Перевод: с латинского на все языки

со всех языков на латинский

positus

  • 101 advorto

    ad-verto (archaic advor-), ti, sum, 3, v. a., to turn a thing to or toward a place (in this signif., without animus; mostly poet.; syn.: observare, animadvertere, videre, cognoscere).
    I.
    Lit.
    A.
    In gen., with in or dat.:

    illa sese huc advorterat in hanc nostram plateam,

    Ter. Eun. 2, 3, 51:

    in quamcunque domus lumina partem,

    Ov. M. 6, 180; cf. id. ib. 8, 482:

    malis numen,

    Verg. A. 4, 611:

    huc aures, huc, quaeso, advertite sensus,

    Sil. 16, 213; cf. id. 6, 105.—
    B.
    Esp., a naut. t. t., to turn, direct, steer a ship to a place:

    classem in portum,

    Liv. 37, 9 Drak.:

    terrae proras,

    Verg. A. 7, 35; id. G. 4, 117 al.:

    Colchos puppim,

    Ov. H. 12, 23.— Absol.:

    profugi advertere coloni,

    landed, Sil. 1, 288;

    hence also transf. to other things: aequore cursum,

    Verg. A. 7, 196:

    pedem ripae,

    id. ib. 6, 386:

    urbi agmen,

    id. ib. 12, 555: adverti with acc. poet. for verti ad:

    Scythicas advertitur oras,

    Ov. M. 5, 649 (cf. adducor litora remis, id. ib. 3, 598, and Rudd. II. p. 327).
    II.
    Fig.
    A.
    Animum (in the poets and Livy also animos, rarely mentem) advertere; absol., or with adv. or ad aliquid, or alicui rei, to direct the mind, thoughts, or attention to a thing, to advert to, give attention to, attend to, to heed, observe, remark:

    si voles advortere animum, Enn. ap. Var. L. L. 7, § 89 Müll. (Trag. v. 386 Vahl.): facete advortis animum tuum ad animum meum,

    Plaut. Mil. 1, 1, 39:

    nunc huc animum advortite ambo,

    id. ib. 3, 1, 169:

    advertunt animos ad religionem,

    Lucr. 3, 54:

    monitis animos advertite nostris,

    Ov. M. 15, 140:

    animum etiam levissimis rebus adverterent,

    Tac. A. 13, 49.—With ne, when the object of attention is expressed:

    ut animum advertant, ne quos offendant,

    Cic. Off. 2, 19, 68:

    adverterent animos, ne quid novi tumultūs oriretur,

    Liv. 4, 45.—
    B.
    Animum advertere, to observe a thing by directing the mind to it, to observe, to notice, to remark, to perceive (in the class. period contracted to animadvertere, q. v.).—Constr. with two accusatives, animum advertere aliquid (where aliquid may be regarded as depending on the prep. in comp., Roby, § 1118, or on animum advertere, considered as one idea, to observe), with acc. and inf., or rel. clause (the first mode of construction, most frequent with the pronouns id, hoc, illud, etc., is for the most part ante-class., and appears in Caes., Cic., and Sall. as an archaism):

    et hoc animum advorte,

    Plaut. Ps. 1, 3, 43:

    hanc edictionem,

    id. ib. 1, 2, 10:

    haec animum te advertere par est,

    Lucr. 2, 125:

    animum adverti columellam e dumis eminentem,

    Cic. Tusc. 5, 23, 65; id. Inv. 2, 51, 153:

    Postquam id animum advertit,

    Caes. B. G. 1, 24; 4, 12:

    quidam Ligus animum advortit inter saxa repentīs cocleas,

    Sall. J. 93, 2. In Vitruv. once with hinc:

    ut etiam possumus hinc animum advertere,

    as we can hence perceive, Vitr. 10, 22, 262.—With the acc. and inf.:

    postquam tantopere id vos velle animum advorteram,

    Ter. Phorm. 5, 8, 16:

    animum advertit magnas esse copiashostium instructas,

    Caes. B. G. 5, 18: cum animum adverteret locum relictum esse, Auct. B. Alex. 31; ib. 46.—With the rel. clause: nunc quam rem vitio dent, quaeso, animum advortite, Ter. And. prol. 8: quid ille sperare possit, animum adverte, Dolab. ap. Cic. Fam. 9, 9:

    quam multarum rerum ipse ignarus esset... animum advertit,

    Liv. 24, 48. Sometimes advertere alone = animum advertere; so once in Cicero's letters: nam advertebatur Pompeii familiares assentiri Volcatio, Fam. 1, 1 (although here, as well as almost everywhere, the readings fluctuate between advertere and animadvertere; cf. Orell. ad h. l.; animadvertebatur, B. and K.). So Verg. in the imp.:

    qua ratione quod instat, Confieri possit, paucis, adverte, docebo,

    attend! Verg. A. 4, 115.—In the histt., esp. Tac. and Pliny, more frequently:

    donec advertit Tiberius,

    Tac. A. 4, 54:

    Zenobiam advertere pastores,

    id. ib. 12, 51:

    advertere quosdam cultu externo in sedibus senatorum,

    id. ib. 13, 54:

    quotiens novum aliquid adverterat,

    id. ib. 15, 30 al.:

    hirudo quam sanguisugam appellari adverto,

    Plin. 8, 10, 10, § 29:

    ut multos adverto credidisse,

    id. 2, 67, 67, § 168. Still more rarely, advertere animo:

    animis advertite vestris,

    Verg. A. 2, 712:

    hanc scientiam ad nostros pervenisse animo adverto,

    Plin. 25, 2, 3, § 5; cf. Drak. ad Liv. 4, 27, 8.—
    C.
    To draw or turn something, esp. the attention of another, to or upon one's self (in the histt.):

    gemitus ac planctus militum aures oraque advertere,

    Tac. A. 1, 41:

    octo aquilae imperatorem advertere,

    id. ib. 2, 17: recentia veteraque odia advertit, drew them on himself, id. ib. 4, 21 al.—
    D.
    To call the attention of one to a definite act, i. e. to admonish of it, to urge to it (cf. II. A.):

    non docet admonitio, sed advertit,

    i. e. directs attention, Sen. Ep. 94:

    advertit ea res Vespasiani animum, ut, etc.,

    Tac. H. 3, 48.—
    E.
    Advertere in aliquem, for the more usual animadvertere in aliquem, to attend to one, i. e. to punish one (only in Tac.):

    in P. Marcium consules more prisco advertere,

    Tac. A. 2, 32:

    ut in reliquos Sejani liberos adverteretur,

    id. ib. 5, 9 (cf. id. Germ. 7, 3: animadvertere).—Hence,
    1.
    adversus (archaic advor-), a, um, P. a., turned to or toward a thing, with the face or front toward, standing over against, opposite, before, in front of (opp. aversus).
    A.
    In gen.:

    solem adversum intueri,

    Cic. Somn. Scip. 5:

    Iris... Mille trahens varios adverso sole colores,

    Verg. A. 4, 701; id. G. 1, 218:

    antipodes adversis vestigiis stant contra nostra vestigia,

    Cic. Ac. 2, 39: dentes adversi acuti ( the sharp front teeth) morsu dividunt escas, Cic. N. D. 2, 54:

    quod is collis, tantum adversus in latitudinem patebat, quantum etc.,

    Caes. B. G. 2, 8 Herz. So, hostes adversi, who make front against one advancing or retreating, id. ib. 2, 24:

    L. Cotta legatus in adversum os fundā vulneratur,

    in front, Caes. B. G. 5, 35; cf. Cic. Verr. 2, 5, 1; Liv. 21, 7 fin. al.; hence, vulnus adversum, a wound in front (on the contr., vulnus aversum, a wound in the back), Cic. Har. Resp. 19:

    adversis vulneribus,

    Aur. Vict. Vir. Illustr. 35, 4:

    judicibus cicatrices adversas ostendere,

    Cic. de Or. 2, 28:

    cicatrices populus Romanus aspiceret adverso corpore exceptas,

    id. Verr. 5, 3:

    impetus hostium adversos, Auct. B. Alex. 8: Romani advorso colle evadunt,

    ascend the hill in front, Sall. J. 52:

    adversa signa,

    Liv. 30, 8:

    legiones quas Visellius et C. Silius adversis itineribus objecerant,

    i. e. marches in which they went to meet the enemy, Tac. A. 3, 42: sed adverso fulgure ( by a flash of lightning falling directly before him) pavefactus est Nero, Suet. Ner. 48:

    armenta egit Hannibal in adversos montes,

    Quint. 2, 17, 19; cf. Lucr. 3, 1013; so Hor. S. 1, 1, 103; 2, 3, 205:

    qui timet his adversa,

    the opposite of this, id. Ep. 1, 6, 9 al. —Hence, of rivers: flumine adverso, up the stream, against the stream:

    in adversum flumen contendere,

    Lucr. 4, 423:

    adverso feruntur flumine,

    id. 6, 720; so Verg. G. 1, 201:

    adverso amne,

    Plin. 18, 6, 7, § 33;

    adverso Tiberi subvehi,

    Aur. Vict. Vir. Illustr. 22, 3 (opp. to secundā aquā, down stream, with the stream:

    rate in secundam aquam labente,

    Liv. 21, 47, 3); and of winds, opposed to a vessel's course, head winds, contrary winds, consequently unfavorable, adverse:

    navigationes adversis ventis praecluduntur, Auct. B. Alex. 8: adversissimi navigantibus venti,

    Caes. B. C. 3, 107.— Subst.: adversum, i, the opposite: hic ventus a septentrionibus oriens adversum tenet Athenis proficiscentibus, [p. 50] holds the opposite to those sailing from Athens, i. e. blows against them, Nep. Milt. 1 (so Nipperdey; but v. Hand, Turs. I. p. 183). — Adv.: ex adverso, also written exadverso and exadversum, opposite to, over against, ek tou enantiou:

    portus ex adverso urbi positus,

    Liv. 45, 10.—With gen.:

    Patrae ex adverso Aetoliae et fluminis Eveni,

    Plin. 4, 4, 5, § 11.—Without case:

    cum ex adverso starent classes,

    Just. 2, 14; so Suet. Caes. 39; Tib. 33.—In adversum, to the opposite side, against:

    et duo in adversum immissi per moenia currus,

    against each other, Prop. 3, 9, 23; so Gell. 2, 30; cf. Verg. A. 8, 237;

    in adversum Romani subiere,

    Liv. 1, 12; 7, 23.—
    B.
    In hostile opposition to, adverse to, unfavorable, unpropitious (opp. secundus; frequent and class.): conqueri fortunam adversam, Pac. ap. Cic. Tusc. 2, 21, 50:

    hic dies pervorsus atque advorsus mihi obtigit,

    Plaut. Men. 5, 5, 1:

    advorsus nemini,

    Ter. And. 1, 1, 37:

    mentes improborum mihi infensae et adversae,

    Cic. Sull. 10:

    acclamatio,

    id. de Or. 2, 83: adversā avi aliquid facere, vet. poët. ap. Cic. Div. 1, 16:

    adversis auspiciis,

    Aur. Vict. Vir. Illustr. 64, 6:

    adversum omen,

    Suet. Vit. 8:

    adversissima auspicia,

    id. Oth. 8: adversae res, misfortune, calamity, adverse fortune:

    ut adversas res, sic secundas immoderate ferre levitatis est,

    Cic. Off. 1, 26; cf.:

    adversi casus,

    Nep. Dat. 5:

    adversae rerum undae,

    a sea of troubles, Hor. Ep. 1, 2, 22: omnia secundissima nobis, adversissima illis accidisse, Caes. ap. Cic. Att. 10, 9 (the sup. is found also in Cæs. B. C. 3, 107):

    quae magistratus ille dicet, secundis auribus, quae ab nostrum quo dicentur, adversis accipietis?

    Liv. 6, 40:

    adversus annus frugibus,

    id. 4, 12:

    valetudo adversa,

    i. e. sickness, id. 10, 32:

    adversum proelium,

    an unsuccessful engagement, id. 7, 29; cf.

    8, 31: adverso rumore esse,

    to be in bad repute, to have a bad reputation, Tac. Ann. 14, 11:

    adversa subsellia,

    on which the opposition sit, Quint. 6, 1, 39.—Sometimes met. of feeling, contrary to, hated, hateful, odious:

    quīs omnia regna advorsa sint,

    Sall. J. 83; cf. Luc. 2, 229 Bentl.— Comp.:

    neque est aliud adversius,

    Plin. 32, 4, 14, § 35.—
    * Adv.: adver-sē, self-contradictorily, Gell. 3, 16.— ad-versum, i, subst., esp. in the plur. adversa, misfortune, calamity, disaster, adversity, evil, mischief:

    advorsa ejus per te tecta sient,

    Ter. Hec. 3, 3, 28:

    nihil adversi,

    Cic. Brut. 1, 4:

    si quid adversi accidisset,

    Nep. Alc. 8; cf. Liv. 22, 40; 35, 13:

    secunda felices, adversa magnos probant,

    Plin. Pan. 31;

    esp. freq. in Tac.: prospera et adversa pop. Rom., Ann. 1, 1: adversa tempestatum et fluctuum,

    id. Agr. 25; so id. A. 3, 24; 45; 2, 69; 4, 13 al.— Subst.: adversus, i, m., an opponent, adversary (rare):

    multosque mortalīs ea causa advorsos habeo,

    Sall. C. 52, 7.—In Quint. also once ad-versa, ae, f., subst., a female opponent or adversary: natura noverca fuerit, si facultatem dicendi sociam scelerum, adversam innocentiae, invenit, 12, 1, 2.—
    C.
    In rhet., opposed to another of the same genus, e. g. sapientia and stultitia: “Haec quae ex eodem genere contraria sunt, appellantur adversa,” Cic. Top. 11.
    3.
    adversus or adversum (archaic advor-) (like rursus and rursum, prorsus and prorsum, quorsus and quorsum), adv. and prep., denoting direction to or toward an object (syn.: contra, in with acc., ad, erga).
    A.
    Adv.: opposite to, against, to, or toward a thing, in a friendly or hostile sense:

    ibo advorsum,

    Plaut. As. 2, 2, 29:

    facito, ut venias advorsum mihi,

    id. Men. 2, 3, 82:

    obsecro te, matri ne quid tuae advorsus fuas, Liv. And. ap. Non. s. v. fuam, 111, 12 (Trag. Rel. p. 3 Rib.): quis hic est, qui advorsus it mihi?

    Plaut. Men. 3, 2, 22:

    adversus resistere,

    Nep. Pelop. 1, 3:

    nemo adversus ibat,

    Liv. 37, 13, 8 al. In Plaut. and Ter. advorsum ire, or venire, to go to meet; also of a slave, to go to meet his master and bring him from a place (hence adversitor, q. v.):

    solus nunc eo advorsum hero ex plurimis servis,

    Plaut. Most. 4, 1, 23:

    ei advorsum venimus,

    id. ib. 4, 2, 32; Ter. Ad. 1, 1, 2 Ruhnk.—
    B.
    Prep. with acc., toward or against, in a friendly or a hostile sense.
    1.
    In a friendly sense.
    (α).
    Of place, turned to or toward, opposite to, before, facing, over against: qui cotidie unguentatus adversum speculum ornetur, before the mirror, Scipio ap. Gell. 7, 12:

    adversus advocatos,

    Liv. 45, 7, 5:

    medicus debet residere illustri loco adversus aegrum,

    opposite to the patient, Cels. 3, 6:

    adversus Scyllam vergens in Italiam,

    Plin. 3, 8, 14, § 87:

    Lerina, adversum Antipolim,

    id. 3, 5, 11, § 79.—
    (β).
    In the presence of any one, before:

    egone ut te advorsum mentiar, mater mea?

