq.; old and orig. form sedum, acc. to Charis. p. 87 P., and Mar. Vict. p. 2458 P.; but more prob. an ablative from root of the reflexive pron. so- for suo-, and orig. the same with the insep. prep. 2. sēd; prop., by itself, apart; hence, but, only, etc.; cf. Corss. Ausspr. 1, p. 200 sq.], a particle of limitation, exception, or correction (cf. at and autem init.).
I.
In gen., but, yet:
ipsum regale genus civitatis reliquis simplicibus longe anteponendum: sed ita, quoad statum suum retinet, etc.,
Cic. Rep. 2, 23, 43:
Neoptolemus apud Ennium Philosophari sibi ait necesse esse, sed paucis: nam omnino haud placere,
id. Tusc. 2, 1, 1; cf. id. Rep. 1, 18, 33:
C. Memmius perfectus litteris, sed Graecis,
id. Brut. 70, 247:
nactus es (me otiosum), sed mehercule otiosiorem operā quam animo,
id. Rep. 1, 9, 14:
quae observanda essent, multa constituit (Numa), sed ea sine impensa,
id. ib. 2, 14, 27; cf. id. ib. 1, 31, 47:
miser homo est, qui, etc....sed ille miserior qui, etc.,
Plaut. Capt. 3, 1, 2:
vera dico, sed nequicquam, quoniam non vis credere,
id. Am. 2, 2, 205:
video te testimoniis satis instructum: sed apud me argumenta plus quam testes valent,
Cic. Rep. 1, 38, 59:
(Platonis civitatem) praeclaram illam quidem fortasse, sed a vitā hominum abhorrentem et moribus,
id. ib. 2, 11, 21; cf. id. ib. 1, 40, 63:
sed id ubi jam penes sese habent, ex bonis pessumi sunt,
Plaut. Capt. 2, 1, 37:
nostri casus plus honoris habuerunt quam laboris, etc....Sed si aliter ut dixi accidisset: qui possem queri? etc.,
Cic. Rep. 1, 4, 7:
istos captivos sinito ambulare, si foris, si intus volent. Sed uti asserventur magnā diligentiā,
Plaut. Capt. 1, 2, 6:
non possum dicere...sed neque his contentus sum,
Cic. Rep. 1, 22, 36: nec sum in ullā re molestus civitatibus;
sed fortasse tibi, qui haec praedicem de me,
id. Att. 5, 21, 7:
non sum tantopere admiratus, sed posteaquam coepit rationem exponere,
id. Rep. 1, 14, 22:
non perfectum illud quidem, sed tolerabile est,
id. ib. 1, 26, 42:
sane bonum rei publicae genus, sed tamen inclinatum et quasi pronum ad perniciosissimum statum,
id. ib. 2, 26, 48:
scio tibi ita placere: sed tamen velim scire, etc.,
id. ib. 1, 30, 46; cf. Plaut. As. 2, 2, 72:
difficile factu est, sed conabor tamen,
Cic. Rep. 1, 43, 66:
in quo defuit fortasse ratio, sed tamen vincit ipsa natura saepe rationem,
id. ib. 2, 33, 57: illa quidem tristis, nec adhuc interrita vultu: Sed regina tamen, sed opaci maxima mundi;
Sed tamen inferni pollens matrona tyranni,
Ov. M. 5, 507 sq.; cf. id. ib. 7, 718:
plerique patriae, sed omnes famā atque fortunis expertes,
Sall. C. 33, 1:
ipsum quidem regem assecutus non est, sed magnam partem agminis oppresserunt,
Liv. 36, 19:
plus aegri ex abitu viri quam ex adventu voluptatis cepi. Sed hoc me beat saltem, quod perduelles vicit,
Plaut. Am. 2, 2, 15:
apponam urnam jam ego hanc in mediā viā. Sed autem, quid si hanc hinc abstulerit quispiam?
but then, id. Rud. 2, 5, 15 (cf. in the foll. II. A. 2.):
statim Luculli... eum domum suam receperunt. Sed enim hoc non solum ingenii ac litterarum, verum etiam naturae, etc.,
but indeed, Cic. Arch. 3, 5:
progeniem sed enim Trojano a sanguine duci Audierat,
Verg. A. 1, 19; 2, 164; 5, 395;
6, 28 et saep. (cf. also infra, II. A. 2.): sed enimvero, cum detestabilis altera res sit, quid ad deliberationem dubii superesse?
Liv. 45, 19, 14.—Very rarely with non (for nec tamen), introducing a qualification of a previous word:
Academici veteres beatum quidem esse etiam inter hos cruciatus fatentur, sed non ad perfectum,
Sen. Ep. 71, 18.
II.
In partic.
A.
Interrupting the discourse by transition to another subject or by ending the speech.
1.
In a transition to another subject:
tristis sit (servus), si eri sint tristes: hilarus sit, si gaudeant. Set age, responde: jam vos redistis in gratiam?
Plaut. Am. 3, 3, 7; cf. id. ib. 5, 1, 20;
5, 1, 26: non impedio, praesertim quoniam feriati sumus. Sed possumus audire aliquid, an serius venimus?
Cic. Rep. 1, 13, 20:
nunc reliquorum oratorum aetates et gradus persequamur. Curio fuit igitur ejusdem aetatis fere, etc.... Scripsit etiam alia nonnulla, etc.... Sed ecce in manibus vir praestantissimo ingenio... C. Gracchus,
id. Brut. 33, 125; cf.:
sed eccum Amphitruonem, etc.,
Plaut. Am. 3, 4, 22; id. Aul. 2, 1, 55; 3, 5, 62; id. Capt. 5, 3, 20; 5, 4, 8 al.:
sed quid ego cesso?
id. As. 1, 1, 112: sed ista mox;
nunc audiamus Philum, quem, etc.,
Cic. Rep. 1, 13, 20 fin. et saep.—In recurring to a previous subject:
sed ad instituta redeamus,
Cic. Brut. 61, 220:
sed redeamus rursus ad Hortensium,
id. ib. 84, 291:
sed jam ad id, unde degressi sumus, revertamur,
id. ib. 88, 300:
sed perge de Caesare et redde quae restant,
id. ib. 74, 258 et saep.—Hence, after parenthetic clauses, but, now, I say, etc.:
equidem cum audio socrum meam Laeliam (facilius enim mulieres incorruptam antiquitatem conservant, quod multorum sermonis expertes ea tenent semper quae prima didicerunt) sed eam sic audio, ut Plautum mihi aut Naevium videar audire,
Cic. de Or. 3, 12, 45:
qui (Pompeius) ut peroravit (nam in eo sane fortis fuit: non est deterritus: dixit omnia, atque interdum etiam silentio, cum auctoritate semper), sed ut peroravit, surrexit Clodius,
id. Q. Fr. 2, 3, 2.—
2.
In breaking off, discontinuing speech:
sed satis verborum est: cura quae jussi atque abi,
Plaut. Capt. 1, 2, 16:
sed, si placet, in hunc diem hactenus,
Cic. Rep. 2, 44, 71:
sed haec hactenus,
id. Off. 1, 39, 140 al.: sed quid ego haec memoro? Enn. ap. Prisc. p. 724 P. (Ann. v. 318 Vahl.):
nec requievit enim, donec Calchante ministro—Sed quid ego haec autem nequicquam ingrata revolvo? Quidve moror?
Verg. A. 2, 101: sed enim, oikonomia (epistulae) si perturbatior est, tibi assignato: te enim sequor, schediazonta, but indeed, Cic. Att. 6, 1, 11; so,
sed enim,
Verg. A. 1, 19.—
B.
After negative clauses, to limit the negative statement, i. e. to indicate either that the assertion does not hold good at all, but something else does instead; or else that it is not exclusively true, but something else holds good in addition, but, on the contrary; and in an ascending signif., but also, but even, but in fact, etc.
1.
In a simple opposition: non cauponantes bellum, sed belligerantes, Ferro, non auro, vitam cernamus utrique, Enn. ap. Cic. Off. 1, 12, 38 (Ann. v. 201 Vahl.); cf.: haud doctis dictis certantes, sed maledictis...Non ex jure manu consertum sed magi' ferro Rem repetunt, id. ap. Gell. 20, 10 (Ann. v. 274 sq. Vahl.):
non ego erus tibi, sed servus sum,
Plaut. Capt. 2, 1, 44:
quae (hominum vestigia) ille (Aristippus) non ex agri consiturā, sed ex doctrinae indiciis interpretabatur,
Cic. Rep. 1, 17, 29:
nec leges imponit populo, quibus ipse non pareat, sed suam vitam, ut legem, praefert suis civibus,
id. ib. 1, 34, 52;
1, 13, 19: neque hac nos patria lege genuit, ut...sed ut, etc.,
id. ib. 1, 4, 8:
non quod...sed quod, etc.,
id. ib. 1, 18, 30.—With contra:
non liberis servitutem, sed contra servientibus libertatem afferre,
Liv. 4, 18 init. —
Several times repeated: non sibi se soli natum, sed patriae, sed suis,
Cic. Fin. 2, 14, 45 Madv. ad loc.:
quod non naturā exoriatur, sed judicio, sed opinione,
id. Tusc. 3, 34, 82:
sed publicam, sed ob frumentum decretam, sed a publicanis faenore acceptam,
id. Verr. 2, 3, 72, § 169; id. Planc. 10, 24:
non eros nec dominos appellat eos...sed patriae custodes, sed patres et deos,
id. Rep. 1, 41, 64; Tib. 1, 7, 44 sq.: quam tibi non Perseus, verum si quaeris, ademit;
Sed grave Nereïdum numen, sed corniger Hammon, Sed quae visceribus veniebat belua ponti Exsaturanda meis,
Ov. M. 5, 17 sq.:
sed Pompeium, sed Lepidum,
Tac. A. 1, 10; Sen. Const. 13, 4; id. Ben. 1, 1, 6; 1, 7, 3:
non praefectum ab iis, sed Germanicum ducem, sed Tiberium imperatorem violari,
Tac. A. 1, 38 et saep.—
2.
In a climax. [p. 1658]
a.
Non modo (solum, tantum, etc.)...sed or sed etiam (et, quoque), not only, not merely...but, but also, but even, but indeed (sed, standing alone, isolates the ascending idea, while an appended etiam, et, or quoque places it in closer connection with the first statement, and thus permits them to be viewed together):
non modo falsum illud esse, sed hoc verissimum,
Cic. Rep. 2, 44, 71:
quod non modo singulis hominibus, sed potentissimis populis saepe contingit,
id. ib. 5, 8, 11;
3, 10, 17: id ei perpetuā oratione contigit, non modo ut acclamatione, sed ut convitio et maledictis impediretur,
id. Q. Fr. 2, 3, 2:
unius viri consilio non solum ortum novum populum, sed adultum jam et paene puberem,
id. Rep. 2, 11, 21; cf.:
nec vero corpori soli subveniendum est, sed menti atque animo multo magis,
id. Sen. 11, 36:
volo ut in scaenā, sic in foro non eos modo laudari, qui celeri motu utantur, sed eos etiam, quos statarios appellant,
id. Brut. 30, 116; id. Rep. 1, 8, 13:
omnia ejus non facta solum, sed etiam dicta meminisset,
id. ib. 6, 10, 10:
neque solum fictum, sed etiam imperite absurdeque fictum,
id. ib. 2, 15, 28; 1, 3, 4;
1, 34, 51: neque vero se populo solum, sed etiam senatui commisit, neque senatui modo, sed etiam publicis praesidiis et armis, neque his tantum, verum ejus potestati, cui, etc.,
id. Mil. 23, 61:
haec non delata solum, sed paene credita,
id. ib. 24, 64:
nec mihi soli versatur ante oculos, sed etiam posteris erit clara et insignis,
id. Lael. 27, 102:
illum non modo favisse sed et tantam illi pecuniam dedisse honoris mei causā,
id. Att. 11, 9, 2:
omnes civiles dissensiones, neque solum eas, quas audistis, sed et has, quas vosmet ipsi meministis et vidistis,
id. Cat. 3, 10, 24:
multiplicatusque terror non infimis solum, sed primoribus patrum,
Liv. 3, 36, 5:
non responsum solum benigne legatis est, sed Philippi quoque filius Demetrius ad patrem reducendus legatis datus est,
id. 36, 35 fin.:
conciti per haec non modo Cherusci, sed conterminae gentes,
Tac. A. 1, 60; 3, 44:
via non angusta modo, sed plerumque praerupta,
Curt. 3, 4, 12; 5, 1, 20 Mützell ad loc.—
(β).
Esp., in passing from the part to the whole, from the particular to the universal (usually followed by omnino, or by omnis, cunctus, totus, universus, etc.):
timebat non ea solum quae timenda erant, sed omnia,
Cic. Mil. 24, 66:
neglegere, quid de se quisque sentiat, non solum arrogantis est, sed etiam omnino dissoluti,
id. Off. 1, 28, 99:
nec sibi tantum, sed universis singulisque consulere,
Sen. Ben. 2, 5, 4:
non consuli modo, sed omnibus civibus enitendum,
Plin. Pan. 2, 1:
non initio tantum, sed continuo totius temporis successu,
Just. 1, 8, 14:
non modo Italiā, sed toto orbe terrarum,
Flor. 1, 16, 3.—Etiam is rarely added:
quotiens non modo ductores nostri, sed universi etiam exercitus ad mortem concurrerunt,
Cic. Tusc. 1, 37, 89; Curt. 5, 1, 24.—
b.
Non modo (solum) non...sed, sed etiam; sed ne... quidem, not only not...but, but even, but indeed, but not even, etc.:
ut non modo a mente non deserar, sed id ipsum doleam, me, etc.,
Cic. Att. 3, 15, 2; id. Rep. 2, 23, 43:
judicetur non verbo, sed re non modo non consul, sed etiam hostis Antonius,
id. Phil. 3, 6, 14:
hoc non modo non laudari, sed ne concedi quidem potest,
id. Mur. 3, 8:
iis non modo non laudi, verum etiam vitio dandum puto,
id. Off. 1, 21, 71:
non modo non oppugnator, sed etiam defensor,
id. Planc. 31, 76:
ego contra ostendo, non modo nihil eorum fecisse Sex. Roscium, sed ne potuisse quidem facere,
id. Rosc. Am. 29, 79.—Also, without the second non in the first clause, and with ne quidem, doubly negative (only when both clauses have the same verb;
v. Zumpt, Gram. § 724 b): quod mihi non modo irasci, sed ne dolere quidem impune licet,
Cic. Att. 11, 24, 1:
ea est ratio instructarum navium, ut non modo plures, sed ne singuli quidem possint accedere,
id. Verr. 2, 5, 51, § 133:
non modo aeternam, sed ne diuturnam quidem gloriam assequi possumus,
id. Rep. 6, 21, 23:
ea sunt demum non ferenda in mendacio, quae non solum facta esse, sed ne fieri quidem potuisse cernimus,
id. ib. 2, 15, 28:
quae non modo amico, sed ne libero quidem digna est,
id. Lael. 24, 89: non modo facere, sed ne cogitare quidem quicquam audebit, id. Off. 2, 19, 77; cf. with vix:
verum haec genera virtutum non solum in moribus nostris, sed vix jam in libris reperiuntur,
id. Cael. 17, 40:
non modo ad expeditiones, sed vix ad quietas stationes viribus sufficiebant,
Liv. 3, 6.—After quisquam with ellipsis of non:
ut non modo praedandi causā quisquam ex agro Romano exiret, sed ultro Fidenates descenderent, etc.,
Liv. 4, 21, 6 (where Weissenb. supplies non in brackets before exiret); cf.:
antiqui non solum erant urbes contenti cingere muris, verum etiam loca aspera et confragosa saxis eligebant,
Hyg. Grom. Limit. p. 197.—
C.
As sed, after non modo, acquires an idea of ascent or climax, from the fact that non modo represents a thing as existing (only not existing alone), and thus includes an affirmation, so, too, after purely affirmative clauses, sed sometimes serves as an ascending adjunct, but, but in fact, but also:
ego te hodie reddam madidum, sed vino, probe,
Plaut. Aul. 3, 6, 37:
odore canibus anum, sed multo, replent,
Phaedr. 4, 17, 19: Dae. Curriculo affer Duas clavas. La. Clavas? Dae. Sed probas:
propera cito,
Plaut. Rud. 3, 5, 19.—In good prose usually joined with etiam (or et):
hic mihi primum meum consilium defuit, sed etiam obfuit,
Cic. Att. 3, 15, 5; cf. id. ib. 4, 16, c, 10;
10, 16, 6: Q. Volusium, certum hominem, sed mirifice etiam abstinentem, misi in Cyprum,
id. ib. 5, 21, 6:
hoc in genere si eum adjuveris, apud ipsum praeclarissime posueris, sed mihi etiam gratissimum feceris,
id. Fam. 13, 64, 2:
ex testamento Tiberii, sed et Liviae Augustae,
Suet. Calig. 16; 20.
2.
sēd = sine, v. sine init. and 2. se.
3.
sēd = se; cf. the letter D.