    Plaut. Aul. 4, 7, 9: idque gratum fuisse advorsum te habeo gratiam, I am thankful that this is acceptable before ( to) thee, Ter. And. 1, 1, 15: paululum adversus praesentem fortitudinem mollitus, somewhat softened at such firmness (of his wife), Tac. A. 15, 63.—Hence very often with verbs of speaking, answering, complaining, etc., to declare or express one's self to any one, to excuse one's self or apologize, and the like: te oportet hoc proloqui advorsum illam mihi, Enn. ap. Non. 232, 24 (Trag. v. 385 Vahl.):

    immo si audias, quae dicta dixit me advorsum tibi,

    what he told me of you, Plaut. Bacch. 4, 4, 47: de vita ac morte domini fabulavere advorsum fratrem illius, Afran. ap. Non. 232, 25:

    mulier, credo, advorsum illum res suas conqueritur,

    Titin. ib. 232, 21:

    utendum est excusatione etiam adversus eos, quos invitus offendas,

    Cic. Off. 2, 19, 68; Tac. A. 3, 71.— With that to which a reply is made, to (= ad):

    adversus ea consul... respondit,

    Liv. 4, 10, 12; 22, 40, 1; cf. Drak. ad 3, 57, 1.—
    (γ).
    In comparison, as if one thing were held toward, set against, or before another (v. ad, I. D. 4.); against, in comparison with, compared to:

    repente lectus adversus veterem imperatorem comparabitur,

    will be compared with, Liv. 24, 8, 8:

    quid autem esse duo prospera bella Samnitium adversus tot decora populi Rom.,

    id. 7, 32, 8.—
    (δ).
    Of demeanor toward one, to, toward:

    quonam modo me gererem adversus Caesarem,

    Cic. Fam. 11, 27, 11:

    te adversus me omnia audere gratum est,

    i. e. on my account, on my behalf, for my advantage, id. ib. 9, 22, 15:

    lentae adversum imperia aures,

    Tac. A. 1, 65.—Esp. often of friendly feeling, love, esteem, respect toward or for one (cf. Ruhnk. ad Ter. And. 4, 1, 15; Manut. ad Cic. Fam. 9, 22; Heusing. ad Cic. Off. 1, 11, 1;

    Hab. Syn. 49): est enim pietas justitia adversus deos,

    Cic. N. D. 1, 41, 116; id. Off. 3, 6, 28:

    adhibenda est igitur quaedam reverentia adversus homines,

    id. ib. 1, 28, 99 Beier:

    sunt quaedam officia adversus eos servanda, a quibus injuriam acceperis,

    id. ib. 1, 11, 33:

    adversus merita ingratissimus,

    Vell. 2, 69, 5:

    summa adversus alios aequitas erat,

    Liv. 3, 33, 8:

    ob egregiam fidem adversus Romanos,

    id. 29, 8, 2; so id. 45, 8, 4 al.:

    beneficentiā adversus supplices utendum,

    Tac. A. 11, 17.— More rarely
    (ε).
    of the general relation of an object or act to a person or thing (v. ad, I. D. 1.), in relation, in respect, or in regard to a thing:

    epistula, ut adversus magistrum morum, modestior,

    as addressed to a censor of manners, Cic. Fam. 3, 13, 8:

    quasi adversus eos acquieverit sententiae,

    in regard to the same, Dig. 49, 1; 3, 1.—
    2.
    In a hostile sense, against (the most usual class. signif. of this word): “Contra et adversus ita differunt, quod contra, ad locum, ut: contra basilicam; adversus, ad animi motum, ut: adversus illum facio; interdum autem promiscue accipitur,” Charis. p. 207 P.; cf. Cort. ad Sall. J. 101, 8:

    advorsum legem accepisti a plurimis pecuniam,

    Plaut. Truc. 4, 2, 48:

    advorsum te fabulare illud,

    against thy interest, to thy disadvantage, id. Stich. 4, 2, 11:

    stultus est advorsus aetatem et capitis canitudinem, id. ap. Fest. s. v. canitudinem, p. 47: advorsum animi tui libidinem,

    Ter. Hec. 4, 1, 19:

    adversum leges, adversum rem publicam,

    Cic. Verr. 2, 3, 84, § 195:

    respondebat, SI PARET, ADVERSUM EDICTUM FECISSE,

    id. ib. 2, 3, 28, §

    69: me adversus populum Romanum possem defendere,

    id. Phil. 1, 13 al. —In the histt., of a hostile attack, approach, etc.:

    gladiis districtis impetum adversus montem in cohortes faciunt,

    Caes. B. C. 1, 46:

    adversus se non esse missos exercitus,

    Liv. 3, 66:

    bellum adversum Xerxem moret,

    Aur. Vict. Caes. 24, 3:

    copiis quibus usi adversus Romanum bellum,

    Liv. 8, 2, 5:

    adversus vim atque injuriam pugnantes,

    id. 26, 25, 10 al.:

    T. Quintius adversus Gallos missus est,

    Eutr. 2, 2: Athenienses adversus tantam tempestatem belli duos duces deligunt, Just. 3, 6, 12 al.—Among physicians, of preventives against sickness, against (v. ad, I. A. 2.):

    adversus profusionem in his auxilium est,

    Cels. 5, 26; 6, 27 al.:

    frigidus jam artus et cluso corpore adversum vim veneni,

    Tac. A. 15, 64.— Trop.:

    egregium adversus tempestates receptaculum,

    Plin. Ep. 2, 17, 4; so id. ib. 2, 15, 36.—Hence: firmus, invictus, fortis adversus aliquid (like contra), protected against a thing, firm, fixed, secure:

    advorsum divitias animum invictum gerebat,

    Sall. J. 43, 5:

    invictus adversum gratiam animus,

    Tac. A. 15, 21:

    adversus convicia malosque rumores firmus ac patiens,

    Suet. Tib. 28:

    Adversus omnes fortis feras canis,

    Phaedr. 5, 10, 1; and in opp. sense: infirmus, inferior adversus aliquid, powerless against, unequal to:

    fama, infirmissimum adversus vivos fortes telum,

    Curt. 4, 14:

    infirmus adversum pecuniam,

    Aur. Vict. Caes. 9, 6:

    inferior adversus laborem,

    id. Epit. 40, 20.
    a.
    Adversus is rarely put after the word which it governs:

    egone ut te advorsum mentiar,

    Plaut. Aul. 4, 7, 9:

    hunc adversus,

    Nep. Con. 2, 2; id. Tim. 4, 3:

    quos advorsum ierat,

    Sall. J. 101, 8.—
    b.
    It sometimes suffers tmesis:

    Labienum ad Oceanum versus proficisci jubet,

    Caes. B. G. 6, 33:

    animadvortit fugam ad se vorsum fieri,

    Sall. J. 58:

    animum advortere ad se vorsum exercitum pergere,

    id. ib. 69: ad Cordubam versus iter facere coepit, Auct. B. Hisp. 10 and 11; cf. in-versus:

    in Galliam vorsus castra movere,

    Sall. C. 56; Sulp. ap. Cic. Fam. 4, 12; Traj. ap. Plin. Ep. 10, 78; the Eng. to-ward: to us ward, Psa. 40, 5; and the Gr. eis-de: eis halade, Hom. Od. 10, 351.

    Lewis & Short latin dictionary > advorto

  • 102 alea

    ālĕa, ae, f. [of uncer. origin; Curtius asserts an obscure connection with the words for bone; Sanscr. asthi; Zend, açti; Gr. osteon; Lat. os (ossis)].
    I.
    A game with dice, and in gen., a game of hazard or chance. There were among the Romans two kinds of dice, tesserae and tali, Cic. Sen. 16, 58. The tesserae had six sides, which were marked with I. II. III. IV. V. VI.; the tali were rounded on two sides, and marked only on the other four. Upon one side there was one point, unio, an ace, like the ace on cards, called canis; on the opp. side, six points called senio, six, sice; on the two other sides, three and four points, ternio and quaternio. In playing, four tali were used, but only three tesserae. They were put into a box made in the form of a tower, with a strait neck, and wider below than above, called fritillus, turris, turricula, etc. This box was shaken, and the dice were thrown upon the gaming-board. The highest or most fortunate throw, called Venus, jactus Venereus or basilicus, was, of the tesserae, three sixes, and of the tali when they all came out with different numbers. The worst or lowest throw, called jactus pessimus or damnosus, canis or canicula, was, of the tesserae, three aces, and of the tali when they were all the same. The other throws were valued acc. to the numbers. When one of the tali fell upon the end (in caput) it was said rectus cadere, or assistere, Cic. Fin. 3, 16, 54, and the throw was repeated. While throwing the dice, it was customary for a person to express his wishes, to repeat the name of his mistress, and the like. Games of chance were prohibited by the Lex Titia et Publicia et Cornelia (cf. Hor. C. 3, 24, 58), except in the month of December, during the Saturnalia, Mart. 4, 14, 7; 5, 85; 14, 1; Suet. Aug. 71; Dig. 11, 5. The character of gamesters, aleatores or aleones, was held as infamous in the time of Cicero, cf. Cic. Cat. 2, 5, 10; id. Phil. 2, 23, although there was much playing with aleae, and old men were esp. fond of this game, because it required little physical exertion, Cic. Sen. 16, 58; Suet. Aug. 71; Juv. 14, 4; cf.

    Jahn,

    Ov. Tr. 2, 471; Rupert. ad Tac. G. 24, 5:

    provocat me in aleam, ut ego ludam,

    Plaut. Curc. 2, 3, 75.—Ludere aleā or aleam, also sometimes in aleā:

    in foro aleā ludere,

    Cic. Phil. 2, 23, 56; Dig. 11, 5, 1: ludit assidue aleam, Poët. ap. Suet. Aug. 70:

    aleam studiosissime lusit,

    Suet. Claud. 33; so id. Ner. 30; Juv. 8, 10:

    repetitio ejus, quod in aleā lusum est,

    Dig. 11, 5, 4.—Hence, in aleā aliquid perdere, Cic. Phil. 2, 13:

    exercere aleam,

    Tac. G. 24:

    indulgere aleae,

    Suet. Aug. 70:

    oblectare se aleā,

    id. Dom. 21:

    prosperiore aleā uti,

    to play fortunately, id. Calig. 41.— Trop.: Jacta alea esto, Let the die be cast! Let the game be ventured! the memorable exclamation of Cæsar when, at the Rubicon, after long hesitation, he finally decided to march to Rome, Suet. Caes. 32, ubi v. Casaub. and Ruhnk.—
    II.
    Transf., any thing uncertain or contingent, an accident, chance, hazard, venture, risk:

    alea domini vitae ac rei familiaris,

    Varr. R. R. 1, 4:

    sequentes non aleam, sed rationem aliquam,

    id. ib. 1, 18:

    aleam inesse hostiis deligendis,

    Cic. Div. 2, 15:

    dare summam rerum in aleam,

    to risk, Liv. 42, 59:

    in dubiam imperii servitiique aleam ire,

    fortune, chance, id. 1, 23:

    alea belli,

    id. 37, 36:

    talibus admissis alea grandis inest,

    Ov. A. A. 1, 376:

    periculosae plenum opus aleae,

    Hor. C. 2, 1, 6: M. Tullius extra omnem ingenii aleam positus, raised above all doubt of his talents, Plin. praef. § 7: emere aleam, in the Pandects, to purchase any thing uncertain, contingent, e. g. a draught of fishes, Dig. 18, 1, 8; so ib. 18, 4, 7.

    Lewis & Short latin dictionary > alea

  • 103 dejectus

    1.
    dējectus, a, um, Part. and P. a., from deicio.
    2.
    dējectus, ūs, m. [deicio], a casting or throwing down (rare; not in Cic.).
    I.
    In gen.:

    arborum,

    Liv. 9, 2:

    gravis (Penei),

    fall, Ov. M. 1, 571; cf.

    fluminum,

    Sen. Cons. ad Marc. 18:

    aquae,

    id. Ep. 56; and absol., Plin. 33, 4, 21, § 75; cf. Vitr. 6, 3.—
    B.
    Concr., that which is thrown over, a covering:

    velatum geminae dejectu lyncis,

    Stat. Th. 4, 272.—
    II.
    Esp., of localities (acc. to dejectus, P. a., I.), a declivity, descent:

    collis,

    Caes. B. G. 2, 22:

    in dejectu positus,

    Plin. 2, 70, 71, § 179. In plur.:

    collis ex utraque parte lateris dejectūs habebat,

    Caes. B. G. 2, 8, 3.—
    B.
    Transf., the lowering of the voice, = Gr. thesis (opp. elatio, = Gr. arsis), Plin. Fulg. Myth. 3, 9, p. 129.

    Lewis & Short latin dictionary > dejectus

  • 104 discerno

    dis-cerno, crēvi, crētum, 3, v. a., to separate, set apart.
    I.
    Lit., to separate, part, divide (freq. since the Aug. per.):

    equas, ne inter se pugnare possint,

    Varr. R. R. 2, 7, 10: ordines (preceded by senatus a populo secretus), Liv. 34, 54:

    lignum a carnibus,

    Plin. 13, 4, 7, § 33:

    Lusitaniam a Baetica,

    id. 4, 21, 35, § 116:

    neque mons erat, qui fines eorum discerneret,

    i. e. to mark out, determine, Sall. J. 79, 3; cf. poet.:

    (saxum) telas auro,

    to interweave with gold, Verg. A. 4, 264; 11, 75:

    haec ipsa fortuna huc illucve discernit,

    divides, distributes, Cels. 7, 3.—In the part. perf., divided, separated:

    duae urbes, magno inter se spatio discretae,

    Liv. 27, 39 fin.; cf.:

    Peraea a ceteris Judaeis Jordane amne,

    Plin. 5, 14, 15, § 70:

    Philippus mari tantum Ionio discretus,

    Liv. 23, 33; so,

    sol tanto intervallo,

    Plin. 2, 11, 8, § 50:

    uxor velo,

    id. Ep. 4, 19, 3:

    ager saxo,

    Stat. Th. 5, 559:

    decurias pluribus nominibus,

    Plin. 33, 2, 7, § 31 et saep.— Of the hair, parted:

    discretaque collo Caesaries,

    Grat. Cyn. 272:

    divisa discretaque tellus,

    divided and separated, Lucr. 5, 1441:

    tellus (opp. permixta),

    id. 691:

    ubi discretas insula rumpit aquas,

    Ov. F. 2, 194:

    sedes piorum,

    set apart, retired, Hor. C. 2, 13, 23:

    quae cum sint turpissima discreta ac separata, turpius junguntur,

    Plin. Ep. 2, 6 fin.:

    septem discretus in ostia Nilus,

    Ov. M. 5, 324 (for which: septem digestum in cornua Nilum, id. ib. 9, 774); cf. Quint. 7, 1, 1.
    II.
    Trop.
    A.
    To separate things according to their different qualities, to distinguish between, discern (freq. and class.):

    alba et atra,

    Cic. Tusc. 5, 39, 114:

    discernere et dispicere insidiatorem et petitum insidiis,

    Liv. 40, 10:

    jus et injuriam,

    Tac. A. 2, 66:

    probanda atque improbanda,

    Quint. 2, 2, 11:

    fas atque nefas,

    Hor. C. 1, 18, 11 et saep.:

    id quod visum erit a falso,

    Cic. Ac. 2, 8, 25:

    pantheras a pardis solo candore,

    Plin. 8, 17, 23, § 63 et saep.:

    verba discerni articulatim,

    Lucr. 4, 555: suos, * Caes. B. G. 7, 75:

    piceam visu,

    Plin. 16, 10, 18, § 40:

    temperantiam duobus modis,

    Cic. Part. Or. 22, 77 et saep.:

    animus discernit, quid sit ejusdem generis, quid alterius,

    id. Univ. 8:

    pecuniae an famae minus parceret haud facile dis cerneres,

    Sall. C. 25, 3; so with an, Tac. A. 5, 6; id. H. 3, 28; Suet. Calig. 25; cf.: nec discernatur, jussu injussu imperatoris pugnent, [p. 587] Liv. 8, 34 fin.
    B.
    To determine, settle:

    limes agro positus litem ut discerneret arvis,

    Verg. A. 12, 898:

    discerne causam meam,

    Vulg. Psa. 42, 1.—
    C.
    To except, omit, Amm. 14, 8, 7.—Hence, *
    1.
    discernen-ter, adv., with a distinction, Cael. Aur. Tard. 1, 4, no. 81.—
    2.
    discrētim, adv., separately, distinctly, App. M. 6, p. 173:

    singillatim ac discretim,

    id. Flor. 9, p. 347:

    adoriri,

    Amm. 29, 6:

    tradi,

    id. 28, 1; Hilar. in Psa. 138, 23.

    Lewis & Short latin dictionary > discerno

  • 105 experitos

    expĕrītos imperitos, Paul. ex Fest. p. 79, 15 Müll.; cf.:

    experitus non peritus, id est extra peritiam positus,

    Placid. p. 461.

    Lewis & Short latin dictionary > experitos

  • 106 laev

    1.
    lĕvĭtas, ātis, f. [1. levis], lightness, as to weight.
    I.
    Lit. (rare):

    plumarum,

    Lucr. 3, 387; id. 4, 745:

    armorum,

    Caes. B. G. 5, 34:

    nulli fruticum levitas major,

    Plin. 13, 22, 42, § 123.—
    * B.
    Transf., poet., movableness, mobility:

    Termine, post illud levitas tibi libera non est: Qua positus fueris in statione, mane,

    Ov. F. 2, 673.—
    II.
    Trop.
    A.
    Light-mindedness, changeableness, fickleness, inconstancy, levity (freq. and class.):

    quid est inconstantiā, mobilitate, levitate turpius?

    Cic. Phil. 7, 3, 9:

    temere assentientium,

    id. Ac. 2, 38, 120:

    in populari ratione,

    id. Brut. 27, 103:

    mobilitas et levitas animi,

    Caes. B. G. 2, 1:

    ut adversas res, sic secundas immoderate ferre, levitatis est,

    lightness of mind, Cic. Off. 1, 26, 90:

    amatoriis levitatibus dediti,

    frivolities, id. Fin. 1, 18, 62:

    manet in rebus temere congestis levitas,

    Quint. 10, 3, 17:

    contemnamus igitur omnis ineptias—quod enim lenius huic levitati nomen inponam,

    Cic. Tusc. 1, 40, 95.—
    B.
    In partic., of speech, shallowness, superficialness (rare):

    opinionis,

    Cic. N. D. 2, 17, 45.
    2.
    lēvĭtas ( laev-), ātis, f. [2. lēvis], smoothness.
    I.
    Lit. (class.):

    speculorum,

    Cic. Univ. 14; id. de Or. 3, 25, 99; id. Univ. 6; Plin. 2, 3, 3, § 7:

    intestinorum,

    slipperiness, lubricity, Cels. 4, 16; 2, 8.—
    II.
    Trop., of speech, smoothness, fluency, facility:

    Demosthenes nihil levitate Aeschini et splendore verborum cedit,

    Cic. Or. 31, 110:

    verborum,

    Quint. 10, 1, 52:

    effeminata,

    id. 8, 3, 6.

    Lewis & Short latin dictionary > laev

  • 107 levitas

    1.
    lĕvĭtas, ātis, f. [1. levis], lightness, as to weight.
    I.
    Lit. (rare):

    plumarum,

    Lucr. 3, 387; id. 4, 745:

    armorum,

    Caes. B. G. 5, 34:

    nulli fruticum levitas major,

    Plin. 13, 22, 42, § 123.—
    * B.
    Transf., poet., movableness, mobility:

    Termine, post illud levitas tibi libera non est: Qua positus fueris in statione, mane,

    Ov. F. 2, 673.—
    II.
    Trop.
    A.
    Light-mindedness, changeableness, fickleness, inconstancy, levity (freq. and class.):

    quid est inconstantiā, mobilitate, levitate turpius?

    Cic. Phil. 7, 3, 9:

    temere assentientium,

    id. Ac. 2, 38, 120:

    in populari ratione,

    id. Brut. 27, 103:

    mobilitas et levitas animi,

    Caes. B. G. 2, 1:

    ut adversas res, sic secundas immoderate ferre, levitatis est,

    lightness of mind, Cic. Off. 1, 26, 90:

    amatoriis levitatibus dediti,

    frivolities, id. Fin. 1, 18, 62:

    manet in rebus temere congestis levitas,

    Quint. 10, 3, 17:

    contemnamus igitur omnis ineptias—quod enim lenius huic levitati nomen inponam,

    Cic. Tusc. 1, 40, 95.—
    B.
    In partic., of speech, shallowness, superficialness (rare):

    opinionis,

    Cic. N. D. 2, 17, 45.
    2.
    lēvĭtas ( laev-), ātis, f. [2. lēvis], smoothness.
    I.
    Lit. (class.):

    speculorum,

    Cic. Univ. 14; id. de Or. 3, 25, 99; id. Univ. 6; Plin. 2, 3, 3, § 7:

    intestinorum,

    slipperiness, lubricity, Cels. 4, 16; 2, 8.—
    II.
    Trop., of speech, smoothness, fluency, facility:

    Demosthenes nihil levitate Aeschini et splendore verborum cedit,

    Cic. Or. 31, 110:

    verborum,

    Quint. 10, 1, 52:

    effeminata,

    id. 8, 3, 6.

    Lewis & Short latin dictionary > levitas

  • 108 limes

    līmĕs, ĭtis, m. [root in līmus; cf. limen, and Gr. lechris; cf. Just. Inst. 1, 12, 5], a cross-path, balk between fields.
    I.
    Lit., the Romans usually had in their fields two broad and two narrower paths; the principal balk from east to west was called limes decumanus; that from north to south was called cardo;

    of the two smaller ones, that running from east to west was called prorus, the other, from north to south, transversus,

    Hyg. de Limit. Const. 18, 33 and 34; Col. 1, 8, 7:

    lutosi limites,

    Varr. R. R. 2, 4, 8. —
    B.
    Transf. (mostly poet.).
    1.
    A boundary, limit between two fields or estates, consisting of a stone or a balk:

    partiri limite campum,

    Verg. G. 1, 126:

    saxum antiquum, ingens, campo quod forte jacebat, Limes agro positus, litem ut discerneret arvis,

    id. A. 12, 897:

    effodit medio de limite saxum,

    Juv. 16, 38.—
    2.
    A fortified boundaryline, a boundary-wall:

    cuncta inter castellum Alisonem ac Rhenum novis limitibus aggeribusque permunita,

    Tac. A. 2, 7:

    limite acto promotisque praesidiis,

    id. G. 29: penetrat interius, aperit limites, Vell. 2, 120.—
    3.
    In gen., any path, passage, road, way; also, by-street, by-road:

    eo limite Athenienses signa extulerunt,

    Liv. 31, 39:

    profectus inde transversis limitibus,

    id. ib.:

    lato te limite ducam,

    Verg. A. 9, 323:

    acclivis,

    Ov. M. 2, 19:

    limite recto fugere,

    id. ib. 7, 782:

    transversi,

    by-roads, Liv. 22, 12, 2 Fabr.; 31, 39, 5; 41, 14 init.: limes Appiae, the line of the Appian street (for the street itself), id. 22, 15, 11:

    limite acto (i. e. facto),

    Tac. G. 29.—

    Of the channel of a stream: solito dum flumina currant Limite,

    Ov. M. 8, 558; Prop. 5, 9, 60.—Of the track of light left behind them by comets, fiery meteors, torches, etc.:

    flammiferumque trahens spatioso limite crinem, Stella micat,

    Ov. M. 15, 849:

    tum longo limite sulcus Dat lucem,

    Verg. A. 2, 697; Plin. 2, 26, 25, § 96:

    sectus in obliquo est lato curvamine limes,

    the zodiac, Ov. M. 2, 130:

    latum per agmen Ardens limitem agit ferro,

    Verg. A. 10, 514; cf. Sil. 4, 463; 9, 379; Stat. Th. 9, 182.—
    4.
    A line or vein in a precious stone:

    nigram materiam distinguente limite albo,

    Plin. 37, 10, 69, § 184.—
    II.
    Trop.
    A.
    A boundary, limit:

    limes carminis,

    Stat. Th. 1, 16:

    aestuat infelix angusto limite mundi,

    Juv. 10, 169.—
    B.
    A distinction, difference:

    judicium brevi limite falle tuum,

    Ov. R. Am. 325:

    quaedam perquam tenui limite dividuntur,

    Quint. 9, 1, 3.—
    C.
    A way, path:

    si maledicitis vostro gradiar limite,

    Plaut. Poen. 3, 3, 18:

    bene meritis de patria quasi limes ad caeli aditum patet,

    Cic. Somn. Scip. 8; Sen. Ben. 1, 15, 2:

    eundem limitem agere,

    to go the same way, employ the same means, Ov. A. A. 3, 558.

    Lewis & Short latin dictionary > limes

  • 109 medietas

    mĕdĭĕtas, ātis, f. [medius], the middle, place in the middle, midst (in Cic. only as transl. of the Gr. mesotês; elsewhere postclass.).
    I.
    Lit.: vix audeo dicere medietates, quas Graeci mesotêtas appellant, Cic. Univ. 7, 20:

    narium,

    Lact. 10, 19:

    totius loci,

    App. M. 2, p. 116, 6:

    sic feliciore loco medietatis est positus (sc. homo),

    App. Asclep. 6, p. 79:

    in mediatate distinctis aquis,

    Tert. de Bapt. 3.—
    B.
    Transf., a half, moiety (syn. dimidium):

    decoquere aliquid usque ad medietatem,

    Pall. Mart. 10, 10 and 30:

    sulcum usque ad medietatem replere,

    id. Mai. 3: debiti, Cod. Th. 4, 19, 1.—
    II.
    Trop., a middle course, medium:

    medietatem quandam sequi,

    Dig. 5, 4, 3 fin.; Arn. 2, 65:

    ejusmodi medietates inter virtutes et vitia intercedere,

    App. Dogm. Plat. p. 14, 3.

    Lewis & Short latin dictionary > medietas

  • 110 praevaricator

    praevārĭcātor, ōris, m. [praevaricor], one who violates his duty; esp. of an advocate who is guilty of collusion with the opposite party, a sham accuser or defender, a prevaricator (class.): praevaricatores a praetergrediendo sunt vocitati, Paul. ex Fest. p. 226 Müll.:

    praevaricator significat eum, qui in contrariis causis quasi varie esse positus videatur,

    Cic. Part. 36, 126:

    praevaricatorem esse eum ostendimus, qui colludit cum reo, et translaticie munere accusandi defungitur, eo quod proprias quidem probationes dissimularet, falsas vero rei excusationes admitteret,

    Dig. 48, 16, 1:

    praevaricator autem est quasi varicator, qui diversam partem adjuvat, prodita causa sua,

    ib. 3, 2, 4; Cic. Div. in Caecil. 18, 58:

    praevaricatorem sibi apponere,

    id. Phil. 2, 11, 25.—With gen.:

    praevaricator Catilinae,

    Cic. Pis. 10, 23: causae publicae, Cael. ap. Cic. Fam. 8, 11, 1.—
    II.
    A sinner, transgressor (eccl. Lat.):

    legis,

    Vulg. Rom. 2, 25; id. Gal. 2, 18. —
    B.
    Esp., an apostate:

    nos praevaricatores eos existimamus qui susceptam fidem et cognitionem Dei adeptam relinquunt, Hilar. in Psa. 118, 15, 11: Dei,

    Lact. 2, 16; cf. Tert. ad Marc. 4, 43.

    Lewis & Short latin dictionary > praevaricator

  • 111 sacer

    săcer, sā̆cra, sā̆crum (ante-class. collat. form sacer, sacris, sacre; plur.:

    sacres porci,

    Plaut. Men. 2, 2, 16; id. Rud. 4, 6, 4; Varr. R. R. 2, 1, 20; 4, 16; sing. acc.: sacrem porcum, Fest. s. h. v. p. 318 Müll.), adj. [root sa-; Gr. saos, sôos, safe; whence Lat. sānus], dedicated or consecrated to a divinity, holy, sacred, = hieros (cf.: sanctus, augustus): Gallus Aelius ait, sacrum esse quocumque modo atque instituto civitatis consecratum sit, sive aedis, sive ara, sive signum, sive locus, sive pecunia, sive quid aliud quod dis dedicatum atque consecratum sit, Fest. s. v. sacer mons, p. 318 Müll.; cf.:

    quicquid destinatum est diis, sacrum vocatur,

    Macr. S. 3, 7:

    sacrae (res) sunt quae diis superis consecratae sunt: religiosae quae diis manibus relictae sunt,

    Gai. Inst. 2, 3.
    I.
    In gen.
    (α).
    Absol.:

    quicquam (opp. profanum),

    Plaut. Merc. 2, 3, 27; id. Trin. 2, 2, 8; cf.:

    aedificiis omnibus, publicis privatis sacris profanis, sic pepercit, etc.,

    Cic. Verr. 2, 4, 54, § 129; so,

    locus sacer et profanus,

    id. Inv. 1, 26, 38; Auct. Her. 2, 4, 7; Quint. 5, 10, 38:

    miscebis sacra profanis,

    Hor. Ep. 1, 16, 54; id. A. P. 397; Nep. Them. 6, 5; Sall. C. 11, 6:

    villae signis et tabulis refertae partim publicis partim etiam sacris et religiosis,

    Cic. Leg. 3, 13, 31; so (with religiosus) id. Verr. 2, 4, 57, § 127; Suet. Tib. 61:

    mores autem rapere properant quā sacrum quā puplicum,

    Plaut. Trin. 4, 3, 37:

    (legum) genera sunt tria, sacri, publici, privati juris,

    Quint. 2, 4, 33; cf. in the sup.:

    deprecor hoc unum per jura sacerrima lecti,

    Ov. H. 9, 159:

    aedes,

    Plaut. Am. 4, 1, 5; Cic. Fam. 13, 11, 1; Quint. 4, 2, 8; Ov. M. 14, 315:

    lucus late sacer,

    Verg. A. 5, 761:

    arvum Martis,

    Ov. M. 7, 101:

    ara,

    Plaut. Aul. 4, 1, 20:

    aurum,

    Liv. 5, 50; cf.

    pecunia (opp. privata),

    Quint. 4, 2, 8:

    arma,

    Liv. 24, 21:

    tus,

    Ov. M. 14, 130:

    sanguis (of the sacrificial victim),

    Cat. 68, 75:

    ales (so called from its use in augury),

    Verg. A. 11, 721:

    luces (with profestae),

    Hor. C. 4, 15, 25; cf.