Lewis & Short latin dictionary > sed
114 status

1.
stătus, a, um, v. sisto.
2.
stătus, ūs, m. [sto and sisto].
I.
In a corporeal sense.
A.
Mode or way of standing, of holding one's body (at rest), posture, position, attitude, station, carriage; sing. and plur.: Ps. Statur hic ad hunc modum. Si. Statum vide hominis, Callipho, quasi basilicum, look at the way he stands, Plaut. Ps. 1, 5, 41:
stat in statu senex ut adoriatur moechum,
in an attitude of attack, ready, id. Mil. 4, 9, 12: concrepuit digitis, laborat;
crebro conmutat status,
his posture, id. ib. 2, 2, 51:
qui esset status (videre vellem) flabellulum tenere te asinum tantum,
what your attitude was, what figure you cut, in holding the fan, Ter. Eun. 3, 5, 50:
in gestu status (oratoris erit) erectus et celsus, rarus incessus,
attitude, Cic. Or. 18, 59:
status quidem rectus sit, sed diducti paulum pedes,
Quint. 11, 3, 159:
abesse plurimum a saltatore debet orator... non effingere status quosdam, et quidquid dicet ostendere,
id. 11, 3, 89:
ut recta sint bracchia, ne indoctae rusticaeve manus, ne status indecorus,
id. 1, 11, 16:
stare solitus Socrates dicitur... immobilis, iisdem in vestigiis,
Gell. 2, 1, 2:
dumque silens astat, status est vultusque diserti,
Ov. P. 2, 5, 51:
statum proeliantis componit,
Petr. 95 fin. —
So of the pose of statues: non solum numerum signorum, sed etiam uniuscujusque magnitudinem, figuram, statum litteris definiri vides,
Cic. Verr. 2, 1, 21, § 57:
expedit saepe, ut in statuis atque picturis videmus, variari habitus, vultus, status,
Quint. 2, 13, 8:
ut illo statu Chabrias sibi statuam fieri voluerit. Ex quo factum est ut postea athletae his statibus in statuis ponendis uterentur,
Nep. Chabr. 1, 3.—And of images in a dream:
ubi prima (imago somni) perit, alioque est altera nata inde statu, prior hic gestum mutasse videtur,
Lucr. 4, 772:
(opp. motus, incessus) quorum (iratorum) vultus, voces, motus statusque mutantur,
motions and postures, Cic. Off. 1, 29, 102:
decorum istud in corporis motu et statu cernitur,
id. ib. 1, 35, 126:
habitus oris et vultūs, status, motus,
id. Fin. 3, 17, 56; 5, 17, 47:
in quibus si peccetur... motu statuve deformi,
id. ib. 5, 12, 35:
eo erant vultu, oratione, omni reliquo motu et statu, ut, etc.,
id. Tusc. 3, 22, 53:
status, incessus, sessio, accubatio... teneat illud decorum,
id. Off. 1, 35, 129:
in pedibus observentur status et incessus,
the posture and gait, Quint. 11, 3, 124.—
B.
Of external appearance, manners, dress, and apparel:
quoniam formam hujus cepi in me et statum, decet et facta moresque hujus habere me similis item,
Plaut. Am. 1, 1, 111:
redegitque se ad pallium et crepidas, atque in tali statu biennio fere permansit,
Suet. Tib. 13.—
C.
Size, height, stature of living and inanimate beings (cf. statura;
post-Aug.): pumilionem, quos natura brevi statu peractos, etc.,
Stat. S. 1, 6, 58: longissimum... aratorem faciemus;
mediastenus qualiscunque status potest esse,
Col. 1, 9, 3:
in gallinaceis maribus status altior quaeritur,
id. 8, 2, 9; so id. 7, 9, 2; 7, 12 med.:
plantae majoris statūs,
Pall. Febr. 25, 20.—
D.
A position, place, in the phrase de statu movere, deicere, or statum conturbare, to displace, drive out, eject, expel, throw from a position (esp. of battle and combat):
equestrem procellam excitemus oportet, si turbare ac statu movere (hostes) volumus,
Liv. 30, 18, 14:
nihil statu motus, cum projecto prae se clipeo staret, in praesidio urbis moriturum se... respondit,
id. 38, 25: Manlius scutum scuto percussit atque statum Galli conturbavit (cf. the next sentence: atque de loco hominem iterum dejecit), Claud. Quadrig. ap. Gell. 9, 13, 16.—So, out of the military sphere, in order to avoid an attack:
ea vis est... quae, periculo mortis injecto, formidine animum perterritum loco saepe et certo de statu demovet,
Cic. Caecin. 15, 42.— Transf., of mental position, conviction, argument, etc.:
saepe adversarios de statu omni dejecimus,
Cic. Or. 37, 129:
voluptas quo est major, eo magis mentem e suā sede et statu demovet,
throws the mind off its balance, id. Par. 1, 3, 15.—Similarly: de statu deducere, recedere, from one's position or principles:
fecerunt etiam ut me prope de vitae meae statu deducerent, ut ego istum accusarem,
Cic. Verr. 2, 2, 4, § 10:
neque de statu nobis nostrae dignitatis est recedendum, neque sine nostris copiis in alterius praesidia veniendum,
id. Att. 1, 20, 2.—So, de statu suo declinare = moveri:
neque dubito quin, suspitione aliquā perculsi repentinā, de statu suo declinarint,
i. e. became unsettled, Cic. Clu. 38, 106:
qui cum me firmissimis opibus... munire possim, quamvis excipere fortunam malui quam... de meo statu declinare,
than abandon my position, id. Prov. Cons. 17, 41; cf.
of the position of heavenly bodies: qui eodem statu caeli et stellarum nati sunt,
aspect, id. Div. 2, 44, 92.
II.
Trop., condition, state, position, situation, circumstances.
A.
Of persons, condition in regard to public rights, political or civil status, any loss of which was a capitis deminutio (v. caput):
capitis minutio est statūs permutatio,
Gai. Dig. 4, 5, 1; id. Inst. 1, 159; cf. Dig. 4, 5, 11:
quo quisque loco nostrum est natus... hunc vitae statum usque ad senectutem obtinere debet,
Cic. Balb. 7, 18:
ad quem proscripti confluebant. Quippe nullum habentibus statum quilibet dux erat idoneus,
with regard to the civil death of the proscribed, Vell. 2, 72, 5:
illorum salus omnibus accepta fuit... quia tam grati exoptatum libertatis statum recuperaverint,
Val. Max. 5, 26:
si statu periclitari litigator videtur,
if his civil status seems in peril, Quint. 6, 1, 36:
nec ulla tam familiaris est infelicibus patria quam solitudo et prioris statūs oblivio,
i. e. the status of full citizenship, lost by banishment, Curt. 5, 5, 11:
permanent tamen in statu servitutis,
Suet. Gram. 21:
vetuit quaeri de cujusquam defunctorum statu,
id. Tit. 8 fin.:
multorum excisi status,
Tac. A. 3, 28: qui illegitime concipiuntur, statum sumunt ex eo tempore quo nascuntur, i. e. whether freemen or slaves, etc., Gai. Inst. 1, 89:
cum servus manumittitur: eo die enim incipit statum habere,
a civil status, Dig. 4, 5, 4:
homo liber qui se vendidit, manumissus non ad suum statum revertitur, sed efficitur libertinae condicionis, i. e. that of an ingenuus,
ib. 1, 5, 21:
primo de personarum statu dicemus,
civil status, ib. 1, 5, 2; so Titin. 5:
de statu hominum (sometimes status used in the jurists absolutely with reference to freedom and slavery): si status controversiam cui faciat procurator, sive ex servitute in libertatem, etc.,
Dig. 3, 3, 39, § 5; so ib. 3, 3, 33, § 1.—Similarly in the later jurists: status suus = aetas XXV. annorum, years of discretion:
cum ad statum suum frater pervenisset,
Dig. 31, 1, 77, § 19.—
2.
Condition and position with reference to rank, profession, trade, occupation, social standing, reputation, and character:
an tibi vis inter istas vorsarier prosedas... quae tibi olant stabulum statumque?
their trade, Plaut. Poen. 1, 2, 59:
quod in civitatibus agnationibus familiarum distinguuntur status,
the ranks of the families, Cic. Leg. 1, 7, 23:
regum status decemviris donabantur,
the rank of kings was assigned to the decemvirs, id. Agr. 1, 1, 2:
cum alii rem ipsam publicam atque hunc bonorum statum odissent,
the social position of the higher classes, id. Sest. 20, 46:
non ut aliquid ex pristino statu nostro retineamus,
id. Fam. 4, 4, 1:
ecquis umquam tam ex amplo statu concidit?
id. Att. 3, 10, 2:
non enim jam quam dignitatem, quos honores, quem vitae statum amiserim cogito,
id. ib. 10, 4, 1:
quam (statuam) esse ejusdem status amictus, anulus, imago ipsa declarat,
id. ib. 1, 1, 17:
praesidium petebamus ex potentissimi viri benevolentiā ad omnem statum nostrae dignitatis,
id. Q. Fr. 3, 8, 1: noster autem status est hic:
apud bonos iidem sumus quos reliquisti, apud sordem, etc.,
id. Att. 1, 16, 11:
ego me non putem tueri meum statum ut neque offendam animum cujusquam, nec frangam dignitatem meam?
maintain my character, id. Fam. 9, 16, 6:
quos fortuna in amplissimo statu (i. e. regum) collocarat,
Auct. Her. 4, 16, 23:
tantam in eodem homine varietatem status,
high and low position in life, ups and downs, Val. Max. 6, 9, 4:
cum classiarios quos Nero ex remigibus justos milites fecerat, redire ad pristinum statum cogeret,
Suet. Galb. 12:
quaedam circa omnium ordinum statum correxit,
id. Claud. 22:
cum redieritis in Graeciam, praestabo ne quis statum suum vestro credat esse meliorem,
social position, Curt. 5, 5, 22:
omnis Aristippum decuit color et status et res,
Hor. Ep. 1, 17, 23.—
3.
Condition in reference to prosperity, happiness or unhappiness, and health (mostly poet. and post-Aug.):
at iste non dolendi status non vocatur voluptas,
Cic. Fin. 2, 9, 28:
neque hic est Nunc status Aurorae meritos ut poscat honores,
Ov. M. 13, 594:
flebilis ut noster status est, ita flebile carmen,
id. Tr. 5, 1, 5:
quid enim status hic a funere differt?
id. P. 2, 3, 3:
pejor ab admonitu fit status iste boni,
id. ib. 1, 2, 54:
his enim quorum felicior in domo status fuerat,
Val. Max. 6, 8, 7:
sin nostros status sive proximorum ingenia contemplemur,
id. 6, 9 pr.:
caelum contemplare: vix tamen ibi talem statum (i. e. felicitatis deorum) reperias,
id. 7, 1, 1:
haec quidem (vox) animi magnifici et prosperi status (fuit),
id. 6, 5, ext. 4:
obliti statūs ejus quem beneficio exuistis meo,
Curt. 10, 2, 22:
sumus in hoc tuo statu iidem qui florente te fuimus,
i. e. distress, id. 5, 11, 5:
res magna et ex beatissimo animi statu profecta,
Sen. Ep. 81, 21: voverat, si sibi incolumis status (of health) permisisset, proditurum se... hydraulam, Suet. Ner. 54. —
4.
Condition, circumstances, in gen., of life or of the mind:
homines hoc uno plurimum a bestiis differunt quod rationem habent, mentemque quae... omnem complectatur vitae consequentis statum,
Cic. Fin. 2, 14, 45:
facias me certiorem et simul de toto statu tuo consiliisque omnibus,
id. Fam. 7, 10, 3:
tibi declaravi adventus noster qualis fuisset, et quis esset status,
id. Att. 4, 2, 1:
quid enim ego laboravi, si... nihil consecutus sum ut in eo statu essem quem neque fortunae temeritas, neque, etc., labefactaret,
id. Par. 2, 17:
sed hoc videant ii qui nulla sibi subsidia ad omnes vitae status paraverunt,
id. Fam. 9, 6, 4: atque is quidem qui cuncta composuit constanter in suo manebat statu (transl. of emeinen en tôi heautou kata tropon êthei, Plat. Tim. p. 42, c. Steph.), in his own state, being, Cic. Tim. 13:
vitae statum commutatum ferre non potuit,
Nep. Dion, 4, 4:
id suis rebus tali in statu saluti fore,
Curt. 5, 1, 5: haec sunt fulmina quae prima accepto patrimonio et in novi hominis aut urbis statu fiunt, in any new condition (when a stroke of lightning was considered an omen), Sen. Q. N. 2, 47.—Rarely of a state:
libere hercle hoc quidem. Sed vide statum (i. e. ebrietatis),
Plaut. Ps. 5, 2, 4.—Esp., in augury: fulmen status, a thunderbolt sent to one who is not expecting a sign, as a warning or suggestion, = fulmen monitorium:
status est, ubi quietis nec agitantibus quidquam nec cogitantibus fulmen intervenit,
Sen. Q. N. 2, 39, 2.—
B.
Of countries, communities, etc., the condition of society, or the state, the public order, public affairs.
1.
In gen.:
Siciliam ita vexavit ac perdidit ut ea restitui in antiquum statum nullo modo possit,
Cic. Verr. 1, 4, 12:
nunc in eo statu civitas est ut omnes idem de re publicā sensuri esse videantur,
id. Sest. 50, 106:
omnem condicionem imperii tui statumque provinciae mihi demonstravit Tratorius,
id. Fam. 12, 23, 1; so id. ib. 13, 68, 1:
mihi rei publicae statum per te notum esse voluisti,
id. ib. 3, 11, 4; so,
status ipse nostrae civitatis,
id. ib. 5, 16, 2:
non erat desperandum fore aliquem tolerabilem statum civitatis,
id. Phil. 13, 1, 2:
sane bonum rei publicae genus, sed tamen inclinatum et quasi pronum ad perniciosissimum statum,
id. Rep. 2, 26, 48:
aliquo, si non bono, at saltem certo statu civitatis,
id. Fam. 9, 8, 2:
ex hoc qui sit status totius rei publicae videre potes,
id. Q. Fr. 1, 2, 5, § 15: ex eodem de toto statu rerum communium [p. 1756] cognosces, id. Fam. 1, 8, 1:
tamen illa, quae requiris, suum statum tenent, nec melius, si tu adesses, tenerent,
id. ib. 6, 1, 1:
non illi nos de unius municipis fortunis arbitrantur, sed de totius municipii statu, dignitate, etc., sententias esse laturos,
id. Clu. 69, 196:
ego vitam omnium civium, statum orbis terrae... redemi,
id. Sull. 11, 33:
Ti. Gracchum mediocriter labefactantem statum rei publicae,
id. Cat. 1, 1, 3:
eo tum statu res erat ut longe principes haberentur Aedui,
Caes. B. G. 6, 12, 9:
cum hoc in statu res esset,
Liv. 26, 5, 1; so id. 32, 11, 1:
eam regiam servitutem (civitatis) collatam cum praesenti statu praeclaram libertatem visam,
id. 41, 6, 9:
statum quoque civitatis ea victoria firmavit ut jam inde res inter se contrahere auderent,
i. e. commercial prosperity, id. 27, 51:
ut deliberare de statu rerum suarum posset,
id. 44, 31:
ut taedio praesentium consules duo et status pristinus rerum in desiderium veniant,
id. 3, 37, 3:
jam Latio is status erat rerum ut neque bellum neque pacem pati possent,
id. 8, 13, 2:
qui se moverit ad sollicitandum statum civitatis,
internal peace, id. 3, 20, 8:
omni praesenti statu spem cuique novandi res suas blandiorem esse,
more attractive than any condition of public affairs, id. 35, 17:
tranquillitatis status,
Val. Max. 7, 2, 1:
in sollicito civitatis statu,
Quint. 6, 1, 16:
principes regesque et quocumque alio nomine sunt tutores status publici,
guardians of public order, Sen. Clem. 1, 4, 3: curis omnium ad formandum publicum statum a tam sollemni munere aversis, Curt, 10, 10, 9; so,
ad formandum rerum praesentium statum,
Just. 9, 5, 1:
populo jam praesenti statu laeto,
Suet. Caes. 50:
ad componendum Orientis statum,
id. Calig. 1:
deploravit temporum statum,
id. Galb. 10:
ad explorandum statum Galliarum,
id. Caes. 24:
delegatus pacandae Germaniae status,
id. Tib. 16: et omnia habet rerum status iste mearum ( poet., = reipublicae meae), Ov. M. 7, 509.—
2.
Esp., of the political sentiments of the citizens:
a Maronitis certiora de statu civitatium scituros,
Liv. 39, 27:
ad visendum statum regionis ejus,
id. 42, 17, 1:
suas quoque in eodem statu mansuras res esse,
id. 42, 29, 9:
cum hic status in Boeotiā esset,
id. 42, 56, 8.—
3.
Of the constitution, institutions, form of government, etc.:
Scipionem rogemus ut explicet quem existimet esse optimum statum civitatis,
Cic. Rep. 1, 20, 33; 1, 21, 34; 1, 46, 70;
1, 47, 71: ob hanc causam praestare nostrae civitatis statum ceteris civitatibus,
id. ib. 2, 1, 2:
itaque cum patres rerum potirentur, numquam constitisse statum civitatis,
the form of the government had never been permanent, id. ib. 1, 32, 49:
in hoc statu rei publicae (decemvirali), quem dixi non posse esse diuturnum,
id. ib. 2, 37, 62:
providete ne rei publicae status commutetur,
id. Har. Resp. 27, 60:
eademque oritur etiam ex illo saepe optimatium praeclaro statu,
aristocratic form of government, id. Rep. 1, 44, 68:
ut totum statum civitatis in hoc uno judicio positam esse putetis,
id. Fl. 1, 3:
ut rei publicae statum convulsuri viderentur,
id. Pis. 2, 4:
pro meā salute, pro vestrā auctoritate, pro statu civitatis nullum vitae discrimen vitandum umquam putavit,
id. Red. in Sen. 8, 20:
cum hoc coire ausus es, ut consularem dignitatem, ut rei publicae statum... addiceres?
id. ib. 7, 16:
omnia quae sunt in imperio et in statu civitatis ab iis defendi putantur,
id. Mur. 11, 24:
intelleges (te habere) nihil quod aut hoc aut aliquo rei publicae statu timeas,
id. Fam. 6, 2, 3:
quod ad statum Macedoniae pertinebat,
Liv. 45, 32, 2:
ex commutatione statūs publici,
Vell. 2, 35, 4:
haec oblivio concussum et labentem civitatis statum in pristinum habitum revocavit,
Val. Max. 4, 1, ext. 4:
Gracchi civitatis statum conati erant convellere,
id. 6, 3, 1 fin.:
Cicero ita legibus Sullae cohaerere statum civitatis affirmat ut his solutis stare ipsa non possit,
Quint. 11, 1, 85:
qui eloquentiā turbaverant civitatium status vel everterant,
id. 2, 16, 4:
id biduum quod de mutando reipublicae statu haesitatum erat,
Suet. Claud. 11:
nec dissimulasse unquam pristinum se reipublicae statum restituturum,
id. ib. 1:
conversus hieme ad ordinandum reipublicae statum, fastos correxit, etc.,
id. Caes. 40:
tu civitatem quis deceat status Curas,
what institutions, Hor. C. 3, 29, 25.—Hence,
4.
Existence of the republic:
quae lex ad imperium, ad majestatem, ad statum patriae, ad salutem omnium pertinet,
Cic. Cael. 29, 70 (= eo, ut stet patria, the country's existence):
si enim status erit aliquis civitatis, quicunque erit,
id. Fam. 4, 14, 4: status enim rei publicae maxime judicatis rebus continetur, the existence of the republic depends on the decisions of the courts, i. e. their sacredness, id. Sull. 22, 63. —
C.
In nature, state, condition, etc.:
incolumitatis ac salutis omnium causā videmus hunc statum esse hujus totius mundi atque naturae,
Cic. Or. 3, 45, 178:
ex alio alius status (i. e. mundi) excipere omnia debet,
Lucr. 5, 829:
ex alio terram status excipit alter,
id. 5, 835:
est etiam quoque pacatus status aëris ille,
id. 3, 292:
non expectato solis ortu, ex quo statum caeli notare gubernatores possent,
Liv. 37, 12, 11:
idem (mare) alio caeli statu recipit in se fretum,
Curt. 6, 4, 19:
incertus status caeli,
Col. 11, 2:
pluvius caeli status,
id. 2, 10:
mitior caeli status,
Sen. Oedip. 1054.—
D.
The characteristic, mark, character, essential feature of a thing.
1.
In gen.:
atque hoc loquor de tribus his generibus rerum publicarum non perturbatis atque permixtis, sed suum statum tenentibus,
preserving their essential features, Cic. Rep. 1, 28, 44.—Hence,
2.
Esp. in rhet. jurisp.
(α).
The answer to the action (acc. to Cic., because the defence: primum insistit in eo = the Gr. stasis):
refutatio accusationis appellatur Latine status, in quo primum insistit quasi ad repugnandum congressa defensio,
Cic. Top. 25, 93; so,
statu (sic enim appellamus controversiarum genera),
id. Tusc. 3, 33, 79:
statum quidam dixerunt primam causarum conflictionem,
Quint. 3, 6, 4; cf. Cic. Part. Or. 29, 102.—
(β).
The main question, the essential point:
quod nos statum id quidam constitutionem vocant, alii quaestionem, alii quod ex quaestione appareat, Theodorus caput, ad quod referantur omnia,
Quint. 3, 6, 2:
non est status prima conflictio, sed quod ex primā conflictione nascitur, id est genus quaestionis,
the kind, nature of the question, id. 3, 6, 5; cf. the whole chapter.—
E.
In gram., the mood of the verb, instead of modus, because it distinguishes the conceptions of the speaker:
et tempora et status,
tenses and moods, Quint. 9, 3, 11:
fiunt soloecismi per modos, sive cui status eos dici placet,
id. 1, 5, 41.
► For statu liber, v.
statuliber.