    dies (with religiosus),

    Suet. Tib. 61:

    tempus,

    Hor. C. S. 4:

    commissum,

    a crime against religion, Cic. Leg. 2, 9 et saep.— Poet.: vitis (as sacred to Bacchus), Enn. ap. Charis. p. 214 P. (Trag. v. 149 Vahl.); Hor. C. 1, 18, 1; so,

    laurus,

    id. ib. 3, 4, 18; Verg. A. 7, 60:

    robur,

    Ov. M. 8, 752:

    aqua,

    Hor. C. 1, 1, 22:

    fontes,

    Ov. M. 2, 464; Verg. E. 1, 53:

    focus,

    Hor. Epod. 2, 43:

    Tarentum,

    id. C. 1, 28, 29:

    fines,

    Sil. 3, 501; cf.

    montes (the Alps, because not to be ascended by men),

    id. 4, 70;

    vates (because dedicated to Apollo),

    Hor. C. 4, 9, 28; Tib. 2, 5, 113; cf.:

    sacer interpresque deorum Orpheus,

    Hor. A. P. 391;

    and (for sanctus) of the divinity itself: Vesta,

    Prop. 3, 4 (4, 3), 11; so,

    Cybebe,

    id. 3 (4), 22, 3 (but in Liv. 3, 19: ut sacrosancti habeantur, quibus ipsi dii neque sacri neque sancti sunt, so used only on account of the lusus verbb. with sacrosancti;

    v. the context).—Sacer Mons,

    a hill about three miles from Rome, beyond the Anio, and on the right of the Via Nomentana, to which the Roman people retired during their controversy with the Senate, Liv. 2, 32; 3, 52; Cic. Rep. 2, 37, 63; id. Brut. 14, 54:

    os sacrum, quod imum ventrem sustinet,

    Cael. Aur. Tard. 1, 4: Sacra Via, or ( poet.) Sacer Clivus, a street in Rome leading from the Forum to the Capitol, Cic. Planc. 7, 17; id. Att. 4, 3, 3; Hor. S. 1, 9, 1; id. C. 4, 2, 35; Mart. 1, 70, 5;

    v. also via, I. A. 2.: sacer morbus,

    the epilepsy, Cael. Aur. Tard. 1, 4:

    sacer lapis,

    a stone landmark, a mere-stone, Liv. 41, 13: os sacrum, anatom. t. t., = Gr. hieron osteon, the lowest bone of the spine, Cael. Aur. Tard. 1, 4, 24:

    litterae sacrae (eccl. Lat.),

    the Scriptures, Vulg. 2 Tim. 3, 15.—For its combinations with ignis, via, etc., v. those words.—
    (β).
    With gen. (class.):

    ego te sacram coronam surripuisse scio Jovis,

    Plaut. Men. 5, 5, 38; so,

    urna Veneris,

    id. Rud. 2, 5, 16 (for which:

    urna Veneria,

    id. ib. 2, 5, 18):

    Dianae celebris dies,

    Hor. C. 2, 12, 20:

    sepulcrum Batti veteris,

    Cat. 7, 6; cf. Plin. 8, 21, 31, § 76.—As a predicate: terra, ut focus domiciliorum, sacra deorum omnium est (a transl. of the Platon. Gê hiera pantôn theôn), Cic. Leg. 2, 18, 45:

    illa insula (sc. Delos) eorum deorum sacra putatur,

    id. Verr. 2, 1, 18, § 48.—
    (γ).
    With dat. (mostly poet. and in post-Aug. prose; cf.

    infra, II. A.): sacra Jovi quercus,

    Ov. M. 7, 623:

    esculus Jovi sacra,

    Plin. 16, 4, 5, § 11:

    Nymphis cervus,

    Ov. M. 10, 109:

    Cereri Polyphoetes (as a priest),

    Verg. A. 6, 484:

    pugionem templo Salutis detraxerat gestabatque velut magno operi sacrum,

    Tac. A. 15, 53:

    cupressus Diti sacra,

    Plin. 16, 33, 60, § 139:

    aesculus Jovi,

    id. 16, 4, 5, § 11.—As a predicate:

    Jani mensis, Qui sacer est imis Manibus,

    Ov. F. 2, 52, quercus antiqua, quae erat Marti sacra, Suet. Vesp. 5 (al. sacrata).—
    B.
    Transf., in gen., holy, sacred, awful, venerable (not till after the Aug. per., and very rare):

    silentium,

    Hor. C. 2, 13, 29:

    laedere amantes,

    Prop. 3, 16 (4, 15), 11:

    lingua (Ciceronis),

    Mart. 5, 69, 7:

    Maro,

    id. 8. 56, 3:

    quaedam patris memoria,

    Quint. 11, 1, 59:

    O sacer et magnus vatum labor,

    Luc. 9, 983:

    heu sacri vatum errores,

    Sil. 8, 100.—So used of the emperors;

    disapproved of by Tiberius: (Tiberius) alium dicentem sacras ejus occupationes verba mutare et pro sacris laboriosas dicere coëgit,

    Suet. Tib. 27.—But soon after Tiberius in general use:

    auris Caesaris,

    Mart. 7, 99, 4:

    sacri lateris custos,

    id. 6, 76, 1:

    apud aures sacras mentitus est,

    Amm. 28, 6, 26 (cf.:

    se Imperatori mentitum,

    id. 28, 6, 26, § 21); and hence, for ecclesiastical: domus, comitatus, scrinia, largitiones, etc., in the law books et saep.
    II.
    In partic., with a bad accessory signif., devoted to a divinity for destruction, forfeited; and absol., accursed, criminal, impious, wicked.
    (α).
    With dat.: si quisquam aliuta faxit, ipsos Jovi sacer esto, Lex Numae ap. Fest. p. 6 Müll.; cf.: ut caput ejus Jovi sacrum esset, an ancient plebiscitum ap. Liv. 3, 55, 7:

    non alienum videtur, de condicione eorum hominum referre, quos leges sacros esse certis diis jubent, quod, cum cetera sacra violari nefas sit, hominem sacrum jus fuerit occidi, etc.,

    Macr. S. 3, 7.—
    (β).
    Absol.: homo sacer is est, quem populus judicavit ob maleficium; neque fas est eum immolari; sed qui occidit, parricidii non damnatur. Nam lege tribuniciā primā cavetur: si quis eum, qui eo plebei scito sacer sit, occiderit, parricida ne sit. Ex quo quivis homo malus atque improbus sacer appellari solet, Fest. s. v. sacer mons, p. 318 Müll.: PATRONVS SI CLIENTI FRAVDEM FECERIT SACER ESTO, LEX XII. Tab. ap. Serv. Verg. A. 6, 609;

    in imitation: uter aedilis fuerit, etc.... is intestabilis et sacer esto,

    Hor. S. 2, 3, 181:

    eum, qui cuiquam nocuerit, sacrum sanciri,

    Liv. 3, 55.—
    B.
    Transf., in gen., accursed, execrable, detestable, horrible, infamous, etc. (only poet. and in post-Aug. prose).
    a.
    Of persons:

    ego sum malus, Ego sum sacer, scelestus,

    Plaut. Bacch. 4, 6, 14; Afran. ap. Non. 397, 22 (with malus); Lucil. ib. 397, 27.— Sup., Plaut. Most. 4, 2, 67:

    homo sacerrimus,

    id. Poen. prol. 90; id. Rud. 1, 2, 69; Turp. ap. Non. 397, 29 (with pessimus). —
    b.
    Of things: sacerrimum domicilium, Turp. ap. Non. 397, 30:

    di magni, horribilem et sacrum libellum,

    Cat. 14, 12:

    hircus alarum,

    id. 71, 1:

    auri fames,

    Verg. A. 3, 57 (for which:

    aurum fame,

    Plin. 33, 1, 3, § 6:

    venenum (Medeae),

    Val. Fl. 7, 165:

    nox,

    id. 8, 25:

    arma metu,

    id. 4, 185; cf.

    pavor,

    id. 1, 798:

    insania,

    Stat. Th. 10, 804:

    morbus,

    i. e. epilepsy, Cael. Aur. Tard. 1, 4.—With dat.:

    ut immerentis fluxit in terram Remi Sacer nepotibus cruor,

    Hor. Epod. 7, 20.— Comp. and adv. do not appear (as for the comp. v. Varr. L. L. 8, § 77 Müll.).—Hence, subst.: sā̆crum, i, n., something consecrated; a holy or sacred thing, a sacred vessel or utensil; a sanctuary, a temple; a religious act, a sacrifice, etc.; in plur. in gen., sacred rites, religious worship, religion (both of the State and of single races and families; and even of individuals; v. infra, b; class.; most freq. in plur.).
    A.
    Lit.
    (α).
    Sing.:

    sacrum sacrove commendatum qui cleperit rapsitque parricida esto,

    Cic. Leg. 2, 9, 22:

    ubi sacro manus sis admolitus,

    Plaut. As. 3, 2, 24:

    omne sacrum rapiente dextrā,

    Hor. C. 3, 3, 52:

    metuens velut contingere sacrum,

    id. S. 2, 3, 110:

    apud Cluacinae sacrum,

    Plaut. Curc. 4, 1, 10; Quint. 1, 4, 6:

    Minervae,

    Dict. Cret. 5, 12 fin.:

    theatrum veluti quoddam illius sacri templum vocabimus,

    Quint. 3, 8, 29: [p. 1611] quae (sacerdos Cereris) Graecum illud sacrum monstraret et faceret, Cic. Balb. 24, 55:

    sacrum Herculi facere,

    Liv. 1, 7:

    facere Junoni,

    Prop. 4 (5), 9, 43:

    facto per Magos sacro,

    Suet. Ner. 34:

    sollemne sacrum conficere,

    Flor. 1, 13, 16:

    ita se habet sacrum (Suovetaurilia),

    Quint. 1, 5, 67:

    arma lecta conici in acervum jussit consul sacrumque id Vulcano cremavit,

    Liv. 41, 12:

    sacrum piaculare fieri,

    id. 29, 19:

    sollemne Apollinis sacrum,

    Suet. Aug. 94; Ov. M. 12, 33:

    pyrā sacri sub imagine factā,

    id. ib. 14, 80:

    nec de lucernā fas est accendi sacrum,

    Phaedr. 4, 11, 13:

    neve initianto, nisi ut assolet, Cereri, Graeco sacro,

    according to the Grecian rites, Cic. Leg. 2, 9, 21; cf.:

    vetabo, qui Cereris sacrum Vulgarit arcanae,

    Hor. C. 3, 2, 26:

    morientibus operire (oculos) rursusque in rogo patefacere, Quiritium ritu sacrum est,

    Plin. 11, 37, 55, § 150:

    in sacro est,

    id. 18, 12, 30, § 118.—
    (β).
    Plur.: sacra deosque penates.. ex aedibus suis eripuisse dixit, sacred vessels or utensils, holy things, Cic. Verr. 2, 2, 5, § 13; cf. Liv. 5, 40:

    sacra omnia proferre, Auct. B. Alex. 32, 3: portabant canistris,

    Ov. M. 2, 713:

    Troïa,

    Tib. 2, 5, 40:

    velut qui Junonis sacra ferret,

    Hor. S. 1, 3, 11; cf.

    of the same,

    Verg. A. 2, 293; 2, 717 Heyne; Ov. F. 1, 527; id. H. 7, 80; 7, 158:

    cumque suis penetralia sacris,

    i. e. the images of the gods, Penates, id. M. 1, 287:

    jactata aequoribus sacra,

    Hor. C.4,4,54:

    pueri Sacra canunt,

    sacred songs, Verg. A. 2, 239; cf. Ov. Tr. 4, 10, 19:

    sacra ordine in mensā Penatium deorum Ponuntur,

    sacred gifts, offerings, Naev. B. Pun. 1, 11:

    neve ulla vitiorum sacra sollemnia obeunto,

    Cic. Leg. 2, 8, 19:

    sicut in sollemnibus sacris fieri consuevit,

    Sall. C. 22, 2:

    qui (Mercurius) sacris anniversariis coleretur,

    Cic. Verr. 2, 4, 39, § 84 (for which:

    sacrificiis anniversariis colebatur,

    id. ib. 2, 4, 57, §

    128: sacris e principum numero pontifices quinque praefecit,

    id. Rep. 2, 14, 26:

    (Romulus) sacra diis aliis Albano ritu, Graeco Herculi facit,

    Liv. 1, 7; cf.:

    sacra Jovi facturus erat,

    Ov. M. 3, 26:

    sacra Jovi Stygio Perficere,

    Verg. A. 4, 638:

    ipse (Numa) plurima sacra obibat,

    Liv. 1, 20:

    densi circumstant sacra ministri,

    Ov. M. 2, 717:

    arcana sacra,

    Hor. Epod. 5, 52; Ov. M. 10, 436:

    fera,

    id. ib. 13, 454:

    nefanda,

    id. ib. 10, 228:

    mystica,

    id. H. 2, 42:

    horrida,

    Sil. 3, 140:

    veneranda,

    id. 7, 382:

    casta,

    Stat. Achill. 1, 370.
    a.
    Divine worship or religion in gen.: publica sacra, quae publico sumptu pro populo fiunt, quaeque pro montibus, pagis, curiis, sacellis: at privata, quae pro singulis hominibus, familiis, gentibus fiunt, Fest. pp. 244 and 245 Müll.; Liv. 5, 52:

    quo foedere (Romulus) et Sabinos in civitatem ascivit, sacris communicatis,

    Cic. Rep. 2, 7, 13:

    quod per populum errari fas non erat propter religionem sacrorum,

    id. Agr. 2, 7, 18; so,

    religio sacrorum,

    id. Fl. 28, 69:

    sacra Cereris conficere,

    id. Balb. 24, 55; so,

    Cereris,

    Hor. S. 2, 8, 14 (cf. supra, a fin.):

    Eleusina,

    Suet. Claud. 23:

    Junonis,

    Hor. S. 1, 3, 11:

    Orphica,

    rites, solemnity, festival, Cic. N. D. 3, 23, 58:

    Bacchia,

    Ov. M. 3, 518:

    trieterica Bacchi,

    id. ib. 6, 587:

    Dianae,

    id. ib. 7, 94;

    15, 489: Isidis,

    Suet. Oth. 12 et saep.—
    b.
    The private religious rites of a gens, a family, etc. (observed by the Romans with the greatest care):

    sacra privata perpetua manento,

    Cic. Leg. 2, 9, 22; cf. id. ib. 2, 19, 47:

    an gentilicia sacra ne in bello quidem intermitti, publica sacra et Romanos deos etiam in pace deseri placet?

    Liv. 5, 52:

    ut ne morte patris familias sacrorum memoria occideret,

    Cic. Leg. 2, 19, 48:

    docebant (antiqui) tribus modis sacris adstringi,

    id. ib. 2, 20, 49:

    magnum est eadem habere monumenta majorum, eisdem uti sacris, sepulcra habere communia,

    id. Off. 1, 17, 55; cf.:

    ut qui natus sit, ignoret, cujus sanguinis, quorum sacrorum sit,

    Liv. 4,2:

    sacra interire illi (majores) noluerunt,

    Cic. Mur. 12, 27:

    sacrorum alienatio,

    id. Or. 42, 144 (v. alienatio); cf. sing.:

    sacrum familiare,

    Macr. S. 1, 16:

    nuptialia,

    marriage solemnities, Quint. 1, 7, 28;

    called also jugalia,

    Ov. M. 7, 700; cf. respecting the sacra privata of the Romans, Savigny, in his Zeitschr. 2, p. 397 sq.—
    c.
    Poet., poems (as sacred to the Muses):

    mihi jam puero caelestia sacra placebant, Inque suum furtim Musa trahebat opus,

    Ov. Tr. 4, 10, 19:

    vatum,

    Pers. prol. 7:

    Maronis,

    Mart. 7, 63, 5. —
    2.
    Prov.
    a.
    Inter sacrum saxumque stare, to stand between the victim and the knife, i. e. to be between the door and the wall, to be in great straits, Plaut. Capt. 3, 4, 84; cf.:

    inter sacrum et saxum positus,

    App. M. 11, p. 271 fin.
    b.
    Hereditas sine sacris, i. e. a great profit without trouble, = a rose without thorns, meat without bone, etc. (because the keeping up of the sacra privata was attended with great expense), Plaut. Capt. 4, 1, 8, and id. Trin. 2, 4, 83; cf. Fest. p. 290 Müll.—
    B.
    Transf., in gen. (the figure being borrowed from secret religious rites), in plur.: sacra, secrets, mysteries (not till after the Aug. period, and very rare):

    sacra tori coitusque novos referebam,

    Ov. M. 7, 709:

    peregisse mihi videor sacra tradentium artes,

    Quint. 5, 14, 27 (cf.:

    omnes fere, qui legem dicendi, quasi quaedam mysteria, tradiderunt,

    id. 5, 13, 60):

    litterarum colere,

    id. 10, 1, 92:

    studiorum profanare,

    Tac. Or. 11.