Lewis & Short latin dictionary > status
115 ONLY: NOT ONLY ... BUT ALSO

[CONJ]

ET... ET

VERUM: NON MODO... VERUM ETIAM

ET... QUE

MODO: NON MODO... SED ETIAM

VERUM: NON MODO... VERUM QUOQUE

VERUM: NON SOLUM... VERUM ETIAM

VERUM: NON SOLUM... VERUM QUOQUE

VERUM: NON TANTUM... VERUM ETIAM

VERUM: NON TANTUM... VERUM QUOQUE

English-Latin dictionary > ONLY: NOT ONLY ... BUT ALSO
116 ipse

a, um (gen. ipsīus, поэт. обычно ipsīus; dat. ipsi, редко ipso, ipsae; superl. ipsissĭmus)

1) сам (лично) (ego ipse, vos ipsi, id ipsum C etc.)

Caesar singulis legionibus legatos praefecit, i. a dexlro cornu proelium commisit Cs — во главе отдельных легионов Цезарь поставил легатов, а сам повёл бой с правого фланга

veritas se ipsa defendit C — истина сама себя защищает (говорит сама за себя)

nosce te ipsum C — познай самого себя

ipso in mari T — в открытом море

2) он (сам), глава, хозяин (ср. в просторечии «сам»)

incolumes ipsi evaserunt L — (корабль погиб, но) люди спаслись

res ipsius privatae Su — его личная собственность

ipsorum linguā Cs — на их (собственном) языке

ipsissimis oculis (vidi) Pl — я видел своими собственными глазами

3) сам собой, сам по себе (i. per se C etc.; res ipsa se aperuit Nep; divitiae ipsae neminem beatum reddere possunt Sen)

4) целый, полный

triginta dies ipsos Athenis fui C — я пробыл в Афинах ровно тридцать дней

5) самый, как раз, непосредственно

post ipsum proelium L — тут же (непосредственно) после сражения

sub ipso vallo Cs — у самого вала

nunc ipsum C, Q (hoc ipso tempore C, Sl etc.) — как раз (именно) теперь

in tempore ipso advenire Ter — прийти как раз вовремя (кстати)

ad ipsus mane H — вплоть до рассвета;— выражения

i. quoque, (et) i., atque i. C, L, Sen etc. — равным образом, точно так же, тоже, со своей стороны

frater meus Romae est, ego i. quoque propediem Romam proficiscar C — мой брат в Риме, (и) я тоже вскоре отправлюсь в Рим

ipso homo melior non est Pt — лучше его нет человека

nec (neque) i. C, L — также нет,

Латинско-русский словарь > ipse
117 quisque

quis-que, quae-que, quid-que (subst.) и quodque (adj.) pron. indef.

1)

а) каждый, всякий ( suos quisque debet defendēre L)

bonus lĭber melior est quisque, quo major PJ — всякая хорошая книга тем лучше, чем она больше

б) тот или иной, соответствующий ( homines cujusque generis Sl)

suus cuique mos Ter — у всякого свой нрав

impĕrat aut servit pecunia cuique H — всякий является или хозяином или рабом своих денег

sua q. pericula nescit Lcn — никто не знает, какие опасности ему угрожают

suis quaeque temporibus QC — всё в своё время, т. е. в хронологическом порядке

quinto quoque anno C — раз в пять лет

primo quoque tempore (die) C и primā quāque occasione PJ — при первой же возможности, т. е. как можно скорее

ut quisque est doctissimus, ita est modestissimus C — чем кто учёнее, тем он скромнее

2) (= quicumque) который бы ни Pl, C

Латинско-русский словарь > quisque
118 absum

ab-sum, āfuī, āfutūrus, abesse (ἄπειμι), weg-, fortsein (Ggstz. adesse), I) infolge einer Bewegung (Abwesenheit); dah. 1) im allg., weg-, nicht dasein, entfernt-, abwesend sein, ab domo, Plaut. u. Liv.: ab domo, ab re familiari paulo diutius, Liv.: ab urbe u. ex urbe, Cic.: ab alqo, Cic. – domo et foro, Cic.: nuptā lentus abesse tuā, Ov. – abesse longe, Cic.: longe gentium, Cic.: non longe hinc, Plaut.: propius, Cic.: procul, Cic.: tres menses, Ter. – dah. quare me, qui nullā lege abessem (abwesend [= in der Verbannung] sei), non restitui lege, sed revocari senatus auctoritate oportere, Cic. Sest. 73. – 2) insbes.: a) von der Teilnahme an etw. entfernt sein od. bleiben, wegbleiben, nicht teilnehmen, einer Sache nicht beiwohnen, einer Sache fern stehen, mit etw. nichts zu schaffen haben (Ggstz. adesse), ab hoc concilio, Caes.: a periculis, sich fern halten, Sall.: ab his studiis, Cic. – m. Abl., toto bello, Caes.: publicis consiliis, Liv. – afuisse in altercationibus, Cic. – b) alci od. ab alqo, mit seinem Beistande nicht dasein, fehlen, jmdm. nicht beistehen (versch. von deesse, jmd. im Stiche lassen), bes. als Verteidiger vor Gericht (Ggstz. alci adesse, alqm defendere, s. Halm zu Cic. Sull. 7 ed. mai.), qui Autronio non afuerim, Cic.: ne longe tibi Iuppiter absit, Ov.: nec dextrae erranti deus afuit, Verg.: et quo plus intererat, eo plus aberas a me, je mehr ich deines Beistandes bedurfte, desto mehr verließest du mich, Cic.: longe iis fraternum nomen P.R. afuturum, werde ihnen nirgends etwas helfen, Caes. – absol., nusquam abero, Verg.: nobis absentibus, ohne unser Dazutun, Cic. – c) geistig abwesend sein, cum milite isto praesens absens ut sies, Ter. Eun. 192. – d) nicht dasein, fern sein, verbannt sein, dah. auch abgehen, u. in diesem Sinne = fehlen (versch. von deesse, mangeln, vermißt werden; vgl. Sorof Cic. de or. 1, 48), hoc unum illi, si nihil utilitatis habebat, afuit (war nicht da), si opus erat, defuit (fehlte, wurde vermißt), Cic.: studium semper adsit, cunctatio absit, Cic.: denique isto bono utare dum adsit; cum absit, ne requiras, Cic.: semper aves quod abest, Lucr.: praeter idoneum ducem nihil abest ad subvortendum imperium, Sall. fr. – m. ab u. Abl., unum a praetura tua abest, Plaut.: neque corpus neque animus a vobis aberit, Sall. – m. Dat., quid enim abest huic homini, quod si adesset, iure haec ei tribui et concedi putaremus, Cic.: si cui dentes vetustate absunt, Varr.: abest luctamen remo, man rudert ohne Anstrengung, Verg.: abest enim historia litteris nostris, Cic.: fraudem et sermoni et rei abesse, Liv.: cum partem abesse numero sensisset, Liv.: ratus pluribus curam, omnibus afuisse fortunam, Curt.