    Lewis & Short latin dictionary > sacer

  • 112 sepono

    sē-pōno, pŏsŭi, pŏsĭtum, 3 ( part. perf. sync. sepostus, Sil. 8, 378; 17, 281; but, sepositus, Hor. S. 2, 6, 84), v. a., to lay apart or aside; to put by, separate, pick out, select, etc. (class.; not in Cæs.; syn.: sejungo, segrego, recondo).
    I.
    Lit.
    A.
    In gen.:

    seponi et occultari,

    Cic. Att. 11, 24, 2; cf.:

    aliquid habere sepositum et reconditum,

    id. Verr. 2, 4, 10, § 23; so (with conditus) id. Div. 2, 54, 112; cf.:

    ornamenta seposita (for which, just before, recondita),

    id. de Or. 1, 35, 162:

    id ego ad illud fanum (sc. ornandum) sepositum putabam,

    id. Att. 15, 15, 3:

    captivam pecuniam in aedificationem templi,

    Liv. 1, 53, 3:

    primitias magno Jovi,

    Ov. F. 3, 730:

    nonnullos ex principibus legit ac seposuit ad pompam,

    Suet. Calig. 47:

    se et pecuniam et frumentum in decem annos seposuisse,

    Liv. 42, 52, 12:

    sors aliquem seponit ac servat, qui cum victore contendat,

    Plin. Ep. 8, 14, 21:

    interesse pugnae imperatorem an seponi melius foret, dubitavere,

    to place himself at a distance, withdraw, Tac. H. 2, 33:

    de mille sagittis Unam seposuit,

    picked out, selected, Ov. M. 5, 381.—
    B.
    In partic., to send into banishment, to banish, exile (post-Aug.; cf.

    relego): aliquem a domo,

    Tac. A. 3, 12:

    aliquem in provinciam specie legationis,

    id. H. 1, 13 fin.:

    aliquem in secretum Asiae,

    id. ib. 1, 10:

    in insulam,

    id. ib. 1, 46 fin.; 1, 88; 2, 63; id. A. 4, 44; Suet. Aug. 65; id. Tib. 15; id. Oth. 3; id. Tit. 9.—
    II.
    Trop., to lay or set aside mentally:

    id quod primum se obtulerit,

    Quint. 7, 1, 27.—
    B.
    To set apart, assign, appropriate, reserve, for any purpose, etc.:

    ut alius aliam sibi partem, in quā elaboraret, seponeret,

    Cic. de Or. 3, 33, 132:

    sibi ad eam rem tempus,

    to fix, id. Or. 42, 143; cf.:

    quod temporis hortorum aut villarum curae seponitur,

    Tac. A. 14, 54:

    materiam senectuti seposui,

    have set apart, reserved for my old age, id. H. 1, 1:

    seposuit Aegyptum,

    he sequestered Egypt, made it forbidden ground, id. A. 2, 59 fin.:

    sepositus servilibus poenis locus,

    id. ib. 15, 60:

    quā de re sepositus est nobis locus,

    made it a special division of the subject, Quint. 1, 10, 26.—
    C.
    To remove, take away from others, exclude, select, etc.: Jovem diffusum nectare curas Seposuisse graves, had laid aside, i. e. had discarded for a while, Ov. M. 3, 319:

    (Graecos) seposuisse a ceteris dictionibus eam partem dicendi, quae, etc.,

    to have separated, Cic. de Or. 1, 6, 22:

    ratio suadendi ab honesti quaestione seposita est,

    Quint. 12, 2, 16.— Poet. with simple abl.: si modo Scimus inurbanum lepido seponere dicto, to separate, i. e. distinguish, Hor. A. P. 273.—Hence, sē-pŏsĭtus, a, um, P. a. (only poet. and rare).
    A.
    Distant, remote, = remotus:

    fons,

    Prop. 1, 20, 24:

    gens,

    Mart. Spect. 3, 1:

    mare,

    Sen. Med. 339.—
    B.
    Distinct, special:

    mea seposita est et ab omni milite dissors Gloria,

    Ov. Am. 2, 12, 11.—
    C.
    Select, choice:

    vestis,

    sumptuous garments, Tib. 2, 5, 8:

    seposito de grege,

    Mart. 2, 43, 4.

    Lewis & Short latin dictionary > sepono

  • 113 sino

    sĭno, sīvi, sĭtum, 3 (sinit, as archaic subj. pres. formerly stood, Plaut. Curc. 1, 1, 27; Verg. Cir. 239; but in the former passage has been corrected to sierit, Fleck.; and in the latter the clause is spurious.— Perf. sii, Varr. ap. Diom. p. 371 P.:

    siit,

    Ter. Ad. 1, 2, 24, acc. to Diom. l. l.; another old form of the perf. sini, Scaur. ap. Diom. l. l.; so, too, pluperf. sinisset, Rutil. ib.— Sync. perf. sisti, Plaut. Mil. 4, 2, 80: sistis, Att. ap. Cic. Sest. 57, 122.— Subj. sieris or siris, Pac. ap. Cic. Tusc. 1, 44, 106; cf. Trag. Rel. p. 84 Rib.; Plaut. Bacch. 3, 2, 18; id. Ep. 3, 3, 19; id. Trin. 2, 4, 120;

    an old formula,

    Liv. 1, 32:

    sirit,

    id. 28, 28, 11; 28, 34, 24:

    siritis,

    Plaut. Poen. 5, 1, 20: sirint, id. Bacch. 3, 3, 64; id. Merc. 3, 4, 28.— Pluperf. sisset, Liv. 27, 6:

    sissent,

    Cic. Sest. 19, 44; Liv. 3, 18; 35, 5, 11), v. a. [etym. dub.], orig., to let, put, lay, or set down; found so only in the P. a. situs (v. infra, P. a.), and in the compound pono (for posino, v. pono); cf. also 2. situs, I.—Hence, transf., and freq. in all styles and periods.
    I.
    In gen., to let, suffer, allow, permit, give leave (syn.: permitto, patior, tolero, fero); constr. usually with an obj.-clause, the subj., or absol., rarely with ut or an acc.
    (α).
    With obj.clause: exsulare sinitis, sistis pelli, pulsum patimini, Att. ap. Cic. Sest. 57, 122: neu reliquias sic meas sieris denudatis ossibus foede divexarier, Pac. ap. Cic. Tusc. 1, 44, 106:

    quin tu itiner exsequi meum me sinis?

    Plaut. Merc. 5, 2, 88:

    nos Transalpinas gentes oleam et vitem serere non sinimus,

    Cic. Rep. 3, 9, 16:

    non sinam tum nobis denique responderi,

    id. Verr. 1, 17, 54 B. and K.:

    praecipitem amicum ferri sinere,

    id. Lael. 24, 89:

    latrocinium in Syriam penetrare,

    id. Phil. 11, 13, 32: vinum ad se importari, * Caes. B. G. 4, 2 fin.:

    Medos equitare inultos,

    Hor. C. 1, 2, 51:

    magnum corpus Crescere sinito,

    Verg. G. 3, 206; Plaut. Poen. 3, 3, 11; cf.:

    Cato contionatus est, se comitia haberi non siturum,

    Cic. Q. Fr. 2, 6, 6:

    sine sis loqui me,

    Plaut. Ps. 3, 2, 50:

    sine me dum istuc judicare,

    id. Most. 5, 2, 22; so,

    sine dum petere,

    id. Truc. 2, 7, 67 et saep.— Pass.:

    vinum in dolium conditur et ibi sinitur fermentari,

    Col. 12, 17, 1:

    neque is tamen inire sinitur,

    id. 6, 37, 9:

    vitis suci gratiā exire sinitur,

    Plin. 14, 1, 3, § 16:

    hic accusare eum moderate, per senatus auctoritatem non est situs,

    Cic. Sest. 44, 95:

    sine te exorari,

    Plin. Ep. 9, 21, 3.—
    (β).
    With subj. (so for the most part only in the imper.):

    sine te exorem, sine te prendam auriculis, sine dem savium,

    Plaut. Poen. 1, 2, 163:

    sine me expurgem,

    Ter. And. 5, 3, 29: Ch. At tandem dicat sine. Si. Age dicat;

    sino,

    id. ib. 5, 3, 24:

    ne duit, si non vult: sic sine astet,

    let him stand, Plaut. As. 2, 4, 54:

    sine pascat durus (captivus) aretque,

    Hor. Ep. 1, 16, 70:

    sine vivat ineptus,

    id. ib. 1, 17, 32:

    sine sciam,

    let me know, Liv. 2, 40, 5:

    sinite abeam viva a vobis,

    Plaut. Mil. 4, 2, 92:

    sinite instaurata revisam Proelia,

    Verg. A. 2, 669 et saep.— Poet. in the verb. finit: natura repugnat;

    Nec sinit incipiat,

    Ov. M. 3, 377.—
    (γ).
    Absol. (syn.: pati, ferre);

    suspende, vinci, verbera: auctor sum, sino,

    Plaut. Poen. 1, 1, 18:

    nobiscum versari jam diutius non potes: non feram, non patiar, non sinam,

    Cic. Cat. 1, 5, 10:

    domum ire cupio: at uxor non sinit,

    Plaut. Men. 5, 5, 60: Ba. Ego nolo dare te quicquam. Pi. Sine. Ba. Sino equidem, si lubet, id. Bacch. 1, 1, 66: nate, cave;

    dum resque sinit, tua corrige vota,

    Ov. M. 2, 89:

    moretur ergo in libertate sinentibus nobis,

    Plin. Ep. 4, 10 fin.
    (δ).
    With ut:

    sivi, animum ut expleret suom,

    Ter. And. 1, 2, 17:

    sinite, exorator ut sim, id. Hec. prol. alt. 2: neque sinam, ut,

    id. ib. 4, 2, 14:

    nec dii siverint, ut hoc decus demere mihi quisquam possit,

    Curt. 5, 8, 13:

    neque di sinant ut Belgarum decus istud sit,

    Tac. A. 1, 43.—
    (ε).
    With acc.:

    sinite arma viris et cedite ferro,

    leave arms to men, Verg. A. 9, 620:

    per te, vir Trojane, sine hanc animam et miserere precantis,

    id. ib. 10, 598:

    neu propius tectis taxum sine,

    id. G. 4, 47:

    serpentium multitudo nisi hieme transitum non sinit,

    Plin. 6, 14, 17, § 43:

    at id nos non sinemus,

    Ter. Heaut. 5, 5, 7; cf.:

    non sinat hoc Ajax,

    Ov. M. 13, 219; 7, 174.—Sometimes the acc. is used elliptically, as in Engl., and an inf. (to be, remain, do, go, etc.) is to be supplied: Sy. Sineres vero tu illum tuum Facere haec? De. Sinerem illum! Ter. Ad. 3, 3, 42:

    dum interea sic sit, istuc actutum sino,

    I'll let that by and by go, I don't care for it, Plaut. Most. 1, 1, 68:

    me in tabernā usque adhuc sineret Syrus,

    id. Ps. 4, 7, 14: Ch. Ne labora. Me. Sine me, Ter. Heaut. 1, 1, 38: quisquis es, sine me, let me ( go), id. Ad. 3, 2, 23.—
    II.
    In partic.
    A.
    In colloquial language.
    1.
    Sine, let:

    sine veniat!

    let him come! Ter. Eun. 4, 6, 1:

    insani feriant sine litora fluctus,

    Verg. E. 9, 43.—So simply sine! be it so! granted! very well! agreed, etc.:

    pulchre ludificor. Sine!

    Plaut. Truc. 2, 8, 6; id. As. 5, 2, 48; id. Aul. 3, 2, 11; id. Bacch. 4, 7, 13; Ter. Eun. 2, 3, 90 al.:

    sic sine,

    Plaut. Truc. 5, 4.—
    2.
    Sine modo, only let, i. e. if only:

    cur me verberas?... Patiar. Sine modo adveniat senex! Sine modo venire salvum, etc.,

    Plaut. Most. 1, 1, 10.—So with subj.:

    sine modo venias domum,

    Plaut. As. 5, 2, 50 Fleck.—
    B.
    Rarely like the Greek ean, to give up, cease, leave a thing undone: Al. Vin vocem? Cl. Sine:

    nolo, si occupata est,

    Plaut. Cas. 3, 2, 14: tum certare odiis, tum res rapuisse licebit. Nunc sinite (sc. certare, etc.), forbear, Verg A. 10, 15.—
    C.
    Ne di sirint (sinant), ne Juppiter sirit, etc., God forbid! Heaven forefend! Ch. Hoc capital facis... aequalem et sodalem liberum civem enicas. Eu. Ne di sirint, Plaut. Merc. 3, 4, 28; id. Bacch. 3, 3, 64;

    for which: ne di siverint,

    id. Merc. 2, 2, 51:

    illud nec di sinant,

    Plin. Ep. 2, 2, 3:

    ne istuc Juppiter O. M. sirit, urbem, etc.,

    Liv. 28, 28, 11:

    nec me ille sierit Juppiter,

    Plaut. Curc. 1, 1, 27.—Hence, sĭtus, a, um, P. a., placed, set, lying, situate (syn. positus; freq. and class.).
    A.
    Lit.
    1.
    In gen.:

    (gallinis) meridie bibere dato nec plus aqua sita siet horam unam,

    nor let the water be set before them more than an hour, Cato, R. R. 89:

    pluma Quae sita cervices circum collumque coronat,

    Lucr. 2, 802:

    (aurum) probe in latebris situm,

    Plaut. Aul. 4, 2, 2; 4, 2, 8:

    proba merx facile emptorem reperit, tametsi in abstruso sita est,

    id. Poen. 1, 2, 129:

    Romuli lituus, cum situs esset in curiā Saliorum, etc.,

    Cic. Div. 1, 17, 30:

    in ore sita lingua est finita dentibus,

    id. N. D. 2, 59, 149:

    inter duo genua naribus sitis,

    Plin. 10, 64, 84, § 183:

    ara sub dio,

    id. 2, 107, 111, § 240:

    sitae fuere et Thespiades (statuae) ad aedem Felicitatis,

    id. 36, 5, 4, § 39 et saep.—Rarely of persons:

    quin socios, amicos procul juxtaque sitos trahunt exciduntque,

    Sall. H. 4, 61, 17 Dietsch; cf.:

    jam fratres, jam propinquos, jam longius sitos caedibus exhaustos,

    Tac. A. 12, 10:

    nobilissimi totius Britanniae eoque in ipsis penetralibus siti,

    id. Agr. 30:

    cis Rhenum sitarum gentium animos confirmavit,

    Vell. 2, 120, 1; cf.:

    gens in convallibus sita,

    Plin. 7, 2, 2, § 28.—
    2.
    In partic.
    a.
    Of places, lying, situate:

    locus in mediā insulā situs,

    Cic. Verr. 2, 4, 48, § 106:

    in quo (sinu) sita Carthago est,

    Liv. 30, 24, 9:

    urbes in orā Graeciae,

    Nep. Alcib. 5:

    urbs ex adverso (Carthaginis),

    Plin. 5, 1, 1, § 4:

    insulae ante promunturium,

    id. 9, 59, 85, § 180:

    regio contra Parthiae tractum,

    id. 6, 16, 18, § 46 et saep.—
    b.
    Of the dead, lying, laid, buried, interred (syn. conditus):

    declarat Ennius de Africano, hic est ille situs. Vere: nam siti dicuntur hi, qui conditi sunt,

    Cic. Leg. 2, 22, 57; cf.:

    redditur terrae corpus et ita locatum ac situm quasi operimento matris obducitur,

    id. ib. 2, 22, 56: siticines appellati qui apud sitos canere soliti essent, hoc est vitā functos et sepultos, Atei. Capito ap. Gell. 20, 2:

    C. Marii sitae reliquiae,

    Cic. Leg. 2, 2, 56:

    (Aeneas) situs est... super Numicium flumen,

    Liv. 1, 2 Drak.:

    Cn. Terentium offendisse arcam, in quā Numa situs fuisset,

    Plin. 13, 13, 27, § 84.—Hence the common phrase in epitaphs:

    HIC SITVS EST, HIC SITI SVNT, etc.,

    Inscr. Orell. 654; 4639 sq.; Tib. 3, 2, 29.—

    Comically: noli minitari: scio crucem futuram mihi sepulcrum: Ibi mei sunt majores siti, pater, avus, etc.,

    Plaut. Mil. 2, 4, 20.—
    c.
    A few times in Tacitus for conditus, built, founded:

    urbem Philippopolim, a Macedone Philippo sitam circumsidunt,

    Tac. A. 3, 38 fin.; 6, 41:

    veterem aram Druso sitam disjecerant,

    id. ib. 2, 7 fin.:

    vallum duabus legionibus situm,

    id. H. 4, 22.—
    B.
    Trop.
    1.
    In gen., placed, situated, present, ready: hoc erit tibi argumentum semper in promptu situm, Enn. ap. Gell. 2, 29, 20 (Sat. v. 37 Vahl.):

    in melle sunt linguae sitae vostrae,

    Plaut. Truc. 1, 2, 76:

    quae ceteris in artibus aut studiis sita sunt,

    Cic. de Or. 1, 15, 65:

    quas (artes) semper in te intellexi sitas,

    Ter. And. 1, 1, 6:

    (voluptates) in medio sitas esse dicunt,

    within the reach of all, Cic. Tusc. 5, 33, 94.—
    2.
    In partic.: situm esse in aliquo or in aliquā re, to rest with, depend upon some one or something (a favorite figure with Cic., and found not unfreq. in other writers):

    in patris potestate est situm,

    Plaut. Stich. 1, 1, 52; cf.:

    assensio quae est in nostrā potestate sita,

    Cic. Ac. 2, 12, 37:

    hujusce rei potestas omnis in vobis sita est, judices,

    id. Mur. 39, 83; cf.:

    huic ipsi (Archiae), quantum est situm in nobis, opem ferre debemus,

    id. Arch. 1, [p. 1709] 1:

    est situm in nobis, ut, etc.,

    id. Fin. 1, 17, 57; cf.

    also: si causa appetitus non est sita in nobis, ne ipse quidem appetitus est in nostrā potestate, etc.,

    id. Fat. 17, 40:

    summam eruditionem Graeci sitam censebant in nervorum vocumque cantibus,

    id. Tusc. 1, 2, 4:

    in officio colendo sita vitae est honestas omnis et in neglegendo turpitudo,

    id. Off. 1, 2, 4:

    qui omnem vim divinam in naturā sitam esse censet,

    id. N. D. 1, 13, 35:

    cui spes omnis in fugā sita erat,

    Sall. J. 54, 8:

    in armis omnia sita,

    id. ib. 51, 4:

    in unius pernicie ejus patriae sitam putabant salutem,

    Nep. Epam. 9 et saep.:

    res omnis in incerto sita est,

    Plaut. Capt. 3, 4. 4:

    tu in eo sitam vitam beatam putas?

    Cic. Tusc. 5, 12, 35:

    jam si pugnandum est, quo consilio in temporibus situm est,

    id. Att. 7, 9, 4:

    laus in medio,

    Tac. Or. 18.

    Lewis & Short latin dictionary > sino

  • 114 situs

    1.
    sĭtus, a, um, Part. and P. a. of sino.
    2.
    sĭtus, ūs, m. [sino].
    I.
    (Sino, 1. situs, A.; prop. a being laid or placed, a lying; hence, by meton.)
    A.
    The manner of lying, the situation, local position, site of a thing (class. in sing. and plur.; mostly of localities; syn. positus).
    (α).
    Sing.:

    terrae,

    Cic. Tusc. 1, 20, 45:

    urbem Syracusas elegerat, cujus hic situs esse dicitur,

    id. Verr. 2, 5, 10, § 26:

    loci,

    id. Ac. 2, 19, 61:

    urbis,

    id. Rep. 2, 11, 22; Caes. B. G. 7, 68; 7, 36; Liv. 9, 24, 2:

    locorum,

    Curt. 3, 4, 11; 7, 6, 12:

    Messana, quae situ moenibus portuque ornata est,

    Cic. Verr. 2, 4, 2, § 3; cf.:

    urbes naturali situ inexpugnabiles,

    Liv. 5, 6; Curt. 3, 4, 2:

    agri (with forma),

    Hor. Ep. 1, 16, 4:

    Africae,

    Sall. J. 17, 1:

    castrorum,

    Caes. B. G. 5, 57; id. B. C. 3, 66:

    montis,

    Curt. 8, 10, 3:

    loca naturae situ invia,

    id. 7, 4, 4;

    opp. opus: turrem et situ et opere multum editum,

    id. 3, 1, 7; 8, 10, 23; cf. Front. Strat. 3, 2, 1:

    figura situsque membrorum,

    Cic. N. D. 2, 61, 153; cf.:

    passeres a rhombis situ tantum corporum differunt,

    Plin. 9, 20, 36, § 72:

    Aquilonis,

    towards the north, id. 16, 12, 23, § 59.— Poet.: exegi monumentum aere perennius Regalique situ pyramidum altius, i. e. the structure (prop. the manner of construction), Hor. C. 3, 30, 2 (cf. the Part. situs, in Tac., = conditus, built; v. sino, P. a. A. 2. c.).—
    (β).
    Plur.:

    opportunissimi situs urbibus,

    Cic. Rep. 2, 3, 5; so,

    oppidorum,

    Caes. B. G. 3, 12:

    terrarum,

    Cic. Div. 2, 46, 97; cf. Hor. Ep. 2, 1, 252:

    locorum,

    Cic. Q. Fr. 2, 16, 4:

    castrorum,

    Caes. B. G. 7, 83: situs partium corporis, Cic. Ac. 2, 39, 122:

    revocare situs (foliorum),

    position, arrangement, Verg. A. 3, 451. —
    B.
    Transf. (= regio), a quarter of the world, region (Plinian):

    a meridiano situ ad septentriones,

    Plin. 2, 108, 112, § 245; 2, 47, 48, § 127; 3, 12, 17, § 108; cf. Sill. ad Plin. 16, § 2.— Plur.:

    (pantherae) repleturae illos situs,

    Plin. 27, 2, 2, § 7.—
    2.
    Soil (late Lat.):

    quae loca pingui situ et cultu,

    Amm. 24, 5, 3.—
    3.
    Description (late Lat.):

    cujus originem in Africae situ digessimus plene,

    Amm. 29, 5, 18.—
    II.
    Lit.
    1.
    Rust, mould, mustiness, dust, dirt, etc., that a thing acquires from lying too long in one place (mostly poet. and in post-Aug. prose; not in Cic. or Cæs.;

    syn.: squalor, sordes): corrumpor situ,

    Plaut. Truc. 5, 23; cf.:

    quae in usu sunt et manum cottidie tactumque patiuntur, numquam periculum situs adeunt,

    Sen. Ben. 3, 2, 2:

    tristia duri Militis in tenebris occupat arma situs,

    Tib. 1, 10, 50:

    arma squalere situ ac rubigine,

    Quint. 10, 1, 30:

    immundo pallida mitra situ,

    Prop. 4 (5), 5, 70:

    ne aut supellex vestisve condita situ dilabatur,

    Col. 12, 3, 5:

    per loca senta situ,

    Verg. A. 6, 462:

    araneosus situs,

    Cat. 23, 3:

    immundus,

    Ov. Am. 1, 12, 30; cf. id. ib. 1, 8, 52; id. Tr. 3, 10, 70:

    detergere situm ferro,

    Sil. 7, 534:

    deterso situ,

    Plin. Pan. 50:

    prata situ vetustatis obducta,

    Col. 2, 18, 2. —
    2.
    Filthiness of the body: genas situ liventes, Poët. ap. Cic. Tusc. 3, 12, 26 (Com. Rel. p. 225 Rib.:

    situm inter oris et barba, etc.): en ego victa situ,

    Verg. A. 7, 452; Ov. M. 7, 290; 7, 303; 8, 802; Luc. 6, 516; Plin. 21, 6, 17, § 33.—
    B.
    Trop.
    1.
    Neglect, idleness, absence of use:

    indigna est pigro forma perire situ,

    Ov. Am. 2, 3, 14:

    et segnem patiere situ durescere campum,

    Verg. G. 1, 72; Col. 2, 2, 6:

    gladius usu splendescit, situ rubiginat,

    App. Flor. 3, p. 351, 32. —
    2.
    Of the mind, a rusting, moulding, a wasting away, dulness, inactivity:

    senectus victa situ,

    Verg. A. 7, 440:

    marcescere otio situque civitatem,

    Liv. 33, 45 fin.:

    situ obsitae justitia, aequitas,

    Vell. 2, 126, 2:

    quae (mens) in hujusmodi secretis languescit et quendam velut in opaco situm ducit,

    Quint. 1, 2, 18; cf. id. 12, 5, 2:

    ne pereant turpi pectora nostra situ,

    Ov. Tr. 5, 12, 2:

    depellere situm curis,

    Stat. S. 5, 3, 34:

    flebis in aeterno surda jacere situ (carmina),

    i. e. oblivion, Prop. 1, 7, 18:

    (verba) priscis memorata Catonibus Nunc situs informis premit et deserta vetustas,

    Hor. Ep. 2, 2, 118; cf.:

    verborum situs,

    Sen. Ep. 58, 3:

    nec umquam passure situm,

    Stat. Th. 3, 100:

    passus est leges istas situ atque senio emori,

    Gell. 20, 1, 10.

    Lewis & Short latin dictionary > situs

  • 115 statio

    stătĭo, ōnis, f. [sto], a standing, a standing still.
    I.
    Lit. (so very rare;

    not in Cic.): navis, quae manet in statione,

    remains standing, stands still, does not move, Lucr. 4, 388; so,

    manere in statione,

    id. 4, 396; 5, 478; 5, 518:

    in statione locata nubila,

    id. 6, 193: varas In statione manus et pugnae membra paravi, in a firm posture (for fighting), Ov. M. 9, 34:

    numquam id (sidus) stationem facere,

    stands still, Plin. 2, 17, 15, § 77:

    stationes matutinas facere,

    id. 2, 15, 12, § 59:

    solus immobilem stationis gradum retinens,

    Val. Max. 3, 2, 23:

    terrae,

    Manil. 2, 70.—
    * B.
    Trop., that which is established by custom or prescription, a transl. of the Gr. thematismos, Vitr. 1, 2, 5.—
    II.
    Transf., in concr., a place where persons or things stay or abide, a station, post, an abode, residence.
    A.
    In gen. (mostly poet. and in post-Aug. prose):

    Athenis statio mea nunc placet,

    Cic. Att. 6, 9, 5:

    quā positus fueris in statione, mane,

    Ov. F. 2, 674; cf. id. ib. 5, 719:

    principio sedes apibus statioque petenda,

    Verg. G. 4, 8:

    apricis statio gratissima mergis,

    id. A. 5, 128:

    equorum,

    i. e. a stall, Pall. 1, 21, 2; so,

    jumentorum,

    Dig. 7, 1, 13 fin.:

    plerique in stationibus sedent tempusque audiendis fabulis conterunt,

    in public places, Plin. Ep. 1, 13, 2:

    stationes circumeo,

    id. ib. 2, 9, 5:

    quod tabernas tris de domo suo circa forum civitatibus ad stationem locasset,

    Suet. Ner. 37:

    thermae, stationes, omne theatrum,

    Juv. 11, 4; Gell. 13, 13, 1:

    stationes municipiorum,

    Plin. 16, 44, 86, § 236:

    si ad stationem vel tabernam ventum sit,

    Dig. 47, 10, 15, § 7:

    stationes hibernae,

    winter-quarters, Amm. 14, 1, 1.—
    b.
    Poet., of things, place, position:

    pone recompositas in statione comas,

    in their place, Ov. Am. 1, 7, 68; id. A. A. 3, 434:

    permutata rerum statione, Petr. poët. 120, 99: umoris,

    Pall. 1, 43.—
    B.
    In partic.
    1.
    In milit. lang., a post, station (v. custodiae, vigilia):

    cohortes ex statione et praesidio emissae,

    Caes. B. G. 6, 42:

    ii, qui pro portis castrorum in statione erant... Cohortes quae in stationibus erant, etc.,

    id. ib. 4, 32; 5, 15; 6, 37;

    6, 38: in stationem succedere,

    to relieve, id. ib. 4, 32:

    stationem inire,

    Tac. A. 13, 35:

    relinquere,

    Verg. A. 9, 222:

    deserere,

    Suet. Aug. 24:

    habere,

    Liv. 35, 29:

    quique primi transierant, in statione erant, dum traicerent ceteri,

    on guard, Curt. 7, 5, 18.— Transf.: suis vicibus capiebant bina (lumina Argi) quietem;

    Cetera servabant atque in statione manebant,

    kept at their posts, Ov. M. 1, 627; 2, 115.— Trop.:

    de praesidio et statione vitae decedere,

    Cic. Sen. 20, 73:

    functo longissimā statione mortali,

    Vell. 2, 131, 2:

    imperii statione relictā,

    Ov. Tr. 2, 219; Vell. 2, 124, 2; Tac. Or. 17; Suet. Claud. 38.—
    b.
    Transf., like our post, watch, guard, for those who are stationed to watch, who stand guard, sentries, sentinels, outposts, pickets:

    ut stationes dispositas haberent,

    Caes. B. G. 5, 16; 7, 69 fin.:

    ut minus intentae diurnae stationes ac nocturnae vigiliae essent,

    Liv. 9, 24, 5; 25, 38, 16; cf. in sing.:

    ad stationem Romanam in portā segniter agentem vigilias perveniunt,

    id. 10, 32, 7:

    dispositā statione per ripas Tiberis,

    Suet. Tib. 72:

    crebrae,

    Caes. B. C. 1, 73:

    custodiae stationesque equitum,

    id. ib. 1, 59:

    statione militum assumptā,

    i. e. body-guard, lifeguard, Suet. Tib. 24; so,

    militum,

    id. Ner. 21; 34; 47.—
    2.
    Transf., in gen., a station, office, position, in government, etc. (post-class.):

    in hac statione, i. e. the imperial office,

    Spart. Ael. Verr. 4:

    statio imperatoria,

    Lampr. Comm. 1:

    Augusta,

    Capitol. Clod. Alb. 2: regia, Vulc. 7; Capitol. Verr. 8.—
    3.
    Naut. t. t., an anchorage, roadstead, road, bay, inlet (syn. portus), Lentul. ap. Cic. Fam. 12, 15, 2:

    quietam nactus stationem,

    Caes. B. C. 3, 6; 3, 8; 1, 56 fin.; Liv. 10, 2, 6; 28, 6, 9; 31, 33, 3; Verg. G. 4, 421; id. A. 2, 23 al.—
    4.
    A place of residence, a post, station of the fiscal officers of a province; also, for the officers themselves, Cod. Th. 12, 6, 19; Cod. Just. 4, 31, 1; 10, 5, 1; Inscr. Orell. 3207; 4107.—
    5.
    A post-station, post-house, Inscr. Murat. 1015; Morcell. Stil. Inscr. Lat. 1, p. 421.—
    6.
    A religious meeting, assembly of the Christians:

    die stationis, nocte vigiliae meminerimus,

    Tert. Or. 29:

    stationes in vesperam producere,

    id. adv. Psych. 1; so id. ib. 10; id. ad Ux. 2, 4.