II) infolge der Lage (Abstand); dah. 1) eig., von einem Punkte (räumlich od. zeitlich) weg-, entfernt-, getrennt sein, abstehen, m. ab od. m. bl. Abl. u. absol., sowie mit u. ohne Bezeichnung des (räumlichen od. zeitlichen) Abstandes, paulum ab eius villa, Cic.: ab urbe milia passuum ducenta, Cic.: plus mille passibus a mari (v. einer Villa), Liv. fr.: quinque dierum iter ab Carthagine (v. einer Stadt), Liv.: bidui (v. Lager), Cic.: quatridui iter Laodiceā, Cic.: quatridui ab Autronio, Cic.: aequo spatio, Caes.: bidui spatio ab eo, Cic.: septem milium intervallo, Caes.: milibus passuum quattuor, Caes.: haud longe abesse potest, es muß nicht weit von hier sein, Plaut.: quoniam propius abes, weil du dort näher bist, Cic. – 2) übtr.: a) übh., von etw. entfernt sein, fern stehen, id enim vero hinc nunc abest, das liegt jetzt im weiten Felde, daran ist gegenwärtig nicht zu denken, Ter.: quod abest longissime, Cic.: u. so ab. longissime a vero, Cic.: longe a spe, Cic.: procul seditione, Liv.: paulum a capienda urbe, die Stadt beinahe einnehmen, Iustin.: cum ego ab ista laude non absim, mir dieser Ruhm nicht abgesprochen werden kann, Cic. – ille longe aberit, ut credat, wird weit entfernt sein zu glauben, Cic.: tantum aberat a bello, ut etc., Cic.: tantum afuit ab insolentia gloriae, ut etc., Nep.: tantum a paenitentia afuit, ut etc., Val. Max.: a quibus longe absunt, ut perseverent, Augustin. de civ. dei 9, 16, 1: sperare videor tantum afuturam esse orationem meam a minima suspicione offensionis tuae, te ut potius obiurgem, quam ut ego etc., Cic.; u. so die unpers. haud multum od. haud (non, nec) procul abest od. non longe abest od. paulum (paululum) abest, quin etc., es ist nicht weit entfernt od. nahe dabei, es fehlt nicht viel, daß usw., beinahe möchte usw. (s. Zumpt § 540), Cic., Caes. u.a.; so auch non multum abest ab eo, quin etc., Caes. b.G. 5, 2, 2: neque longius abesse, quin etc., es fehle gar nicht viel, daß er usw., er sei darauf u. daran, zu usw., Caes. b.G. 3, 18, 4: minimum abest, quin etc., Suet. Aug. 14: paulo afuit, quin, Ammian.: nihil afore credunt, quin etc., es könne nicht fehlen, Verg. Aen. 8, 147: quid abest, quin etc., Liv. 8, 4, 2. Val. Max. 5, 3. ext. 3: abesse non potest, quin etc., Gracch. b. Cic. or. 233 u. Gell. 11, 13, 3: spätlat., parum abest, quin etc., Donat. vit. Verg. c. 8: u. persönl., haud multum afuere, quin opera perrumperent, Liv. fr. 36 (bei Prisc. 6, 22): nec ita multum omnes afuisse, quin accusatorem potius dementiae accusarent, Apul. apol. 37: adeo vehementer talum inverti, ut minimum afuerim, quin articulum etiam a crure defregerim, Apul. flor. 16. – Dah. die Redensart tantum abest, ut... ut, weit entfernt, daß... ist usw., deren Entstehung durch folgende drei Stellen deutlich wird: id tantum abest officio, ut nihil magis officio possit esse contrarium, Cic. de off. 1, 43: tantum abest ab eo, ut malum mors sit, ut verear, ne etc., Cic. Tusc. 1, 76 (vgl. Liv. 25, 6, II): u. so zuletzt: ego vero istos tantum abest ut ornem, ut effici non possit, quin eos oderim, d.i. weit entfernt, daß... vielmehr usw., Cic. Phil. 11, 36. – persönl. gebr., hoc detrimento milites nostri tantum afuerunt ut perturbarentur, ut incensi atque incitati magnas accessiones fecerint in operibus hostium expugnandis, Auct. b. Alex. 22, 1. – Spätlat., tantum aberat quominus aliquid nuntiaretur, ut etiam quae gesta non fuerant adicerentur, Heges. 3, 21, 1. – Zuw. tritt der zweite Satz, wie im Deutschen, auch selbständig auf, tantum afuit, ut inflammares nostros animos; somnum isto loco vix tenebamus, Cic. Brut. 278 (u. so Cic. de fin. 5, 57; ad Att. 13, 21, 5); od. es bildet das einfache tantum abest ut einen bloßen Nachsatz, wie Cic. ad Att. 6, 2, 1. – auch steht im zweiten Satz ut etiam, ut quoque, wie Cic. ep. 12, 15, 4. Suet. Tib. 50, 1; seltener ut contra, wie Liv. 6, 31, 4. – Spätlat. statt des ersten ut der Infinit., tantum abfuit laudare industrie gesta, ut etiam quaedam scriberet de etc., Amm. 15, 5, 36. – b) von etw. Unangenehmem entfernt-, also davon befreit-, frei sein, a culpa, Cic.: nihil a me abesse longius crudelitate, Caes. in Cic. ep.: a cupiditate pecuniae, Nep.: a reprehensione temeritatis absum, der Vorwurf bei Unbesonnenheit trifft mich nicht, Planc. in Cic. ep.: afuimus dolori, vergaßen den Schmerz, Ov. – c) v. ungehörigen, unangenehmen, lästigen Personen od. Dingen selbst, fern sein od. bleiben, si vis afuisset, Liv. fr. 49 (50) bei Sen. suas. 6, 22. – bes. in der Wunschformel absit = fern sei od. bleibe, m. ab u. Abl., carnifex vero et obductio capitis et nomen ipsum crucis absit non modo a corpore civium Romanorum, sed etiam a cogitatione, oculis, auribus, Cic.: absint et picti squalentia terga lacerti pinguibus a stabulis, Verg.: u. absol., vos quoque abesse iubeo, Tibull.: procul absit gloria vulgi, Tibull.: absit periculum, Sall. fr.: dolus malus abesto! Not. Tir.: u. bes. absit invidia verbo od. absit verbo invidia, fern sei Vermessenheit der Rede, Liv.: u. so bl. absit invidia, Curt. – Dah. im Spätlat. die Formel absit m. folg. ut od. Infinit. = es sei ferne, Gott wolle verhüten, daß usw., Apul. u. Sulpic. Sev.: u. procul absit, Stat., od. quod absit, Apul., das sei ferne, das wolle Gott verhüten! – d) mit Willen, aus innerem Trieb u. dgl. von etw. entfernt, also ihm abgeneigt sein, a consilio fugiendi, Cic.: a periculis, sich von den Gefahren entfernt halten, Cic. – e) mit Rücksicht auf die Beschaffenheit od. Eigenschaft einer Sache od. Pers. fern sein, fern stehen, von etw. abweichen, quod certe abest a tua virtute et fide, Brut. in Cic. ep.: istae κολακειαι non longe absunt a scelere, Cic. – bei Vergleichen höher stehen, im Vorteil sein, nullā re magis absumus a natura ferarum, Cic.: qui longissime a te afuit, Cic. – u. tiefer stehen, weit nachstehen, multum ab iis, Cic.; u. so Hor. de art. poët. 370. – f) von etw. noch fern sein, etw. nicht erreichen, a nitore Ciceronis, Quint.: a virtute alcis, Hor. – g) sich für etw. nicht eignen, sich nicht schicken, zu etw. nicht passen, ab forensi condicione, Cic.: a principis persona, Nep. – / statt abfui, abforem, abfore u. abfuturus haben die besten Handschriften u. auch die Ausgaben afui, aforem, afore, afuturus, s. Halm zu Cic. Sull. 7. p. 60 ed. mai. Osann zu Cic. de rep. 2, 69. p. 243. Heindorf zu Hor. sat. 1, 4, 104. Vgl. Neue-Wagener Formenl.³ 2, 836 f. – arch. Konj. Präs. absiet, Cato r.r. 19, 1. – Form abfuat = absit, zweifelh. bei Fronto ep. ad am. 1, 14. p. 184 N. (viell. mit Eckstein abludat zu lesen).

/ Partic., absēns, tis, abwesend, a) v. Menschen (Ggstz. praesens, coram), α) räumlich: me absente, in meiner Abwesenheit, Cic.: te praesente absente, du magst da sein od. nicht, Ter.: absente nobis, Ter. eun. 649. – Dah. v. Verbannten, absens mecum in gratiam rediit, Cic. – v. Verstorbenen, absentes (poëtae) sunt pro praesentibus, Plaut. Cas. prol. 20; u. so Vitr. 7. pr. § 8. – u. von solchen, die, obgleich in Rom, bei öffentlichen Bewerbungen nicht als Mitbewerber erscheinen, Cic. de rep. 6, 11 (u. dazu Moser). Liv. 4, 42, 1 (u. dazu Drak.). – u. von solchen, die sich nicht vor Gericht stellen, de absente iudicare, Cic.; vgl. Halm zu Cic. Verr. 4, 40. – b) von Orten u. Dingen, entfernt, Rhodos, urbs, Hor.: rogus, Mart.: comae, nicht wirklich vorhandene, falsche, Mart. – versus absentes dicere, auswendig hersagen, Gell. 20, 10, 4. – c) geistig nicht bei der Sache, abwesend, mente ac sensu absentissimus, Augustin. confess. 4, 4.

lateinisch-deutsches > absum

119 accedo

ac-cēdo, cessī, cessum, ere (ad u. cedo), herzu-, herantreten, -kommen, einem Ziele nahen, sich nähern, wo erscheinen (Ggstz. abscedere, decedere, recedere), I) eig.: A) im allg.: a) v. Pers., m. Ang. wohin? durch ad m. Akk., ad aedes, Plaut.: ad fores, Ter.: ad eandem mensam cum servo, sich setzen, Sen.: ex inferiore loco ad tribunal, Liv.: ad urbem noctu, Cic.: ad Aquinum, ad Syracusas, Cic.: ad ludos, Cic.: ad eam confabulatum, Ter.: ad hominem, Plaut.: intro ad eram, Ter.: alci ad aurem et dicere, sich nähern, um ihm ins Ohr zu sagen, Cic.: ad manum, s. 1. manus.. – durch in mit Akk. (bes. wenn die Annäherung ein »Eintreten« zur Folge hat), in aedes, Cic.: in Macedoniam, Cic.: in funus, dem Leichenzug sich anschließen, mit zum Begräbnis gehen, Cic. – durch bl. Acc. (vgl. Drak. Liv. 9, 40, 19. Burm. Phaedr. 1, 25, 6. Nipperd. Tac. ann. 2, 45 u. 12, 31), terram cum classi, Cael. Ant. fr.: Africam, Varr.: Ariminum, Cic.: scopulos, Verg. u. Ps. Quint. decl.: Iugurtham, Sall. – absol. = nahen, kommen, gehen, Komik., Cic. u.a.: obviam, Plaut. – b) v. Lebl.: febris accedit, stellt sich ein (Ggstz. decedit), Cic.: luna accedens, der zunehmende (Ggstz. abscedens), Plin.: accedit ad aures sermo, Ter.: nomen famaque ad nos accedit, gelangt zu uns, Liv.