    Lewis & Short latin dictionary > statio

  • 116 super

    1.
    sŭper, adj., v. superus.
    2.
    sŭper, adv. and prep. [Sanscr. upari; Gr. huper; Goth. ufar], above, over (often confounded in MSS. and edd. with supra, q. v.).
    I.
    Adv., above, on top, thereupon, upon, etc. (rare but class.).
    A.
    Lit., of place:

    Anien infraque superque Saxeus,

    Stat. S. 1, 3, 20:

    eo super tigna bipedalia, iniciunt,

    Caes. B. C. 2, 10:

    haec super e vallo prospectant Troes,

    Verg. A. 9, 168: implenturque super puppes, from above, i. e. by rain, id. ib. 5, 697:

    purpureas super vestes... Coniciunt,

    id. ib. 6, 221; cf. id. ib. 6, 217:

    renes tunicis super conteguntur,

    Cels. 3, 1 med.:

    imponendum super medicamentum,

    id. 6, 19 med.
    B.
    Transf.
    1.
    Of that which is over and above in number or quantity, over, moreover, besides:

    satis superque esse sibi suarum cuique rerum,

    enough and to spare, more than enough, Cic. Lael. 13, 45:

    satis superque prudentes,

    id. Har. Resp. 9, 18:

    contra Epicurum satis superque dictum est,

    id. N. D. 2, 1, 2:

    ut satis superque vixisse videamur,

    id. Tusc. 1, 45, 110; Hor. Epod. 1, 31; Liv. 3, 53:

    quidque furor valeat, satisque Ac super ostendit,

    Ov. M. 4, 430:

    poenas dedit usque superque Quam satis est,

    Hor. S. 1, 2, 65: cui neque apud Danaos usquam locus;

    et super ipsi Dardanidae infensi, etc.,

    and moreover, and besides, Verg. A. 2, 71:

    saevit amor ferri... Ira super,

    id. ib. 7, 462:

    super talis effundit pectore voces,

    id. ib. 5, 482; 11, 670: voto deus aequoris alti Annuerat;

    dederatque super, ne saucius ullis Vulneribus fieri posset,

    Ov. M. 12, 206; 4, 751; 15, 308; Hor. S. 2, 7, 78; id. Ep. 2, 2, 33; Phaedr. 4, 24, 18:

    annum agens aetatis sexagensimum ac nonum, superque mensem ac diem septimum,

    Suet. Vesp. 24.— With gen. part.:

    non operae est satis superque oneris sustinenti res a populo Romano gestas scribere,

    Liv. 41, 25, 8:

    primoribus, super quam quod dissenserant a consilio, territis etiam duplici prodigio,

    besides that, Liv. 22, 3, 14; so,

    super quam quod,

    id. 27, 20, 10.—
    2.
    Less freq. of that which is left over, over, left, remaining:

    Atheniensibus exhaustis praeter arma et naves nihil erat super,

    Nep. Alcib. 8, 1; cf.:

    nec spes ulla super,

    Val. Fl. 8, 435:

    quid super sanguinis, qui dari pro republicā possit? rogitantes,

    Liv. 4, 58, 13:

    super tibi erunt, qui dicere laudes tuas cupiant,

    Verg. E. 6, 6:

    o mihi sola mei super Astyanactis imago,

    id. A. 3, 489.
    II.
    Prep. with acc. and abl., over, above, on the top of, upon, on.
    A.
    With acc.
    1.
    Lit., of place or situation:

    super terrae tumulum noluit quid statui, nisi columellam,

    Cic. Leg. 2, 26, 66:

    super lateres coria inducuntur,

    Caes. B. C. 2, 10; cf. id. ib. 2, 10, §

    4: super quas (naves) turrim ad introitum opposuit,

    id. ib. 3, 39 Dinter (al. quā):

    super vallum praecipitari,

    Sall. J. 58, 6; cf.:

    cum alii super aliorum capita ruerent,

    Liv. 24, 39, 5:

    super caput hostium pervenire,

    id. 32, 11, 8:

    aqua super montium juga concreta,

    id. 21, 58, 8:

    domos super se ipsos concremaverunt,

    id. 21, 14, 4:

    cenaculum super aedes datum est,

    id. 39, 14, 2:

    ad senaculum ac super id curiam,

    id. 41, 27, 7:

    equi super eum ruentis,

    id. 39, 49, 3:

    super eam (aspidem) assidere,

    Cic. Fin. 2, 18, 59:

    super theatrum consistere,

    Liv. 24, 39, 1:

    aquila super carpentum volitans,

    id. 1, 34, 8:

    illa super terram defecto poplite labens,

    Ov. M. 13, 477:

    collis erat, collemque super planissima Area,

    id. ib. 10, 86:

    ut scopulum super duram illidat corticem,

    Phaedr. 2, 6, 11:

    clatri super aquam emineant,

    Col. 8, 17, 10:

    super arcem pensiles horti sunt,

    Curt. 5, 1, 32:

    vestis super genua est,

    id. 5, 6, 18:

    super pulpitum consulares conlocare,

    Suet. Calig. 54.—
    b.
    Of position or distance, above, beyond: Nomentanus erat super ipsum, Porcius infra, was above him (at table), Hor. S. 2, 8, 23:

    Polypercon, qui cubabat super regem,

    Curt. 8, 5, 22:

    super se collocavit,

    Suet. Aug. 43.—Of geographical situation:

    super Numidiam Gaetulos accepimus,

    beyond Numidia, Sall. J. 19, 5:

    super et Garamantas et Indos Proferet imperium,

    Verg. A. 6, 795:

    super Sunium navigans,

    Liv. 28, 8, 11:

    sita est super Ambracium sinum,

    id. 43, 21, 6:

    super Demetriadem promunturium,

    id. 31, 46, 7; 43, 21, 6:

    qui super Bosporum colunt,

    Curt. 6, 2, 13; 7, 6, 12; 8, 1, 7:

    Lydia super Ioniam procedit,

    extends beyond, Plin. 5, 29, 30, § 110.—Of official position ( = supra):

    super armamentarium positus,

    Curt. 6, 7, 22; Scrib. Comp. 162.—
    2.
    Transf.
    a.
    Of time, during, at (postAug.):

    de hujus nequitiā omnes super cenam loquebantur,

    Plin. Ep. 4, 22, 6; 3, 5, 11; 9, 33, 1; cf.:

    super vinum et epulas,

    Curt. 8, 4, 30; 8, 12, 17; Suet. Aug. 77; id. Caes. 87:

    super mensam,

    Curt. 7, 4, 7:

    super hos divum honores,

    i. e. during the sacrifice, Stat. Th. 1, 676; Flor. 4, 2, 69.—
    b.
    Of that which is over and above a certain number or quantity, over, above, beyond, upon, besides, in addition to (not freq. till after the Aug. period):

    quod alii super alios legati venirent speculaturi,

    i. e. in rapid succession, constantly, Liv. 42, 25, 8: vox non paene tragoedorum sed super omnes tragoedos, [p. 1804] Quint. 12, 5, 5:

    super modum ac paene naturam,

    id. 11, 3, 169:

    super necessitatem,

    id. 9, 3, 46:

    famosissima super ceteras fuit cena ei data adventicia,

    Suet. Vit. 13:

    super veteres amicos,

    id. Tib. 55.—With numerals:

    super tris modios,

    Liv. 23, 12, 1:

    super LX. milia,

    Tac. G. 33:

    super octingentos annos,

    id. A. 13, 58:

    super quadraginta reos,

    Suet. Calig. 38:

    super HS. millies,

    id. Caes. 26; id. Ner. 30:

    senioribus super sexaginta annos in Epirum missis,

    Liv. 26, 25, 11; cf.:

    super triginta ducibus triumphos decernendos curavit,

    Suet. Aug. 38:

    Punicum exercitum super morbum etiam fames affecit,

    Liv. 28, 46, 15:

    super tam evidentem tristis ominis eventum, etiam, etc.,

    id. 41, 18, 14:

    super dotem haec tibi dona accedent,

    id. 26, 50, 12; 2, 51, 2:

    super solitos honores,

    id. 2, 31, 3:

    super vota fluere,

    beyond all wishes, Tac. H. 3, 48:

    super obscena dicta et petulans jurgium,

    Phaedr. 3, 11, 2:

    dare savia super savia,

    kisses upon kisses, Plaut. Ps. 4, 1, 38:

    alii super alios trucidentur,

    Liv. 1, 50, 6:

    vulnus super vulnus,

    id. 22, 54, 9:

    ut habitationes super pretium libertatis praestarentur,

    Dig. 18, 6, 19.—Esp. freq.: super omnia, above all, before all (in Plin. the elder, super omnia and super omnes always at the beginning of the phrase; v. Sillig ad Plin. 33, 3, 19, § 62):

    talia carminibus celebrant: super omnia Caci Speluncam adiciunt,

    Verg. A. 8, 303:

    aetas et forma et super omnia Romanum nomen,

    Liv. 31, 18, 3; Plin. 36, 15, 24, § 118; Quint. 12, 9, 12; Ov. M. 6, 526; 8, 677; so,

    tu super omnes beatus,

    Plin. Ep. 7, 13, 2; Suet. Vit. 13; Quint. 12, 5, 5.—
    c.
    Hence, transf., in gen., for plus quam, amplius quam, more than (late Lat.):

    qui amat filium aut filiam super me,

    Vulg. Matt. 10, 37; cf.:

    dulciora sunt super mel et favum,

    id. Psa. 18, 11.—
    B.
    With abl.
    1.
    Lit., of place or situation (rare and mostly poet.):

    regulae, quae lateres, qui super musculo struantur, contineant,

    Caes. B. C. 2, 10:

    ensis cui super Cervice pendet,

    Hor. C. 3, 1, 17:

    ligna super foco Large reponens,

    id. ib. 1, 9, 5:

    parumne campis atque Neptuno super Fusum est Latini sanguinis,

    id. Epod. 7, 3:

    super Pindo,

    id. C. 1, 12, 6:

    requiescere Fronde super viridi,

    Verg. E. 1, 81. —
    2.
    Transf.
    a.
    Of time (cf. supra, A. 2. a.), during, in:

    nocte super mediā,

    Verg. A. 9, 61; cf.:

    Centaurea cum Lapithis rixa super mero Debellata,

    Hor. C. 1, 18, 8.—
    b.
    For the usual de, to indicate respect, reference, upon, about, concerning, respecting (freq. in the ante-class. and after the Aug. period; in Cic. only a few times in his letters; not in Cæs.): nemo antea fecit super tali re cum hoc magistratu utique rem, Cato ap. Fest. s. v. superescit, p. 305 Müll.; so Pac. ib.; Plaut. Am. prol. 58; id. Most. 3, 2, 39:

    hac super re scribam ad te Rhegio,

    Cic. Att. 16, 6, 1:

    sed hac super re nimis (sc. dixi),

    id. ib. 10, 8, 10:

    litteras super tantā re exspectare,

    Liv. 26, 15, 5:

    cura super tali re principum laudata est,

    id. 40, 46, 15:

    multus eā super re rumor,

    Tac. A. 11, 23:

    quid nuntias super anu?

    Plaut. Cist. 4, 1, 8:

    super Euclionis filia,

    id. Aul. 4, 7, 2:

    super ancillā,

    id. Cas. 2, 3, 36:

    super amicā,

    id. Bacch. 2, 3, 133; 3, 6, 33; 4, 2, 25:

    quid agendum nobis sit super legatione votivā,

    Cic. Att. 14, 22, 2:

    super tali causā missi,

    Nep. Paus. 4:

    legare super familia pecuniave sua,

    Auct. Her. 1, 13, 23:

    super tali causā,

    Nep. Paus. 4, 1:

    multa super Priamo rogitans, super Hectore multa,

    Verg. A. 1, 750; 4, 233:

    super arvorum cultu,

    id. G. 4, 559:

    mitte civiles super Urbe curas,

    Hor. C. 3, 8, 17:

    publicus ludus super impetrato Augusti reditu,

    id. ib. 4, 2, 42:

    decreta super jugandis Feminis,

    id. C. S. 18:

    consultant bello super,

    Sil. 2, 271; 5, 615:

    ne super tali scelere suspectum sese haberet,

    Sall. J. 71, 5:

    super adimendā vitā,

    Amm. 14, 7, 12.—
    c.
    Over and above, besides, beyond (very rare):

    modus agri... hortus... fons... Et paulum silvae super his,

    Hor. S. 2, 6, 3:

    excogitatum est super his, ut, etc.,

    Amm. 14, 1, 6; Sil. 1, 60.
    ► In composition, super denotes,
    1.
    Above, over, of place: supercerno, supercresco, superdo, superemineo, superemorior, superferc, superfluo, superfugio, superfundo, supergredior, superjacio, superimpono, superincumbo, superinduco, supernato, superpono, supersedeo, supersterno, supersto, supervehor, supervenio, etc.—
    2.
    Less freq., over and above, besides, in addition: superaddo, superbibo, supersum, superstes, superfio.

    Lewis & Short latin dictionary > super

  • 117 superpono

    sŭper-pōno, pŏsŭi, pŏsĭtum, 3, v. a., to put or place over or upon, to set up (perh. not ante-Aug.).
    I.
    Lit.
    A.
    In gen.:

    superpositum capiti decus (i. e. pileus),

    Liv. 1, 34:

    altissimam turrim congestis pilis,

    Suet. Claud. 20 fin.:

    statuam marmoream Jano,

    id. Aug. 31:

    villam profluenti,

    Col. 1, 5, 4; cf.:

    villa colli superposita,

    Suet. Galb. 4:

    ut omnis materia jugo superponatur,

    Col. 4, 25, 4:

    vitis, quae uno jugo superponatur,

    id. 5, 5, 15:

    aegra superpositā membra fovere manu,

    Ov. H. 21, 190: desertis Africae duas Aethiopias superponunt, place above or beyond, Plin. 5, 8, 8, § 43; cf.:

    Galatia superposita,

    situated above, id. 5, 32, 42, § 146: hominis collo superpositum, Capitol. Max. et Balb. 9; Plin. Ep. 5, 6, 27.— With abl.:

    arx asperi montis interruptā planitie superposita,

    Amm. 24, 2, 12. —
    B.
    In partic., medic. t. t., to lay on, apply a plaster or the like, Cels. 5, 26, 35; Plin. 29, 6, 38, § 126; 32, 7, 24, § 75:

    emplastrum loco dolenti,

    Scrib. Comp. 206.—
    II.
    Trop., to place over or above.
    A.
    To place or set over, of official station, etc.:

    Perperna in maritimam regionem superpositus,

    Liv. Fragm. Libr. 91:

    ut unus de presbyteris superponeretur ceteris,

    Hier. in Ep. ad Tit. 1, 5:

    puer super hoc positus officium,

    Petr. 56:

    T. FLAVIO SVPERPOSITO MEDICORVM,

    president, Inscr. Grut. 581, 7.—
    * B.
    To place before, prefer: Stoici volunt superponere [p. 1809] huic etiam aliud genus magis principale, Sen. Ep. 58, 13. —
    C.
    To place after, postpone:

    (ante gesta) levioribus superponenda sunt,

    Quint. 9, 4, 25:

    summum est enim... huic deinde aliquid superpositum,

    id. 8, 4, 6; Col. 3, 10, 7.

    Lewis & Short latin dictionary > superpono

  • 118 supra

    sū̆prā (orig. form sŭpĕrā, Lucr. 1, 429; 4, 672; 5, 1407; Cic. poët. N. D. 2, 42, 106; cf. Prisc. pp. 980 and 1001 P.), adv. and prep. [superus].
    I. A.
    Lit., of place:

    omnia haec, quae supra et subter, unum esse dixerunt,

    Cic. de Or. 3, 5, 20:

    partes eae, quae sunt infra quam id, quod devoratur, dilatantur, quae autem supra, contrahuntur,

    id. N. D. 2, 54, 135:

    magno numero jumentorum in flumine supra atquo infra constituto,

    Caes. B. C. 1, 64; and:

    et mare, quod supra, teneant, quodque alluit infra,

    Verg. A. 8, 149:

    oleum supra siet,

    Cato, R. R. 119; 101:

    cotem illam et novaculam defossam in comitio supraque impositum puteal accepimus,

    Cic. Div. 1, 17, 33:

    toto vertice supra est,

    i. e. is taller, Verg. A. 11, 683: ut letata corpora vidit Victoremque supra hostem, i. e. lying or stretched over them, Ov. M. 3, 56; cf.:

    stupet inscia supra,

    Verg. A. 7, 381.— Comp.:

    alia superius rapiuntur,

    upward, on high, Sen. Q. N. 5, 8, 3: piscina superius construenda, Pall. 1, 34, 2 (opp. subterius, Isid. 16, 8, 4).—
    B.
    Trop.
    1.
    Of time, before, formerly, previously (esp. of any thing previously said or written):

    quae supra scripta est,

    Cato, R. R. 157, 2:

    quod jam supra tibi ostendimus,

    Lucr. 1, 429:

    quae supra dixi,

    Cic. de Or. 3, 55, 208:

    quae supra scripsi,

    id. Fam. 6, 10, 2:

    quem supra deformavi,

    id. Caecin. 5, 14:

    uti supra demonstravimus,

    Caes. B. G. 2, 1:

    ut supra dixi,

    Cic. Rep. 2, 4, 9; id. Lael. 4, 15; 14, 48:

    ut supra scripsi,

    Plin. Ep. 6, 27, 5:

    de quo (filio) commemoravi supra,

    Nep. Dion, 6, 2:

    supra repetere,

    farther back, from past times, Sall. C. 5, 9; id. J. 5, 3; Tac. A. 16, 18.— Comp.:

    quantum valerent inter homines litterae, Dixi superius,

    before, farther back, Phaedr. 4, 23, 2: ut superius demonstravimus, Auct. B. Hisp. 28, 4; 34, 5.—
    2.
    Of number or measure, beyond, over, more:

    supra adjecit Aeschrio,

    offered higher, more, Cic. Verr. 2, 3, 33, § 77:

    amor tantus ut nihil supra possit,

    id. Fam. 14, 1, 4:

    ita accurate, ut nihil posset supra,

    id. Att. 13, 19, 3:

    nihil pote supra,

    Ter. Ad. 2, 3, 11:

    voltu Adeo modesto, ut nihil supra,

    id. And. 1, 1, 93; id. Eun. 3, 1, 37:

    nihil supra Deos lacesso,

    Hor. C. 2, 18, 11.—After et or aut ( poet. and post-class.):

    agrum fortasse trecentis Aut etiam supra nummorum milibus emptum,

    Hor. Ep. 2, 2, 165:

    quot illum putas annos secum tulisse? Septuaginta et supra,

    Petr. 43 fin.:

    tricena aut supra stipendia numerantes,

    Tac. A. 1, 35:

    a triginta annis et supra,

    Vulg. Num. 4, 23; 4, 30; 4, 35 (cf. II. B. 2. infra).—
    b.
    With quam, less freq. quod, above or beyond what, more than:

    saepe supra feret, quam fieri possit,

    Cic. Or. 40, 139:

    corpus patiens inediae, algoris, vigiliae, supra quam cuiquam credibile est,

    Sall. C. 5, 3; id. J. 24, 5:

    dominandi supra quam aestimari potest avidissimus,

    Aur. Vict. Epit. 1 med.:

    supra quam optari potuit,

    Amm. 17, 1, 12:

    supra quod capere possum,

    Dig. 32, 1, 28.—
    II.
    Prep. with acc., above, over.
    A.
    Lit., of place:

    si essent, qui sub terrā semper habitavissent... nec exissent umquam supra terram,

    Cic. N. D. 2, 37, 95:

    ille qui supra nos habitat,

    Plaut. Pers. 5, 2, 38:

    supra tribunal et supra praetoris caput,

    Cic. Verr. 2, 3, 33, § 77:

    supra eum locum,

    Caes. B. C. 2, 9:

    supra se in summo jugo,

    id. B. G. 1, 24:

    accubueram horā nonā... et quidem supra me Atticus, infra Verrius,

    Cic. Fam. 9, 26, 1:

    saltu supra venabula fertur,

    Verg. A. 9, 553:

    supra segetes Navigat,

    over the cornfields, Ov. M. 1, 295:

    attolli supra ceteros mortales,

    Plin. 34, 6, 12, § 27 (dub.;

    Jahn, super): supra lignum turba insilit,

    Phaedr. 1, 2, 20:

    ecce supra caput homo levis ac sordidus,

    i. e. burdensome, annoying, Cic. Q. Fr. 1, 2, 2, § 6; so,

    supra caput esse,

    to be close at hand, Sall. C. 52, 24; cf. Verg. A. 3, 194; Liv. 3, 17, 4; 4, 22, 6; Tac. H. 4, 69; Sen. Ep 108;

    rarely supra capita,

    Liv. 42, 42, 6.—
    2.
    In partic., of geographical position, above, beyond: supra Maeotis paludes, Enn. ap. Cic. Tusc. 5, 17, 49 (Epigr. v. 7, p. 163 Vahl.):

    supra Suessulam,

    Liv. 23, 32, 2:

    Syene oppidum, quod est supra Alexandriam quinque millibus stadiorum,

    Plin. 2, 73, 75, § 183;

    supra Britanniam,

    id. 2, 97, 99, § 217. —
    B.
    Trop.
    1.
    Of time, before:

    paulo supra hanc memoriam,

    Caes. B. G. 6, 19; supra septingentesimum annum, Liv. praef. § 4.—
    2.
    Of number, degree, or quantity.
    (α).
    With numbers, = plus, amplius (not in Cic. or Cæs.), over, above, beyond, more than:

    supra quattuor milia hominum orabunt ut, etc.,

    Liv. 43, 3, 2:

    caesa eo die supra milia viginti,

    id. 30, 35, 3; 3, 31, 4:

    supra septem milia hominum domos remisit,

    id. 21, 23, 6; 23, 17, 2; 23, 37, 11 sq.; 23, 49, 13; Varr. R. R. 3, 2, 17; 3, 6, 1; 3, 7, 11:

    supra duos menses sapor ejus non permanet integer,

    Col. 12, 49, 3:

    tres (cyathos),

    Hor. C. 3, 19, 15.—
    (β).
    In gen.:

    quibus solida ungula, nec supra geminos fetus,

    Plin. 11, 40, 95, § 233; cf.:

    de floribus supra dictus scripsit Theophrastus,

    besides, id. 21, 3, 9, § 13:

    hominis fortunam,

    Cic. Leg. 2, 16, 41:

    ratio supra hominem putanda est deoque tribuenda,

    id. N. D. 2, 13, 34:

    potentia, quae supra leges se esse velit,

    id. Ep. ad Brut. 1, 17, 6:

    humanam supra fortunam,

    Phaedr. 4, 24, 24:

    supra Coclites Muciosque id facinus esse,

    Liv. 2, 13, 8:

    modum,

    id. 21, 7, 7; Col. 4, 27, 4:

    vires,

    Hor. Ep. 1, 18, 22: humanam fidem Plin. 34, 7, 17, § 38: morem, Verg. G. 2, 227; Sall. C. 3, 2:

    supra belli Latini metum id quoque accesserat, quod,

    besides, Liv. 2, 18, 3.—Prov.:

    supra homines, supra ire deos pietate,

    i. e. to attain the highest degree, Verg. A. 12, 839 Heyne ad loc.—
    3.
    Sometimes to indicate that over which one is placed as superintendent (mostly postclass.):

    dispositi, quos supra somnum habebat,

    watchers, Curt. 6, 11, 3:

    qui supra bibliothecam fuerunt,

    Vitr. 7, praef. §

    5: servus supra rationes positus,

    Pseudo Quint. Decl. 353:

    SVPRA INSVLAS,

    Inscr. Orell. 721 and 2927:

    SVPRA IVMENTA,

    ib. 2870:

    SVPRA VELARIOS,

    ib. 2967:

    SVPRA COCOS,

    ib. 2827; Inscr. Grut. p. 1111, 1.—
    III.
    Compounds formed with supra are extremely rare. In late Lat. supradictus, suprafatus, suprafundo, suprajacio, supranatans, suprasedeo, etc., are found, but here supra is properly written separately as an adv.; only suprascando (v. h. v.), on account of its signif., is to be written as one word.

    Lewis & Short latin dictionary > supra

  • 119 valles

    valles or vallis (the former, Caes. B. G. 7, 47; Verg. A. 11, 522;

    the latter,

    Ov. M. 3, 155; 8, 334 al.; cf. Fest. s. v. convallis, p. 42 Müll.), is, f. [Gr. helos, lowland, Êlis; Lat. Veliae, Velitrae], a valley, vale.
    I.
    Lit.:

    quod satis magna valles intercedebat,

    Caes. B. G. 7, 47:

    vicus positus in valle,

    id. ib. 3, 1:

    per supinam vallem fusi sunt,

    Liv. 4, 46, 5:

    supinā valle praecipites egistis,

    id. 7, 24, 5:

    continui montes, nisi dissocientur opacā Valle,

    Hor. Ep. 1, 16, 6:

    in reductā valle,

    id. C. 1, 17, 17; Verg. A. 6, 703:

    qui (colles) afferunt umbram vallibus,

    Cic. Rep. 2, 6, 11:

    valles cavae,

    Verg. G. 2, 391:

    saxosas inter decurrunt flumina valles,

    id. E. 5, 84:

    est curvo anfractu valles,

    id. A. 11, 522:

    rivos de pronā praeceps est valle volutus,

    Cat. 68, 59:

    domus est imis in vallibus,

    Ov. M. 2, 761:

    sub opacā valle,

    id. ib. 11, 277; cf.: (eloquentia) ut latissimi amnes totis vallibus fluat, Quint. 5, 14, 31.—
    B.
    Trop.:

    vallis plorationis,

    Aug. Conf. 9, 2:

    lacrimarum,

    Vulg. Psa. 83, 7.—
    II.
    Poet., transf., a hollow:

    valle sub alarum,

    Cat. 69, 6:

    femorum,

    Aus. Epigr. 128, 5.

    Lewis & Short latin dictionary > valles

  • 120 vilica

    vīlĭcus (less correctly villĭcus), a, um, adj. [villa], of or belonging to a countryhouse or villa (very rare):

    nomina lini,

    Aus. Ep. 4, 56.—As substt.
    A.
    vīlĭcus, i, m. (sc. homo).
    1.
    An overseer of a farm or estate, a steward, bailiff; absol., Cato, R. R. 5, 1 sq.; 5, 142; id. ap. Col. 11, 1, 4; Varr. R. R. 1, 2, 14; Cic. Verr. 2, 3, 50, § 119; id. Rep. 5, 3, 5; 1, 38, 59; 1, 39, 61; Hor. Ep. 1, 14, 15.—With gen.:

    vilice silvarum et mihi me reddentis agelli,

    Hor. Ep. 1, 14, 1:

    vilicus Orbi,

    id. ib. 2, 2, 160.—
    2.
    Transf., an overseer, superintendent, director:

    Pegasus attonitae positus modo vilicus urbi,

    Juv. 4, 77:

    vilici (sc. aquaeductum),

    Front. Aquaed. 117:

    malum vilicum esse imperatorem,

    Lampr. Alex. Sev. 15.—With gen.:

    aerarii,

    Auct. Priap. 82, 1:

    AMPHITHEATRI,

    Inscr. Fabr. 5, n. 3.—With ab:

    A PLVMBO,

    Inscr. Orell. 2859:

    AB ALIMENTIS,

    Inscr. Grut. 1033, 9.—
    B.
    vīlĭca, ae, f. (sc. mulier), a female overseer; the wife of an overseer, Cato, R. R. 143, 1; Col. 12, praef. 8; Mart. 1, 56, 11; Juv. 11, 69; Cat. 61, 136.

    Lewis & Short latin dictionary > vilica

См. также в других словарях:

  • positus — index situated Burton s Legal Thesaurus. William C. Burton. 2006 …   Law dictionary

  • positus — (Latin.) Placed …   Ballentine's law dictionary

  • Non-positus — Inwohner ist eine Bezeichnung von regional sehr unterschiedlicher Bedeutung. In vielen Gegenden (z. B. in Süddeutschland und Sachsen) sind damit (und unter den ähnlichen Bezeichnungen Insten und Instleute) Hausgenossen (Einmieter), Dienstboten… …   Deutsch Wikipedia

  • in margine positus — index marginal Burton s Legal Thesaurus. William C. Burton. 2006 …   Law dictionary

  • legem positus — See extra legem positus …   Ballentine's law dictionary

  • utlagatus est quas extra legem positus, caput gerit lupinum — /atlageytas est kweysay ekstra liyjam pozatas. kaepat jerat l(y)uwpaynam/ An outlaw is, as it were, put out of the protection of the law. He bears the head of a wolf …   Black's law dictionary

  • extra legem positus — Placed outside the law; subjected to civil death, an accompaniment of attainder of treason or felony whereby the attainted person was disqualified as a witness, as a plaintiff or as having capacity to perform any legal function; legally dead. 21… …   Ballentine's law dictionary

  • Extra legem positus est civiliter mortuus — A person who is placed outside the law (that is, outlawed) is civilly dead …   Ballentine's law dictionary

  • In aedificiis lapis male positus non est removendus — In buildings, a stone badly placed cannot be removed …   Ballentine's law dictionary

  • præpositus — …   Useful english dictionary

  • POSITS — positus …   Abbreviations in Latin Inscriptions

Поделиться ссылкой на выделенное

Прямая ссылка:
Нажмите правой клавишей мыши и выберите «Копировать ссылку»