B) insbes.: 1) als Bittender od. Hilfe Suchender jmdm. nahen, bei jmd. erscheinen, sich an jmd. wenden, senatus supplex accedit ad Caesarem, Cic.: acc. ad eos, Cic.: ad ephoros, Nep.: quo accedam aut quos appellem? Sall. – 2) feindlich herannahen, anrücken, angreifen, absol. (Ggstz. se recipere), Cic.: quocumque accederent equitatus hostium, Sall.: propius, Caes.: propius Ambiorigem, propius Romanos, Caes.: propius muros, Nep.: ad oppidum, ad Britanniam, Caes.: usque ad castra, Caes.: ad moenia, Liv.: muris, Liv.: (ad) has XIV cohortes, Pomp. in Cic. ep.: ad manum, handgemein werden, Nep.: ad corpus eius, ihm auf den Leib rücken, Cic.: ad te comminus accessit, ist dir auf den Leib gerückt scherzh. = hat dich mit seinem Besuche behelligt, Cic. – m. bl. Acc. (s. Nipperd. Tac. ann. 12, 31), astu, Nep.: Lemnum, Nep.: cum V navibus Africam in finibus Cyrenaeorum, Nep.: loca hostiliter, Sall. – 3) als Bieter oder Steigerer bei Auktionen erscheinen, ad hastam, Nep. u. Liv.: u. so ad illud scelus sectionis, Cic. – 4) als Bewerber um den Triumph (v. aus dem Krieg zurückkehrenden Feldherrn), ad urbem, Cic.: uno tempore ad urbem (v. beiden Konsuln), Liv.

II) übtr.: A) im allg.: a) v. Pers.: has naturae partes, ihnen zu nahen = sie zu erforschen, Verg.: ad amicitiam Philippi, zur Fr. des Ph. gelangen, die Fr. des Ph. gewinnen, Nep.: ad praeceps, am Abgrund wandeln, ans Kühne streifen (v. Redner), Plin. ep.: sed propius accedam (ich will der Sache näher treten), de his nostris testibus dicam, Cic.: ut quisque proxime accederet, je näher uns jemand angeht, Cic. – b) v. Lebl.: voluntas vostra accedit ad poëtam, wendet sich dem D. zu, Ter.: accedit manus extrema operibus, wird gelegt an usw., Cic.: fervor accedit capiti, die Weinglut steigt zu Kopfe, Hor.

B) insbes.: 1) der Zeit nach herantreten, -kommen, sich nähern, accedunt anni (die Jahre = das Alter), Hor.: quo propius ad mortem accedam, Cic.: stat super caput fatum et pereuntes dies imputat propiusque ac propius accedit, kommt immer näher u. näher, Sen. – 2) zu einer Tätigkeit od. Teilnahme an derselben schreiten, sie übernehmen, mit ihr sich befassen, ad rem publicam, durch Bewerbung um öffentl. Ämter (zunächst um die Quästur) mit den Staatsangelegenheiten sich befassen, dem Staatsdienste sich zu widmen beginnen, Cic.: ad causam, eine Sache (vor Gericht), eine (gerichtliche) Verhandlung übernehmen (v. Verteidiger), Cic.: u. so huic causae, Cic.: ad causam publicam, sich der Sache des Staates annehmen, Cic.: ad vectigalia, sich mit dem Zollpacht befassen, Cic.: ebenso ad publica, Sen.: ad haec bona, sich an diese G. machen (um sie in Besitz zu nehmen), Cic.: ad periculum, an der Gefahr teilnehmen, Cic.: ad poenam, zur Strafe schreiten, Cic.: si quis expers veri et ignarus ad legendum accesserit, Lact. – 3) mit seiner Beistimmung, seinem Willen beitreten, beipflichten (Ggstz. abhorrere ab alqa re), ad sententiam alcis, Plaut.: ad condiciones, Cic.: ad hoc consilium, Nep.: Ciceroni in plerisque, Quint.: libenter his, qui haec prodiderunt, Vell.: alcis sententiae, Quint.: huic opinioni (Ggstz. dissentire), Quint. – societatem nostram, Tac. ann. 12, 31. – 4) als Zuwachs hinzukommen, zunehmen, wachsen (Ggstz. decedere, recedere, deminui, auferri), accessit ager, quem etc., Cato fr.: huc accedebat munificentia, Sall.: accedit eodem facies, Ov.: ad eas (naves) captivae Massiliensium accesserant VI, Caes.: nihil ad dignitatem accedit, Cic.: accedit ad causam novum crimen, Cic.: cum ad has suspiciones certissimae res accederent, Caes.: numerum accessit ad harum, gesellte sich ihnen zu, Ov.: quo plus aetatis ei accederet, je älter er würde, Cic.: accedit annus tertius desiderio nostro et labori tuo, Cic.: Remis studium accessit, Caes.: iis tantum fiduciae accessit, ut etc., ihre Z. stieg so sehr, Caes.: magis accessurum utrumque, werde noch mehr zunehmen, Liv.: volucres accedere silvis, als V. ein Zuwachs für den W. werden, Ov.: pretium accedit agris, der Preis der Ä. steigt, Plin. ep.: u. so plurimum pretio accedit, der Preis steigt sehr, Col. – accedet eo mons Gaurus, Cic.: huc accessit manus Ventidii, dazu kommt noch usw., Cic. – dah. die Verbdg. huc accedit od. eo accedit od. eodem accedit, zB. huc accedit summus timor, Cic.: eo accedebat hortator assiduus Sallustius, Cic.: accedit eodem vulgi voluntas, Cic.: u. so oft accedit huc (od. huc accedit), accedit eo (od. eo accedit), accedit etiam od. illud etiam, od. bl. accedit, quod m. Indikativ od. ut m. Konjunktiv, hierzu kommt noch, daß usw., Cic. u.a. (u. zwar ist accedit, quod = hierzu kommt noch der (faktische) Umstand, daß usw.; dagegen accedit, ut = dazu tritt noch der Fall ein, überdies geschieht es, daß usw.; vgl. Kühner Cic. Tusc. 1, 43 u. 5, 62. Sorof Cic. de or. 2, 198. Reisigs Vorll., neu bearb. v. Schmalz u. Landgraf, Bd. 3. S. 431 f.: nachaug. auch ad illa hoc quoque accessit, quod etc., Curt: his etiam illud accessit, quod etc., Lact: accedit his, quod etc., Plin. ep. (s. Krebs-Schmalz Antib. Bd. 1. S. 64. Aufl. 7. Lagergr. Plin. ep. p. 151). – m. folg. ne u. Konjunktiv, cum accessit id quoque, ne nisi rectā cervice spiritus trahatur, ὀρθόπνοια (appellatur), Cels. 4, 8 in. p. 130, 34 D. – 5) als Ereignis, das durch sein Eintreten äußerlich od. innerlich unsere Verhältnisse ändert, zuteil werden, zufallen, voluntas vostra si ad poëtam accesserit, Ter.: paululum vobis accessit pecuniae, Ter.: num tibi stultitia accessit aut superat superbia? bist du ein Narr geworden od. hast einen Sporn zu viel? Plaut.: alci animus accedit, es bekommt jmd. Mut, Cic.: plurimum consilii, animi, praesidii denique mihi accesserit, Cic. – Ggstz. discedo, zB. quorum adventu et Remis cum spe defensionis studium propugnandi accessit et hostibus eadem de causa spes potiundi oppidi discessit, Caes. – 6) bei Vergleichungen = nahe kommen, sich nähern, d. i. ähnlich sein, propius ad deos, Cic.: proxime deos, v. einer Pers., Cic.: prope ad similitudinem alcis rei, Cic.: sermone magis oratorio generi (v. Euripides), Quint.: Homero maxime (von einem Dichter), Quint. – / synk. Perf. accestis, Verg. Aen. 1, 201: synk. Plusquamperf. accesset, Turp. com. 59. – vulg. Perf. accedi, wovon accedisset, Itala (Rehd.) Marc. 6, 21.

lateinisch-deutsches > accedo

120 colloco

col-loco, āvī, ātum, āre (con u. loco), einem Ggstde. seinen Platz geben, seinen Platz anweisen, I) im allg., wo Platz nehmen lassen, wo ausstellen, niederstellen, niedersetzen, niederlegen, wo hinstellen, hinsetzen, hinlegen, im Zshg. auch bl. stellen, jetzen, legen, 1) eig.: a) übh.: α) lebl. Objj.: saxa atque materiam disponere collocareque, Quint. 7. praef. § 1: armamenta, an den Mastbaum hängen, Liv. 33, 48, 8: sidera (am Himmel), Cic. Tim. 30: lecticas, Cic. Phil. 5, 18. – m. dopp. Acc., eam materiam conversam ad hostem collocabat, Caes. b. G. 3, 29, 1. – m. Advv. wie? columnas neque recte neque e regione, Cic. ad Q. fr. 3, 1, 1. § 2: tabulas et signa propalam, Cic. de or. 1, 160: sellam curulem perverse, Suet. Galb. 18, 3. – m. Advv. wo? ubi tigna collocentur, Caes. b. c. 2, 10, 3. – m. in u. Akk.: in tabernam vasa et servos, Plaut. Men. 986. – m. in u. Abl., suo quidque in loco, Cic. de or. 1, 162: magni ponderis saxa et praeacutas trabes in muro, Caes. b. G. 2, 29, 3: trabes directas in solo, ibid. 7, 23, 1: tabulas bene pictas in bono lumine, Cic. Brut. 261: u. (im Bilde) benefacta in luce, nicht unter den Scheffel stellen, Cic. Tusc. 2, 64: alqd in conspectu quodam modo, Quint. 7, 1, 4. – m. a. Praepp., alqd ad ignem, Vitr. 1, 6, 2: onerarias naves ordine duplice ad ancoras, Suet. Cal. 19, 1: simulacrum Victoriae ante ipsam Minervam, Caes. b. c. 3, 105, 2: fasces stramentorum ac virgultorum ante aciem, Hirt. b. G. 8, 15, 5: epistulam inter tuniculam ac strofium, Turpil. com. 197: lecticam pro tribunali, Suet. Aug. 33, 1: alqd iuxta sedentem hominem, Cels. 6, 9: super genua sua coxas alcis, Cels. 7, 26. no. 2: totas tunicas extra scrotum, Cels. 7, 21. no. 2: testiculum super ventrem cum duabus suis tunicis, Cels. 7, 19. – m. bl. Abl., oculos pennis, auf das Gefieder fetzen, Ov. met. 1, 723: similes notas quinto quoque loco, Cornif. rhet. 3, 31. – β) leb. Objj., sowohl aufstellen, eos (sie = ihre Statuen) in illo loco atque in rostris, Cic. Sest. 83. – als setzen, stellen, legen, sich setzen (legen, lagern) lassen, sitzen (liegen) lassen, puellulam, Catull. 61, 188: iubeo hominem tolli et conlocari et confoveri, Afran. com. 143 sq. – m. dopp. Acc., alqm aut pronum aut supinum, Cels. 8, 20. § 20. – m. in u. Akk. od. Abl., se in arborem, Plaut. aul. 706: alqm in ventrem, in latus, Cels. 7, 27; 8, 20: se in locum celsum, Acc. tr. 437: se in sedes regias, Liv. Andr. tr. 10: alqm in lectum, Ter. eun. 593 (gegen cod. B mit den übrigen Hdschrn.): alqm in lecto, Cels. 5, 26. no. 25: alqm in lecto suo, Cic. de rep. 1, 17: alqm in medio lecto, in imo lecto, Sen. de const. sap. 10, 2: alqm in conclavi, Cels. 7, 29: alqm in cubili, Cic. Tusc. 2, 39: hominem od. corpus in sedili, Cels. 8, 12 u. 15: alqm in loco tepido, Cels. 8, 4: alqm suis manibus in curru, Cic. Rosc. Am. 98: cuius et parentis sui manibus in navi tuta ac fideli collocatus (gebracht), Cic. Planc. 97: corpus (Augusti) in vestibulo domus, niedersetzen (ausstellen), Suet. Aug. 100, 2: u. so reliquias eius in hortis Domitiae, Capit. Anton. Pius 5, 1. – m. a. Praepp., alqm super se, Suet. Aug. 43, 4: alqm super pulpitum, Suet. Cal. 54, 2: alqm infra se, Suet. Cal. 24, 1: alqm iuxta se latere dextro, Suet. Ner. 13, 2: alqm iuxta se in sella, Eutr. 4, 7: alqos circa se, Suet. Tit. 9, 2: u. (zugl. m. dopp. Acc.) alqm resupinum super subsellium aut lectum, Cels. 7, 26: alqm super id scamnum aut pronum aut supinum aut in latus, Cels. 8, 20. – m. bl. Abl. wo? hominem loco calido, Cels. 5, 27. no. 3: homo collocatur alto sedili, medicus autem humiliore adversus, Cels. 8, 10, 2. – m. Abl. wie? corpus alio quo modo collocatum est, Cels. 7, 18: tum is super duorum genua eodem modo collocatur, Cels. 7, 26. no. 2: collocari quoque membrum quod ictum est ratione certā debet, Cels. 5, 26. no. 28. – b) als milit. t. t., aufstellen, α) lebl. Objj.: impedimenta, Liv. 44, 37, 1: currus ita, ut etc., Caes. b. G. 4, 33, 2: impedimenta in tumulo quodam, Caes. b. G. 6, 8, 3: post eas (legiones) totius exercitus impedimenta, Caes. b. G. 2, 19, 3: naves Rhodias in dextro cornu, Auct. b. Alex. 14, 1: tormenta quibusdam locis contra facillimos descensus, aufpflanzen, Hirt. b. G. 8, 40, 4: u. so ballistas scorpionesque ante frontem castrorum contra oppidum, Auct. b. Afr. 56, 2. – β) leb. Objj.: certa subsidia, Caes. b. G. 2, 22, 1: praesidia, Sall. Cat. 45, 2: aciem triplicem, Auct. b. Afr. 81, 1. – m. in u. Abl., praesidia in litore, Nep. Hann. 11, 4, od. in angustiis, Caes. b. c. 1, 65, 4: duas legiones et omnia auxilia in summo iugo, Caes. b. G. 1, 24, 2: equitem in utroque cornu, Frontin. 2, 3, 20: milites in muro custodiae causā, Caes. b. c. 1, 28, 3: insidias bipertito in silvis, Caes. b. G. 5, 32, 1: pedestres copias in convalle in insidiis, Caes. b. G. 3, 20, 4: in cella Concordiae armatos, latrones, sicarios, Cic. Phil. 5, 18. – m. a. Praepp., equitatum omnem ab lateribus extra fossam, Auct. b. Alex. 38, 3: alci insidias ante fundum suum, Cic. Mil. 27: in prima acie ante signa elephantos, Liv. 27, 48, 5: certos apud latera, Sall. hist. fr. inc. 53 (19): legionem in occulto citra flumen, Frontin. 1, 6, 2: copias in statione pro castris, Caes. b. G. 5, 15, 3: pro vallo legiones instructas, Hirt. b. G. 8, 15, 3: post terga peditum equitatum, Frontin. 2, 5, 37: legiones propius Armeniam, Tac. ann. 13, 7. – m. bl. Abl., eos eodem loco in acie (in Schl.), Caes. b. c. 2, 33, 4: armatos in praesidiis (auf milit. Posten) multis locis (an v. O.), Cic. Phil. 1, 25: certis locis cum ferro homines, Cic. Caecin. 41: quod quo loco collocati fuerant, non potuissent videre, Cic. Cael. 65. – m. Ang. gegen wen? cohortes legionarias quattuor advorsum pedites hostium, Sall. Iug. 51, 3. – m. Ang. wozu? alqm ad hanc rem, Cic. Cael. 64: alqm ad Cn. Pompeium interimendum, Cic. Pis. 28; vgl. Cic. Mil. 18.

2) übtr.: a) übh. wohin stellen, setzen, legen, multa in pectore suo conlocare oportet, er muß viele Dinge im Kopfe haben, Plaut. Pers. 8: vide, causam illorum superiore collocarit ne loco, Lucil. sat. 16, 97: res eae, quae agentur aut dicentur, suo loco collocandae, Cic. de off. 1, 142: in animis ego vestris omnes triumphos meos, omnia ornamenta honoris condi et collocari volo, wünsche ich treu bewahrt zu wissen, Cic. Cat. 3, 26: omnium longitudinum et brevitatum in sonis sicut acutarum graviumque vocum iudicium ipsa natura in auribus nostris collocavit, Cic. or. 173. – b) in einen Zustand, Verhältnis, in eine Lage bringen, versetzen, se in opus, Plaut. Vid. fr. 2, 20 St.: in otium, Plaut. merc. 553: alqm in soporem (in den Todesschlaf), Plaut. Amph. 304: rem alcis in tuto, sicher stellen, Ter. heaut. 689 u. 695: famam in tuto, Quint. 12, 11, 7: alqm in tuto, Cic. har. resp. 53. – c) etw. in etw. od. jmd. setzen, auf etw. od. jmd. bauen, beruhen lassen, non modo in causa, verum in aliquo honesto praesidio aut in alicuius eloquentia aut gratia spem aliquam, Cic. I. Verr. 9: in alqo magnam spem dignitatis suae, Cic. de or. 1, 25: spem salutis in fuga, Auct. b. Alex. 29, 5: omnes bene vivendi rationes in virtute, Cornif. rhet. 4, 24: omnia sunt collocata in usu cotidiano, in congressione hominum atque in foro, alles beruht auf usw., Cic. de or. 1, 192. – d) eine Zeit od. eine Tätigkeit auf etwas verwenden, gerichtet sein lassen, adulescentiam suam in amore atque in voluptatibus, Cic. Cael. 39: omne suum studium in doctrina et sapientia, Cic. ad Q. fr. 1, 1, 10. § 29. – refl. se coll. in alqa re, sich auf etw. legen, einer Sache sich hingeben, totum se coll. in alqa re, sich in etw. vertiefen, palam sese in meretricia vita, Cic. Cael. 49: totum se in cognitione et scientia, Cic. de off. 1, 158: totum se in optimo vitae statu exquirendo, Cic. Tusc. 5, 2. – e) schriftl. anbringen, beibringen, de cuius moderatione atque sapientia in prioribus libris satis collocavi, Tac. ann. 6, 27.

II) insbes.: 1) eig.: a) lebl. Objj.: α) in einer gewissen Ordnung aufstellen, aufrichten, errichten, anlegen, aufschlagen, statuam, Quint. 7. pr. § 2: signum (lovis), Cic. Cat. 3, 21: tu (Libertam deam) domi meae conlocasti, Cic. de domo 102: aedificia, Hermog. dig. 1, 1, 5: moenia, Vitr. 1, 5, 1: sedes ac domicilium, Cic. Verr. 2, 6. – m. Adv. (wo?), illa pars litoris, ubi iste castra luxuriae collocarat, Cic. Verr. 5, 96. – m. in u. Abl., tabernaculum sibi in campo Martio, Cic. Pis. 61: in ipso aditu atque ore portus tabernacula carbaseis velis intenta, Cic. Verr. 5, 30 u. (im Bilde) in una philosophia quasi tabernaculum vitae suae, Cic. de or. 3, 77. – m. a. Praepp., oppidum ad eius regionem et partem castrorum collocatum (gelegen), Auct. b. Afr. 68, 1: tribunal suum iuxta C. Trebonii, praetoris urbani, sellam, Caes. b. c. 3, 20, 1. – m. bl. Abl., castella locis idoneis, Auct. b. Alex. 61, 5. – β) eine Kleidung zurechtlegen, ordnen, chlamydem, ut pendeat apte, Ov. met. 2, 734. – γ) ein Glied einrichten, coxam parum apte, Plin. ep. 2, 1, 5: maxillam in sedem suam, Cels. 8, 7. – b) leb. Wesen: α) eine Pers. irgendwo einsetzen, einlegen, unterbringen, einquartieren, ihren Sitz (Wohnsitz) nehmen lassen od. anweisen, ansiedeln, wohin verlegen, versetzen, stationieren, comites eius apud ceteros hospites, Cic. II. Verr. 1, 63: se Athenis, sich niederlassen, Cic. de fin. 5, 2, 4: regem Ptolemaide aut aliquo propinquo loco, Cic. ep. 1, 7, 4: in eius tetrarchia unum ex Graecis comitibus suis, Cic. Phil. 2, 94: Herculem in concilio caelestium, Cic. de off. 3, 5, 25: alqm inter astra, Schol. Bern. ad Verg. georg. 1, 33. p. 848: inter sidera, Hyg. astr. 2, 4 u. 2, 13. Serv. Verg. Aen. 1, 28: inter astra caprae figurā memoriae causā, Hyg. astr. 2, 13: scherzh., strumae ab ore improbo demigrarunt et aliis iam se locis collocarunt (haben sich einlogiert, festgesetzt), Cic. Vat. 39. – Boios ibi, Caes. b. G. 7, 9, 6: Boios in finibus suis, Caes. b. G. 1, 28, 5: gentem Allobrogum in vestigiis huius urbis atque in cinere deflagrati imperii, Cic. Cat. 4, 12: Suebos in proximis Rheno agris, Suet. Aug. 21: colonias idoneis in locis, Cic. agr. 2, 73: multitudinem in agris, Nep. Milt. 2, 1: Ubios super ipsam Rheni ripam, Tac. Germ. 28 extr.: quo bello XL captivorum milia ex Germania transtulit et supra Rhenum in Gallia collocavit, Eutr. 7, 9: veteranos municipalibus agris, Suet. Aug. 13, 3: im Bilde, Socrates philosophiam devocavit e caelo et in urbibus collocavit, Cic. Tusc. 5, 10. – als milit. t. t., wo stationieren, hinlegen, einquartieren, Quartier nehmen lassen, ibi praesidium, Caes. b. G. 1, 38, 7: ibi legiones XIV et VI, Hirt. b. G. 8, 4, 3: exercitum in provinciam, quae proxima est Numidiae hiemandi causā, Sall. Iug. 61, 2: quattuor legiones in Belgio, Hirt. b. G. 8, 46, 4: exercitum in hibernis, Caes. b. G. 5, 24, 1: exercitum in (bei) Aulercis Lexoviisque in hibernis, Caes. b. G. 3, 29, 3: legionem non longe a finibus Aeduorum in finibus Biturigum, Hirt. b. G. 8, 2, 1: Gaium Fabium legatum et L. Minucium Basilum cum legionibus duabus in Remis, Caes. b. G. 7, 70, 5: singulas cohortes Puteolis et Ostiae, Suet. Claud. 25, 2: classem Miseni, Suet. Aug. 49, 1. – β) jmd. in ein Besitztum einsetzen, einweisen, alqm in aedibus suis, Cic. de dom. 100: alqm in patrimonio suo, Cic. Phil. 13, 12: familiam suam in possessione praediorum eius, seine F. von ihren Gütern Besitz ergreifen lassen, Cic. Flacc. 72: alqm in maiorum suorum regno, Cic. de or. 3, 126. – 2) übtr.: a) in irgend eine Stellung einsetzen, setzen, unter eine Klasse u. dgl. versetzen, alqm in amplissimo statu, Cornif. rhet. 4, 23: alqm hoc in gradu (dignitatis), Cic. Acad. 2, 16: alqm in amplissimo consilio et in altissimo gradu dignitatis, Cic. post red. in sen. 2: alqm in sede ac domo atque in re publica, jmdm. Haus u. Hof u. eine Stellung im Staate geben, Cic. parad. 3, 25: in quibus tuas virtutes consecratas et in deorum numero collocatas vides, in denen du deine Verdienste ganz vergöttert siehst, Cic. ad Q. fr. 1, 1, 10. § 31: m. dopp. Acc., quos centuriones pugnaces et lacer tosos (als streitsüchtige u. handfeste Z.) inter militorum et mimarum greges collocavit, Cic. Phil. 8, 26. – b) ein Mädchen als Frau, in den Ehestand einsetzen, anbringen, verheiraten, alqam in matrimonium, Cic. de div. 1, 104. Marc. dig. 23, 2, 19: alqam alci in matrimonium, Gaius inst. 2. § 235 u. 238: alqam in matrimonio, Scaevol. dig. 26, 1, 77 (79). § 1: alqam in matrimonio stabili et certo, Cic. Phil. 2, 44: virgines in amplissimarum familiarum matrimoniis, Cic. de rep. 1, 12: alqam nuptui, Hyg. fab. 257: alqam in dignam se condicionem, Plaut. trin. 159: alqam sine dote nuptum, Plaut. trin. 735: alqam nuptum intra legitimum tempus, Ulp. dig. 3, 2, 11. § 1: alqam alci nuptum, Paul. dig. 23, 2, 59: sororem ex matre et propinquas suas nuptum in alias civitates, Caes. b. G. 1, 18, 7: filiam minorem nuptum (al. nuptui) in dimidia parte reliqui agri, Col. 4, 3, 6: u. bl. coll. alcis filio filiam suam, Cic. Brut. 98: alci virginem filiam, Nep. Att. 19, 4: alci filiam, Tac. Agr. 9: alci uxorem suam, Suet. Caes. 21: matrem in Biturigibus homini nobilissimo, Caes. b. G. 1, 18, 6: u. bl. coll. filiam, Tac. ann. 4, 39. Iustin. 9, 6, 2; u. im Passiv, cum virgo amici nubilis propter paupertatem collocari non posset, Nep. Epam. 3, 5: ut filiae eius de communi aerario dotibus datis collocarentur, Nep. Arist. 3, 3. – c) lebl. Objj.: α) ( als t. t., der Geschäftsspr.) Geld usw. auf etw. (bes. auf Ländereien) anlegen, anbringen, unterbringen, in etw. stecken, dotem in eo fundo, Cic. Caecin. 11: duas patrimonii partes in solo, Suet. Tib. 48, 1: duas fenoris partes in agris per Italiam, Tac. ann. 6, 17: pecuniam in praediis c., Cic. Caecin. 16: pecunias levioribus usuris mutuatum graviore fenore c., Suet. Aug. 39: pecunias suas in emptiones praediorum, Gaius dig. 17, 1, 2. § 6: pecuniam idoneis nominibus, Marc. dig. 35, 2, 89: pecunias magnas collocatas habere in ea provincia (in dieser Pr.), Cic. de imp. Pomp. 18: nusquam posse eam (pecuniam) melius collocari, Cic. Caecin. 5, 15: u. bl. coll. pecuniam, Cic. de off. 2, 87: pecunias, Cic. de off. 2, 12, 42: pecunias publicas, Trai. in Plin. ep. 10, 55 (63). – dah. im weitern Sinne übh. auf etw. anlegen, verwenden, für etw. verbrauchen, miliens sestertium in munificentia (zu freigebigen Zwecken), Tac. ann. 6, 45: patrimonium in rei publicae salute, Cic. Phil. 3, 2, 3: bene apud alqm tam multa pretia ac munera, Cic. Verr. 5, 56: melius apud bonos quam apud fortunatos beneficium collocari puto, Cic. de off. 2, 70: male c. bonas horas, Mart. 1, 113, 3: in me recipio, te ea, quae fecisti Mescinii causā quaeque feceris, ita bene collocaturum, ut ipse iudices etc., Cic. ep. 13, 28, 3: aedilitas recte collocata, an den rechten Mann gebracht, Cic. Verr. 5, 37. – β) in die gehörige Stellung, Verbindung bringen, so u. so stellen, zusammenstellen, verbinden, anordnen, αα) als rhet. t. t. Worte, verba apte, Quint. 8. prooem. § 26: verba opportune proprieque aut secus, Quint. 10, 2, 13: fortius vero quî incompositum potest esse quam vinctum et bene collocatum? Quint. 9, 4, 6: male collocatum κακοσύνθετον vocant, Quint. 8, 3, 59: propria verba et ordine collocata, Quint. 9, 1, 7: verba diligenter collocata, Cic. or. 227: non modo ut sint ordine collocati (census), sed ut inter se iuncti etc., Quint. 7, 10, 16: est et in nominibus ex diverso collocatis sua gratia, Quint. 9, 3, 86: verba et eligendi et collocandi ratio, Quint. 10, 1, 4: ratio collocandi, Cic. part. or. 11: varii sunt ordines collocandi, Cic. part. or. 12: C. F. Quid sequitur igitur? CP. Cum inveneris, collocare, Cic. part. or. 9: verba collocata, die Worte in ihrer Verbindung zu Sätzen (Ggstz. verba singula), Cic. or. 81 u. 134. – ββ) bürgerl. u. polit. Zustände einrich ten, anordnen, Anordnungen treffen für usw., nuptias, Poëta com. bei Cic. de or. 3, 319: res, Caes. b. G. 3, 4, 1. Auct. b. Alex. 33, 6: rem militarem, Cic. ep. 2, 13, 3: civitatis statum, Cic. ep. ad Brut. 1, 15, 12.

lateinisch-deutsches > colloco

Страницы

← Предыдущая

Следующая →

1

2

3

4

5

6

7

См. также в других словарях:

quoque — Aussi, même … Le nouveau dictionnaire complet du jargon de l'argot

quoqué — Pris … Le nouveau dictionnaire complet du jargon de l'argot

Tu quoque — Se denomina tu quoque (locución latina que significa ‘tú también’) al argumento que consiste en rechazar un razonamiento, o considerarlo falso, alegando la inconsistencia de quien lo propone. Es, por tanto, una variante de la falacia ad hominem,… … Wikipedia Español

Greene's Tu Quoque — Greene s Tu Quoque, also known as The City Gallant, is a Jacobean era stage play, a comedy written by John Cooke. The play was a major popular success upon its premier, and became something of a legend in the theatre lore of the seventeenth… … Wikipedia

Tu quoque mi fili — (« Toi aussi, mon fils ! ») est une locution latine célèbre attribuée à Jules César au moment de sa mort … Wikipédia en Français

Tu quoque — (IPA: IPA|/tu ˈkwoʊkwɛ/, Latin for You, too or You, also ) is a Latin term used to mean an accusation of hypocrisy. The argument states that a certain position is false or wrong and/or should be disregarded because its proponent fails to act… … Wikipedia

Tu quoque — Als Tu quoque Argument (lateinisch für „auch Du“) wird der argumentative Versuch bezeichnet, eine gegnerische These durch einen Vergleich mit dem Verhalten des Gegners zurückzuweisen. Es kann als Variante des Argumentum ad hominem verstanden… … Deutsch Wikipedia

BOMBYLIUS seu BOMBYX quoque — BOMBYLIUS, seu BOMBYX quoque Graece Βομβυλιὸς, e genere vesparum seu apum, ceram facere dicitur Plinio l. 11. c. 22. qui eam male confundit cum bombyce, quae ex etucarum genere est et bombycinum a se gignit. Bombyx enim, quae ceram facit, telam… … Hofmann J. Lexicon universale

Tu quoque — Cette page d’homonymie répertorie les différents sujets et articles partageant un même nom. Tu quoque une locution latine en rhétorique. Tu quoque mi fili, une locution latine célèbre attribuée à Jules César. Catégorie : Homonymie … Wikipédia en Français

CONFESSIONES Pontificum Romanotum pars quoque Canonici Juris — Cum enim folerent Pontifices, quando ad dignitatem hanc promovebantur, fidei professionem edere, ut nos docet, c. 8. Sancta octo. dist. 16. cuius inscriptio est, Item ex diurno libro Professio Pontificis; vide quoque infra Synodica Epistola:… … Hofmann J. Lexicon universale

PALAESTINUS quoque prius Strymon — fluv. Maceodniae dictus est, Plut … Hofmann J. Lexicon universale

Словари и энциклопедии на Академике

Перевод: со всех языков на все языки

quoque

См. также в других словарях:

Поделиться ссылкой на выделенное

Словари и энциклопедии на Академике

Перевод: со всех языков на все языки

quoque

См. также в других словарях:

Поделиться ссылкой на выделенное

Прямая ссылка: